Neoliberalisme wat houdt het in? #37

quote:

Paradigma in de polder

‘Het is een stalinistische cultuur’

Voor dissidente stemmen is geen ruimte in bestuurlijk Nederland. Een zwaarbevochten polderresultaat wordt met hand en tand verdedigd terwijl het oude succes allang uitgewerkt is. ‘We hebben Nederland volstrekt nodeloos, ontzettend veel kwaad gedaan’.

Diederik Baazil beeld Olivia Ettema

Hoogleraar Alfred Kleinknecht zag zijn collega’s op de voorste rij al wel onrustig heen en weer wippen. Hij was de rest van de dag druk met gasten die over waren uit Duitsland en dus was hem de omvang van de commotie ontgaan. Zijn inaugurale rede van die middag van 26 september 1994 op de Vrije Universiteit in Amsterdam haalde het Achtuurjournaal en de opening van de grote kranten. Academici dromen van een aandacht van die proporties, maar dit was niet hoe Kleinknecht het zich had voorgesteld: de toon was op z’n zachtst gezegd niet positief. Frank van Empel schreef in NRC Handelsblad: ‘Is Kleinknecht een nit wit of zijn politici bang?’ De professor was na deze toespraak volgens de journalist in Den Haag tot ‘persona non grata’ verklaard. ‘De hele top van Nederland viel over Kleinknecht heen.’

Dat bleek. Toenmalig minister van Sociale Zaken Ad Melkert (PVDA) noemde zijn idee�n ‘desastreus’, president van De Nederlandsche Bank Wim Duisenberg sneerde dat ‘Kleinknecht nog lang geen grootmeester is’, oud-minister van Sociale Zaken Bert de Vries wilde er geen woorden aan vuil maken, dat zou ‘te veel eer’ zijn voor Kleinknecht. VNO-voorzitter Alexander Rinnooy Kan was als enige wel bereid het debat aan te gaan met Kleinknecht, maar hij werd op het laatste moment teruggefloten door zijn bestuur.

Wat was dat radicale gedachtegoed waar Kleinknecht deze afdroging aan te danken had? Na zo’n vijftien jaar van loonmatiging om de Nederlandse exportpositie te versterken, had dit beleid zijn werk gedaan, vond Kleinknecht, de economie draaide goed en het was tijd om de bakens te verzetten. Het was tijd voor een loongolf. Als arbeid te goedkoop blijft, hebben bedrijven geen prikkel om te moderniseren en te innoveren, waarschuwde hij. De lage lonen vormden een gevaar voor de Nederlandse arbeidsproductiviteit.

Destijds werd hij weggehoond. Collega’s vroegen hem half plagend of hij zijn idee�n soms van de communisten had geleerd. Zijn onderzoek werd gedwarsboomd. Na zijn oratie viel de ene na de andere subsidie weg voor het onderzoeksinstituut waarvan Kleinknecht de directeur was. Op het ministerie van Economische Zaken, waar hij tot die tijd maandelijks langskwam voor ‘een borreltje, een bespreking of een adviescommissie’, gingen plots alle luiken dicht, vertelt Kleinknecht nu aan de telefoon. Hij was een van de twee hoogleraren gespecialiseerd in innovatiebeleid, maar werd zelfs niet meer uitgenodigd voor een commissie over precies dit onderwerp. ‘Ambtenaren die me eerst nog grote opdrachten gaven waren nu kwaad. Dit verzwakte mijn positie enorm. Ik was vleugellam.’

‘De winst klotst tegen de plinten maar alleen de lonen van topmannen stijgen. De cao-lonen gaan onvoldoende omhoog en dat is niet acceptabel.’ In de zomer van 2019 spreekt premier Rutte het VVD-congres toe en zijn boodschap lijkt verdacht veel op die waarvoor Kleinknecht een kwart eeuw eerder verketterd werd. Want zo gek blijkt hij niet te zijn geweest: de ongelijkheid nam aanzienlijk toe en de groei van de Nederlandse arbeidsproductiviteit is al veertig jaar de laagste in West-Europa. Zijn gedachtegoed heeft het zelfs geschopt tot een ware Wet van Kleinknecht: ��n procent minder loonstijging leidt tot een lagere groei van de arbeidsproductiviteit van 0,3 tot 0,5 procent.

De wind in Den Haag is gedraaid. Jarenlang bepleitten nagenoeg alle partijen loonmatiging als steun in de rug van de Nederlands exportpositie, terwijl een devaluering van de gulden voor datzelfde doel onbespreekbaar was. ‘Er zat een taboe op de negatieve effecten van de dure gulden op onze exportpositie’, memoreert oud-FNV-econoom Raoul Leering die midden jaren negentig een mislukte poging ondernam om hierover een debat te starten. Vandaag pleiten diezelfde partijen in aanloop naar de verkiezingen voor een hoger minimumloon (zelfs de VVD) en een eerlijke verdeling van de economische groei; iedereen moet immers meeprofiteren van de globalisering.

Pak de verkiezingsprogramma’s van dit jaar erbij en je kan nog een tijdje doorgaan. Neem de marktwerking: die is doorgeslagen en heeft de zorgsector uitgemergeld, daarover is men het unaniem eens. Niet zo lang geleden verkoos een kabinet met PVDA en VVD de markt nog boven de overheid als het te prefereren ordenend orgaan voor de zorg. Of de overheidsfinanci�n, bezuinigen was de bittere noodzaak vond links tot rechts na de financi�le crisis van 2008 terwijl de Kamer tijdens de huidige crisis ook eenduidig is: die schuld is van latere zorg.

Het is tekenend voor de consensuscultuur in de Nederlandse politiek, het gevolg van het poldermodel. In de jaren tachtig vonden we deze overlegcultuur nog traag en stroperig, tien jaar later was het model plotseling een internationale hit. Bill Clinton en Tony Blair spreidden hun bewondering openlijk tentoon: hoe lukt het die Nederlanders van links tot rechts, de vakbonden incluis, het vrijemarktdenken te doen omarmen?

Voor een groot deel was dat te danken aan Wim Kok, de man die aan alle kanten van de tafel zat. In 1982 sloot hij als FNV-voorman het akkoord van Wassenaar waar hij instemde met loonmatiging om de Nederlandse exportpositie te versterken, zeven jaar later voerde hij een streng bezuinigingsbeleid als minister van Financi�n om de uit de hand gelopen verzorgingsstaat bij te sturen. En in 1994 zette hij deze ideologiearme en pragmatiekrijke stijl van besturen door als PVDA-premier in een kabinet met de VVD en D66.

Zo gaat het nog steeds. De Nederlandse politiek beweegt van consensus naar consensus en de partij die dit proces het best verkoopt, wint de verkiezingen. Onder Kok schudde de PVDA twintig jaar geleden haar ideologische veren af, vandaag ‘schuift de VVD op naar links’. Wie de basisingredi�nten van tien jaar Rutte onder de loep neemt, komt uit op hetzelfde recept als dat van zijn op papier ideologische tegenhanger Wim Kok: pragmatiek aan, ideologie uit.

Dat is nou eenmaal wat nodig is in coalitieland Nederland, zeggen we dan, en misschien is dat waar. Amerikaanse winner takes it all-praktijken willen we hier niet. We werken samen, we overleggen en houden rekening met elkaar. Daar vloeit beleid uit voort, een consensus zogezegd, en daar houden we aan vast tot we iets beters bedenken. Maar de polder kent ook zijn stekelige kanten en is soms spijkerhard. Want als je het niet eens bent met de lijn, dan word je kaltgesteld.

‘Ambtenarenapparaten kennen een cultuur waarin alle neuzen dezelfde kant op moeten staan en dat is kwalijk’, zegt ervaringsdeskundige Alfred Kleinknecht. Hij werd een dissidente stem en dat werd bepaald niet op prijs gesteld door het ministerie van Economische Zaken. ‘Storende geluiden die mensen op andere gedachten kunnen brengen of de beleidslijn in gevaar brengen, zijn niet welkom. Het is – tussen aanhalingstekens – een stalinistische cultuur. Nee er worden geen mensen ge�xecuteerd of naar Siberi� gestuurd, maar anders denken is er niet bij. Ze willen alle informatiestromen controleren want dan lijkt het of je een consistent beleid voert. Dan ben je een goede minister.’ >

De ambtelijke top van ministeries is machtig, te machtig als je het Anton Hemerijck vraagt. De hoogleraar politicologie en sociologie aan het European University Institute en oud-directeur van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) wijst op de schaduwzijde van het poldermodel: ‘Het biedt geen ruimte voor dissidente stemmen. De politiek, de ministeries, de top van de vakbeweging en instituten als het Centraal Planbureau gaan erin mee. Zo ontstaat er groupthink en loop je het risico te lang vast te blijven houden aan oude successen.’

Zeker op het ministerie van Financi�n is dat een probleem, zegt Hemerijck. ‘Sinds de jaren tachtig lopen alle begrotingen via dit ministerie. Al deze begrotingen worden doorgerekend met wiskundige modellen van het ministerie of het CPB. Wanneer je argumenteert dat een bepaalde investering rendeert in termen van hogere arbeidsparticipatie of een betere opgeleide beroepsbevolking zegt het model wat anders. Dat maakte het destijds heel lastig voor ministers als Ab Klink op Gezondheidszorg of Jet Bussemaker op Onderwijs om te zeggen: “Die theorie van jullie klopt niet; als je flink investeert in het onderwijs betaalt dat zich uit in betere en productievere banen.”’ En dan is de discussie afgelopen, het gaat niet door.

Tijdens de financi�le crisis van 2008 was Coen Teulings directeur van het CPB. Hij herinnert zich een e-mailwisseling met Olivier Blanchard, de hoofdeconoom van het IMF. Teulings, inmiddels hoogleraar economie aan de Universiteit Utrecht, legde Blanchard uit dat Nederland eind 2009 van plan was te bezuinigingen, ‘maar niet al te veel’. Hij kreeg een woedende e-mail terug: ‘Coen, weet je wel wat er aan de hand is in de wereld?!’ De overheid moet de economie nu juist stimuleren, vonden Blanchard en het IMF. ‘Terwijl wij het al netjes vonden dat we toen niet zo veel bezuinigden’, zegt Teulings.

Om deze afwijkende Nederlandse positie te snappen, is het belangrijk het Nederlandse economische verleden in ogenschouw te nemen, vindt Teulings: ‘Ik heb gestudeerd in de jaren tachtig. De economie was toen volledig vastgelopen, daar is die coronacrisis niets bij. Nederland was echt ontspoord. We waren het zieke broertje van Europa.’ Nederland had een groot financieringstekort en kende in tegenstelling tot veel andere landen geen groei. Onder aanvoering van minister van Financi�n Onno Ruding is het kabinet-Lubbers toen aan het hervormen geslagen, en met succes. ‘Vanaf de jaren negentig ging het weer crescendo’, zegt Teulings, en de grote les was: zolang de overheid niet te veel geld uitgeeft, dan komt het wel goed.

‘Elke econoom met een beetje kennis van de economische geschiedenis had dit in het achterhoofd toen de crisis uitbrak in 2008’, vertelt Teulings vanuit een leunstoel in zijn Amsterdamse huis. ‘Ikzelf ook. In alle eerlijkheid heb ik toen niets met het mailtje van Blanchard gedaan. Maar het heeft wel mijn denken gestart. Ik ben zeker niet een held die vanaf dag een een heldere koers heeft gevaren. Het was een geleidelijk proces, door gewoon logisch na te denken.’

Teulings’ proces is terug te zien in zijn bijdrage als CPB-directeur aan de studiegroep begrotingsruimte, een invloedrijke club van hoge ambtenaren die voor de verkiezingen advies uitbrengt aan het kabinet over de staatsschuld (moet er bezuinigd worden of niet?). In 2010 liet Teulings in het advies een voetnoot opnemen dat hij de omvang van de bezuiniging te groot vond maar maakte geen bezwaar tegen de bezuiniging an sich. Twee jaar later weigerde hij het document te ondertekenen. Hij vond dat het advies van het IMF, dat al sinds 2010 zei dat Nederland helem��l niet moest bezuinigen, overgenomen moest worden. ‘Maar dat is er doelbewust uit gelaten’, zegt Teulings.

Hij ging de strijd wel aan, maar het ontbrak hem aan geschikte wapens: ‘Het CPB-instrumentarium zoals dat toen bestond, en nu nog steeds eigenlijk, was niet toereikend om iets zinnigs te zeggen over het begrotingsbeleid. Er was een schrijnend gebrek aan kader om na te denken over hoe groot het tekort mocht zijn. Aan het bezuinigingsbeleid lag geen enkele doordachte analyse ten grondslag, alleen de behoefte om het opgestoken vingertje naar Europa te handhaven. Er waren toen nog geen keiharde berekeningen die duidelijk maakten dat het beleid niet goed was. Dat is eigenlijk bizar. Ik ben na mijn CPB-tijd pas begonnen met een vuistregel voor staatsschuld.’

Achteraf had hij het ongetwijfeld anders gedaan, erkent Teulings. ‘Ben ik tevreden met hoe ik dat heb aangepakt? Nee, dat niet. Maar die discussie zat m��r- en m��rvast. Er was geen �nkele ruimte voor wat anders. Op een geven moment denk je ook: als iedereen het wil, moet je dan dwars blijven liggen? Toen heb ik gedacht: laat ik maar gewoon meedoen. Ik vond en vind dat een CPB-directeur geen campagne moet gaan voeren tegen het beleid van het kabinet, je geeft advies en daar moet het kabinet het mee doen. Ik ben niet politiek verantwoordelijk, dat zijn zij.’

Wat hem nog meer dwars zit is dat die beleidsfout nooit erkend is, terwijl het bewijs naarmate de jaren verstreken voor het oprapen lag. ‘Het was echt verbijsterend. Vanaf 2014 was het volstrekt helder dat het beleid was doorgeschoten, maar die conclusie is totaal doodgezwegen. Het is moeilijk te begrijpen dat alle economen wereldwijd vonden dat we linksom moesten, en alle economen met een Nederlands paspoort rechtsom wilden. Het debat in Nederland is onvolwassen, zowel onder economen als in de pers.’

Maar ook de politiek draagt schuld: ‘Ook nu blijft Rutte volhouden dat het goed beleid was – het “appeltje voor de dorst” – maar dat is echt onzin.’ En dat is kwalijk, vindt Teulings – die harder begint te praten – want een trage polder is niet alleen Hollandse folklore, het maakt serieuze slachtoffers: ‘We hebben veel te veel bezuinigd, we hebben Nederland ontzettend veel kwaad gedaan en volstrekt nodeloos. In 2010 is er begonnen met bezuinigen, maar de grote ramp is aangericht in 2012. Zoveel als er toen is bezuinigd tart iedere redelijkheid.’

Intussen durft geen enkele politicus meer te pleiten voor bezuinigingen in crisistijd (en deze waarheid is zelfs doorgedruppeld tot in de schoolboeken economie). De Tweede Kamer is eensgezind: de overheid moet n� de portemonnee trekken; die schuld komt later wel. Ook de meeste Nederlandse economen zien nu grotere problemen dan de staatsschuld. De consensus is verschoven.

Maar het blijft ‘frappant’, zegt Anton Hemerijck, hoelang het heeft geduurd tot het kwartje in Nederland viel. ‘We waren een van de laatste landen wereldwijd, terwijl toch niet bepaald progressieve instituten als IMF, ECB, OECD en Wereldbank ons al jaren waarschuwden.’ Een belangrijke verklaring is dat onze politici te vaak de oren laten hangen naar de consensus in de bestuurlijke elite, vindt Hemerijck, en er zo zelf onderdeel van worden. ‘Tijdens de campagne luisteren ze wel naar afwijkende geluiden maar als ze eenmaal in de regering zitten hebben ze alleen nog oor voor de hoge ambtenaren van Financi�n. Die rekenen hen een modelletje voor en dat volgen ze. Dat heeft met macht te maken. Maar het komt ook door het gemak waarmee mensen als Wouter Bos en Jeroen Dijsselbloem deze beleidstheorie�n volgden. Want je kunt ook de vraag stellen: klopt dit nog wel? Is dit nog wel van deze tijd? Iemand als Joop den Uyl zou daar vraagtekens bij zetten. Maar dan moet je wel stevig in je schoenen staan als politicus en daar heb ik mijn twijfels over. Die vragen zijn niet gesteld.’

‘Je kunt wel gaan stemmen in Nederland maar het bestuur blijft toch hetzelfde.’ Het is een grap die Frank Hendriks, hoogleraar vergelijkende bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg, onder collega’s weleens maakt. ‘Onze bestuurlijke elite blijft gewoon zitten, die zitten al jarenlang bij elkaar aan dezelfde tafels, steeds op een ander plekje.’ Het gevaar hiervan is dat policy communities ontstaan, legt hij uit: ‘Zie het als een grote magneet die boven de tafel hangt en alles en iedereen op zijn plek houdt. Dat maakt het erg lastig om af te wijken van de standaardlijn.’

Samenwerken tussen elites is diepgeworteld in Nederland, legt Hendriks uit. Dit stond aan de basis van de ontzuiling waarin de kopstukken van de verschillende zuilen afspraken maakten om de lieve vrede tussen de protestanten, katholieken en niet-confessionele zuilen mogelijk te maken, zonder dat de onderlaag direct met elkaar van doen kreeg. In het Angelsaksische meerderheidssysteem gaat dit heel anders, zegt Hendriks: ‘Daar kennen ze een model van concurrentie en competitie, grote kampen die elkaar bevechten en afwisselen in het centrum van de macht.’

Neem Amerika, daar zijn met het aantreden van president Joe Biden zo’n vierduizend politieke benoemingen gedaan, alle topfuncties worden ververst. In Nederland gebeurt dit simpelweg niet, zegt Hendriks. En ja, dat klinkt inderdaad verdacht veel als het kartel waar Thierry Baudet de mond vol van heeft en waar Pim Fortuyn eerder al tegen ageerde. ‘Erkende politicologen noemden dit eerder ook al kartelpolitiek’, vertelt Hendriks, ‘en er zit ook zeker iets van grond in die beweringen. Onze elite wordt nooit dramatisch opgeschud. Dat maakt dat verschuivingen minder drastisch zijn, en dat maakt het lastig om als afwijkende stem gehoor te krijgen. Zo’n stem ligt al snel ver buiten de consensus, “daar hoeven we niet mee te praten”, is de reflex die op de loer ligt.’

Zo kon het gebeuren dat er eind jaren negentig een mismatch ontstond tussen de straat en de staat, aldus Hendriks: de samenleving zette bijvoorbeeld steeds grotere vraagtekens bij de multiculturele samenleving en de Europese integratie. Dit resulteerde in een backlash in de jaren nul die de opkomst van Pim Fortuyn en later Geert Wilders in de hand werkte. Maar, zegt zowel Hendriks als Hemerijck, daartegenover staan ook grote voordelen van het poldermodel. Hendriks wijst op de langere leerlijnen, ‘steeds van links naar rechts slingeren, zigzag-beleid voeren, is ook niet goed voor een land’. Hemerijck vult aan: ‘In het poldermodel duurt het te lang totdat men inziet dat het tijd is voor een beleidsherziening, maar als je dan weer op zoek gaat naar een constructieve nieuwe beleidsconsensus heb je datzelfde poldermodel hard nodig.’

Het poldermodel moeten we koesteren maar tegelijkertijd is het ook essentieel dat we ‘de polder aanscherpen’, vindt Hendriks, die net een beurs van de NWO heeft ontvangen om precies dit te onderzoeken. ‘Kijk naar de toeslagenaffaire, de moraal van het verhaal is: waar was het waarschuwingssignaal? Er waren noodkreten, maar die werden niet gehoord.’

Een paar jaar terug werd Kleinknecht gebeld door een journaliste: ‘Gefeliciteerd!’ zei ze, ‘je bent gerehabiliteerd!’ Ze had hoge ambtenaren in Den Haag gesproken die toegaven dat ‘die Kleinknecht toch wel een punt had’. Zelf heeft hij er niet veel van gemerkt. Vanuit Den Haag hoorde hij niets meer en in een recent stuk waarin De Nederlandsche Bank pleitte voor hogere lonen was geen voetnoot naar Kleinknechts werk te vinden. Teulings had het wat minder zwaar te verduren. Hij verdween nooit helemaal uit beeld en hield zijn contacten in Den Haag warm toen hij na het CPB naar Cambridge vertrok. Sinds het verschijnen van zijn boek Over de dijken in 2018 en het aantreden van Christine Lagarde in plaats van – de in Nederland gehate – Mario Draghi wordt hij weer uitgenodigd door het ministerie van Financi�n en DNB om te praten over zijn onderzoek.

Of ze weleens aan zichzelf zijn gaan twijfelen in die periode? Teulings vond zijn laatste jaar bij het CPB in 2013 het ingewikkeldst, hij stuitte op een ‘verschrikkelijke behoefte om af te rekenen met Coen Teulings’. Hij was graag doorgegaan bij het CPB maar werd als eerste Planbureau-directeur gehouden aan een maximale termijn van zeven jaar. Hem werd duidelijk gemaakt dat er niet meer in zat. Niemand zei in zijn gezicht dat het kwam door zijn afwijkende mening, maar ‘dat is bijna zeker’, zegt Teulings verwijzend naar diverse media die er destijds over schreven. ‘Het kabinet heeft mij doelbewust dwarsgezeten. Den Haag zoekt een CPB-directeur die het vertrouwt.’ Hij memoreert zijn laatste toelichting van CPB-cijfers bij het kabinet: Teulings haalde degelijk onderzoek aan dat bezuinigingsbeleid in twijfel trok en werd door toenmalig minister van Economische Zaken Henk Kamp – in diplomatieke bewoordingen en met spiekbriefje – weggezet als leugenaar.

Een consensusverandering of paradigmawisseling doet pijn. Je moet afscheid nemen van je oude overtuigingen, niemand doet dat met plezier. Zo ook in de wetenschap; academici hebben hun hele carri�re gebouwd op een aanname en ineens stroomt water naar boven. Maar in het poldermodel zit er rond een consensus nog een extra beschermlaagje. Het is een zwaarbevochten sociaal bindweefsel tussen ideologische tegenpolen die – na weken, maanden, jaren van onderhandelen – hebben gezworen elkaar ‘vast te blijven houden’ om praktisch beleid mogelijk te maken, zo merkte Teulings. ‘Nederland had zijn eigen geloofsovertuiging’, vertelt hij, maar de rest van de wereld had hij aan zijn zijde: ‘Als ik de enige in de wereld was, was ik echt al lang gestopt.’

Na drie�nhalf jaar bij de VU vond Kleinknecht zijn redding in een krantenadvertentie voor de positie van hoogleraar innovatie aan de Technische Universiteit van Delft, ver buiten de economische beleidspolder. Want de tweede helft van zijn tijd in Amsterdam was een donkere periode; hij stond voortdurend onder druk. ‘Ik had slapeloze nachten en zag voor het eerst in mijn carri�re op tegen de maandag. Ik zat niet lekker in mijn vel, ik zat in een benarde positie en wist: hier moet ik niet oud worden.’ Het voelde alsof hij continu over zijn schouder moest kijken en sindsdien drukte hij zijn promovendi op het hart: herreken, herreken, herreken. De kleinste vorm van twijfel moest uitgesloten worden. ‘Ik had het gevoel dat ik extra voorzichtig moest zijn. Ik kan me voorstellen dat her en der mensen mijn onderzoek hebben nagerekend en erachter kwamen dat het klopte. Daarop volgde stilzwijgen.’

https://www.groene.nl/artikel/het-is-een-stalinistische-cultuur

quote:

Op zondag 28 maart 2021 09:51 schreef Dejannn het volgende:
Wat opmerkelijk artikel, enkel wat gejammer over dat er zogenaamd geen ruimte is voor dissidente stemmen en dat er te weinig mogelijkheid voor verandering is. Vooral dat eerste is wel grappig te zien van een sterk linksgeori�nteerde outlet. En je ziet hier dus ook weer duidelijk bepaalde autoritaire neigingen. Eigenlijk wil men helemaal geen water bij de wijn doen, maar een Amerikaans model waar in theorie makkelijker is om allerlei veranderingen door te drukken. Maar helaas, niet iedereen deelt nu eenmaal de links-en progressieve idealen die men bij de Groene omarmd, en daar leert men maar mee leven.

quote:

Op zondag 28 maart 2021 11:02 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Ik stel helemaal nergens dat de bron te links zou zijn. Ik constateer enkel dat de Groene Amsterdammer een links-en progressieve outlet is, wat ook zo is natuurlijk. Ten slotte heb ik ook nergens gesteld dat ik specifiek op economisch gebeid heel erg gematigd zou zijn. Ik ben een voorstander van een kleine overheid in combinatie met zo min mogelijk regulering. Ik heb ook niet voor niets VVD gestemd en niet bijvoorbeeld D66 .

quote:

Op zondag 28 maart 2021 12:39 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Wat is je vraag hier nu precies? Want volgens mij leg je nu een verband dat ik niet heb gelegd.

quote:

Op zondag 28 maart 2021 12:52 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Ik geef aan het grappig is om te zien dat een linksgeori�nteerde outlet oppert dat er meer ruimte voor dissidente stemmen moet zijn, meestal is dit namelijk iets naar mijn ervaring binnen linkse-en progressieve cirkels helemaal niet zo wordt omarmd. Daar is vaak het idee dat een specifieke set van hele progressieve idealen bij Jan en alleman door de strot moeten worden gedouwd, en als je het daar niet mee eens bent dan ben je een racist, seksist, homofoob, transfoob, xenofoob of een extreemrechtse nazi.

Kortom, mijn post klopt, alleen jij had het misschien wat anders ge�nterpreteerd .

quote:

Op zondag 28 maart 2021 14:11 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Nee, niet bepaald eigenlijk. Dit hele artikel tracht juist een sterk rechts en bijna blind neoliberaal klimaat te benadrukken, waar zogenaamd geen ruimte was en is voor andersdenkenden. Niet voor niets is er ook gekozen voor de titel waarin verwezen wordt naar een vermeende "stalinistische cultuur". Ik ben het daar niet mee eens en verwijs naar een voorbeeld vanuit mijn eigen referentiekader. Maar daarmee tracht ik niet links weg te zetten als dictatoriaal-communistisch. Dat zijn immers ook woorden die ik helemaal niet heb gebruikt. W�l benoem ik bepaalde tendensen, en geef ik daarmee de hypocrisie van dit artikel aan.

Wat je bij de Groene Amsterdammer vaak ziet is zoals ik zou willen omschrijven 'huil-en jammerjournalistiek'. Het idee cre�ren dat we in Nederland in een soort neoliberaal Noord-Korea leven. Dit is uiteraard absoluut niet het geval, we leven in een vrij land dat sterk gereguleerd is met een prima verzorgingstaat. Dat dit voor sommige links- en progressievelingen nog lang niet genoeg is, is weer een ander verhaal.

quote:

Op zondag 28 maart 2021 14:09 schreef nostra het volgende:
Kleinknecht cum suis zien de komende jaren hun MMT-fantasie�n toch juist geconcretiseerd worden? Wel een beetje vroeg om dan nu al de 'told you so'-kaart te spelen; daar zit nogal een bak opgekropte frustratie lijkt het. Laten we over een jaar of tien eens kijken of de Kumbaya-wereld van twintigurige werkweken gefinancierd door een supranationale geldpers structureel stand heeft kunnen houden, het vermeende gebrek aan innovatiekracht bij de NXP's van deze wereld weer hernieuwd leven is ingeblazen door de richtinggevende visie van Vadertje Staat - of dat de werkelijkheid toch wat wranger heeft blijken te zijn en die vermaledijde rijken w��r rijker zijn geworden.

quote:

Op zondag 28 maart 2021 14:22 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Ja, we gaan het gewoon doen. En dan zullen we merken dat alle neo-liberalen ongelijk hadden.

quote:

Op zondag 28 maart 2021 14:33 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Dat is mij inderdaad al wel opgevallen ja. Een aantal users hier die zich niet realiseren hoe goed het hier eigenlijk geregeld is, jaloers en afgunstig zijn jegens mensen die meer hebben dan zij zelf hebben, en daarom maar (semi-) socialistische idealen omarmen. Nu kan dit natuurlijk prima een mening zijn die je hebt, is ook verder niets mis mee, maar je gaat er het merendeel van de bevolking niet van overtuigen vrees ik .

quote:

Op zondag 28 maart 2021 12:52 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Ik geef aan het grappig is om te zien dat een linksgeori�nteerde outlet oppert dat er meer ruimte voor dissidente stemmen moet zijn, meestal is dit namelijk iets naar mijn ervaring binnen linkse-en progressieve cirkels helemaal niet zo wordt omarmd. Daar is vaak het idee dat een specifieke set van hele progressieve idealen bij Jan en alleman door de strot moeten worden gedouwd, en als je het daar niet mee eens bent dan ben je een racist, seksist, homofoob, transfoob, xenofoob of een extreemrechtse nazi.

