LETLAND Waar kennen we de Letten van? Als de middelste van de Baltische Staten natuurlijk. Verder als een land dat bijna altijd bezet was, van de hoofdstad Riga, de vele bossen, de ijshockeyers, Jelena Ostapenko, de voetballers die in 2004 naar het EK mochten en natuurlijk als een land dat op het ESF even een vergelijkbare slechte reeks als Nederland dreigde neer te zetten.
Hoe doen ze het op het ESF? Letland debuteerde later dan de andere Baltische Staten. Pas in 2000 waren ze voor het eerst aanwezig op het ESF. In de eerste jaren presteerde het kleine land geweldig met drie Top 5-scores in zes jaar tijd, waaronder een overwinning in 2002. Daarna zakten de prestaties naar een bedenkelijk niveau, met als dieptepunt het zes keer op rij missen van de finale tussen 2009 en 2014. In 2009, 2010 en 2013 werd de laatste plaats in de halve finale glansrijk behaald. Sinds 2015 maken de Letten meer werk van hun voorselectie en dat leidde naar gemiddeld betere uitslagen. In 2017 werden ze desondanks voor de vierde keer de hekkensluiter en dat lijkt het enthousiasme weer getemperd te hebben, getuige de matige inzendingen van 2018 en 2019 die in de semi bleven steken.
Door de entree in 2000 hadden de Letten nooit last van de taalregel. Bijna alle inzendingen waren dan ook in het Engels, hoewel er ook eens in de eigen taal is gezongen en ook nog eens in het Russisch en het Italiaans. Letland organiseert doorgaans een voorronde met vrije inschrijving, wat heeft gezorgd voor een flinke diversiteit onder de Letse liedjes. In 2017 was er een primeur, omdat de winnaar van die voorronde mede werd bepaald door Spotify-data, een systeem dat sindsdien gebruikt wordt.
Bij de puntenverdeling heeft Letland weinig vrienden. De buren uit Estland en Litouwen zijn de logische favorieten voor het geven en krijgen van punten. Maar waar Estland van nature wat meer op Scandinavië gericht is en Litouwen wat meer op de Sovjetrepublieken, hangt Letland er nogal tussenin. Aan de geefkant gaan er nog wel veel punten naar Rusland, vanwege de grote Russische minderheid. Anderzijds zorgt beperkte diaspora voor enige extra stemmen van de Britse Eilanden.
Doordat Letland in 2000 toetrad en op dat moment bepaald geen glorietijd voor Nederland begon, zijn er weinig punten gegeven, maar ook weinig ontvangen. Nederland gaf finale-punten aan Brainstorm (4), Bonaparti.lv (3) en Aminata (2).
Andersom waren er punten voor The Common Linnets (12), Douwe Bob (3 (j)), Waylon (5 (j)) en Duncan Laurence (12 (j) en 5 (p)).
Hoe ging het door de jaren heen? In
2000 maakte Letland het debuut met de groep Brainstorm. De band heeft iets van een jongensboek, want al in 1989 besloten vijf klasgenoten samen muziek te gaan maken. In 1992 braken ze door op een soort Songfestival in hun thuisland. De successen kwamen snel en in 1995 werd hun plaat
Lidma¨īnas (NL:
Vliegmachines) in een verkiezing plaat van het jaar. In 1996 ging het nog beter toen
Tavas Māzas Manā Azotē in de hitlijsten de succesvolste plaat in deze jaargang werd. In de jaren erna had de band nog meerdere grote hits, gaf het een goed scorende theatershow en waren er bescheiden successen in Scandinavië en Duitsland.
In 2000 kwam daar dus het ESF bij. Na een voorronde waarin de televoting voor maar liefst 7% meetelde en de vakjury de rest bepaalde, won
My Star overtuigend. Ook op het ESF viel het nummer in de smaak. Mede dankzij de late startpositie kregen de heren 12 punten van België, Finland, Estland en Noorwegen. Daarmee werd het een 3e plaats achter Denemarken en Rusland. Een prachtige start op het festival voor Letland. Brainstorm zelf bleef razend populair in eigen land en waren er ook successen over de grens. Zo scoorde de band recent nog een nummer 1-hit in Rusland met het nummer
Epoha. Ook speelden ze in het voorprogramma van de Rolling Stones.
