W&T Wetenschap & Technologie
Een plek om te discussiëren over wetenschappelijke onderwerpen, wetenschappelijke problemen, technologische projecten en grootse uitvindingen.
Op zondag 7 september 2008 14:25 schreef Haushofer het volgende:
Zwarte gaten voor dummies
[ afbeelding ]
Een computersimulatie van een zwart gat met10 zonnemassa's vanaf 600 kilometer gezien
De laatste tijd zijn zwarte gaten helemaal hot, dankzij de nieuwe LHC en een stelletje doemdenkers die op basis van Teleac-kennis menen dat de aarde zal vergaan. Op de frontpage is deze acualiteit ook al een paar keer voorbij gekomen, waarbij er nogal es misverstanden of botweg flauwekul werd verkondigd. Daarom bij deze een zwarte gaten voor dummies!
In dit topic wordt er hopelijk een aardig en betrekkelijk kort maar nauwkeurig beeld geschetst van wat een zwart gat is, wat het niet is, wat linkjes, en als je daarna vragen hebt kun je ze hier spuien
Intro
Het idee van een zwart gat kwam een paar eeuwen geleden voor het eerst voorbij met de vraag:
“Wat zou er gebeuren als een ster de lichtsnelheid als ontsnappingssnelheid heeft?”
Een zwart gat is een object met een bijzondere structuur. De dichtheid van massa is zo groot dat er een punt is waarbij de ontsnappingssnelheid inderdaad de lichtsnelheid is. Wat dat impliceert kun je alleen begrijpen als je de theorie begrijpt die zwaartekracht beschrijft: de algemene relativiteitstheorie. Voordat Einstein met deze theorie kwam, hadden we Newton die al een aardig idee had van wat zwaartekracht nou ongeveer was.
Newton en zwaartekracht
Newton poneerde, nadat er een appel op z'n hoofd was gevallen, de volgende formule voor de zwaartekracht tussen twee massa's m en M waartussen een afstand r zit:
F = M*m/r2
De constante die ervoor hoort is voor ons niet belangrijk. Een erg eenvoudige formule, die volgens hem gold voor alle zwaartekrachtsinteracties; zowel tussen de appel en zijn hoofd als tussen de aarde en de maan. Alleen de massa's en de onderlinge afstand spelen een rol. Dat wierp wel wat vragen op. Als ik m op aarde neerzet, en M in de Andromedanevel, dan trekken deze mekaar instantaan aan volgens deze formule. Alle massa's in het universum voelen mekaar instantaan aan. Nou was dat niet verboden in die tijd, maar apart was het wel.
Newton poneerde ook dat als er geen kracht op iets werkte, dat object zich in een rechte lijn door de ruimte bewoog, of stilstond. Dat volgt uit zijn andere creatieve ingeving:
F=m*a
Als de kracht 0 is, is de versnelling van dat object 0. Dus kan de snelheid niet veranderen, wat een constante snelheid ( zowel in richting als in grootte! ) of stilstand betekent.
Einstein en zwaartekracht
Toen kwam Einstein. De theorie van het elektromagnetisme die in de 19e eeuw was ontwikkeld door o.a Maxwell deed vermoeden dat er iets grondig mis was met Newton's beschrijving van de mechanica. Verscheidene fysici rekenden uit hoe de vergelijkingen moesten worden aangepast om ze consistent te laten zijn met Maxwell's vergelijkingen. Einstein echter was de eerste die de implicaties aannam als axioma's en hieruit zijn speciale relativiteitstheorie beschreef. Deze theorie bleek voor hoge snelheden en hoge energieën een hele andere theorie te geven dan Newton, maar voor lage snelheden en lage energieën kwam Newton's beschrijving er netjes uitrollen. Dat was belangrijk, want tot op heden is de theorie van Newton erg nauwkeurig voor deze gevallen.
De implicaties waren enorm: Newton aanschouwde ruimte en tijd als twee volledig losgekoppelde zaken: een deeltje beweegde in de ruimte, en de evolutie van zo'n deeltje werd beschreven door de tijd t. Einstein stelt echter dat een deeltje zich in de ruimte-tijd beweegt, en dat ruimte en tijd gekoppeld zijn; ze zijn niet langer meer onafhankelijk!
Op een gegeven moment wou Einstein zwaartekracht in zijn theorie betrekken. Na verscheidene mislukte pogingen besefte hij dat zwaartekracht heel bijzonder is. In 1907 kwam hij op het equivalentieprincipe, en dat liet hem zwaartekracht beschrijven als de geometrie van ruimte-tijd. Wil je weten waar deze denkstap vandan komt, dan moet je het equivalentieprincipe goed begrijpen! Het is één van de meest revolutionaire denkstappen in de wetenschap geweest, qua briljantie vergelijkbaar met Darwin's idee van natuurlijke selectie.
Het idee is, dat zwaartekracht dus niet een kracht is zoals Newton voorstelde, maar ruimte-tijd geometrie. Een kracht zorgt voor versnelling, maar dit concept is volgens het equivalentieprincipe onhoudbaar ( dit zijn vrij subtiele zaken maar het gaat te ver om dat hier uiteen te zetten ). Energie en massa buigen de ruimte-tijd, en alles wat zich daarin bevindt zal hierdoor ook afbuigen.
Herinner dat Newton dacht dat als er geen kracht op iets werkt, dat in een rechte lijn door de ruimte beweegt. Een rechte lijn is de kortste verbinding tussen 2 punten. Einstein breidde dit idee uit, waarvoor hij goede redenen had. Hij poneerde dat als er geen kracht op een object werkt, dit object de kortste afstand tussen 2 ruimte-tijd punten aflegt. Herinner ook dat zwaartekracht geen kracht meer is in de algemene relativiteitstheorie! Het is slechts de vervorming van het toneel waarop alle fysische processen zich afspelen.
Zo'n kortste lijn noemen we een geodeet. Neem de zon. De zon zal de ruimte-tijd vervormen, en een foton wat daarlangs vliegt zal een geodeet in die geometrie afleggen. Door die vervorming zal de geodeet afbuigen. Probeer het zelf es door een rechte lijn op een stuk papier te tekenen en het papier dan te vervormen.
Verschillen tussen Newton en Einstein
Einstein aanschouwt alles dus in de ruimte-tijd terwijl Newton nadrukkelijk ruimte en tijd opsplits. Veel misverstanden, als men met relativiteit bezig is, zijn gebaseerd op het feit dat mensen vaak ook (onbewust) deze splitsing nog steeds maken. Een ander verschil is, dat Newton zegt dat alleen massa zwaartekracht voortbrengt. Einstein stelt dat alles wat energie heeft, onderhevig is aan zwaartkracht. Dat betekent dus alles: van massaloze fotonen en elektromagnetische velden tot massieve sterren! Niets kan meer aan zwaartekracht ontsnappen ( waarop er nu een evil lachje vanuit de achtergrond opdoekt
)
Een ander verschil is de beschrijving van het zwaartekrachtsveld zelf. Newton's beschrijving is betrekkelijk simpel. Einstein's beschrijving is ontzettend gecompliceerd. De vergelijkingen die Einstein's zwaartekrachtsveld beschrijven zijn 10 akelig gecompliceerde en lange differentiaalvergelijkingen. Er zijn dan ook maar weinig exacte oplossingen bekend. Expliciet worden die vergelijkingen gegeven door
Gab = kTab
De linkerkant G beschrijft de ruimte-tijd geometrie, de rechterkant bevat een constante k en een T die de energieverdeling beschrijft van het desbetreffende object. Het zijn simpelgezegd matrixvergelijkingen, 10 in totaal. Het ziet er hier heel compact uit, maar uitgeschreven heb je wel een a-4 tje nodig.
Zwarte gaten
Zwarte gaten zijn overblijfselen van sterren. Sterren ondervinden gedurende hun hele leven een constante strijd tussen de zwaartekracht die haar in wil drukken, en de druk tengevolge van de hitte die haar uit wil laten zetten. Op een gegeven moment, na heel wat stadia, kun je uitrekenen dat voor voldoende massa de zwaartekracht deze strijd zal winnen, en wel op een bijzonder spectaculaire wijze: de ster sterft via een supernova en de resterende massa weet zich in 1 punt samen te drukken tot een zogenaamde singulariteit. Dit zorgt voor een oneindige massadichtheid.
En da's een probleem. Eén van Einsteins aannames bij het opstellen van zijn theorie was, dat ruimte-tijd altijd mooi glad is en wiskundig te bewerken is. Volgens zijn eigen vergelijkingen echter is de ruimte-tijd kromming in zo'n singulariteit oneindig groot door die oneindige massadichtheid. Het is te vergelijken met bijvoorbeeld de top van een kegel. Hier is de theorie volgens zijn eigen aannames dus niet meer geldig! Dat is een mankement waar tegenwoordig nog steeds aan gewerkt wordt; de natuurkunde wordt al decennialang geplaagd door oneindigheden.
Een zwart gat kun je dus omschrijven als "een oplossing van Einstein's zwaartekrachtsvergelijkingen met een punt waarin de ruimte-tijd kromming oneindig wordt".
De structuur van zwarte gaten
Een zwart gat bestaat dus in ieder geval uit een singulariteit. Dit punt behoort volgens Einstein's theorie niet meer tot de ruimte-tijd zelf, dus het zit niet "in het midden van het zwarte gat". Voor bolsymmetrische zwarte gaten zit er om deze singulariteit een zogenaamde waarnemershorizon. Als je voorbij deze horizon komt, kun je niet meer ontsnappen aan de geometrische put die de singulariteit in de ruimte-tijd maakt; je zit gevangen. Echter, we kunnen nog prima wiskundig beschrijven wat er binnen die waarnemershorizon gebeurt. Het enige probleem is die singulariteit.
Het blijkt dat een zwart gat slechts wordt gekarakteriseerd door 3 grootheden: de massa M, de elektromagnetische lading Q en de draaiimpuls J. Dit wordt wel es gekscherend zwarte gaten hebben geen haar genoemd. Alle andere karakteristieken gaan verloren bij de vorming van het zwarte gat. De meest algemene oplossing is de zogenaamde Kerr-Newman oplossing. De meest simpele oplossing is de Schwarzschild oplossing, die al een jaar na Einstein's publicatie van de zwaartekrachtsvergelijkingen werd gevonden. Het beschrijft een zwart gat zonder lading of draaiimpuls: J=Q=0.
Misverstanden
Vaak voorkomende misverstanden over zwarte gaten:
Een zwart gat bestaat niet uit antimaterie of iets dergelijks
Een zwart gat trekt dus fotonen aan omdat fotonen energie hebben, ook al hebben ze geen rustmassa!
Voorbij de waarnemershorizon kunnen we nog prima beschrijven wat er gebeurt met een invallend deeltje; alleen de singulariteit "in het midden" zorgt voor problemen
Een zwart gat heeft niet "oneindig veel massa", maar is het gevolg van een singulariteit wat een "oneindige dichtheid" heeft.
Het zwaartekrachtsveld is zo sterk door de grote dichtheid, niet door de grote massa! Een zwart gat kan bijvoorbeeld al gevormd worden met de massa van de aarde. Als je deze massa in 1 punt zou stoppen, zou je een zwart gat ter grootte van een knikker krijgen. De grootte wordt dan bepaald door de ligging van de waarnemershorizon.
Linkjes
Dit zijn ongeveer de basics. Er zijn nog tal van andere interessante onderwerpen, dus bij deze wat linkjes:
Wat te doen als je in een zwart gat valt
Zwarte gaten blijken toch niet helemaal zwart te zijn...
Verscheidene simulaties van zwarte gaten
Merk op dat ik hier het woord "graviton" niet genoemd heb; alles is vanuit het perspectief van algemene relativiteit bekeken en daarin bestaat er niet zoiets als een graviton. Voor een leuke disussie:
Hoe zit dat dan met gravitonen en zwarte gaten?
Eindelijk weer es een fatsoenlijk natuurkundetopic in WFL 
Veel plezier met doornemen, zou ik zeggen
Zwarte gaten voor dummies
[ afbeelding ]
Een computersimulatie van een zwart gat met10 zonnemassa's vanaf 600 kilometer gezien
De laatste tijd zijn zwarte gaten helemaal hot, dankzij de nieuwe LHC en een stelletje doemdenkers die op basis van Teleac-kennis menen dat de aarde zal vergaan. Op de frontpage is deze acualiteit ook al een paar keer voorbij gekomen, waarbij er nogal es misverstanden of botweg flauwekul werd verkondigd. Daarom bij deze een zwarte gaten voor dummies!
In dit topic wordt er hopelijk een aardig en betrekkelijk kort maar nauwkeurig beeld geschetst van wat een zwart gat is, wat het niet is, wat linkjes, en als je daarna vragen hebt kun je ze hier spuien
Intro
Het idee van een zwart gat kwam een paar eeuwen geleden voor het eerst voorbij met de vraag:
“Wat zou er gebeuren als een ster de lichtsnelheid als ontsnappingssnelheid heeft?”
Een zwart gat is een object met een bijzondere structuur. De dichtheid van massa is zo groot dat er een punt is waarbij de ontsnappingssnelheid inderdaad de lichtsnelheid is. Wat dat impliceert kun je alleen begrijpen als je de theorie begrijpt die zwaartekracht beschrijft: de algemene relativiteitstheorie. Voordat Einstein met deze theorie kwam, hadden we Newton die al een aardig idee had van wat zwaartekracht nou ongeveer was.
Newton en zwaartekracht
Newton poneerde, nadat er een appel op z'n hoofd was gevallen, de volgende formule voor de zwaartekracht tussen twee massa's m en M waartussen een afstand r zit:
F = M*m/r2
De constante die ervoor hoort is voor ons niet belangrijk. Een erg eenvoudige formule, die volgens hem gold voor alle zwaartekrachtsinteracties; zowel tussen de appel en zijn hoofd als tussen de aarde en de maan. Alleen de massa's en de onderlinge afstand spelen een rol. Dat wierp wel wat vragen op. Als ik m op aarde neerzet, en M in de Andromedanevel, dan trekken deze mekaar instantaan aan volgens deze formule. Alle massa's in het universum voelen mekaar instantaan aan. Nou was dat niet verboden in die tijd, maar apart was het wel.
Newton poneerde ook dat als er geen kracht op iets werkte, dat object zich in een rechte lijn door de ruimte bewoog, of stilstond. Dat volgt uit zijn andere creatieve ingeving:
F=m*a
Als de kracht 0 is, is de versnelling van dat object 0. Dus kan de snelheid niet veranderen, wat een constante snelheid ( zowel in richting als in grootte! ) of stilstand betekent.
Einstein en zwaartekracht
Toen kwam Einstein. De theorie van het elektromagnetisme die in de 19e eeuw was ontwikkeld door o.a Maxwell deed vermoeden dat er iets grondig mis was met Newton's beschrijving van de mechanica. Verscheidene fysici rekenden uit hoe de vergelijkingen moesten worden aangepast om ze consistent te laten zijn met Maxwell's vergelijkingen. Einstein echter was de eerste die de implicaties aannam als axioma's en hieruit zijn speciale relativiteitstheorie beschreef. Deze theorie bleek voor hoge snelheden en hoge energieën een hele andere theorie te geven dan Newton, maar voor lage snelheden en lage energieën kwam Newton's beschrijving er netjes uitrollen. Dat was belangrijk, want tot op heden is de theorie van Newton erg nauwkeurig voor deze gevallen.
De implicaties waren enorm: Newton aanschouwde ruimte en tijd als twee volledig losgekoppelde zaken: een deeltje beweegde in de ruimte, en de evolutie van zo'n deeltje werd beschreven door de tijd t. Einstein stelt echter dat een deeltje zich in de ruimte-tijd beweegt, en dat ruimte en tijd gekoppeld zijn; ze zijn niet langer meer onafhankelijk!
Op een gegeven moment wou Einstein zwaartekracht in zijn theorie betrekken. Na verscheidene mislukte pogingen besefte hij dat zwaartekracht heel bijzonder is. In 1907 kwam hij op het equivalentieprincipe, en dat liet hem zwaartekracht beschrijven als de geometrie van ruimte-tijd. Wil je weten waar deze denkstap vandan komt, dan moet je het equivalentieprincipe goed begrijpen! Het is één van de meest revolutionaire denkstappen in de wetenschap geweest, qua briljantie vergelijkbaar met Darwin's idee van natuurlijke selectie.
Het idee is, dat zwaartekracht dus niet een kracht is zoals Newton voorstelde, maar ruimte-tijd geometrie. Een kracht zorgt voor versnelling, maar dit concept is volgens het equivalentieprincipe onhoudbaar ( dit zijn vrij subtiele zaken maar het gaat te ver om dat hier uiteen te zetten ). Energie en massa buigen de ruimte-tijd, en alles wat zich daarin bevindt zal hierdoor ook afbuigen.
Herinner dat Newton dacht dat als er geen kracht op iets werkt, dat in een rechte lijn door de ruimte beweegt. Een rechte lijn is de kortste verbinding tussen 2 punten. Einstein breidde dit idee uit, waarvoor hij goede redenen had. Hij poneerde dat als er geen kracht op een object werkt, dit object de kortste afstand tussen 2 ruimte-tijd punten aflegt. Herinner ook dat zwaartekracht geen kracht meer is in de algemene relativiteitstheorie! Het is slechts de vervorming van het toneel waarop alle fysische processen zich afspelen.
Zo'n kortste lijn noemen we een geodeet. Neem de zon. De zon zal de ruimte-tijd vervormen, en een foton wat daarlangs vliegt zal een geodeet in die geometrie afleggen. Door die vervorming zal de geodeet afbuigen. Probeer het zelf es door een rechte lijn op een stuk papier te tekenen en het papier dan te vervormen.
Verschillen tussen Newton en Einstein
Einstein aanschouwt alles dus in de ruimte-tijd terwijl Newton nadrukkelijk ruimte en tijd opsplits. Veel misverstanden, als men met relativiteit bezig is, zijn gebaseerd op het feit dat mensen vaak ook (onbewust) deze splitsing nog steeds maken. Een ander verschil is, dat Newton zegt dat alleen massa zwaartekracht voortbrengt. Einstein stelt dat alles wat energie heeft, onderhevig is aan zwaartkracht. Dat betekent dus alles: van massaloze fotonen en elektromagnetische velden tot massieve sterren! Niets kan meer aan zwaartekracht ontsnappen ( waarop er nu een evil lachje vanuit de achtergrond opdoekt
)Een ander verschil is de beschrijving van het zwaartekrachtsveld zelf. Newton's beschrijving is betrekkelijk simpel. Einstein's beschrijving is ontzettend gecompliceerd. De vergelijkingen die Einstein's zwaartekrachtsveld beschrijven zijn 10 akelig gecompliceerde en lange differentiaalvergelijkingen. Er zijn dan ook maar weinig exacte oplossingen bekend. Expliciet worden die vergelijkingen gegeven door
Gab = kTab
De linkerkant G beschrijft de ruimte-tijd geometrie, de rechterkant bevat een constante k en een T die de energieverdeling beschrijft van het desbetreffende object. Het zijn simpelgezegd matrixvergelijkingen, 10 in totaal. Het ziet er hier heel compact uit, maar uitgeschreven heb je wel een a-4 tje nodig.
Zwarte gaten
Zwarte gaten zijn overblijfselen van sterren. Sterren ondervinden gedurende hun hele leven een constante strijd tussen de zwaartekracht die haar in wil drukken, en de druk tengevolge van de hitte die haar uit wil laten zetten. Op een gegeven moment, na heel wat stadia, kun je uitrekenen dat voor voldoende massa de zwaartekracht deze strijd zal winnen, en wel op een bijzonder spectaculaire wijze: de ster sterft via een supernova en de resterende massa weet zich in 1 punt samen te drukken tot een zogenaamde singulariteit. Dit zorgt voor een oneindige massadichtheid.
