MALTA Waar kennen we de Maltezers van? Als een groep eilandjes in de Middellandse Zee natuurlijk. Verder van het aangename klimaat, de strategische ligging in WO2, aardappelen, chocolaatjes, honden, als Britse kolonie, van de liberale gokwetten, corruptie, de hoofdstad Valletta, maar bovenal natuurlijk van de dubieuze 12-1 nederlaag van de voetballers tegen Spanje, die Nederland het EK ‘84 kostte.
Hoe doen ze het op het ESF? Malta heeft 32 keer deelgenomen aan het ESF. Na drie weinig verheffende deelnames in de jaren '70, is het land er sinds 1991 standaard bij. In deze moderne periode was Malta zeer succesvol. Van de eerste 12 deelnames na hun terugkeer eindigden er 11 in de Top 10. Daardoor heeft Malta, net als Zweden en Kroatië, nooit een jaar hoeven overslaan na een slechte score in het jaar ervoor. De beste prestaties waren twee 2e en twee 3e plaatsen. Daarmee is Malta het meest succesvolle land op het ESF dat nog nooit gewonnen heeft. Dat is bijzonder knap voor een groep eilanden met minder inwoners dan de stad Den Haag en met diverse families die meerdere malen vertegenwoordigd werden door verschillende leden.
In recentere tijden gaat het minder met de Maltese deelnames. Malta had in de jaren ‘90 het voordeel dat het in het Engels mocht zingen en de jury’s gaven liedjes in die taal standaard een flinke bonus. Na de eeuwwisseling, toen het taalvoordeel wegviel en de televoting zijn intrede deed, is het geleidelijk steeds minder gegaan. De liedjes van Malta werden ook minder en als klein eiland in de Middellandse Zee heeft het weinig buren of emigranten die sowieso op de Maltese inzendingen stemmen.
De Maltese delegatie heeft hier geregeld over geklaagd, maar kreeg bij de EBU weinig gehoor. Uit protest gaf de jury zelfs eens de 12 punten aan het wanstaltige Britse Scooch, maar ook daar kwam weinig reactie op. Toen de finale steeds vaker werd gemist, besloten de Maltezers het heft in eigen hand te nemen, en te proberen achter de schermen punten te ritselen voor hun liedjes. Diverse landen hadden wel interesse in dit soort deals, en daarom is vote swapping bij de Maltese punten bepaald geen ongebruikelijk fenomeen. Echt grote effecten heeft het nog niet, aangezien Malta sinds 2006 nog maar één keer Top 10 scoorde. Overigens dient hierbij altijd wel de disclaimer gevoegd te worden dat het gaat om een vermoeden van vote swapping. Het kan natuurlijk altijd toeval zijn als er hoge scores over en weer worden gegeven door landen met matige liedjes.
De immer charmante Chiara.
Het is begrijpelijk dat het de Maltezers frustreert dat de televoters het kleine landje minder makkelijk vinden dan Rusland of Oekraïne. Anderzijds is het minstens zo irritant dat de jury zo’n overvloed aan punten aan Malta geeft. Als er alleen met de vakjury was gestemd in de jaren ’10, zou Malta zich elk jaar probleemloos hebben gekwalificeerd voor de finale, en daarmee een beter track record hebben dan landen als Zweden of Rusland. De compensatie voor mindere televotes slaat dan ook door. Hieronder een overzicht van de Maltese uitslagen, met eerst de televotinguitslag en daarna de juryuitslag:
2010: Halve finale: 12 / 07 Finale: -
2011: Halve finale: 18 / 06 Finale: -
2012: Halve finale: 11 / 05 Finale: 25 / 16
2013: Halve finale: 07 / 01 Finale: 09 / 09
2014: Halve finale: 12 / 03 Finale: 24 / 06
2015: Halve finale: 12 / 05 Finale: -
2016: Halve finale: 09 / 01 Finale: 21 / 04
2017: Halve finale: 18 / 08 Finale: -
2018: Halve finale: 18 / 05 Finale: -
2019: Halve finale: 10 / 04 Finale: 22 / 10
Bij de puntenverdeling geeft en ontvangt Malta als ex-kolonie vooral punten aan en van het Verenigd Koninkrijk. Met Ierland is er een vergelijkbare relatie. Verder is Italië een soort van buurland. Tussen 2010 en 2013 kreeg Azerbeidzjan vier keer op rij 12 punten. Soms wordt in Malta de threshold voor het minimum aantal televotes niet gehaald, dan geldt alleen de vakjury. Daardoor ontvingen jury-vriendelijke liedjes geregeld bovengemiddeld veel punten uit het land.
