quote:
Op zondag 16 november 2008 02:33 schreef ClioSporT het volgende:[..]
(1922'de Turk ordularinin zaferi neticesi Anadolu'daki emelleri gerceklesmeyen İngiltere'nin Turk dusmani olarak bilinen Basbakani Lioyd George, Parlamento'da kendisine yöneltilen suclama ve tenkitleri söyle cevaplandirmistir):
'Arkadaslar, yuzyillar nadir olarak dahi yetistirir. su talihsizligimize bakin ki o buyuk dahi cagimizda Turk Milleti'ne nasip oldu. Mustafa Kemâl'in dehasina karsi elden ne gelirdi.
(D. Lloyd George, İngiltere Basbakani, 1922)Bir ulusun hayatinda bu kadar az surede bu denli kökten degisiklik pek seyrek gerceklesir... Bu olaganustu isleri yapanlar, hic kuskusuz kelimenin tam anlamiyla buyuk adam niteligine hak kazanmislardir. Ve bundan dolayi Turkiye övunebilir.
(Eleftherios Venizelos, Yunanistan Basbakani, 1933)Bir insana ölumunden sonra bu derece sevgi ve yas gösterileri yapilmasi milletler tarihinde az görulen seylerdendir.'
(ATHİNAİKA, Atina, 12 Kasim 1938)'Ataturk'un Turkiye'de yaptigini hicbir tarafta, hicbir kimse yapmadi: Ne Cavour, ne Cromwel, ne de Washington... Ataturk'un buldugunu, hic kimse bulmadi ve Ataturk'un yaptigini da hic kimse yapmadi. İlham ettigi kimselere ve kendi prensiplerine göre yarattigi yeni kusak, O'nun eserine devam edecektir.'
(Tipos Gazetesi)İngiliz, Fransiz ve İtalyanlari Anadolu'dan uzaklastirip bizi de yenince,, karsimizda siradan bir adam bulunmadigini ve O'nun gercek yaratici kudretini kavramaktan uzak kalmis oldugumuzu kabul ettik. (1938)
(Yorgi PESMAZOgLU, Yunan Ekonomi Baskani)cok, pek cok devrimciler göruldu. Fakat hicbiri Ataturk'un cesaret ettigi ve muvaffak oldugu seyi yapmadi.'
(Messager D'Athenes, Yunanistan Gazetesi, 11 Kasim 1938)Tarih, silinmez harflerle bu devlet adamin ismini hakedecektir. Ataturk bir halk adamidir. Kirilmaz azmi, keskin zekâsi ve kudreti kendisini yendigi alin yazisinin önune getirmis, böylece yeni Turkiye'nin yaraticisi olmustur.
(Yugoslavya, Politika Gazetesi, 11 Kasim 1938)Sakarya Savasi, Sakarya Zaferi, yirmi yasimin en kuvvetli hatirasi olmustur. O zamanlar, kendi kendime diyordum: Acaba ben de ulusumu böylesine seferber edemezmiyim, onun ruhuna kurtarici hamleyi, bu dizgin tanimaz ihtirasi asilayamaz miyim?
(Habib BURGİBA, Tunus Devlet Baskani, 1965) Ataturk, tarihin her devresi icin, insanligin bir mucizesidir.
(Suriye) Ataturk'un ölumu yalniz Turk Milleti icin degil, onun örnegine cok muhtac olan butun Dogu milletleri icin en buyuk kayiptir.
(ELEYYAM Gazetesi, sam- 1938)Vatanini muhakkak bir parcalanmaktan kurtararak gemisini guvenilir bir limana göturdukten sonra milletinden bir taht istemedi. O, kelimenin butun anlamiyla bir insan, essiz bir dahi, kahraman bir asker ve siyaset adami idi. Hayatini milleti'nin mutluluguna adadi, bu ugurda genc yasda hayata gözlerini kapadi.
(Elifba Gazetesi, sam- 1938)O'nun ölumu, dunya icin de derinligi ölculmez bir kayiptir.
(Sovyetler)
Adi, Turk Milleti'nin millî kurtulus savasinda ve Turkiye'nin siyasi alanda yeniden örgutlenmesine gayet siki bir surette bagli olan Kemal Ataturk'un ölumu gerek Turkiye icin, gerekse butun dostlari icin derinligi ölculmez bir kayiptir.
Turk Milleti'nin en samimi dostlari arasinda bulunan Sovyetler, zamanimizin bu örneksiz devlet adaminin öneminden dolayi derin bir aci icindedirler.
(İzvestia Gazetesi, Moskova, 1938)Ataturk, dunya uzerinde yeni bir devir acmis bir insandir. Ben, O'nun Turk kadinlarina hak vererek ve bir ulkede anayi, yakisir oldugu yucelige eristirerek Bati'ya ders verdigini nasil unuturum.