Kortom, mijn post klopt, alleen jij had het misschien wat anders ge�nterpreteerd .

quote:

Op zondag 28 maart 2021 14:33 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Dat is mij inderdaad al wel opgevallen ja. Een aantal users hier die zich niet realiseren hoe goed het hier eigenlijk geregeld is, jaloers en afgunstig zijn jegens mensen die meer hebben dan zij zelf hebben, en daarom maar (semi-) socialistische idealen omarmen. Nu kan dit natuurlijk prima een mening zijn die je hebt, is ook verder niets mis mee, maar je gaat er het merendeel van de bevolking niet van overtuigen vrees ik .

quote:

Op zondag 28 maart 2021 21:38 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Je hebt er een mooie theorie van gemaakt zie ik. Inhoudelijk sla je de plank uiteraard compleet mis, maar tussen alle loze aannames en het demoniseren door, moet ik toegeven dat het wel lekker wegleest. Misschien moet je een poging wagen als schrijver in de categorie fictie. Uiteraard zal je nooit het niveau halen van een buitengewoon geniaal en rationeel denker als Ayn Rand, maar wellicht kan je een tegenhanger cre�ren van Atlas Shrugged. In plaats van individualisme, kapitalisme en objectivisme kan jij onderwerpen aansnijden zoals collectivisme, subjectivisme, emotie, empathie en socialisme. Ik gok zo dat men bij uitgevers als Pluto Press of AK Press wel oren heeft naar dergelijk werk .

quote:

Op maandag 29 maart 2021 09:03 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Uiteraard is Atlas Shrugged is gebaseerd op fictieve karakters. Ik stel ook nergens dat het niet zo is, maar mede met dit boek heeft zij een fundament gelegd voor een nieuwe manier van denken, het objectivisme. Er wordt een beeld geschetst van een manier van leven (rationaliteit, kapitalisme, individualisme) wat voor veel mensen een bron van inspiratie is geweest. Daar kun jij het verder niet mee eens zijn, en dat is natuurlijk prima, maar dat is nog geen argument om Rand niet als een geniaal en rationeel denker te zien. Natuurlijk is het begrijpelijk dat haar gedachtegoed als een rode lap op een stier werkt bij sommige links-en progressief ingestelden. Want haar werk en idee�n omvatten natuurlijk zaken die haaks staan op wat de linkse medemens graag ziet. En dit is ook weer terug te zien in de reacties hier .

quote:

Op maandag 29 maart 2021 10:27 schreef viagraap het volgende:
Nee dat ervaar je zo door je linkse referentiekader Hexagon! Trap er niet in!

quote:

Op maandag 29 maart 2021 09:03 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Uiteraard is Atlas Shrugged is gebaseerd op fictieve karakters. Ik stel ook nergens dat het niet zo is, maar mede met dit boek heeft zij een fundament gelegd voor een nieuwe manier van denken, het objectivisme. Er wordt een beeld geschetst van een manier van leven (rationaliteit, kapitalisme, individualisme) wat voor veel mensen een bron van inspiratie is geweest. Daar kun jij het verder niet mee eens zijn, en dat is natuurlijk prima, maar dat is nog geen argument om Rand niet als een geniaal en rationeel denker te zien. Natuurlijk is het begrijpelijk dat haar gedachtegoed als een rode lap op een stier werkt bij sommige links-en progressief ingestelden. Want haar werk en idee�n omvatten natuurlijk zaken die haaks staan op wat de linkse medemens graag ziet. En dit is ook weer terug te zien in de reacties hier .

quote:

Op maandag 29 maart 2021 09:03 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Uiteraard is Atlas Shrugged is gebaseerd op fictieve karakters. Ik stel ook nergens dat het niet zo is, maar mede met dit boek heeft zij een fundament gelegd voor een nieuwe manier van denken, het objectivisme. Er wordt een beeld geschetst van een manier van leven (rationaliteit, kapitalisme, individualisme) wat voor veel mensen een bron van inspiratie is geweest. Daar kun jij het verder niet mee eens zijn, en dat is natuurlijk prima, maar dat is nog geen argument om Rand niet als een geniaal en rationeel denker te zien. Natuurlijk is het begrijpelijk dat haar gedachtegoed als een rode lap op een stier werkt bij sommige links-en progressief ingestelden. Want haar werk en idee�n omvatten natuurlijk zaken die haaks staan op wat de linkse medemens graag ziet. En dit is ook weer terug te zien in de reacties hier .

quote:

Op maandag 29 maart 2021 12:01 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Je bedoelt dat jij objectivisme interpreteert als fictie en haar boeken slecht vindt. Zoals al aangegeven is dat natuurlijk prima. Iedereen mag zijn of haar mening hierover vormen. Die van mij is positief en die van jou is dus schijnbaar zeer negatief.

Ik vind het verder vrij opmerkelijk om te stellen dat objectivisme in zijn geheel fictie betreft. Objectivisme stoelt namelijk op een verscheidenheid aan concepten en theorie�n waar iedereen mee te maken heeft. En ik zie vanuit dat oogpunt ook weinig nut om hier een hele discussie over te beginnen, want ik kan dan 1001 zaken opgooien, die jij dan allemaal gaat wegwuiven, bagatelliseren of ontkennen. En dan zijn we zo drie topics verder waar ik tegen een handjevol heetgebakerde linksgeori�nteerde users objectivisme kan gaan zitten verdedigen. Dat gaan we dus niet doen .

Ik vind het werk van Rand zeer inspirerend en een grote kern van waarheid bevatten, als jij dat niet vindt, fair enough, genoeg andere literatuur om je op te focussen. En ik zou je er ondertussen maar gewoon bij neerleggen dat er zeer veel mensen zijn die pareltjes zoals Atlas Shrugged w�l kunnen waarderen.

quote:

Op maandag 29 maart 2021 12:01 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Je bedoelt dat jij objectivisme interpreteert als fictie en haar boeken slecht vindt. Zoals al aangegeven is dat natuurlijk prima. Iedereen mag zijn of haar mening hierover vormen. Die van mij is positief en die van jou is dus schijnbaar zeer negatief.

Ik vind het verder vrij opmerkelijk om te stellen dat objectivisme in zijn geheel fictie betreft. Objectivisme stoelt namelijk op een verscheidenheid aan concepten en theorie�n waar iedereen mee te maken heeft. En ik zie vanuit dat oogpunt ook weinig nut om hier een hele discussie over te beginnen, want ik kan dan 1001 zaken opgooien, die jij dan allemaal gaat wegwuiven, bagatelliseren of ontkennen. En dan zijn we zo drie topics verder waar ik tegen een handjevol heetgebakerde linksgeori�nteerde users objectivisme kan gaan zitten verdedigen. Dat gaan we dus niet doen .

Ik vind het werk van Rand zeer inspirerend en een grote kern van waarheid bevatten, als jij dat niet vindt, fair enough, genoeg andere literatuur om je op te focussen. En ik zou je er ondertussen maar gewoon bij neerleggen dat er zeer veel mensen zijn die pareltjes zoals Atlas Shrugged w�l kunnen waarderen.

quote:

Op maandag 29 maart 2021 12:07 schreef Dejannn het volgende:

[..]

Empatisch vermogen . Ik sloeg de spijker wel op de kop met mijn eerdere post volgens mij .

quote:

Op maandag 29 maart 2021 14:40 schreef Tomatenboer het volgende:
Het werk van Ayn Rand zeer inspirerend en een flinke kern van waarheid vinden bevatten. Godsamme, ben je dan een partij wereldvreemd zeg.

quote:

Op maandag 29 maart 2021 17:31 schreef Hexagon het volgende:
Misschien kunnen we Robocop en Mad Max II ook als zeer inspirerend beschouwen als tegengeluid van die libertarische hebzichtfiguren.

quote:

Op zondag 28 maart 2021 15:33 schreef zakjapannertje het volgende:
[ twitter ]

quote:

Paul Groothengel | 29 maart 2021 | 6-8 minuten leestijd

‘De grootste ramp van dit neoliberale beleid is de toegenomen ongelijkheid’’

De Nederlandse burger heeft al decennia te lijden onder neoliberaal beleid, constateert UvA-hoogleraar financi�le geografie Ewald Engelen. Niettemin stemden de meeste burgers onlangs toch weer op de grote middenpartijen en dus t�gen hun eigen belangen in, beschrijft de politiek filosoof overtuigend in Ontwaak! Kom uit uw neoliberale sluimer.

De kiezers hebben jouw oproep om te ontwaken uit hun “neoliberale sluimer”, op 17 maart niet erg serieus genomen.
Inderdaad. Dat verbaasde mij niet, want zo gaat het de laatste decennia keer op keer. De meeste kiezers gaan voor de grote consensuspartijen, de neoliberale VVD voorop. Daarmee zaaien ze telkens weer de kiem van hun eigen ongenoegen.

Want het neoliberale beleid van de laatste kabinetten heeft hen weinig goeds opgeleverd?
Dat kan je wel zeggen: dat regeringsbeleid heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de eurocrisis, de bankencrisis, doorgeschoten flexibilisering van de arbeidsmarkt, uitholling van de publieke sector, ecologische destructie, doorgeslagen aandeelhoudersdenken, recent de toeslagenaffaire. Alles draaide om meer marktwerking. Waarbij politici vergaten dat ook een vrije markt regels en sturing nodig heeft, omdat je anders het risico loopt dat zo’n markt ontspoort. En als dat dan gebeurt, zoals we nu zien in de zorg, dan is het antwoord van de meeste neoliberale politici: dan moeten we zorgen voor nog m��r markt. Maar misschien wel de grootste ramp van het neoliberale beleid is de toegenomen ongelijkheid tussen rijk en arm en, parallel daaraan, tussen hoogopgeleiden aan de ene kant en de midden- en laaggeschoolden aan de andere kant. De neoliberalen hadden een duurzaam stijgende welvaart beloofd, voor iedereen. Nou, dat is een nachtmerrie gebleken, zoals ik aantoon in mijn boek.

Hoe is dat neoliberalisme eigenlijk ontstaan, en hoe omschrijf je het precies?
Veel mensen denken dan terug aan de jaren tachtig, aan het beleid van Ronald Reagan en Margaret Thatcher. Thatcher pakte bijvoorbeeld de Britse vakbeweging aan, Reagan verlaagde de toptarieven voor de inkomstenbelasting waarmee hij de oplopende inkomens- en vermogensongelijkheid in de VS stimuleerde. Maar het neoliberalisme gaat verder terug, tot de jaren direct na de Tweede Wereldoorlog. Toen ontstond de Mont P�lerin Society, een internationale denktank die werd opgericht door economen als Friedrich Hayek en Milton Friedman. Zij wilden het klassieke liberale gedachtengoed, dat bekend was van laisser-faire, laisser aller hervormen, om de wereldwijde economie op een meer marktgeori�nteerde leest te schoeien. Waarbij de staat wel de regie moest pakken om markten te ordenen. Dit gedachtengoed kreeg midden jaren zeventig de wind in de zeilen, onder meer toen twee economen een invloedrijk artikel schreven, getiteld ‘Theory of the Firm’. Zij stelden dat het belang van de eigenaar van een onderneming het zwaarst dient te wegen. Daarmee legden zij de basis voor het Angelsaksische aandeelhoudersdenken. Dat verdrong, ook in Nederland, het Rijnlandse gedachtengoed waarbij ondernemingen alle maatschappelijke belangen, ook die van medewerkers, klanten en toeleveranciers, gelijkelijk moesten meewegen in hun besluitvorming.

Wat merkten we in Nederland van deze neoliberale revolutie?
Die leidde hier tot onder andere het afbreken van restricties op grensoverschrijdend kapitaalverkeer, het continu snijden in publieke uitgaven, het afdwingen van loonmatiging en het optuigen van een omvangrijke praktijk van belastingontwijking. Alle politieke middenpartijen gingen een neoliberale koers varen, zelfs de PvdA die op initiatief van Wim Kok midden jaren negentig haar ‘ideologische veren afschudde’. Het gekke is dat deze neoliberale revolutie zo geleidelijk is gegaan, dat burgers dat niet als zodanig hebben ervaren. Terwijl hun koopkracht gestaag is uitgehold.

Je verwijst ook naar de Franse econoom Thomas Piketty, die in 2014 veel aandacht kreeg voor zijn waarschuwing voor oplopende ongelijkheid wereldwijd.
Ja. Het wonderlijke is dat die aandacht voor zijn terechte stellingname in zijn bestseller Kapitaal in de 21ste eeuw daarna geleidelijk weer is weggezakt. Arbeid en consumptie worden in Nederland nog steeds veel sterker belast dan kapitaal. Oftewel, het rendement op kapitaal is veel hoger dan het rendement op arbeid. De rijkste een procent van Nederland heeft zijn inkomen de laatste twintig jaar veel harder zien groeien dan de rest. Bizar.

Je beschrijft dat we veel te veel debatteren over de positie van de niet-westerse migrant; dat gaat ten koste van het cruciale debat over het sociaaleconomisch beleid in Nederland.
Ja, die migrant krijgt de schuld van alles, terwijl de ware schuldigen van de crises in mijn ogen vooral de bankiers, beleggers, aandeelhouders en managers zijn. Het is doodzonde dat het onderwerp economie vrijwel is verdwenen uit het publieke debat, terwijl we verhit debatteren over meer of minder migranten. En minder relevante woke-discussies voeren over bijvoorbeeld Zwarte Piet. Dat heeft gezorgd voor veel ongenoegen, met een nationalistische, xenofobe inslag. Terwijl we aan de Integratiemonitor van het Sociaal-Cultureel Planbureau kunnen zien dat het met de integratie van niet-westerse migranten in Nederland de goede kant opgaat. De meeste journalisten kunnen je precies uitleggen wat de sharia is en hoe het zit met de sjiieten, maar het belang van pakweg de dalende arbeidsinkomensquote ontgaat ze volledig. Dat merkte ik onder meer toen ik in de redactie zat van tv-programma Buitenhof.

Waarom hekel je het optimisme van mensen als Mathijs Bouman en CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen die volgens jou de neiging hebben ons land als een ‘paradijs’ te beschouwen?
Ze redeneren net als de technocratische neoliberaal Mark Rutte, die Nederland omschrijft als een ‘waanzinnig gaaf land’. Nou, dat is zeer de vraag. Ja, als je een multinational bent, dan heb je het dankzij de VVD heel goed in Nederland. Dit land is niet zozeer een paradijs, als wel een belastingparadijs, voor multinationals wel te verstaan. De welvaart kan volgens bepaalde maatstaven wellicht zijn toegenomen, maar dat geldt zeker niet voor het welzijn: we hebben in Nederland te maken met enorme sociaaleconomische en ecologische schade! Kortom, de baten van het neoliberale beleid van de afgelopen decennia wegen totaal niet op tegen de kosten. Onze verzorgingsstaat onttakelt in rap tempo, de loonontwikkeling is achtergebleven bij de stijgende arbeidsproductiviteit en de kwaliteit van onze leefomgeving gaat sterk achteruit.

Welke ecologische schade zal de meest nefaste effecten hebben?
Dat is een lange rij. Naast de uitstoot van CO2 en stikstof denk ik ook aan de hoge concentratie van fijnstof in landelijke gebieden met veel intensieve veeteelt, de verslechterende bodem- en waterkwaliteit en de achteruitlopende biodiversiteit. De ernst van de coronacrisis en de kans op soortgelijke herhalingen, toont eens te meer aan dat we met ons industri�le voedselsysteem niet goed omgaan met de natuurlijke habitat van mens en dier. Het is niet voor niets dat we juist in Nederland te maken hebben gehad met ziektes als de Q-koorts, vogelgriep, varkenspest, mond-en-klauwzeer en de gekke koeienziekte. Als klein landje zijn wij, na de VS, de grootste exporteur van vlees en ander voedsel. Hoe lang gaan we daar nog mee door?

Hoe zie je de toekomst van het neoliberalisme?
In de voorkeur voor neoliberaal beleid ontstaan haarscheurtjes, al zien we dat niet terug in de verkiezingsuitslag van 17 maart. Maar de marktliberalisering is te ver doorgeschoten, dat zien steeds meer mensen in. Vorig jaar, tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, vonden politici van vrijwel alle partijen dat het marktdenken in Nederland te ver is doorgeschoten, dat neoliberale handelsverdragen het probleem waren en dat de staat weer de regie moet nemen.

Maar de praktijk?
Helaas zien we dat geld nog steeds v��r duurzaamheid en gezondheid gaat, denk aan de recente miljardensteun voor grootvervuilers als KLM en Tata Steel. En in de praktijk dienen de huidige coronamaatregelen in feite nog steeds een neoliberale agenda. De miljarden die de regering ter beschikking heeft gesteld, komen vooral terecht bij het grootkapitaal; de kleine boekhandels gingen op slot, bol.com draait mega-omzetten. Bedrijven in de re�le economie krijgen klap na klap, terwijl de financi�le markten records boeken. Vermogende beleggers worden dus weer rijker, laagopgeleiden moeten vrezen voor hun baan en verdere daling van hun koopkracht. En als corona straks voorbij is, keert de politiek vrees ik weer terug naar de bekende neoliberale begrotingsnormen en gaan we weer bezuinigen.

quote:

Op maandag 29 maart 2021 20:50 schreef Hexagon het volgende:
Ewald Engelen, ohja dat is die man die mensen massaal in de werkloosheid wil storten uit wrok tegen grote bedrijven.

quote:

Op maandag 29 maart 2021 20:50 schreef Hexagon het volgende:
Ewald Engelen, ohja dat is die man die mensen massaal in de werkloosheid wil storten uit wrok tegen grote bedrijven.

quote:

Op maandag 29 maart 2021 21:53 schreef viagraap het volgende:

[..]

Kun je dat toelichten of roep je maar wat?

quote:

Op maandag 29 maart 2021 22:09 schreef Hexagon het volgende:

[..]

Ewald Engelen loopt te roeptoeteren tegen de noodsteun aan bedrijven die getroffen worden door COVID zoals de KLM. Uiteraard zonder enige verantwoordelijkheid te nemen voor de gevolgen daarvan.

quote:

Bedrijven die het alleen gaat om geld verdienen, hebben geen bestaansrecht

Ook grote, beursgenoteerde bedrijven kloppen aan voor staatssteun. Die steun mag niet onvoorwaardelijk zijn. Wie het algemeen belang schaadt, zoals Booking.com, moet worden verplicht tot terugbetaling. Want dit is het moment om de economie duurzaam en sociaal te maken.

Ewald Engelen, Marcia Luyten en Jeroen Smit e.a.25 april 2020

Nu de motor van de wereldeconomie is uitgevallen, hebben we de unieke mogelijkheid om belangrijke veranderingen door te voeren in de structuur van onze economie. Dat is nodig omdat deze crisis het product is van een mondiaal economisch systeem dat weliswaar decennialang voor veel welvaart heeft gezorgd maar nu duidelijk niet meer toekomstbestendig is. Het klimaatprobleem wordt snel groter, de biodiversiteit neemt af en de kloof tussen arm en rijk wordt veel te diep. Een weerbare economie is duurzaam en sociaal. Om dat te bewerkstelligen, roepen wij de overheid op dit keer scherpe keuzes maken.

Anders dan in 2008 moet de overheid duidelijk maken wie onder welke voorwaarden aanspraak kan maken op belastinggeld. Aangezien het gaat om schaars gemeenschapsgeld dat – zo leerden we van de financi�le crisis – vooral door de middenklasse en toekomstige generaties moet worden opgebracht, zou hulpgeld moeten gaan naar bedrijven die primair het gemeenschappelijk belang dienen. Niet uitsluitend de belangen van de aandeelhouder. Bedrijven die alleen op de wereld zijn om geld te verdienen, hebben geen bestaansrecht.

Het is begrijpelijk en te prijzen dat minister Koolmees van Sociale Zaken zo snel mogelijk een regeling trof om bedrijven te helpen. Daarover zei hij in Het Financieele Dagblad van 18 april: ‘Het moest snel, en daarom is de regeling heel erg simpel en stupid. Hij geldt voor alle bedrijven.’ Ook voor een Booking.com?, vroeg de krant. Koolmees: ‘Ik begrijp de vraag maatschappelijk gezien heel goed. Maar vanwege de omvang van deze crisis en de acute vraaguitval kan ik onmogelijk kijken wat je als bedrijf de afgelopen jaren aan winst hebt behaald, of je netjes bent voor je werknemers en of je netjes belasting hebt betaald. Je kunt niet allerlei criteria gaan bedenken als er binnen een week geld op de rekening moet staan. Liever dat dan de constatering dat alle 5.000 mensen die daar werken ontslagen zijn…’

Daar schetst minister Koolmees een oneigenlijke tegenstelling: die tussen vereiste snelheid en publiek geld verbonden aan voorwaarden. De Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) kan heel goed snel worden verstrekt �n aan criteria zijn gebonden. Dat kan als de hulp in eerste instantie wordt verschaft in de vorm van een lening. De eerste krapte aan liquiditeit wordt zo opgelost. Er hoeven geen onnodige ontslagen te vallen. Tegelijkertijd kan de overheid prudent en sociaal rechtvaardig de schaarse publieke middelen verdelen door voorwaarden en criteria te stellen. Ondernemingen die het algemeen belang schaden door bijvoorbeeld belasting te ontwijken, moeten de gekregen steun terugbetalen. Van bedrijven die aan een aantal voorwaarden voldoen, kan later worden bepaald dat de lening (deels) wordt kwijtgescholden.

Voor die voorwaarden stellen wij drie richtlijnen voor.

1. Bedrijven moeten de afgelopen tien jaar (sinds de vorige crisis) in binnen- en buitenland hun aandeel hebben bijgedragen als het gaat om het betalen van belastingen.

2. Bedrijven geven blijk van sociale rechtvaardigheid, richten zich op langetermijnduurzame economische groei en begrijpen dat ze daarvoor de belangen van alle stakeholders moeten dienen.

3. De producten en diensten van het bedrijf dragen in toenemende mate bij aan een veilige en duurzame toekomst.

De basisgedachte van deze richtlijnen is dat bedrijven die zich rekenschap geven van alle belanghebbenden, mogen rekenen op de steun en solidariteit van de Nederlandse belastingbetaler.

Overwegingen
Dat brengt ons tot een aantal overwegingen. De kinderlijk eenvoudige eerste richtlijn kan leiden tot een simpel criterium: grootschalige belastingontwijking is een automatische slagboom. Voorwaarde daarbij is natuurlijk dat de overheid ophoudt met het faciliteren van belastingontwijking. De noodzaak van sociale rechtvaardigheid als richtlijn komt mede voort uit wat misging na de financi�le crisis. Achteraf laten de reddingsoperaties na 2008 zien welk pervers principe courant is geworden in het op kortetermijnwinst gerichte kapitalisme van de 21ste eeuw: winst wordt geprivatiseerd en verlies publiek verhaald. Dat verlies is via belastingen en bezuinigingen opgebracht door de lagere- en middeninkomens. Grote bedrijven en vermogenden sluizen hun kapitaal naar vastgoed of belastinghavens.

Deze perverse praktijk dreigt zich te herhalen. De casus waar afgelopen twee weken veel over te doen was, die van Booking.com, laat duidelijk zien hoe. Het beursgenoteerde Booking vraagt de Nederlandse overheid om steun, nu door de coronamaatregelen 85 procent van zijn inkomsten zijn weggevallen. Het reisbedrijf, onderdeel van een Amerikaanse holding (Booking.com is in 2005 verkocht), zegt zo ontslagen onder zijn 5.500 Nederlandse werknemers te willen voorkomen. Op een omzet van 15 miljard dollar, maakte Booking Holdings vorig jaar zo’n 5 miljard dollar winst. Toch heeft het bedrijf geen reserves om zijn personeel een paar maanden door te betalen. Booking Holdings gaat zelfs gebukt onder zware schulden. Winst en leningen zijn sinds 2018 gebruikt om voor 14 miljard eigen aandelen op te kopen en zo de beurskoers zo snel mogelijk omhoog te duwen. Natuurlijk leveren ceo Glenn Fogel en zijn topmanagement nu salaris in, maar dat offer valt in het niet bij wat de Nederlandse samenleving dreigt kwijt te raken. Als dit vier maanden duurt en een Booking-werknemer verdient gemiddeld 5.000 euro per maand, zou de Nederlandse belastingbetaler al snel tientallen miljoenen euro’s aan die loonkosten bijdragen. Daar komt bij dat Nederland tussen 2010 en 2018 Booking al een belastingvoordeel van bijna 1,8 miljard euro uit de zogenaamde Innovatiebox gaf.

Had het bedrijf uit zijn megawinsten een reserve aangelegd, had Booking niet zijn hand hoeven ophouden bij de Nederlandse belastingbetaler. Deze praktijk van winst wegsluizen, belastingen drukken en eigen aandelen opkopen is helaas schering en inslag in het financi�le aandeelhouderskapitalisme. De kapitaalverstrekker opteert voor de lusten en wentelt de lasten af op de samenleving. Volgens de 92-jarige, vermaarde Hongaarse econoom J�nos Kornai zijn faillissementen nou net wat de kapitalistische economie onderscheidt van een socialistische planeconomie. Het is sociaal rechtvaardig om de steun die een bedrijf als Booking nu ontvangt, te verstrekken in de vorm van een lening die wordt terugbetaald.

De richtlijn van sociale rechtvaardigheid is essentieel voor de legitimiteit van overheidssteun. De afhandeling van de financi�le crisis heeft geleid tot woede onder de meerderheid die de bail-out van een hyperrijke minderheid heeft betaald. Dat legde een rijke humuslaag aan ressentiment waar in heel Europa populistische politici gebruik van maken. Voor dit soort ondernemingen is bail-in de juiste weg: aandeelhouders draaien zelf op voor de genomen risico’s. Dat ook grote bedrijven failliet kunnen gaan, is wezenlijk aan dit vrijemarktkapitalisme.

De ondernemingen die w�l onze steun verdienen zijn sociaal rechtvaardig. Ze zien in moeilijke tijden af van winstuitkering aan aandeelhouders (dividend), zijn bereid in Nederland vennootschapsbelasting te betalen en zetten zich in om in andere landen hun aandeel bij te dragen. Ze begrijpen tot in hun vezels dat het betalen van belasting via onderwijs, infrastructuur, zorg bijdraagt aan een goed ondernemingsklimaat en handelen daarnaar.

De derde richtlijn dan: duurzaamheid. Het kortetermijnopportunisme van de grote aandelenbeurzen is desastreus voor de op lange termijn gerichte, duurzame economie. Onder de coronacrisis gaat namelijk een veel grotere crisis schuil: die van klimaat en biodiversiteit. Het is duidelijk dat ons productie- en consumptiesysteem onze leefomgeving ernstig heeft beschadigd en ons blootstelt aan risico’s die we nauwelijks nog kunnen beheersen. En dan is Nederland ook nog Europees hekkensluiter in het halen van de klimaatdoelen die in 2015 in Parijs zijn afgesproken.

In deze crisis staat het kabinet op het punt tientallen miljarden euro’s van toekomstige generaties te lenen om niet-duurzame bedrijven te beschermen tegen faillissement. Het is een uitzonderlijke kans om onze economie te verduurzamen en de kans op veiligheid en welvaart van onze kinderen te verbeteren. Om die reden zouden giften van de overheid moeten zijn voorbehouden aan ondernemingen die jaarlijks verantwoording afleggen over hun bijdrage aan het verduurzamen van hun primaire productieproces.

Natuurlijk moest het benodigde geld snel worden aangewend. Alle lof aan het kabinet dat niet talmde om grote en kleine ondernemers bij te staan. Tegelijkertijd vraagt leiderschap ook de moed om onderscheid te maken. De regering van Denemarken was de eerste die een week geleden aankondigde zo’n selectie toe te passen. Bedrijven die dividend uitbetalen, eigen aandelen terugkopen of geregistreerd staan in een belastingvluchthaven, kunnen geen aanspraak maken op de hulpprogramma’s. Zelfs de Amerikaanse regering verbiedt ontvangers van noodleningen om tot een jaar nadat de lening is terugbetaald eigen aandelen op te kopen. In navolging daarvan kondigde ook de Nederlandse regering deze week aan dat bedrijven die in de tweede ronde steun krijgen, geen bonussen en dividend kunnen uitkeren zolang ze die overheidssteun genieten.

Nieuwe inzichten
Het is niet ongebruikelijk om in tijden van turbulentie, haast en innovatieve producten het ontwerp voortdurend bij te stellen aan nieuwe inzichten en ervaringen: Building the plane as we fly it. Een snelle scan, of zelfs non-discriminatoire toewijzing van middelen, zou gepaard moeten gaan met voorwaarden en criteria die in tweede fase worden vastgesteld. Het voornemen van het kabinet om in de periode van steun winstuitkeringen te verbieden, is een eerste, maar vooralsnog kleine stap in de richting van een duurzame en sociaal rechtvaardige economie.

De grote vraag is natuurlijk hoe kan worden vastgesteld welke bedrijven aan de voorwaarden voldoen, wat de ‘goede’ bedrijven zijn en wat de ‘slechte’, welke bedrijven bijdragen aan het verduurzamen van onze economie en welke maar als een emmer achter de roeiboot blijven hangen. Het is belangrijk dat hier een beoordelingsmechanisme wordt opgetuigd dat breed gedragen wordt.

Hier ligt volgens ons een taak voor de pensioenfondsen. Ook van hen vragen we nu moedig te zijn. ABP, PFZW en vele anderen zijn al een paar jaar, met vallen en opstaan bezig om tot een classificatie van duurzame versus niet duurzame bedrijven te komen. Ze moeten wel. Pensioenfondsen (met in hun besturen de sociale partners) hebben een langetermijnverplichting, ze moeten voorbij 2030 kijken en verder dan alleen een financieel rendement. Want wie heeft wat aan meer geld als het klimaatprobleem uit de hand loopt – de gevolgen daarvan zijn uiteindelijk desastreus. Ze beschikken bovendien over zo’n 1.500 miljard euro, kunnen met die berg geld echt een verschil maken, niet alleen in Nederland.

Als grote institutionele beleggers jaarlijks, gezamenlijk, vaststellen hoe bedrijven scoren, wie wel en wie niet de nu gekregen steun moet terugbetalen, cre�ren ze ook een prikkel om die bedrijven aan het werk te zetten. Wie een jaar later een betere beoordeling krijgt, hoeft minder terug te betalen. Zo ontstaat een vliegwiel, waarin alle stakeholders worden gestimuleerd om onze economie de komende decennia jaar circulair, inclusief en duurzaam te maken.

De tijd van bail-out van niet-duurzame en niet-sociaal rechtvaardige bedrijven is voorbij. De belastingbetalende burger die heeft geleden onder de gevolgen van de financi�le crisis zal dit niet accepteren. De toekomstige generatie mag niet worden opgezadeld met een duizelingwekkende rekening voor bedrijven die afbreuk doen aan hun veiligheid en welvaart. Dit moment is in de geschiedenis om meerdere redenen uniek. Nu kan wat doorgaans onmogelijk is: aan de grootste knoppen draaien. Dit is het moment om fundamentele aanpassingen te doen, waardoor we sterker uit de crisis komen.

Laten we ervoor zorgen dat onze kinderen en kleinkinderen niet alleen de schulden erven van deze coronacrisis, maar ook een duurzame, weerbare en een sociaal rechtvaardige wereld.

quote:

Op maandag 29 maart 2021 22:23 schreef Bondsrepubliek het volgende:

[..]

Nee, hij wil dat bedrijven die steun willen aan een aantal voorwaarden moeten voldoen. Dat lijkt mij niet onredelijk.
[..]

quote:

Op maandag 29 maart 2021 22:09 schreef Hexagon het volgende:

[..]