En da's een probleem. Eén van Einsteins aannames bij het opstellen van zijn theorie was, dat ruimte-tijd altijd mooi glad is en wiskundig te bewerken is. Volgens zijn eigen vergelijkingen echter is de ruimte-tijd kromming in zo'n singulariteit oneindig groot door die oneindige massadichtheid. Het is te vergelijken met bijvoorbeeld de top van een kegel. Hier is de theorie volgens zijn eigen aannames dus niet meer geldig! Dat is een mankement waar tegenwoordig nog steeds aan gewerkt wordt; de natuurkunde wordt al decennialang geplaagd door oneindigheden.
Een zwart gat kun je dus omschrijven als "een oplossing van Einstein's zwaartekrachtsvergelijkingen met een punt waarin de ruimte-tijd kromming oneindig wordt".
De structuur van zwarte gaten
Een zwart gat bestaat dus in ieder geval uit een singulariteit. Dit punt behoort volgens Einstein's theorie niet meer tot de ruimte-tijd zelf, dus het zit niet "in het midden van het zwarte gat". Voor bolsymmetrische zwarte gaten zit er om deze singulariteit een zogenaamde waarnemershorizon. Als je voorbij deze horizon komt, kun je niet meer ontsnappen aan de geometrische put die de singulariteit in de ruimte-tijd maakt; je zit gevangen. Echter, we kunnen nog prima wiskundig beschrijven wat er binnen die waarnemershorizon gebeurt. Het enige probleem is die singulariteit.
Het blijkt dat een zwart gat slechts wordt gekarakteriseerd door 3 grootheden: de massa M, de elektromagnetische lading Q en de draaiimpuls J. Dit wordt wel es gekscherend zwarte gaten hebben geen haar genoemd. Alle andere karakteristieken gaan verloren bij de vorming van het zwarte gat. De meest algemene oplossing is de zogenaamde Kerr-Newman oplossing. De meest simpele oplossing is de Schwarzschild oplossing, die al een jaar na Einstein's publicatie van de zwaartekrachtsvergelijkingen werd gevonden. Het beschrijft een zwart gat zonder lading of draaiimpuls: J=Q=0.
Misverstanden
Vaak voorkomende misverstanden over zwarte gaten:
Linkjes
Dit zijn ongeveer de basics. Er zijn nog tal van andere interessante onderwerpen, dus bij deze wat linkjes:
Wat te doen als je in een zwart gat valt
Zwarte gaten blijken toch niet helemaal zwart te zijn...
Verscheidene simulaties van zwarte gaten
Merk op dat ik hier het woord "graviton" niet genoemd heb; alles is vanuit het perspectief van algemene relativiteit bekeken en daarin bestaat er niet zoiets als een graviton. Voor een leuke disussie:
Hoe zit dat dan met gravitonen en zwarte gaten?
Eindelijk weer es een fatsoenlijk natuurkundetopic in WFL
Veel plezier met doornemen, zou ik zeggen
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
Even een korte greep terug wat betreft nieuwe artikels
11-11-2009
'Middenklasse' zwart gat onder de loep genomen
Decennialang kenden sterrenkundigen slechts twee soort zwarte gaten: de 'kleintjes' van enkele zonsmassa's en de supergrote in de kernen van sterrenstelsels, die vele miljoenen zonsmassa's zwaar kunnen zijn.
De laatste jaren zijn echter steeds meer aanwijzingen gevonden dat er ook een categorie bestaat van zwarte gaten van 100 tot 100.000 zonsmassa's. Met de Amerikaanse satelliet Swift en de Europese XMM-Newton is nu een van de beste kandidaten van deze zwarte middenklasse waargenomen: een extreem heldere röntgenbron in het sterrenstelsel NGC 5408. Deze röntgenbron vertoont karakteristieke fluctuaties, zogeheten quasi-periodieke oscillaties, die de massa van het object verraden: 1000 tot 9000 zonsmassa's.
De röntgenstraling is niet rechtstreeks van het zwarte gat afkomstig, maar van de hete materie die dit object bezig is op te slokken. Er zijn sterke aanwijzingen gevonden dat deze materie afkomstig is van een forse ster die met een omlooptijd van 115 dagen om het zwarte gat heen draait.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
26-11-2009
Gammastraling van mogelijk zwart gat waargenomen
De Amerikaanse gammasatelliet Fermi heeft voor het eerst energierijke gammastraling waargenomen van het raadselachtige dubbelstersysteem Cygnus X-3 (ScienceXpress, 26 november). Deze dubbelster bestaat uit een zware, hete ster en een compact object die om elkaar heen draaien. Wat dat compacte object precies is, staat nog niet vast: het kan een zogeheten neutronenster zijn, maar waarschijnlijk is het een zwart gat.
De 'normale' ster verliest voortdurend materie aan zijn begeleider. Een groot deel van die materie wordt door het vermoedelijke zwarte gat opgeslokt, maar een deel ervan wordt in de vorm van twee smalle bundels van energierijke deeltjes (jet) de ruimte in geblazen. Zulke dubbelstersystemen worden ook wel microquasars genoemd, naar hun veel grotere soortgenoten die schuilgaan in de kernen van verre sterrenstelsels.
Cygnus X-3 is in 1966 ontdekt en stond al bekend als een sterke bron van röntgenstraling.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
26-11-2009
Eerste zwarte gaten mogelijk al heel snel ontstaan
De eerste grote zwarte gaten in het heelal zijn wellicht geboren in het diepe inwendige van reusachtige, sterachtige cocons. Dat zeggen onderzoekers van de universiteit van Colorado in Boulder.
Volgens de bestaande inzichten zouden deze superzware zwarte gaten geleidelijk zijn ontstaan door de samenvoeging van talrijke zwarte gaten van stellair formaat. Maar volgens de sterrenkundigen in Colorado heeft zich mogelijk een heel ander, veel sneller verlopend scenario afgespeeld.
Dat scenario begint met de vorming van superzware sterren, tijdens de eerste honderden miljoenen jaren na de oerknal. Deze sterren waren naar de huidige maatstaven absurd groot - ze bevatten miljoenen zonsmassa's aan materie - en bestonden slechts enkele miljoenen jaren. Aan het eind van hun bestaan stortten hun kernen in tot zwarte gaten die aanzienlijk zwaarder waren dan de stellaire zwarte gaten die nu nog ontstaan. Tijdens de vervolgfase verzwolgen deze zwarte gaten het resterende gasomhulsel van de 'superster'. Het eindresultaat was een generatie van zwarte gaten van duizenden zonsmassa's die door het opslokken van nog meer gas of door onderlinge samensmeltingen uitgroeiden tot de superzware zwarte gaten die nu in de kernen van de meeste sterrenstelsels worden aangetroffen.
Als de nieuwe theorie klopt, zouden de cocons waarbinnen de eerste zwarte gaten ontstonden vanaf 2013 waarneembaar moeten zijn met de James Webb Space Telescope, de opvolger van de Hubble-ruimtetelescoop.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
30-11-2009
Zwarte gaten bouwen eigen sterrenstelsel
Wat was er eerder, het sterrenstelsel of het zwarte gat? Die kip-of-ei-vraag voor astronomen lijkt nu beantwoord. Uit recente opnamen met de extreem grote telescoop van de ESO (Europese Zuidelijke Sterrenwacht) in Chili blijkt dat zwarte gaten wellicht hun eigen sterrenstelsel bouwen. Dat meldt de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie.
Geen licht
Een zwart gat is een bolvormig gebied in het heelal met zo'n sterke zwaartekracht dat er geen licht uit kan ontsnappen. Bij de zwarte gaten bevinden zich vaak sterren of andere objecten. Maar wie was daar het eerst? "Onze onderzoeksresultaten duiden erop dat superzware zwarte gaten stervorming kunnen bewerkstelligen en zo hun eigen sterrenstelsel bouwen", zegt David Elbaz, een van de onderzoekers van ESO in het wetenschappelijk tijdschrift Astronomy & Astrophysics.
Quasar
De astronomen kwamen tot de conclusie na observatie van van een quasar, een enorm helder object miljarden lichtjaren verwijderd van de aarde. Algemeen wordt aangenomen dat het hart van een quasar bestaat uit een zwart gat. Van deze quasar HE450-2958 was geen sterrenstelsel bekend. Het zou schuilgaan achter enorme hoeveelheden stof. Met de Chileense supertelescoop ontdekten de astronomen geen stof, maar wel een sterrenstelsel in de buurt van de quasar dat aan de lopende band sterren produceert, zo'n 350 per jaar. Dat is honderd keer zoveel als gebruikelijk voor sterrenstelsels in het nabije heelal. (anp/sam)
(HLN)
08-12-2009
'Maaltijden' van superzware zwarte gaten waargenomen
Een internationaal team van sterrenkundigen heeft uiterst gedetailleerde waarnemingen verricht van de omgeving van de superzware zwarte gaten in de kernen van enkele sterrenstelsels. Daarbij zijn aanwijzingen gevonden voor het bestaan van een ring van materiaal rond deze objecten. Waarschijnlijk betreft het materie die op het punt staat door het centrale zwarte gat te worden opgeslokt.
De kernen van veel sterrenstelsels zijn bronnen van intense straling. De bron van deze straling is waarschijnlijk heet materiaal in de omgeving van een zwart gat dat vele miljoenen zonsmassa's zwaar is. Met behulp van de beide Keck-telescopen op Hawaï, die daarbij als één instrument (interferometer) werden ingezet, is een deel van dat omringende gas nu in beeld gebracht. Tot nog toe was deze waarneemtechniek pas op één relatief helder sterrenstelsel toegepast (NGC 4151), maar nu is dat ook bij enkele zwakkere stelsels gelukt.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterenkude)
16-12-2009
Waarnemingen van om elkaar draaiende zwarte gaten verwacht
Binnen tien jaar zullen wetenschappers jaarlijks mogelijk tientallen paren van zwarte gaten ontdekken. Dat schrijven sterrenkundigen van de universiteit van Bonn (Duitsland) in het vaktijdschrift Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Zij baseren hun conclusie op modelberekeningen van het gedrag van sterren in sterrenhopen.
Sterrenhopen zijn verzamelingen van tientallen tot miljoenen sterren. De zwaarste daarvan raken heel snel door hun waterstofvoorraad heen en eindigen hun bestaan al enkele miljoenen jaren na hun ontstaan met een supernova-explosie. Het restant van zo'n supernova is een neutronenster of een zwart gat.
Ook in sterrenhopen zijn nabije ontmoetingen tussen sterren schaars, maar door het grote aantal sterren kunnen ze toch met enige regelmaat plaatsvinden. En in sommige gevallen zullen ook twee zwarte gaten elkaar tegenkomen en een bizarre 'dubbelster' gaan vormen. De algemene relativiteitstheorie voorspelt dat zo'n tweetal om elkaar draaiende kolossen golven veroorzaken in het weefsel van ruimte en tijd: zogeheten zwaartekrachtsgolven. Hoe kleiner hun onderlinge afstand, des te groter de golven, zeker als het uiteindelijk ook nog eens tot een samensmelting komt.
Volgens de Bonner sterrenkundigen zal de volgende generatie van zwaartekrachtsgolfdetectoren in staat zijn om zulke gebeurtenissen tot op afstanden van enkele miljarden lichtjaren waar te nemen. De eerste van deze detectoren, de Advanced Laser Interferometer Gravitational-wave Observatory, komt in 2015 in bedrijf.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Mooie Docu! (BBC)
Who's Afraid of a Big Black Hole
Black holes are one of the most destructive forces in the universe, capable of tearing a planet apart and swallowing an entire star. Yet scientists now believe black holes could hold the key to answering the ultimate question - what was there before the Big Bang?"
Deel 1:
Deel 2:
Deel 3:
Deel 4:
Deel5:
Deel 6:
11-11-2009
'Middenklasse' zwart gat onder de loep genomen
Decennialang kenden sterrenkundigen slechts twee soort zwarte gaten: de 'kleintjes' van enkele zonsmassa's en de supergrote in de kernen van sterrenstelsels, die vele miljoenen zonsmassa's zwaar kunnen zijn.
De laatste jaren zijn echter steeds meer aanwijzingen gevonden dat er ook een categorie bestaat van zwarte gaten van 100 tot 100.000 zonsmassa's. Met de Amerikaanse satelliet Swift en de Europese XMM-Newton is nu een van de beste kandidaten van deze zwarte middenklasse waargenomen: een extreem heldere röntgenbron in het sterrenstelsel NGC 5408. Deze röntgenbron vertoont karakteristieke fluctuaties, zogeheten quasi-periodieke oscillaties, die de massa van het object verraden: 1000 tot 9000 zonsmassa's.
De röntgenstraling is niet rechtstreeks van het zwarte gat afkomstig, maar van de hete materie die dit object bezig is op te slokken. Er zijn sterke aanwijzingen gevonden dat deze materie afkomstig is van een forse ster die met een omlooptijd van 115 dagen om het zwarte gat heen draait.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
26-11-2009
Gammastraling van mogelijk zwart gat waargenomen
De Amerikaanse gammasatelliet Fermi heeft voor het eerst energierijke gammastraling waargenomen van het raadselachtige dubbelstersysteem Cygnus X-3 (ScienceXpress, 26 november). Deze dubbelster bestaat uit een zware, hete ster en een compact object die om elkaar heen draaien. Wat dat compacte object precies is, staat nog niet vast: het kan een zogeheten neutronenster zijn, maar waarschijnlijk is het een zwart gat.
De 'normale' ster verliest voortdurend materie aan zijn begeleider. Een groot deel van die materie wordt door het vermoedelijke zwarte gat opgeslokt, maar een deel ervan wordt in de vorm van twee smalle bundels van energierijke deeltjes (jet) de ruimte in geblazen. Zulke dubbelstersystemen worden ook wel microquasars genoemd, naar hun veel grotere soortgenoten die schuilgaan in de kernen van verre sterrenstelsels.
Cygnus X-3 is in 1966 ontdekt en stond al bekend als een sterke bron van röntgenstraling.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
26-11-2009
Eerste zwarte gaten mogelijk al heel snel ontstaan
De eerste grote zwarte gaten in het heelal zijn wellicht geboren in het diepe inwendige van reusachtige, sterachtige cocons. Dat zeggen onderzoekers van de universiteit van Colorado in Boulder.
Volgens de bestaande inzichten zouden deze superzware zwarte gaten geleidelijk zijn ontstaan door de samenvoeging van talrijke zwarte gaten van stellair formaat. Maar volgens de sterrenkundigen in Colorado heeft zich mogelijk een heel ander, veel sneller verlopend scenario afgespeeld.
Dat scenario begint met de vorming van superzware sterren, tijdens de eerste honderden miljoenen jaren na de oerknal. Deze sterren waren naar de huidige maatstaven absurd groot - ze bevatten miljoenen zonsmassa's aan materie - en bestonden slechts enkele miljoenen jaren. Aan het eind van hun bestaan stortten hun kernen in tot zwarte gaten die aanzienlijk zwaarder waren dan de stellaire zwarte gaten die nu nog ontstaan. Tijdens de vervolgfase verzwolgen deze zwarte gaten het resterende gasomhulsel van de 'superster'. Het eindresultaat was een generatie van zwarte gaten van duizenden zonsmassa's die door het opslokken van nog meer gas of door onderlinge samensmeltingen uitgroeiden tot de superzware zwarte gaten die nu in de kernen van de meeste sterrenstelsels worden aangetroffen.
Als de nieuwe theorie klopt, zouden de cocons waarbinnen de eerste zwarte gaten ontstonden vanaf 2013 waarneembaar moeten zijn met de James Webb Space Telescope, de opvolger van de Hubble-ruimtetelescoop.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
30-11-2009
Zwarte gaten bouwen eigen sterrenstelsel
Wat was er eerder, het sterrenstelsel of het zwarte gat? Die kip-of-ei-vraag voor astronomen lijkt nu beantwoord. Uit recente opnamen met de extreem grote telescoop van de ESO (Europese Zuidelijke Sterrenwacht) in Chili blijkt dat zwarte gaten wellicht hun eigen sterrenstelsel bouwen. Dat meldt de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie.
Geen licht
Een zwart gat is een bolvormig gebied in het heelal met zo'n sterke zwaartekracht dat er geen licht uit kan ontsnappen. Bij de zwarte gaten bevinden zich vaak sterren of andere objecten. Maar wie was daar het eerst? "Onze onderzoeksresultaten duiden erop dat superzware zwarte gaten stervorming kunnen bewerkstelligen en zo hun eigen sterrenstelsel bouwen", zegt David Elbaz, een van de onderzoekers van ESO in het wetenschappelijk tijdschrift Astronomy & Astrophysics.
Quasar
De astronomen kwamen tot de conclusie na observatie van van een quasar, een enorm helder object miljarden lichtjaren verwijderd van de aarde. Algemeen wordt aangenomen dat het hart van een quasar bestaat uit een zwart gat. Van deze quasar HE450-2958 was geen sterrenstelsel bekend. Het zou schuilgaan achter enorme hoeveelheden stof. Met de Chileense supertelescoop ontdekten de astronomen geen stof, maar wel een sterrenstelsel in de buurt van de quasar dat aan de lopende band sterren produceert, zo'n 350 per jaar. Dat is honderd keer zoveel als gebruikelijk voor sterrenstelsels in het nabije heelal. (anp/sam)
(HLN)
08-12-2009
'Maaltijden' van superzware zwarte gaten waargenomen
Een internationaal team van sterrenkundigen heeft uiterst gedetailleerde waarnemingen verricht van de omgeving van de superzware zwarte gaten in de kernen van enkele sterrenstelsels. Daarbij zijn aanwijzingen gevonden voor het bestaan van een ring van materiaal rond deze objecten. Waarschijnlijk betreft het materie die op het punt staat door het centrale zwarte gat te worden opgeslokt.
De kernen van veel sterrenstelsels zijn bronnen van intense straling. De bron van deze straling is waarschijnlijk heet materiaal in de omgeving van een zwart gat dat vele miljoenen zonsmassa's zwaar is. Met behulp van de beide Keck-telescopen op Hawaï, die daarbij als één instrument (interferometer) werden ingezet, is een deel van dat omringende gas nu in beeld gebracht. Tot nog toe was deze waarneemtechniek pas op één relatief helder sterrenstelsel toegepast (NGC 4151), maar nu is dat ook bij enkele zwakkere stelsels gelukt.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterenkude)
16-12-2009
Waarnemingen van om elkaar draaiende zwarte gaten verwacht
Binnen tien jaar zullen wetenschappers jaarlijks mogelijk tientallen paren van zwarte gaten ontdekken. Dat schrijven sterrenkundigen van de universiteit van Bonn (Duitsland) in het vaktijdschrift Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Zij baseren hun conclusie op modelberekeningen van het gedrag van sterren in sterrenhopen.
Sterrenhopen zijn verzamelingen van tientallen tot miljoenen sterren. De zwaarste daarvan raken heel snel door hun waterstofvoorraad heen en eindigen hun bestaan al enkele miljoenen jaren na hun ontstaan met een supernova-explosie. Het restant van zo'n supernova is een neutronenster of een zwart gat.
Ook in sterrenhopen zijn nabije ontmoetingen tussen sterren schaars, maar door het grote aantal sterren kunnen ze toch met enige regelmaat plaatsvinden. En in sommige gevallen zullen ook twee zwarte gaten elkaar tegenkomen en een bizarre 'dubbelster' gaan vormen. De algemene relativiteitstheorie voorspelt dat zo'n tweetal om elkaar draaiende kolossen golven veroorzaken in het weefsel van ruimte en tijd: zogeheten zwaartekrachtsgolven. Hoe kleiner hun onderlinge afstand, des te groter de golven, zeker als het uiteindelijk ook nog eens tot een samensmelting komt.