In
2001 ging het heel wat minder. Het rommelige
Too Much van Arnis Mednis werd 18e. Daardoor mocht Letland in 2002 eigenlijk niet meedoen, maar hadden ze geluk toen er een plekje vrijkwam, nadat Portugal zich terugtrok. Een belangrijke meevaller, zo zou een jaar later blijken...
Marie N En zo werd het
2002, Letlands grote hoogtepunt in de ESF-historie. Marie Naumova, beter bekend als Marie N deed mee aan de voorronde met
I Wanna. Marie is dol op liedjeswedstrijden, want al in de jaren& #8216;90 dook ze regelmatig op in talentenjachten op de Letse TV. Ze wist nooit te winnen, daarop verlegde ze haar werkterrein naar de voorronde voor het ESF. In 2000 werd ze 2e. In 2001 werd ze 3e. In 2002 was het eindelijk raak (mede doordat het 100% televoting was) en mocht ze op reis. Niet zo heel ver van huis, want het ESF was in Tallinn.
I Wanna was vooraf een weinig opvallende plaat, die niet al te veel deed bij de bookmakers. De belangrijkste troefkaart leek de voorlaatste startpositie. Bij de repetities bleek wel dat er een leuke act was uitgedacht, waarbij Marie meerdere malen van outfit wisselde.
Bij de puntentelling nam Malta’s Ira Losco al snel de leiding, en bleek Letland de enige die in het spoor kon blijven. Sterker nog, Letland nam zelfs de toppositie over. Het werd een spannende race tussen de twee landen, maar toen Letland bij de laatste jury 3 punten voorsprong over had, was het beslist. De enige die nog moest stemmen was immers Litouwen, en zij gaven net als Estland, Duitsland, Israël en Spanje uiteraard hun 12 punten aan de noorderburen.
De verrassende overwinning zorgde voor groot feest in Letland, maar niet voor al te veel succes voor Marie. Haar lied werd nergens een hit, zelfs niet in eigen land. Dat bevestigt in elk geval de topkwaliteit van de act. Maar Marie raakte snel in de vergetelheid en ze is ondertussen woonachtig in Frankrijk en al jaren niet meer actief in de muziek.
In
2003 presenteerde Marie N nog wel het ESF in Riga, samen met Renars Kaupers van Brainstorm. Het gastland sloeg een flater met F.L.Y. Zij kwamen van ver, getuige hun plaat
Hello From Mars. Daar bleken echter weinig televoters te kijken, daardoor werd het een pijnlijke 24e plaats. Ook
2004 werd een teleurstellend jaar. De enige volledig Letse inzending
Dziesma Par Laimi bleef op een 17e plaats in de halve finale steken.
In
2005 ging het weer beter. Valters en Ka¸a mochten naar Athene met
The War Is Not Over. Vooraf was er weinig hoop voor een topscore voor de wat cliché-matige ballad, maar het had meer kans de finale te bereiken dan een jaar eerder. Het zou ook lukken. Ondanks de 6e startpositie, direct na de Moldavische oma die de show stal, werd het duo 10e, nipt voor Polen. Ze hadden een rustige act, zittend op barkrukken, met gitaren in de hand en een toevoeging van gebarentaal aan het refrein. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.
In de finale werd het belang van een goede startpositie weer eens duidelijk. Vanaf de voorlaatste startpositie wist het tegen sterkere concurrentie te klimmen naar een verrassende 5e plaats. Ze kregen van 2/3 van de landen punten. Niet vanuit Nederland overigens, want dat normaal en gek genoeg geldt alleen voor onze eigen inzendingen als een positieve eigenschap.
De heren waren later nog betrokken bij het ESF. Valters deed nog eens solo mee aan de voorronde, en gaf meermaals de Letse punten. Als duo gaven ze nog eens TV-commentaar bij het festival. In 2018 volgde het trieste nieuws dat Valters een lange strijd tegen kanker had verloren.