Ewald Engelen loopt te roeptoeteren tegen de noodsteun aan bedrijven die getroffen worden door COVID zoals de KLM. Uiteraard zonder enige verantwoordelijkheid te nemen voor de gevolgen daarvan.

quote:

Op dinsdag 30 maart 2021 09:51 schreef viagraap het volgende:

[..]

Die noodsteun is ook een slechte praktijk. Niet specifiek de KLM hoor, maar waarom zijn niet gewoon alle huur, pacht, hypotheek, rentebetalingen etc op pauze gezet? Dan kon echt iedereen even een paar weken niks doen en sterft dat virus vanzelf uit. Nu komt van de steun aan de horeca bijvoorbeeld uiteindelijk het meeste terecht bij de banken, pandjesbazen die toch al genoeg hadden.

quote:

Op dinsdag 30 maart 2021 09:51 schreef viagraap het volgende:

[..]

Die noodsteun is ook een slechte praktijk. Niet specifiek de KLM hoor, maar waarom zijn niet gewoon alle huur, pacht, hypotheek, rentebetalingen etc op pauze gezet? Dan kon echt iedereen even een paar weken niks doen en sterft dat virus vanzelf uit. Nu komt van de steun aan de horeca bijvoorbeeld uiteindelijk het meeste terecht bij de banken, pandjesbazen die toch al genoeg hadden.

quote:

Op dinsdag 30 maart 2021 10:51 schreef Hexagon het volgende:

[..]

Los van het feit dat de staad niet de middelen heeft dat bij banken af te dwingen, uiteindelijk komt het probleem dan via de banken ook weer bij de staat terecht.

quote:

Op dinsdag 30 maart 2021 11:26 schreef Tijger_m het volgende:

[..]

Mischien moeten we dan de zaak omdraaien, wat was er gebeurt zonder noodsteun. Gegeven hoe lang de situatie nu duurt was de schade zonder noodsteun (en, hou mij ten goede, we hebben nog geen idee wat de effecten zijn op de lange termijn van de noodsteun) enorm geweest en ja, onredendabele bedrijven waren dan onder gegaan maar ook veel rendabele bedrijven waren onder gegaan.

En oh ja, de grootste pandjesbazen van Nederland zijn de pensioenfondsen vziw.

quote:

Op dinsdag 30 maart 2021 09:51 schreef viagraap het volgende:

[..]

Die noodsteun is ook een slechte praktijk. Niet specifiek de KLM hoor, maar waarom zijn niet gewoon alle huur, pacht, hypotheek, rentebetalingen etc op pauze gezet? Dan kon echt iedereen even een paar weken niks doen en sterft dat virus vanzelf uit. Nu komt van de steun aan de horeca bijvoorbeeld uiteindelijk het meeste terecht bij de banken, pandjesbazen die toch al genoeg hadden.

quote:

Op dinsdag 30 maart 2021 11:39 schreef viagraap het volgende:

[..]

[..]

Ik zie hier vooral argumenten voor een basisinkomen en een meer planmatige economie eigenlijk. Systeemkritiek is niet altijd nodig natuurlijk maar als de pandemie iets aangetoond heeft is het toch wel dat we over zulke dingen na moeten denken, wat Engelen dus ook doet. Hij betrekt er ook meteen het klimaatprobleem bij, wat ook logisch is. Een financieel systeem is ondergeschikt aan een leefbare planeet.

quote:

Op dinsdag 30 maart 2021 11:39 schreef viagraap het volgende:

[..]

[..]

Ik zie hier vooral argumenten voor een basisinkomen en een meer planmatige economie eigenlijk. Systeemkritiek is niet altijd nodig natuurlijk maar als de pandemie iets aangetoond heeft is het toch wel dat we over zulke dingen na moeten denken, wat Engelen dus ook doet. Hij betrekt er ook meteen het klimaatprobleem bij, wat ook logisch is. Een financieel systeem is ondergeschikt aan een leefbare planeet.

quote:

Op dinsdag 30 maart 2021 14:06 schreef viagraap het volgende:
Waarmee ik dan toch weer in de systeemkritiekreflex val, merk ik. Want geld is ondertussen zonder onderpand, dus de toevallige uitkomsten van het huidige stelsel maken dat het waarde heeft. Waarom zouden we dan niet doorpakken en op de resetknop duwen? Dat is natuurlijk vragen om heibel en in een ongelijk internationaal speelveld zeer moeilijk te realiseren, maar de mensheid gijzelt zichzelf nu met een onhoudbaar systeem. Of op z'n minst een systeem met onwenselijke resultaten.

quote:

Op dinsdag 30 maart 2021 16:01 schreef GSbrder het volgende:

[..]

Het is denk ik fair om deze vragen te stellen, ook systeemkritiek, maar ik denk dat mensen die een resetknop een aantrekkelijk idee vinden niet direct beseffen wat voor effecten dat heeft op Nederland. Wij zijn ��n van de meest welvarende landen ter wereld en hebben direct of indirect de schulden van alle landen, bedrijven en burgers als toekomstige claim op de balans. Anders gezegd: Nederland is een mondiale rentenier en dat uit zich in ons Europees beleid (geen zuidelijke schulden kwijtschelden, want dan moeten we onze eigen banken redden) en ons internationaal monetair beleid (geen/weinig hulp van IMF, doorvoeren van austerity bij landen die in de problemen komen, failliet laten gaan van bedrijven als ze het niet goed doen, tenzij daardoor meer bedrijven ten onder gaan en dat zorgt weer voor too big to fail banken).

Met 1,7x ons nationaal product aan particuliere pensioenen en 3x ons nationaal product aan particuliere vermogens zou je kunnen zeggen dat we alle huidige welvaart te danken hebben aan historische spaarzaamheid en geluk. Druk op reset en dan moet je alle pensioenen op nul zetten, er zal druk ontstaan om de AOW te verhogen, maar ook woningprijzen duiken omlaag en de particuliere vermogens smelten weg. Dan is het niet meer leuk, moeten we voor het eerst gaan bezuinigen op de zorg in plaats van de groei afvlakken en zal het GDP halveren of meer, omdat alle kapitaalintensieve sectoren aan de grond liggen en niemand meer gaat investeren in onderwijs, huisvesting en sociale zekerheid. Ik zie ook niet hoe de Nederlandse overheid in die situatie de staatsschuld kan laten toenemen, want als er iets niet werkt na een schuldenreset, is het wel de schuldenmarkt.

Een groot bezwaar wat ik dus heb met dit soort idee�n van Engelen is dat ze systeemkritiek willen uiten, maar de oplossing zien in dezelfde bronnen die voor die systeemkritiek hebben gezorgd. We moeten af van het kapitalisme met de daarbij gepaard gaande ongelijkheid en fixatie op economische groei. Hoe doen we dat? We laten de overheid goedkoop lenen (dat kan alleen bij groei) en schulden worden kwijtgescholden (dat zorgt weer voor ongelijkheid).

quote:

Op woensdag 31 maart 2021 09:40 schreef viagraap het volgende:

[..]

Tegenover die particuliere vermogens staat Europees de grootste particuliere schuld toch?

quote:

Op woensdag 31 maart 2021 10:13 schreef Hanca het volgende:

[..]

Nee, die zit er al bij opgeteld. Het is onzinnig om steeds los over grote particuliere schulden te spreken: de schulden hebben in Nederland bijna allemaal een onderpand en meestal is dat onderpand veel meer waard. Dan is een 'schuldenberg' dus niet zo'n probleem: bij bijna alle huishoudens is de optelsom van bezittingen en schulden gewoon positief. En daar moet je naar kijken, de optelsom. Niet naar 1 van beide delen los.

quote:

Op woensdag 31 maart 2021 10:13 schreef Hanca het volgende:
Nee, die zit er al bij opgeteld. Het is onzinnig om steeds los over grote particuliere schulden te spreken: de schulden hebben in Nederland bijna allemaal een onderpand en meestal is dat onderpand veel meer waard.

quote:

Op woensdag 31 maart 2021 11:04 schreef Hanca het volgende:
Als de huizenmarkt ooit echt in gaat storten (en dan echt significant, naar een fractie van de huidige waardes en geen kans dat het er weer bovenop komt), verwacht ik dat daar ook echt wel herwaarderingen van de hypotheken aan vast komen. De banken hebben er niks aan om mensen met een onmogelijk hoge hypotheek vast te binden aan hun huis. Zeker omdat zulk instorten waarschijnlijk tijdens een crisis zou gebeuren: dan zijn er ook meer veilingen.

Het verschil tussen generaties moet je trouwens niet overdrijven, de meeste dertigers die ik ken hebben gewoon een koophuis. En als dat niet zo is komt dat door het ontbreken van een vast contract. Daar moet wat aan gedaan worden. Als een jongere gewoon weer een vast contract kan krijgen, is er volgens mij qua koophuizen helemaal niet zo'n generatiekloof. Het is natuurlijk wel zo dat ouderen vaker in een huis zonder hypotheek zitten, maar een jongere gaat daar nu verplicht binnen 30 jaar ook naar toe sparen omdat ze moeten aflossen.

quote:

Waar blijft de opstand rond de huizencrisis?

2 april 2021, lotte schuengel

De vrije markt hecht zoveel belang aan schaarste, dat starters onmogelijk een huis vinden en steeds meer mensen dakloos worden. Intussen worden huizenbezitters slapend rijk. Wie ontketent de generatiestrijd tussen de haves en have-nots?

De komende tien jaar zien we in Nederland een tekort van een miljoen woningen. Noem het gerust een crisis, want de nood is hoog. Nederland, dat ooit een mooie reputatie had op het gebied van sociale woningbouw, telt momenteel al 300.000 huishoudens die noodgedwongen geen eigen woning hebben. Het gaat om mensen van boven de 25 die bij hun ouders, bij huisgenoten of in kraakpanden wonen. De mensen die een woning kunnen vinden, betalen daar vaak onevenredig hoge huren voor. Of hebben een dusdanig hoog inkomen dat zij wel een huis kunnen kopen. Hoe heeft dit kunnen gebeuren en vooral: waar blijft het protest?

Te weinig betaalbare woningen
In de crisis van 2008, en de nasleep ervan, zijn veel minder woningen gebouwd. Die achterstand moeten we nog altijd inhalen, vertelt Michelle Provoost, een architectuurhistoricus uit Rotterdam. Niet alleen zijn er te weinig woningen, er zijn vooral te weinig betaalbare woningen. De gemiddelde prijs van een woning steeg het afgelopen jaar met meer dan 9 procent. Hoe komt dat? ‘In de afgelopen decennia zijn de woningbouwverenigingen die de hele twintigste eeuw hebben gezorgd voor goedkope woningbouw, beknot. Mede dankzij de verhuurdersheffing. Ze hebben grote aandelen moeten verkopen,’ zegt Provoost in een gesprek met VPRO Tegenlicht.

Bovendien heeft toenmalig minister van Wonen Stef Blok (VVD) tijdens Rutte II flink gelobbyd bij buitenlandse investeerders om onze woningvoorraad te kopen, zegt Provoost. ‘De kabinetten van de afgelopen decennia hadden allerlei maatregelen kunnen nemen, maar dat is niet gebeurd. In die laissez faire (vrije markt) mentaliteit zijn een hoop problemen enorm verergerd.’

Waarom de woningmarkt bewust schaarste in stand houdt
Dat er te weinig woningen zijn, komt veel mensen wel goed uit. ‘Schaarste is een van de eerste economische wetten,’ legt Provoost uit. Hoe schaarser iets is, hoe meer het waard wordt. ‘Stel, we bouwen in twee jaar een miljoen woningen. Dan zijn we uit de brand, zou je zeggen. Maar de vastgoedwereld zal daar niet blij mee zijn. Die zal dat nooit toestaan zelfs, want de prijs van woningen zal erdoor kelderen.’

Datzelfde geldt voor mensen zoals Provoost zelf, die al een woning bezitten. ‘De perverse kant van dat verhaal dat wij woningbezitters er helemaal geen belang bij hebben dat die woningen tot stand komen. De prijs van onze woning zal dalen, terwijl die woning soms ook moet dienen als ons pensioen. Want dat hebben we ook niet allemaal.’

‘Je koopt een woning met het oog op dat die meer waard wordt en dat je daar daarna dan een duurdere woning voor kunt kopen. In plaats van dat het een voorziening is.’ Wonen is geen doel meer op zich, stelt Provoost, maar een middel om geld te vergaren. ‘Dat is niet altijd zo geweest. En dat hoeft het ook niet zo te zijn. Wonen als commercieel product is iets wat we zomaar accepteren. Maar waarom eigenlijk?’

Jongeren zijn de dupe
Want vooral jongeren en starters worden getroffen door de woningcrisis, zegt Provoost. ‘Als je niet al een huis hebt dat je kunt verkopen en geen echte goede baan hebt, is het vrijwel onmogelijk om op de woningmarkt te beginnen.’ Ze ziet een grote kloof ontstaan in de samenleving. ‘Op dit moment is er zo'n groot verschil tussen de generaties, tussen de mensen die al een huis hebben en die het nog niet hebben. Ik betaal vier keer zo weinig voor mijn huisvesting als mijn zoon van 24 die een huurwoning heeft en daar de volle pond voor betaalt.’

En dat geldt voor de meeste jongeren die zelfstandig wonen. In 2020 bleek uit een steekproef van studentenvakbond LSVb dat acht op de tien studenten een veel hogere huur betaalt dan wat volgens het woningwaarderingsstelsel redelijk is.

‘Je wil dat de jongste generatie ook de mogelijkheid heeft om te sparen, om dingen te doen, om een keer een reis te maken of wat dan ook. De vrijheid om je te ontwikkelen in een bepaalde richting of als je op de universiteit zit om dan ook nog eens een keertje om je heen te kijken om te beseffen dat je je misschien vergist hebt en een andere studie te doen. Om een beetje ruimte te krijgen voor serendipity: rondsnuffelen en niets vinden. En die vrijheid die deze generatie heeft is veel kleiner dan die van mijn generatie. Lijkt me niet eerlijk.’

Polarisatie tussen jong en oud
Jongeren kunnen geen woonplek bemachtigen omdat woningen tegenwoordig dienen als pensioen voor ouderen. Het is geen wonder dat de dakloosheid onder jongeren is toegenomen. Ook al is die niet zo duidelijk zichtbaar op straat. ‘Dakloosheid in Nederland bestaat vaak uit mensen die bij elkaar logeren - een soort couchsurfing. De ene week daar, de andere week ergens anders. Maar de cijfers liegen er niet om. Dat moet niet nodig zijn in het rijkste deel van de wereld.’

De ouderen zitten op steeds meer geld, terwijl jongeren veroordeeld zijn tot veel te dure huurwoningen die ze maar met moeite kunnen vinden. Komt er hierdoor meer woede en polarisatie tussen jong en oud?

Provoost betwijfelt het. ‘Op dit moment zie ik dus helemaal niks van een opstand bij de jongere generatie. Ik begrijp eigenlijk niet waarom er niet veel meer amok is. Waarom jongeren accepteren dat ze dakloos zijn, of dat ze de helft van hun inkomen aan hun woning moeten uitgeven.’

Wonen is een mensenrecht
Een verklaring voor het uitblijven van een generatiestrijd, is volgens Provoost dat een andere groep de schuld krijgt. ‘Bij sociale woningbouw bestaat een competitie tussen verschillende bewonersgroepen. Tussen de mensen die al heel lang op een wachtlijst staan, en mensen die zojuist statushouders zijn geworden bijvoorbeeld. Dat heeft natuurlijk een politieke invloed en een invloed op het stemgedrag en op de boosheid van mensen.’

Bovendien heeft de markt de jongeren gedisciplineerd, denkt ze. ‘Kraken is inmiddels bij wet verboden en het conformisme onder jongere generaties is groter dan vroeger.' Het ideaal om ‘wooncarri�re’ te maken, regeert de samenleving.

Provoost ziet weinig heil in tijdelijkheid en improvisatie. De leegstand was 10 tot 12 jaar geleden op zijn top. ‘Het merendeel daarvan is al omgevormd. Ik denk niet dat er genoeg leegstand is om een oplossing te bieden.’ Ook kluswoningen, hoewel dat een goedkoop alternatief is, zijn er lang niet genoeg. Tiny Houses, containerwoningen, en tijdelijke zelfbouwprojecten zijn volgens Provoost allemaal te kleinschalig en niet even toegankelijk voor de groeiende massa mensen die een huis nodig hebben.

De noodzaak van een sterke overheid
In het begin van de 20ste eeuw ontwierp H.P. Berlage in opdracht van de Amsterdamse gemeenteraad Plan Zuid. Destijds waren er te weinig woningen voor arbeiders, die in kelders en op zolders verbleven. In de stijl van de Amsterdamse School werd Amsterdam uitgebreid met duizenden nieuwe betaalbare woningen, gemaakt van mooie robuuste materialen, die er nog altijd staan. Waarom kan dat niet meer?

Naast de hoge grondprijzen en schaarste van bouwlieden, is het grote probleem volgens Provoost dat centrale regie vanuit de overheid ontbreekt. Momenteel vallen alle belanghebbenden over elkaar heen als het gaat om waar, wanneer en hoeveel nieuwe woningen moeten worden gebouwd. Een overzicht over de infrastructuur en klimaatkwesties rond woningbouw is cruciaal.

‘We hebben een soort ministerie van Wonen en Ruimtelijke Ontwikkeling nodig. Mensen die met samenhangende idee�n komen voor Nederland, die zeggen: we kunnen niet zo doormodderen zoals we nu doen. Zelfs de marktpartijen vinden dat regie nodig is. Die hele versnippering die er nu is vind ik een dodelijk iets.’

De oplossing is het bouwen, bouwen, bouwen van sociale huurwoningen
Als het aan de markt ligt, bouwen die binnenkort huizen voor de middenklasse in voormalige weilanden Dat is het snelst, goedkoopst en levert het meeste geld op. Maar voor de lagere inkomens is dat nog geen oplossing. ‘Het is heel zelden dat de markt uit zichzelf sociale woningbouw bouwt.’

‘Sociale woningbouw is niet meer iets waarvan mensen denken, dat hebben we nodig. Maar als je naar de wachtlijsten kijkt en de jongeren die woningen zoeken, dan hebben we het toch juist weinig van?’ En dat terwijl wonen een mensenrecht is. Het staat in de wet - artikel 22 - dat je zekerheid moet kunnen hebben dat je ergens ‘onderdak’ hebt. Provoost: ‘En dat is over het algemeen in Nederland altijd zo geweest in de tweede helft van de20ste eeuw: Je hoeft je geen zorgen te maken over honger en je hoeft je ook geen zorgen te maken over een dak boven je hoofd. En nu zitten we met een woningtekort en voedselbanken.’

Hoe krijgen we de overheid zo ver dat ze weer betaalbaar gaan bouwen voor iedereen? ‘Urgenda heeft heel goed laten zien hoe je invloed krijgt,’ zegt Provoost. ‘Op dit moment loopt er een rechtszaak tegen Shell. Ik kan me voorstellen dat de jongere generatie een rechtszaak aanspant tegen de overheid.’

quote:

Op maandag 29 maart 2021 22:09 schreef Hexagon het volgende:

[..]

Ewald Engelen loopt te roeptoeteren tegen de noodsteun aan bedrijven die getroffen worden door COVID zoals de KLM. Uiteraard zonder enige verantwoordelijkheid te nemen voor de gevolgen daarvan.

quote:

Op zaterdag 3 april 2021 14:05 schreef viagraap het volgende:
Die laatste zin ook Het is daar nooit niet g��n verkiezingstijd meer, vierdubbele ontkenning ofzo maar je snapt het punt. Daar kun je een neoliberaal complot achter zien van de gebroeders Koch. Hoewel die het vast niet vervelend vinden is het helaas een vrij normale uitkomst van de manier waarop politiek door de pers verhaald wordt, zie je ook hier met die vreemde fixatie op de lijsttrekkers.

Daarbovenop, alle Democraten in het Huis die campagne voerden met zulke plannen afgelopen jaar waren precies degenen die w�l hun zetel konden behouden, dus waarom NRC zo lui is om met dit frame mee te gaan...

quote:

Op zondag 4 april 2021 10:10 schreef Knipoogje het volgende:
Beursgenoteerde bedrijven hadden uberhaupt nooit steun mogen krijgen. Ze hadden dit moeten financi�ren via de aandeelhouders door extra aandelen uit te geven.

quote:

Op zondag 4 april 2021 10:27 schreef nostra het volgende:

[..]

Wat is precies "dit"?

quote:

Op zondag 4 april 2021 10:31 schreef Knipoogje het volgende:

[..]

Opvangen van de crisis? Een gezond bedrijf dat miljarden winst per jaar maakt behoort een potje van een paar miljard aan te houden voor crisis. Een jaartje geen dividend uitkeren levert je miljoenen/miljarden op, een paar miljoen aandelen uitgeven levert ook geld op. Tja, dan daalt de koers. Die was toch al enorm hoog doordat al die QE direct de aandelenmarkten ingepompt werden. Een gezonde correctie mag best.

quote:

Op zondag 4 april 2021 10:31 schreef Knipoogje het volgende:
Opvangen van de crisis? Een gezond bedrijf dat miljarden winst per jaar maakt behoort een potje van een paar miljard aan te houden voor crisis. Een jaartje geen dividend uitkeren levert je miljoenen/miljarden op, een paar miljoen aandelen uitgeven levert ook geld op. Tja, dan daalt de koers. Die was toch al enorm hoog doordat al die QE direct de aandelenmarkten ingepompt werden. Een gezonde correctie mag best.

quote:

Op zondag 4 april 2021 10:53 schreef nostra het volgende:

[..]

Opvangen van de crisis is nogal een breed begrip. Als de overheid bij mij langskomt en zegt "je gaat nu voor onbepaalde tijd dicht en je ontslaat geen personeel", dan is het nogal bijzonder als de rekening daarvoor vervolgens bij mij terecht komt.

Verder ontgaat me ook waarom een beursnotering als een soort onuitputtelijke bron van financiering gezien wordt en waarom nou specifiek d�e financieringsbron ineens heel anders is dan andere bronnen. Waarom zou Heineken die rekening zelf moeten betalen en mag Swinkels wel zijn handje ophouden? Wat denk je dat er gebeurd zou zijn als in maart 2020 iedereen met een claimemissie uit de hoge hoed kwam met voorstaand verhaal als motivatie? Wie gaat op dat moment daar tegen die condities centen in stoppen? Niemand.

quote:

Op zondag 4 april 2021 11:02 schreef Papierversnipperaar het volgende:
Dus bedrijven hebben overheden nodig? Prima, maar dan moeten ze ook het volle pond aan belasting betalen.

quote:

Op zondag 4 april 2021 10:10 schreef Knipoogje het volgende:

[..]

Beursgenoteerde bedrijven hadden uberhaupt nooit steun mogen krijgen. Ze hadden dit moeten financi�ren via de aandeelhouders door extra aandelen uit te geven. Belastinggeld geven aan bedrijf dat beursgenoteerd is is van de gekke. Dan betalen ze maar een tijdje geen dividend uit.

quote:

Op woensdag 31 maart 2021 11:04 schreef Hanca het volgende:
Als de huizenmarkt ooit echt in gaat storten (en dan echt significant, naar een fractie van de huidige waardes en geen kans dat het er weer bovenop komt), verwacht ik dat daar ook echt wel herwaarderingen van de hypotheken aan vast komen. De banken hebben er niks aan om mensen met een onmogelijk hoge hypotheek vast te binden aan hun huis. Zeker omdat zulk instorten waarschijnlijk tijdens een crisis zou gebeuren: dan zijn er ook meer veilingen.

Het verschil tussen generaties moet je trouwens niet overdrijven, de meeste dertigers die ik ken hebben gewoon een koophuis. En als dat niet zo is komt dat door het ontbreken van een vast contract. Daar moet wat aan gedaan worden. Als een jongere gewoon weer een vast contract kan krijgen, is er volgens mij qua koophuizen helemaal niet zo'n generatiekloof. Het is natuurlijk wel zo dat ouderen vaker in een huis zonder hypotheek zitten, maar een jongere gaat daar nu verplicht binnen 30 jaar ook naar toe sparen omdat ze moeten aflossen.

quote:

Op zondag 4 april 2021 11:02 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Dus bedrijven hebben overheden nodig? Prima, maar dan moeten ze ook het volle pond aan belasting betalen.

quote:

Op zondag 4 april 2021 11:35 schreef nostra het volgende:

[..]

"Het volle pond" is ook weer zoiets subjectiefs dat nooit in wet- of regelgeving is te vatten, anders dan dat je je sowieso al aan de geldende hebt te houden. Hooguit kom je een eind met een soort negatieve uitsluiting, zoals de Denen hebben gedaan als een groep ergens een vennootschap op Bermuda heeft. Klinkt niet onaardig, maar het wordt allemaal wel wat wankel en verzandt bijzonder snel in willekeur.

quote:

Op zondag 4 april 2021 12:41 schreef phpmystyle het volgende:

[..]

Dat doen verreweg de meeste bedrijven al, omzetbelasting, vennootschapsbelasting, accijnzen afdragen, loonheffing, gemeentelijke belastingen.

quote:

Op zondag 4 april 2021 12:46 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Belastingparadijzen, aftrekken van buitenlandse schulden van de winst?

quote:

Op zondag 4 april 2021 12:48 schreef phpmystyle het volgende:

[..]

Ja dat gebeurt. Maar dat zijn maar enkele miljardjes. Bovendien fungeren wij ook weer als belastinghaven waardoor we dat weer terugpakken.

quote:

Op zondag 4 april 2021 12:52 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Nou ik voel me niet te goed die paar miljardjes te ontvangen.

Overigens gaan er enorme hoeveelheden ontwijk-geld door NL waar de bv-NL hoogstens een miljard aan overhoudt. Maar het kost de rest van de wereld een hele berg aan gederfde inkomsten.

Immoreel en schadelijk.

quote:

Op zondag 4 april 2021 12:54 schreef phpmystyle het volgende:

[..]

Heb je gelijk in. Maar Nederland zelf zit ongeveer aan het maximaal haalbare wat je op een verantwoorde manier kunnen innen, en wat toch weglekt heffen wij weer via een andere weg.

quote:

Op zondag 4 april 2021 12:58 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Dat mag je bewijzen.

quote:

Op zondag 4 april 2021 12:59 schreef phpmystyle het volgende:

[..]

Ja daaaag, dat is natuurlijk niet bewijzen. Er is niet zoiets als een algemene gestandardiseerde index dat aangeef of een land te weinig, voldoende, of te veel belastingen heft.

Maar gezien de uitgaven voor gezondheid, sociale zekerheid, en andere hobby's lijkt mij dat punt wel bewezen.

quote:

Op zondag 4 april 2021 13:03 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Dan ga ik ervan uit dat het onzin is. En ik stel voor dat bedrijven gewoon belasting gaan betalen en het volle pond gaan betalen voor energie.

quote:

Op zondag 4 april 2021 12:42 schreef Papierversnipperaar het volgende:
Nee, nu hebben we willekeur. Unilever heeft personeel in de regering die de dividend belasting willen afschaffen, sommige bedrijven zijn gekocht door buitenlandse bedrijven die coronasteun doorsluizen naar aandeelhouders, enz.

quote:

Op zondag 4 april 2021 13:17 schreef nostra het volgende:

[..]

Dat heeft niet zozeer met willekeur te maken, maar met wat je wenselijk vindt of niet. Het is wat dat betreft een beetje een politieke hobby om dingen die men in hun eigen hoek wenselijk vindt te koppelen aan dingen die verkocht worden als nuttig, terwijl ze bijzonder weinig met elkaar te maken hebben. Zie de spending spree van onze Democratische vrienden die het kamertje met de geldpers hebben ontdekt.

Het punt is dat als je dat wensdenken ("iedereen moet gewoon zijn belasting betalen!11!!") geconcretiseerd wil hebben dat toch bijzonder ingewikkeld blijkt met inderdaad een groot gevaar op willekeur als je met limitatieve lijstjes gaat werken (de ene constructie mag wel, de andere mag niet). Specifiek voor de NOW-regeling is het ook nagenoeg ondoenlijk, omdat je onder een enorme tijdsdruk opereert. Het zijn allemaal leuke algemeenheden voor in een columnpje van Ewald, maar daar houdt het dan ook wel op.

quote:

Op zondag 4 april 2021 10:10 schreef Knipoogje het volgende:

[..]

Beursgenoteerde bedrijven hadden uberhaupt nooit steun mogen krijgen. Ze hadden dit moeten financi�ren via de aandeelhouders door extra aandelen uit te geven. Belastinggeld geven aan bedrijf dat beursgenoteerd is is van de gekke. Dan betalen ze maar een tijdje geen dividend uit.

quote:

Op zondag 4 april 2021 12:46 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Belastingparadijzen, aftrekken van buitenlandse schulden van de winst?

quote:

Op zondag 4 april 2021 18:55 schreef GSbrder het volgende:

[..]

Ik begrijp nooit zo goed dat mensen het maken van winst zwaarder willen belasten en dan gek opkijken als ondernemingen hun bedrijven vol schuld stoppen om de winst te drukken. Dat is hetzelfde als de belasting op particuliere (financi�le) vermogens verhogen en vervolgens met "ophef!" reageren als dezelfde particulieren dat geld investeren in niet-financi�le bezittingen.

quote:

Op zondag 4 april 2021 19:01 schreef Tijger_m het volgende:

[..]

Nu verdraai je de werkelijkheid een beetje want als bedrijven volgeladen worden met schuld wordt het geleende geld meestal aan de aandeelhouders uitgekeerd. Sommige hedgefunds hebben daar nogal een handje van.

quote:

Op zondag 4 april 2021 10:53 schreef nostra het volgende:

Waarom zou Heineken die rekening zelf moeten betalen en mag Swinkels wel zijn handje ophouden? Wat denk je dat er gebeurd zou zijn als in maart 2020 iedereen met een claimemissie uit de hoge hoed kwam met voorstaand verhaal als motivatie? Wie gaat op dat moment daar tegen die condities centen in stoppen? Niemand.

quote:

Op zondag 4 april 2021 18:53 schreef GSbrder het volgende:

Wel fijn dat je van mening bent dat private equity steun zou mogen genieten, maar beursgenoteerde bedrijven niet. Familiebedrijven keren in veel gevallen ook gewoon geld uit, zouden ze zich dan risicodragender moeten financieren zodat je te maken krijgt met perverse prikkels?

quote:

Op zondag 4 april 2021 21:08 schreef Knipoogje het volgende:

[..]