(Uluslararasi Kadinlar Birligi Delegesi, Prenses Aleksandrina)
Romanya'da Ataturk'un ölum haberi geldigi gun, butun okullarda dersler tatil edildi.
(Romanya-Rador Ajansi: Bukres)Milletimiz, en buyuk Turk'un karsisinda kederli bir saygi ile egilmektedir.
(Romanya)Ataturk, basi dumanli doruklarda yuce bir dag tepesidir. Siz O'na yaklastikca o yukselir ve aranizdaki mesafe sonsuza degin ayni kalir. Devirlerinde buyuk gözuken, zamanla kuculen benzerlerinden farki budur ve böyle kalacaktir.
(Arriba Gazetesi, Portekiz, 1938)
Uzun bir yol asilmis, yuce bir eser ortaya konmus, bir cok zaferler elde edilmistir. Butun bunlar Ataturk'un eseridir.
(Polanya, Kurjer Warzavski Gazetesi)O, Turkiye'yi kurmakla butun dunya uluslarina Muslumanlarin seslerini duyuracak kudrette oldugunu ispat etti. Kemal Ataturk'un ölumuyle Musluman dunyasi en buyuk kahramanini kaybetmistir. Ataturk gibi bir önder önlerinde bir ilham kaynagi olarak dikildigi halde Hind Muslumanlari bugunku durumlarina hâlâ razi olacaklar mi?
(Muhammet Ali Cinnah-Kaidiâzam, Pakistan Cumhurbaskani, 1954) Bizim aslimiz rengi ucmus bir kivilcim iken, O'nun bakisi ile cihani kaplayan ve aydinlatan bir gunes haline geldik.
(İkbal, Pakistan Millî sairi)'Ataturk'un yaptiklari insanoglunun kolay kolay yapabilecegi seylerden degildir. O; busbutun baska bir insandi.'
(El-Misri Gazetesi, Misir, 11 Kasim 1938) Turkler, Ataturk'u olaganustu bir tutkunlukla seviyorlar.
Bursa'ya giderken trende rast geldigim bir cocuga İstanbul veya Ankara'dan hangisini sevdigini sordum. cocuk Ankara'yi sevdigini söyledi. Nedenini sordugumda: 'Ankara'da Ataturk bulundugu icin..' cevabini verdi.
(Misir, El Bela Gazetesi)Yuzyilimizda, 'olmayacak hicbir sey yoktur' seklindeki tarihi gercegi isbatlayan ilk adam olmustur.
(Eski Ujsag. Macar.)
Budapeste, 20 (a,a) - Macar ajansi teblig ediyor:
Basvekil İmredi, Ataturk'un cenaze törenini yapilacagi 21 Kasim Pazartesi gununu Macaristan'in millî yas gunu sayarak butun memlekette resmi binalara siyah bayraklar cekilmesini emretmistir. Harbiye Naziri ve Budapeste Belediye Reisi de, askeri binalar ve belediye binalari icin ayni karari almislar ve Belediye Reisi ayrica, halki da siyah bayrak cekmeye dâvet etmistir.
(Namzetti Ujsang Gazetesi, Budapeste-1938)
Dunyanin cok nadir yetistirdigi dahilerdendir. Dunya tarihinin gidisini degistirmistir.
(An Nahar, Beyrut)
Yuzyildanberi Kucuk Asya'nin cikardigi en buyuk lider.
(The Japan Chronicle, Kobe)'Hayatinin sonuna kadar milleti'nin mutlak guveni ile kurdugu devletin basinda muzaffer kumandaninin kisiligi, esi görulmemis bir karakter örnegidir.'
(Comte Carlo Sforza, İtalya Eski Disisleri Bakani)ustun iradesi, tukenmez cesareti ve essiz sezis ile hasimlarini dize getirdi. Fazilet ve ciddiyeti, uc yilda memleketine yalniz askeri, ayni zamanda tam ve doyurucu bir siyasi zafer kazandirdi.
(F. Perrone Di San Martino, İtalyan Yazari)
'Ataturk'un ölumu ile dunya buyuk bir liderini kaybetti.'
(Gazeta Del Popolo Gazetesi, İtalya, 11 Kasim 1938)(Lozan universitesi salonunda, Lozan Turk Talebe Cemiyeti'nin hazirladigi törende.)
'Siz Turk gencleri, bugun Buyuk sef'inizi kaybettiginizden dolayi ne kadar aglasaniz haklisiniz. universite, sizin bu buyuk yasiniza katilmaktadir. Ataturk'un bu Buyuk Adam'in hayatini burada az bir vakit icinde bildirmeye imkân yoktur. Bu dâhinin, vataninin tarihinde isgal ettigi parlak sayfalari size hatirlatmak isterim. Turkiye'yi yaratan, tarihimizin bu en Buyuk Adam'in basimi en derin hurmetle egerek selâmlarim.'
(Profesör MORRF)'Ataturk, bir medeniyet kaynagi idi.'