Door dit goede resultaat mocht Letland rechtstreeks naar de finale in
2006. De inzending
I Hear Your Heart van Cosmos was een bijzondere. De vocal group deed alles met hun stem, en daarmee vielen ze op in het deelnemersveld. Het is jammer dat ze al als 4e moesten aantreden. Mede daardoor viel de waardering een beetje tegen met een 16e plaats.
Ook in
2007 had Letland weer een eigenzinnige inzending. Bonaparti.lv was een sextet van tenors. Ze zongen het Italiaanse
Questa Notte. Ook nu gold weer dat de Letten eruit sprongen. Vanaf de laatste startpositie ging het lied moeiteloos naar de finale, ondanks de wat jeukerige act, waarbij de heren zongen met een witte roos in de hand. In de finale konden ze de hooggespannen verwachtingen niet waarmaken. Klassiek en het ESF blijft een moeizame combinatie. Wat heet, na 16 jury’s had Letland nog geen punt. Daarna ging het iets beter, maar het werd wederom een teleurstellende 16e plaats.
In
2008 trok Letland wederom de aandacht met een afwijkende inzending, alleen niet echt op een positieve manier. De gelegenheidsformatie Pirates Of The Sea bracht kindermuziek naar het ESF met
Wolves Of The Sea. Na
Papa Pengouin of
A-Ba-Ni-Bi was het weer eens iets anders. Blijkbaar mochten een hoop kinderen stemmen met de telefoon van hun ouders/verzorgers, want het in Zweden geproduceerde muzikale vergif ging naar de finale en werd ondanks een matig optreden 12e.
In
2009 ging er een flinke bezuinigingsronde door de LTV, de Letse omroep. Het gerucht ging dat ze afwezig gingen zijn in Moskou, maar het ESF ontsprong de dans en Letland deed gewoon mee. Dat hadden ze beter kunnen laten, want
Probka van Intars Busulis werd laatste in de halve finale. Alleen Estland en Litouwen hadden iets over voor het weinig toegankelijke Russische liedje over de file.
Het bleek een voorbode van de bijzonder matige serie die zou volgen. In
2010 zong Aïsha het schreeuwerige
What For, vermoedelijk de minste van alle Letse inzendingen. Ook dit eindigde helemaal onderaan in de halve finale. De zanger Khaled zong ooit
Aïcha, ecoutez moi (
luister naar mij). Het zou zomaar kunnen dat deze Letse Aïsha de inspiratiebron was voor dit plaatje, want de manier waarop ze zich presenteerde en op tenenkrommende wijze door het nummer gilde, gaf niet de indruk dat luisteren in haar woordenboek voorkwam.
In
2011 werd het niet beter. De vertegenwoordigers van dienst waren de twee mannen van de groep Musiqq. Soms kun je uit bandnamen al enigszins afleiden hoe bijzonder interessant hun muzikale werk gaat zijn. Met een vervorming van een bestaand woord bløfte Musiqq zich niet naar de finale met
Angel In Disguise. Ondanks een late startpositie hielden ze alleen Cyprus en de 3JS achter zich.
De reeks van flutinzendingen begon Nederlandse proporties aan te nemen in
2012. Anmary, nummer 2 van de talentenjacht
Talentu Fabrika, werd in de ESF-voorronde wel 1e met
Beautiful Song. Helaas dekte de titel niet echt de lading en had Anmary de uitstraling van een caissière bij de Letse Dīrk v/d Brōēk. Ook zij hield in de halve finale maar twee landen achter zich.
In
2013 was het de beurt aan PeR. Die groepsnaam betekent
Please Explain the Rhythm. Ze hadden al diverse malen meegedaan aan de voorronde, en vermoedelijk om van die gekken af te zijn, mochten ze dit jaar winnen met
Here We Go. Dat was in Nederland een gevleugelde kreet toen het Nederlands Elftal nog weleens een prijs won en de Havenzangers voetballiedjes maakten. Maar zowel Oranje-successen als Henk Pleket zijn al jaren passé, en dat toont aan hoe uit de tijd dit lied van PeR was. Omdat de EBU de startvolgorde nu zelf bepaalde, was dit de ideale opener van de halve finale. Dat was balen voor PeR, maar ze hadden er natuurlijk wel een beetje om gevraagd. Voorzover het nog niet duidelijk was, deze verlengde openingsact werd laatste.