Tja, ik spreek een beetje vanuit mijn onderbuik omdat ik vind dat de aandelenhandel de grootste pest is die het kapitalisme heeft voortgebracht omdat deze inmiddels volledig los staat van enige realiteit. Als aandelen veel meer risico's met zich meebrengt dat mensen misschien stoppen met speculeren en het weer gebruiken om te investeren in een bedrijf en de som der aandelen ook een re�le waarde van zo'n bedrijf vertegenwoordigen, dan zou ik dat een zegen vinden.
Maar goed, dan stort vast het hele economische systeem in.

quote:

Op zondag 4 april 2021 21:02 schreef Knipoogje het volgende:
Zie het als bijstand/sociale huur. Kom je boven een bepaald inkomen uit, zoals Heineken, dan moet je je eigen broek ophouden. Je mag lenen, maar moet het weer terugbetalen. Daaronder krijgt Swinkels wel gewoon steun. E

quote:

Academici over geldgebrek: 'Ik ben er klaar mee, ik ga iets anders doen'

De kwaliteit van het Nederlands hoger onderwijs is in gevaar door aanhoudende bezuinigingen, zo waarschuwden studenten en medewerkers van universiteiten vandaag bij de protestactie 'Normaal Academisch Peil'. Om het onderwijs en onderzoek in de Nederlandse academie enigszins op niveau te houden, moet er volgens hen zo'n 1,1 miljard euro extra worden ge�nvesteerd.

Wat betekent het geldgebrek in de praktijk? Drie betrokken academici vertellen waar zij tegenaan lopen:

Belle Derks, professor sociale en organisatiepsychologie in Utrecht

"Ik heb veel verschillende taken, en ik doe ze geen van allen echt goed. Ik ben compleet overvraagd, moet de hele tijd mensen teleurstellen, en lever vaak half werk. In de kerstvakantie heb ik bijvoorbeeld een onderzoeksvoorstel geschreven samen met collega's. Dat is op zich heel leuk om te doen, maar ik heb het mede vanwege de schoolsluiting onder grote tijdsdruk moeten doen. En mijn familie was natuurlijk ook niet blij met me.

Het grote verschil met 15 jaar geleden is dat je nu aan alles merkt dat de focus weg is op de universiteit, het idee dat je ruimte hebt om slimme dingen te bedenken en goed onderwijs te geven. En de werkdruk wordt afgewenteld op de zwakste schakel, de tijdelijke docenten. De overheid eist van universiteiten een bepaald niveau als het gaat om onderwijs, en de universiteiten spelen die eisen door aan hun werknemers. Het enige waarop je als individu nog kunt bezuinigen is op onderzoek: 'doe dat maar wat minder'.

Maar dat is ook juist het werk waarvoor academici op een universiteit willen werken en waarop jonge wetenschappers zichzelf moeten onderscheiden om een vaste aanstelling te krijgen. Meer geld zou betekenen dat er meer academici voor de klas staan die werkelijk ruimte hebben om hun onderwijs te combineren met een actieve onderzoeksagenda, wat ons onderscheidt van bijvoorbeeld de hogescholen.

Onze studenten krijgen nu minder goed onderwijs: die hebben vaak tijdelijke docenten voor zich, en merken dat hun docenten overwerkt zijn en maar weinig tijd voor hen hebben. De docenten zonder vaste aanstelling hebben nu de grootste stress, omdat zij zich nog moeten bewijzen om een vaste aanstelling te kunnen bemachtigen. Maar ik merk ook dat mensen met een vast contract steeds vaker aangeven: 'Ik ben er klaar mee, ik ga iets anders doen. Dit is een houtje-touwtje organisatie waarin mijn talenten niet optimaal benut worden.' Dat zijn dan mensen in wie al veel ge�nvesteerd is, qua opleiding en carri�re. En dat gevoel bekruipt mij ook wel eens, eerlijk gezegd."

Jan Overwijk, promovendus sociale filosofie in Amsterdam en docent Liberal Arts and Sciences in Utrecht

"Ik zit in de afrondende fase van mijn proefschrift, dus daar ga ik niet mee stoppen. Maar ik overweeg weleens een ander carri�repad: de fase waarin ik nu zit, is heel precair. Academici in deze fase gaan van contract naar contract. Je geeft als beginnend docent nu weer een paar maanden les in Leiden, dan weer in Amsterdam.

Er zijn heel veel jonge academici die moeten concurreren voor de schaarse vaste banen als universitair docent, en dus word je bijna als vanzelf bereid om extra werk te verzetten: onbetaald overwerk te doen, verantwoordelijkheden op je nemen waarvoor je niet betaald wordt. Alleen maar om een voet tussen de deur te krijgen bij een universiteit. Eigenlijk is dat gewoon structurele uitbuiting.

Het probleem is ook dat zulke tijdelijke docentenbaantjes geen ruimte bieden voor eigen onderzoek, want daarvoor krijg je alleen tijd bij een vaste aanstelling. Zo valt de verbinding steeds meer weg tussen onderzoek en onderwijs.

Het hoort alleemaal bij de 'neoliberalisering' van de universiteiten: ze concurreren met elkaar om de studenten, want ze krijgen betaald om elke student die een diploma krijgt. Maar omdat universiteiten niet weten hoeveel geld ze over een jaar krijgen, houden ze een grote flexibele schil van tijdelijke docentenbaantjes in stand. Er moet weer meer geld beschikbaar komen voor vaste wetenschappelijk medewerkers. Er moet rust komen in het systeem, geen perverse prikkels meer."

Dahran �oban, student rechtsgeleerdheid in Leiden en voorzitter Interstedelijk Studenten Overleg (ISO)


"Je merkt het nu als student heel goed als een docent geen tijd voor je heeft, en eigenlijk overwerkt is. Na afloop van een college hebben ze geen tijd meer om vragen te beantwoorden, want ze moeten door naar een ander vak, of aan hun eigen onderzoek. Of ze sturen om 22.00 uur nog een mail rond.

De colleges zijn ook steeds groter geworden. Er is nauwelijks nog het gevoel dat docenten je als student individuele aandacht kunnen geven. Alles is gericht op snelheid. De universiteit is een soort fabriek: de nadruk ligt op nominaal afstuderen, dus zonder onderweg vertraging op te lopen. Voor sommige studenten werkt dat goed, die willen gewoon binnen drie jaar een bachelor-diploma hebben. Maar anderen willen meer aandacht voor hun bredere ontwikkeling. Daar is nu nauwelijks ruimte meer voor.

Er kan ons nu niet een bepaalde kwaliteit geboden worden. Universiteiten doen hun best, maar hun begroting is maar beperkt. We moeten weer toe naar kleinschaliger onderwijs, met individuele begeleiding voor studenten. Weg van het grote rendementsdenken."

quote:

Deze sociaal advocaat verdedigde kwetsbare mensen, tot ze daardoor zelf ook niet meer rond kon komen

Sjoerd Alders — 1 dag geleden

Voor het grote geld kwam ze al nooit, maar dat ze vorig jaar als sociaal advocaat moest stoppen omdat ze er zelf geen normaal inkomen meer uit kon halen, was ronduit cru. Terwijl de vraag naar sociale rechtsbijstand groot was, kon ze geen advocaat vinden die het stokje van haar wilde overnemen. Gerritsen: 'Het is heel onaantrekkelijk om als advocaat in dat gat te springen. Nieuwe aanwas is er niet. Als het zo doorgaat is er straks niemand meer over.'

Petra Gerritsen werkte meer dan jaar 35 jaar lang binnen het sociaal zekerheidsrecht. Eerst als jurist bij Bureau Rechtshulp, de laatste vijftien jaar als sociaal advocaat in het oosten van het land. Andere constructie, zelfde werk: opkomen voor de meest kwetsbare groepen in de samenleving. Bijstandsgerechtigden, chronisch zieken, arbeidsongeschikten, kortom: mensen die niet altijd even makkelijk voor zichzelf op kunnen komen. Mensen die bij juridische geschillen sterk afhankelijk zijn van specialisten in het sociaal zekerheidsrecht. Specialisten zoals Gerritsen.

Dat juist een sociaal advocaat als zij zich vorig jaar genoodzaakt zag haar toga aan de wilgen te hangen, is pijnlijk. Gerritsen: 'We hebben gezien aan de toeslagenaffaire hoe belangrijk het is dat er advocaten zijn die problemen aankaarten voor mensen die dat zelf niet kunnen. In Nederland pakken heel veel wetten in de uitvoering niet rechtvaardig uit. Als niemand dat regelmatig onder de aandacht brengt van de rechter wordt dat ook niet duidelijk. Dat bij de toeslagenaffaire de omvang van het probleem lange tijd niet is onderkend, is veelzeggend.'

Tegelijkertijd staat niet alleen de rechtszekerheid van kwetsbare groepen in onze samenleving onder druk, maar zijn het ook de sociaal advocaten zelf die met uitsterven worden bedreigd. Gerritsen: 'Ik kon geen advocaat vinden die mijn praktijk wilde overnemen, terwijl er juist heel veel vraag was. Niemand durft in dat gat te springen. Over een jaar of tien is een groot deel van de sociaal advocaten met pensioen. Uit onderzoek blijkt dat zeventig procent van de sociaal advocaten overweegt om te stoppen. Door dat gebrek aan perspectief is er ook geen nieuwe aanwas meer. Als het zo doorgaat is er straks niemand meer over.'

Hoe heeft het zo ver kunnen komen?
'Tot 2004 hadden we nog het Bureau voor Rechtshulp. Dat was een heel laagdrempelige voorziening voor eerstelijns en verdergaande rechtshulp, compleet met bezwaar-, beroeps- en hoger beroepsprocedures. Precies wat een sociaal advocaat ook doet. Toen die bureaus werden wegbezuinigd kwam daar het Juridisch Loket voor in de plaats. Ook laagdrempelig, maar alleen voor de eerstelijns rechtshulp. Daar wordt alleen advies gegeven en doorverwezen in het geval dat verdergaande hulp, bijvoorbeeld in een procedure, nodig is. Sinds die tijd hebben we een duidelijke scheiding tussen de eerstelijns rechtshulp via het Juridisch Loket en het vervolg via de sociale advocatuur.'

'Binnen de sociale zekerheid werk je bijna altijd op zogeheten toevoegbasis. Dat betekent dat je voor je werk als sociaal advocaat een vergoeding krijgt van de overheid. Die vergoeding is gebaseerd op het aantal punten dat voor iedere zaak die je behandelt wordt toegekend. Iedere punt staat voor een uur werk. Voor de procedure in een bijstandszaak staat bijvoorbeeld acht punten, acht uur dus.'

Is dat voldoende?
'Allereerst staat de puntvergoeding in de sociale advocatuur niet in verhouding tot wat je als advocaat in de commerci�le advocatuur vraagt. Dan hebben we het over rond de honderd euro per punt in de sociale advocatuur, terwijl commercieel advocaten meer dan 250 euro vragen, en ver daarboven als ze specialist zijn. Dat ik ook sterk gespecialiseerd was, niks anders deed dan sociaal zekerheidsrecht en dus de meest complexe zaken deed, maakte niks uit. In 2019 was bovendien de vergoeding per punt ook nog eens lager dan in 2009, als gevolg van bezuinigingen en het niet indexeren van de vergoeding. Terwijl alle kosten in die tien jaar gewoon stegen, bleef die vergoeding dus achter.'

'Naast dat die vergoeding per punt niet is gestegen, staat het puntenaantal per zaak vaak niet in verhouding met de tijd die je eraan kwijt bent. Als ik een simpele zaak deed kreeg ik acht punten, maar als ik een heel ingewikkelde zaak deed kreeg ik ook acht punten. Die punten staan vast. Als je steeds gespecialiseerder wordt, dan krijg je ook de lastiger zaken, die weer meer tijd kosten.'

'In het rapport van de commissie-Van der Meer uit 2017 werd al geconstateerd dat die punten in geen verhouding staan tot wat je eigenlijk aan tijd nodig hebt om een zaak goed te doen. Als die vergoeding per punt dan ook nog eens heel laag is en al heel lang niet meer ge�ndexeerd is, blijft er van die uiteindelijke vergoeding bijna niets meer over.'

Als u een cli�nt voor u had, waarvan u aan het begin al wist dat die acht punten onvoldoende waren, hoe deed u dat dan?
'Dat is het lastige als je sociaal advocaat bent, want dan help je ze toch. Naar wie moeten die mensen anders toe als hun uitkering wordt stopgezet? Als sociaal advocaat word je geacht een eigen bijdrage te vragen van mensen. Maar als iemands uitkering is stopgezet, dan heeft hij of zij daar op dat moment geen geld voor. Dan moet je de knoop doorhakken of je het doet of niet. Als je commercieel denkt, kan je zeggen dat je niet eerder begint voordat de eigen bijdrage is betaald. Als iemand geen uitkering en geen geld meer heeft, maar wel een zaak waarvan je denkt dat je er iets mee kan, dan is dat een heel lastig dilemma. Dat is vaak het geval.'

'Daarnaast is het in het systeem van de gefinancierde rechtsbijstand zo dat als je een financieel belang van minder dan vijfhonderd euro hebt, je van de overheid geen toevoeging kunt krijgen voor een procedure. Stel je voor dat een alleenstaande moeder in de bijstand een keer niet verschijnt op een afspraak, dan kan ze zomaar een korting van veertig procent op haar uitkering krijgen. Met de huidige bijstandsnorm is dat geen vijfhonderd euro, terwijl dat voor die moeder kan betekenen dat ze door die korting de huur niet meer kan betalen. Dan moet zo'n moeder dus, terwijl ze al in een moeilijke positie zit, zelf zo'n procedure voeren, zonder advocaat.'

'In de meeste bijstandszaken kreeg ik zo'n toevoeging gelukkig wel, maar kon er een probleem ontstaan met het betalen van de eigen bijdrage, waardoor de uiteindelijke opbrengst van die zaak soms nog lager werd. Dat is gewoon heel lastig opereren.'

U nam dat soort zaken dus wel aan?
'Ja, maar daardoor liep ik dus een financieel risico. Ik had geen enkele zekerheid dat ik dat geld ook echt kreeg. Als ik de zaak won, kreeg ik een tegemoetkoming in de proceskosten die de gemeente in dat geval moest betalen. Maar als ik de zaak verloor, kreeg ik niks. En dan hoefde ik ook niet te denken dat ik dat geld bij de cli�nt kon halen voor de tijd die ik in die zaak had gestoken, want dat had die cli�nt niet.'

'Los van die eigen bijdrage ben je als advocaat dan nog steeds niet helemaal zeker. Je hebt ook nog de zaken van cli�nten met schulden bij de gemeente – dat zijn een heleboel mensen, om wat voor reden dan ook. Als jij een zaak wint en je krijgt een proceskostenvergoeding van diezelfde gemeente, dan mag de gemeente ook zeggen: ik verreken dat met de openstaande schuld van de cli�nt. Dan krijg je dus alsnog niks. Gelukkig heeft die cli�nt daar wel weer wat aan, want zijn schuld wordt dan lager. Maar je loopt als sociaal advocaat dus allerlei risico's. Dat kan je niet te vaak doen, anders kom je in de problemen. Maar ja, dat is wat ik wel deed, als het nodig was.'

Hoe moeilijk is het om als sociaal advocaat het hoofd boven water te houden?
'Als sociaal advocaat sta je vaak mensen in kwetsbare posities of met financi�le problemen bij. Die zijn dan ook vaak niet of weinig zelfredzaam. Dat betekent dat ik als advocaat ook meer moet doen dan wanneer ik een multinational bijsta. Als ik die laatste vraag om mij gegevens aan te leveren, dan krijg ik ze de volgende dag. Mijn cli�nten kwamen met een boodschappentas vol papieren die ze op je bureau uitstorten, waarna ik zelf mocht gaan uitzoeken hoe het allemaal zat.'

'Vaak moest ik dan een dossier inzien bij de gemeente, omdat ze niet precies konden vertellen wat de situatie was. Dat kost gewoon meer tijd, vaak veel meer dan het aantal uur dat ervoor stond. Ik krijg mijn kosten nooit echt vergoed. Als je daar als advocaat nog een inkomen uit wil halen, moet je heel veel uren draaien of betalende nevenfuncties hebben. Anders is het op een gegeven moment niet meer te doen.'

'Wij zijn als kantoor verhuisd naar een goedkoper pand, en hebben de ondersteuning uitgekleed tot bijna niks. Dat betekent dat je ook als advocaat de telefoon op zit te nemen als je secretaresse een dagje vrij heeft, of dat je hele dossiers staat te kopi�ren omdat er niemand anders is om dat voor jou te doen. Dat zijn niet de werkzaamheden waarvoor je de advocatuur in bent gegaan. Je wilt je tijd besteden aan je zaken, en niet aan de administratieve dingen. Op een gegeven moment kwam ik dan toch op een punt dat ik zei: 'Op deze manier kan en wil ik niet verder'.'

Hoe cru is het om op te willen komen voor de armen, maar uiteindelijk zelf te moeten stoppen omdat het werk niet loont?
'Dat is ontzettend cru. Het is niet zo dat mijn cli�nten hun zaken zelf wel kunnen oppakken, daar zijn ze niet toe in staat. Ook in de Participatiewet zie je dat soort onrechtvaardigheden, zoals onlangs nog bij een vrouw in de bijstand die 7.000 euro moest terugbetalen omdat ze boodschappen kreeg van haar moeder en de inlichtingenplicht schond door dit niet te melden. Gelukkig heeft dat geleid tot een initiatiefvoorstel om die wet aan te passen, maar dat probleem speelt echt al sinds de invoering van de Fraudewet in 2013.'

'Dat was mijn praktijk. Die zaken deed ik, vaak nog wel ernstiger. Voor die zaken is het gewoon heel belangrijk dat er mensen zijn die dat onder de aandacht brengen, procedures erover voeren en de rechter voorleggen dat regelgeving heel onrechtvaardig uitpakt en dat er iets aan gedaan moet worden. Keer, op keer, op keer. Voordat dat in de rechtspraak ergens toe leidt, moet echt duidelijk zijn dat er een ernstig probleem is waarvoor de uitvoering van de wet geen passende oplossingen biedt.'

Kunt u een voorbeeld noemen?
'Neem mantelzorgers in de bijstand. Als iemand mantelzorg verleent aan zijn vader en ook de beschikking heeft over de bankpas van zijn vader om boodschappen te doen, betekent dat in de Algemene Bijstandswet dat je beschikking hebt over de rekening van iemand anders en dat het tegoed van die rekening in principe aan jou wordt toegerekend.'

'Dat weten heel veel mensen niet, dus die geven dat helemaal niet door. Die denken: ik verleen mantelzorg, dat is het geld van mijn vader of moeder en niet van mij. Als dat op enig moment aan het licht komt, kan dat enorme consequenties hebben voor hun uitkering. Dat kan leiden tot enorme terugvorderingen.'

'Vooral in situaties waarin iemand eerlijk zegt dat hij zijn vader altijd naar het ziekenhuis reed en wel eens benzinevergoeding van hem kreeg, of een pak koekjes als dank voor het doen van de boodschappen. Dat is in principe inkomen en kan door de gemeente worden gekort op de uitkering. Als iemand dan zegt dat dat al tien jaar zo gaat, dan zijn er situaties waarin de gemeente zegt het recht op uitkering over die tien jaar niet te kunnen vaststellen.'

'Die gemeente ziet alleen maar een bron van inkomsten waarvan het niet weet hoeveel er nu precies van die persoon is. Dat heeft in zaken geleid tot vorderingen van meer dan honderdduizend euro, omdat je gewoon jaren uitkering moet terugbetalen. Dat soort dingen zijn inherent aan de Participatiewet en gebeuren dus regelmatig.'

Wordt er te vaak volgens de letter van de wet gehandeld en te weinig vanuit de geest van de wet?
'Dat begint nu te kantelen. En dat verschilt ook erg per gemeente. Gemeenten met financi�le problemen kunnen de neiging hebben om te kijken naar oplossingen die geen geld kosten, zoals een uitkeringsaanvraag buiten behandeling stellen. Maar het hangt ook af van hoe er in zo'n gemeente gedacht wordt over de rol die het heeft. Is dat om zijn burgers te helpen of om er vooral voor te zorgen dat de regels worden uitgevoerd? Dat is nogal een verschil.'

'Dat maakt veel uit voor de burgers die het betreft. Sinds de invoering van de Fraudewet in 2013 is de nadruk op het bestrijden van fraude en de roep vanuit de samenleving om fraude streng te straffen veel groter geworden. Dat heeft geleid tot een uitvoering van de wet die in mijn optiek niet meer in balans is. Van fraude is in de bijstandswet namelijk ook sprake als je niet bewust regels overtreedt. Ook als je onbewust iets niet doorgeeft wat achteraf belangrijk blijkt te zijn krijg je meestal een boete en moet je de uitkering terugbetalen. Geen fraudeur dus, en toch een boete. De Nationale Ombudsman wees hier in 2014 al op.'

In zestig procent van dit soort zaken is de overheid de wederpartij.
'De toename van het beroep op gefinancierde rechtsbijstand is vooral toe te schrijven aan procedures tegen de overheid. Dat zegt ook iets over wat de overheid doet in haar regelgeving. Dat maakt het voor gemeenten vaak ook niet makkelijk. Gemeenten moeten die wet vaak wel uitvoeren, en als er in de wet staat dat jij iets moet terugvorderen als iemand iets niet doorgeeft, ongeacht de vraag of die persoon dat bewust of onbewust doet, dan is zo'n gemeente met handen en voeten gebonden.'

'Dan moet je als gemeente heel creatief zijn en er echt voor kiezen om de ruimte in de wet te zoeken. De overheid zou veel kritischer moeten kijken naar de manier van wetgeven. Als je een wet maakt is het heel goed om niet alleen te kijken of deze uit te voeren is door een gemeente, maar ook om te kijken of het doenlijk is voor de burgers om aan die wet te voldoen. Dat mist denk ik heel vaak.'

We hebben sinds 2017 Sander Dekker als eerste minister van Rechtsbescherming. Hoeveel heeft zijn aanstelling de sociale advocatuur geholpen?
'Er is nog steeds niet structureel ge�nvesteerd in de sociale advocatuur, terwijl het al eerdergenoemde rapport Van der Meer, wat in opdracht van diezelfde overheid is gemaakt, heel duidelijk zegt dat er w�l geld bij moet. Dan wordt de oplossing gezocht in rechtshulppakketten. Maar ja, ik zie niet zo heel goed hoe dat een bijstandsgerechtigde van wie de uitkering wordt stopgezet gaat helpen. Die moet gewoon binnen zes weken een bezwaarschrift indienen en die kan dat niet zelf. Wat helpt een triage dan vooraf? Dat is alleen maar een extra stap, terwijl het voor mensen heel vaak al een hele stap is om bij dit soort problemen aan de bel te trekken, laat staan een advocaat op te zoeken.'

'De plannen die ik tot nu toe heb gezien zijn geen verbetering voor de sociale advocatuur. Onderzoeken of het huidige stelsel van rechtsbijstand moet worden hervormd is natuurlijk prima. Maar als je tijdens dat onderzoek de financi�le nood binnen de sociale advocatuur niet verhelpt, heeft de minister straks geen advocaten meer over die in dat nieuwe stelsel willen participeren.'

In de aanloop naar de verkiezingen is de bescherming van de rechtsstaat best eens voorbijgekomen. Dan ging het dan vaak om het beschermen van rechters en het tegengaan van ondermijning. Maar is het kunnen halen van je recht ook niet een wezenlijk onderdeel van diezelfde rechtsstaat?
'Het draait allemaal om tegenmacht. Je moet je eigen tegenmacht organiseren. Dat hoort bij een fatsoenlijke rechtsstaat. Daar heb je dus ook advocaten voor nodig. Die mensen worden niet gehoord. En dat is precies wat je in de toeslagenaffaire hebt gezien. Burgers worden vaak niet gehoord.'

'Er zit ook een andere kant aan, want naast het versterken van de sociale advocatuur, kun je natuurlijk ook zorgen voor beter uitvoerbare besluiten. Gemeenten moeten niet klem komen te zitten, daar werken over het algemeen toch echt mensen die ook voor dat beroep gekozen hebben omdat ze burgers willen helpen. Die mensen help je niet met wetten die daar geen ruimte voor bieden.'

'Dus: tegenmacht en betere wetgeving, zodat burgers niet door die regelgeving vermalen worden. Het zou het mooiste zijn als sociaal advocaten niet meer nodig zijn, maar sociaal advocaten zijn er niet primair om dure procedures te voeren. Die zijn er om problemen op te lossen. Om vaak kwetsbare mensen te helpen een oplossing te vinden, niet voor eigen gewin. Het is dus heel zorgelijk als die groep, die over het algemeen heel sociaal betrokken is, z'n toga aan de wilgen gaat hangen. En dat is wat we zien.'

quote:

Op dinsdag 6 april 2021 21:18 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Het zou mooi zijn als door dit soort plannen er uiteindelijk een einde komt aan het plunderen van schatkisten door belastingparadijzen zoals Nederland.

quote:

FNV: Merendeel werknemers heeft te maken met ongezonde en onveilige werksituaties

Veel werknemers krijgen te maken met gevaarlijke en ongezonde werksituaties. Dat blijkt uit een enqu�te van vakbond FNV onder ruim vijfduizend werkenden.

Barbara Vollebregt 19 april 2021, 18:58

Bij veel bedrijven is te weinig aandacht voor de gevaren van het werk. Die conclusie trekt vakbond FNV, aan de hand van een enqu�te onder 5600 werkenden. Driekwart geeft aan dat de werkgever arbeidsrisico’s niet serieus neemt. Met name werkdruk, fysieke belasting en een onprettig klimaat (te koud, te warm, veel tocht) worden onvoldoende aangepakt door de baas.

De ondervraagden zijn werknemers uit allerlei sectoren waar thuiswerken doorgaans geen optie is. Denk aan de bouw, de zorg, het transport en de industrie. Van alle ondervraagden voelde ��n op de drie zich het afgelopen jaar ziek door het werk. Van de jongeren geeft ��n op de vijf aan dat hij of zij afgelopen jaar een ongeluk heeft gehad op het werk, vari�rend van een lichte beknelling van een vinger tot ernstig letsel.

Door de huidige arbeidsomstandigheden denkt de helft van de ondervraagden het pensioen niet op een gezonde manier te halen. FNV-vicevoorzitter Kitty Jong: “Ik ben teleurgesteld, maar niet verbaasd. We krijgen al veel langer meldingen van werknemers die klagen over onveilige of ongezonde situaties op het werk en werkgevers die daar niets of weinig aan doen.”

Sneller werken
Dat terwijl werkgevers wettelijk verantwoordelijk zijn voor het cre�ren van een gezonde en veilige werkomgeving. Jong: “Een verantwoordelijkheid die werkgevers te vaak niet pakken.” Werkgeversorganisaties zoals MKB-Nederland en VNO-NCW zouden ondernemers daarop moeten aanspreken, vindt ze.

Ruim 40 procent van alle respondenten heeft last van werkdruk. Dat geldt vooral voor mensen die een gebrek aan zeggenschap en autonomie ervaren, omdat ze het werktempo niet zelf kunnen regelen, of altijd beschikbaar moeten zijn, stelt FNV. Ook technische innovatie heeft invloed, zoals de opkomst van software om werknemers te monitoren. Mensen moeten hierdoor vaak sneller werken en hun prestaties worden de hele tijd bijgehouden.

Door de flexibele arbeidsmarkt en de platformeconomie durven mensen dit gebrek aan zeggenschap vaak niet goed aan te kaarten, stelt Jong: “Als je ergens werkt op een flexibel contract hou je eerder je mond over dingen dingen die gevaarlijk zijn of misgaan op de werkvloer. Een vast contract geeft de zekerheid die werknemers nodig hebben om risico’s op het werk bespreekbaar te maken.”

Vaker in de zorg
Vrouwen zijn vaker bang dat ze niet op een gezonde manier hun pensioen halen (57 procent) dan mannen (47 procent). Dat komt doordat vrouwen vaker in de zorg werken. Uit de vragenlijst blijkt dat werknemers in de zorg – vaker dan medewerkers in andere sectoren – te maken hebben met werkdruk, emotioneel zwaar werk en ongewenst gedrag op het werk. Maar ook een grote (corona)besmettingskans en lichamelijke belasting tijdens het werken eisen daar hun tol.

Werknemers krijgen dikwijls geen voorlichting over de risico’s die hun werk met zich meebrengt. Bovendien hebben veel werkgevers niet zwart op wit staan hoe personeel met die risico’s moet omgaan. “Ook dat zijn dingen die werkgevers moeten regelen”, zegt Jong. De handhaving op het nakomen van die taken schiet volgens haar echt tekort. “De arbeidsinspectie moet meer mogelijkheden en capaciteit krijgen om werkplekken hierop te inspecteren.”

quote:

Wat is er gebeurd met de droom van de post-work future?

17 april 2021, lotte schuengel

Machines gaan ons werk overnemen, zo luidt de belofte. Maar klopt dat wel? Welkom in het Tweede Machinetijdperk, waar technologie niet de werknemer, maar de werkgever is.

Machines, die zouden toch ons werk overnemen? In Amazon’s robotische distributiecentra werken meer postsorteerders dan ooit, de groeiende ‘human cloud’ wordt aangestuurd door ontoerekeningsvatbare software, kuddes maaltijdbezorgers racen gehoorzaam aan apps en ratings door de stad. Welkom in het Tweede Machinetijdperk, waar technologie niet de werknemer, maar de werkgever is.

De econoom John Maynard Keynes stelde zich in 1930 voor dat dankzij technologische innovaties en automatisering van werk, de generatie van zijn kleinkinderen hooguit 15 uur per week zou hoeven werken. In de toekomst zouden we rijker, gelukkiger en vrijer zijn, schreef hij. ‘We zullen meer dingen voor onszelf doen dan de hedendaagse elite, tevreden zijn met kleine taken en routines, en het werk dat overblijft zo dun mogelijk spreiden en zo veel mogelijk delen met elkaar.’

Hij was niet de enige met deze toekomstvisie. Bertrand Russell, Julian Huxley, Benjamin Franklin, John Stuart Mill, en zelfs Richard Nixon hebben in de vorige eeuwen voorspeld dat onze werkweken steeds korter en minder intensief zouden worden dankzij automatisering. In de jaren ‘50 en ‘60 steeg de productiviteit zelfs zoveel sneller dan de vraag naar arbeid, dat een Commissie onder president Lyndon B. Johnson in 1964 voorstelde om iedere familie te verzekeren van ‘een gegarandeerd minimuminkomen.’