(İsvicre)Modern Turkiye'nin yaraticisi Kemal Ataturk'un eserleri, memleketi icin yaptiklari İsvec'te cok iyi bilinmektedir. Ataturk'un liderligi altinda Turkiye'nin kalkinmasini, fevkâlâde ileri hamlelerini hayranlikla takibettik. Ataturk'un, hukuk alaninda oldugu gibi, diger alanlarda da getirdigi reformlarla Turkiye, icinde bulundugu cok zor durumdan kurtarilip kuvvetli ve guvenilir temeller uzerine yerlestirilmistir.
(ERLANDER, İsvec Basbakani)
'Mustafa Kemal Ataturk, kuskusuz 20. yuzyilda dunya savasindan önce yetisen en buyuk devlet adamlarindan biri, hicbir millete nasip olmayan cesur ve buyuk bir inkilâpci olmustur.'
(Ben Gurion, İsrail Basbakani, 1963) 'Ataturk, askeri dehâ ile devlet adami filozof dehâsini toplamistir.'
(İspanya)
İslam dunyasinin buyuk insan yetistirme gucunu yitirdigini öne surenler, Ataturk'u hatirlamali ve utanmalidirlar. (Tahran Gazetesi, İran, 1939) (Leuk voor triggershot die als extremist zijnde zich waarschijnlijk meer aangetrokken voelt tot Iran)
Ataturk'un ölumu dolayisi ile Kraliyet Sarayi sehinsâhi ve hukumet bir ay resmî yas ilân etmistir. Majeste sehinsah, gömme töreninin sonuna kadar İran'da askerî ve resmî binalar uzerinde ve yabanci ulkelerdeki İran temsilciliklerinde bayraklarin yariya indirilmesini emir buyurmuslardir. Bu irade-i sehinsahî bugun butun gazetelerde ilân edilmistir.
(Tahran)Bugun Turkiye, buyuk ve yeni bir memlekettir. Ve savas sonrasinin dehset, sefalet ve bitkinliginden cikmis olan bu yeni Turkiye, Ataturk'un dimaginda vucut bulmustu. O, bu Turkiye'yi kendi elleriyle dunyaya getirdi.
(Dela Mail Gazetesi)Kadinlar baska hicbir ulkede bu kadar hizla ilerlememislerdir. Bir ulusun bu derece degismesi, tarihte, gercekten esi olmayan bir olaydir.
(İngiliz, Daily Telgraph Gazetesi)Ataturk, yalniz Turk Milleti'nin degil, özgurlugu ugruna savasan butun milletler önderiydi. O'nun direktifleri altinda siz bagimsizliginiza kavustunuz. Biz de o yoldan yuruyerek özgurlugumuze kavustuk.
(Bayan Sucheta KRIPALANI, Hint Parlamento Heyeti Baskani) Denilebilir ki onsuz, İslâm alemi yolunu bulabilmek icin elli yil daha bekleyecekti.
(Fransiz, Berthe Georges-Gaulis) Ataturk öldu. Baris kubbesinin Dogu sutunu yikildi. Artik evrende barisi kimse garanti edemez. Nitekim Avrupali devlet adamlari; O'nun 1930'da yaptigi uyari ve tavsiyeleri dinlememis ve dunyayi 1939 yilinda ikinci buyuk savas felâketinin icine suruklemislerdir.
(Fransiz Gazetesi Sanerwin)Tarih cok buyukler gördu. İskenderler'i, Napolyon'lari, Washington'lari gördu. Fakat yirminci yuzyilda buyukluk rekorunu Ataturk, bu Turk oglu Turk kirdi.
(L'Illustration, Fransa)'Ataturk, yirminci yuzyilin en buyuk mucizesidir.'
(National Tidence Gazetesi, Danimarka, 11 Kasim 1938)
Eger tarih bir kalbe sahip olsaydi, Mustafa Kemal'i mutlaka kiskanirdi.
(Tchang Yang Yee Pan Gazetesi, cin, 1958)
'Ataturk, butun Asya kitasinin Ata'sidir.'
(cin)
'Biz cinliler, hepimiz bu yasa katiliyoruz. Zira buyuk bir milletin, cok sevilen Buyuk Ata'sinin ölumu, yalniz Turkiye icin degil, ayni zamanda bizim kitamizda ve butun dunyada buyuk bir bosluk birakmaktadir.'
(cin Basini)'Hic bir ulke, Ataturk'un Turkiye'sinin gördugu degisiklikleri bu kadar hizli bir sekilde görmemistir. Bugunun Turkiye'sinin tarihi Mustafa Kemal'in tarihidir.'
(Dness Gazetesi, Bulgaristan, 11 Kasim 1938)Turkiye'nin uluslararasi unu, prestij ve otoritesi durmaksizin yukselmistir.
Milletine bu kadar az zamanda bu ölcude hizmet edebilen tek devlet adami Ataturk'tur.