Nederland en Malta geven elkaar af en toe punten. Doordat het lastig is met een land als Nederland puntendeals te sluiten, zijn de scores in recente jaren voor ons wel laag. Nederland gaf hoge punten aan de eerste twee deelnames van Chiara (8 en 5). Verder waren er 5 punten voor Mary Spiteri, 8 voor Gianluca, 5 voor Firelight en nog eens 8 (j) voor Michela.
Andersom kreeg Teach-In 12 punten. Verder nog voor Edsilia (7), Linda Wagenmakers (5) en Esther Hart (7). Na Esther werd het rustiger en waren er na een onderbreking nog punten voor Douwe Bob (3 (j)) en Duncan Laurence (7 (j) + 10 (p)).
Hoe ging het door de jaren heen? Malta maakte een zeer voorzichtig debuut op het ESF van
1971. Joe Grech was de gelukkige. Dit was een serieuze ster, die ook op de Britse eilanden en in Australië successen boekte. Zijn liedje
Marija I-Maltija behoorde daar niet echt toe, want dat werd meteen laatste. In
1972 scoorden Helen& Joseph ook een rode lantaarn. Op het ESF gaven de jury’s in die jaren geen punten maar rapportcijfers met een maximum van een 10 en met een minimum van een 2. Malta haalde die twee jaar gemiddeld 3,1 en 2,8 punten, dus dat geeft een indruk van de populariteit van hun liedjes.
Helen& Joseph hadden zich nog wel zo leuk aangekleed voor de gelegenheid. In
1975 werd de Maltese taal verlaten en in het Engels werd Renato 12e. Dat bleef heel lang de beste score, want de eilandbewoners verdwenen voor geruime tijd van het Eurovisietoneel. Pas eind jaren ‘80 was er weer interesse om mee te doen. Helaas hield de EBU dit tegen, omdat ze het maximaal aantal deelnemers niet wilden verhogen. In
1991 was het ESF op 4 mei, en doordat Nederland ontbrak, kwam er een plekje vrij, voor wat toen een eenmalige terugkeer zou zijn. Sindsdien is Malta nooit meer afwezig geweest.
Dat kwam vooral door het succes van Paul & Georgina. Met hun typische 80s ballad
Could It Be scoorden ze een fraaie 6e plaats. Een jaren ‘80 lied in 1991 was in die tijd behoorlijk modern naar ESF-standaarden.
Georgina was ook de schrijfster van het lied dat in
1992 furore maakte.
Little Child van Mary Spiteri werd 3e. Het was een ballad van het type waar de jury’s heel wild van werden in die jaren. Was het in het Fins of Portugees gezongen, dan was het vast geen Top 5 geworden (iets wat we over bijna elke Maltese inzending in de 90s kunnen zeggen), maar nu hoefde Mary alleen Ierland en UK voor te laten gaan. Ze kreeg zelfs vaker 12 punten dan Ierland. Daarnaast is ze een opmerkelijke recordhoudster. Met 13 seconden bevat haar liedje de langste noot in een Songfestivaloptreden.
In
1993 won William Mangion de voorronde met
This Time. Ook dit was weer een behoorlijke inzending. Het was een soort B-versie van Billy Joel met een B-kantje van een lied van deze zanger. Hij bracht het met overtuiging en werd vanaf de 8e startpositie 8e. Het leidde niet meteen naar een topcarrière, want William is intussen geëmigreerd naar de VS, waar hij de kost verdient als inhuurzanger op bruiloften en partijen.
Ook in
1994 behaalde het duo Chris & Moira een fraaie 5e plaats met
More Than Love. Het was een ballad, die wel iets weg heeft van
The Living Years. Het viel op dat Chris lange lokken had en Moira een kortgeschoren koppie. Voor beiden was het wellicht beter geweest de coupes om te wisselen. In combinatie met het liedje en het galmende achtergrondkoor werd het nu wel heel erg EO-Jongerendag.
