POLEN Waar kennen we de Polen van?Vooral van de steeds grotere delegatie in ons land natuurlijk. Verder als een groot land met een zeer bewogen geschiedenis, van steden als Warschau, Kraków en Wrocław, Auschwitz, Marie Curie, Michał Kwiatkowski, Robert Lewandowski, Lech Wałęsa, de zloty, de bagel en natuurlijk Paus Johannes Paulus II.
Hoe doen ze het op het ESF?Polen was 22 keer aanwezig op het ESF. In 1994 was er een spectaculair debuut met Edyta Górniak en
To Nie Ja, dat tweede werd. De Poolse stormwind ging echter snel liggen, en de resultaten in de jaren erna waren nogal kleurloos, met een 11e plek als hoogtepunt en verplichte afwezigheden in 2000 en 2002, vanwege slechte scores in de voorgaande jaren. In 2003 zorgde Ich Troje met een 7e plaats voor een schaars juichmomentje. Maar tussen 2005 en 2011 miste Polen 6 van de 7 keer de finale, waarna het zelfs twee jaar helemaal wegbleef. Sinds hun rentree in 2014 gaat het wel iets beter met vier finaleplaatsen op rij en de derde Top 10-klassering in de Poolse historie van Michał Szpak in 2016.
De Poolse inzendingen laten wel redelijk wat variatie zien, maar hebben toch vooral gemeen dat het algemene niveau meestal niet zo denderend is. Pas in de recente jaren lijkt de lat structureel wat hoger te liggen, en mede door de wakker geworden diaspora voters zijn de resultaten nu ook iets beter geworden. Polen is echter nog lang geen land om rekening mee te houden.
Bij de puntenverdeling heeft Polen geen duidelijke voorkeur. Landen in de regio als Oekraïne en Duitsland krijgen wel iets meer. De punten komen vooral uit landen met een flinke Poolse minderheid, zoals Ierland, Verenigd Koninkrijk en Noorwegen. Bij Polen gaat het overigens zeker niet om vergelijkbare puntenaantallen als Turkije en Armenië.
Nederland en Polen geven elkaar niet zo vaak punten, al lag dat dan vermoedelijk vooral aan de vele matige inzendingen die beide landen zo vaak stuurden. De betere liedjes werden door allebei wel beloond. Nederland gaf finale-punten aan Edyta Górniak (8), Anna Maria Jopek (1), Ich Troje (4), Michał Szpak (10 (p)) en Kasia Moś (1 (p)).
Andersom gaf Polen Nederland zes keer punten. Die waren voor Maxine & Franklin Brown (7), Edsilia (5), Common Linnets (12), OG3NE (8 (j)), Waylon (8 (j)) en Duncan Laurence (10 (p), opvallend genoeg niets van de jury).
Hoe ging het door de jaren heen?Er zijn maar weinig landen die zo’n spectaculair ESF-debuut kenden als Polen. Edyta Górniak werd bij de eerste Poolse deelname in
1994 direct 2e met
To Nie Ja (NL:
Dat Was Ik Niet). Edyta was op dat moment ondanks haar jonge leeftijd (22) al een grote ster. Terwijl het Communisme ten onder ging, rees haar populariteit omgekeerd evenredig naar grote hoogten. Ze won in 1990 een Poolse liedjeswedstrijd, waarmee ze de hoofdrol verwierf in de musical
Metro. Dit zou de grootste Poolse musical in de geschiedenis worden, die Edyta zelfs aan een carrière op Broadway hielp. Ze zou enorme successen in de hitlijsten vieren in de jaren ‘90 met haar Poolse liedjes, die overigens regelmatig vertalingen waren van buitenlandse hits. Ook zelf probeerde ze het in het Engels, maar een internationale doorbraak bleef uit. Haar
One & One werd later nog wel een enorme hit in de versie van Robert Miles. Daarop concentreerde ze zich weer op haar Poolse werk, waarmee ze nog steeds een gerespecteerde artieste is in eigen land.