Volgens de Bonner sterrenkundigen zal de volgende generatie van zwaartekrachtsgolfdetectoren in staat zijn om zulke gebeurtenissen tot op afstanden van enkele miljarden lichtjaren waar te nemen. De eerste van deze detectoren, de Advanced Laser Interferometer Gravitational-wave Observatory, komt in 2015 in bedrijf.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Mooie Docu! (BBC)
Who's Afraid of a Big Black Hole
Black holes are one of the most destructive forces in the universe, capable of tearing a planet apart and swallowing an entire star. Yet scientists now believe black holes could hold the key to answering the ultimate question - what was there before the Big Bang?"
Deel 1:
Deel 2:
Deel 3:
Deel 4:
Deel5:
Deel 6:
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
04-01-2010
Zwart gat verorbert dwergster
Nieuwe resultaten van de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra en de beide Magellan-telescopen in Chili wijzen erop dat een zwart gat in het sterrenstelsel NGC 1399 verantwoordelijk is voor de vernietiging van een ster. Dit scenario is gebaseerd op de ontdekking door Chandra van een uitzonderlijk heldere bron van röntgenstraling in een compacte sterrenhoop van oude sterren in NGC 1399 en optische waarnemingen, waaruit blijkt dat de omgeving van de röntgenbron rijk is aan zuurstof, maar arm aan waterstof. De merkwaardige zuurstof/waterstof-verhouding kan erop wijzen dat hier een witte dwergster uit elkaar getrokken is.
Hoewel zekerheid hieromtrent ontbreekt, worden 'ultraheldere röntgenbronnen' in verband gebracht met zwarte gaten van honderd tot een paar duizend zonsmassa's. Daarmee vormen deze zwarte gaten een categorie tussen stellaire zwarte gaten en de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrekunde)
Zwart gat verorbert dwergster
Nieuwe resultaten van de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra en de beide Magellan-telescopen in Chili wijzen erop dat een zwart gat in het sterrenstelsel NGC 1399 verantwoordelijk is voor de vernietiging van een ster. Dit scenario is gebaseerd op de ontdekking door Chandra van een uitzonderlijk heldere bron van röntgenstraling in een compacte sterrenhoop van oude sterren in NGC 1399 en optische waarnemingen, waaruit blijkt dat de omgeving van de röntgenbron rijk is aan zuurstof, maar arm aan waterstof. De merkwaardige zuurstof/waterstof-verhouding kan erop wijzen dat hier een witte dwergster uit elkaar getrokken is.
Hoewel zekerheid hieromtrent ontbreekt, worden 'ultraheldere röntgenbronnen' in verband gebracht met zwarte gaten van honderd tot een paar duizend zonsmassa's. Daarmee vormen deze zwarte gaten een categorie tussen stellaire zwarte gaten en de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrekunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
04-01-2010
Tientallen dubbele zwarte gaten ontdekt
Tijdens de grote winterbijeenkomst van Amerikaanse sterrenkundigen, die deze week in Washington wordt gehouden, is de ontdekking bekendgemaakt van 33 dubbele zwarte gaten in de kernen van even zovele sterrenstelsels. Uit deze ontdekking blijkt dat zulke om elkaar wentelende zwarte gaten veel vaker voorkomen dan tot nog toe werd aangenomen.
De afgelopen jaren is vastgesteld dat in de kern van bijna elk sterrenstelsel een zwart gat van een miljoen tot een miljard zonsmassa's schuilgaat. Ook is al geruime tijd bekend dat er in het heelal vaak botsingen tussen twee of meer sterrenstelsels optreden. Bij gevolg ligt het voor de hand dat er ook veel sterrenstelsels zullen zijn waarbinnen twee van die superzware zwarte gaten om elkaar wentelen. Maar tot voor kort was slechts een handjevol van die 'zwarte dansparen' ontdekt.
Met behulp van een nieuwe waarneemtechniek hebben Amerikaanse sterrenkundigen dat aantal flink opgevoerd. Daarbij is gekeken naar het spectrum van de kernen van een groot aantal sterrenstelsels. In het spectrum van de hete materie rond twee om elkaar draaiende zwarte gaten treden tegengestelde verschuivingen op, doordat steeds een van de zwarte gaten min of meer in onze richting beweegt en het andere van ons vandaan. Op die manier zijn 32 dubbele zwarte gaten opgespoord in sterrenstelsels op afstanden van 4 tot 7 miljard lichtjaar.
Het 33ste dubbele zwarte gat werd aangetroffen in een sterrenstelsel dat duidelijke kenmerken van een recente botsing vertoont. Het stelsel heeft onder meer twee heldere kernen in plaats van één.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoverserrenkunde)
Tientallen dubbele zwarte gaten ontdekt
Tijdens de grote winterbijeenkomst van Amerikaanse sterrenkundigen, die deze week in Washington wordt gehouden, is de ontdekking bekendgemaakt van 33 dubbele zwarte gaten in de kernen van even zovele sterrenstelsels. Uit deze ontdekking blijkt dat zulke om elkaar wentelende zwarte gaten veel vaker voorkomen dan tot nog toe werd aangenomen.
De afgelopen jaren is vastgesteld dat in de kern van bijna elk sterrenstelsel een zwart gat van een miljoen tot een miljard zonsmassa's schuilgaat. Ook is al geruime tijd bekend dat er in het heelal vaak botsingen tussen twee of meer sterrenstelsels optreden. Bij gevolg ligt het voor de hand dat er ook veel sterrenstelsels zullen zijn waarbinnen twee van die superzware zwarte gaten om elkaar wentelen. Maar tot voor kort was slechts een handjevol van die 'zwarte dansparen' ontdekt.
Met behulp van een nieuwe waarneemtechniek hebben Amerikaanse sterrenkundigen dat aantal flink opgevoerd. Daarbij is gekeken naar het spectrum van de kernen van een groot aantal sterrenstelsels. In het spectrum van de hete materie rond twee om elkaar draaiende zwarte gaten treden tegengestelde verschuivingen op, doordat steeds een van de zwarte gaten min of meer in onze richting beweegt en het andere van ons vandaan. Op die manier zijn 32 dubbele zwarte gaten opgespoord in sterrenstelsels op afstanden van 4 tot 7 miljard lichtjaar.
Het 33ste dubbele zwarte gat werd aangetroffen in een sterrenstelsel dat duidelijke kenmerken van een recente botsing vertoont. Het stelsel heeft onder meer twee heldere kernen in plaats van één.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoverserrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
05-01-2010
Zwart gat in melkwegcentrum wordt uitgehongerd
Al geruime tijd is bekend dat het superzware zwarte gat in het centrum van ons Melkwegstelsel geen grote eter is. De brandstof voor dit zwarte gat, dat Sagittarius A* (of Sgr A*) wordt genoemd, is afkomstig van de intense winden van de zware, jonge sterren in zijn omgeving. Deze sterren bevinden zich echter niet zo heel erg dichtbij, waardoor het zwarte gat niet veel materie te pakken krijgt. Aanvankelijk hadden sterrenkundigen berekend dat Sgr A* ongeveer 1 procent van de sterrenwinden opslokt, maar dat blijkt nog veel minder te zijn: slechts een honderdste procent.
De vraag is nu waarom dat zo is. Een theoretisch model op basis van gegevens die met de röntgensatelliet Chandra zijn verzameld, biedt mogelijk uitkomst. Het lijkt erop dat de materie in de directe omgeving van de zogeheten horizon van het zwarte gat zo heet is, dat zij een naar buiten gerichte druk uitoefent. Hierdoor kan veel minder stermaterie het zwarte gat bereiken dan tot nog toe werd aangenomen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrekunde)
Zwart gat in melkwegcentrum wordt uitgehongerd
Al geruime tijd is bekend dat het superzware zwarte gat in het centrum van ons Melkwegstelsel geen grote eter is. De brandstof voor dit zwarte gat, dat Sagittarius A* (of Sgr A*) wordt genoemd, is afkomstig van de intense winden van de zware, jonge sterren in zijn omgeving. Deze sterren bevinden zich echter niet zo heel erg dichtbij, waardoor het zwarte gat niet veel materie te pakken krijgt. Aanvankelijk hadden sterrenkundigen berekend dat Sgr A* ongeveer 1 procent van de sterrenwinden opslokt, maar dat blijkt nog veel minder te zijn: slechts een honderdste procent.
De vraag is nu waarom dat zo is. Een theoretisch model op basis van gegevens die met de röntgensatelliet Chandra zijn verzameld, biedt mogelijk uitkomst. Het lijkt erop dat de materie in de directe omgeving van de zogeheten horizon van het zwarte gat zo heet is, dat zij een naar buiten gerichte druk uitoefent. Hierdoor kan veel minder stermaterie het zwarte gat bereiken dan tot nog toe werd aangenomen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrekunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Ik kom blijkbaar net uit een ei gekropen want ik begrijp aan de hand van bovenstaande beschrijving nu pas hoe zwaartekracht werkt, namenlijk dat het er niet is.
Maar dan snap ik het stukje daarna nog niet helemaal:
Ik zie het zo, hoe meer massa, hoe groter de hoeveelheid ruimtetijd waarop de projectie van wat wij materie noemen is geprojecteerd. Als een object in een zwart gat valt, dan zit daar zo ontzettend veel ruimtetijd in, dat het heel lang tot oneindig duurt om de rechte lijn van het object of het subobject te laten afleggen.
Waar wij vanuit ons perspectief dan een object kleiner en kleiner zien worden (maar dat kunnen we niet), 'zie' je vanuit het ruimtetijdperspectief gezien alles groter en groter worden.
Wat wij vanuit ons perspectief als een enorm grote afstand zien, is een heel klein eindje gezien vanuit een immens grote hoeveelheid ruimtetijd in het ruimtetijdperspectief, wat wij op onze beurt weer als een te overziene afstand zien in ons perspectief.
Dan is de vraag, zit er een maximum aan de uitgestrektheid van onze ruimtetijd in onze versie van ons universum, waarbij de coherentie van datgene wat ruimte tijd veroorzaakt verloren kan gaan? Naar mijn idee is dit zo, anders was de lichtsnelheid geen meetbare constante. Stel nou dat een object sneller dan het licht zou lijken te gaan vanuit ons perspectief, dan zou vanuit ons perspectief gezien dit object door de ruimte tijd heen lijken te gaan, terwijl vanuit ruimtetijdperspectief gezien simpelweg het object sterk vervormd en een rechte lijn aflegt. Mocht dit onwaarschijnlijke zich voordoen, dan is er een kans dat je vanuit ons perspectief gezien uitkomt in een zwaar dichtbijstaand zwart gat omdat die verreweg de meeste ruimtetijd innemen in ons universum.
Dit is bijzonder. Dit betekent, dat als men in het LHC een mini zwart gat maakt, dat het LHC vanuit ruimtetijd perspectief gezien heel even onmetelijk snel vervormt raakt en dichter in de buurt komt van ons dichtbijzijnde zwarte gat. Dit mini zwarte gat in ons universum zal dan dat andere zwarte gat bijna fysiek aanraken. Vanuit ons perspectief gebeurt er niets, maar het zal misschien niet onopgemerkt gaan, ver weg van ons.
Maar dan snap ik het stukje daarna nog niet helemaal:
Het komt nu op mij over dat een bewegend object afgebogen/getrokken word van zijn pad. Maar dit is toch niet zo? Dit lijkt alleen zo vanuit ons perspectief. Vanuit het ruimtetijdperspectief gezien beweegt het object altijd vrolijk in een kaarsrechte lijn van a naar b, maar het object en subobjecten zelf vervormen tijdens zijn reis naar gelang de orientatie en coherentie van de ruimtetijd erin en eromheen.quote:Zo'n kortste lijn noemen we een geodeet. Neem de zon. De zon zal de ruimte-tijd vervormen, en een foton wat daarlangs vliegt zal een geodeet in die geometrie afleggen. Door die vervorming zal de geodeet afbuigen. Probeer het zelf es door een rechte lijn op een stuk papier te tekenen en het papier dan te vervormen.
Ik zie het zo, hoe meer massa, hoe groter de hoeveelheid ruimtetijd waarop de projectie van wat wij materie noemen is geprojecteerd. Als een object in een zwart gat valt, dan zit daar zo ontzettend veel ruimtetijd in, dat het heel lang tot oneindig duurt om de rechte lijn van het object of het subobject te laten afleggen.
Waar wij vanuit ons perspectief dan een object kleiner en kleiner zien worden (maar dat kunnen we niet), 'zie' je vanuit het ruimtetijdperspectief gezien alles groter en groter worden.
Wat wij vanuit ons perspectief als een enorm grote afstand zien, is een heel klein eindje gezien vanuit een immens grote hoeveelheid ruimtetijd in het ruimtetijdperspectief, wat wij op onze beurt weer als een te overziene afstand zien in ons perspectief.
Dan is de vraag, zit er een maximum aan de uitgestrektheid van onze ruimtetijd in onze versie van ons universum, waarbij de coherentie van datgene wat ruimte tijd veroorzaakt verloren kan gaan? Naar mijn idee is dit zo, anders was de lichtsnelheid geen meetbare constante. Stel nou dat een object sneller dan het licht zou lijken te gaan vanuit ons perspectief, dan zou vanuit ons perspectief gezien dit object door de ruimte tijd heen lijken te gaan, terwijl vanuit ruimtetijdperspectief gezien simpelweg het object sterk vervormd en een rechte lijn aflegt. Mocht dit onwaarschijnlijke zich voordoen, dan is er een kans dat je vanuit ons perspectief gezien uitkomt in een zwaar dichtbijstaand zwart gat omdat die verreweg de meeste ruimtetijd innemen in ons universum.
Dit is bijzonder. Dit betekent, dat als men in het LHC een mini zwart gat maakt, dat het LHC vanuit ruimtetijd perspectief gezien heel even onmetelijk snel vervormt raakt en dichter in de buurt komt van ons dichtbijzijnde zwarte gat. Dit mini zwarte gat in ons universum zal dan dat andere zwarte gat bijna fysiek aanraken. Vanuit ons perspectief gebeurt er niets, maar het zal misschien niet onopgemerkt gaan, ver weg van ons.
Evolution is from the Devil
Did you know that Ted Bundy's first dog, a collie, was named Lassie, did you know that?
Did you know that Ted Bundy's first dog, a collie, was named Lassie, did you know that?
Niet "kaasrecht", maar een geodeet. Een geodeet is alleen in een vlakke ruimte een rechte lijn. Op een bol bijvoorbeeld nietquote:Op vrijdag 8 januari 2010 02:06 schreef Onverlaatje het volgende:
Ik kom blijkbaar net uit een ei gekropen want ik begrijp aan de hand van bovenstaande beschrijving nu pas hoe zwaartekracht werkt, namenlijk dat het er niet is.
Maar dan snap ik het stukje daarna nog niet helemaal:
[..]
Het komt nu op mij over dat een bewegend object afgebogen/getrokken word van zijn pad. Maar dit is toch niet zo? Dit lijkt alleen zo vanuit ons perspectief. Vanuit het ruimtetijdperspectief gezien beweegt het object altijd vrolijk in een kaarsrechte lijn van a naar b, maar het object en subobjecten zelf vervormen tijdens zijn reis naar gelang de orientatie en coherentie van de ruimtetijd erin en eromheen.
Geodeten op een bol gaan naar elkaar toe (bijvoorbeeld, als ze beide op de evenaar starten kunnen ze beide naar de Noordpool gaan), en dit "naar elkaar toe gaan" zouden wezens op die bol als zwaartekracht beschrijven.
-
Ja vanuit ons perspectief. Maar niet vanuit het perspectief van de ruimtetijd. De ruimtetijd vervormt dan langs een door ons gekozen punt. Als je een film zou maken en elke frame zou een shot zijn van de toestand van de vervorming en je zou de frames over elkaar leggen in 3 dimensies, dan zou je langs het traject wat ons gekozen punt afgelegd heeft een rechte lineaal kunnen leggen.quote:Op vrijdag 8 januari 2010 09:19 schreef Haushofer het volgende:
[..]
Niet "kaasrecht", maar een geodeet. Een geodeet is alleen in een vlakke ruimte een rechte lijn. Op een bol bijvoorbeeld niet
[ Bericht 5% gewijzigd door Onverlaatje op 08-01-2010 16:44:34 ]
Zwaartekracht is dan niets anders dan de weg van de minste weerstand. Daar waar vanuit het ruimtetijd perspectief gezien de meeste ruimte is, wilt de ruimtetijd in het object wat je volgt naartoe, net als dat een gas of een vloeistof onder druk de weg de weg naar minder weerstand zal vinden. Terwijl het dit doet, vervormt de ruimtetijd het object en het object waar het naartoe lijkt te gaan (het hangt natuurlijk af welk object je volgt, per object ziet het ruimtetijd perspectief er anders uit als je het projecteert in 3d, zoals wij het gewend zijn te zien).
Het ruimtetijd perspectief vervormd dus niet alleen doordat de verdeling van ruimtetijd zelf anders word (als je langs een zwaar object vliegt), maar ook door de beweging zelf. Hoe harder je accelereert richting een object, hoe meer dit object om jezelf word getrokken (als je het projecteert in ons bekende 3d perspectief).
[ Bericht 1% gewijzigd door Onverlaatje op 08-01-2010 15:21:53 ]
[ Bericht 1% gewijzigd door Onverlaatje op 08-01-2010 15:21:53 ]
Ik snap niet zo goed wat je met "meeste ruimte" bedoelt, en waarom je niet gewoon gebruikt dat voorwerpen geodeten volgen. Dat is overigens wel degelijk "vanuit het perspectief van de ruimtetijd". Als ik "geodeet" zeg, bedoel ik een geodeet in de ruimtetijd. Je hebt ook helemaal geen extra dimensies nodig.
Kortom, ik begrijp je verhaal niet
Kortom, ik begrijp je verhaal niet
-
Ik zeg alleen dat per punt waar je kijkt het perspectief vanuit ruimtetijd gezien ons perspectief vervormt. Het ziet er per punt anders uit. Alleen als je een plaatje zou willen plotten en alle perspectieven over elkaar zou leggen, zou het overlappen.quote:Op vrijdag 8 januari 2010 14:48 schreef Haushofer het volgende:
Je hebt ook helemaal geen extra dimensies nodig.
Je vertelde:
Dit was het beeld wat ik kreeg na je uitleg:
Stel je voor dat de voor ons zichtbare ruimtetijd een gelijk verdeeld grid kubus is.
Nu ontstaat er in het midden een zwart gat. Waar de lijnen aan de buitenkant ver van elkaar zitten, zitten ze richting het midden steeds dichter bij elkaar in de vorm van een bol. Dit is belangrijk in dit verhaal. We gaan over van een 3d xyz kubus naar een bolvorm middenin. Er komen naar het midden meer lijntjes bij die dichter bij elkaar zitten. Maar waar de kubus vervormt naar een bolvorm in het midden van de kubus, vervormen ook de kleine subkubusjes naar het midden toe, omdat het anders geen bolvorm kan worden. Dit is zoals wij het zien. De inhoud van de hokjes wordt steeds kleiner en de subkubusjes veranderen van een kubusje in een vervormd minikubusje, wat samen met andere vervormde minikubusjes rondom een bolvorm kan maken. Naar het midden toe worden de vervormde subkubusjes steeds kleiner en kleiner tot je het onderscheid niet meer kan zien.
Maar zien de subkubusjes nabij het midden zichzelf wel als vervormde subkubusjes. Is de ruimtetijd in de kubus zelf vervormd, vanuit het gezichtspunt daar? Naar mijn idee, alleen vanuit ons gezichtspunt. Voor wat het subkubusje zelf vindt, is xyz in de ruimtetijd nog steeds even lang. Maar wat betekent dit voor het perspectief wat dit subkubusje om zich heen ziet? Een inverse van wat wij zien. Een kubus wat naar buiten toe verandert in een bolvorm.