In
1995 geen gedoe met de haardracht, want Mike Spiteri leed aan de Ziekte van Hedel. Hij werd 10e. Het zelfde resultaat als Miriam Christine in
1996, al werd zij in de besloten voorronde nog 4e.
Waar Malta soms wat rijk bedeeld werd in die jaren, kreeg het in
1997 wellicht wat te weinig. Dat jaar was er een 9e plaats voor het eigenzinnige
Let Me Fly van Debbie Scerri. Die achternaam spreek je niet uit als
scary, maar als
sherry (voorzover dat een verbetering is). Deze in Canada geboren zangeres deed haar best, maar haar overwinning in de allereerste strijd om de Barbara Dex-award verklaart misschien waarom ze niet in de absolute top scoorde.
In
1998 werd alles anders toen Chiara Malta vertegenwoordigde. Deze volslanke zangeres werd in 1976 geboren, en is niet alleen in eigen land een grote ster geworden dankzij het ESF. In 1998 deed ze voor de eerste keer van in totaal drie keer mee.
The One That I Love was een mooie ballad, uitstekend gezongen door Chiara en een mooi contrast meteen na
Guildo Hat Euch Lieb.
In de puntentelling kwam Chiara heel dicht bij de winst. Het was een heftige strijd tussen Malta, Israël en kort daarachter UK en Nederland. Vlak voor de punten van het laatste land VJR Macedonië leidde Malta met 165 punten. Israël had 164 punten en UK had nog een theoretische kans met 156 punten. De 1 t/m 7 gingen naar andere landen. Daarna kreeg Israël 8 punten en UK 10 punten. Malta zakte dus naar de 3e plaats. Toen kwamen de Macedonische 12 punten. Heel Malta kroop naar het puntje van de stoel, klaar voor een volksfeest. Maar ja, het blijft Macedonië hè. De 12 gingen naar Kroatië. Malta kreeg dus geen enkel punt. Historisch beschouwd geen vreemde
douze points, aangezien Kroatië van bijna alle landen punten kreeg en 5e werd. Maar voor Malta kwam het nu wel nogal ongelegen. Chiara huilde urenlang tranen met tuiten na deze pijnlijke ontknoping. Pas veel later kwam het besef dat ze een fantastische prestatie had geleverd, ondanks het ongelukkige missen van de overwinning.
In
1999 kon de ontstane Songfestivalgekte niet leiden tot het laatste zetje naar de overwinning. De meidengroep Times Three ging, en zoals u als trouwe lezer van deze reeks weet, falen meidengroepen bijna altijd op het ESF. Dit gezelschap werd 15e, waarmee de reeks Top 10-scores na 8 jaar gebroken was.
De teleurstelling werd in
2000 snel uitgewist. Claudette Pace ging met
Desire. Bij de eerste beelden leek het een typisch Maltese entry. Een wat oudere dame (al was ze pas 32) in een galajurk, die een ballad ging zingen. Niets was minder waar, want ze had een bijzonder aanstekelijk uptempo deuntje meegenomen.
Desire verveelde geen seconde en werd 8e. Het liedje werd aansluitend gekozen als het officiële lied van de Britse Gay Pride. Toch nog een mooie eer voor Claudette, die tegenwoordig in de Maltese politiek werkt.
Ook in
2001 deed Fabrizio Faniello uptempo.
Another Summer Night werd vooral dankzij een late loting 9e. Fabrizio deed in totaal 10 keer mee aan de Maltese voorronde en zou in 2006 nog eens terugkeren. Daarna ging die trouwens aan de drugs, maar laten we dat smetje op zijn blazoen zo veel mogelijk negeren.
In
2002 deed ook Ira Losco mee met een uptempo plaatje
7th Wonder. In de vraag waarom sommige liedjes scoren en sommige niet, ogenschijnlijk zonder al te veel verschil, spelen nogal eens factoren mee die buiten de invloed van de artiest liggen. De concurrentie is uiteraard van belang. Zeker als er in hetzelfde genre een beter liedje meedoet, kan je de televoting-score wel afschrijven. Maar ook het algemene niveau speelt mee, voor zowel juryleden als kijkers thuis met een brede smaak
(insert Chiara-grap). De startpositie is ook zoiets dat mee en tegen kan vallen. Voor Ira viel het allemaal mee. Ze mocht als 20e, in een bijzonder mager deelnemersveld.