In
2014 ging Letland met een liedje over het bakken van een taart. De Russische oma’s hadden dit idee al eens op het podium ten uitvoer gebracht, maar Aarzemnieki had juist geen idee hoe dat moest. Het vrolijke lied van deze groep heette
Cake To Bake en de zang was in handen van de Duitse leadsinger Jöran Steinhauer, die overigens ook Nederlands spreekt. Van alle faalpogingen was dit wel de leukste, maar vanaf de tweede startpositie was dit toch wat te weinig om te scoren. Het lied werd 13e, en kwam 7 punten tekort voor kwalificatie.
En eerlijk is eerlijk, de hardrockparodie
Steak To Make is stiekem ook wel leuker dan het origineel.
Omdat het jarenlang dramatisch ging, werd er in
2015 besloten om eindelijk eens werk te maken van de nationale voorronde. Er werd meer budget vrijgemaakt, om op die manier ervoor te zorgen dat de negatieve reeks doorbroken werd. Er werd een duidelijke ambitie geplaatst, dat het lied op positieve wijze moest opvallen en internationaal hitpotentieel moest hebben. Het resultaat was dan ook een nationale finale die onvergelijkbaar was met de rommel van de jaren ervoor. De Top 3 werd gevormd door drie prima liedjes, die allemaal ESF-finale-waardig waren. Derde werd de band
ElektroFolk met Sundance (met overigens wel een dwaas die twee trompetten tegelijk speelde). De tweede plaats was voor
Markus Riva en Take Me Down. Maar de winnares was onomstreden. Aminata Savadogo boekte een duidelijke en verdiende zege met
Love Injected.
Aminata werd geboren uit een Russische moeder en een vader uit Burkina Faso, maar voelt zich in de eerste plaats Letse. Ze had vanaf jonge leeftijd zangles en leerde spelen op de blokfluit. Gelukkig voor ons was het niet haar ambitie om de Letse Berdien Stenberg te worden, maar specialiseerde ze zich op haar vocale talenten. Ze deed mee aan diverse talentenjachten op de Letse TV, en ook aan de voorronde voor het ESF in 2014 met het niet zo heel bijzondere
I Can Breathe.
In 2015 won ze dus wel, en
Love Injected was een meesterwerk dat op perfecte wijze gebracht werd door de talentvolle zangeres. Op het ESF kreeg het de handen op elkaar van bijna alle landen en daarmee uit alle hoeken van Europa punten, waarvan 12 uit Ierland, Litouwen en San Marino. Bij de jury's werd ze 2e, achter Zweden. Bij het publiek ging het iets minder, met een 9e plaats, waarschijnlijk omdat ze niet goed contact maakte met de camera en enkele malen met gesloten ogen zong. Gezamenlijk werd het een 6e plaats en daar mochten de Letten na al die magere jaren bijzonder trots op zijn. Het enige minpuntje is dat de beoogde hitgevoeligheid van de inzending wat tegenviel. Het werd over de grens alleen in Zweden een grote hit. Dat gold eigenlijk ook wel voor de rest van haar carrière, waarin verdere hits ontbreken en een deelname aan
The Voice of Russia (in Polina Gagarina’s team) al snel strandde.
In
2016 zou Aminata wel weer betrokken zijn bij de Letse voorselectie. Ze schreef het winnende lied
Heartbeat van Justs. Het was wederom een sterke strijd, want de nummer 2, met minimaal verschil verslagen, was het Letse antwoord op Evanescence
Catalepsia met Damnation. Maar de zege ging dus naar Justs, dat is zijn echte voornaam en dus ook artiestennaam. Hij had vooral jazz gemaakt in zijn jongere jaren, maar waagde zich later meer in de mainstream popmuziek, en daar was
Heartbeat een goed voorbeeld van. Het was het tweede jaar op rij dat de Letten sterk uit de hoek kwamen. Het resultaat was wel iets minder. Justs haalde de finale, maar werd daarin ingedeeld vlak voor winnaar Oekraïne, waardoor het niet meer werd dan een 15e plaats.
