SERVIWaar kennen we de Servirs van?Vooral als de
bad guy in diverse oorlogen helaas. Maar ook van de hoofdstad Belgrado, de plaatselijke voetbalclubs Rode Ster en Partizan, succesvolle tennissers, de Donau, Nikola Tesla, het warme klimaat, de moeizame relatie met Kosovo, en nog wat minder prettige types uit de historie als Gavrilo Princip (de moordenaar van Franz Ferdinand), Slobodan Miloević en Radovan Karadić.
Hoe doen ze het op het ESF?Servi deed 14 keer mee aan het ESF. De eerste twee keer was dat nog als Servi en Montenegro, maar ter volledigheid nemen we die hier gelijk mee. Het zou anders een vrij kort topic opleveren voor dat tijdelijke land. In het verleden deden er ook nog 6 Servische acts mee namens Joegoslavi.
De deelnames waren doorgaans zeer succesvol, zeker in de beginperiode. De Top 10 werd in de helft van de gevallen bereikt en ook alle posities van het podium werden n keer gehaald. De finale werd door de jaren heen drie keer gemist. In alle gevallen was Servi dan het eerste land dat net misgreep.
Bij de puntenverdeling valt het op dat de Servische punten vooral uit de eigen regio van Voormalig Joegoslavi komen, met name uit Sloveni, Bosni, Macedoni en Kroati. Ook de Alpenlanden Zwitserland en Oostenrijk geven nog weleens iets, vanwege de Servische minderheden aldaar. Andersom gaan de punten vooral naar Bosni, Hongarije en bondgenoot Rusland. Geleidelijk lijkt dit probleem van het burenstemmen wel iets minder te worden. Al is het onvermijdelijk door de vele kleine landjes in een klein gebied, met een gemeenschappelijke historie, vergelijkbare taal en veel migranten die net over de grens wonen, dat er een lokale voorkeur is voor het herkenbare geluid.
Met Nederland is er voornamelijk nrichtingsverkeer naar Servi in de relatie. Er waren punten voor Douwe Bob (5 (j)), Waylon (7 (j)) en Duncan Laurence (3 (p)), waarbij het toch wel opmerkelijk is dat
Outlaw In 'em voor de juryleden 4e was en
Arcade van hen geen punt kreeg.
Andersom stromen de punten regelmatig naar Servi. Vermoedelijk is er ook nog wel enige diaspora-voting vanuit ons land, die het aantal omhoog stuwt. eljko Joksimović ontving bij zijn beide deelnames 10 punten. Marija erifović en Jelena Tomaević kregen 8 punten. Ook No Name (4), Nina (3), Milan Stanković (1) en Bojana Stamenov (1) ontvingen punten.
Hoe ging het door de jaren heen?Servi & Montenegro wilde in
2003 debuteren, en hield zelfs een voorronde, maar werd door de EBU pas toegelaten in
2004. In dat jaar werd de voorronde gewonnen door een grote ster uit de regio eljko Joksimović. Zijn lied
Lane Moje (NL:
Mijn Lieveling) is een voorbeeld van een
Balkanballad, een genre dat eigenlijk door hem groot gemaakt is.
Deze eerste deelname werd meteen een groot succes. eljko won de halve finale en ging als grote favoriet de finale in. Daar kreeg hij als enige van alle landen punten en zelfs 7 keer 12 en 7 keer 10 punten. Dat bleek helaas net niet genoeg, omdat Oekrane nog iets succesvoller was en met een recordscore wist te winnen. eljko brak dit record overigens ook, waardoor hij enige tijd het tweede best scorende ESF-nummer ooit in handen had, zonder te hebben gewonnen.
eljko was niet zo heel lang voor het ESF doorgebroken en met dit succes bevestigde hij zijn status. Het is een multitalent dat 6 talen spreekt en 12 instrumenten speelt. In eigen regio scoorde hij al vele grote hits en hij bereikte ook een groot publiek met de vele ESF-inzendingen die hij door de jaren heen schreef. Zo was hij ook verantwoordelijk voor
Lejla (Bosni, 2006),
Oro (Servi, 2008) en
Adio (Montenegro, 2015).