Het ESF kwam op een goed moment in 1994. De mooie zangeres in haar korte rokje, lootte met de gevoelige ballad de voorlaatste startpositie in Dublin. Daar veroorzaakte ze meteen een relletje, door op de repetitie een deel van
To Nie Ja in het Engels te zingen. En het was nog steeds de tijd van de beklemmende taalregel, waardoor diskwalificatie dreigde. Zes landen stemden voor, de rest tegen, dus ze mocht naar de finale. Daarin deed ze het goed, en kreeg ze vijf keer de maximale 12 punten. Dat was helaas niet genoeg. De Ierse Rock’n'Roll Kids pakten 60 punten meer en verwezen Polen naar de 2e plaats. Al met al een bijzonder knappe entree van het land.
Het is jammer dat dit succes geen passend vervolg kreeg. In de jaren na Edyta grossierde Polen in rustige liedjes die onopvallend in de achterhoede eindigden. De meeste ervan werden door grote Poolse artiesten gezongen en soms had het land wellicht wat meer verdiend, maar uiteraard hielp de taal niet mee. In de meerderheid van de gevallen waren het toch ook wel weinig memorabele inzendingen. De beste score was een 11e plaats voor Anna Maria Jopek in
1997. In
2000 en
2002 ontbraken de Polen door slechte resultaten in de jaren ervoor.
In
2003 kwam er onverwacht weer succes. De groep Ich Troje timmerde in eigen land al enige jaren succesvol aan de weg en ze probeerden via het ESF om hun unieke geluid ook te laten horen aan de rest van Europa. Ze namen deel aan meerdere voorrondes en in 2003 en 2006 was het prijs. Hun deelname in 2003 met het Pools/Duitse
Keine Grenzen/´adnych Granic heeft niet meteen een klassieker opgeleverd die standaard hoog op ESF-toplijstjes terugkomt, maar was wel buitengewoon succesvol. Gedragen door de late loting, maar minstens zo veel door de rozeharige zanger, met een weinig bijpassende stem van schuurpapier, werd het een fraaie 7e plaats.
Ook in
2004 had Polen weer een eigenzinnige inzending. Blue Café was een groep die vooral bekendheid genoot vanwege de jazz en latin-invloeden in hun repertoire, en
Love Song was daarvan een origineel resultaat. Het werd vanwege een zwak optreden slechts 17e in de finale.
Ook nu kon deze kleine opleving geen goed vervolg krijgen. Een bijzonder magere periode werd aangevangen in
2005 met
Czarna Dziewczyna. Het vrolijke lied had de laatste startpositie in een halve finale met 25 deelnemers, maar dat was net niet genoeg. Het lied van Ivan & Delfin strandde op 4 punten achter Letland (
The War Is Not Over) als 11e in de halve finale.
Om die finale wel te bereiken was in
2006 Ich Troje terug. Deze keer in samenwerking met de Duitse jaren ‘90 hitmachine The Real McCoy, bekend van hits als
Love And Devotion en
Another Night. Op het ESF klonk hun
Follow My Heart ook wat internationaler dan Ich Troje’s eerdere deelname. Toch was het weer niet genoeg, want ook dit lied werd 11e in een veld van 24 deelnemers. Polen mocht zich hier enigszins bekocht voelen, want het land eindigde 6 punten achter VJR Macedonië (
Ninanajna), dat van veel minder landen punten kreeg (10 om 19), vrijwel zonder uitzondering uit de regio voormalig Joegoslavië. Meer dan dat was er de merkwaardige situatie dat Servië & Montenegro zich kort voor het festival had teruggetrokken. Daardoor hadden ze geen optreden, maar door de late afzegging mochten ze wel punten geven. Daarvan gingen er 10 naar regiogenoot Macedonië, dat dus Polen achter zich hield.
Ook in
2007 ging het mis. The Jet Set werd 14e met het goedkope
Time To Party. In
2008 was er eindelijk een succesje. Isis Gee uit Seattle glipte als nummer 10 de finale in met de ballad
For Life. Isis werd naar eigen zeggen geïnspireerd door Céline Dion, maar kon toch beter nog even iets langer kijken hoe deze wereldster zo'n soort ballad overtuigend zou aanvliegen. Ze werd 24e in de finale.