Al sinds 2010 is de gemiddelde werkweek in Nederland onveranderd 31 uur gebleven. Volgens het NIDI zullen we in de toekomst zelfs nog meer moeten gaan werken, om de gestage groei van gepensioneerden bij te houden, en hun zorg te financieren. Maar zouden we niet juist minder gaan werken, zoals was beloofd? Heeft technologie erin gefaald om ons te verlossen van werk? Of sterker nog, heeft het ons met alleen maar meer werk opgezadeld, dat ook nog eens minder leuk is?

Snelle, productieve, inwisselbare mensen
Volgens Gavin Mueller is dit laatste het geval. Hij geeft les aan de Universiteit van Amsterdam en publiceerde dit jaar het boek Breaking Things at Work. Hiervoor deed de Amerikaan onderzoek naar de historische en hedendaagse invloed van technologische ontwikkelingen op de politieke en economische positie van werknemers. ‘Het is een misvatting dat automatisering banen direct vervangt. In plaats daarvan reorganiseert het werk,’ zegt hij. Vaak wordt gedacht dat machines voornamelijk fysieke arbeid vervangen, en dat die mensen dan werkloos worden. ‘Maar als je bijvoorbeeld kijkt naar Amazon, zie je dat het aantal werknemers in de distributiecentra is verdubbeld tijdens de pandemie.’

Volgens techno-optimisten kunnen robots banen ontdoen van hun repetitieve aspecten, waardoor werknemers zich kunnen focussen op de dingen waar ze als mens goed in zijn. Maar mensen zijn vooralsnog beter in dat sorteerwerk dan machines. Dus gebruikt Amazon algoritmes en machines niet om mensen te vervangen, maar om ze zo productief mogelijk te maken.

In de afgelopen jaren heeft Amazon steeds meer ‘gerobotiseerde’ distributiecentra geopend. Waar voorheen werknemers nog moesten rondlopen tussen de stapels pakketten, brengen nu robots de pakketten rond naar de werknemers, die de hele dag op dezelfde plek blijven staan. De besparing van wandelingen heeft de productiviteit meer dan verdriedubbeld. Waar een werknemer eerst gemiddeld 100 pakketjes per uur verwerkte, zijn dat er nu tussen de 300 en 400, en soms zelfs 700.

Via een ratingsysteem krijgen werknemers vervolgens een score toebedeeld op basis van de hoeveelheid pakketjes die ze per uur verwerken. Zijn hun ratings te laag, dan kunnen ze worden ontslagen. Dat dit betekent dat er snel iemand anders moet worden aangenomen, is volgens Mueller onderdeel van Amazon’s strategie. ‘Het werk in de distributiecentra is zo simpel en eentonig geworden, dat je elke werknemer makkelijk kunt inwisselen voor de volgende.’

Software als baas
En dat gebeurt aan de lopende band. ‘De doorstroom in het gemiddelde Amazon-distributiecentrum is honderd procent. Dat betekent dat mensen hooguit een jaar daar blijven werken, omdat het werk zo veeleisend, vermoeiend en onterend is.’ De afgelopen jaren verschijnen regelmatig verhalen in de pers over werknemers bij Amazon die geen plaspauzes krijgen, en over het opmerkelijk hoge percentage bedrijfsongevallen.

Zo ging de journalist James Bloodworth voor zijn boek Hired: Six Months Undercover in Low-Wage Britain (2018) undercover in een Amazon-warenhuis, waar hij erachter kwam dat werknemers in flessen moesten plassen. Onderzoeksjournalist Will Evans kwam er voor de podcast Reveal achter dat volgens interne communicatie bij Amazon het aantal bedrijfsongevallen in 2019 met 33 procent was gestegen ten opzichte van 2016: bijna 8 op de 100 werknemers maakt een ongeval mee op de werkvloer. Het industriegemiddelde in Amerika is 4 op de 100. Volgens Reveal gebeuren er meer ongevallen in de gerobotiseerde distributiecentra, dan in de ‘traditionele’.

Niet alleen de automatisering van fysieke arbeid be�nvloedt de werkomstandigheden, maar vooral de automatisering van management. Amazon-werknemers worden niet langer primair aangestuurd door iemand die op de werkvloer rondloopt, maar door een softwaresysteem dat zowel werknemers als robots co�rdineert. Pas ver daarboven heb je weer de goedbetaalde programmeurs, strategen en directeuren.

Die groeiende ongelijkheid in werkrelaties baart Mueller zorgen. Bedoeld of onbedoeld, het aanvullen van werk door robots, algoritmes en AI zorgt ervoor dat er alsmaar meer macht van bovenaf kan worden uitgeoefend op Amazon-werknemers. Die worden steeds beperkter in hun autonomie, omdat ze zich continu naar de snelheid en intensiteit van de machines om hen heen moeten voegen. Zo’n gedisciplineerd, gestandaardiseerd personeelsbestand laat zich ongelimiteerd opschalen.

Teren op de kruimels van de gig economy
Zo’n zelfde dynamiek ziet Mueller terugkomen in de ‘gig economy’, de groeiende industrie van zzp-ers die hun brood verdienen met losse taken die ze via platforms als Uber, Deliveroo, Fiverr of TaskRabbit vinden. En zo ook via Amazon Mechanical Turk (afgekort MTurk), een andere tak van de onderlaag van Amazon.

MTurk breekt werkprocessen op in kleine fracties, ‘microtasks’, waar je een minuscuul bedrag voor betaald krijgt. Jeroen van Bergeijk beschreef vorig jaar in Vrij Nederland hoe het is om voor Amazon zulke ‘human intelligence tasks’ (HIT’s) uit te voeren. Bijvoorbeeld het overtypen van een kassabon, contactinformatie van Craigslist halen, of nummerborden identificeren. Voor een taakje van anderhalve minuut verdiende hij 3 cent. Na een maand verdiende hij gemiddeld 1,50 per uur. Hij is niet de enige. Volgens een onderzoek van Pew Research verdient meer dan de helft van de ‘turkers’ minder dan 5 dollar per uur. Veertig procent van hen komt uit India, tien procent uit de Verenigde Staten.

Mueller noemt het ‘the human cloud.’ Een globaal personeelsbestand waarin iedereen via zijn telefoon of computer met elkaar concurreert. Een mensenmassa van ‘zelfstandige ondernemers’, 24 uur per dag ter beschikking, zonder de bijkomende werkgeversverplichtingen zoals pensioen, vakantiedagen, en verzekeringen: een natte droom voor Amazon. En voor haar klanten ook, want hoe meer kosten Amazon bespaart, hoe goedkoper ze goederen en diensten kunnen aanbieden.

Intussen raakt een groeiend aandeel werknemers gewend aan lage betaling voor gefragmenteerd werk zonder betekenis, contact met collega’s of werkgevers, of carri�reperspectief. Mueller: ‘Het is een wereldwijde race to the bottom.’

Vrijheid is niet flex
Die race vindt niet alleen in de bottom plaats, waarschuwt Mueller. ‘Dit bedrijfsmodel is zich aan het verspreiden naar het middensegment. Waar je nu via TaskRabbit iemand een tientje geeft om een kast in elkaar te komen zetten, kan het net zo gebruikelijk worden dat een kantoor je voor twintig euro een spreadsheet laat maken, in plaats van dat je daar een vaste aanstelling hebt.’

In Nederland is in de afgelopen vijftien jaar het aantal flexwerkers, dus zzp-ers of mensen zonder vast contract, met driekwart gegroeid. Inmiddels is ��n op de drie werkenden een flexwerker. Veel mensen stappen over op flexwerk, omdat er in hun branche geen of weinig vacatures zijn, of omdat ze dan hogere tarieven kunnen vragen, meer autonomie hebben, zelf hun tijden kunnen bepalen en niet worden beperkt tot een uur- of maandloon.

En in veel sectoren is dat ook zo. Een ICT-er verdient bijvoorbeeld als zelfstandige soms het driedubbele van wat hij of zij in loondienst kan verdienen. Ook in de zorg verdienen zzp-verplegers gemiddeld 39 euro per uur, terwijl hun collega’s in vaste dienst tussen de 10 en 17 euro per uur verdienen, stelt Loonwijzer.

Zijn het dan niet juist de flexwerkers die de 15-urige werkweek voor zichzelf kunnen realiseren, omdat ze zelf controle hebben over hoeveel klussen ze in die hoeveelheid tijd proppen?

In theorie misschien, maar het gebeurt zelden, zegt Mueller. ‘De praktijk wijst uit dat de meeste zelfstandigen juist meer uren moeten gaan werken dan ze in vaste dienst zouden doen.’ Want als je pensioenen, verzekeringen, belastingen, vakantiedagen, verlof, en onbetaalde uren die opgaan in administratie meerekent, blijft er weinig van die torenhoge tarieven over. Volgens onderzoek van het CBS in 2019 is het risico op armoede bij zzp'ers stukken hoger dan bij vaste werknemers. 35 procent van de zelfstandigen heeft een inkomen onder bestaansminimum.

Pas als je iedere dag 24 uur zou doorbrengen op Amazon Mechanical Turk, Uber of Deliveroo, kom je in de buurt van een modaal inkomen. Bovendien hoeven werkgevers veel minder verantwoording af te leggen tegenover zelfstandigen, dan tegenover vaste werknemers. Mueller: ‘Wanneer je een probleem hebt met het bedrijf, als ze je niet betalen voor je taken, of er overkomt je iets, zijn de manieren waarop je daar tegenin kunt gaan beperkt. Vaak heb je gewoon pech.’

Vakbonden, vakbonden, vakbonden
Als zzp’erschap, microtasking, maaltijdbezorging en robotische arbeid dan toch de toekomst van werk betekenen, hoeven de werkomstandigheden niet per definitie ellendig te zijn. Dat begint bij het erkennen van deze opkomende vormen van werk, en de daarbij horende uitbuiting, vindt Mueller. ‘Dat Uber zo aantrekkelijk is voor veel mensen komt niet omdat de app zo geweldig is. Het is simpelweg goedkoper dan een gewone taxiservice, enerzijds omdat ze nog altijd verlies draaien, en anderzijds omdat ze zich niet hoeven te houden aan bestaande arbeidswetten.’

‘We moeten goed opletten dat werknemers hun rechten niet verliezen alleen omdat Uber zegt dat het een techbedrijf is en geen taxibedrijf.’ Vorige week nog gingen Deliveroo-koeriers in het Verenigd Koninkrijk weer de straat op om eerlijke lonen en werkomstandigheden te eisen. In Nederland is inmiddels de FNV Riders Union opgericht, een vakbond voor fietskoeriers van Deliveroo, Thuisbezorgd en UberEats. Volgens de bond is de werking van de bezorg-app een grote black box: ‘Je wordt steeds door de app verleid om te werken wanneer het de bezorgdienst uitkomt. Het is een ongelijke strijd van ��n rider tegen een groot platformbedrijf gesteund door miljarden van rijke investeerders,’ aldus de website.

Volgens Mueller is het zaak om goed naar dit soort acties en verenigingen te luisteren, als we willen voorkomen dat techbedrijven ongeremd de toekomst van werk naar hun eigen smaak en gewin vormgeven. En dat begint bij het uitoefenen van collectieve macht, in elke laag. ‘Ook binnen Google heeft een groep goedbetaalde programmeurs een vakbond opgericht. Zij willen meer zeggenschap over de keuzes die het bedrijf maakt. Zij erkennen ook de problematiek van hun eigen algoritmes, en hebben bijvoorbeeld ge�ist dat een samenwerking met het Amerikaans leger is stopgezet. Met het begrip van technologie dat zij hebben, kunnen deze mensen juist egalitaire alternatieven bedenken om de technologie in te zetten.’

Een vakbond oprichten is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Al tijden probeert de Amerikaanse Retail, Wholesale and Department Store Union (RWDSU) Amazon-distributiemedewerkers over te halen om zich bij hen te voegen. Maar ze staan lijnrecht tegenover een wijdverspreide anti-RWDSU campagne van Amazon, dat via sms’jes, e-mails en flyers werknemers ontmoedigt om bij de vakbond te gaan.

Het robotisch ideaal
En daar zit volgens Mueller de crux in het grotere verhaal van automatisering. ‘Ons verlangen naar automatisering gaat niet alleen over kostenbesparing, grotere effici�ntie, of minder personeel. Het gaat over het verlangen om volledige controle te hebben.’

De Tsjechische toneelschrijver Karel Čapek was de eerste die het woord ‘robot’ gebruikte, in zijn stuk R.U.R. uit 1920 over een robotfabriek dat uit synthetisch organisch materiaal wezens produceert die goedkoop zijn in hun onderhoud en alles doen wat ze wordt gevraagd. Het woord is afgeleid van het Tjechische robota, dat ‘slaaf’ betekent.

Dat is geen toeval, legt Mueller uit. ‘Het ideaalbeeld dat robots oproepen betreft niet zozeer de machines op zich, maar het idee dat alles voor ons gemaakt kan worden zonder dat we hoeven nadenken over wie het heeft gemaakt, zonder dat we hen hoeven te betalen of hoeven behandelen als een mens.’ Maar uiteindelijk zijn het mensen die de gevolgen hiervan ondervinden. ‘Tijdens een protest tegen de werkomstandigheden bij Amazon in 2018 was een van de leuzen: Wij zijn geen robots!’

Niet minder werk, maar beter werk
Het is daarom niet alleen is na�ef, maar bovenal problematisch om te stellen dat automatisering een post-work future zal bewerkstelligen. ‘De vrijheid die men zich hierbij voorstelt, is een aristocratisch soort vrijheid, gebaseerd op het idee dat andere mensen en machines alles voor ons zullen doen. Maar is dat het goede leven?’

Volgens Mueller moeten we ons niet afvragen hoe we werk kunnen elimineren, maar hoe we werk waardevoller kunnen maken. ‘Worthy work,’ zoals hij het noemt. ‘Dat is werk waarbij je je betrokken voelt, nieuwe vaardigheden ontwikkelt, sociale relaties opbouwt en je creativiteit kwijt kunt. En dat betekent niet dat technologie niet in dit plaatje past, maar wel dat we ons moeten afvragen waar we het voor willen gebruiken. Willen we alleen maar meer spullen produceren, of willen we ervoor zorgen dat het werk juist betekenisvoller maakt?’

En dat zijn dingen die je van onderaf moet eisen. ‘We hebben in het verleden van alles ge�ist: weekenden, pensioenen, betere zorg. Doe je dat niet, dan ontstaan er situaties zoals je ze bij Amazon en in de VS ziet. Het verzet tegen tech-bedrijven moeten we niet zien als een strijd tegen vooruitgang, maar een strijd tegen uitbuiting en controle.’

quote:

Op zaterdag 24 april 2021 15:46 schreef zakjapannertje het volgende:

[..]

er is meer:
[ twitter ]

quote:

Op zaterdag 24 april 2021 15:46 schreef zakjapannertje het volgende:

[..]

er is meer:
[ twitter ]

quote:

Op zondag 25 april 2021 04:59 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Twee interviews waar Nederland als belastingparadijs in voorbij komt. Nederland zo blijkt faciliteert zelfs de enorme plundering van ontwikkelingslanden. Wat een ontzettend immoreel landje is Nederland dus geworden onder rechts. Welbeschouwd is het Nederland van nu niet veel meer dan een combinatie van een roversnest en aanjager van ecocide/klimaatontwrichting. Kiezers die op partijen hebben gestemd als VVD, D66 en CDA kunnen dan toch met geen mogelijkheid zichzelf nog in de spiegel aankijken zonder gewetenswroeging te krijgen? Nou ja, tenzij ze geen geweten hebben natuurlijk.
[ twitter ]
[ twitter ]

quote:

Op zondag 25 april 2021 11:36 schreef Tijger_m het volgende:

[..]

Dat is wel leuk, volgens jou heb ik dus geen geweten? En jij wel, uiteraard, want jij stemt op een partij die er ook niets aan gedaan heeft?

Maak je vast vrienden mee en krijg je ongetwijfeld veel bijval voor en draagvlak mee. Toch?

quote:

Op zondag 25 april 2021 16:16 schreef GSbrder het volgende:
Nederland is overigens op z’n minst sinds de vroege naoorlogse jaren (maar mogelijk eerder) van vergelijkbare moreel niveau geweest. Of zijn we de Cura�ao-route vergeten, de royalty’s met U2/the Stones en andere dino’s uit de muziekindustrie, of onze houding ten aanzien van winsten met joodse oorlogsslachtoffers? Het is niet alsof liberalen en christendemocraten daar heel anders mee waren dan de ouwe sociaaldemocraten. Misschien dat de socialisten hun handen kunnen wassen in fiscale/financi�le onschuld, maar die hebben natuurlijk behoorlijk gedwaald met hun verering van alles wat communistisch en fout was.

quote:

Op zondag 25 april 2021 16:27 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Rechts dwaalt voortdurend, zal handelen met dictators en communisten.

quote:

Op zondag 25 april 2021 12:28 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Dus jij vind vrienden en bijval belangrijker dan de waarheid en het oplossen van problemen? Nee, dan heb heb je idd geen geweten.

quote:

Op zondag 25 april 2021 16:27 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Rechts dwaalt voortdurend, zal handelen met dictators en communisten.

quote:

Op zondag 25 april 2021 18:01 schreef zakjapannertje het volgende:

[..]

Ben je soms Harry Mulisch aan het lezen?

quote:

Op zondag 25 april 2021 18:02 schreef GSbrder het volgende:

[..]

Links niet? Nieuw voor mij, trendbreuk met het verleden.

quote:

Op zondag 25 april 2021 18:10 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Wanneer was links hier de baas dan?

quote:

Op zondag 25 april 2021 18:18 schreef GSbrder het volgende:

[..]

1989-2002, 1981-1982, 1973-1977, 1965-1966, 1952-1958, 1945-1948?

Verwacht een no true Scotsman, maar we zullen zien.

quote:

Op zondag 25 april 2021 18:18 schreef GSbrder het volgende:

[..]

1989-2002, 1981-1982, 1973-1977, 1965-1966, 1952-1958, 1945-1948?

Verwacht een no true Scotsman, maar we zullen zien.

quote:

Op zondag 25 april 2021 19:06 schreef Monolith het volgende:

[..]

Dat er een linkse partij in een kabinet zit maakt dat kabinet nog niet gelijk links.

quote:

Op zondag 25 april 2021 19:10 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

De derde weg van de arbeiderspartijen? En als het een excuus zou moeten zijn dat rechts nooit een absolute meerderheid had: in geen van deze kabinetten had links een absolute meerderheid. Ze mochten mee doen met het uitvoeren van rechts beleid.

quote:

Op zondag 25 april 2021 19:32 schreef GSbrder het volgende:

[..]

Andersom wel? Een rechtse partij in een kabinet maakt het kabinet rechts?

quote:

Op zondag 25 april 2021 19:32 schreef GSbrder het volgende:

[..]

Andersom wel? Een rechtse partij in een kabinet maakt het kabinet rechts?

quote:

Op zondag 25 april 2021 19:39 schreef -XOR- het volgende:

[..]

Wel als er twee of drie rechtse partijen in het kabinet zitten.

quote:

Op zondag 25 april 2021 19:43 schreef Monolith het volgende:

[..]

Nee, dat is een combinatie van uiteraard. Echt (centrum-)rechtse kabinetten zijn die van VVD en CDA samen. Paars was natuurlijk qua partij samenstelling een centrumkabinet, al was het wel bij uitstek het kabinet van de privatisering. PvdA en CDA houden elkaar in dat opzicht ook altijd wel in balans.

Nederland heeft door het coalitiestelsel meestal wel redelijke centrumkabinetten, maar de balans slaat wel aardig door naar centrumrechts.

quote:

Op zondag 25 april 2021 11:36 schreef Tijger_m het volgende:

[..]

Dat is wel leuk, volgens jou heb ik dus geen geweten? En jij wel, uiteraard, want jij stemt op een partij die er ook niets aan gedaan heeft?

Maak je vast vrienden mee en krijg je ongetwijfeld veel bijval voor en draagvlak mee. Toch?

quote:

De toename van angststoornissen: hoe meer vrijheid, hoe meer angst


Schrijver Daan Heerma van Voss heeft last van een angststoornis. En hij is niet de enige: sinds de jaren tachtig is het aantal klachten over onberedeneerde angsten sterk toegenomen. Heerma van Voss wijt dat aan de toegenomen druk op veel jonge mensen om te slagen in het leven.

Daan Heerma van Voss 21 april 2021, 13:06

quote:

Wat is er, afgezien van de offici�le classificatie van angst als ziekte (en dus als individueel probleem) met ons gebeurd sinds de jaren tachtig? In het kort: sinds de intrede van het neoliberalisme als dominant systeem is er sprake geweest van een toename van verwachtingen en een afname in mogelijkheden.

De kern van dat neoliberalisme: minimale staatsinmenging, maximale vrijheid (en dus verantwoordelijkheid) bij het individu. Het nieuwe ideaal was een economie die werd gevormd door vrije mensen die elkaar beconcurreerden. Het belang van slagen in het leven weerklinkt eindeloos in reclameleuzen als ‘Impossible is nothing’, ‘Omdat je het waard bent’ en ‘Just do it’. Onderzoek van Twenge toont aan dat het aantal boeken met daarin de zinsnede ‘You can be anything’ tussen 1970 en 2008 vertwaalfvoudigd is.

De wetenschappelijke consensus van de afgelopen vijftien jaar wijst op een onverbiddelijke relatie tussen neoliberalisme en angstgevoelens. De Britse sociaal-epidemioloog Richard Wilkinson toonde aan dat neoliberaal geleide landen niet alleen kampen met relatief veel sociale problemen als geweld, drugsgebruik en tienerzwangerschappen, maar ook met veel grotere aantallen mensen met psychische problemen zoals angst. Hoe groter de ongelijkheid, des te meer iemand te winnen of te verliezen heeft, des te belangrijker het is om de concurrentie te verslaan en des te angstwekkender het is als blijkt dat dit niet zomaar valt af te dwingen.

De realiteit blijkt namelijk weerbarstig. Alle verwachtingen ten spijt staan de millennials en generatie-Z’ers er in vrijwel elk neoliberaal land, ook in Nederland, economisch aanzienlijk slechter voor dan de babyboomers en de generaties na hen op dezelfde leeftijd. Laat ik dit illustreren aan de hand van een van de meest concrete uitvloeisels van de marktsamenleving: het zelfstandig ondernemerschap. Nederland kent momenteel 1,1 miljoen zzp’ers, een aantal dat sinds 2003 is verdubbeld. Van de vele ‘vrije’, maar onbeschermde zzp’ers die ik ken, heeft vrijwel niemand financi�le reserves. Dit wreekt zich bij tegenslag en kan een gevaarlijke negatieve spiraal in gang zetten die eindigt met een angstdiagnose.

quote:

The idea the state has been shrinking for 40 years is a myth

Since 1980, government spending has held steady, and even risen slightly as a share of gross domestic product in the US, the UK and other developed economies. Deficits have gone from rare to routine, in good years and bad. Public debt in developed countries has soared — in the US to more than 120 per cent of GDP last year. Government is just as big and more interventionist than ever.

In developed nations, governments have rolled out more fiscal stimulus as a share of GDP in each successive crisis. In the US, fiscal stimulus reached a new post-second world war record of 4 per cent of GDP after the dotcom bust, 7 per cent after the financial crisis, and 13 per cent last year.

I calculate that last year combined fiscal and monetary stimulus reached a record 28 per cent of GDP in the US, and 40 per cent in developed economies on average.

quote:

Op maandag 26 april 2021 22:51 schreef GSbrder het volgende:

[..]

quote:

Op maandag 26 april 2021 22:54 schreef Tijger_m het volgende:

[..]

Beetje een rare conclusie, stimulus maakt de overheid an sich niet groter, volgens mij.

quote:

Op maandag 26 april 2021 22:55 schreef GSbrder het volgende:

[..]

Niet? Stimulus gefund uit staatsschuld?

quote:

Op maandag 26 april 2021 22:56 schreef Tijger_m het volgende:

[..]

Maar dat maakt de overheid niet groter. Het maakt de staatsschuld groter maar de overheid zelf niet. Of zie ik dat nu verkeerd?

quote:

Op maandag 26 april 2021 23:11 schreef GSbrder het volgende:

[..]

De enige manier voor de staatsschuld te laten toenemen is de assumptie dat de overheid in de toekomst groot genoeg is om het te kunnen betalen, niet? Idem voor bedrijven, ik kan me niet voorstellen dat een stijgende schuld van Apple mogelijk is als Apple niet verwacht dat de omzet stijgt en het bedrijf dominanter wordt.

quote:

Op maandag 26 april 2021 23:14 schreef Tijger_m het volgende:

[..]

Ik wel. Dat is bon ton de laatste jaren bij bedrijven, volgens mij, het volladen met schulden die niet door omzet gedekt worden is nu niet bepaald een zeldzaam fenomeen te noemen.

Sowieso gokt men tegenwoordig liever op toename van de aandelenprijs, dacht ik.

quote:

Op maandag 26 april 2021 23:11 schreef GSbrder het volgende:

[..]

De enige manier voor de staatsschuld te laten toenemen is de assumptie dat de overheid in de toekomst groot genoeg is om het te kunnen betalen, niet? Idem voor bedrijven, ik kan me niet voorstellen dat een stijgende schuld van Apple mogelijk is als Apple niet verwacht dat de omzet stijgt en het bedrijf dominanter wordt.

quote:

Op dinsdag 27 april 2021 13:48 schreef -XOR- het volgende:

[..]

Je laat de staatsschuld stijgen met de verwachting dat het GDP harder stijgt.

quote:

Op dinsdag 27 april 2021 14:38 schreef GSbrder het volgende:

[..]

Waarbij de overheid dan een deel van die GDP-stijging kan afromen om de staatsschuld mee te servicen �n nieuwe uitgaven te bekostigen, toch?

quote:

Op dinsdag 27 april 2021 10:30 schreef zakjapannertje het volgende:

[..]

die staatsschuld groeit nu sowieso door tegenvallende belastinginkomsten, b.v. omdat winkels fysiek dicht zijn.

Een hoge staatschuld is ook voor onze kleinkinderen geen probleem • Z zoekt uit

quote:

Op dinsdag 27 april 2021 14:42 schreef Tijger_m het volgende:

[..]

Ja maar dat maakt de overheid niet groter in de zin van groeien in omvang. Je kan zeggen dat de rol van de overheid groeit mischien maar aan de andere kant, we hebben nu niet te maken met een structureel maar met een incidenteel probleem.

quote:

Op dinsdag 27 april 2021 14:38 schreef GSbrder het volgende:

[..]

Waarbij de overheid dan een deel van die GDP-stijging kan afromen om de staatsschuld mee te servicen �n nieuwe uitgaven te bekostigen, toch?

quote:

Op dinsdag 27 april 2021 14:55 schreef -XOR- het volgende:

[..]

Klopt, maar je gebruikt de term overheid nu als totum pro parte voor statelijke cashflow. Als het BNP door die input toeneemt kan er additioneel worden afgelost en contraheert de 'overheid' dus.

quote:

Erfgenamen Samsung betalen 8,9 miljard euro erfbelasting

quote:

De erfgenamen van Lee Kun-hee, de voorzitter van technologieconcern Samsung die in oktober stierf, zullen meer dan 12 biljoen won (ruim 8,9 miljard euro) aan successierechten betalen. Dat hebben ze in een verklaring bekendgemaakt. Het gaat om meer dan de helft van de waarde van de totale nalatenschap en komt volgens hen neer op drie tot vier keer de totale inkomstenbelasting van de Zuid-Koreaanse overheid in 2020.

Persbureau Yonhap meldt dat de belasting de hoogste ooit in de geschiedenis van Zuid-Korea zal zijn. De familie Lee zal het bedrag vanaf deze maand in zes termijnen over vijf jaar betalen. “Het is onze burgerplicht en verantwoordelijkheid om alle belastingen te betalen”, aldus de familie.

quote:

Het afschaffen van de overdrachtsbelasting voor starters heeft ongewenste neveneffecten: de huizenprijzen zijn er sneller door gestegen en de krapte is toegenomen. Starters komen er daardoor moeilijker tussen, terwijl het kabinet die maatregel juist nam om mensen tot 35 jaar makkelijker toegang te geven de woningmarkt.

'De maatregel heeft niet bereikt wat het doel ervan was', stelt makelaarsvereniging NVM. 'De verlaging is een sympathiek gebaar en goed bedoeld, maar het voordeel dat kopende starters hebben, verdwijnt deels in die prijsstijging', zegt huizenmarktanalist Philip Bokeloh van ABN Amro in reactie op een onderzoek van het Kadaster naar de maatregel.

Starters kunnen moeilijk terecht op de huizenmarkt, waar de prijzen door het woningtekort en de zeer lage hypotheekrente hard zijn gestegen. Doorstromers kunnen een smak geld van de verkoop van hun vorige huis gebruiken, starters niet. Daarnaast concurreren nieuwkomers op de woningmarkt met beleggers. Omdat ze er lastig tussenkomen wilde het demissionaire kabinet de woningmarkt toegankelijker maken, meldde het op Prinsjesdag vorig jaar.

Van januari tot april 2021 betaalden 35-minners bij de koop van een huis helemaal geen overdrachtsbelasting. Vanaf 1 april geldt voor jonge kopers bij een koopsom van meer dan �400.000 weer een belastingtarief van 2%. Voor de beleggers steeg de overdrachtsbelasting dit jaar naar 8%.

35-minners be�nvloeden woningprijs
De wetswijziging had de afgelopen maanden een enorme invloed op de woningmarkt, blijkt uit onderzoek dat het Kadaster woensdag presenteert. Kopers anticipeerden al vanaf bekendmaking ervan op de nieuwe regels. Van alle woningtransacties kwam 61% in het eerste kwartaal van 2021 op rekening van kopers onder de 35. Een forse stijging ten opzichte van dezelfde periode (45%) vorig jaar. Het grote aantal 35-minners zorgde mede voor een stijging van de gemiddelde woningprijs van 16%, aldus het Kadaster. De huizenprijzen bereikten een record.