In
2005 was er enige ophef rond de inzending. In Servi & Montenegro deden deelnemers mee uit beide landsdelen. In 2004 hadden de Servirs geen enkel punt aan de Montenegrijnse liedjes gegeven. Doordat
Lane Moje ruim boven de rest uitstak en goed scoorde bleef dit zonder gevolgen. Nu gaven de Montenegrijnen echter geen enkel punt aan de Servirs, waardoor No Name wist te winnen. In dit geval waren zowel lied als uitvoerenden heel wat minder omstreden. De Servische favoriete Jelena Tomaević werd met een liedje van eljko Joksimović tweede en had de voorkeur van dat deel van het land. Er werd een klacht ingediend over de gang van zaken bij de EBU, maar na lang beraad kreeg No Name groen licht om naar Kiev af te reizen. Daar deed hun lied het vooral dankzij diaspora en regio-voting prima, met een 7e plaats.
In
2006 was de nationale voorronde bijna een kopie van het jaar ervoor. No Name wist weer te winnen, doordat de Montenegrijnse juryleden niets aan de Servische deelnemers gaven en er andersom wel een handvol punten binnenkwam. Het was precies genoeg voor een nieuwe nipte zege. De voorronde eindigde echter in een chaos, doordat het Servische deel van het publiek boos de zaal uitliep, toen bleek dat hun favoriet niet ging winnen.
Na de show weigerde de nationale omroep de winnaar te erkennen, vanwege de gang van zaken. De EBU werd om bemiddeling gevraagd, maar die meldden dat ze zelf hun problemen maar moesten oplossen. Dat lukte niet en daarom werd besloten om de inzending terug te trekken. Omdat dit na de deadline gebeurde, ontstond de merkwaardige situatie dat het land feitelijk meedeed zonder lied. Voor de EBU betekende dit dat het land nog wel mocht stemmen, maar geen stemmen mocht ontvangen. Het was nog best een leuk experiment geweest om te testen hoeveel stemmen Servi had ontvangen uit landen als Bosni of Macedoni als niet alleen No Name, maar ook
No Song was gestuurd, maar daar kwam het niet van. Enkele weken na het ESF viel het hele land uit elkaar (overigens niet alleen vanwege dit euvel) en zouden de problemen automatisch worden opgelost.
In
2007 verliep de voorronde een stuk voorspoediger. De zangeres Marija erifović won zowel bij de jury als de televoters, en er waren geen Montenegrijnen meer bij om roet in het eten te gooien.
Marija bleek al op jonge leeftijd een zangeres met een bijzonder stemgeluid. Zoals dat wel vaker gaat bij grote artiesten, werd ze gedreven door veel ellende in haar jeugd. Haar vader was alcoholist en sloeg haar moeder regelmatig. Ze gingen dan ook vrij snel uit elkaar. Zelf tobde Marija met haar lesbische geaardheid. In 2003 brak ze door als zangeres, en scoorde ze enkele hits.
Vier jaar later deed ze mee aan het ESF met
Molitva (NL:
Gebed). Het liedje werd vooraf als n van de favorieten beschouwd. Dat was best bijzonder, want het was een niet-Engelstalige ballad. Zowel liedjes in de eigen taal als ballads hadden het moeilijk gehad sinds de introductie van de televoting. Daarnaast leek het ESF in die periode te verworden tot een freakshow, nadat acts als Wig Wam, Lordi en LT United in de jaren ervoor goed hadden gescoord. De Oekraense mede-favoriet Verka Serduchka paste naadloos in dit rijtje. Ook Marija's uiterlijk was niet echt een stemmenmagneet, in tegenstelling tot de charmante dames van het Russische Serebro.
Marija erifović. Op het ESF moest Servi als 17e aantreden, direct voor Oekrane. Rusland moest als 15e, dus alle favorieten hadden dicht bij elkaar geloot. Marija deed haar optreden met zeer veel passie en overtuiging. Ze had zich voor de gelegenheid niet in een galajurk gestoken, maar trad gewoon aan in haar dagelijkse outfit, vermoedelijk om het contrast met de goed gesoigneerde prinsesjes uit andere landen te onderstrepen. De act was echter wel aangevuld met vijf aantrekkelijke achtergrondzangeressen.