Ondanks dat de hokjes steeds kleiner worden, kunnen zij nog voor lange tijd hetzelfde doen wat een groot hokje ook doet. Vanuit het perspectief van het hokje is het hokje niet samengedrukt, hij ziet de inverse van wat wij zien. Naar buiten toe is het samengedrukt, vanuit zijn gezichtsveld. Voor het hokje binnenin, heeft het een zee van ruimte en de hokjes naar buiten toe hebben dat niet en deze zijn juist samengedrukt, vanuit het perspectief van dit hokje. En de interacties tussen de hokjes volgen dit perspectief.
Stel nu dat een object reist door de hokjes, terwijl het langs de (als wat wij zien als) bolvorm reist. De hokjes in het object vervormen naar de vorm van de hokjes, maar de vervorming zelf alswel als de interactie tussen de hokjes verschilt vanuit het perspectief van de hokjes, met verschillende interactie per hokje. Het perspectief van de ruimtetijd verandert terwijl het langs de bolvorm reist, waarbij het lijkt dat de bolvorm zelf een kubus wordt en de ruimte waar het vandaan kwam een bolvorm lijkt te worden. Dit is, extreem gesimplificeerd, wat zwaartekracht is, het is dit inverse interactie effect van de vervormde ruimte tijd. Er komt natuurlijk meer bij kijken, maar dit is het beeld wat ik van je uitleg kreeg. Zijn ook geen extra dimensies voor nodig.
Vanuit het perspectief in een zwart gat of een ander compact ruimtetijdveld, is dan vrijwel het hele universum een 'zwart gatenuniversum', met daartussen dunne wanden als zeepbeellen, waarvan de kleine inhoud van de randen van deze bellen het universum voorsteld wat wij vanuit ons perspectief als uitgestrekt beschouwen.
Aan de hand van je uitleg is zwaartekracht naar mijn idee geen kracht, maar een effect van de interactie tussen verschillende ruimtetijdvelden (wat ik omschrijf als een verschillend perspectief vanaf het punt waarvandaan je het bekijkt).quote:Zwaartekracht is heel bijzonder: het is de enige kracht die het toneel waar alles zich op afspeelt, de ruimtetijd, vervormt.
Dit was het beeld wat ik kreeg na je uitleg:
Stel je voor dat de voor ons zichtbare ruimtetijd een gelijk verdeeld grid kubus is.
Nu ontstaat er in het midden een zwart gat. Waar de lijnen aan de buitenkant ver van elkaar zitten, zitten ze richting het midden steeds dichter bij elkaar in de vorm van een bol. Dit is belangrijk in dit verhaal. We gaan over van een 3d xyz kubus naar een bolvorm middenin. Er komen naar het midden meer lijntjes bij die dichter bij elkaar zitten. Maar waar de kubus vervormt naar een bolvorm in het midden van de kubus, vervormen ook de kleine subkubusjes naar het midden toe, omdat het anders geen bolvorm kan worden. Dit is zoals wij het zien. De inhoud van de hokjes wordt steeds kleiner en de subkubusjes veranderen van een kubusje in een vervormd minikubusje, wat samen met andere vervormde minikubusjes rondom een bolvorm kan maken. Naar het midden toe worden de vervormde subkubusjes steeds kleiner en kleiner tot je het onderscheid niet meer kan zien.
Maar zien de subkubusjes nabij het midden zichzelf wel als vervormde subkubusjes. Is de ruimtetijd in de kubus zelf vervormd, vanuit het gezichtspunt daar? Naar mijn idee, alleen vanuit ons gezichtspunt. Voor wat het subkubusje zelf vindt, is xyz in de ruimtetijd nog steeds even lang. Maar wat betekent dit voor het perspectief wat dit subkubusje om zich heen ziet? Een inverse van wat wij zien. Een kubus wat naar buiten toe verandert in een bolvorm.
Ondanks dat de hokjes steeds kleiner worden, kunnen zij nog voor lange tijd hetzelfde doen wat een groot hokje ook doet. Vanuit het perspectief van het hokje is het hokje niet samengedrukt, hij ziet de inverse van wat wij zien. Naar buiten toe is het samengedrukt, vanuit zijn gezichtsveld. Voor het hokje binnenin, heeft het een zee van ruimte en de hokjes naar buiten toe hebben dat niet en deze zijn juist samengedrukt, vanuit het perspectief van dit hokje. En de interacties tussen de hokjes volgen dit perspectief.
Stel nu dat een object reist door de hokjes, terwijl het langs de (als wat wij zien als) bolvorm reist. De hokjes in het object vervormen naar de vorm van de hokjes, maar de vervorming zelf alswel als de interactie tussen de hokjes verschilt vanuit het perspectief van de hokjes, met verschillende interactie per hokje. Het perspectief van de ruimtetijd verandert terwijl het langs de bolvorm reist, waarbij het lijkt dat de bolvorm zelf een kubus wordt en de ruimte waar het vandaan kwam een bolvorm lijkt te worden. Dit is, extreem gesimplificeerd, wat zwaartekracht is, het is dit inverse interactie effect van de vervormde ruimte tijd. Er komt natuurlijk meer bij kijken, maar dit is het beeld wat ik van je uitleg kreeg. Zijn ook geen extra dimensies voor nodig.
Vanuit het perspectief in een zwart gat of een ander compact ruimtetijdveld, is dan vrijwel het hele universum een 'zwart gatenuniversum', met daartussen dunne wanden als zeepbeellen, waarvan de kleine inhoud van de randen van deze bellen het universum voorsteld wat wij vanuit ons perspectief als uitgestrekt beschouwen.
Een zwaartekrachtveld is dus anders dan de vorm van een object.
Stel nou dat er daadwerkelijk een startrek borgcube door het heelal zou vliegen en je zou een zwaartekrachtveld kunnen zien, dan zou het zwaartekrachtgrid wat ik beschrijf er als een iets ingedeukte kubus uitzien vanaf de buitenkant.
Dat wij niet zo gewend zijn zo te denken komt omdat licht weinig vervormd in ons dagelijks leven. Als dit het wel deed en je zou elke dag geconfronteerd worden met een ander perspectief vanuit waar je het bekijkt, zou dit veel natuurlijker aanvoelen. Ook is het doen van een experimentje met zwaartekrachtvelden in je schuur nog vrij lastig.
Maar er zijn een aantal interessante vragen bij deze voorstelling. Hoeveel en hoe snel vervormd een subkubus, er is bijvoorbeeld een verschil tussen massa en dichtheid. Wat zijn de parameters.
Als je mijn beschreven redenering volgt dan zou het kunnen gebeuren (afhankelijk van de parameters) dat als je een mini zwartgat (of een compact veld maakt wat een hele hoge dichtheid heeft maar weinig massa) dicht bij de aarde zou houden, dat het niet richting de aarde zou vliegen, maar juist van de aarde af wilt gaan, omdat de aarde veel meer massa heeft.
Stel nou dat er daadwerkelijk een startrek borgcube door het heelal zou vliegen en je zou een zwaartekrachtveld kunnen zien, dan zou het zwaartekrachtgrid wat ik beschrijf er als een iets ingedeukte kubus uitzien vanaf de buitenkant.
Dat wij niet zo gewend zijn zo te denken komt omdat licht weinig vervormd in ons dagelijks leven. Als dit het wel deed en je zou elke dag geconfronteerd worden met een ander perspectief vanuit waar je het bekijkt, zou dit veel natuurlijker aanvoelen. Ook is het doen van een experimentje met zwaartekrachtvelden in je schuur nog vrij lastig.
Maar er zijn een aantal interessante vragen bij deze voorstelling. Hoeveel en hoe snel vervormd een subkubus, er is bijvoorbeeld een verschil tussen massa en dichtheid. Wat zijn de parameters.
Als je mijn beschreven redenering volgt dan zou het kunnen gebeuren (afhankelijk van de parameters) dat als je een mini zwartgat (of een compact veld maakt wat een hele hoge dichtheid heeft maar weinig massa) dicht bij de aarde zou houden, dat het niet richting de aarde zou vliegen, maar juist van de aarde af wilt gaan, omdat de aarde veel meer massa heeft.
Je hoeft geen kubusjes of wat dan ook erbij te slepen, maar ik begrijp je punt nu wat beter geloof ik. Het is een goede vraag hoe die ruimtetijdkromming zich manifesteert in een bepaald punt, in plaats van dat je er vanaf een afstand naar zit te kijken.quote:Op dinsdag 12 januari 2010 02:01 schreef Onverlaatje het volgende:
Je vertelde:
[..]
Aan de hand van je uitleg is zwaartekracht naar mijn idee geen kracht, maar een effect van de interactie tussen verschillende ruimtetijdvelden (wat ik omschrijf als een verschillend perspectief vanaf het punt waarvandaan je het bekijkt).
Dit was het beeld wat ik kreeg na je uitleg:
Stel je voor dat de voor ons zichtbare ruimtetijd een gelijk verdeeld grid kubus is.
Nu ontstaat er in het midden een zwart gat. Waar de lijnen aan de buitenkant ver van elkaar zitten, zitten ze richting het midden steeds dichter bij elkaar in de vorm van een bol. Dit is belangrijk in dit verhaal. We gaan over van een 3d xyz kubus naar een bolvorm middenin. Er komen naar het midden meer lijntjes bij die dichter bij elkaar zitten. Maar waar de kubus vervormt naar een bolvorm in het midden van de kubus, vervormen ook de kleine subkubusjes naar het midden toe, omdat het anders geen bolvorm kan worden. Dit is zoals wij het zien. De inhoud van de hokjes wordt steeds kleiner en de subkubusjes veranderen van een kubusje in een vervormd minikubusje, wat samen met andere vervormde minikubusjes rondom een bolvorm kan maken. Naar het midden toe worden de vervormde subkubusjes steeds kleiner en kleiner tot je het onderscheid niet meer kan zien.
Maar zien de subkubusjes nabij het midden zichzelf wel als vervormde subkubusjes. Is de ruimtetijd in de kubus zelf vervormd, vanuit het gezichtspunt daar? Naar mijn idee, alleen vanuit ons gezichtspunt.
Jij wilt graag de geometrie beschrijven aan de hand van lijnen, geloof ik. Dus je pakt een hokjespapier, en zegt dat er kromming is als de lijntjes convergeren of divergeren. In de meetkunde wordt de kromming beschreven aan de hand van hoe een zogenaamde vector verandert als je deze een klein rondje laat draaien. Als de orientatie na zo'n draai veranderd is dan heb je kromming, en anders niet.
Omdat het papier nergens rare kreukels of gaten vertoont, lijkt het papier in elk punt "lokaal vlak". dat wil zeggen, in elk punt kan ik doen alsof het papier er bij benadering vlak uitziet. Dat verandert als ik grote afstanden op het papier ga afleggen, net zoals bv de aarde.
Dit geldt ook voor de ruimtetijd, en dus ook bijvoorbeeld in de buurt van een zwart gat.
Als je kromming wilt "ondergaan op een stuk papier", dan zul je dus een pad moeten afleggen op dat stuk papier en kijken wat er gebeurt. Neem maar es een bol, en ga van verschillende punten op de evenaar naar de Noordpool toe. Je zult zien dat je met verschillende paden uiteindelijk op de noordpool in verschillende richtingen zal wijzen.
-
Lekker serieus top topique!
Voor een sterk en erg grappig verhaal over hoe het is om dood te gaan door een black hole (en andere natuurrampen), zie deze lezing van Neil DeGrasse Tyson:
http://fora.tv/2008/02/19/Neil_DeGrasse_Tyson_Death_by_Black_Hole
Voor een sterk en erg grappig verhaal over hoe het is om dood te gaan door een black hole (en andere natuurrampen), zie deze lezing van Neil DeGrasse Tyson:
http://fora.tv/2008/02/19/Neil_DeGrasse_Tyson_Death_by_Black_Hole
Kun je dat nog één keer uitleggen??
Ik kan me nu zo ongeveer wel voorstellen wat een zwart gat inhoudt.
Ik zat de lecture te kijken die voorgesteld werd in het HHH topic en mijn fantasie slaat weer eens op hol. Hopelijk is er een zwartegatendeskundige in de zaal die een antwoord kan geven op mijn volgende vraag.
Een zwart gat heeft behalve veel massa daardoor een hoge dichtheid van ruimtetijd. Stel nou, dat we ooit nog eens een apparaat verzinnen waarmee we sequentieel punten zonder massa van hele hoge ruimtetijddichtheid kunnen slaan die gelijk weer verdampen. We nemen er een drietal mee de ruimte, richten deze ergens op een gezamenlijk punt voor ons, zetten ze aan en laten ons vrolijk versnellen, terwijl we samengedrukt worden in de turbulentie van de gecreeerde ruimtetijd met hoge dichtheid wat voor ons ontstaat.
Je maakt een zichzelf steeds vernieuwende bal van ruimtetijd voor je. Maar door de acceleratie en de interactie met de ruimtetijd eromheen wordt de ruimtetijddichtheidbal over en om ons heen verwrongen en raakt het perspectief met de overige ruimtetijd enorm uitgerekt, waarbij we uiteindelijk bijna als een soort pacman opgeslokt worden door onszelf gecreerde langgerekte eigen ruimtetijdveld, wat gelukkig ook weer eens voordurend verdampt en we door continue creatie van eigen nieuwe ruimtetijd niet opgeslokt worden, zodat we als het ware in een ruimtetijdbel zitten, met daaromheen singulariteit en daaromheen weer ruimtetijd. Geen idee of we het overleven, maar we doen het in deze theoretische vraag.
De omvang van een dergelijke ruimtetijdbel is zeer klein (we hebben bijna geen massa, maar wel veel dichtheid, zelfs zo klein dat ik me afvraag of je een ruimtetijdschip wat in zo'n bel getrokken word nog wel kan zien van de buitenkant.
De vraag is, zitten we dan nog wel aan 'normale' ruimtetijd vast? En zou een dergelijk hypothetisch apparaat ons in staat stellen verder te gaan dan we denken te kunnen?
[ Bericht 0% gewijzigd door Onverlaatje op 28-01-2010 13:49:05 ]
Ik zat de lecture te kijken die voorgesteld werd in het HHH topic en mijn fantasie slaat weer eens op hol. Hopelijk is er een zwartegatendeskundige in de zaal die een antwoord kan geven op mijn volgende vraag.
Een zwart gat heeft behalve veel massa daardoor een hoge dichtheid van ruimtetijd. Stel nou, dat we ooit nog eens een apparaat verzinnen waarmee we sequentieel punten zonder massa van hele hoge ruimtetijddichtheid kunnen slaan die gelijk weer verdampen. We nemen er een drietal mee de ruimte, richten deze ergens op een gezamenlijk punt voor ons, zetten ze aan en laten ons vrolijk versnellen, terwijl we samengedrukt worden in de turbulentie van de gecreeerde ruimtetijd met hoge dichtheid wat voor ons ontstaat.
Je maakt een zichzelf steeds vernieuwende bal van ruimtetijd voor je. Maar door de acceleratie en de interactie met de ruimtetijd eromheen wordt de ruimtetijddichtheidbal over en om ons heen verwrongen en raakt het perspectief met de overige ruimtetijd enorm uitgerekt, waarbij we uiteindelijk bijna als een soort pacman opgeslokt worden door onszelf gecreerde langgerekte eigen ruimtetijdveld, wat gelukkig ook weer eens voordurend verdampt en we door continue creatie van eigen nieuwe ruimtetijd niet opgeslokt worden, zodat we als het ware in een ruimtetijdbel zitten, met daaromheen singulariteit en daaromheen weer ruimtetijd. Geen idee of we het overleven, maar we doen het in deze theoretische vraag.
De omvang van een dergelijke ruimtetijdbel is zeer klein (we hebben bijna geen massa, maar wel veel dichtheid, zelfs zo klein dat ik me afvraag of je een ruimtetijdschip wat in zo'n bel getrokken word nog wel kan zien van de buitenkant.
De vraag is, zitten we dan nog wel aan 'normale' ruimtetijd vast? En zou een dergelijk hypothetisch apparaat ons in staat stellen verder te gaan dan we denken te kunnen?
[ Bericht 0% gewijzigd door Onverlaatje op 28-01-2010 13:49:05 ]
27-01-2010
Sterrenkundigen 'wegen' zwart gat op recordafstand
Sterrenkundigen hebben, behulp van de Europese Very Large Telescope, een zwart gat in een ander sterrenstelsel dan het onze 'gewogen'. Het kleine stelsel waar het zwarte gat deel van uitmaakt, NGC 300, bevindt zich op een afstand van 6 miljoen lichtjaar. Er zijn weliswaar al vele zwarte gaten op veel grotere afstanden bekend, maar dat zijn stuk voor stuk superzware gaten in de kernen van sterrenstelsels, waarvan de massa's niet exact bekend zijn. Omdat het zwarte gat in NGC 300 samen met een zware 'normale' ster een dubbelstersysteem vormt, kan zijn massa redelijk nauwkeurig worden berekend. Met een massa van minimaal 15 zonsmassa's is dit het op één na zwaarste 'stellaire' zwarte gat dat tot nog toe is gevonden.
Dat er in NGC 300 mogelijk een stellair zwart gat schuilging, werd enkele jaren geleden ontdekt met de röntgensatellieten XMM-Newton en Swift. De materie die het zwarte gat van de naburige ster opslokt, bereikt namelijk enorm hoge temperaturen en is daardoor een krachtige bron van röntgenstraling. Een zwart gat van dit kaliber is het overblijfsel van een zware ster die als supernova is ontploft. Ook de ster die het zwarte gat in NGC 300 begeleidt nadert het einde van zijn bestaan en kan - waarschijnlijk over minder dan een miljoen jaar - na een supernova-explosie als zwart gat eindigen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
[ Bericht 73% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 29-01-2010 08:43:47 ]
Sterrenkundigen 'wegen' zwart gat op recordafstand
Sterrenkundigen hebben, behulp van de Europese Very Large Telescope, een zwart gat in een ander sterrenstelsel dan het onze 'gewogen'. Het kleine stelsel waar het zwarte gat deel van uitmaakt, NGC 300, bevindt zich op een afstand van 6 miljoen lichtjaar. Er zijn weliswaar al vele zwarte gaten op veel grotere afstanden bekend, maar dat zijn stuk voor stuk superzware gaten in de kernen van sterrenstelsels, waarvan de massa's niet exact bekend zijn. Omdat het zwarte gat in NGC 300 samen met een zware 'normale' ster een dubbelstersysteem vormt, kan zijn massa redelijk nauwkeurig worden berekend. Met een massa van minimaal 15 zonsmassa's is dit het op één na zwaarste 'stellaire' zwarte gat dat tot nog toe is gevonden.
Dat er in NGC 300 mogelijk een stellair zwart gat schuilging, werd enkele jaren geleden ontdekt met de röntgensatellieten XMM-Newton en Swift. De materie die het zwarte gat van de naburige ster opslokt, bereikt namelijk enorm hoge temperaturen en is daardoor een krachtige bron van röntgenstraling. Een zwart gat van dit kaliber is het overblijfsel van een zware ster die als supernova is ontploft. Ook de ster die het zwarte gat in NGC 300 begeleidt nadert het einde van zijn bestaan en kan - waarschijnlijk over minder dan een miljoen jaar - na een supernova-explosie als zwart gat eindigen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
[ Bericht 73% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 29-01-2010 08:43:47 ]
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
28-01-2010
Verst verwijderde zwart gat is ook tweede zwaarste
Astronomen hebben met de VLT-supertelescoop in Chili op 6 miljoen lichtjaar van ons een zwart gat ontdekt dat daarmee het verst verwijderde ooit is. Bovendien is het met 15 keer de massa van onze Zon het tweede zwaarst gevonden zwart gat ooit, zo heeft de Europese Zuidelijke Sterrenwacht ESO donderdag bekendgemaakt. Het is verstrengeld met een ster die binnenkort ook een zwart gat zal worden.