Goed te zien dat u mogelijk anderen inspireert met onze journalistieke content. We vragen u enkel voor persoonlijk gebruik onze content te kopi�ren, om geen inbreuk te maken op onze Algemene Voorwaarden. Vraag anders naar onze bedrijfslicenties via klanten@fdmediagroep.nl.

Omdat het voor de Belastingdienst lastig is te achterhalen wie voor het eerst een huis koopt en wie al een koophuis heeft, mogen alle 35-minners ��n keer gebruik maken van de regeling. Het heeft er in de eerste maanden van het jaar toe geleid dat veel doorstromers gebruikmaakten van de tijdelijke afschaffing van de belasting: van alle jongere kopers was 40% een doorstromer, volgens het Kadaster. Zij kunnen vaak duurdere huizen kopen, dus hadden ze tot april een behoorlijk voordeel. Het aantal woningen met een verkoopsom van meer dan �400.000 steeg in het afgelopen kwartaal met 252% ten opzichte van die periode in 2020.

'35-minners die een huis kunnen kopen van meer dan vier ton hebben nog even snel hun slag geslagen', zegt huizenmarktanalist Bokeloh. 'De overdrachtsbelasting per 1 januari afschaffen zorgt ervoor dat starters die uitstelden, nu pas zijn gaan kopen. De vraag naar woningen is opeens zo geconcentreerd, terwijl er al weinig aanbod is. Dat is een ongelukkige samenloop van verschillende dingen.'

Doel niet bereikt
In 2019 deed onderzoeksbureau Dialogic in opdracht van het ministerie van Financi�n onderzoek naar de doeltreffendheid van de maatregel. Die is beperkt, concludeerde de onderzoekers toen al.

Dat de overdrachtsbelasting niet geldt, geeft kopers een voordeel. 'Dat voordeel hebben kopers toegevoegd aan hun budget en gebruikt om meer te bieden', zegt een woordvoerder van makelaarsvereniging NVM. 'Daar waar de maatregel bedoeld was te stimuleren en de markt te verruimen, heeft het beleid geleid tot een prijsstijging in de krappe markt die we momenteel hebben. Per saldo heeft het alleen maar tot een verhoging van de koopprijs geleid. De maatregel heeft niet bereikt wat het doel ervan was.'

Betere concurrentiepositie
De verlaging van de overdrachtsbelasting heeft mogelijk ook negatieve effecten op huurders, zegt Marja Elsinga, hoogleraar Housing Institutions and Governance aan de TU Delft. 'Investeerders in de huurmarkt moeten meer overdrachtsbelasting betalen en de kans is groot dat zij dit willen terugverdienen door hogere huren te vragen.'

De overheid moet opletten wanneer en onder welke omstandigheden ze wetswijzigingen doorvoert, zeggen de experts. Joppe Smit, directeur bij consultancybureau IG&H, refereert aan het geringe aanbod aan huizen. 'Bij de enorme krapte op de woningmarkt moet je ook denken aan andere maatregelen, zoals bouwen. Dat heeft namelijk een langetermijneffect.'

https://fd.nl/ondernemen/(...)arter-op-woningmarkt

quote:

Op woensdag 5 mei 2021 08:14 schreef nostra het volgende:
Lekker gewerkt weer, Dik-Faber. Dat zag nou werkelijk niemand aankomen.
[..]

quote:

Toch staan politieke partijprogramma’s bol van zulke maatregelen. Starters zouden volgens sommige partijen bijvoorbeeld een extra lening moeten krijgen, bovenop de normale hypotheek. En een subsidie als ze een nieuwbouwhuis kopen. Een paar partijen willen bovendien dat jongeren hun hypotheek niet over 30 maar over 35 of 40 jaar mogen uitsmeren, en dat gedeeltelijk aflossingsvrije hypotheken weer gemeengoed worden. Dat zou volgens deze partijen voor lagere maandlasten zorgen; in de praktijk sluiten mensen voor dezelfde maandlasten een hogere hypotheek af om de stijgende huizenprijzen bij te benen. Met nog weer hogere prijzen en diepere schulden tot gevolg.

Het zijn dan ook maatregelen die in tal van studies, rapporten en beleidsaanbevelingen worden verguisd en worden aangewezen als een van de belangrijkste oorzaken voor de dure huizen in Nederland. Voor politici zijn dit soort voorstellen evenwel verleidelijk, want ze komen welwillend over, zijn met een pennenstreek geregeld en ze kosten de overheid meestal niets.

Makkelijk beleid drijft de huizenprijzen verder op

quote:

De omvang van de schulden en tekorten is verbijsterend

Hans Hoogervorst 3 juni 12:00

De wereldeconomie wordt blootgesteld aan steeds grotere risico's. We moeten de moed opbrengen om het behoedzame beheer te herstellen, schrijft Hans Hoogervorst in zijn opiniestuk bij zijn afscheid als voorzitter van de International Accounting Standards Board. 'Inmiddels is een hele generatie investeerders opgegroeid die verwacht dat de overheid wel inspringt als de markten uit de bocht vliegen.'


Illustratie: Hein de Kort voor Het Financieele Dagblad.
Voordat de kredietcrisis in 2008 losbarstte, domineerde de zogenaamde ‘Washington consensus’ het economisch denken van Westerse beleidsmakers. De term werd in 1989 gemunt door de Britse econoom John Williamson, als een geloof in behoedzaam macro-economisch beleid, en in de zegeningen van de markteconomie.

Dit geloof, aangehangen door de beleidsmakers van de Wereldbank en het IMF, hield in dat omvangrijke begrotingstekorten moesten worden vermeden, de rentestand niet kunstmatig mocht worden onderdrukt en nationale economie�n goed ge�ntegreerd moesten zijn in de wereldeconomie. De economische denkers van de jaren ‘80 waren ontgoocheld door de stagflatie als gevolg van de excessen van de jaren ‘70. Hun held was Paul Volcker, de toenmalige voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, die de ondankbare taak op zich nam om de rommel op te ruimen.

Simpel verhaal
Toen ik begin deze eeuw minister van Financi�n was, was de Washington consensus nog springlevend. De focus op begrotingsdiscipline heeft mij en mijn voorgangers zeker geholpen. Als het begrotingstekort te hoog dreigde op te lopen, kon ik een simpel verhaal vertellen: bij de overheid groeit het geld niet aan de bomen, een hogere staatsschuld leidt tot hogere rentestanden en de stijgende rentelasten verdringen nuttigere overheidsuitgaven, zoals die voor zorg of onderwijs.

Deze simpele begrotingsleer leidde tot moeilijke besluiten en was electoraal niet altijd aantrekkelijk. Maar over het geheel heeft onze begrotingsdiscipline voor Nederland goed uitgepakt. We werden gedwongen alle aspecten van de verzorgingsstaat onder de loep te nemen. In de zorg, het pensioensysteem en de sociale zekerheid hebben we effectievere financi�le prikkels ingevoerd. De economische groei versnelde, terwijl we toch een ruimhartige verzorgingsstaat in stand hielden, die ditmaal op een aanzienlijk robuuster economisch fundament berustte.

Knock-out
Inmiddels ziet menigeen de Washington consensus als hopeloos achterhaald. Hij ligt knock-out, door de dubbele dreun van de kredietcrisis en de coronapandemie. Het geloof in vrijhandel en vrije markten heeft een flinke tik gekregen. Kritiek op globalisering, ooit typisch voor links, spreekt nu ook rechtspopulisten aan.

Sluitende begrotingen zijn in geen velden of wegen te bekennen. Dat is in crisistijd niet verrassend, maar de omvang van tekorten en schulden is ronduit verbijsterend. Begrotingstekorten van ontwikkelde economie�n worden met dubbele cijfers geschreven. Wereldwijd is het totaal aan schulden in de publieke en private sector ongekend opgelopen tot 335% van het BNP. Monetaire conventies zijn opzijgezet. Investeerders moeten betalen voor het privilege om ‘veilige’ schulden op te kopen, terwijl centrale banken op grote schaal staatsobligaties kopen, waarmee publieke schuld stilzwijgend wordt gemonetariseerd.

‘Investeerders moeten betalen voor het privilege om ‘veilige’ schulden op te kopen, terwijl centrale banken op grote schaal staatsobligaties kopen, waarmee publieke schuld stilzwijgend wordt gemonetariseerd.’
Natuurlijk moesten de beleidsmakers inspringen toen de coronacrisis de wereldeconomie dreigde te verlammen. Maar, zoals oud-IMF-topman Jacques de Larosi�re opmerkte: de massale stimuleringsmaatregelen raken een economisch terrein dat door onconventioneel beleid al ernstig was ondermijnd. De uitwassen in liquiditeit en schulden waren juist de brandstof van de kredietcrisis; met hun verdere monetaire accommodatie deden de centrale banken hier na 2008 nog een flinke schep bovenop.

Paul Volcker was hier in zijn memoires uiterst sceptisch over. Bij het inflatiestreefcijfer van 2% merkte hij kritisch op dat de waarde van een munt met een jaarlijkse inflatie van 2% in iets meer dan een generatie zou halveren. Hij vroeg zich ook af of het inflatiecijfer wel zo precies kon worden aangestuurd. Relevante waarschuwingen, zeker nu de inflatie in de ge�ndustrialiseerde wereld her en der boven de 3% uitkomt.

Zwaartekracht opgeschort
Intussen lijkt de economische zwaartekracht te zijn opgeschort. Ondanks de grootste economische krimp in decennia schieten huizenprijzen en aandelenkoersen door het plafond, terwijl het aantal faillissementen historisch laag is.

Zijn deze contra-intu�tieve ontwikkelingen een triomf van het economische interventionisme? Er zijn goede redenen om ze juist als tekenen van uitwassen te beschouwen. De hoge schuldenlast en de kunstmatig lage rente drukken op termijn de economische groei en een terugkeer van de stagflatie is niet ondenkbaar. Hoe dan ook vormt de ongekende opeenstapeling van schulden een groot risico voor de financi�le stabiliteit.

Bovendien hebben permanente stimuleringsmaatregelen een schadelijke invloed op ons economische gedrag. Inmiddels is een hele generatie investeerders opgegroeid die verwacht dat de overheid wel inspringt als de markten uit de bocht vliegen. Businessmodellen die excessief leunen op krediet worden keer op keer gered. Mijn vroegere verhaal over geld dat niet aan de bomen groeit, verliest aan overtuigingskracht als centrale banken massaal overheidsschulden opkopen.

‘Inmiddels is een hele generatie investeerders opgegroeid die verwacht dat de overheid wel inspringt als de markten uit de bocht vliegen. Businessmodellen die excessief leunen op krediet worden keer op keer gered.’
Beleidsmakers zijn zich bewust van de risico’s, maar vrezen voor wat kan gebeuren als de rente eenmaal gaat stijgen. Maar hoe langer we op de huidige voet doorgaan, hoe hoger de schuldenberg wordt en hoe moeilijker het wordt om de rentevoet ooit te laten stijgen.

We moeten de moed opbrengen om het behoedzame beheer van de overheidsfinanci�n te herstellen. Voor sommigen betekent dat belastingverhoging, voor anderen bezuinigingen. Als centrale banken bezwijken voor de verleiding om de schulden door inflatie te laten verdampen, zullen zij hun geloofwaardigheid snel verliezen. De markt is de kosten van benchmark-staatsobligaties al aan het opdrijven.

Hoe lang willen de centrale banken en overheden nog achter de feiten aanlopen en de wereldeconomie, die zich toch al op glad ijs bevindt, aan nog grotere risico’s blootstellen?

quote:

Op vrijdag 4 juni 2021 18:18 schreef nostra het volgende:
Prima werkstukje van Hans. Wel veel open deuren, maar de MMT-gekte zal nog wel even voortduren.
[..]

quote:

G7, belangrijkste industrielanden, bereikt "historisch akkoord" over minimumbelasting van 15% voor multinationals

Frank Segers, Belga
Update za 05 jun 17:35
za 05 jun 14:28

De ministers van Financi�n van de G7-landen (Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Itali�, Japan, Canada en de VS) hebben een "historisch akkoord" bereikt over belastingen voor multinationals. Dat heeft de Britse minister van Financi�n Rishi Sunak aangekondigd. De grote rijke landen zijn het onder meer eens geraakt over het principe van een wereldwijde vennootschapsbelasting van minstens 15 procent.


De Amerikaanse minister van Financi�n Janet Yellen juicht het engagement toe. "De wereldwijde minimumbelasting zal de race naar de bodem op vlak van vennootschapsbelastingen stoppen en rechtvaardigheid verzekeren voor de middenklasse en werkenden in de VS en de hele wereld", zei ze.

Nu is het zo dat landen tegen elkaar opbieden om multinationals niet of nauwelijks te belasten. Daarmee probeerden ze multinationals te overtuigen de hoofdzetel in hun land te vestigen. Maar die profiteerden daarvan om de landen tegen elkaar uit te spelen en zo zo weinig mogelijk belastingen te betalen.

Dat er een minimumbelasting kan komen is te danken aan de Amerikaanse president Biden. Die pleitte voor minimumbelasting van 21%, maar uiteindelijke werd dat afgezwakt tot 15 procent. In Europa zitten Luxemburg en Ierland op dit moment onder dat tarief.

Volgens de deal zullen Europese landen ook meer mogelijkheden krijgen om Amerikaanse technologiebedrijven zoals Facebook en Amazon te belasten waar ze klanten hebben, en dus niet enkel in het land van hun hoofdkantoor. Veel bedrijven planten hun hoofdzetel in landen met lage belastingen.
Het akkoord heeft het niet specifiek over techbedrijven, maar focust op grote winstgevende multinationals. Dat is een overwinning voor de Amerikanen, die tegen het Franse voorstel van een taks op digitale diensten waren. Grote bedrijven met winstmarges van minstens 10 procent worden geviseerd.

Het akkoord dat de zeven landen bereikten in Londen, effent de weg voor een breder akkoord binnen de G20, mogelijk volgende maand al tijdens een top in Veneti�.

Minister Van Peteghem: "Historische beslissing!"
De Belgische minister van Financi�n Financi�n Vincent Van Peteghem (CD&V) reageert positief op het akkoord dat de G7-landen hebben bereikt rond een minimumbelasting voor multinationals. In een tweet begroette de Belgische minister dit als "een historische beslissing!".

"Met een wereldwijde #minimumbelasting zetten we een belangrijke stap in de strijd tegen belastingontwijking en belastingparadijzen. Ook multinationals en techbedrijven moeten een eerlijke bijdrage leveren. Dat is maar logisch", aldus Van Peteghem op Twitter.

"Het akkoord is heel belangrijk in de strijd tegen belastingsontwijking en het wegtrekken van bedrijven naar belastingsparadijzen", zegt Van Peteghem aan onze redactie. "Op deze manier zullen multinationals en technologiebedrijven een eerlijke bijdrage leveren."

"Als we kijken naar de voorspellingen, dan zien we dat er ongeveer 48 miljard extra inkomsten voor Europa zouden zijn. Dat is een heel belangrijke bijdrage. Het komt er nu op aan om op wereldwijd niveau met alle landen een akkoord te vinden. Dit akkoord zal binnen de OESO afgeklopt moeten worden. Het is een eerste zeer belangrijke eerste stap en daarom is dit zo historisch."

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/06/05/g7-minimumbelasting/

quote:

Belastingplannen Biden breuk met recent verleden

De Amerikaanse Mediagigant Viacom CBS heeft bijna 4 miljard dollar aan belasting weten te ontduiken. En belastingparadijs Nederland speelde hierin een cruciale rol bleek deze week. President Joe Biden wil een einde maken aan die belastingparadijzen door een wereldwijde winstbelasting in te voeren. Wat betekent dat voor Nederland? We vragen het aan onderzoeksjournalist Sander Heijne, schrijver van het boek Fantoomgroei.

quote:

De grote scheefgroei: dit zijn de vijf belangrijkste ongelijkmakers

De ongelijkheid in data Ontspoort het kapitalisme in Nederland? De ongelijkheid neemt toe. De statistieken over kansen, inkomen, vermogen, wonen en arbeid laten zien: de rijkdom aan de top zwelt aan, terwijl laagopgeleiden, flexwerkers en jongeren in de knel komen. „Er ontstaat een granieten kern van achterblijvers.”

quote:

Op maandag 28 juni 2021 21:23 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Ik snap eigenlijk niet zo goed wat de kiezers zo aantrekkelijk vinden aan de toename van de scheefgroei in Nederland. Maar blijkbaar vinden ze dat wel want anders zou er niet zo massaal op VVD66 gestemd zijn.
[..]

quote:

Op maandag 28 juni 2021 21:23 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Ik snap eigenlijk niet zo goed wat de kiezers zo aantrekkelijk vinden aan de toename van de scheefgroei in Nederland. Maar blijkbaar vinden ze dat wel want anders zou er niet zo massaal op VVD66 gestemd zijn.
[..]

quote:

Op zondag 4 juli 2021 11:48 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Veel scheefgroei-fans denken dat zij aan de rijke kant terecht zullen komen.

quote:

Op zondag 4 juli 2021 11:48 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]

Veel scheefgroei-fans denken dat zij aan de rijke kant terecht zullen komen.

quote:

Het obstakel voor verandering van het financieel-economisch beleid is dat in Den Haag geen wisseling van de wacht heeft plaatsgevonden. De nieuwe inzichten botsen er op de oude bekende. Ja, we kunnen met hogere overheidsschulden zonder problemen door. Maar kan Wopke Hoekstra dat inzicht ook internaliseren? Nee, zwaarder belasten van inkomen uit vermogen is niet schadelijk maar juist zegenrijk voor de Nederlandse economie. Maar gaat Mark Rutte die draai ook meemaken? Ja, regulering is beter dan ongebreidelde liberalisering van arbeidsmarkten. Maar schudt Wouter Koolmees zijn liberale veren af om die nieuwe werkelijkheid onder ogen te zien? Ja, de mondiale opwarming vereist meer, veel meer investering in een duurzame economie. Maar zal een figuur als Stef Blok daar iets mee doen?

De Nederlandse economie heeft nog steeds de problemen van 2019: stikstof, PFAS, biodiversiteit, klimaat, financieel onveilige arbeidsmarkt, scheve belastingdruk, jojo’ende huizenprijzen, woningnood, hypotheekschulden, pensioenstelsel – plus grote schade voor twee jaargangen kinderen in het onderwijs. We moeten die problemen gaan oplossen met diezelfde mensen die ze veroorzaakten (of erbij stonden en toekeken), want de kiezer zadelde Nederland op met Rutte IV.

quote:

Rutte en de gevestigde progressieve politiek geven Nederland in rap tempo op een presenteerblaadje cadeau aan Baudet. Laten we hopen dat Omtzigt spoedig zal herrijzen

Zihni �zdil • Gisteren, 07:00

In Nederland heeft zich geruisloos een technocratische, neoliberale omwenteling voltrokken, stelt Zihni �zdil, door politiek die geen hoger doel meer kent. ‘Pieter Omtzigt is het laatste fort tegen een Nederlandse nexit en een Nederlandse Trump’.

Het aantal daklozen in Nederland is sinds 2012 verdubbeld, de jongere daklozen zijn zelfs verdrievoudigd. Onder andere dankzij de verhuurdersheffing – spreadsheetjargon voor het beboeten van woningbouwverenigingen als ze sociale huur aanbieden – uit 2013 is wonen een onbetaalbare hobby geworden voor veel Nederlanders.

Het leenstelsel in het hoger onderwijs uit 2015 heeft een nieuw klassenonderscheid gecre�erd. Aan de ene kant een klein groepje dat zonder schulden kan afstuderen. Aan de andere kant moet het overgrote deel verplicht met een enorme schuldenlast aan hun leven beginnen.
Sinds 2010 zijn de premies, het eigen risico alsook de eigen bijdragen voor genees- en hulpmiddelen zo hard gestegen, dat ook in de zorg een tweedeling aan het ontstaan is. Inmiddels kunnen we aan iemands gebit weer aflezen of hij of zij arm is. Net als in de negentiende eeuw.

Onzeker en onderbetaald werk
Door de radicale ‘flexibilisering’ van de arbeidsmarkt sinds 2010 heeft Nederland inmiddels ��n van de grootste ‘flexibele schillen’ van Europa. Onzeker en onderbetaald werk voor miljoenen Nederlanders.

Het toeslagenschandaal heeft laten zien dat de Nederlandse overheid er niet langer is om gewone mensen kansen te geven, maar om ze te onderdrukken. Niet alleen in de kinderopvang, maar ook in de zorgtoeslag en in de huurtoeslag worden mensen vermangeld door de Belastingdienst. Waar de bijstand een sociaal vangnet was voor de allerarmsten, is die tegenwoordig een uitzichtloze hel.

Door de Participatiewet uit 2015 is er een ‘kostendelersnorm’. Wederom spreadsheet-jargon, nu voor: arme gezinnen uit elkaar rukken. Voor elk mens van boven de 21 jaar in een bijstandsgezin wordt de uitkering gekort door de kostendelersnorm. Die dwingt bijstandsmoeders en -vaders tot een onmenselijke keuze: of je naasten het huis uit zetten of nog verder aan de bedelstaf raken.

Overheidstaken over de schutting
De ‘decentralisaties’ van de afgelopen tien jaar gooiden belangrijke overheidstaken over de schutting naar gemeenten, maar met minder geld. Gemeenten worden gedwongen om te kiezen welke groep mensen ze zullen benadelen. Bezuinigen op schoolzwemmen of op de jeugdzorg? Ga er maar aan staan.

Deze opsomming is slechts het topje van de ijsberg. Wie de balans opmaakt van de afgelopen tien jaar, ziet een extreem radicaal neoliberale omwenteling in Nederland. Opmerkelijk genoeg redelijk geruisloos, zonder noemenswaardig debat of protest, tot stand gekomen.

Het personage Mark Rutte (ik schrijf ‘personage’ omdat het me niet om hem als persoon gaat) belichaamt dit radicale Nederlandse neoliberalisme. Voor hij de politiek inging was Rutte HR-manager in fabrieken van Unilever. Zijn taak: mensen ontslaan. En dat deed hij zo effici�nt dat zijn naam rondging in het bedrijfsleven. Toenmalig minister van Financi�n Gerrit Zalm (VVD) hoorde die verhalen ook. Daarom bracht hij in 2002 Rutte naar Den Haag zodat hij staatssecretaris van Sociale Zaken kon worden. Daar ging Rutte even voortvarend aan de slag als bij Unilever.

Extra controleren op fraude
Hij stuurde een brief naar alle Nederlandse gemeenten waarin hij ze opriep mensen met een Somalische afkomst extra te controleren op fraude. En dat geschiedde. Althans, zwarte mensen die er volgens gemeenteambtenaren Somalisch uitzagen werden van de straat geplukt. In 2007 veroordeelde de rechter Rutte daarom. De uitspraak:

‘Derechtbank stelt vast dat in deze zaak sprake is van discriminatie naar ras, omdat het hier een groep mensen van Somalische afkomst betreft, ongeacht de nationaliteit van de betrokkene. [...] Voorts acht de rechtbank de handelwijze om eiser aan te spreken vanwege uiterlijke kenmerken die mogelijk in het onderzoeksprofiel zou passen indruisen tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht.’

Rutte reageerde: ,,Mijn brief heeft niets met discriminatie te maken, maar alles met fraudebestrijding. Ik zou de brief die door de rechter als discriminerend is beoordeeld nu weer opsturen als ik nog staatssecretaris was. Het is soms nodig om fraude gericht te bestrijden. En als dat in Nederland niet kan, dan moet de wet worden aangepast.’’

De ultieme HR-manager
Ziehier de ultieme HR-manager. Het diabolische kwaad zit hem precies daarin. Niet in een ideologie, niet in een vooropgezet plan, maar zijn van alle ideologie losgezongen, banale technocratie maakt van Rutte de spreekwoordelijke satanist. Als het zijn taak is om te bezuinigen en fraude op te sporen, zal hij dat tot in detail regelen, zelfs wanneer het niet blijkt te stroken met de democratische rechtsbeginselen. Dan moeten de democratische rechtsbeginselen maar veranderen. Politiek die niet meer menselijkheid of bezieling als hoger doel heeft, maar enkel de papieren werkelijkheid.

In deze gedepolitiseerde Ruttiaanse politiek kon het Nederlandse neoliberalisme alleen slagen met hulp van progressieve partijen. Die eveneens geen hoger doel meer hebben. Ik heb het nagezocht, maar ik kan geen enkel ander land vinden waar een Groene partij en een sociaaldemocratische partij een schuldenstelsel in het onderwijs, flexibilisering van de arbeidsmarkt, verhoging van de AOW-leeftijd en marktwerking in de zorg hebben doorgevoerd. Alleen in Nederland deden de Groenen en de sociaaldemocraten dat.

Wie in 2015 had gezegd dat Engeland uit de EU zou treden en dat Donald Trump president van Amerika zou worden, was vierkant uitgelachen. Nederland anno 2021 is nog meer dan Amerika en Engeland in 2015 rijp voor een dergelijke omwenteling. Juist omdat in ons land de tweedeling zo geruisloos, zo technocratisch ging.

Teken aan de wand
Dat Thierry Baudet, ondanks antisemitische appjes, acht zetels wist te halen lijkt me een teken aan de wand. Hij geeft de mensen die geen hoop meer hebben weer hoop. Een vergezicht. Een ideaal. Een thuisgevoel. Zoals hij zelf zegt, een eigen Forumland.

Dat Pieter Omtzigt het enige Kamerlid van de coalitiepartijen is die wel zijn grondwettelijke taak serieus neemt en het kabinet kritisch controleerde, is eveneens een teken aan de wand. Niet alleen in het Toeslagenschandaal, maar ook over doorgeschoten marktwerking was Omtzigt de enige uit de coalitie die zonder aanziens des persoons het kabinet hekelde.

Dat hij weg gesensibiliseerd is omdat hij de beerput van de Ruttiaanse technocratie opende en het opnam voor de tienduizenden slachtoffers van het Toeslagenschandaal, illustreert hoe hardnekkig het diabolische kwaad van de gedepolitiseerde Nederlandse politiek werkt. Niet de dader, maar de profeet moest de gifbeker drinken.

Presenteerblaadje voor Baudet
Wat Rutte en de gevestigde progressieve politiek nooit zullen begrijpen is dat ze Nederland in rap tempo op een presenteerblaadje cadeau aan het geven zijn aan Baudet. De kloof in de samenleving is in rap tempo aan het groeien. Uit allerlei peilingen blijkt dat circa dertig procent van de mensen in Nederland tevreden is met de huidige politiek. Dat zijn de huiseigenaren, de upper middle class en de elites. Of, zoals UvA-onderzoeker Wouter Schakel concludeert: ,,Rijke burgers die niet stemmen zijn nog altijd beter vertegenwoordigd dan arme burgers die wel stemmen.’’

De rest van de samenleving is zichzelf naar de afgrond aan het zzp’en dan wel aan het aanschouwen hoe hun kinderen geen stap vooruit kunnen doen.

Het wordt niet besproken in de media of in de politiek, maar welbeschouwd staat Nederland op een cruciaal, bijbels kruispunt. Het christelijke socialisme van Pieter Omtzigt is het laatste fort tegen een Nederlandse nexit en een Nederlandse Trump.

Zijn authenticiteit, bezieling en hoger menselijk doel, de combinatie van zijn economisch ‘socialisme’ en zijn christelijke bezieling, zijn de ultieme remedie tegen de afgrond waar Nederland in aan het vallen is. Het valt daarom te hopen dat Omtzigt spoedig als een Fenix zal herrijzen uit de as om het land te redden van die afgrond.

Zihni �zdil is historicus en voormalig Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Hij schreef dit artikel op uitnodiging van Arcadia. Een iets langere versie is te lezen op arcadia.frl

quote:

In de wieg al op achterstand: bij baby’s van 4 maanden is de ongelijkheid reeds te zien


Kinderen uit arme gezinnen komen al vroeg op achterstand, blijkt uit nieuw Rotterdams onderzoek met gegevens van 153 duizend kinderen. Arme baby’s zijn vaker zwaarder, arme peuters hebben vaker een taalachterstand, arme tieners vaker psychosociale problemen. Hoe komt dat? En is er iets aan te doen?

Rik Kuiper 23 juli 2021, 05:00

https://www.volkskrant.nl(...)ds-te-zien~b22e4803/

quote:

En dan is er nog de armoede zelf, die invloed heeft op het brein. ‘De stress leidt tot een lager IQ’, zegt Jobse. ‘Ook bij kinderen. Dat kan op 16-jarige leeftijd wel 15 punten schelen. Dat zie je ook terug in de taalvaardigheid. Soms wordt het weer beter zodra de armoede verdwijnt.’

quote:

Who Is High Income, Anyway? Social Comparison, Subjective Group Identification, and Preferences over Progressive Taxation


Why are high-income and low-income earners not significantly polarized in their support for progressive income taxation? This article posits that the affluent fail to recognize that they belong to the high-income income group and this misperception affects their preferences over progressive taxation. To explain this mechanism theoretically, I introduce a formal model of subjective income-group identification through self-comparison to an endogenous reference group. In making decisions about optimal tax rates, individuals then use these subjective evaluations of their own income group and earnings of other groups. Relying on ISSP data, I find strong evidence for the model’s empirical implications: most high-income earners support progressive taxation when they identify themselves with a lower group. Additionally, individuals who overestimate the earnings of the rich are more likely to support progressive taxation.

Journals UChicago

quote:

Ook belastingontw�jking kan gewoon illegaal zijn

Je hoort het vaak in nieuws over belastingen: ontduiking is illegaal, maar ontwijking niet. Het probleem: dat klopt niet. Ook belastingontwijking kan wel degelijk illegaal zijn.

Daan Kuys - 23 juli 2021 (leestijd: 8 minuten)

- ‘Ook al is belastingontwijking niet illegaal, [toch] zouden banken er actief mee bezig moeten zijn’, schrijft RTL Nieuws in augustus 2019.

- ‘Wat Netflix doet is niet illegaal, omdat Nederlandse wetten deze constructie toestaan,’ schrijft NOS in januari 2020.

- ‘Belastingontwijking is iets anders dan belastingontduiking. Bij die laatste worden daadwerkelijk regels overtreden, bij ontwijking is dit niet het geval,’ zo schrijft Nu.nl in juni 2021.