(Libre Belgique Gazetesi)Bir yenilginin ucurumuna dustugu halde, ilkin neticesiz sanilan İstiklâl Mucadelesini yapan Turk Milleti, önunde saygiyla egilmeden bu satirlara son veremez.
Zafer nesesiyle kendinden gecmis bir diplomasinin kararini 'hayir' diyerek yirtmak ve yuzlerine firlatmak örnegini biz Almanlar, Turklere borcluyuz.
(Alman Askeri Dergisi Vissen Und Vehr)Benim uzuntum iki turludur; önce böyle buyuk bir adamin kaybindan dolayi butun dunya gibi uzgunum. İkinci uzuntum ise, bu adamla tanismak hususundaki siddetli arzumun gerceklesmesine artik imkân kalmamis olmasidir.
(Franklin ROOSEVELT, A.B.D. Baskani)
Forward Newspaper
28 Januari 1994
Toen Mustafa Kemal de Shema Yisrael reciteerde; "Dit is ook mijn geheime gebed"
Er zijn twee vragen die ik wil stellen, zei ik over de telefoon tegen Batya Keinan, woordvoerster van Israëlisch president Ezer Weizman die de volgende dag, maandag 24 januari, zou vertrekken voor een eerste bezoek van een joodse president aan Turkije. De eerste was of Weizman zou deelnemen aan een officiële herdenkingsceremonie ter nagedachtenis van Mustafa Kemal. Mevrouw Keinan controleerde de reisroute van de president en antwoordde dat hij en zijn vrouw op de ochtend van hun aankomst een krans zouden gaan leggen op het graf van Mustafa Kemal. Ze vroeg wat mijn tweede vraag was.
"Weet president Weizman dat Ataturk joodse voorouders had en dat hij als kind Hebreeuwse gebeden heeft geleerd?", vroeg ik.
"Natuurlijk, natuurlijk" antwoordde mevrouw Keinan, niet in het minst verrast, alsof ik had gevraagd of de president zich er van bewust was dat Ataturk de nationale held van Turkije was. Ik bedankte haar en hing op. Enkele ogenblikken later bedacht ik me terug te bellen om te vragen of de president de intentie had te verwijzen naar de joodse afkomst van Ataturk, nu hij toch in Turkije was.
"Ik ben zo blij dat u terug belt", zei mevrouw Keinan, die nu opgewonden en verdrietig klonk. "Van waar precies heeft u deze informatie?" vroeg ze mij. Ik reageerde door te vragen: "waarom deze vraag als het kantoor van de president deze informatie ook heeft?"
"Omdat dit niet het geval is", bekende ze. Ze vertelde me dat ze in eerste instantie had gezegd dat dit wel zo was, omdat ik zo zelfverzekerd overkwam. Ze zei: "nadat u had opgehangen, vertelde ik dit maar niemand wist hier iets over. Kunt u ons alstublieft faxen wat u weet?"
Ik faxte haar een verkorte versie. Hier is de langere, uitgebreide versie:
Verhalen over het jood zijn van Ataturk, van wie er zich op ieder belangrijke plein in Turkse dorpen en steden een standbeeld bevindt, deden de ronde reeds tijdens zijn leven maar werden door hemzelf en zijn familie tegengesproken en daarmee nooit serieus genomen door biografen. In geen enkele van de zes biografieën over hem, die ik deze week heb geraadpleegd, is er maar een verwijzing naar deze speculaties. De enige gedrukte wetenschappelijke verwijzing hierover vond ik in de vermelding van Ataturk in de Israëlische
Entsiklopedya Ha Ivrit:
"Mustafa Kemal Ataturk (1881 - 1938): Turks generaal en stichter van het moderne Turkije.
Mustafa Kemal werd geboren in een familie van een douanebeambte in Thessaloniki, en verloor op jonge leeftijd al zijn vader. Onder de joden en moslims in Turkije is er geen overtuigend bewijs voor de stelling dat zijn familie afkomstig is van de Doenme. Als jongen rebelleerde hij tegen zijn moeders wens om hem een traditionele religieuze opleiding te geven. Op 12-jarige leeftijd werd hij op eigen verzoek naar een militaire school gestuurd voor een opleiding."
De Doenme waren een ondergrondse sekte van de Sabbatianen: Turkse joden die moslim namen aangenomen hadden en zich op het oog gedroegen als moslim, maar in het geheim geloofden in de Sabbetai Zevi; een valse profeet uit de 17de eeuw, die voorzichtig bewaakte gebeden en rituelen leidde.