Bij de puntentelling nam Servi meteen de leiding. De eerste punten werden gegeven door Montenegro, dus dat was niet zo verrassend. Daarna volgden 2x12 voor Rusland uit Wit-Rusland en Armeni, waardoor dat land de leiding overnam, maar ook nu viel nog niemand van verbazing van de bank. Daarna kwam de vakjury (geen televoting) van Andorra. Die gaven verrassend niets aan Servi en nog opmerkelijker de 12 aan Oekrane, waardoor zij over Servi heen wipten. Vervolgens kwam er met Oostenrijk wel weer een bondgenoot met 12 punten en vanaf dat moment nam
Molitva de leiding om die niet meer af te staan. De concurrentie uit Rusland viel al vrij snel weg, en bij de voorlaatste stemronde ook die uit Oekrane, waardoor het 'debuterende' Servi de overwinning wist te grijpen.
Meteen na het ESF barstte een enorm volksfeest los. Bij aankomst op het vliegveld van Belgrado wachtten bijna 100.000 uitzinnige fans Marija en haar begeleiding op. In haar woonplaats Kragujevac werd ze gehuldigd op het balkon van het stadhuis en op de plaatselijke variant van de Coolsingel waren nog eens 60.000 mensen toegestroomd.
Hoewel Marija na het ESF niet bepaald hit na hit scoorde, is ze door haar fantastische prestatie sindsdien een alom gerespecteerde ster in eigen land.
In
2008 waren de verwachtingen weer hooggespannen, toen het ESF dus in eigen huis werd gehouden. De zangeres Jelena Tomaević zong het lied
Oro, geschreven door eljko Joksimović. Dat was een combinatie die wel tot een mooie eindklassering moest leiden, aangezien beiden al jarenlang grote successen boekten op de Balkan.
Dat Jelena nu wel mocht, werd haar ook door iedereen wel gegund. In 2005 was haar een deelname immers op nogal vervelende wijze door de neus geboord. Nu trad ze als 23e aan met een vrij minimalistische act met trage achtergronddansers, die goed de sfeer van de muziek overbrachten. Het lied zou uiteindelijk 6e worden, wederom een fraaie uitslag, al is het ondertussen wel enigszins in de vergetelheid geraakt.
Een jaar later werd het eens over een andere boeg gegooid. Zowel Europa als Servi zelf leken wat uitgekeken te raken op de Balkanballads, en er werd eens een wat luchtigere inzending gestuurd. Er werd gekozen voor Marko Kon, een populaire zanger en producer, en het is het niet geheel uit te sluiten dat dit ook een onbekende Servische broer van Arie Ribbens is. Hij zong
Cipela en werd op het accordeon begeleid door Milan Nikolić. De keuze in de nationale finale werd vooral gemaakt door de jury. Publiekslieveling OT Bend had 7x zo veel sms'jes ontvangen, maar kwam in de gecombineerde score toch tekort.
Ondanks de vierde startpositie en het afwijkende genre vreesde niemand voor kwalificatie voor de finale. Servi had er immers genoeg aan om de vlag neer te leggen, en dan zouden de punten van de buurlanden en diaspora-stemmers wel toestromen. Dat gebeurde gedeeltelijk ook. Uit Sloveni, Kroati en Frankrijk kwamen 12 punten, uit Nederland 6 en uit Griekenland en Spanje 5. Maar dat was het wel zo'n beetje en daarmee werd hij 10e en dat was met de regels van
2009 niet genoeg. Toen ging alleen de Top 9 automatisch door en werd de 10e qualifier bepaald door de jury en zij kozen voor Kroati, de nummer 13 van de televoters.
Achteraf lag het (behalve het matige liedje) vermoedelijk toch aan de slecht gelote 4e startpositie. Alexander Rybak zoog alle stemmen uit de eerste helft naar zich toe vanaf de 6e startplek. Mede daardoor kwalificeerden 7 van de 8 laatste liedjes zich voor de finale (De Toppers waren die 8e).
Arie RibbensEn zijn geblondeerde broerIn
2010 was Servi uit op revanche. Dat moest komen van Milan Stanković met het nummer
Ove Je Balkan. De selectieprocedure was wel wat aangepast, met drie liedjes van n componist, de in eigen land zeer hoog aangeschreven Goran Bregović, en 100% televoting, om problemen zoals in 2009 te voorkomen. Wederom werd traditionele Servische muziek gecombineerd met popinvloeden, zij het dat het liedje dit jaar aanstekelijker was dan het jaar ervoor. Hij kwalificeerde zich dan ook moeiteloos voor de finale, maar in dat competitievere deelnemersveld beperkte de steun voor zijn liedje zich tot de traditionele vrienden en eindigde hij precies halverwege het scorebord op de 13e plaats.