Vaak als ik nieuws lees over belastingen wijzen nieuwsmedia me structureel op een onderscheid dat zij blijkbaar belangrijk achten: belastingontduiking, dat is het overtreden van regels. Belastingontw�jking, dat is zo min mogelijk belasting betalen, maar binnen de regels. Het onderscheid lijkt gemeengoed te zijn. Iets om me bij neer te leggen ook: belastingontwijking kan ik misschien niet leuk vinden, het is nu eenmaal niet strafbaar.

Het mantra wordt zo vaak herhaald dat het voor mij, maar ook voor veel journalisten (zie hierboven), fiscalisten, bestuurders en handhavers zelfs een definitie geworden lijkt. Als je het over belastingontwijking hebt, dan bedoel je, semantisch gezien, praktijken die legaal zijn.

of juist per definitie illegaal?
Maar klopt dat eigenlijk wel? Ik begin voor het eerst te twijfelen wanneer ik het boek lees van de 34-jarige Franse econoom Gabriel Zucman. De jonge econoom werkt voor de Universiteit van Californi� (Berkeley) en de Paris School of Economics, en adviseerde de politica Elizabeth Warren op het gebied van vermogensbelastingen in aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen in 2019.

In zijn boek The Triumph of Injustice lees ik op bladzijde 55 ineens:

‘De Verenigde Staten hebben - net als de meeste andere landen - een aantal bepalingen, genaamd de ‘economische substantie doctrine’, die maken dat elke transactie met geen ander doel dan het verminderen van de belastingschuld, illegaal is.’

Dat is vreemd. Elke transactie die geen ander doel heeft dan het betalen van minder belasting is illegaal? Zou dat belastingontwijking per definitie juist niet illegaal maken? Ik lees verder:

‘[...] de economische substantie doctrine maakt transacties die geen ander doel hebben dan het ontwijken van belasting bij voorbaat ongeldig. Cre�er je een lege vennootschap met als enige doel om belasting te ontwijken? Zelfs als het niet expliciet door de wet verboden is, dan overtreden deze praktijken de economische substantie doctrine. En zijn ze dus illegaal.’

Nu zit ik vol vragen. Kan dit waar zijn? En als het waar is, waarom staat dan overal dat ontwijking gewoon mag? Waarom grijpen belastingdiensten niet in? Zou dat 'economische substantie-dinges' ook in Nederland bestaan?

Fraus Legis
Ik besluit om mijn vragen voor te leggen aan belastingspecialist Anna Gunn. Zij studeerde fiscaal recht aan de Universiteit Leiden, werkte tussen 2008 en 2015 voor belastingadvieskantoor PWC en adviseerde daar Britse, Amerikaanse en Nederlandse multinationals. Inmiddels werkt ze als docent belastingrecht bij de Universiteit Leiden, en heeft ze haar eigen firma waarbij ze zich richt op belastingcommunicatie.

Ook Nederland kent inderdaad zo’n doctrine, bevestigt Gunn. Met een dure Latijnse term genaamd: fraus legis, dat letterlijk ‘bedrog van de wet’ betekent. Van fraus legis is sprake wanneer een constructie enkel wordt opgezet om belasting te besparen, �n strijdig is met de geest van de wet.

Fraus legis is dus geen wet, maar een algemeen anti-misbruik begrip dat al toegepast werd in het Romeinse recht. In 1926 werd het voor het eerst geaccepteerd door de hoogste rechter (de Hoge Raad) in het Nederlandse recht. Een periodieke schenking die drie dagen voor het overlijden van de gever eindigde, en zo een erfbelasting beoogde te ontwijken, werd bestempeld tot ‘in fraudem legis gepleegde handeling’ omdat de handeling ‘praktisch op eene lijn is te stellen met eene die tot aan het overlijden van den gerechtigde voortduurt.’

Vanaf het moment dat de Hoge Raad haar uitspraak over het fraus legis-begrip deed, groeide het uit tot een zogenaamd leerstuk. Voortaan konden belastinginspecteuren en rechters op basis van dit soort voorbeelden belastingontwijking aanpakken. Gunn legt me uit: ‘Dus je hebt een bepaalde structuur die lijkt te passen binnen de grenzen van de wet. Toch is er dan een kans dat het niet mag. Fraus legis is een extra element waar belastingplichtigen rekening mee zouden moeten houden.’

grijs gebied
Wat er vandaag de dag precies wel en niet mag, dat is soms een grijs gebied, zegt Gunn, en tevens onderdeel van verhitte discussies tussen juristen onderling. In de late jaren zeventig en tachtig kwam een stroom van Hoge Raad-uitspraken op gang, waaruit af te leiden valt hoe je het fraus legis-begrip ongeveer moet interpreteren.

Om je een idee te geven zie je hieronder een aantal conclusies die de Hoge Raad zelf trok uit de gedane uitspraken:

Conclusies van de Hoge Raad:

- Dat rechtshandelingen in het maatschappelijk verkeer gebruikelijk zijn [..], staat toepassing van fraus legis niet in de weg. Een bepaalde constructie kan snel gebruikelijk worden, bijvoorbeeld doordat zij door banken massaal aan hun cli�nten wordt aangeprezen’;

-‘Ook aan het feit dat bepaalde transacties een omvangrijk belastingvoordeel opleveren, mag het vermoeden worden ontleend dat die transacties zijn aangegaan met een belastingbesparingsmotief, waarna op de belastingplichtige de last mag worden gelegd het vermoede te ontzenuwen’;

Toch mag er ook een hoop:

- ‘Op grond van fraus legis kan belastingplichtigen niet de keuze voor de fiscaal voordeligste weg worden onthouden. Als er echter meerdere wegen zijn naar het te bereiken (zakelijke) einddoel, mag het ontgaan van belasting niet de doorslaggevende beweegreden geweest zijn om te kiezen voor een bepaalde weg’;

-‘Het nemen van een zakelijke omweg met een fiscaal voordeel is toegestaan. [...] Alleen het nemen van een anti-fiscale omweg is niet toegestaan. Van een anti-fiscale omweg kan worden gesproken als het niet-fiscale belang slechts een bijkomstige rol heeft gespeeld’.

Naast de discussie over hoe fraus legis ge�nterpreteerd en toegepast zou moeten worden, vindt er al sinds mensenheugenis debat plaats over hoe belastingwetten ge�nterpreteerd moeten worden. Aan de ene kant heb je de interpretatie-methode, waarbij een rechter meer context meeneemt door bijvoorbeeld te kijken naar doel en strekking van de wet, maar ook de wetsgeschiedenis. Aan de andere kant heb je de grammatica-methode. ‘Maar dat vind ik altijd een wat vreemde methode,’ zegt Gunn. ‘Die methode is dan: er staat wat er staat. Maar we weten allemaal toch dat juist dat ingewikkeld is?’

‘Maar mijn standpunt daarover is atypisch. In belastingland, bij fiscalisten, is juist het geloof in de grammaticale methode heel sterk. Dat vindt men belangrijk voor de rechtszekerheid. Dus in Nederland focussen we vaak op de letterlijke tekst.’

Belastingontwijking k�n dus zeker illegaal zijn, zelfs al worden er naar de letter van de wet geen regels overtreden. In 2017 gebruikte de Hoge Raad het fraus legis-concept om Credit Suisse op de vingers te tikken. De bank bleek via gekochte bedrijven illegaal rentes te hebben afgetrokken van hun belastingschuld. Met het aankopen van bedrijven is niet per se iets mis. Ook het aftrekken van rente kan legaal zijn. Toch werd de bank via de anti-misbruikbepaling veroordeeld voor het ontwijken van belasting.

En ook onlangs nog oordeelde de Hoge Raad dat de Franse investeringsmaatschappij PAI illegaal de winst van lingerieketen Hunkem�ller had gedrukt door het bedrijf vol te hangen met schulden. Gunn spreekt overigens liever van belastingplanning dan van belastingontwijking, dat meer politiek geladen is. ‘Of een fiscale positie geoorloofd is of niet, weet je inderdaad pas als een rechter zich erover uitspreekt. En tot die tijd eigenlijk niet.’

het politieke gedeelte
Maar als belastingontwijking - of belastingplanning dus - helemaal niet per definitie legaal is, waarom wordt er dan zo weinig tegen opgetreden?

Gunn: ‘Dan komen we bij het politieke en praktische gedeelte. Het is ook de vraag: hoe agressief stelt een Belastingdienst zich op? Welke focus moeten ze aanleggen? Hoe hard spelen ze in op het handhaven bij belastingparadijzen? Of ligt de bestuurlijke nadruk ergens anders, bijvoorbeeld bij het toeslagenschandaal?'

Welke focus wordt gelegd bleek eerder dit jaar ook uit onderzoek van GroenLinks. Van alle 120 hoogleraren belasting- en ondernemingsrecht heeft meer dan zeventig procent een functie bij een belastingadvieskantoor. Vaak gaat het dan om een vierdaagse werkweek bij het advieskantoor, en een academische positie voor ��n dag. De voornaamste werkgevers van de wetenschappers zijn PwC, EY, Loyens & Loeff, De Brauw Blackstone Westbroek en Deloitte.

Ongeveer een op de drie hoogleraren met een dubbele pet is partner van zo’n kantoor. Dat betekent dat zij er relatief vaak, als vennoot van de firma, direct financieel profijt van hebben als deze firma meer winst genereert.

Fiscalisten hebben op dit gebied een enorme steek laten vallen, zegt Gunn. ‘Al die aandacht voor multinationals vanuit de fiscale wereld is heel krom. In Nederland hebben we wel de hoogleraar concernrecht, maar de hoogleraar belastingheffing van minima, die bestaat niet.’

Toeval of niet, veel fiscalisten in Nederland hangen volgens Gunn een vestigingsklimaatideologie aan. Het idee: als we geen goede belastingfaciliteiten hebben, dan gaan onze bedrijven weg en ben je tienduizenden banen kwijt. ‘Een deel van die fiscalisten gelooft dat oprecht. Die zijn daar bang voor. Maar uiteindelijk is daar eigenlijk weinig bewijs voor. Het blijft een ideologisch debat.’

En dat belastingontwijking legaal zou zijn dan? Dat zinnetje dat constant opduikt in berichten in media over belastingen? ‘Je hebt wel gelijk dat het een soort mantra is. Fiscalisten vinden het erg belangrijk om dat te benadrukken.’

wetten aanpassen
De tijd waarin bestuurders via een smsje aan de premier de dividendbelasting bijna afgeschaft kregen, lijkt inmiddels langzaam om te slaan. Internationale samenwerking tussen landen produceert steeds meer nieuwe wetten en maatregelen die belastingontwijking verder moeten aanpakken. Zo ligt er een akkoord voor een wereldwijde minimale vennootschapsbelasting. Voor bedrijven als Google en Facebook komen er nieuwe wetten om hun digitale activiteiten te kunnen belasten. Belastingparadijzen komen op een zwarte lijst te staan.

Volgens Gunn is dit de meest ideale situatie ‘want dan kun je als maatschappij de normen die je belangrijk vindt gewoon handhaven. Belastingdiensten hebben in korte tijd veel nieuwe gereedschappen gekregen om dingen aan te pakken. Dat moeten ze nu gaan doen.’

Maar kon dat eerder dan niet ook al? ‘We hebben wel fraus legis, dat heeft de rechter ontwikkeld en dat is allemaal terecht. Maar als het niet hoeft, als je het gewoon in de wet kan zetten, lijkt mij dat veel beter.'

Toch ziet Gunn ook daar weer een nuance. ‘Aan de andere kant: je wil niet een wetboek van tienduizend pagina’s lang. Dat is in het Verenigd Koninkrijk een beetje de proportie. Duizenden pagina’s aan regels die mensen dan moeten kennen. Een open norm heeft daarom ook zo z’n charmes. Als de regels een beetje vaag zijn, zouden belastingplichtigen voorzichtiger kunnen worden. Maar ze zouden ook juist de grenzen kunnen gaan opzoeken. Aan het einde van de dag zijn dit soort beslissingen daarom een politieke keuze.’

quote:

'Nieuwe leraren op middelbare scholen haken af door uitblijven vast contract'

Net afgestudeerde leraren in het voortgezet onderwijs hebben weinig perspectief op een vast contract en haken daardoor sneller af. Onderwijsvakbonden waarschuwen nu dat het lerarentekort daardoor juist toeneemt, schrijft Trouw...

quote:

Hoe de overheid van huurders een wegwerpproduct maakt

02 augustus 2021 07:11

"Ik heb altijd op het standpunt gestaan dat tijdelijke verhuur niet de norm mag worden", schreef Kajsa Ollongren vorige week in een brief aan de Tweede Kamer. De D66-minister van Binnenlandse Zaken benadrukte het nog maar eens naar aanleiding van een evaluatie van onderzoeksbureau Companen naar de introductie van tijdelijke huurcontracten in 2016.

Die evaluatie laat precies het tegenovergestelde zien. Tijdelijke huurcontracten zijn in hoog tempo de norm geworden op de particuliere huurmarkt. Eind vorig jaar kwamen journalisten Michelle Salomons en Felix Voogt van onderzoekplatform Investico tot een vergelijkbare conclusie: "Flexibel werd de norm."

Het was natuurlijk ook een na�ef standpunt van Ollongren en haar VVD-voorganger Stef Blok. Voor particuliere verhuurders is er weinig reden g��n gebruik te maken van tijdelijke contracten. Het versterkt hun machtspositie ten opzichte van de huurder.

Het biedt hen regelmatig de mogelijkheid van een lastige huurder af te komen, of simpelweg een nieuwe huurder te zoeken die een hogere huur gaat betalen. Natuurlijk maken roekeloze speculanten gebruik van dit buitenkansje.

Het doel van de flexibilisering was tweeledig. Ten eerste moest het investeringen in private verhuur stimuleren en zo het aanbod vergroten. Daar is geen bewijs voor. Het zijn vooral de particuliere pandjesbazen die bestaande woningen opkopen – en dus niets toevoegen, enkel onttrekken – die tijdelijke huurcontracten inzetten.

Ten tweede moest het de doorstroom bevorderen zodat meer mensen een passende woning zouden vinden. Nogal wiedes dat mensen 'doorstromen' wanneer je ze dwingt te verhuizen. Het getuigt echter van een bijzonder gebrekkig perspectief op de fundamentele, intrinsieke en menselijke waarde van wonen.

In Nederland is tijdelijke verhuur op grote schaal een nieuw fenomeen, maar in bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Australi� heeft men er ruimschoots ervaring mee. Die ervaringen zijn ronduit negatief.

Tijdelijke verhuur zorgt voor woononzekerheid, en die onzekerheid trekt een zware wissel op de levens van huurders. Het ene na het andere onderzoek laat zien dat onzeker wonen het welzijn ondermijnt en de kans op mentale klachten aanzienlijk vergroot. Dat geldt voor zowel volwassenen als kinderen.

Je vindt nooit de rust en stabiliteit die een veilig thuis idealiter biedt. Woononzekerheid verzwakt de band die mensen opbouwen met hun buurt en sociale omgeving, met minder cohesie als resultaat.

De negatieve effecten op de mentale gezondheid zijn nog eens extra groot wanneer tijdelijkheid en onzekerheid gepaard gaan met hoge woonlasten. Ook daar heeft vooral Stef Blok ruimschoots voor gezorgd met zijn agenda van huurliberalisering. De Britse woononderzoekers Kim McKee, Adriana Soaita en Jennifer Hoolachan concluderen onomwonden:

"Living with insecure, precarious, expensive housing took significant tolls on people’s well-being and mental health. By undermining their ability to 'settle' and make their house a home under their control, renting contributed to feelings of anxiety, negatively impacted on confidence and self-esteem, and exacerbated (for some) what was already a stressful living situation."

Wat fijn dat de Nederlandse politici dit ook hier met groot enthousiasme hebben ge�ntroduceerd!

Woononzekerheid is bovendien geen kortstondige onderbreking van de levensloop, maar voor velen een langdurige staat van zijn. De ene onzekere woonplek plaveit namelijk de weg voor de volgende. Dreig je je woning kwijt te raken, dan moet je snel een nieuwe plek zien te vinden. Je bent dan geneigd alles te accepteren wat op je pad komt, ook als dat w��r een tijdelijke woonplek is. Het gevolg is een chaotisch woontraject van langdurige onzekerheid met terugkerende periodes van dak- of thuisloosheid.

Tegelijkertijd wordt de kloof tussen huurders en kopers alleen maar dieper. Kopers genieten al allerlei onverdiende voordelen en cadeautjes van de staat, nu wordt ook woonzekerheid een kopersprivilege.

Wie met een menselijk oog naar de intrinsieke waarde van wonen kijkt, zal tijdelijk en onzeker wonen bestrijden. Wie de academische studies erop naslaat, zal hetzelfde doen.

Drie kabinetten-Rutte deden juist het tegenovergestelde. Duur en onzeker huren was het devies. De Eerste Kamer moest er onlangs nog aan te pas komen om een VVD-voorstel voor nog meer tijdelijkheid en onzekerheid te blokkeren.

Het stimuleren van tijdelijkheid is het opofferen van veilig en prettig wonen om de machtpositie van verhuurders en hun rendement op te krikken. Huurders zijn het wegwerpproduct.

Cody Hochstenbach is stadsgeograaf en werkzaam als postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam.

https://www.rtlnieuws.nl/(...)urders-wegwerproduct

quote:

Diep in de schulden, en toch de aandeelhouders trakteren: hoe kan het dat zulk gedrag slim is?


KOEN HAEGENS
15 september 2021

Tot 1982 was het inkopen van eigen aandelen verboden in de Verenigde Staten. Door die truc neemt het aantal verhandelbare aandelen af. Wat overblijft wordt dan vanzelf meer waard en levert meer dividend op. Marktmanipulatie, luidde het oordeel.

Zo bezien zijn de lievelingen van de Amsterdamse beurs op dit moment behoorlijk crimineel bezig. Chipmachinefabrikant ASML trekt maar liefst 9 miljard euro uit voor het aanschaffen van eigen aandelen. ING wil 3,6 miljard euro ‘teruggeven’ aan de kapitaalverschaffers. Ook bij Philips (1,5 miljard euro) en Shell (2 miljard) is het feest voor de aandeelhouders. Het kan de AEX, boven op de lage rente en de opkoopprogramma’s van de centrale banken, zomaar dat beslissende duwtje hebben gegeven waardoor zij woensdag voor het eerst in de geschiedenis door de grens van 800 punten brak.

De autoriteiten zullen de Nederlandse multinationals er niet voor op hun dak krijgen. Toch geldt de terugkoopmode nog altijd als weinig fraai. Larry Fink, baas van de grootste vermogensbeheerder ter wereld Blackrock, spreekt in zijn brieven aan ceo’s al jaren schande van dit kortetermijndenken. Een bedrijf dat zijn geld uitgeeft aan eigen aandelen in plaats van investeringen – bijvoorbeeld in innovatie – krikt even de beurskoers op. Op de langere termijn holt het echter het verdienvermogen uit.

Belangrijker nog zijn de risico’s voor de maatschappij. Al in 2019 zaten Nederlandse ondernemingen boven op een schuldenberg ter waarde van 166 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dat was veel meer dan het gemiddelde in de eurozone van 105 procent. Waarom dat een probleem is, toonde vervolgens de coronacrisis. Er hoeft maar iets te gebeuren en een bedrijf komt in financieel zwaar weer terecht.

Je zou denken dat geschrokken ondernemingen nu als de wiedeweerga hun financi�le reserves aansterken, zoals de Groningse hoogleraar economie Dirk Bezemer voorstelt in zijn boek Een land van kleine buffers. Het omgekeerde is het geval. Neem KPN. Dat koopt voor 200 miljoen euro eigen aandelen in. Tegelijkertijd leent het miljarden van pensioenuitvoerder APG voor de aanleg van glasvezel.

Inmiddels stellen in de Verenigde Staten enkele Democratische senatoren een belasting van 2 procent voor op ‘share buybacks’. Dat levert de schatkist geld op, maar het zal het terugkopen van eigen aandelen waarschijnlijk amper ontmoedigen. Het probleem is namelijk dat concerns als KPN volkomen rationeel handelen. Ondernemingen hebben op dit moment simpelweg niks te winnen bij hogere eigen buffers.

Een stevige financi�le reserve maakt een bedrijf misschien zelfs wel kwetsbaarder. Draait de economie goed, dan maakt extra geld op de plank ze een begeerlijke overnameprooi. Als er onverwachts een crisis losbarst, treedt de overheid op als ultieme verzekeraar. Dankzij de riante steunpakketten lag het aantal faillissementen tijdens de lockdowns nog lager dan in de vette jaren daarvoor.

Diep in de schulden en toch cadeautjes uitdelen? Als een gezin in de bijstand het doet, noemen we ze achterlijk. Dat dit in het bedrijfsleven juist een slimme keuze is, toont vooral hoeveel er mis is met de huidige economische gang van zaken.

quote:

Amazon to Open $21 Million State-of-the-Art Warehouse in Tijuana Slum

quote:

Op dinsdag 28 september 2021 16:25 schreef Hyperdude het volgende:
[ afbeelding ]
[..]
Hopelijk maken ze genoeg winst om grotere raketten dan die van Elon M. te kopen.

https://www.vice.com/en/a(...)ouse-in-tijuana-slum

quote:

PETER DE WAARD

Moet ook de ‘As van het Fiscale Kwaad’ worden uitgeroeid, te beginnen in Nederland?

4 oktober 2021

Naast de beruchte As van het Kwaad (Noord-Korea, Irak, Iran, Libi� en Syri�) is er ook de As van het Fiscale Kwaad. Zij faciliteren geen terroristen die aanslagen beramen, maar faciliteren het doorsluizen van gelden die voor de Belastingdienst of opsporingsambtenaren moeten worden verhuld.

Corpnet, een onderzoeksgroep van de universiteit van Amsterdam, ontwikkelde enkele jaren geleden een algoritme waarmee de kapitaalstromen van 200 miljoen bedrijven naar de Britse Maagdeneilanden en andere belastingparadijzen werden geanalyseerd. De vijf grootste doorsluislanden waren Nederland (met 23 procent op de eerste plek), Groot-Brittanni�, Singapore, Zwitserland en Ierland. Stuk voor stuk hoogontwikkelde democratie�n die niet eens op de zwarte lijst van de EU staan, laat staan dat ze door de internationale gemeenschap als paria-staten worden aangemerkt.

Belastingontwijking is minder bloederig, maar leidt tot even grote maatschappelijke ontwrichting als terreur. Het bevordert ongelijkheid – ‘Ik betaal minder belasting dan mijn secretaresse’, zei supermiljardair Warren Buffett – leidt tot oneerlijke concurrentie en ondermijnt de belastingmoraal van de rest van de burgers en bedrijven die zich geen brievenbus (te hoge instapbedragen, juridische kosten en transactiekosten) kunnen permitteren.

Nu is de As van het Fiscale Kwaad niet met luchtacties tot de orde te roepen – zeg: het platbombarderen van de trustkantoren op de Amsterdamse Zuidas – maar het zou te overwegen zijn de betrokken landen even strikte handelssancties op te leggen als die voor Poetins Rusland gelden. Hierbij zou wereldsheriff de VS zijn Navo-partners even moeten laten vallen. Ondanks eerdere datalekken, zoals de Panama Papers, wordt er nauwelijks iets aan gedaan. Nederland laat uit onmacht de vele trusts ongemoeid. Groot-Brittanni� grijpt vanwege de soevereiniteitsgedachte niet in bij de laatste speldenprikken van zijn imperium in de Caribische Zee, Het Kanaal en de Ierse Zee. En zo ettert het kwaad door.

Het gebrek aan doortastendheid is verklaarbaar. Nederland heeft Wopke Hoekstra, Groot-Brittanni� had Tony Blair. Beiden hebben via een vennootschap op de Britse Maagdeneilanden zaken gedaan. Maar ze voelen zich niet bezwaard, omdat het legaal is. Hoekstra zegt zijn belegging van 26.500 euro in een safaripark via de brievenbus zelfs keurig opgegeven te hebben aan de fiscus en de winst te hebben weggeschonken.

Niemand hoeft zich bij zijn belastingaangifte te laten leiden door moraliteit – ‘ik trek mijn hypotheekrente niet af, want ik heb dankzij een subsidie zo goed geboerd’ – maar iedere burger is wel verantwoordelijk voor het goed functioneren van de samenleving. Daarbij is het de bedoeling dat iedereen zijn faire deel aan belasting betaalt – van de multinationals tot de rijken der aarde. Dat is alleen mondiaal te regelen. En daarvoor moet de As van het Fiscale Kwaad worden uitgeroeid.

quote:

Gevolgen voor ontwikkelingslanden
Volgens berekeningen van de Verenigde Naties lopen ontwikkelingslanden jaarlijks maar liefst 100 miljard aan belastinginkomsten mis, veroorzaakt door belastingontwijking door multinationals.

Met de 100 miljard euro die ontwikkelingslanden mislopen kun je:

- 2,2 miljard mensen voorzien van goede basisgezondheidszorg
- 2,2 miljard mensen schoon drinkwater en sanitair bieden
- het onderwijsbudget in de 47 armste landen verviervoudigen

Met een eerlijk belastingsysteem ontvangen ontwikkelingslanden inkomsten waar ze recht op hebben, kunnen zij investeren in onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuur, en krijgen arme mensen de kans om armoede te verslaan.

quote:

Rule by Target

MARCO D'ERAMO
15 OCTOBER 2021 IDEAS

Can a frugal state be totalitarian? Or, in other words, is an anti-statist totalitarianism possible? These questions have been asked countless times during the era of triumphant neoliberalism: beginning in 1973 when Pinochet implemented the economic dictates of the Chicago School, passing through the various military regimes responsible for carpet privatizations (Argentina, Brazil, Paraguay, Uruguay, Bolivia, etc.), up to the discussions – no matter how wrongheaded – of the ‘sanitary dictatorship’ of neoliberal governance during the pandemic.

Totalitarianism requires a strong, ‘totalizing’ state, at least according to the doctrine promoted by Hayek in his 1944 Road to Serfdom, which in its redacted form, published by Reader’s Digest, sold one million copies. According to Hayek, a society sinks into totalitarianism as soon as the state begins to worry about the economic security of its citizens. The trajectory is irreversible; we start with social security and end up in concentration camps (or gulags). The omnipresence of the state is thus integral to ‘totalitarianism’ in the Arendtian sense.

A recent book, however, has planted in me a seed of doubt. Johann Chapoutot’s Libres d’ob�ir. Le management du nazisme � aujourd’hui (Free to Obey: Management, from Nazism to the Present Day [2020]), translated this year into Italian and German but, as is often the case, not English. Its central figure is Reinhart H�hn (1904-2000): a jurist, academic and SS general, sentenced to death for war crimes but subsequently pardoned. H�hn was part of a group of intellectuals that provided the theoretical framework not so much for Nazism itself as for the Gestapo, the SS and the occupation of almost all of Europe. His partners in this project included Werner Best (1903-89): a jurist too, but first and foremost a senior police officer in Hessen, then head of the political police, and finally plenipotentiary of occupied Denmark; Wilhelm Stuckart (1902-53), lawyer, jurisconsult to the Nazi party, member of the SS and formulator and compiler of the Nuremberg Race Laws; Franz Alfred Six (1909-75), a doctor of political science and member of the SS; Otto Ohlendorf (1907-51), an economic consultant and SS colonel who studied economics, held a doctorate in jurisprudence and commanded a unit responsible for around 90,000 deaths in Ukraine, before being sentenced to death at Nuremberg and hanged.

The presence of this educated �lite at the head of one of the fiercest apparatuses of repression ever conceived, is a marked contrast with the hysterical image of SS officers in many American Second World War films: an image whose coarseness borders on the comical, and banishes the idea that a phenomenon like Nazism could ever repeat itself. We are typically reassured that such ghouls could never again implement such dangerous ideas. Not so in Chapoutot’s portrait. The author explains how these SS intellectuals were called upon to provide a conceptual framework capable of overcoming the enormous logistical difficulties by the conquest of practically the entire continent. In a 1941 text entitled Fundamental Problems for a German Administration of the Great Space, Werner Best wrote that ‘the rapid and powerful expansion of the territories on which the German people directly or indirectly exercise their sovereignty obliges us to review all concepts, principles and procedures through which this sovereignty has hitherto been thought and constructed.’ However much the territory under German dominion might increase, ‘the German people will never be able to afford doubling the number of public servants.’ More would have to be done with fewer personnel, not least because a large part of the male population was conscripted. The procedures of the state needed to be honed, made more flexible. In fact, Best had (unsuccessfully) proposed to Himmler that the public sector adopt a model of relativ lockeren Besetzung (‘relatively “loose” occupation’). The SS intellectuals thus became advocates of flexible management and streamlined protocols, at odds with the caricatured image of the Nazi dictatorship.

Chapoutot charts the social trajectory of these characters following the defeat of Nazism. After his commuted twenty-year sentence, Franz Six became an advertising consultant for Porsche; Best worked as a consultant for the company Stinnes AG, then became an adviser to the Ministry of Foreign Affairs of the German Federal Republic. The most interesting story was that of Reinhart H�hn, who, having escaped the death sentence and spent years practicing homeopathy under a pseudonym, went on to found the Akademie f�r F�hrungskr�fte der Wirtschaft (the Academy for Business Executives) at Bad Harzburg in Lower Saxony. By the time H�hn retired in 1972, around 200,000 German managers had passed through his institution; when he died, the number stood at 600,000. Professors at the school included other ex-SS officers, such as Six and Justus Beyer.

Bad Harzberg taught a style of management by target derived from H�hn’s reforms to the military chain of command. Under this system, the superior officer demands that his subordinates achieve their prescribed objectives, but leaves them free to decide exactly how, intervening only in exceptional cases (management by exception). Regrettably, Chapoutot does not investigate the relationship of the Bad Harzberg technique to the management styles now practiced in the United States. But his narrative shows how these hands-off methods were initially a product of German military expansion, which sought to reconcile a massive administrative operation with a reduced workforce.

The Nazi theorists were famously hostile to law and rights, viewed as creations of inferior Judaic and Latin cultures (Commandments of the Bible and Roman law codes respectively), and foreign to the proud German spirit which claims freedom from legal obligations. As such, they had a deep-rooted distrust of the state as a guarantor, responsible for the enforcement of law. The state was rather seen as a codified, ossified body which obstructs the flexibility and agility necessary for the expansion of Lebensraum. Nazis always talked of Reich (empire), never of Staat (state). Whereas Carl Schmitt saw states as bulwarks of political order, Best developed the idea of a V�lkische Gro�raumordnung (popular order of the Great Space), in which the superior races would create zones of domination around themselves without fear of any normative restriction. Power was the only all-embracing source of political order. Aside from peoples (not, as per Schmitt, states), there existed no other normative points of reference that could be counterposed to the regime established by National Socialism.