Zo kon het gebeuren dat dit liedje verrassend mee zou doen om de prijzen. Samen met
I Wanna van de Letse Marie N liet ze de concurrentie snel achter zich. Bij het laatste stemmende land had Malta drie punten achterstand op Letland. Maar ja, dat land was Litouwen. En die gingen natuurlijk wel iets geven aan de buren. Malta kreeg precies 3 punten, en daarmee werd het gelijk
(al had Letland meer twaalven en dus eigenlijk al gewonnen, maar wie houdt dat bij in zulke hectiek). Litouwen maakte het nog even spannend, maar gaf zoals verwacht de 12 punten aan Marie N.
Daarmee strandde Malta weer op een zucht van de overwinning. Ira werd wel een grote ster. Ze speelde met veel grote namen in de muziekwereld en werd in Malta het gezicht van diverse reclamecampagnes. Ze kreeg ook de
Midalja ghall-Qadi tar Repubblika, de hoogste Maltese onderscheiding, en mag nu de titel MQR achter haar naam voeren.
In
2003 ging het opeens helemaal fout. Lynn Chircop werd 25e met
To Dream Again. Een weinig interessante inzending, maar van dat type had Malta er genoeg gestuurd die wel scoorden. Ze hield alleen het Britse
Cry Baby nog achter zich.
In
2004 werd dit weer goed gemaakt door Julie & Ludwig. Een olijk duo met een huppelende zangeres en een serieuze operazanger. Ludwig was doorgebroken op het Festival Ghaz-Zhgazagh (en met zo’n taal is het steeds beter te begrijpen waarom die Maltese liedjes in de jaren ‘70 laatste werden). Julie studeerde in de UK klassieke zang.
On Again...Off Again trok dankzij de originaliteit de aandacht. Niet zo heel veel punten, want het eindigde in de middenmoot als 12e.
In
2005 deed een oude bekende mee aan de voorronde. Chiara was terug, met de bedoeling om haar pijnlijke net-niet overwinning dit jaar te verbeteren naar het hoogste treetje. Het publiek was in Malta zelf niet meteen overtuigd, maar haar lied
Angel won met een banddikte verschil van Olivia Lewis.
Het ESF-avontuur begon problematisch, toen ze haar bagage kwijtraakte tijdens een promotour in Wit-Rusland. Maar gaandeweg naar het ESF kreeg haar lied steeds meer positieve kritieken en werd het bij de kanshebbers gerekend. De favoriet van het jaar was echter wel
My Number One van Helena Paparizou.
Op het ESF volgde een nieuwe tegenslag toen Malta de 3e startpositie lootte. Griekenland had meer geluk en mocht als 19e. Het optreden van beide landen was feilloos. Daarna kon het grote nagelbijtfestijn van de puntentelling weer beginnen. Vreemd genoeg pakten zowel Malta als Griekenland bijna niets bij de eerste stemrondes. Na 5 landen was het 17-8 voor Malta, maar streden ze beiden in de middenmoot. Daarna begon het bij allebei te draaien, maar pakte Griekenland wel duidelijk meer punten. Echt spannend werd het dan ook niet, en Griekenland won met 38 punten verschil. Het was wederom een verkeerde plek op het erepodium voor Chiara, maar door de manier waarop het ging zal ze deze uitkomst ongetwijfeld beter kunnen accepteren. Toch blijft het jammer dat ze zo’n waardeloze startpositie had. Griekenland kreeg 10 keer 12 punten. Malta maar één keer (van Rusland), maar scoorde wel bij bijna alle landen in de subtop. Het is de vraag hoeveel er nog ingezeten had, als Chiara een uur later had mogen zingen. Maar goed,& #8216;als’ telt niet en de 2e plaats is een prachtige uitslag.
Toch is het spijtig voor Malta dat ze niet hebben kunnen doorpakken en keer de overwinning hebben kunnen grijpen. Na 2005 was de goede periode opeens voorbij. Het is een vreemd verschijnsel dat bij meerdere landen met verschillende tradities is voorgekomen. Opeens werkt een jaren lang functionerend trucje niet meer en een plan B ontbreekt.