In
2011 werd een vergelijkbare procedure gevolgd. Deze keer werden de drie liedjes geschreven door Kornelije Kovač en zijn dochters Aleksandra en Kristina. Daarbij bleek Kristina de familiestrijd te winnen, want haar liedje
Čaroban (NL:
Magisch) kreeg meer stemmen dan de andere twee bij elkaar. Het werd gezongen door de zangeres Nina.
Op het ESF werd het retro-karakter van het liedje aangevuld met een zeer kleurrijke act, waarbij vooral de figuren op het achtergrondscherm voor een bijzondere show zorgden, en alle aandacht opeisten. Na drie minuten
Čaroban lagen de meeste epilepsie-patinten waarschijnlijk schuimbekkend achter de bank. Maar Nina bereikte de finale en werd 14e. Het viel wel op dat Servi voor de verandering niet n keer 12 punten kreeg, die topscores van de buren gingen naar Bosni en Sloveni. Van Nina zelf is sindsdien niet zo veel meer vernomen. Ze is vertrokken naar het Australische Melbourne om haar PhD in immunopharmacologie uit te oefenen. Toch een carrire-move die je Nederlandse kandidaten als Sieneke of Hind niet zo snel zou zien maken.
Omdat de resultaten toch een klein beetje tegenvielen, werd in
2012 intern eljko Joksimović nog maar eens aangewezen. Een garantie voor succes, zo dacht men, en dit was geheel correct. Zijn lied
Nije Ljubav Stvar scoorde heel goed, maar wederom lukte het net niet om te winnen. Een zege, die hij met n van zijn vele meesterwerken wel had verdiend, werd dit jaar gedwarsboomd door Loreen en de Russische oma's.
Een jaar later vormden de mooie dames van Moje 3 de Servische afvaardiging. Hun liedje in
2013 , geschreven door Saa Miloević Mare, was van een ander kwaliteitsniveau dan wat er doorgaans uit de pen van eljko komt, maar ze hadden geluk bij de loting voor de halve finale. Ze kregen de laatste startpositie in de eerste semi, met maar 16 deelnemers, waaronder traditionele ESF-kneusjes als Nederland, Belgi, Ierland, Oostenrijk en Wit-Rusland en alsof het nog niet genoeg was, gebeurde dat in dezelfde semi als traditionele puntengevers Montenegro, Sloveni en Kroati. En toch ging het fout. En dat lag bijna puur en alleen aan de outfits. Wie het bedacht heeft, is onduidelijk, maar de dames verschenen verkleed als baby's op het podium. Die gimmick landde totaal niet, en ondanks 25 punten uit de regio, werden de dames 11e. Deze teleurstellende score was meteen het laatste muzikale wapenfeit van de dames, want direct na het ESF gingen ze uit elkaar. In hun korte bestaan behaalde de groep maar n award. Niet geheel verrassend was dat de Barbara Dex award.
In
2014 deed Servi een jaartje niet mee, vanwege financile problemen. Maar in
2015 waren ze terug, met Bojana Stamenov en
Beauty Never Lies. Bojana is een zangeres die met haar stem, met de dwarsfluit en op de weegschaal een hoog bereik heeft. Op het sterk bezette ESF van 2015 werd weinig verwacht van haar lied, dat als een traditionele fanfavoriet werd beschouwd. Ze glipte met een 9e plek naar de finale en daarin pakte ze 53 punten, vooral uit de eigen regio. Tijdens een editie als 2011 zou ze daarmee twee-na-laatste zijn geworden, maar wonderlijk genoeg bleek dit nu genoeg voor de Top 10. De toplanden trokken zo veel stemmen naar zich toe, dat er alleen kruimels overbleven voor de rest.