For H�hn and his contemporaries, the state is unable to cope on its own when faced with the huge multiplication of tasks and responsibilities entailed by imperial expansion. It was precisely for this reason – to deal with re-armament, war preparations and the administrative challenges posed by the occupation of Europe – that para-state Nazi organizations began to surface, starting with the SS: a ‘private’ police force of 915,000 belonging to the party (even if Nazis always preferred to speak of a Bewegung – a movement – rather than a party). Likewise, Organisation Todt was born as a para-state company and ultimately employed 1.4 million foreign workers to meet civil and military engineering demands during the war. The state thus became one tool among many for achieving the Nazis’ domestic and overseas objectives.

H�hn believed that ‘legal theory has created an illusion, attributing to the state an “invisible personality”, transforming it in a perennial quest for sovereignty’, whereas in reality the state is nothing but an ‘“apparatus” at the service of power’, a tool which ‘the Nazi movement has captured, and to which it has ascribed other duties.’ In a chapter for the edited volume Grundfragen der Rechtsauffassung (Basic Questions for the Conception of Right), he elaborated on this argument: ‘The state is no longer the supreme political entity… It is rather an entity which limits itself to the execution of tasks assigned to it by the leadership (F�hrung), which operates in the service of the people. In this sense, the state is no more than a simple instrument . . . [to fulfill] the objectives it is assigned’.

It is this subordination of the state to externally-imposed targets and assignments that links H�hn’s theory to contemporary neoliberalism. Contrary to popular belief, neoliberals don’t seek to destroy the state; they know full well that without state there is no market. Rather, they want to invert the relationship of power between the market and the state. Not a market in the service of the state, but a state in the service of the market. Just as for H�hn the state is merely a mechanism equipped to achieve certain ends, so too for neoliberalism the state is a company that serves other companies – an entity that provides a service to be assessed in terms of the parameters of private enterprise (profitability, flexibility, best practices, benchmarking). None of this prevents a microscopic, pervasive control of citizenry, nor does it necessarily threaten the ability to stifle dissent. Just because war is outsourced to contractors (private mercenaries, that is to say) doesn’t mean it is less bloody, or lethal – or ‘total’.

The idea these Nazis passed down to us, then, is that of a heteronomous state, subordinated to external functions, designed to obey a logic which lies outside of it (and comes from a party or a company). This reverses the conventional wisdom. Totalitarianism doesn’t consist in enslavement by an omnipotent state; it rather wishes to impose a regime in which the state itself is enslaved as an instrument of an extrinsic omnipotence. A theory of management born to facilitate the advance of the Panzerdivisionen came to resemble the neoliberal project. We are thus able to resolve the Pinochet paradox, in which a brutal dictatorship violently imposes the free market. But if we were to think beyond 1973, it would be interesting to dwell for a moment on Paul Bremer’s 100 Orders, formulated in 2004 with the objective of instituting a neoliberal regime in Iraq, at the time occupied by the US Armed Forces. As Wendy Brown explains in Undoing the Demos (2015),

These mandated selling off several hundred state-run enterprises, permitting full ownership rights of Iraqi businesses by foreign firms and full repatriation of profits to foreign firms, opening Iraq’s banks to foreign ownership and control, and eliminating tariffs […] At the same time, the Bremer Orders restricted labor and throttled back public good and services. They outlawed strikes and eliminated the right to unionize in most sectors, mandated a regressive flat tax on income, lowered the corporate rate to a flat 15 percent, and eliminated taxes on profits repatriated to foreign-owned businesses.

quote:

Op zondag 24 oktober 2021 06:02 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Goh, D66 en VVD hebben meer met het nazisme gemeen dan dat je op het eerste gezicht wellicht zal verwachten. Over het boek Libres d’ob�ir. Le management, du nazisme � aujourd'hui van Johann Chapoutot waarin hij uitlegt dat een type “management” dat door de nazi's in de vorige eeuw werd ingezet is geadopteerd door de neoliberalen van tegenwoordig.
[..]
https://newleftreview.org/sidecar/posts/rule-by-target

quote:

Scheuren in de Europese zorg

Covid versus consultants

In landen met meer marktwerking in de gezondheidszorg blijkt de sterfte door Covid-19 hoger dan in landen waar de zorg vooral een publieke zaak is. Toch blijft de EU bij het primaat van ‘kosteneffici�ntie’.

Rutger van der Hoeven

10 november 2021

Italianen weten dat hun land niet erg effici�nt bestuurd wordt en dat er een stuk of duizend dingen beter kunnen aan hoe hun land werkt. Maar een troost was de zorg. Als je ziek werd, wisten Italianen, konden zij in ieder geval vertrouwen op een van de beste gezondheidszorgsystemen ter wereld. En toen kwam Covid-19.

Uitgerekend in Lombardije, het rijkste deel van het land, werden de met hoogopgeleid personeel en nieuwe technologie gezegende ziekenhuizen overrompeld door de zieken, en werden eerste-hulpzalen met kunst- en vliegwerk omgebouwd tot ic-afdelingen. In een van de donkerste momenten van de pandemie moest in Bergamo, waar het ziekenhuis in 2012 was gemoderniseerd en heropend, een colonne legertrucks de doden afvoeren naar andere regio’s voor crematie. Was dat pure pech door de hoge aantallen infecties, of droegen keuzes en beleid bij aan het drama dat zich in Noord-Itali� voltrok?

Dat Itali� minder aan zorg is gaan uitgeven in de aanloop naar de coronacrisis is een vaststaand feit. ‘Over de afgelopen twee decennia heeft de Italiaanse gezondheidszorg voortdurende bezuinigingen gekend’, stelde een wetenschappelijke studie deze lente vast. ‘Een salarisplafond leidde bijvoorbeeld tot een verschraling van de vaardigheden van ziekenzorgpersoneel, en financi�le reddingsplannen resulteerden in bepaalde regio’s tot vermindering van ziekenhuiscapaciteit en vastlopen van personeelsverloop.’ Maar is er verband tussen de overrompeling van de ziekenhuizen en die bezuinigingen? De studie concludeert voorzichtig dat de bezuinigingen ‘weliswaar financi�le stabiliteit hebben gegarandeerd, maar een aantal negatieve en onbedoelde effecten kunnen hebben gehad’.

Dat is rijkelijk vaag geformuleerd. Twee rapporten die over dit onderwerp gaan, spreken duidelijker taal. Een daarvan is van UNDP, de organisatie van de Verenigde Naties voor economische ontwikkeling. Eerder dit jaar vergeleek UNDP de coronarespons van verschillende landen, en concludeerde dat de welvaart van een land niet bepalend was voor een succesvolle respons op de coronacrisis. Het rapport prees bijvoorbeeld de aanpak van Senegal, dat ook al door het blad Foreign Policy op nummer twee was gezet van de wereldwijde ranglijst voor ‘corona-effici�ntie’ (na Nieuw-Zeeland). In plaats van de hoeveelheid geld die aan gezondheidszorg wordt besteed, wees het rapport de middelen en slagkracht van overheden aan als bepalende factor voor een succesvolle coronarespons. Een conclusie: ‘In bepaalde ontwikkelde landen heeft de uitholling van de publieke sector, door het uitbesteden van taken en door privatisering, de respons op de pandemie gehinderd.’

Die conclusie bouwde voort op een statistisch onderzoek dat UNDP vorig jaar al uitvoerde naar sterfte door Covid-19 in het eerste half jaar van de pandemie. Dat onderzoek zette de gegevens van 147 landen tegenover elkaar, en constateerde een verband tussen de mate van privatisering van de gezondheidssector van een land en de sterfte door Covid-19. In landen waar er relatief meer priv�-geld werd uitgegeven aan gezondheidszorg (en waar het aandeel van publiek geld in de totale uitgaven aan zorg dus lager was) hield het coronavirus erger huis. ‘We concluderen dat een toename van tien procent in particuliere uitgaven aan gezondheidszorg correleert met een 4,9 procent toename in Covid-19-gerelateerde mortaliteit’, schreven de onderzoekers.

Dit sluit aan op andere wetenschappelijke studies uit Itali�. Een daarvan wees gebrekkige co�rdinatie tussen geprivatiseerde instellingen in Europese landen aan als een van de factoren die een goede coronarespons tegenwerkten. Een andere studie stelde vast dat Lombardije ‘in Itali� een voorloper was van privatisering en marktwerking in gezondheidszorg’, en dat dit ‘dramatische consequenties heeft gehad voor het beheersen van de noodsituatie’.

Deze conclusies uit Itali� en uit het rapport van UNDP worden verder onderbouwd door een tweede rapport dat dit jaar in kaart probeert te brengen welke effecten marktwerking en bezuinigingen in de zorg hebben gehad voor de coronarespons in Europa. Dat onderzoek werd uitgevoerd door Corporate Europe Observatory (CEO), een ngo die de invloed van bedrijfslobby’s in Brussel probeert bloot te leggen. Onder de titel When Markets Become Deadly legt CEO bewijs naast elkaar dat optelt tot de conclusie dat ‘uitbesteden van taken en particuliere voorziening van gezondheidszorg de capaciteit van EU-landen om effectief op Covid-19 te reageren significant heeft ondergraven’.

Hoofd onderzoek is de Belg Olivier Hoedeman. Hij legt de bevindingen vanuit Brussel uit. ‘Gezondheidszorg verschilt tussen Europese landen, er zijn landen waar ziekenhuizen en ouderenzorg honderd procent publiek worden gefinancierd, sommige landen met veel priv�-geld in de zorg, zoals Groot-Brittanni� en Itali�, en de andere landen daar tussenin. Maar in vrijwel alle landen is er in de vijf � tien jaar voor de pandemie bezuinigd op gezondheidszorg in het algemeen en ouderenzorg in het bijzonder. Dat leidde in die landen tot onderbezetting in zorginstellingen en ziekenhuizen, en leidde vrijwel overal tot een daling van het aantal ziekenhuisbedden.’

Met name in landen die tijdens de Europese schuldencrisis van de jaren na 2009 financieel in de problemen kwamen, is er bovendien geprivatiseerd in de gezondheidszorg. Met als gevolg onder meer een vermindering van ic-capaciteit. ‘In die landen zijn er bewuste verschuivingen geweest van publieke naar priv�-uitgaven, vanuit de overtuiging dat de particuliere sector effici�nter en dus goedkoper is’, zegt Hoedeman.

De gevolgen daarvan gaan verder dan cijfers op de rekening. ‘Particuliere fondsen hebben andere prioriteiten dan publieke, en zij leggen zich toe op gezondheidszorg waar de winstmogelijkheden het grootst zijn’, zegt Hoedeman. ‘Intensive care is zo’n gebied waar investeerders weinig winstkansen zien. Priv�-ziekenhuizen hebben daarom over het algemeen minder ic-bedden. Dat was in Spanje en Itali� duidelijk te zien: daar was het aantal ic-bedden in bepaalde regio’s behoorlijk gedaald in de jaren voor de crisis. Dat bleek rampzalig te zijn in de eerste maanden van de pandemie.’

Het toelaten van marktwerking en van particuliere investeerders in de gezondheidszorg is een zaak van de landen zelf, maar ook van Europees beleid. Europese landen die financi�le steun nodig hadden uit Brussel kregen die pas na afspraken over hervormingen in bepaalde sectoren van hun economie – vaak in de financi�le sector, maar ook in sectoren waar veel publiek geld naartoe gaat, waaronder de gezondheidszorg. Leidend daarbij was het idee dat overheidsuitgaven omlaag kunnen worden gebracht terwijl toch een bepaalde minimumstandaard van zorgkwaliteit wordt behaald – ‘cost efficiency’ in jargon. Het is de Europese Commissie officieel verboden om een voorkeur uit te spreken voor publieke of particuliere oplossingen in economische zaken, maar niettemin is de voorkeur van opeenvolgende Commissies voor marktwerking en kosteneffici�ntie al twintig jaar overduidelijk.

Volgens onderzoek van CEO heeft deze hang naar marktwerking in de zorg zich tijdens de coronacrisis versterkt. ‘Partijen die lobbyen voor meer marktwerking en privatisering in de gezondheidszorgsector hebben een permanente dialoog met de Europese Commissie. Die dialoog is verdiept tijdens de coronacrisis’, zegt Hoedeman. ‘Bedrijven en lobbyorganisaties zoals Business Europe hebben heel regelmatig intensief overlegd met leden van de Commissie over wat de beste coronastrategie zou zijn. Bedrijven hadden dus directe toegang tot de besluitvorming. Dat de Commissie advies inwint is logisch. Ze heeft een klein ambtenarenapparaat, heeft daarom maar beperkte interne kennis en zoekt daarom terecht extern advies. Maar dat is in dit geval wel bij partijen waarvan we weten dat hun recept altijd is: meer marktwerking.’

Het opvallendst vindt Hoedeman in dit opzicht de rol van consultancybureau McKinsey. ‘McKinsey is in 2020 naar de Commissie gestapt om pro bono mee te helpen aan de Europese coronastrategie, en de Europese Commissie is daarmee akkoord gegaan’, zegt hij. ‘Dat is aan de ene kant lovenswaardig, maar aan de andere kant is McKinsey een heel belangrijke speler in de zorgsector in verschillende Europese landen, en voor regeringsstrategie�n in die sector. In landen waar zij veel invloed hebben, zoals Engeland, was hun advies altijd: meer marktwerking, meer privatisering. Daarin zijn zij niet belangeloos. Als McKinsey in de coronatijd Europese landen meer richting marktwerking in de gezondheidszorg duwt betekent dat voor dat bedrijf in de toekomst veel contracten voor advies over de uitvoering daarvan in verschillende landen.’

Toen de Europese Commissie geen openheid over die contacten gaf, heeft CEO verschillende Wob-verzoeken gedaan. ‘Wij willen inzage in het contact tussen de Commissie en McKinsey. Maar de Commissie bleef dat eindeloos geheim houden. We hebben daarom voor alle e-mails en overleggen die er zijn geweest Wob-verzoeken gedaan. Na een jaar traineren hebben we nu een set documenten gekregen, maar heel veel daarvan is weggelakt. Het lijkt erop alsof de Commissie iets hierover liever geheim wil houden.’

Het belang daarvan gaat verder dan vaststellen of McKinsey, lobbyorganisaties en de Europese Commissie alles zuiver hebben gedaan. Ten eerste omdat de Europese Commissie over 750 miljard euro aan steungeld mag beslissen dat aan landen wordt uitgekeerd via het EU Recovery Fund. Dat fonds, dat Europese landen moet helpen om te herstellen van de schade door het coronavirus, kwam er na een bittere strijd onder de lidstaten. Nederland eiste dat het geld alleen zou worden uitgekeerd als landen eerst een investeringsplan opstelden met daarin de belofte van structurele hervormingen in hun land. De Europese Commissie moet deze plannen goedkeuren voor het geld wordt vrijgemaakt. In de plannen die er nu liggen (alleen Nederland heeft zelf nog geen plan ingeleverd, een half jaar na de deadline) zitten vaak ook hervormingen van de gezondheidszorgsector.

Dat is op zich niet slecht, alleen is het wel van belang dat die hervormingen niet achterhaalde doelen dienen. Als post-corona-studies uitwijzen dat geprivatiseerde zorg een slechtere respons op een pandemie betekent, en dus heeft gezorgd voor onnodig veel doden, maatschappelijke ontwrichting en hogere kosten, dan moet die les centraal staan in een herstelplan na die pandemie. Zeker voor de Europese Commissie, die graag de term ‘science driven’ gebruikt als het om gezondheidszorg gaat. Maar dat lijkt hier niet het geval – de Commissie heeft deze inzichten in ieder geval niet omarmd, en lijkt nog steeds primair te sturen op kosteneffici�ntie.

De ori�ntatie van de Europese Commissie is ook belangrijk omdat de EU werkt aan een soort ‘Gezondheidsunie’, EU4Health. Daarover is nog veel onduidelijk, terwijl het cruciaal is welke lessen worden getrokken uit de coronapandemie. Daarover is de Commissie niet helder – ze komt niet verder dan kreten als dat gezondheidszorg moet worden ‘versterkt’. Een breed debat over de inhoudelijke ori�ntatie van EU4Health ontbreekt – net als een bredere discussie over de lessen van Covid-19 voor de gezondheidszorg in Europese landen, en hoe de Europese Commissie die moet ondersteunen. Zoals Olivier Hoedeman zegt: ‘Het is heel belangrijk dat de fundamentele vragen worden besproken welke gezondheidszorg we in Europa willen hebben, en welke lessen we trekken uit de ervaring van Covid-19. Dat debat is nog niet van de grond gekomen.’

quote:

'Nederland nog altijd grote speler voor brievenbusfirma's'

GISTEREN, 13:13

Nederland is nog altijd aantrekkelijk voor bedrijven en criminelen om belasting te ontwijken en geld te verhullen via zogenoemde brievenbusfirma's, ondanks de aanpak daarvan. Dat concludeert de Commissie Doorstroomvennootschappen in een advies aan het kabinet. De firma's beschadigen de reputatie van Nederland, terwijl ze economisch gezien weinig opleveren. De commissie dringt dan ook aan op verdere actie.

"Het duurt nog wel een paar jaar voordat we weten hoeveel invloed de eerdere aanpassingen tegen brievenbusmaatschappijen hebben gehad. Maar tot nu toe kunnen we zien dat Nederland nog steeds een grote speler is en de doorstroom door Nederland niet minder is geworden", zegt commissievoorzitter Bernard ter Haar.

In 2019 telde Nederland 12.400 brievenbusfirma's, met een waarde van zo'n 4500 miljard euro, 5,5 keer het bruto binnenlands product. Maar het levert nauwelijks extra banen op en ook de schatkist wordt er niet verder mee gevuld.

Reputatie van Nederland
Zo schat de commissie dat er 3000 tot 4000 banen bij zijn gekomen en is de betaalde belasting door de brievenbusfirma's nog geen 1 procent van de totale belastinginkomsten in Nederland. Vooral multinationals, die vaak een brievenbusfirma hebben op de Zuidas in Amsterdam, en hun belastingadviseurs zouden hier voordeel van hebben gehad.

"Dit staat volgens de commissie niet in verhouding tot de negatieve effecten voor andere landen en daarmee voor de reputatie van Nederland", schrijft de commissie. Want met het oprichten van brievenbusfirma's in Nederland wordt voornamelijk belasting in andere landen ontweken. Hoeveel die landen mislopen kan de commissie niet becijferen, maar vooral ontwikkelingslanden worden erdoor geraakt.

'Doorstroomland'
Volgens voorzitter Ter Haar is Nederland nog altijd het buitenbeentje als het gaat om de regels voor brievenbusmaatschappijen, en is het daarom aannemelijk dat bedrijven Nederland kiezen om een fiscaal voordeel te behalen.

Zo staat Nederland op de vierde plek van de index voor belastingparadijzen van Tax Justice Network. En daar komt de term 'Nederland doorstroomland' vandaan: het is geen belastingparadijs door de lage winstbelasting, maar doordat een groot deel van de wereldwijde buitenlandse investeringen door Nederland loopt. En dat is mogelijk, omdat lange tijd geen belasting daarover werd geheven.

En ook al heeft Nederland in vergelijking met andere landen al een aantal maatregelen genomen om belastingontwijking tegen te gaan, toch vindt de commissie dat er meer nodig is om bedrijven te ontmoedigen nog meer brievenbusfirma's in Nederland op te richten. Zo is het advies om belastingvoordelen weg te nemen waar het kan, zoals bij brievenbusfirma's met weinig personeel, en de administratieve kosten te verhogen.

Meer transparantie
Maar vooral klinkt de roep om meer transparantie. Landen moeten meer samenwerken, zodat de belastingautoriteiten erachter kunnen komen hoe bedrijven belasting ontwijken. Meer informatie-uitwisseling is volgens de commissie dan ook geboden.

En meer transparantie moet ook leiden tot het tegengaan van witwassen, want met een brievenbusfirma kunnen criminelen hun identiteit verhullen en verdoezelen waar hun geld vandaan komt. De commissie stelt daarom voor om het zogenoemde Ultimate Benifical Owner (UBO) register uit te breiden, waarmee achterhaald kan worden wat een bedrijf precies doet en met welk oogmerk.

Het eindrapport van de commissie wordt ook naar Brussel gestuurd, zodat de Europese Commissie het advies kan meenemen in de Europese wet- en regelgeving. Demissionair staatssecretaris Vijlbrief schrijft dat het nieuwe kabinet beslist of het advies ook daadwerkelijk tot strengere regelgeving zal leiden. Daarbij benadrukt hij dat ook naar de uitvoering, door bijvoorbeeld de Belastingdienst, moet worden gekeken voordat er iets wordt aangepast.

Wat is een brievenbusmaatschappij?
Een brievenbusmaatschappij wordt ook wel een 'doorstroomvennootschap' genoemd. Vooral rente, royalty's en dividend (winstuitkering) stromen als het ware door die maatschappijen en worden vervolgens doorgesluisd naar belastingparadijzen zoals de Bahama's of de Maagdeneilanden. In de periode van 2015 tot 2019 stroomde op die manier jaarlijks 170 miljard euro door Nederland.

Voorheen was een postadres voldoende om geld door te sluizen. Artiesten als The Rolling Stones en U2 hadden zo'n vennootschap en waren zo toch een beetje Nederlands. Maar die regels zijn aangescherpt en een bedrijf moet nu fysiek aanwezig zijn (fiscalisten noemen dat substance), zoals werknemers en een ingericht kantoor. Maar uit het onderzoek blijkt dat die strengere eisen bedrijven er nog niet van weerhouden om via Nederland belasting te ontwijken.

quote:

Op dinsdag 7 december 2021 04:39 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Bezitten levert in Nederland meer op dan werken en ondernemen. Dat krijg je als je de neoliberalen aan de knoppen laat draaien.
[ twitter ]

quote:

Op dinsdag 7 december 2021 09:09 schreef Jan_Onderwater het volgende:
Wil jij dan bezit gaan belasten? Leuk voor al die mensen met een eigen huis,

quote:

Op dinsdag 7 december 2021 13:04 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]
Die rekenen zich nu rijk over de ruggen van daklozen en flexhuurders.

quote:

Op dinsdag 7 december 2021 13:32 schreef Jan_Onderwater het volgende:

[..]
Decennia falend overheidsbeleid mbt woningbouw, en niet de schuld van mensen die in hun eigen huis wonen. Je moet de oorzaak van problemen aanpakken, niet de bijeffecten. Er moeten gewoon honderduizenden betaalbare woningen worden gebouwd, daar is een deltaplan voor nodig, niet een overheid die mensen weer eens extra gaat belasten en het geld in de algemene middelen dumpen om er weer leuke plannetjes mee uit te voeren of om te verdelen.
De financiering daarvan is eenvoudig, een NV opzetten die daarvoor leent uit de markt, er is kapitaal genoeg.

quote:

Op dinsdag 7 december 2021 14:19 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]
Al die huizenbezitters stemmen VVD vanwege de HRA. Dus de kapotte woningmarkt is wel hun schuld.

quote:

Op dinsdag 7 december 2021 14:19 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]
Al die huizenbezitters stemmen VVD vanwege de HRA. Dus de kapotte woningmarkt is wel hun schuld.

quote:

Op dinsdag 7 december 2021 14:29 schreef Jan_Onderwater het volgende:

[..]
HRA is niet de oorzaak van de problemen op de woningmarkt.

quote:

Op woensdag 8 december 2021 11:12 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]
Maar wel de reden dat mensen VVD blijven stemmen.

quote:

Op woensdag 8 december 2021 11:12 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]
Maar wel de reden dat mensen VVD blijven stemmen.

quote:

Weinig groei op conservatoria vanwege bezuinigingen muziekonderwijs

21 oktober '21

Conservatoria in Nederland hebben te maken met heel weinig groei van studenten uit eigen land. Dit komt naar eigen zeggen door de bezuinigingen op muziekscholen. Dat blijkt uit onderzoek van het televisieprogramma Zembla. Het aantal Nederlandse studenten op bijvoorbeeld het conservatorium in Maastricht is nog maar een derde ten opzichte van vijftien jaar geleden. Dit meldt 1Limburg.

De bezuinigingen op het muziekonderwijs is de oorzaak van de verschraling van het aantal muziekstudenten van het aantal Nederlandse conservatoriumstudenten. Dat vinden verschillende directeuren van conservatoria in Nederland. In 2011 kondigde voormalig staatssecretaris van Cultuur, Habe Zijlstra, bezuinigingen aan van zo’n 200 miljoen euro. Tien jaar later blijken die bezuinigingen verwoestend te zijn geweest voor muziekscholen.

Nederlandse studenten
Bij het conservatorium in Maastricht zorgt dit voor veel minder aanwas onder Nederlandse studenten. In 2017 was er nog 33 procent van de studenten afkomstig uit eigen land, nu ligt dat percentage op elf procent.

Beleid
“Je ziet natuurlijk, dat als er minder Nederlanders instrumenten gaan spelen, dat in de Nederlandse cultuur het ��n en ander gaat verdwijnen. Dat is een soort gevolg van beleid, waar niet heel goed over nagedacht is als je de muziekscholen laat verpauperen of opheft”, aldus George Wiegel, directeur van het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

https://www.nationaleonde(...)muziekonderwijs.html

quote:

Europese Commissie wil Nederlandse brievenbusfirma's aanpakken

22 december 2021 14:24
Aangepast: 22 december 2021 15:23

De Europese Commissie presenteert vandaag een wetsvoorstel die het de duizenden Nederlandse brievenbusfirma's flink lastig kan gaan maken. Als de wet wordt aangenomen, moeten ze gaan bewijzen dat er geen geld wordt doorgesluisd en Europese belastingdiensten inzicht gaan geven in bedrijfsactiviteiten.

Nederland is met ruim 12.000 doorstroomvennootschappen een heus brievenbusparadijs. Van Pfizer, tot Bono en allerhande maffiabazen, wie een beetje geld heeft en daarover zo min mogelijk belasting wil betalen heeft er wel eentje, zegt voorzitter van de Belastingcommissie van het Europees Parlement Paul Tang...

quote:

Op donderdag 23 december 2021 05:32 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Ik hoop van harte dat dit wetvoorstel het haalt. Makkelijk zal dat niet worden omdat het VVD66-menstype er uiteraard alles aan zal doen om dat te blokkeren. Dit verdorven menstype vindt het immers enorm belangrijk dat de Zuidas advocaat jaarlijks zijn wagenpark kan uitbreiden, daar mogen ontwikkelingslanden best voor geplunderd worden.
[..]

quote:

Op donderdag 23 december 2021 08:33 schreef Jan_Onderwater het volgende:

[..]
Dit wetsvoorstel betekend niets meer of minder dat kleine landen in de EU (Nederland, Ierland) genaaid worden omdat zij hun aantrekkelijkheid verliezen tov de grote landen (Duitsland, Frankrijk) die aantrekkelijkheid met subsidies kopen.

quote:

Op donderdag 23 december 2021 05:32 schreef Bondsrepubliek het volgende:
De Europese Commissie presenteert vandaag een wetsvoorstel die het de duizenden Nederlandse brievenbusfirma's flink lastig kan gaan maken. Als de wet wordt aangenomen, moeten ze gaan bewijzen dat er geen geld wordt doorgesluisd en Europese belastingdiensten inzicht gaan geven in bedrijfsactiviteiten.

quote:

Op donderdag 23 december 2021 05:32 schreef Bondsrepubliek het volgende:
Ik hoop van harte dat dit wetvoorstel het haalt. Makkelijk zal dat niet worden omdat het VVD66-menstype er uiteraard alles aan zal doen om dat te blokkeren. Dit verdorven menstype vindt het immers enorm belangrijk dat de Zuidas advocaat jaarlijks zijn wagenpark kan uitbreiden, daar mogen ontwikkelingslanden best voor geplunderd worden.
[..]

quote:

Op donderdag 23 december 2021 08:33 schreef Jan_Onderwater het volgende:

[..]
Dit wetsvoorstel betekend niets meer of minder dat kleine landen in de EU (Nederland, Ierland) genaaid worden omdat zij hun aantrekkelijkheid verliezen tov de grote landen (Duitsland, Frankrijk) die aantrekkelijkheid met subsidies kopen.

quote:

Op donderdag 23 december 2021 10:40 schreef Hanca het volgende:

[..]
Je weet dat een kabinet met VVD en D66 heel erg bezig is geweest met de aanpak van brievenbusfirma's?

Maar goed, het is natuurlijk prima als naast het Nederlandse kabinet ook de EU daar mee bezig is.

quote:

Op donderdag 23 december 2021 10:31 schreef Papierversnipperaar het volgende:

[..]
Maar brievenbus-landen naaien nu hun buren en ontwikkelingslanden met hun belasting ontwijkende constructies.

quote:

Op donderdag 23 december 2021 10:43 schreef VoMy het volgende:

[..]
Gelachen, want 'grote' landen kopen hun aantrekkelijkheid niet met subsidies, '

quote:

Op donderdag 23 december 2021 12:32 schreef Jan_Onderwater het volgende:

[..]
Tesla werd een dik miljard beloofd voor de fabriek in Brandenburg
Intel shopt op het moment ook en wil miljarden aan subsidie.

quote:

Op donderdag 23 december 2021 10:40 schreef Hanca het volgende:

[..]
Je weet dat een kabinet met VVD en D66 heel erg bezig is geweest met de aanpak van brievenbusfirma's?

quote:

AANGEPAST MA 22 NOVEMBER, 14:52

'Nederland nog altijd grote speler voor brievenbusfirma's'

Nederland is nog altijd aantrekkelijk voor bedrijven en criminelen om belasting te ontwijken en geld te verhullen via zogenoemde brievenbusfirma's, ondanks de aanpak daarvan. Dat concludeert de Commissie Doorstroomvennootschappen in een advies aan het kabinet. De firma's beschadigen de reputatie van Nederland, terwijl ze economisch gezien weinig opleveren. De commissie dringt dan ook aan op verdere actie...

quote:

Op vrijdag 24 december 2021 13:03 schreef Bondsrepubliek het volgende:

[..]
[..]