Betreffende de opleiding die Ataturk heeft genoten is de encyclopedische versie tegenstrijdig aan de versie van Ataturk zelf. Hier is zijn beschrijving, aangehaald door zijn biografen:
"Mijn vader was een man met een liberale visie, hij was godsdienst vooral vijandig gezind en een aanhanger van de westerse ideeën. Hij zou voor mij verkozen hebben mij naar een seculiere school te zien gaan die niet gebaseerd is op het leren van de Koran maar op de moderne wetenschap. Bij deze strijd (tussen vader en moeder Kemal betreffende de opleiding van hun zoon, red.) slaagde mijn vader na een kleine tactische greep erin om de overwinning te bereiken; hij deed alsof hij zich gewonnen gaf aan de wensen van mijn moeder en regelde dat ik de (Islamitische) school van Fatma Molla Kadin met de traditionele ceremonie kon betreden. Na ongeveer zes maanden trok mijn vader me terug van de school en nam me mee naar de school van de oude Semsi Effendi, die een vrije voorbereidende school volgens Europese methodes leidde. Mijn moeder maakte geen bezwaren, daar haar wensen ingewilligd waren. Bovenal was het de ceremonie dat haar tevreden gesteld had."
Wie was de vader van Mustafa Kemal, die zich hier als een typische Doenme gedroeg: naar buiten toe de ceremonies van de moslims observeerend maar van binnen hen bespotten?
Zubeyde, de moeder van Ataturk, kwam van de westelijke bergen van Thessaloniki, nabij de huidige Albanese grens. Over de afkomst van zijn vader, Ali Riza, is weinig geweten. Verschillende schrijvers hebben hem Albanees genoemd, anderen hebben gesteld hij was afkomstig uit Anatolie, weer anderen hebben hem als afkomst Thessaloniki gegeven. Lord Kinross, in zijn korte werk "Ataturk" uit 1964, noemt Ali Riza een "duistere persoonlijkheid" en voegt daar cryptisch aan toe, verwijzend naar Ataturk's onwilligheid meer van zijn afkomst te openbaren:
"Bij een kind van zo een gemengde omgeving zou het, ongeacht waar zijn raciale loyaliteit zou liggen, zelden opkomen zijn afkomst dieper te onderzoeken dan de afkomst van zijn ouders."
Vermoedde Kinross meer dan dat hij toegaf? Dit zou ik me nooit afgevraagd hebben mocht ik niet een opmerkelijke hoofdstuk zijn tegengekomen in een in het Hebreeuws gedrukte autobiografie van Itamar Ben Avi, zoon van Eliezer Ben Yehuda, de vooraanstaande promotor van de heropleving van het gesproken Hebreeuws in het 19de eeuwse Palestina. Ben Avi, het eerste kind sinds oude tijden dat in het Hebreeuws werd opgevoed en een latere Hebreeuwse journalist en uitgever van kranten, schrijft in zijn levensverhaal dat op een herfstnacht in 1911 hij in het Kamenitz hotel te Jeruzalem aangesproken werd door de hotel eigenaar:
'Zie je die Turkse officier daar zitten in de hoek, hij met de fles arrack?'
'Ja'
'Hij is één van de meest belangrijke officiers uit het Turkse leger.'
'Wat is zijn naam?'
'Mustafa Kemal'
'Ik zou hem willen ontmoeten' zei ik, want vanaf het moment dat ik hem zag was ik geraakt door zijn doordringende groene ogen."
Ben-Avi beschrijft twee ontmoetingen met Mustafa Kemal, die toen de naam van Ataturk, "Vader der Turken", nog niet had aangenomen. Beiden werden gevoerd in het Frans, waren grotendeels gewijd aan Ottomaanse politiek en vonden plaats onder invloed van grote hoeveelheden arrack. In de eerste hiervan vertrouwde Mustafa Kemal hem toe:
"Ik ben een afstammeling van Sabbatai Zevi - geen werkelijke jood meer, maar een vurige bewonderaar van deze profeet van jullie. Mijn advies zou zijn dat iedere jood in dit land zich aansluit bij zijn kamp."
Tijdens hun tweede ontmoeting, gehouden in hetzelfde hotel 10 dagen later, zei Mustafa Kemal op een gegeven moment:
"Ik heb thuis een Hebreeuwse bijbel, gedrukt in Venetië. Ze is nogal oud, en ik kan me herinneren dat mijn vader me naar een Karaite leraar bracht die het mij leerde lezen. Ik kan me nog enkele woorden daarvan herinneren; zoals... "
Ben Avi vervolgd:
"Hij pauzeerde een moment, zijn ogen zochten iets in de ruimte. Toen herinnerde hij zich:
'Shema Yisra'el, Adonai Elohenu, Adonai Ehad!'
'Dit is ons meest belangrijke gebed, kapitein!'
'En ook mijn geheime gebed, cher monsieur' antwoordde hij, de glazen bijvullend."
Hoewel Itamar Ben Avi het niet kon geweten hebben, bedoelde Ataturk "geheim gebed" vrij letterlijk. Onder de esoterische gebeden van de Doenme, die voor de eerste maal aan de wetenschappelijk wereld werden bekendgemaakt toen een boek van hen de nationale bibliotheek van Jeruzalem bereikte in 1935, is er een die de geloofsbelijdenis bevat:
"Sabbetai Zevi en geen andere is de ware Messias. Hoor O Israël, de heer onze god, de heer is e e n."