Het nieuw ontdekte zwart gat bevindt zich in het spiraalstelsel NGC 300. "Dit is het verste stellaire zwarte gat waarvan de massa is bepaald is en het eerste dat we zien buiten de Lokale Groep, het cluster sterrenstelsels waartoe ook onze Melkweg behoort", citeert de ESO Paul Crowther van de Universiteit van Sheffield.
Merkwaardige partner
De merkwaardige partner van dit zwarte gat is een Wolf-Rayet ster, die een massa heeft van ongeveer twintig keer de Zon. Wolf-Rayet sterren zijn aan het einde van hun leven en stoten het meeste van hun buitenste lagen uit voordat ze exploderen als een supernova, waarbij hun kern implodeert tot een zwart gart.
Het zwarte gat en de Wolf-Rayet ster dansen in ongeveer 32 uur om elkaar heen in een duivelse wals. Het zwarte gat slokt materie van de ster op tijdens deze dans, aldus de Europese Zuidelijke Sterrenwacht. (belga/mvl)
(HLN)
Verst verwijderde zwart gat is ook tweede zwaarste
Astronomen hebben met de VLT-supertelescoop in Chili op 6 miljoen lichtjaar van ons een zwart gat ontdekt dat daarmee het verst verwijderde ooit is. Bovendien is het met 15 keer de massa van onze Zon het tweede zwaarst gevonden zwart gat ooit, zo heeft de Europese Zuidelijke Sterrenwacht ESO donderdag bekendgemaakt. Het is verstrengeld met een ster die binnenkort ook een zwart gat zal worden.
Het nieuw ontdekte zwart gat bevindt zich in het spiraalstelsel NGC 300. "Dit is het verste stellaire zwarte gat waarvan de massa is bepaald is en het eerste dat we zien buiten de Lokale Groep, het cluster sterrenstelsels waartoe ook onze Melkweg behoort", citeert de ESO Paul Crowther van de Universiteit van Sheffield.
Merkwaardige partner
De merkwaardige partner van dit zwarte gat is een Wolf-Rayet ster, die een massa heeft van ongeveer twintig keer de Zon. Wolf-Rayet sterren zijn aan het einde van hun leven en stoten het meeste van hun buitenste lagen uit voordat ze exploderen als een supernova, waarbij hun kern implodeert tot een zwart gart.
Het zwarte gat en de Wolf-Rayet ster dansen in ongeveer 32 uur om elkaar heen in een duivelse wals. Het zwarte gat slokt materie van de ster op tijdens deze dans, aldus de Europese Zuidelijke Sterrenwacht. (belga/mvl)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Wat wordt bedoeld met een "stellair zwart gat"? Wat heb je nog meer voor zwarte gaten?
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
Dat denk je? Je bent toch gespecialiseerd in zwarte gaten?quote:Op zondag 31 januari 2010 18:24 schreef Haushofer het volgende:
Ik denk een zwart gat wat zich in het midden van een sterrenstelsel bevindt.
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
Misschien is het geen gebruikelijke term.quote:Op zondag 31 januari 2010 18:40 schreef Parafernalia het volgende:
[..]
Dat denk je? Je bent toch gespecialiseerd in zwarte gaten?
Niet in het bijzonder, heb wel m'n masterscriptie over zwarte gaten gedaan. Maar ik ben niet zo thuis in dit soort terminologiequote:Op zondag 31 januari 2010 18:40 schreef Parafernalia het volgende:
[..]
Dat denk je? Je bent toch gespecialiseerd in zwarte gaten?
-
Een stellair zwart gat is een ruimtetijdimplosie wat ontstaat uit een sterimplosie in plaats van een zwart gat wat ontstond uit een quasar (zoveel massa dat het sterstadium vrijwel gelijk overgeslagen werd) wat later het centrum werd van een melkwegstelsel.quote:Op zondag 31 januari 2010 17:21 schreef Parafernalia het volgende:
Wat wordt bedoeld met een "stellair zwart gat"? Wat heb je nog meer voor zwarte gaten?
'Vrijwel gelijk' is in dit geval binnen een paar miljoen jaar.
[ Bericht 5% gewijzigd door Onverlaatje op 31-01-2010 23:22:58 ]
tvp
"Been A Long Journey For You, Hasn't It? Lot Of Running, Lot Of Pain. And You, You're A Flea On The Back Of A Dragon In For One Hell Of A Ride, But You Did Manage To Hang On. I Guess That Counts For Something."
Precies het tegenovergestelde dus, een zwart gat wat uit een ster wordt gevormdquote:Op zondag 31 januari 2010 18:24 schreef Haushofer het volgende:
Ik denk een zwart gat wat zich in het midden van een sterrenstelsel bevindt.
Woonde deze week een praatje bij van Yuri Levin uit Leiden, een astrofysicus, waarin de term ook voorbij kwam.
-
HIHI OWNEDquote:Op zaterdag 6 februari 2010 11:27 schreef Haushofer het volgende:
[..]
Precies het tegenovergestelde dus, een zwart gat wat uit een ster wordt gevormd
Heeft een zwart gat behalve een sterk gravitatieveld ook een loeisterk magneetveld?
Ook moet volgens mij het zwarte gat razendsnel roteren.
Wat gebeurt er met de vorm van de magnetische krachtlijnen van een snel ronddraaiende sterke magneet?
Gaan die een spiraalvorm aannemen?
Is er een overeenkomst met een magnetar?
Ook moet volgens mij het zwarte gat razendsnel roteren.
Wat gebeurt er met de vorm van de magnetische krachtlijnen van een snel ronddraaiende sterke magneet?
Gaan die een spiraalvorm aannemen?
Is er een overeenkomst met een magnetar?
Wel een hoop vragen bijelkaar, maar zijn hier ook theorieen over?quote:Op zaterdag 6 februari 2010 21:52 schreef Schonedal het volgende:
Heeft een zwart gat behalve een sterk gravitatieveld ook een loeisterk magneetveld?
Ook moet volgens mij het zwarte gat razendsnel roteren.
Wat gebeurt er met de vorm van de magnetische krachtlijnen van een snel ronddraaiende sterke magneet?
Gaan die een spiraalvorm aannemen?
Is er een overeenkomst met een magnetar?
Een magneetveld krijg je door bewegende ladingen. Een zwart gat kan wel elektrische lading hebben, maar waarschijnlijk zal door gravitationele instorting de meeste lading niet in het zwarte gat komen.Je hebt wel accretieschijven rondom zwarte gaten als er naburige sterren zijn en dergelijke, en dit kan wel resulteren in magnetische velden.
Of zwarte gaten razendsnel roteren weet ik niet; dit geldt in elk geval wel voor neutronensterren wegens behoud van impulsmoment. Roterende zwarte gaten worden beschreven door zogenaamde Kerr-metrieken. Voor de rest ben ik hier niet zo thuis in (ben niet zo fenomenologisch ) maar zal es kijken of ik hier wat betere antwoorden op kan krijgen.
Of zwarte gaten razendsnel roteren weet ik niet; dit geldt in elk geval wel voor neutronensterren wegens behoud van impulsmoment. Roterende zwarte gaten worden beschreven door zogenaamde Kerr-metrieken. Voor de rest ben ik hier niet zo thuis in (ben niet zo fenomenologisch
) maar zal es kijken of ik hier wat betere antwoorden op kan krijgen.
-
11-02-2010
Alleen tegendraadse zwarte gaten produceren 'jets'
In het centrum van vrijwel elk sterrenstelsel zit een miljoenen of miljarden zonsmassa's wegend zwart gat. In veel gevallen is dat alleen te merken aan de zwaartekracht die dat zwarte gat uitoefent. Maar in sommige stelsels stoot het zwarte gat twee bundels van heet gas (jets) uit. Waarom in het ene geval niet en in het andere wel? Onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) denken het antwoord op deze vraag te hebben gevonden.
De MIT-onderzoekers hebben sterrenstelsels met en zonder jets met elkaar vergeleken. In beide gevallen is het centrale zwarte gat omgeven door een zogeheten accretieschijf: een verzamelplaats waar de materie die het zwarte gat aantrekt aanvankelijk in terechtkomt. Daarbij is gebleken dat jets alleen ontstaan als de rotatie van het zwarte gat zelf tegengesteld is aan die van de accretieschijf. Daarmee is een vermoeden bevestigd dat op theoretische gronden al enkele jaren bestond.
Het ontstaan van jets remt de stervorming tot in de wijde omgeving van het zwarte gat. Zelfs de groei van omringende sterrenstelsels kan worden gehinderd.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Alleen tegendraadse zwarte gaten produceren 'jets'
In het centrum van vrijwel elk sterrenstelsel zit een miljoenen of miljarden zonsmassa's wegend zwart gat. In veel gevallen is dat alleen te merken aan de zwaartekracht die dat zwarte gat uitoefent. Maar in sommige stelsels stoot het zwarte gat twee bundels van heet gas (jets) uit. Waarom in het ene geval niet en in het andere wel? Onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) denken het antwoord op deze vraag te hebben gevonden.
De MIT-onderzoekers hebben sterrenstelsels met en zonder jets met elkaar vergeleken. In beide gevallen is het centrale zwarte gat omgeven door een zogeheten accretieschijf: een verzamelplaats waar de materie die het zwarte gat aantrekt aanvankelijk in terechtkomt. Daarbij is gebleken dat jets alleen ontstaan als de rotatie van het zwarte gat zelf tegengesteld is aan die van de accretieschijf. Daarmee is een vermoeden bevestigd dat op theoretische gronden al enkele jaren bestond.
Het ontstaan van jets remt de stervorming tot in de wijde omgeving van het zwarte gat. Zelfs de groei van omringende sterrenstelsels kan worden gehinderd.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
tvp omdat ik dit geleerd heb maar het was alweer verdwenen
Koning, keizer, admiraal, schijten moeten ze allemaal by cafca.
17-02-2010
'Jets' ontstaan verder van zwart gat
Gelijktijdige waarnemingen op vele verschillende golflengten van een actief sterrenstelsel hebben nieuwe inzichten opgeleverd over de 'jet' van snelle deeltjes die zulke stelsels uitstoten. Uit de waarnemingen blijk dat de 'motor' van deze reusachtige deeltjesbundels - een superzwaar zwart gat in de centrum van het sterrenstelsel dat materie opslokt - anders werkt dan tot nog toe werd gedacht (Nature, 18 januari).
Actieve sterrenstelsels zoals 3C 279, die ook wel blazars worden genoemd, produceren veel straling op alle waarneembare golflengten, maar met name in het gammagebied. Deze straling is afkomstig van een bundel van extreem snel bewegende deeltjes die bijna recht op de aarde af komt. Waar de straling precies ontstaat, is niet helemaal duidelijk. Vermoed werd dat dit op enkele honderden miljoenen kilometers van het centrale zwarte gat gebeurde. Maar dat blijkt niet zo te zijn.
Met meer dan twintig instrumenten, die het hele golflengtegebied van radio- tot gammastraling bestrijken, is een jaar lang regelmatig naar blazar 3C 279 gekeken. Daarbij is onder meer een enkele weken durende uitbarsting van gammastraling waargenomen die gepaard ging met een sterke verandering van de polarisatie van het zichtbare licht dat de blazar uitzond. Volgens de onderzoekers kan uit het sterke verband tussen deze verschijnselen worden geconcludeerd dat beide soorten straling uit hetzelfde gebied afkomstig zijn, en dat dit gebied op minstens één lichtjaar van het zwarte gat ligt. En dat betekent dat de magnetische velden die verantwoordelijk worden gehouden voor de versnelling van de uitgestoten deeltjes, op de een of andere manier energie tot ver van het zwarte gat geleiden, voordat deze als (gamma)straling kan ontsnappen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
'Jets' ontstaan verder van zwart gat
Gelijktijdige waarnemingen op vele verschillende golflengten van een actief sterrenstelsel hebben nieuwe inzichten opgeleverd over de 'jet' van snelle deeltjes die zulke stelsels uitstoten. Uit de waarnemingen blijk dat de 'motor' van deze reusachtige deeltjesbundels - een superzwaar zwart gat in de centrum van het sterrenstelsel dat materie opslokt - anders werkt dan tot nog toe werd gedacht (Nature, 18 januari).
Actieve sterrenstelsels zoals 3C 279, die ook wel blazars worden genoemd, produceren veel straling op alle waarneembare golflengten, maar met name in het gammagebied. Deze straling is afkomstig van een bundel van extreem snel bewegende deeltjes die bijna recht op de aarde af komt. Waar de straling precies ontstaat, is niet helemaal duidelijk. Vermoed werd dat dit op enkele honderden miljoenen kilometers van het centrale zwarte gat gebeurde. Maar dat blijkt niet zo te zijn.
Met meer dan twintig instrumenten, die het hele golflengtegebied van radio- tot gammastraling bestrijken, is een jaar lang regelmatig naar blazar 3C 279 gekeken. Daarbij is onder meer een enkele weken durende uitbarsting van gammastraling waargenomen die gepaard ging met een sterke verandering van de polarisatie van het zichtbare licht dat de blazar uitzond. Volgens de onderzoekers kan uit het sterke verband tussen deze verschijnselen worden geconcludeerd dat beide soorten straling uit hetzelfde gebied afkomstig zijn, en dat dit gebied op minstens één lichtjaar van het zwarte gat ligt. En dat betekent dat de magnetische velden die verantwoordelijk worden gehouden voor de versnelling van de uitgestoten deeltjes, op de een of andere manier energie tot ver van het zwarte gat geleiden, voordat deze als (gamma)straling kan ontsnappen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
11-03-2010
Krachtige straalstroom uit zwart gat blijkt heldere röntgenbron
Astronomen van de Universiteit van Amsterdam hebben ontdekt dat de röntgenstraling die het zwarte gat in de dubbelster XTE J1550-564 uitzendt, soms wordt gedomineerd door de jet (de snelle straalvormige gasstroom die uit het zwarte gat komt) en niet door de accretieschijf. Dit opmerkelijke resultaat komt niet overeen met het heersende idee dat de röntgenstraling uit de schijf van materie komt waarmee het zwarte gat in dit dubbelstersysteem zich voedt.
Bijzonder aan het onderzoek is dat de astronomen hun conclusie trekken op basis van waarnemingen, en niet van modellen. Ze bestudeerden XTE J1550-564 op röntgen-, optische en infraroodgolflengten en slaagden erin de emissie van de jet te scheiden van die van de accretieschijf.
XTE J1550-564 is een dubbelstersysteem, waarvan het zwarte gat van tien zonsmassa's één component is. De andere is een gewone ster, waarvandaan voortdurend gas naar het zwarte gat toe stroomt . De twee draaien in een zeer nauwe baan om elkaar heen. Het materiaal dat de ster aan het zwarte gat verliest, verzamelt zich in een zeer snel roterende accretieschijf.
Sinds de ontdekking van dit soort röntgendubbelsterren, is er onder astronomen veel discussie geweest over de oorsprong van de röntgenstraling. Gebleken is nu dat de 'harde' röntgenstraling wordt gedomineerd door de jet, variërend van 10 tot 100%, en niet door de accretieschijf.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Krachtige straalstroom uit zwart gat blijkt heldere röntgenbron
Astronomen van de Universiteit van Amsterdam hebben ontdekt dat de röntgenstraling die het zwarte gat in de dubbelster XTE J1550-564 uitzendt, soms wordt gedomineerd door de jet (de snelle straalvormige gasstroom die uit het zwarte gat komt) en niet door de accretieschijf. Dit opmerkelijke resultaat komt niet overeen met het heersende idee dat de röntgenstraling uit de schijf van materie komt waarmee het zwarte gat in dit dubbelstersysteem zich voedt.
Bijzonder aan het onderzoek is dat de astronomen hun conclusie trekken op basis van waarnemingen, en niet van modellen. Ze bestudeerden XTE J1550-564 op röntgen-, optische en infraroodgolflengten en slaagden erin de emissie van de jet te scheiden van die van de accretieschijf.
XTE J1550-564 is een dubbelstersysteem, waarvan het zwarte gat van tien zonsmassa's één component is. De andere is een gewone ster, waarvandaan voortdurend gas naar het zwarte gat toe stroomt . De twee draaien in een zeer nauwe baan om elkaar heen. Het materiaal dat de ster aan het zwarte gat verliest, verzamelt zich in een zeer snel roterende accretieschijf.
Sinds de ontdekking van dit soort röntgendubbelsterren, is er onder astronomen veel discussie geweest over de oorsprong van de röntgenstraling. Gebleken is nu dat de 'harde' röntgenstraling wordt gedomineerd door de jet, variërend van 10 tot 100%, en niet door de accretieschijf.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
tvp, zeer interessant allemaal
I have the cape. I make the fucking Whoosh noise.
Op donderdag 12 juli 2012 19:56 schreef Lithia het volgende:
Ik durf hier niets over te zeggen. Bart is koning hier.
Op donderdag 12 juli 2012 19:56 schreef Lithia het volgende:
Ik durf hier niets over te zeggen. Bart is koning hier.
Zeer interresant helemaal, maar toch vind ik het helemaal moeilijk voor te stellen. Je kunt wel de
Algemene relativiteitstheorie gebruiken en helemaal andere formules/theorieen erop los laten.Maar je kunt je als mens er eigenlijk niets bij voorstellen. Als je al ziet hoe klein wij zijn. Wat was er voor het ontstaan van het/ons heelal? Als er geen tijd en ruimte wat is er dan wel? Zwarte gaten zijn ook zo van die mysteries. Als je al voorsteld hoe klein we zijn, stel dan eens voor hoe een zwart gat zo even een zonnestelsel "opeet". Heel interresant om te volgen.
Algemene relativiteitstheorie gebruiken en helemaal andere formules/theorieen erop los laten.Maar je kunt je als mens er eigenlijk niets bij voorstellen. Als je al ziet hoe klein wij zijn. Wat was er voor het ontstaan van het/ons heelal? Als er geen tijd en ruimte wat is er dan wel? Zwarte gaten zijn ook zo van die mysteries. Als je al voorsteld hoe klein we zijn, stel dan eens voor hoe een zwart gat zo even een zonnestelsel "opeet". Heel interresant om te volgen.
Indrukwekkend verhaal over relativiteit in een vervormde ruimte, een bijzonder moeilijk voor te stellen fenomeen, verrassend helder duidelijk gemaakt met bol in kubus vergelijking.quote:Op dinsdag 12 januari 2010 02:01 schreef Onverlaatje het volgende:
<knip>
Lijkt mij ook. De lokale waarneming vervormt conform de lokale vervorming van tijdruimte, dat is immers het relativiteitsprincipe.quote:Maar zien de subkubusjes nabij het midden zichzelf wel als vervormde subkubusjes. Is de ruimtetijd in de kubus zelf vervormd, vanuit het gezichtspunt daar? Naar mijn idee, alleen vanuit ons gezichtspunt. Voor wat het subkubusje zelf vindt, is xyz in de ruimtetijd nog steeds even lang.
Hij ziet dus een expanderend elliptisch heelal (zoals wij dat ook zien).quote:Maar wat betekent dit voor het perspectief wat dit subkubusje om zich heen ziet? Een inverse van wat wij zien. Een kubus wat naar buiten toe verandert in een bolvorm. Ondanks dat de hokjes steeds kleiner worden, kunnen zij nog voor lange tijd hetzelfde doen wat een groot hokje ook doet. Vanuit het perspectief van het hokje is het hokje niet samengedrukt, hij ziet de inverse van wat wij zien.
Alleen in de richting van het centrum van de bol / kubus (zoals wij zien in de richting van het zwarte gat in de kern van onze melkweg). Daar voorbij, naar alle randen van de kubus juist uitgerekt tot het expanderend elliptisch heelal.quote:Naar buiten toe is het samengedrukt, vanuit zijn gezichtsveld.