In
2009 en
2010 volgden nog twee rustige inzendingen van Lidia Kopania en Marcin Mroziński, maar deze ongeïnspireerde plaatjes konden geen potten breken. In
2011 kwam het voorlopige dieptepunt toen Magdalena Tul zich door het matige
Jestem krijste naar de laatste plaats in de halve finale. Door deze matige reeks besloten de Polen in
2012 niet mee te doen. Officieel vanwege de drukte rond het EK in eigen land, maar ook in
2013 ontbraken ze.
In
2014 was er wel weer een Poolse inzending en meteen een veelbesproken lied. Of eigenlijk viel dat met het matige
My Słowianie - We Are Slavic nog wel mee. Het was meer de act die verscheidene mannelijke ESF-kijkers het hoofd op hol bracht. Donatan & Cleo zorgden drie minuten lang voor een ouderwetse tettenparade, op het podium gesteund door een meisje dat bezig was met een wasbord en een ander meisje dat boter aan het karnen was. In hoeverre dat aansloot bij het lied, is niet helemaal duidelijk, maar de televotes spoten vanuit heel Europa richting Polen, waarmee ze 5e werden. En 23e bij de jury uiteraard. Gecombineerd was het een 14e plaats.
Het hoogtepunt van de Poolse act van 2014.Het is overigens vermeldenswaardig dat er een interessante uitzondering onder de juryleden was, als het gaat om de lage klassering die Polen standaard kreeg. De Italiaanse Francesco Pasquero zette Polen vrolijk op nummer 1. Die oude viezerik.
Francesco Pasquero.Na de ophef van een jaar eerder kwam Polen in
2015 met een inzending waar niemand aanstoot aan kon nemen. De gehandicapte Monika Kusczyńska zong de ballad
In The Name Of Love. Vanaf de laatste startpositie plaatste het tegenvallende lied zich eenvoudig voor de finale, ondanks een voorlaatste plaats bij de jury. In de finale werd het een 23e plaats.
In
2016 werd er meer werk gemaakt van de voorronde, en dat was Europa niet ontgaan. De zangeres Margaret werd beschouwd als het Oost-Europese antwoord op Rihanna en haar lied
Cool Me Down was torenhoog favoriet om het ESF te gaan winnen. Het aanstekelijke deuntje had alles om met een sexy optreden, in combinatie met de diaspora voting, te zorgen voor een topresultaat, want in tegenstelling tot twee jaar eerder had de jury weinig reden om dit hitgevoelige lied een lage score te geven.
Er zijn ESF-favorieten op allerlei wonderlijke manieren gesneuveld door de jaren heen, maar al falen in de nationale voorronde is toch wel ongebruikelijk. Het overkwam Margaret. Waar alle knappe koppen bij de bookmakers even overheen hadden gekeken, was het feit dat Margaret niet kon zingen. Ze zong zo vals dat de Poolse TV sindsdien elke upload van dit optreden op YouTube jarenlang blokkeerde. De winnares van het ESF 2016 werd daardoor verslagen door de onbekende Michał Szpak, die en passant ook Edyta Górniak achter zich hield.
Dit langharige tuig had een 80s ballad
Color Of Your Life. Daar werd weinig van verwacht en Polen kelderde als een bitcoin bij de odds. Dat had Michał niet helemaal verdiend, want hij had in eigen land zijn sporen al verdiend in diverse talentenjachten. Toch overheerste vooral het gevoel dat Polen had gefaald in de voorronde door niet voor Margaret of Edyta te kiezen. Zodoende deed Michał redelijk onopvallend mee aan het ESF. Daar bereikte hij ondanks de 2e startpositie de finale. In die finale werd hij door de EBU als opvullertje gepositioneerd in de startvolgorde tussen favorieten Amir en Dami Im. Ondanks die beperking werd het een verrassende 8e plaats. Nog verrassender was de onderverdeling tussen jury en publiek. Ondanks een passievol optreden werd zijn wat ouderwetse plaatje op de 25e plaats gezet door de jury's. Het publiek was razend enthousiast over de manier waarop hij zijn emotie wist over te brengen, en daar werd hij 3e, nog voor Dami Im en Poli Genova, om maar wat te noemen. Hoewel daar vast wat diapora voting meespeelt, kreeg hij van bijna alle landen hoge punten, en zo veel Polen zijn er in Europa ook weer niet. Het was een bijzonder knappe prestatie en het betekende de derde Top 10-score voor Polen.