Het was ongetwijfeld van dit credo, eerder dan van de Bijbel, dat Ataturk zich de woorden van de Shema herinnerde, welke hij bij mijn weten eenmaal in zijn leven heeft bekend: aan deze jonge Hebreeuwse journalist tijdens twee door alcohol geanimeerde conversaties te Jeruzalem. Bijna een decennium voordat hij de macht overnam van het Turkse leger - na een rampzalige nederlaag tijdens de Eerste Wereldoorlog - de binnendringende Grieken versloeg en de Turkse seculaire staat opgericht had waarin Islam voor eeuwig en altijd, naar zijn idee, was verbannen naar de moskeeën.
Ataturk had twee goede redenen om zijn Doenme afkomst te verbergen. Niet alleen werden de Doenme (die enkel onder elkaar trouwden en nabij de 15.000 waren; aan het begin van de Eerste Wereldoorlog waren zij vooral geconcentreerd in Thessaloniki) door joden en moslims tezamen bestempeld als ketters. Ook hadden zij een reputatie van seksuele losbandigheid, iets wat nauwelijks vleiend kan zijn voor hun nakomelingen. Deze licentie tot losbandigheid, theologisch gerechtvaardigd door de stelling dat de gelovigen vrijgesteld waren van de bijbelse geboden door Sabbatai Zevi, wordt beschreven in het boek van Ezer Weizman's voorganger, Israel's tweede president Yitzchak Ben Zvi, over de verloren gegane joodse gemeenschappen genaamd "De verbannen en de verlosten":
"Eenmaal per jaar (tijdens de jaarlijkse schapenfeesten van de Doenme) worden de kaarsen tijdens het diner uitgedaan, dat vergezeld wordt van orgieën en ceremonies waarbij de vrouwen worden uitgewisseld... Dit ritueel wordt gehouden tijdens de nacht van Sabbetai Zevi's traditionele geboortedag... Men gelooft dat de kinderen die geboren worden uit deze verhoudingen als heiligen dienen te worden aanschouwd."
Hoewel Ben Zvi, schrijvend in de jaren '50, dacht dat "er geen reden is om te denken dat deze ceremonie niet helemaal is verwaarloosd en op deze dag verder gaat", is niet bekend of de traditionele praktijken en de sociale structuren van de Doenme's nog steeds overleven in het moderne Turkije. De gemeenschap verliet Thessaloniki samen met de andere Turkse inwoners tijdens Grieks - Turkse oorlog van 1920-21. Over het algemeen neemt men aan dat hun afstammelingen, waarvan wordt gezegd dat zij rijke zakenmensen en handelaars zijn in Istanboel, geassimileerd zijn in het Turkse leven.
Na het verzenden van mijn fax aan mevrouw Batya Keinan, belde ik haar om zeker te zijn dat ze hem had ontvangen. Ze zei dat dit het geval was en ze zou er voor zorgen dat de president dit te lezen zou krijgen tijdens zijn vlucht naar Ankara. Het is echter twijfelachtig of Weizman een verwijzing ernaar zal doen tijdens zijn bezoek. De Turkse regering, die jarenlang moslim fundamentalistische aanvallen heeft afgeweerd betreffende de legitimiteit van de seculiere hervormingen van Ataturk, heeft weinig redenen om het nieuws te verwelkomen dat de vader van de "Vader der Turken" een crypto-jood was die zijn anti-moslim gevoelens heeft doorgegeven aan zijn zoon. Het geheim van Mustafa Kemal is zonder twijfel een dat het liever zo zou zien blijven.
****
TIME Magazine
15 februari 1926, pagina 15-16
"Vandaag de dag representeert Turkije het meest belovende en uitdagende gebied op aarde voor het missionaire werk." Aldus schreef James L. Barton, Directeur Missiewerk, in de laatste uitgave van "Christen Werk". Maar nadat hij eerst de revolutionaire veranderingen had beschreven die in Turkije plaats hadden gevonden sinds 1923. Deze veranderingen: (...) Voor honderd jaar hebben de Christelijk missionarissen hulpeloos geworsteld om de harten te veroveren van de Turken met ontzag in hun harten voor hun Kalief. Zij begonnen te geloven, zei meneer Barton, dat "de moslim zich buiten de sfeer van goddelijke genade bevond."