Iets dergelijks zien we inderdaad, in de vorm van Voronoi schuim (nog geen wiki, Harvard werkt eraan: The galaxy distribution as a Voronoi foam). Wel op wiki: Local group waar het woord Local een geheel nieuwe betekenis krijgt, en de Virgo Supercluster.quote:Vanuit het perspectief in een zwart gat of een ander compact ruimtetijdveld, is dan vrijwel het hele universum een 'zwart gatenuniversum', met daartussen dunne wanden als zeepbellen, waarvan de kleine inhoud van de randen van deze bellen het universum voorsteld wat wij vanuit ons perspectief als uitgestrekt beschouwen.
Einstein was zelf niet zo'n ster in wiskunde, hij heeft voortdurend de wiskundige Marcel Grossmann geraadpleegd om Riemanniaanse geometrie te leren waarmee aan een gekromde tijdruimte gerekend kan worden. Zie ook: Shape of the universe en Systolic geometry. Ook Stephen Hawking heeft voortdurend de wiskundige Roger Penrose geraadpleegd.
Mocht je nog niet bezig zijn op het gebied van theoretische fysica, dan zou dat een goed idee kunnen zijn. Einstein en Hawking bewijzen dat het voorstellingsvermogen veel belangrijker is dan de wiskunde die daar bij hoort, die kun je altijd nog leren voor zover je die nodig hebt om je intuïtieve voorstelling mathematisch te beschrijven.
[ Bericht 0% gewijzigd door denkert op 12-03-2010 17:14:11 ]
Misschien toch niet. Er bestaat een verhaal over een boerenknecht die het stoorde dat zijn trekker regelmatig in de blubber zakte. Hij was een handige knutselaar en verzon er iets op, en dat werkte. Pas veel later hoorde een natuurkundige dit verhaal in de plaatselijke kroeg en besloot om het eens uit te zoeken. De boerenknecht was al overleden, maar de trekker werd gevonden op de schroothoop, voorzien van een merkwaardig wit buizenframe. Terwijl het onderzoek net was begonnen brak de totaal doorgeroeste trekker in stukken, het witte buizenframe zweefde omhoog en is nooit meer gezien.quote:Op dinsdag 12 januari 2010 14:01 schreef Onverlaatje het volgende:
Ook is het doen van een experimentje met zwaartekrachtvelden in je schuur nog vrij lastig.
Geen enkel argument dus behalve getuigen en kroegverhalen, en dus net zo geloofwaardig als ufo's. Maar wie weet, er zijn wel meer briljante uitvindingen gedaan in schuren, vooral als er rondom nog wat Fruitbomen te vinden zijn. Het idee dat het mogelijk al eens gedaan is, geeft de hoop dat het misschien nog eens gedaan kan worden.
18-03-2010
Reeds in beginjaren van het universum vraatzuchtige zwarte gaten
(AFP NASA/JPL Caltech)
In het primitieve universum, in het eerste miljard jaar na de Big Bang, zouden actieve zwarte gaten in het centrum van sterrenstelsels, of qusrars, zeer snel zijn gegroeid, aldus het jongste nummer van het wetenschapsblad Nature.
"Quasars zijn sterrrenstelsels in een zeer vroeg stadium, een soort babysterrenstelsels", aldus astrofysica Marianne Vestergaard van de Universiteit van Arizona en de Universiteit van Kopenhagen.
Absorberen
"Het merendeel der sterrenstelsels bezit een zwart gat dat zwaarder is dan een miljoen zonnen, maar quasars zijn anders. Hun zwart gat is actief en groeit aan", door dankzij gravitatie omgevend gas en stof te absorberen, aldus een communiqué van de Universiteit van Kopenhagen. In afwachting van opslokking door het zwart gat vormen dit gas en stof een zogenaamde accretieschijf.
Linhua Jiang van de Universiteit van Arizona en collega's zijn nu bij het bestuderen van infrarode foto's van 21 zeer ver verwijderde quasars op twee exemplaren gestoten die blijkbaar geen accretieschijf hebben. Ze dateren uit de tijd dat het heelal nog maar 800 miljoen jaar oud was.
Hoge snelheid
Ze zouden volgens de onderzoekers deel uitmaken van een eerste generatie van quasars, ontstaan in een kosmos met weinig stof. Ze lijken te jong te zijn om voldoende uit hun omgeving te hebben verorberd. De twee zijn met een massa van 200 tot 300 miljoen zonnen de kleinste van de 21 bestudeerde. Zij zouden aan hoge snelheid het omgevende stof en gas opvreten, zonder dit de kans te geven te accumuleren. Mogelijk zijn het de reeds lang gezochte jonge sterrenstelsels, aldus Vestergaard. (afp/sps)
(HLN)
Reeds in beginjaren van het universum vraatzuchtige zwarte gaten
(AFP NASA/JPL Caltech)
In het primitieve universum, in het eerste miljard jaar na de Big Bang, zouden actieve zwarte gaten in het centrum van sterrenstelsels, of qusrars, zeer snel zijn gegroeid, aldus het jongste nummer van het wetenschapsblad Nature.
"Quasars zijn sterrrenstelsels in een zeer vroeg stadium, een soort babysterrenstelsels", aldus astrofysica Marianne Vestergaard van de Universiteit van Arizona en de Universiteit van Kopenhagen.
Absorberen
"Het merendeel der sterrenstelsels bezit een zwart gat dat zwaarder is dan een miljoen zonnen, maar quasars zijn anders. Hun zwart gat is actief en groeit aan", door dankzij gravitatie omgevend gas en stof te absorberen, aldus een communiqué van de Universiteit van Kopenhagen. In afwachting van opslokking door het zwart gat vormen dit gas en stof een zogenaamde accretieschijf.
Linhua Jiang van de Universiteit van Arizona en collega's zijn nu bij het bestuderen van infrarode foto's van 21 zeer ver verwijderde quasars op twee exemplaren gestoten die blijkbaar geen accretieschijf hebben. Ze dateren uit de tijd dat het heelal nog maar 800 miljoen jaar oud was.
Hoge snelheid
Ze zouden volgens de onderzoekers deel uitmaken van een eerste generatie van quasars, ontstaan in een kosmos met weinig stof. Ze lijken te jong te zijn om voldoende uit hun omgeving te hebben verorberd. De twee zijn met een massa van 200 tot 300 miljoen zonnen de kleinste van de 21 bestudeerde. Zij zouden aan hoge snelheid het omgevende stof en gas opvreten, zonder dit de kans te geven te accumuleren. Mogelijk zijn het de reeds lang gezochte jonge sterrenstelsels, aldus Vestergaard. (afp/sps)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
22-03-2010
Zwarte gaten lusten geen donkere materie
Ongeveer een kwart van het heelal bestaat uit 'donkere materie' - geheimzinnig spul dat zijn bestaat alleen verraadt door de zwaartekrachtsaantrekking die het uitoefent. Sterrenkundigen van de nationale universiteit van Mexico hebben nu onderzocht hoe deze materie zich gedraagt in de omgeving van zwarte gaten.
De indruk bestond dat donkere materie een belangrijke rol heeft gespeeld bij het samenklonteringsproces waaruit, vroeg in de geschiedenis van het heelal, de eerste sterren en sterrenstelsels zijn ontstaan. De Mexicaanse sterrenkundigen hebben nu berekend op welke manier de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels donkere materie uit hun omgeving opslokken. Daaruit blijkt dat als de hoeveelheid donkere materie in de omgeving van het zwarte gat groot genoeg is - ruwweg 7 zonsmassa's per kubieke lichtjaar - het zwarte gat dermate snel donkere materie aan zijn omgeving onttrekt, dat het omringende sterrenstelsel onherkenbaar verandert.
Uit het feit dat er voor zover bekend geen populatie van zodanig misvormde sterrenstelsels bestaat, leiden de onderzoekers af dat de dichtheid van donkere materie in de kernen van sterrenstelsels nooit zeer grote waarden kan hebben bereikt. Blijkbaar weet donkere materie zich op de een of andere manier te onttrekken aan de verzamelwoede van deze zwarte gaten. En dat betekent dat de modellen die de vorming van de eerste sterren(stelsels) beschrijven wellicht moeten worden bijgesteld.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten lusten geen donkere materie
Ongeveer een kwart van het heelal bestaat uit 'donkere materie' - geheimzinnig spul dat zijn bestaat alleen verraadt door de zwaartekrachtsaantrekking die het uitoefent. Sterrenkundigen van de nationale universiteit van Mexico hebben nu onderzocht hoe deze materie zich gedraagt in de omgeving van zwarte gaten.
De indruk bestond dat donkere materie een belangrijke rol heeft gespeeld bij het samenklonteringsproces waaruit, vroeg in de geschiedenis van het heelal, de eerste sterren en sterrenstelsels zijn ontstaan. De Mexicaanse sterrenkundigen hebben nu berekend op welke manier de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels donkere materie uit hun omgeving opslokken. Daaruit blijkt dat als de hoeveelheid donkere materie in de omgeving van het zwarte gat groot genoeg is - ruwweg 7 zonsmassa's per kubieke lichtjaar - het zwarte gat dermate snel donkere materie aan zijn omgeving onttrekt, dat het omringende sterrenstelsel onherkenbaar verandert.
Uit het feit dat er voor zover bekend geen populatie van zodanig misvormde sterrenstelsels bestaat, leiden de onderzoekers af dat de dichtheid van donkere materie in de kernen van sterrenstelsels nooit zeer grote waarden kan hebben bereikt. Blijkbaar weet donkere materie zich op de een of andere manier te onttrekken aan de verzamelwoede van deze zwarte gaten. En dat betekent dat de modellen die de vorming van de eerste sterren(stelsels) beschrijven wellicht moeten worden bijgesteld.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
25-03-2010
Botsende sterrenstelsels maken zwarte gaten zwaar
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels danken hun groei vooral aan botsingen tussen sterrenstelsels. Dat blijkt uit onderzoek door Amerikaanse astronomen dat vandaag op de website van het wetenschappelijke tijdschrift Science is gepubliceerd.
Na zo'n intergalactische botsing slokt zo'n zwart gat grote hoeveelheden gas op, die zich in eerste instantie ophopen in een grote materieschijf rond het zwarte gat. Deze accretieschijf is een sterke bron van straling, maar deze is lange tijd gehuld in dichte stofwolken en dus niet direct waarneembaar. Pas als na 10 tot 100 miljoen jaar een flink deel van het stof is weggeblazen door de stralingsdruk, komt de heldere bron - de zogeheten quasar - tevoorschijn.
Een en ander blijkt uit onderzoek met de ruimtetelescopen Hubble, Chandra en Spitzer. Daarmee is een groot aantal in stof gehulde quasars opgespoord waarvan de verste 11 miljard lichtjaar van ons verwijderd zijn. Lang was aangenomen dat zulke 'stoffige' quasars heel zeldzaam waren, maar dat blijkt dus niet zo te zijn. Sterker nog: in de begintijd van het heelal waren er aanzienlijk meer stofrijke dan 'naakte' quasars.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Botsende sterrenstelsels maken zwarte gaten zwaar
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels danken hun groei vooral aan botsingen tussen sterrenstelsels. Dat blijkt uit onderzoek door Amerikaanse astronomen dat vandaag op de website van het wetenschappelijke tijdschrift Science is gepubliceerd.
Na zo'n intergalactische botsing slokt zo'n zwart gat grote hoeveelheden gas op, die zich in eerste instantie ophopen in een grote materieschijf rond het zwarte gat. Deze accretieschijf is een sterke bron van straling, maar deze is lange tijd gehuld in dichte stofwolken en dus niet direct waarneembaar. Pas als na 10 tot 100 miljoen jaar een flink deel van het stof is weggeblazen door de stralingsdruk, komt de heldere bron - de zogeheten quasar - tevoorschijn.
Een en ander blijkt uit onderzoek met de ruimtetelescopen Hubble, Chandra en Spitzer. Daarmee is een groot aantal in stof gehulde quasars opgespoord waarvan de verste 11 miljard lichtjaar van ons verwijderd zijn. Lang was aangenomen dat zulke 'stoffige' quasars heel zeldzaam waren, maar dat blijkt dus niet zo te zijn. Sterker nog: in de begintijd van het heelal waren er aanzienlijk meer stofrijke dan 'naakte' quasars.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Bovenstaande artist impression van een ster die door een zwart gat opgeslokt wordt bevat volgens mij een fout.quote:Op vrijdag 29 januari 2010 08:34 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
27-01-2010
Sterrenkundigen 'wegen' zwart gat op recordafstand
[ afbeelding ]
Niet alleen aan de kant van het zwarte gat moet een vloedberg ontstaan op de ster maar ook aan de andere kant.
Dit in vergelijking met de aantrekkingskracht van de maan op het water van de wereldzee, hier ontstaan ook twee vloedbergen diametraal tegenover elkaar.
Ook bij twee om elkaar heen draaiende melkwegstelsels zien we dit verschijnsel.
14-04-2010
Heldere achtergrondstraling mogelijk te danken aan zwarte gaten
AMSTERDAM - De onverwachte helderheid van de kosmische achtergrondstraling op radiogolflengten is mogelijk te danken aan talloze zwarte gaten op grote afstand in het heelal.
Dat beweert een internationaal team van astronomen in een presentatie vandaag op de National Astronomy Meeting 20210 van de Royal Astronomical Society in Glasgow.
Met het ballonexperiment Arcade-2 is enkele jaren geleden ontdekt dat de achtergrondstraling op radiogolflengten veel helderder is dan je zou verwachten.
Ontelbare sterrenstelsel
De sterrenkundigen denken daar nu een verklaring voor te hebben: op zeer grote afstanden in het heelal bevinden zich ontelbare sterrenstelsels, die we - als gevolg van hun grote afstand - zien zoals ze er in de prille jeugd van het heelal uitzagen.
Als zich in de kernen van die sterrenstelsels grote, zware, rondtollende zwarte gaten bevinden, worden er zogeheten jets (straalstromen) geproduceerd, die radiostraling uitzenden. Al die verre bronnen van radiostraling zijn niet afzonderlijk te zien, maar samen bieden ze een verklaring voor de extra helderheid van de kosmische achtergrondstraling op deze golflengten.
© NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl
(nu.nl)
Heldere achtergrondstraling mogelijk te danken aan zwarte gaten
AMSTERDAM - De onverwachte helderheid van de kosmische achtergrondstraling op radiogolflengten is mogelijk te danken aan talloze zwarte gaten op grote afstand in het heelal.
Dat beweert een internationaal team van astronomen in een presentatie vandaag op de National Astronomy Meeting 20210 van de Royal Astronomical Society in Glasgow.
Met het ballonexperiment Arcade-2 is enkele jaren geleden ontdekt dat de achtergrondstraling op radiogolflengten veel helderder is dan je zou verwachten.
Ontelbare sterrenstelsel
De sterrenkundigen denken daar nu een verklaring voor te hebben: op zeer grote afstanden in het heelal bevinden zich ontelbare sterrenstelsels, die we - als gevolg van hun grote afstand - zien zoals ze er in de prille jeugd van het heelal uitzagen.
Als zich in de kernen van die sterrenstelsels grote, zware, rondtollende zwarte gaten bevinden, worden er zogeheten jets (straalstromen) geproduceerd, die radiostraling uitzenden. Al die verre bronnen van radiostraling zijn niet afzonderlijk te zien, maar samen bieden ze een verklaring voor de extra helderheid van de kosmische achtergrondstraling op deze golflengten.
© NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
16-04-2010
Zwarte gaten helpen sterrenstelsels om zeep
Grote, zware sterrenstelsels zoals ons eigen Melkwegstelsel kunnen voortijdig aan hun einde komen door de activiteit van zwarte gaten. Dat beweert een team van astronomen onder leiding van Asa Bluck van de universiteit van Nottingham.
Vrijwel alle grote sterrenstelsels herbergen superzware zwarte gaten in hun kern. Materie die door het zwarte gat wordt opgezogen, hoopt zich op in een zogeheten accretieschijf: een snel ronddraaiende schijf van gas, waarin druk en temperatuur enorm hoog oplopen. De röntgenstraling van zo'n accretieschijf kan soms zo krachtig en energierijk zijn dat koele gas- en stofwolken in de buitendelen van het stelsel worden weggeblazen. Daardoor kunnen er in het stelsel geen nieuwe sterren meer ontstaan, en zal het op termijn uitdoven.
Op basis van metingen van de Hubble Space Telescope en het Chandra X-ray Observatory komen Bluck en zijn collega's tot de conclusie dat minstens een derde van alle zware sterrenstelsels in het heelal op deze manier aan zijn einde komt. De resultaten worden vandaag gepresenteerd op de National Astronomy Meeting 2010 van de Royal Astronomical Society in Glasgow.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten helpen sterrenstelsels om zeep
Grote, zware sterrenstelsels zoals ons eigen Melkwegstelsel kunnen voortijdig aan hun einde komen door de activiteit van zwarte gaten. Dat beweert een team van astronomen onder leiding van Asa Bluck van de universiteit van Nottingham.
Vrijwel alle grote sterrenstelsels herbergen superzware zwarte gaten in hun kern. Materie die door het zwarte gat wordt opgezogen, hoopt zich op in een zogeheten accretieschijf: een snel ronddraaiende schijf van gas, waarin druk en temperatuur enorm hoog oplopen. De röntgenstraling van zo'n accretieschijf kan soms zo krachtig en energierijk zijn dat koele gas- en stofwolken in de buitendelen van het stelsel worden weggeblazen. Daardoor kunnen er in het stelsel geen nieuwe sterren meer ontstaan, en zal het op termijn uitdoven.
Op basis van metingen van de Hubble Space Telescope en het Chandra X-ray Observatory komen Bluck en zijn collega's tot de conclusie dat minstens een derde van alle zware sterrenstelsels in het heelal op deze manier aan zijn einde komt. De resultaten worden vandaag gepresenteerd op de National Astronomy Meeting 2010 van de Royal Astronomical Society in Glasgow.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
When the student is ready, the teacher will appear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
Even meelezen hier. Ik ben nu The Elegant Universe aan het lezen, zware kost voor een leek maar zeer interessant. Wat ik me nou afvraag, daar wordt gesproken over het 'zwarte gaten hebben geen haar' gebeuren, en dat men (o.a. Hawking meen ik?) denkt dat zwarte gaten toch in ieder geval warmte en entropie hebben, en daarom ook een zekere vorm van straling uitzenden. Hier wordt niks over gezegd in de OP.
Houdt die theorie tegenwoordig nog stand? Of is het nog zo onduidelijk dat het niet meegenomen kan worden in de algemene theorie?
Houdt die theorie tegenwoordig nog stand? Of is het nog zo onduidelijk dat het niet meegenomen kan worden in de algemene theorie?
Hawkingstraling wordt bij mijn weten nog steeds uitgezonden door zwarte gaten... Heeft te maken met virtuele deeltjes die precies op de waarnemingshorizon ontstaan, waarbij het antideeltje het zwarte gat invalt en het gewone deeltje dat niet doet en naar buiten gaat als straling. Simpel gezegd dan.quote:Op maandag 19 april 2010 15:57 schreef picodealion het volgende:
Even meelezen hier. Ik ben nu The Elegant Universe aan het lezen, zware kost voor een leek maar zeer interessant. Wat ik me nou afvraag, daar wordt gesproken over het 'zwarte gaten hebben geen haar' gebeuren, en dat men (o.a. Hawking meen ik?) denkt dat zwarte gaten toch in ieder geval warmte en entropie hebben, en daarom ook een zekere vorm van straling uitzenden. Hier wordt niks over gezegd in de OP.
Houdt die theorie tegenwoordig nog stand? Of is het nog zo onduidelijk dat het niet meegenomen kan worden in de algemene theorie?