In
2006 was Fabrizio Faniello terug, en met een onbenullig, maar vergelijkbaar lied als in 2001 werd hij nu laatste met 1 punt uit Albanië. In
2007 bleef Olivia Lewis, die al voor de 11e keer deelnam in de Maltese voorronde, in de halve finale hangen met
Vertigo. Hetzelfde overkwam Morena in
2008 met het drankliedje
Vodka. Leuk feitje is overigens dat zij zelf niet drinkt.
Om de dramatische serie een halt toe te roepen, werd Chiara nog eens van stal gehaald in
2009. Maar
What If We is toch wel beduidend minder dan haar eerdere inzendingen. Vermoedelijk haalde het alleen de finale omdat iedereen het Chiara als anti-heldin wel gunde. In de finale werd ze 22e. Sindsdien is ze niet meer teruggekomen voor nog een nieuwe poging. Al heeft ze de Songfestivalwereld nog zeker niet verlaten. Ze treedt nog vaak op voor haar ESF-fans en werkt ook geregeld samen met de IJslandse Hera Björk.
Chiara en Hera. Het was een klein hoogtepuntje. Thea Garrett en Glen Vella redden het niet in
2010 en
2011.
Omdat Glen de finale op één punt miste, is het waarschijnlijk geen toeval dat vanaf dit moment de stemmen van Malta een wat dubieuzere vorm beginnen aan te nemen. Dat Malta al twee keer achter elkaar in de finale 12 punten aan Azerbeidzjan had gegeven (en dat nog twee keer zou doen in 2012 en 2013), viel al wel op, maar daar kwam in eerste instantie geen wederdienst voor. Althans niet in de vorm van punten.
In
2012 ging Kurt Calleja naar het ESF met
This Is The Night. Hij haalde de finale weer eens en naast 12 punten uit de UK kwamen zijn hoogste scores uit Turkije en Litouwen, de Top 2 van Malta. Het is een trend die in jaren erna vaker zou terugkomen.
In
2013 was er ook eindelijk weer eens een bijzonder leuk liedje, en laten we daar in de eerste plaats op focussen. De zingende dokter Gianluca Bezzina won de Maltese voorronde met
Tomorrow. Dat was voor hemzelf een even grote verrassing als voor ons. Hij zingt vooral uit hobbyisme, onder meer in Funk Initiative, een band met nog twee andere dokters. Het zingen was er wel met de paplepel in gegoten, want ook zijn zus Dorothy zingt heel verdienstelijk in haar vrije tijd. Zijn tante Mary Ann verkocht jaren terug al aan de deur haar cassettebandjes met Maltese volksmuziek. Ze zal ondertussen het hele eiland wel hebben gehad, dus wie weet drukt ze binnenkort bij u op de bel. Ook Gianluca’s opa was een gevierde zanger, die zelfs grote successen boekte in de decennia na de oorlog.
Voordat we de hele stamboom van de Bezzina’tjes gaan ontrafelen, even terug naar Gianluca’s liedje
Tomorrow. Dat was een lekker in het gehoor liggend deuntje, typisch wat de jury’s waarderen, maar ook genoeg televoters. Het bleek een succes voor de zingende arts zonder grenzen, en scoorde een fraaie 8e plaats, tussen Marco Mengoni en Anouk. Niet slecht voor een amateurzanger. Het voordeel van het goede lied was dat Azerbeidzjan puntentechnisch ook eens iets terug kon doen in de finale.
In
2014 ging Malta op de country-tour met Firelight en
Coming Home. Ze waren niet de enige dat jaar, want ook The Common Linnets deden dat. Door handig& #8216;samen te werken’ met de jury’s van VJR Macedonië, Georgië, Wit-Rusland en Roemenië plaatste het lied zich vanaf de 9e plaats. Maar in de finale was de Nederlandse concurrentie er te veel aan en werd Malta 23e. Zelf deed de Maltese jury er nog alles aan om succes van hun genregenoot te dwarsbomen.
Calm After The Storm eindigde bijna onderaan bij de Maltese jury, die deze avond bijna geen enkel slechter lied gehoord meende te hebben.