9 januari 1933, pagina 64
Glanzend naar de hemel zochten de Turken vorige week naar de nieuwe maan. Wanneer ze deze zouden zien zou dat het begin van Ramadan zijn. Ramadan, de mythische maand waarin de Koran werd geopenbaard aan Profeet Mohammed. Dit jaar had het eerste schijnsel van de nieuwe maan een speciale, duistere betekenis. De Turken waren door hun strenge dictator Mustafa Kemal Pasha, die hun het dragen van de sluier en de fez had verboden, bevolen geworden dat zij vanaf deze Ramadan hun God niet langer bij zijn Arabische naam, Allah, mochten noemen. Zelf niet een gelovig mens vond Mustafa Kemal dat er geen reden was waarom de Turken Allah niet bij zijn Turkse naam zouden noemen, Tanri. Er is ook geen reden, buiten eeuwen van tradities en buiten het feit dat de Turkse imams allen de Koran in het Arabisch uit hun hoofd kennen maar slechts enkelen de Turkse versie. Streng tot nabij wreed was de verordening van Dictator Kemal dat de muezzins, degenen die de gelovigen tot het gebed oproepen vanaf Turkije's minaretten, niet het geheiligd "Allahu Akbar!" (Arabisch voor "God is Groot!") mochten roepen maar in plaats de vreemde woorden "Tanri Uludur!", wat de dezelfde betekenis heeft maar in het Turks. Toen de Turkse imams dreigden de diensten op te schorten en de gebedskleden te verbergen kondigde de overheid aan dat het 400 gloednieuwe gebedskleden in reserve hield en dreigde dat het "nieuw getrainde muezzins die de Koran in het Turks kennen en die klaar staan om iedere leemte in te vullen" voort zou brengen.
Al maar naderbij kroop de nieuwe maan. Het was bijna Ramadan in Turkije toen ambtenaren van het Ministerie van Cultuur (waaronder ook religie valt) al hun moed verzamelden en Dictator Kemal vertelden dat hij eenvoudigweg niet de naam van Turkije's God kon veranderen - althans niet deze week. Er waren reeds enkele muezzin in de gevangenis geworpen omdat zij aangekondigd hadden door te zullen gaan "Allahu Akbar!" te roepen. De bevolking geraakte onrustig en was duidelijk op de hand van de Allah-roepers. Plotseling gaf Dictator Kemal in: "Laat hen bidden zoals ze willen, voor nu," gromde hij. Glunderend haastte de Minister zich ervandoor om het goede nieuws te verkondigen slechts enkele uren voor het verschijnen van de nieuwe maan. "Wegens de algemene weigering van muezzins en imams," verkondigde men hoffelijk, "mogen de gebeden verricht worden en de Koran gelezen worden in het Arabisch tijdens Ramadan, maar conversatie tussen imams moet in het Turks blijven." Tijdens Ramadan zijn al de Moslims bijzonder prikkelbaar omdat ze niet eten bij daglicht. Als het vasten voorbij is zullen de Turken meer volgzaam zijn en mogelijkerwijs de nieuwe naam voor hun God van hun Dictator accepteren.
20 februari 1933, pagina 18
Als een strenge vader zijn kinderen vertelde Mustafa Kemal zijn Turken tijdens de laatste december maand dat zij het Arabisch woord voor God (Allah) moesten vergeten en het in het Turks moeten leren (Tanri). De gevoeligheid van het hernamen van een 1300 jaren oude Godheid toegevend gaf Kemal de muezzins de tijd de Koran in het Turks te leren. In Busra, de "groene stad", vorige week riep een muezzin "Tanri Uludur!" van een van de minaretten vanwaar de mensen van Busra sinds 14 eeuwen "Allahu Akbar!" hadden gehoord. Woedend op de God van Kemal Pasha belaagde een menigte de muezzin en de politie die hem ten hulp kwam. Snel om zijn nieuwe woord voor God te beschermen, nog sneller om het nieuwe Turkije de religie van "de ouderwetsen" duidelijk te maken, wierp Kemal de Ghazi, "De Overwinnaar", zich op Busra, arresteerde 60 van de gelovigen, onthief de Mufti van de Ouglubjami moskee van zijn taak en verordende dat voortaan God Tanri was.
****
Emil Lengyel: "TURKIJE", 1941
Pagina 134
Kemal gaf niets om Allah, hij was in zichzelf geïnteresseerd en in Turkije. Hij haatte Allah en maakte hem verantwoordelijk voor het ongeluk van Turkije. Het was de tirannieke overheersing van Allah die de handen van de Turken had verlamd. Maar hij wist dat Allah de waarheid was voor de Turkse boeren, voor wie nationalisme niets betekende. Daarom besloot hij Allah in te lijven voor publieke dienst als vertegenwoordiger voor zijn nationalistisch doel. Met de hulp van Allah moesten zijn mensen ophoeden Mohammedaan te zijn en Turken worden. Pas daarna, nadat Allah het doel van Kemal had gediend, kon hij hem afdanken.
Pagina 140-141
Tijdens het begin van Kemal's carrière waren veel van zijn volgelingen in de veronderstelling dat hij een kampioen van Islam was en dat zij de christenen bevochten. "Ghazi, vernietiger van de Christenen" was de naam die ze hem hadden gegeven. Waren zij op de hoogt geweest van zijn ware bedoelingen dan hadden ze hem "Ghazi, vernietiger van Islam" genoemd.