I have the cape. I make the fucking Whoosh noise.
Op donderdag 12 juli 2012 19:56 schreef Lithia het volgende:
Ik durf hier niets over te zeggen. Bart is koning hier.
Op donderdag 12 juli 2012 19:56 schreef Lithia het volgende:
Ik durf hier niets over te zeggen. Bart is koning hier.
Ik vroeg me vooral af waarom dat niet in de OP stond maar wel het no hair gebeuren. Omdat dit toch wel dingen zijn waaraan een zwart gat van een ander te onderscheiden is?quote:Op maandag 19 april 2010 16:05 schreef Bart het volgende:
[..]
Hawkingstraling wordt bij mijn weten nog steeds uitgezonden door zwarte gaten... Heeft te maken met virtuele deeltjes die precies op de waarnemingshorizon ontstaan, waarbij het antideeltje het zwarte gat invalt en het gewone deeltje dat niet doet en naar buiten gaat als straling. Simpel gezegd dan.
Het "no-hair" theorema houdt in dat een zwart slechts door de massa, lading en draaiïmpuls wordt beschreven. De thermodynamische aspecten van het zwarte gat worden ook in deze grootheden uitgedrukt, dus dat zijn geen nieuwe variabelen.quote:Op maandag 19 april 2010 15:57 schreef picodealion het volgende:
Even meelezen hier. Ik ben nu The Elegant Universe aan het lezen, zware kost voor een leek maar zeer interessant. Wat ik me nou afvraag, daar wordt gesproken over het 'zwarte gaten hebben geen haar' gebeuren, en dat men (o.a. Hawking meen ik?) denkt dat zwarte gaten toch in ieder geval warmte en entropie hebben, en daarom ook een zekere vorm van straling uitzenden. Hier wordt niks over gezegd in de OP.
Houdt die theorie tegenwoordig nog stand? Of is het nog zo onduidelijk dat het niet meegenomen kan worden in de algemene theorie?
Hawkinstraling behelst kwantumgravitatie. Hoewel de meeste fysici overtuigd zijn van de juistheid van Hawking's theorie, is het in elk geval nog niet gemeten natuurlijk, en weten we pas meer als we daadwerkelijk een volledige theorie van kwantumgravitatie hebben
-
Omdat ik vooral klassieke zwarte gaten benadruk, dus vanuit de algemene relativiteitstheorie zonder kwantummechanica.quote:Op maandag 19 april 2010 16:06 schreef picodealion het volgende:
[..]
Ik vroeg me vooral af waarom dat niet in de OP stond maar wel het no hair gebeuren. Omdat dit toch wel dingen zijn waaraan een zwart gat van een ander te onderscheiden is?
-
29-04-2010
Twee middelzware zwarte gaten ontdekt in sterrenstelsel M82
Nieuwe waarnemingen met de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra versterken het vermoeden dat zich in de kern van het nabije sterrenstelsel M82 twee middelzware zwarte gaten bevinden.
De afgelopen decennia hebben sterrenkundigen aanwijzingen gevonden voor het bestaan van twee soorten zwarte gaten. De ene soort wordt gevormd door overblijfselen van zware sterren, die ongeveer tien keer zo zwaar zijn als onze zon. De andere soort bestaat uit de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, die vele miljoenen zonsmassa's zwaar zijn.
De laatste jaren duiken er steeds meer aanwijzingen op dat er ook middelzware zwarte gaten bestaan. En het Chandra-onderzoek lijkt dat nu te bevestigen. Uit de röntgenstraling die de twee objecten in M82 produceren kan worden afgeleid dat het ene enkele tienduizenden zonsmassa's zwaar is en het andere enkele honderden zonsmassa's.
Hoe de beide zwarte gaten zijn ontstaan, is nog onduidelijk. Mogelijk zijn ze het resultaat van grootschalige samenklonteringen van sterren.
(allesoversterrenkunde)
Twee middelzware zwarte gaten ontdekt in sterrenstelsel M82
Nieuwe waarnemingen met de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra versterken het vermoeden dat zich in de kern van het nabije sterrenstelsel M82 twee middelzware zwarte gaten bevinden.
De afgelopen decennia hebben sterrenkundigen aanwijzingen gevonden voor het bestaan van twee soorten zwarte gaten. De ene soort wordt gevormd door overblijfselen van zware sterren, die ongeveer tien keer zo zwaar zijn als onze zon. De andere soort bestaat uit de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, die vele miljoenen zonsmassa's zwaar zijn.
De laatste jaren duiken er steeds meer aanwijzingen op dat er ook middelzware zwarte gaten bestaan. En het Chandra-onderzoek lijkt dat nu te bevestigen. Uit de röntgenstraling die de twee objecten in M82 produceren kan worden afgeleid dat het ene enkele tienduizenden zonsmassa's zwaar is en het andere enkele honderden zonsmassa's.
Hoe de beide zwarte gaten zijn ontstaan, is nog onduidelijk. Mogelijk zijn ze het resultaat van grootschalige samenklonteringen van sterren.
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
30-04-2010
Superzware zwarte gaten zijn grote gasblazers
De superzware zwarte gaten die in de kernen van sterrenstelsels schuilgaan, blijken niet alleen het gas uit hun eigen stelsel weg te blazen, maar ook een deel van het gas uit de tussenruimte van groepen sterrenstelsels. Dat blijkt uit onderzoek door een internationaal team van sterrenkundigen, dat zaterdag in de Astrophysical Journal wordt gepubliceerd.
Sterrenkundigen proberen er al geruime tijd achter te komen welke invloed zwarte gaten op hun omgeving hebben. Bekend is dat de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels een deel van de materie die zij aantrekken weer terug de ruimte in blazen. Dat gebeurt in de vorm van twee relatief smalle bundels of jets. Met de uitgestoten hete materie wordt veel energie aan de omgeving overgedragen.
Uit het nieuwe onderzoek, gedaan met de Europese röntgensatelliet XMM-Newton, blijkt dat de activiteit van de zwarte gaten een dramatische uitwerking moet hebben op hun omgeving. Ze stoten dermate veel energie uit, dat gas tot in de wijde omgeving verdreven wordt. Deze bevinding is overeenstemming met de recente ontdekking dat er in groepen sterrenstelsels minder gas tussen de stelsels aanwezig is dan theoretisch werd verwacht.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Superzware zwarte gaten zijn grote gasblazers
De superzware zwarte gaten die in de kernen van sterrenstelsels schuilgaan, blijken niet alleen het gas uit hun eigen stelsel weg te blazen, maar ook een deel van het gas uit de tussenruimte van groepen sterrenstelsels. Dat blijkt uit onderzoek door een internationaal team van sterrenkundigen, dat zaterdag in de Astrophysical Journal wordt gepubliceerd.
Sterrenkundigen proberen er al geruime tijd achter te komen welke invloed zwarte gaten op hun omgeving hebben. Bekend is dat de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels een deel van de materie die zij aantrekken weer terug de ruimte in blazen. Dat gebeurt in de vorm van twee relatief smalle bundels of jets. Met de uitgestoten hete materie wordt veel energie aan de omgeving overgedragen.
Uit het nieuwe onderzoek, gedaan met de Europese röntgensatelliet XMM-Newton, blijkt dat de activiteit van de zwarte gaten een dramatische uitwerking moet hebben op hun omgeving. Ze stoten dermate veel energie uit, dat gas tot in de wijde omgeving verdreven wordt. Deze bevinding is overeenstemming met de recente ontdekking dat er in groepen sterrenstelsels minder gas tussen de stelsels aanwezig is dan theoretisch werd verwacht.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
10-05-2010
Astronomen vinden weggeslingerd superzwaar zwart gat
In een ver sterrenstelsel hebben sterrenkundigen mogelijk een superzwaar zwart gat gevonden dat met grote snelheid wordt weggeslingerd. Het zwarte gat, in röntgenstraling te zien als een heldere 'ster', bevindt zich - anders dan normaal - niet in het centrum van het stelsel. Weggeslingerde zwarte gaten zijn interessant, omdat ze inzicht geven in hoe superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels ontstaan.
De Utrechtse studente Marianne Heida vond het bizarre object tijdens haar bachelor-afstudeeronderzoek bij ruimteonderzoeksinstituut SRON, in een sterrenstelsel op meer dan een half miljard lichtjaar afstand. Voor de ontdekking moest ze honderdduizenden toevallig ontdekte röntgenbronnen vergelijken met de posities van miljoenen sterrenstelsels. Normaal gesproken herbergt elk sterrenstelsel een superzwaar zwart gat in het centrum, dat soms in röntgenstraling oplicht. Maar het object dat Heida vond zit duidelijk niet in het midden van het stelsel. Toch is het in röntgenstraling zo helder dat het vergelijkbaar is met andere superzware zwarte gaten.
Een zwart gat in de kern van een sterrenstelsel is al gauw meer dan 1 miljard keer zo zwaar als onze zon. Dat een dergelijk object zo ver van de kerm van een stelsel afdwaalt wijst erop dat het met grote snelheid is weggeslingerd. Dit kan in bijzondere gevallen gebeuren als twee superzware zwarte gaten samensmelten.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Astronomen vinden weggeslingerd superzwaar zwart gat
In een ver sterrenstelsel hebben sterrenkundigen mogelijk een superzwaar zwart gat gevonden dat met grote snelheid wordt weggeslingerd. Het zwarte gat, in röntgenstraling te zien als een heldere 'ster', bevindt zich - anders dan normaal - niet in het centrum van het stelsel. Weggeslingerde zwarte gaten zijn interessant, omdat ze inzicht geven in hoe superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels ontstaan.
De Utrechtse studente Marianne Heida vond het bizarre object tijdens haar bachelor-afstudeeronderzoek bij ruimteonderzoeksinstituut SRON, in een sterrenstelsel op meer dan een half miljard lichtjaar afstand. Voor de ontdekking moest ze honderdduizenden toevallig ontdekte röntgenbronnen vergelijken met de posities van miljoenen sterrenstelsels. Normaal gesproken herbergt elk sterrenstelsel een superzwaar zwart gat in het centrum, dat soms in röntgenstraling oplicht. Maar het object dat Heida vond zit duidelijk niet in het midden van het stelsel. Toch is het in röntgenstraling zo helder dat het vergelijkbaar is met andere superzware zwarte gaten.
Een zwart gat in de kern van een sterrenstelsel is al gauw meer dan 1 miljard keer zo zwaar als onze zon. Dat een dergelijk object zo ver van de kerm van een stelsel afdwaalt wijst erop dat het met grote snelheid is weggeslingerd. Dit kan in bijzondere gevallen gebeuren als twee superzware zwarte gaten samensmelten.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
25-05-2010
Superzwaar zwart gat in Andromedastelsel is tam
Al meer dan tien jaar kijkt de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra regelmatig naar het grote sterrenstelsel in Andromeda. Dat heeft een uniek gegevensbestand opgeleverd over het meest nabije superzware zwarte gat buiten onze eigen Melkweg.
Er zijn sterke aanwijzingen dat in de kern van vrijwel elk sterrenstelsel - ook het onze - een zwart gat schuilgaat dat miljoenen keren zoveel massa bevat als de zon. Sommige van die zwarte gaten vertonen veel activiteit in de vorm van stralingsuitbarstingen, maar andere zijn nogal tam. Alleen in 2006 vertoonde het zwarte gat in het Andromedastelsel een korte uitbarsting van röntgenstraling, die sindsdien nog een beetje naijlt.
De activiteit van zo'n superzwaar zwart gat hangt nauw samen met de aanvoer van materie uit zijn omgeving. Blijkbaar is die aanvoer bij stelsels als het Andromedastelsel nogal gering. De opleving van 2006 wordt vooralsnog toegeschreven aan een 'kortsluiting' in het magnetische veld in de schijf van hete materie rond het zwarte gat.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Superzwaar zwart gat in Andromedastelsel is tam
Al meer dan tien jaar kijkt de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra regelmatig naar het grote sterrenstelsel in Andromeda. Dat heeft een uniek gegevensbestand opgeleverd over het meest nabije superzware zwarte gat buiten onze eigen Melkweg.
Er zijn sterke aanwijzingen dat in de kern van vrijwel elk sterrenstelsel - ook het onze - een zwart gat schuilgaat dat miljoenen keren zoveel massa bevat als de zon. Sommige van die zwarte gaten vertonen veel activiteit in de vorm van stralingsuitbarstingen, maar andere zijn nogal tam. Alleen in 2006 vertoonde het zwarte gat in het Andromedastelsel een korte uitbarsting van röntgenstraling, die sindsdien nog een beetje naijlt.
De activiteit van zo'n superzwaar zwart gat hangt nauw samen met de aanvoer van materie uit zijn omgeving. Blijkbaar is die aanvoer bij stelsels als het Andromedastelsel nogal gering. De opleving van 2006 wordt vooralsnog toegeschreven aan een 'kortsluiting' in het magnetische veld in de schijf van hete materie rond het zwarte gat.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
25-05-2010
Superzwaar zwart gat M87 uit centrum geschopt?
Amerikaanse en Britse sterrenkundigen hebben ontdekt dat het zwarte gat in de kern van het sterrenstelsel M87 niet precies in het centrum zit. De vraag is nu hoe dit ongeveer 6 miljard zonsmassa's zware gevaarte opzij is geschoven.
De meest waarschijnlijk verklaring voor zijn excentrische positie is dat het object een samenvoeging van twee oudere, minder zware zwarte gaten is. Uit berekeningen blijkt dat er bij zo'n samenvoeging zogeheten gravitatiegolven ontstaan, die het uiteindelijke zwarte gat als het ware een schop geven. Het kan dan vele miljoenen jaren duren voordat het zwarte gat zijn positie in het midden van het sterrenstelsel weer heeft ingenomen.
Er is echter nog een andere verklaring mogelijk. M87 staat bekend om de kolossale materiestroom of jet die zijn kern uitstoot. Volgens de onderzoekers is het denkbaar dat deze materiestroom als een reusachtige straalmotor fungeert en het zwarte gat uit zijn centrale positie duwt.
Maar ongeacht welke van beide verklaringen de juiste is: het lijkt er op dat superzware zwarte gaten niet altijd in de centra van sterrenstelsels gezocht moeten worden.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Superzwaar zwart gat M87 uit centrum geschopt?
Amerikaanse en Britse sterrenkundigen hebben ontdekt dat het zwarte gat in de kern van het sterrenstelsel M87 niet precies in het centrum zit. De vraag is nu hoe dit ongeveer 6 miljard zonsmassa's zware gevaarte opzij is geschoven.
De meest waarschijnlijk verklaring voor zijn excentrische positie is dat het object een samenvoeging van twee oudere, minder zware zwarte gaten is. Uit berekeningen blijkt dat er bij zo'n samenvoeging zogeheten gravitatiegolven ontstaan, die het uiteindelijke zwarte gat als het ware een schop geven. Het kan dan vele miljoenen jaren duren voordat het zwarte gat zijn positie in het midden van het sterrenstelsel weer heeft ingenomen.
Er is echter nog een andere verklaring mogelijk. M87 staat bekend om de kolossale materiestroom of jet die zijn kern uitstoot. Volgens de onderzoekers is het denkbaar dat deze materiestroom als een reusachtige straalmotor fungeert en het zwarte gat uit zijn centrale positie duwt.
Maar ongeacht welke van beide verklaringen de juiste is: het lijkt er op dat superzware zwarte gaten niet altijd in de centra van sterrenstelsels gezocht moeten worden.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
26-05-2010
Botsingen tussen sterrenstelsels activeren zwarte gaten
Slechts ongeveer één op de honderd superzware zwarte gaten in het heelal produceert enorme hoeveelheden energie. Dankzij gegevens verzameld met de Amerikaanse satelliet Swift weten sterrenkundigen nu waarom dit zo is. De zwarte gaten vlammen pas op bij botsingen tussen sterrenstelsels.
In de kernen van de meeste, zo niet alle sterrenstelsels schuilt een zwart gat met een massa van een miljoen tot een miljard zonsmassa's. In de omgeving van sommige van die zwarte gaten wordt tot wel tien miljard keer zoveel energie als in onze zon geproduceerd. Deze energie wordt ontleend aan grote hoeveelheden materie die naar het zwarte gat toe stromen.
Vermoed werd al dat zo'n materiestroom op gang kan komen als twee (of meer) sterrenstelsels met elkaar in botsing komen. Maar tot nog toe kon slechts ongeveer twee procent van alle actieve zwarte gaten aan botsende sterrenstelsels worden toegeschreven. Een duidelijk verband tussen beide verschijnselen ontbrak dus.
De Swift-satelliet heeft daar verandering in gebracht. Anders dan de meeste andere soorten straling die door een actief zwart gat wordt uitgezonden, kan harde röntgenstraling ongehinderd het stof en gas in de omgeving passeren. Swift is de eerste satelliet die dit type straling kan waarnemen, en uit die waarnemingen blijkt dat veel meer actieve zwarte gaten - ongeveer 25 procent - deel uitmaken van sterrenstelsels die bij botsingen betrokken zijn. De verwachting is dat toekomstige, nog gevoeligere satellieten dit percentage nog verder zullen opvoeren.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Botsingen tussen sterrenstelsels activeren zwarte gaten
Slechts ongeveer één op de honderd superzware zwarte gaten in het heelal produceert enorme hoeveelheden energie. Dankzij gegevens verzameld met de Amerikaanse satelliet Swift weten sterrenkundigen nu waarom dit zo is. De zwarte gaten vlammen pas op bij botsingen tussen sterrenstelsels.
In de kernen van de meeste, zo niet alle sterrenstelsels schuilt een zwart gat met een massa van een miljoen tot een miljard zonsmassa's. In de omgeving van sommige van die zwarte gaten wordt tot wel tien miljard keer zoveel energie als in onze zon geproduceerd. Deze energie wordt ontleend aan grote hoeveelheden materie die naar het zwarte gat toe stromen.
Vermoed werd al dat zo'n materiestroom op gang kan komen als twee (of meer) sterrenstelsels met elkaar in botsing komen. Maar tot nog toe kon slechts ongeveer twee procent van alle actieve zwarte gaten aan botsende sterrenstelsels worden toegeschreven. Een duidelijk verband tussen beide verschijnselen ontbrak dus.
De Swift-satelliet heeft daar verandering in gebracht. Anders dan de meeste andere soorten straling die door een actief zwart gat wordt uitgezonden, kan harde röntgenstraling ongehinderd het stof en gas in de omgeving passeren. Swift is de eerste satelliet die dit type straling kan waarnemen, en uit die waarnemingen blijkt dat veel meer actieve zwarte gaten - ongeveer 25 procent - deel uitmaken van sterrenstelsels die bij botsingen betrokken zijn. De verwachting is dat toekomstige, nog gevoeligere satellieten dit percentage nog verder zullen opvoeren.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
nog iets bekend van vallende meteoren?
Koning, keizer, admiraal, schijten moeten ze allemaal by cafca.
01-06-2010
Tegendraadse zwarte gaten spuiten harder
Superzware zwarte gaten die tegen de hen omringende materieschijf in draaien, produceren sterkere straalstromen dan meedraaiende zwarte gaten. Dat blijkt uit onderzoek door sterrenkundigen van een aantal Amerikaanse instituten.
De zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels bevatten vele miljoenen zonsmassa's aan materie. Het gas en stof dat zij uit hun omgeving aantrekken, verzamelt zich in eerste instantie in een schijf die rond het zwarte gat draait. Een deel van die hete materie verdwijnt echter niet in het zwarte gat, maar wordt in twee smalle bundels of jetsterug de ruimte in geblazen.
Elk zwart gat draait om zijn as, en dat kan in twee richtingen: met de omringende materieschijf mee of daar tegenin. Heel lang dachten sterrenkundigen dat snel roterende zwarte gaten de krachtigste jets hadden. Maar dat idee klopt niet. Uit het nieuwe onderzoek blijkt dat meedraaiende zwarte gaten zwakke of zelfs helemaal geen jets hebben en 'tegendraadse' zwarte gaten juist krachtige jets.