In
2016 was het de taak aan Sanja Vučić om dit kunststukje te herhalen. Haar lied
Goodbye (Shelter) was kwalitatief duidelijk beter, maar viel vreemd genoeg totaal niet in de smaak in Europa. Het liedje had eigenlijk alles om te scoren, een goede zangeres, een Engelse tekst over vrouwenmishandeling en een prima act. De Servische omroep was vooraf ook trots om zo'n talent te sturen met een lied met een boodschap. Het werd uiteindelijk 18e, waarbij meer dan 3/4 van de punten uit voormalig Joegoslavi kwam.
Ook in
2017 draaide het ESF uit op een teleurstelling. Tijana Bogićević opende met
In Too Deep de tweede halve finale. Dit dance-plaatje werd vooraf niet direct beschouwd als winnaar, maar wel als vermoedelijke qualifier. Voor de 3e keer in de Servische ESF-historie werd ze echter de eerste verliezer op de 11e plaats, waardoor het feest al vroegtijdig eindigde.
In
2018 leek kwalificatie wederom moeilijk te worden.
Nova Deca (NL:
Nieuwe kinderen, misschien dat het Engelse
New Kids iets spannender klinkt) was een zeer traditionele inzending, gedeeltelijk in het Servisch en gedeeltelijk in het Torlakiaans, een Zuidoost-Servisch dialect. Bovendien moest het vanaf de derde startpositie aantreden. De enige meevaller was de gegarandeerde 24 punten startpremie uit Montenegro.
De uitvoerenden waren Sanja Ilić en Balkanika. Sanja is n van de meest ervaren deelnemers ooit op het ESF, aangezien hij bij zijn deelname al 67 was. Hij is afgestudeerd in de richting Architectuur aan de Universiteit van Belgrado, maar creerde vooral veel muziek. Zo schreef hij onder meer de ESF-inzending van 1982 van Joegoslavi en het clublied van Rode Ster Belgrado. Hij speelde ook in verschillende bands, en rond de eeuwwisseling stond hij aan de basis van de groep Balkanika. Dit is een vrij groot gezelschap, dat als doelstelling heeft om de middeleeuwse en Byzantijnse muziektraditie van Servi in een modern jasje te steken.
Of
Nova Deca meer past bij het middeleeuwse of het Byzantijnse geluid uit Servi zou ik zo 1-2-3 even niet weten, maar het moet worden gezegd dat het in elk geval een bijzonder nummer is. En dat vonden de televoters ook, want vooral dankzij hen (en daar zal de nodige diaspora voting tussen hebben gezeten) ging dit verrassend door naar de finale. Daar bleven de punten logischerwijs beperkt tot de usual suspects en daardoor werd het een 19e plaats.
Sanja Ilić en Balkanika.De inzending van
2019 was weer wat eigentijdser, of misschien moeten we zeggen tijdlozer. Het was een prima voorbeeld van een goed uitgevoerde ballad in de eigen taal, waarin zangeres Nevena Boović de emoties goed wist over te brengen. Dat was een soort van revanche voor Nevena, die eerder als onderdeel van Moje 3 nog had gefaald in 2013. Nog iets eerder was ze overigens al weleens 3e geworden op het JESF. En haar betrokkenheid met het ESF was nog groter, doordat ze in 2015 jurylid was geweest namens Servi (en Montenegro was haar favoriet, dus men zal thuis tevreden zijn geweest).
Op het ESF van 2019 ging haar lied
Kruna zonder al te veel problemen naar de finale, al viel de 18e plaats daar een beetje tegen. Misschien waren zowel haar lied, act en jurk toch iets te clich om te scoren. Meer dan dat hielp het niet mee dat regiogenoot Noord-Macedoni dit jaar erg sterk was, en de jurystemming zelfs won en daarmee nogal veel aandacht wegtrok.
Zo is er voor Servi toch sprake van een geleidelijk glijdende schaal naar beneden. Enerzijds omdat de Balkanballads de populariteit van een jaar of tien terug niet meer hebben en dat niet meer elk jaar gestuurd kan worden. Anderzijds omdat de jury's nu de helft van de score bepalen, en zij het grote buren/diaspora-voordeel gedeeltelijk ongedaan maken.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hier is een net overzicht van alle Servische inzendingen en hun resultaten te vinden of kijk naar het filmpje hieronder of klik anders op de spoiler:
SPOILER
De Sahara is zonder meer erg droog.