****
H.C. Armstrong: "Grijze Wolf, Mustafa Kemal: Een intiem portret van een Dictator", 1934
Hij dronk zwaar. De alcohol stimuleerde hem, gaf hem kracht, maat vergrootte zijn prikkelbaarheid. Zowel privé als publiekelijk was hij sarcastisch, bruut en abrupt. Hij barstte bij de minste kritiek. Hij brak iedere poging om met hem te redeneren af. Bij de minste oppositie werd hij woest. Hij nam niemand in vertrouwen, noch werkte hij met iemand samen. Toen een politicus hem eenmaal advies gaf vertelde hij hen ruw te vertrekken. Toen een eerbiedwaardig lid van het kabinet opmerkte dat het niet gepast was voor Turkse vrouwen om in het openbaar te dansen gooide hij de Koran naar hem en joeg hem met een stok zijn kantoor uit.
Pagina 241
Hij zei: "500 jaar hebben deze regels en theorieën van een Arabische Sheikh en de interpretaties van generaties van luie, nutteloze priesters de civiele en strafrechtelijke wetten van Turkije bepaald. Zij hebben de grondwet bepaald, de details van het leven van iedere Turk, zijn eten, zijn tijd van opstaan en slapen gaan, zijn kleren, de gebruiken van de vroedvrouw die zijn kinderen opvoedt, wat hij leert in de scholen, zijn gebruiken, zijn ideeën, zelfs zijn meest intieme gewoonten. Islam, deze theologie van een immorele Arabier, is dood. Mogelijkerwijs heeft het gepast bij de nomadische stammen in de woestijn, maar het is niet juist voor een moderne, progressieve staat. God's Openbaringen!" Er was geen God. Dat was een van de ketenen waarmee de priesters en de slechte heersers de mensen samen hielden. "Een heerser die religie nodig heeft om hem te helpen regeren is een zwakkeling! Geen zwakkeling zou mogen regeren." En de priesters! Hoe haatte hij hen. De luie, nutteloze priesters die het voedsel van het volk opaten. Hij jaagde hen uit hun moskeeën en kloosters om hen te laten werken als mannen. Religie! Hij zou religie uit Turkije halen zoals men gewoonlijk een versmorende klimop van een jonge boom zou halen om deze te redden.
Pagina 243
Verder was het een publiek geheim dat hij a-religieus was, al de regels van het behoorlijke brak en heilige voorwerpen bespotte. Hij had de Sheikh ul-Islam, de Hoge Priester van Islam, uit zijn kantoor verjaagd en hem de Koran achterna geworpen. Hij had de vrouwen in Angora gedwongen de sluier af te doen. Hij had hen aangemoedigd met het lichaam dicht tegen vervloekte buitenlandse mannen en christenen aan te dansen.
****
Lord Kinross: "Ataturk: De Wedergeboorte van een Natie", 1965
Pagina 365
Er bleef echter enige onduidelijkheid bestaan betreffende zijn afkomst, voor jaren. Tijdens een inspectie van een aantal soldaten in Anatolie vroeg Kemal eens: "Wie is God en waar leeft Hij?" De soldaat, vol verlangen te behagen, antwoordde: "God is Mustafa Kemal Pasha. Hij woont in Angora." "En waar is Angora?" vroeg Kemal. "Angora is in Istanboel" was het antwoord. Verder de rij af vroeg hij een andere soldaat: "Wie is Mustafa Kemal?" Het antwoord was: "Onze Sultan."
Pagina 437
Voor Kemal waren Islam en beschaving tegengestelde termen. "Als we hun toch eens christenen konden maken," zei hij eens in een vlaag van cynisch inzicht. De zijne zou niet de hervormde Islamitische Staat worden waar de gelovigen op wachtten; het zou een streng seculiere staat worden met een gecentraliseerde regering zoals ten tijde van de Sultan, gesteund door een leger en gerund door zijn eigen bureaucratie.
Pagina 470
De tegenstellingen in zijn muzikale smaak kwamen ten uitdrukking in Istanboel, waar hij eens twee orkesten, een Turks, een Europees, had laten brengen naar het Park Hotel. Hij luisterde met doorlopende onderbrekingen, de ene gebieden te stoppen en de andere gebieden te spelen. Uiteindelijk, op het moment dat de raki zijn effect begon te laten blijken, verloor hij zijn geduld en stond hij op om het restaurant te verlaten, zeggende: "Als jullie willen mogen jullie nu samenspelen!" Op een andere avond, woedend gemaakt door het geluid van een muezzin uit een tegenovergelegen moskee dat conflicteerde met de dance-band, beval hij de minaret neer te halen - een van de orders die dan te niet gedaan zouden worden de volgende ochtend.