In
2017 was de goede serie opeens voorbij. Hoewel de aanpak niet wijzigde, bleek het nummer
Line van Triana Park niet in de smaak te vallen. Na vijf mislukte deelnames in de voorronde mochten ze nu eindelijk naar het ESF. Maar daar ging het fout, nota bene vanaf de 18e en laatste startpositie in de halve finale. Hun lied landde totaal niet, en ze werden 18e, met zeker bij de vakjury een bijzonder teleurstellende score van alleen 1 punt uit Azerbeidzjan.
Ook in
2018 ging het al in de halve finale mis. De inzending was zeker niet het slechtste uit Letland, maar wel het ietwat kleurloze
Funny Girl van Laura Rizzotto. Die naam klinkt niet echt Lets. Rizzotto klinkt vooral als iets uit een Italiaans restaurant, en in een Lets restaurant serveren ze heel andere traditionele specialiteiten, zoals bietensoep en aardappelpannenkoeken. Een puntje erbij voor u, als u dit al wist. Laura met de Italiaanse achternaam werd echter geboren in Rio de Janeiro. Ze heeft een Lets-Braziliaanse vader met Italiaanse voorouders en een Portugese moeder, en op jonge leeftijd emigreerde Laura met hen naar de VS. Daar woonde ze vervolgens ook weer in verschillende staten, maar aangezien ze op het ESF in de overall-score 28e werd, is er niet echt een dringende reden om daar al te uitgebreid op in te gaan. Ze tekende op een gegeven moment wel een platencontract bij
Sony, en haar belangrijkste wapenfeit was het geven van een cursus Portugees aan Jennifer Lopez. Ze won de Letse voorronde in een deelnemersveld van maar liefst 63 liedjes. Maar vanwege de ESF-uitslag gaan we ook daar nu niet verder op in. Da's op zich wel jammer. We hadden het over inzendingen kunnen hebben als
Stop The War U2 van Riga Reggae. Alleen de bandnaam is al leuker dan Laura’s hele lied. Want mede dankzij amper 3000 televotes mocht Laura uiteindelijk dus naar Lissabon, waar ze in elk geval geen taalproblemen had. Wel stemproblemen, want het optreden van deze
Funny Girl was naar het einde toe nogal matig, waardoor het een 12e plek werd in de semi. Het was niet voor herhaling vatbaar, dus kom, dan gooien we toch gewoon de video van het immer relaxte Riga Reggae erin. Ze kregen toch nog 423 televotes:
In
2019 werd er wederom een rustig lied gestuurd, dat op zich wel relaxt was om naar te luisteren, maar eigenlijk vanaf het begin al kansloos voor kwalificatie. Carousel met
That Night is het lied waar het om gaat. De puntentelling in de voorronde was deze keer nogal warrig. Er werd gestemd met een vakjury, televotes, internetstemmen, Spotify-data en alfa-stemmen. Carousel won de eerste 3, maar pakte slechts 4.6% van de Spotify-streams en 8.5% van de alfa-stemmen, maar door een wonderlijke speling van het lot bleek dat genoeg. Die laatste categorie bestond uit mensen die in het winkelcentrum met de naam Alfa in Riga hun stem hadden uitgebracht. Een wat merkwaardige manier om een voorkeur te bepalen. We zouden er toch niet aan moeten denken dat Tante Sjaan en Ome Leo in de Albert Heijn in Zoetermeer om hun voorkeur zou worden gevraagd voor onze inzending. En het ging zoals verwacht dus mis. Carousel werd 15e in de halve finale.
Het immer inspirerende Alfa Shopping Center. Zo is het te prijzen dat de Letten vaak wel bijzondere liedjes naar het ESF sturen. De resultaten zijn daarmee wel nogal wisselvallig. Hopelijk slagen ze erin om ook in de komende jaren te schitteren op het festival.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hier is een net overzicht van alle Letse inzendingen en hun resultaten te vinden of kijk naar het filmpje hieronder of klik anders op de spoiler:
SPOILER
De Sahara is zonder meer erg droog.