In
2015 mocht kleuterjuf Amber met
Warrior naar Wenen. Titeltechnisch had dit liedje iets pijnlijks, omdat Georgië in de andere halve finale met een nummer met dezelfde titel meedeed. Alleen dat plaatje was veel beter. Georgië ging dan ook naar de finale en Amber ging meteen terug naar Valletta. Voor het garanderen van wat punten was een trucje bedacht om niet op te vallen. Malta gaf veel aan Azerbeidzjan, Azerbeidzjan aan Montenegro en Montenegro aan Malta. Het resultaat was dat de drie landen 9, 10 en 11 werden. Malta was die 11e, ondanks nog een tweede deal met Israël. Het liedje was gewoon te matig.
In
2016 werd in de grote jacht naar succes groots uitgepakt. Ira Losco was terug en deze keer moest zij geen tweede maar eerste worden. Om dit doel te bereiken werd haar winnende nummer uit de voorronde ingeruild voor een Zweedse productie. Dat werd het liedje
Walk On Water. Het was een ogenschijnlijk niet al te bijzonder deuntje. Toch deed Malta het heel goed bij de bookmakers en de aankondiging dat ze dus voor goud gingen, gaf de suggestie dat Ira bij de wedkantoren nogal gebackt werd door de Maltese delegatie zelf. Dat gerucht ging ook al rond bij de leider in de odds Rusland.
Er werd ook werk gemaakt van een goede act, geregisseerd door Stéphane Boko van het Cirque du Soleil. Er werd een Australiër ingehuurd om de kleding te ontwerpen. In totaal was het officiële budget verzevenvoudigd in vergelijking met een jaar eerder. Toen Malta daarna van de EBU in de halve finale de laatste en in de grote finale de 22e startpositie kreeg, leek het er even op dat elk detail om te scoren financieel geregeld was.
De zwangere Ira deed een prima optreden, maar het lied bleef een B-kantje van Beyoncé. Dat weerhield de jury’s er niet van om helemaal los te gaan en Malta halverwege de puntentelling op een verbazingwekkende 4e plaats te zetten. Alleen bleek toen dat er na alle investeringen in elk geval niet was gerommeld met buitenlandse simkaarten. In slechts 3 van de 41 landen waren er televoting-punten voor Malta. Daarmee werd het in totaal een iets reëlere 12e plaats.
In
2017 viel Malta vooral op door niet op te vallen.
Breathlessly van Claudia Faniello bleef in de halve finale hangen. Een 8e plaats bij de jury’s compenseerde niet voor het feit dat zij geen enkel punt ontving van de Europese televoters.
In
2018 werd de voorronde gewonnen door Christabelle Borg met
Taboo. Ze studeerde muziek in California en accounting in Valletta. Omdat er geen festivals zijn om te kijken wie de debiteurenadministratie het beste op orde heeft, besloot ze maar aan een muziekfestival te gaan deelnemen. Dat had ze niet hoeven doen. Voor het publiek dan toch, want ze werd laatste in de tweede semi, met maar 8 punten, waarvan 7 met een diaspora-luchtje uit Australië. Bij de jury’s werd het een zeer opmerkelijke 5e plaats. Daardoor naderde ze de kwalificatiegrens toch nog tot op 10 punten, maar helaas bleek het feest op donderdagavond al voorbij.
In
2019 werd de finale nog eens gehaald door Michela Pace. Zij won de Maltese editie van X-Factor, die tevens als ESF-voorronde diende. Daarmee was ze meteen een lokale ster met een nummer 1-hit met haar plaat
Chameleon. Niet geheel verrassend ging ook de jury weer plat voor dit plaatje, getuige een 4e plaats in de semi, nog voor Zwitserland en Azerbeidzjan, en een 10e plaats in de finale. De televoters waren wederom zuiniger, met een 10e plaats in de semi en een 22e plaats in de finale. Overall zong Michela haar land naar een 14e plaats.
Zo heeft Malta zich ontwikkeld van een land dat met frisse liedjes Europa kwam veroveren in een deelnemer waar vaak een wat negatieve smaak omheen hangt. Dat is jammer, want inzendingen als
Angel en
Tomorrow tonen aan dat de televoters hen echt niet bewust negeren en Malta ondanks het competitieve nadeel bij de buren- en diaspora-stemmen gewoon Top 10 kan scoren. Hopelijk gaat het in de komende jaren dan ook weer meer over de inzendingen zelf dan over randzaken.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hier is een net overzicht van alle Maltese inzendingen en hun resultaten te vinden of kijk naar het filmpje hieronder of klik anders op de spoiler:
SPOILER
De Sahara is zonder meer erg droog.