In
2017 kwam meteen de bevestiging dat diaspora alleen niet genoeg is voor een topscore. Kasia Mos haalde nog wel de finale met het matige
Flashlight, maar werd daarin anoniem 22e.
In
2018 kwam er eindelijk weer iets vrolijkers uit Polen. Hiervoor verantwoordelijk waren Gromee en Lukas Meijer. Gromee is een DJ die het nodige succes heeft geboekt in eigen land met meerdere nummer 1-hits. Over de grens werkte hij samen met grote namen, waaronder diverse Nederlandse top-DJ’s. Lukas Meijer klinkt ook vrij Nederlands, maar dat is een Zweed. Hij excelleerde in ijshockey, maar in tegenstelling tot zijn broer besloot hij de muziek in te gaan. Hij deed dat met beperkt succes als leadzanger van de band No Sleep For Lucy. In het dagelijks leven is hij leraar, maar sinds hij Gromee ontmoette komt er zangtechnisch wel wat meer schot in zijn carrière. Samen deden ze aan het ESF mee met
Light Me Up.
Dat nummer leek vermakelijk genoeg om de finale te halen en dan ergens in het rechterrijtje te stranden, maar zo ver kwam het niet. Met name door een zwakke juryscore was het ESF-avontuur al op donderdagavond voorbij.
In
2019 kwam Polen met een memorabele inzending. Het gaat dan om
Palie Się/Fire Of Love van Tulia. Dit een damestrio uit Szczecin, bestaande uit Dominika, Patrycja en Tulia, en blijkbaar trok die derde het langste strootje toen de bandnaam bepaald moest worden. Ten tijde van het ESF behoorde overigens ook Joanna nog bij het gezelschap.
De dames maken gebruik van de
White Voice-zangtechniek. Volgens de encyclopedie is dat een stijl die in Oost-Europa populair is. De techniek is gebaseerd op de open keel en een vrij volume van heldere kleur. Soms komt het neer op gecontroleerd schreeuwen of gewoon roepen. Opvallend hierbij is de duidelijkheid en intensiteit van het stemgeluid. U denkt nu wellicht “zo bestel ik altijd bier in de kroeg”, maar van Litouwen tot Bulgarije is deze zangstijl momenteel razend populair.
Tulia brak in 2017 door met
Enjoy The Silence. Na nog een paar andere covers, brachten ze ook eigen werk uit, wat het bijzonder goed deed. In dat opzicht is de interne selectie voor het Songfestival niet zo vreemd. De deelname in Tel Aviv werd wel een vrij tragisch verhaal. Tulia eindigde in de eerste semi als 11e, vlak achter de Wit-Russische ZENA. Naar later bleek had een Tsjechisch jurylid haar scorelijstje ondersteboven ingevuld, en mede door dat foutje viel Polen precies buiten de boot. Het werd zo de tweede gemiste finale op rij voor het land.
Zo heeft Polen op papier een mooie uitgangspositie met veel buren en veel landgenoten verspreid over Europa, maar heeft dat nog niet echt geleid naar al te bijzondere uitslagen in het televoting tijdperk. Het is te hopen dat het land wat betere inzendingen gaat sturen, want op het JESF doen ze dat wel en gaat het zeer lekker.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hier is een net overzicht van alle Poolse inzendingen en hun resultaten te vinden of kijk naar het filmpje hieronder of klik anders op de spoiler:
SPOILER
De Sahara is zonder meer erg droog.