Het verschil in 'spuitkracht' zou ontstaan doordat er bij tegendraadse zwarte gaten meer ruimte zit tussen het zwarte gat en de binnenrand van de materieschijf. In deze leegte kunnen gemakkelijker magnetische velden ontstaan, die de jets aandrijven.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Tegendraadse zwarte gaten spuiten harder
Superzware zwarte gaten die tegen de hen omringende materieschijf in draaien, produceren sterkere straalstromen dan meedraaiende zwarte gaten. Dat blijkt uit onderzoek door sterrenkundigen van een aantal Amerikaanse instituten.
De zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels bevatten vele miljoenen zonsmassa's aan materie. Het gas en stof dat zij uit hun omgeving aantrekken, verzamelt zich in eerste instantie in een schijf die rond het zwarte gat draait. Een deel van die hete materie verdwijnt echter niet in het zwarte gat, maar wordt in twee smalle bundels of jetsterug de ruimte in geblazen.
Elk zwart gat draait om zijn as, en dat kan in twee richtingen: met de omringende materieschijf mee of daar tegenin. Heel lang dachten sterrenkundigen dat snel roterende zwarte gaten de krachtigste jets hadden. Maar dat idee klopt niet. Uit het nieuwe onderzoek blijkt dat meedraaiende zwarte gaten zwakke of zelfs helemaal geen jets hebben en 'tegendraadse' zwarte gaten juist krachtige jets.
Het verschil in 'spuitkracht' zou ontstaan doordat er bij tegendraadse zwarte gaten meer ruimte zit tussen het zwarte gat en de binnenrand van de materieschijf. In deze leegte kunnen gemakkelijker magnetische velden ontstaan, die de jets aandrijven.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Dan kun je het beste even dit topic in de gaten houden denk ikquote:Op donderdag 27 mei 2010 17:25 schreef sararaats het volgende:
nog iets bekend van vallende meteoren?
Astronomie in de Achtertuin #1
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Nu komen de noob-vragen hoor, ik vindt dit allemaal ook verrekte interessant, maar als een object in het bereik van een zwart gat komt kan hij niet ontsnappen, waar blijft het dan? Als een zwart gat oneindige dichtheid heeft kan die dichtheid toch groter worden en breidt het bereik toch uit? Of moet ik de uitleg nog even overnieuw lezen:s
Dat weten we niet, dus zo'n gekke vraag is het nietquote:Op zondag 6 juni 2010 04:33 schreef Sjapoela het volgende:
Nu komen de noob-vragen hoor, ik vindt dit allemaal ook verrekte interessant, maar als een object in het bereik van een zwart gat komt kan hij niet ontsnappen, waar blijft het dan? Als een zwart gat oneindige dichtheid heeft kan die dichtheid toch groter worden en breidt het bereik toch uit? Of moet ik de uitleg nog even overnieuw lezen:s
Het pad van zo'n object in de ruimtetijd eindigt in de singulariteit van het zwarte gat.
-
07-07-2010
Zwart gat blaast grote bellen
Door waarnemingen met ESO's Very Large Telescope en NASA's röntgensatelliet Chandra met elkaar te combineren, hebben astronomen de krachtigste jets ontdekt die ooit bij een stellair zwart gat zijn waargenomen. Het object, dat ook wel een microquasar wordt genoemd, blaast een duizend lichtjaar grote bel van heet gas de ruimte in. En daarbij wordt tienmaal zo veel energie de ruimte in gepompt als bij de overige microquasars die we kennen (Nature, 8 juli).
Bekend is dat zwarte gaten enorme hoeveelheden energie uitstoten als zij materie opslokken. Het vermoeden bestond dat deze energie grotendeels vrijkwam in de vorm van straling, en met name röntgenstraling. Uit dit nieuwe onderzoek blijkt echter dat sommige zwarte gaten net zo veel, en misschien zelfs veel meer, energie uitstoten in de vorm van twee bundels van snel bewegende deeltjes.
Deze snelle jets komen in botsing met het omringende interstellaire gas, en verhitten het, waardoor het gaat uitdijen. De astronomen hebben de plekken waar de jets inbeuken op het interstellaire gas rond het zwarte gat kunnen waarnemen. Daarbij is vastgesteld dat de bel van heet gas uitdijt met een snelheid van bijna een miljoen kilometer per uur.
Het bellenblazende zwarte gat bevindt zich op een afstand van 12 miljoen lichtjaar, in het buitengebied van het spiraalstelsel NGC 7793. Uit de waargenomen afmetingen en uitdijingssnelheid van de gasbel leiden de astronomen af dat de jet al minstens 200.000 jaar actief is.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwart gat blaast grote bellen
Door waarnemingen met ESO's Very Large Telescope en NASA's röntgensatelliet Chandra met elkaar te combineren, hebben astronomen de krachtigste jets ontdekt die ooit bij een stellair zwart gat zijn waargenomen. Het object, dat ook wel een microquasar wordt genoemd, blaast een duizend lichtjaar grote bel van heet gas de ruimte in. En daarbij wordt tienmaal zo veel energie de ruimte in gepompt als bij de overige microquasars die we kennen (Nature, 8 juli).
Bekend is dat zwarte gaten enorme hoeveelheden energie uitstoten als zij materie opslokken. Het vermoeden bestond dat deze energie grotendeels vrijkwam in de vorm van straling, en met name röntgenstraling. Uit dit nieuwe onderzoek blijkt echter dat sommige zwarte gaten net zo veel, en misschien zelfs veel meer, energie uitstoten in de vorm van twee bundels van snel bewegende deeltjes.
Deze snelle jets komen in botsing met het omringende interstellaire gas, en verhitten het, waardoor het gaat uitdijen. De astronomen hebben de plekken waar de jets inbeuken op het interstellaire gas rond het zwarte gat kunnen waarnemen. Daarbij is vastgesteld dat de bel van heet gas uitdijt met een snelheid van bijna een miljoen kilometer per uur.
Het bellenblazende zwarte gat bevindt zich op een afstand van 12 miljoen lichtjaar, in het buitengebied van het spiraalstelsel NGC 7793. Uit de waargenomen afmetingen en uitdijingssnelheid van de gasbel leiden de astronomen af dat de jet al minstens 200.000 jaar actief is.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
wow
DeLuna vindt me dik ;(
Op zondag 22 juni 2014 12:30 schreef 3rdRock het volgende:
pas als jullie gaan trouwen. nu ben je gewoon die Oom Rubber die met onze mama leuke dingen doet :)
Op zondag 22 juni 2014 12:30 schreef 3rdRock het volgende:
pas als jullie gaan trouwen. nu ben je gewoon die Oom Rubber die met onze mama leuke dingen doet :)
08-07-2010
Gaswolken maken zwarte gaten actief
Het superzware zwarte gat dat schuilgaat in de kern van elk sterrenstelsel vertoont lang niet altijd activiteit. Amerikaanse onderzoekers denken nu te weten waarom dat zo is.
Sterrenstelsels zoals ons Melkwegstelsel zijn miljarden jaren geleden ontstaan uit een stortvloed van samenkomende reusachtige gaswolken, die nog een beetje nadruppelt. Als zo'n gaswolk, die miljoenen zonsmassa's materie kan bevatten, in de buurt van het centrum van het stelsel komt, wordt een deel ervan opgeslokt door het zwarte gat. De rest gaat op aan de vorming van nieuwe sterren in het kerngebied. Kortom: de kern van het sterrenstelsel wordt actief.
Volgens de onderzoekers kan dat betekenen dat het al dan niet actief zijn van een sterrenstelsel gewoon een kwestie van toeval is. Een stelsel dat al meer dan tien miljoen jaar niet door een nieuwe gaswolk is getroffen, ziet er normaal uit. Maar als er recent een gaswolk is gearriveerd, leeft het kerngebied op.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Gaswolken maken zwarte gaten actief
Het superzware zwarte gat dat schuilgaat in de kern van elk sterrenstelsel vertoont lang niet altijd activiteit. Amerikaanse onderzoekers denken nu te weten waarom dat zo is.
Sterrenstelsels zoals ons Melkwegstelsel zijn miljarden jaren geleden ontstaan uit een stortvloed van samenkomende reusachtige gaswolken, die nog een beetje nadruppelt. Als zo'n gaswolk, die miljoenen zonsmassa's materie kan bevatten, in de buurt van het centrum van het stelsel komt, wordt een deel ervan opgeslokt door het zwarte gat. De rest gaat op aan de vorming van nieuwe sterren in het kerngebied. Kortom: de kern van het sterrenstelsel wordt actief.
Volgens de onderzoekers kan dat betekenen dat het al dan niet actief zijn van een sterrenstelsel gewoon een kwestie van toeval is. Een stelsel dat al meer dan tien miljoen jaar niet door een nieuwe gaswolk is getroffen, ziet er normaal uit. Maar als er recent een gaswolk is gearriveerd, leeft het kerngebied op.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
21-07-2010
Omver gekegeld zwart gat ontdekt
Uit onderzoek met de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra blijkt dat het superzware zwarte gat in de kern van een ver sterrenstelsel omver gekegeld is. Daardoor is de stand van de rotatie-as van het zwarte gat veranderd.
Het zwarte gat bevindt zich in de kern van het sterrenstelsel 4C +00.58, op een afstand van 780 miljoen lichtjaar. Net als veel andere superzware gaten blaast dit exemplaar veel gas uit zijn omgeving weg in de vorm van twee jets of straalstromen. Uit de verdeling van de uitgestoten materie valt op te maken dat die jets niet altijd dezelfde kant op hebben gewezen.
Wat de verandering van de stand van het zwarte gat heeft veroorzaakt, is niet helemaal duidelijk. Maar astronomen vermoeden dat de oorzaak gezocht moet worden bij een botsing met een ander sterrenstelsel. Daarbij kan een fusie van de twee centrale zwarte gaten van de botsende stelsels hebben plaatsgevonden. Een andere mogelijkheid is dat het zwarte gat uit het lood is geslagen door de toestroom van enorme hoeveelheden materie uit het andere stelsel.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Omver gekegeld zwart gat ontdekt
Uit onderzoek met de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra blijkt dat het superzware zwarte gat in de kern van een ver sterrenstelsel omver gekegeld is. Daardoor is de stand van de rotatie-as van het zwarte gat veranderd.
Het zwarte gat bevindt zich in de kern van het sterrenstelsel 4C +00.58, op een afstand van 780 miljoen lichtjaar. Net als veel andere superzware gaten blaast dit exemplaar veel gas uit zijn omgeving weg in de vorm van twee jets of straalstromen. Uit de verdeling van de uitgestoten materie valt op te maken dat die jets niet altijd dezelfde kant op hebben gewezen.
Wat de verandering van de stand van het zwarte gat heeft veroorzaakt, is niet helemaal duidelijk. Maar astronomen vermoeden dat de oorzaak gezocht moet worden bij een botsing met een ander sterrenstelsel. Daarbij kan een fusie van de twee centrale zwarte gaten van de botsende stelsels hebben plaatsgevonden. Een andere mogelijkheid is dat het zwarte gat uit het lood is geslagen door de toestroom van enorme hoeveelheden materie uit het andere stelsel.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
06-08-2010
De weerstand van een zwart gat
Snaartheorie verklaart supergeleiding
Supergeleiding is al een eeuw hot in de natuurkunde, maar wordt nog steeds slecht begrepen. Nu komt er hulp uit onverwachte hoek. De snaartheorie kent een model voor zwarte gaten dat bijna perfect aansluit op het gedrag van elektronen in een supergeleider.
Het is op een jaar na een eeuw geleden dat de Leidse fysicus Heike Kamerlingh Onnes supergeleiding ontdekte. Hij was erin geslaagd om helium af te koelen tot bijna het absolute nulpunt (0,9 Kelvin) en wilde weten of hij onder die omstandigheden kwikdraad kon gebruiken als geleider van elektrische stroom. En of dat kon: de weerstand van het kwik was nul geworden en de stroom ging er zonder verliezen doorheen.
Keramisch
Later bleek dat ook andere metalen supergeleidend konden worden, maar van groot praktisch nut leek het allemaal niet. Supergeleiding trad alleen op bij extreme koeling. Pas in 1986, driekwart eeuw na de ontdekking van Kamerlingh Onnes, maakte het vakgebied een grote sprong voorwaarts. Bepaalde keramische materialen vertoonden het kunstje ‘al’ bij 90 Kelvin. Dat is nog steeds erg koud (ruim 180 graden onder nul), maar technisch niet meer zo lastig.
Theoretisch leverde dat wel een probleem op. In de jaren vijftig was voor de metalen een bevredigend model bedacht om supergeleiding te verklaren, maar de vreemde keramische baksels plaatsen materiaalfysici tot op de dag van vandaag voor een raadsel.
Theorie van Alles
Nu krijgen ze steun van collega’s van wie ze dat vermoedelijk het laatst verwachtten, de snaartheoretici. Deze zijn eigenlijk op zoek naar een zogeheten Theorie van Alles, een theorie die alle krachten uit de natuur met elkaar verbindt.
Dat lukt nog niet zo best, vooral omdat de snaartheorie zeer abstract is en nauwelijks experimenteel te toetsen. Maar de wiskunde die ervoor nodig is (en ervoor ontwikkeld moest worden) heeft soms al wel nut op een heel ander terrein.
Zoals nu met supergeleiding. Amerikaanse snarenfysici van het fameuze MIT in Cambridge, Massachusetts, reiken hun vakbroeders in Science een model aan van een zwart gat, dat ook gebruikt kan worden voor supergeleiding. Wellicht kunnen daarmee materialen worden ontwikkeld die bij nog hogere temperaturen hun weerstand verliezen, voorspelt de voorlichter van MIT in een bijgaand persbericht.
Vreemd metaal
Zo ver is het nog niet, tempert één van de onderzoekers, Hong Liu, de verwachtingen. “Dat is wel het doel, maar een verklaring voor supergeleidende keramieken hebben we nog niet.”
Juist boven de temperatuur waarbij de keramische materialen supergeleidend worden, komen ze in een fase die fysici omschrijven als ‘vreemde metalen’. Normaal is in die fase de weerstand van het materiaal evenredig aan het kwadraat van de temperatuur. Maar in vreemde metalen is die relatie er met de temperatuur zelf. “Geen theorie die dat kan verklaren”, zegt Liu.
Maar ze hadden een model liggen dat de zwaartekracht in en rond een zwart gat beschreef en dat opmerkelijke overeenkomsten vertoonde met het gedrag van elektronen in een vreemd metaal. Zo was ook de elektrische weerstand van het zwarte gat evenredig met de temperatuur.
Algemene relativiteitstheorie
Dat is minder curieus dan het oogt. De snaartheorie poogt een verbinding te leggen tussen de wereld van het grote, waarin de zwaartekracht regeert en die beschreven wordt door de algemene relativiteitstheorie, en de wereld van atomen en elektronen waarin de wetten van de kwantumtheorie gelden.
De hoop is nu dat ook andere eigenschappen van vreemde metalen hun evenknie hebben in het zwarte gat. De fysici denken bijvoorbeeld dat de grootte van het elektromagnetisch veld in zo’n zwaartekrachtsysteem correspondeert met de dichtheid van elektronen in de kwantumwereld. Zo zouden de geheimen van de supergeleiding kunnen worden ontsluierd door de eigenschappen van een zwart gat te berekenen.
Ptolemaeus
De snaartheoretici die al dertig jaar ploeteren op hun Theorie van Alles, kunnen dit succesje wel gebruiken, maar over de waarde van de theorie zelf zegt het weinig. Critici verwijzen graag naar het wereldbeeld van Ptolemaeus, die de aarde in het centrum van het heelal plaatste en een ingewikkeld stelsel van cirkels en epicykels nodig had om de bewegingen van de planeten te kunnen verklaren. Ptolemaeus zorgde voor een geweldige bloei van de goniometrie, maar zijn stelsel ligt al lang op het kerkhof van de wetenschap.
Joep Engels
Thomas Faulkner e.a., ‘Strange Metal Transport Realized by Gauge/Gravity Duality’, op 5 augustus 2010 verschenen op Sciencexpress, de online versie van Science
(Noorderlicht)
De weerstand van een zwart gat
Snaartheorie verklaart supergeleiding
Supergeleiding is al een eeuw hot in de natuurkunde, maar wordt nog steeds slecht begrepen. Nu komt er hulp uit onverwachte hoek. De snaartheorie kent een model voor zwarte gaten dat bijna perfect aansluit op het gedrag van elektronen in een supergeleider.
Het is op een jaar na een eeuw geleden dat de Leidse fysicus Heike Kamerlingh Onnes supergeleiding ontdekte. Hij was erin geslaagd om helium af te koelen tot bijna het absolute nulpunt (0,9 Kelvin) en wilde weten of hij onder die omstandigheden kwikdraad kon gebruiken als geleider van elektrische stroom. En of dat kon: de weerstand van het kwik was nul geworden en de stroom ging er zonder verliezen doorheen.
Keramisch
Later bleek dat ook andere metalen supergeleidend konden worden, maar van groot praktisch nut leek het allemaal niet. Supergeleiding trad alleen op bij extreme koeling. Pas in 1986, driekwart eeuw na de ontdekking van Kamerlingh Onnes, maakte het vakgebied een grote sprong voorwaarts. Bepaalde keramische materialen vertoonden het kunstje ‘al’ bij 90 Kelvin. Dat is nog steeds erg koud (ruim 180 graden onder nul), maar technisch niet meer zo lastig.
Theoretisch leverde dat wel een probleem op. In de jaren vijftig was voor de metalen een bevredigend model bedacht om supergeleiding te verklaren, maar de vreemde keramische baksels plaatsen materiaalfysici tot op de dag van vandaag voor een raadsel.
Theorie van Alles
Nu krijgen ze steun van collega’s van wie ze dat vermoedelijk het laatst verwachtten, de snaartheoretici. Deze zijn eigenlijk op zoek naar een zogeheten Theorie van Alles, een theorie die alle krachten uit de natuur met elkaar verbindt.
Dat lukt nog niet zo best, vooral omdat de snaartheorie zeer abstract is en nauwelijks experimenteel te toetsen. Maar de wiskunde die ervoor nodig is (en ervoor ontwikkeld moest worden) heeft soms al wel nut op een heel ander terrein.
Zoals nu met supergeleiding. Amerikaanse snarenfysici van het fameuze MIT in Cambridge, Massachusetts, reiken hun vakbroeders in Science een model aan van een zwart gat, dat ook gebruikt kan worden voor supergeleiding. Wellicht kunnen daarmee materialen worden ontwikkeld die bij nog hogere temperaturen hun weerstand verliezen, voorspelt de voorlichter van MIT in een bijgaand persbericht.
Vreemd metaal
Zo ver is het nog niet, tempert één van de onderzoekers, Hong Liu, de verwachtingen. “Dat is wel het doel, maar een verklaring voor supergeleidende keramieken hebben we nog niet.”
Juist boven de temperatuur waarbij de keramische materialen supergeleidend worden, komen ze in een fase die fysici omschrijven als ‘vreemde metalen’. Normaal is in die fase de weerstand van het materiaal evenredig aan het kwadraat van de temperatuur. Maar in vreemde metalen is die relatie er met de temperatuur zelf. “Geen theorie die dat kan verklaren”, zegt Liu.
Maar ze hadden een model liggen dat de zwaartekracht in en rond een zwart gat beschreef en dat opmerkelijke overeenkomsten vertoonde met het gedrag van elektronen in een vreemd metaal. Zo was ook de elektrische weerstand van het zwarte gat evenredig met de temperatuur.
Algemene relativiteitstheorie
Dat is minder curieus dan het oogt. De snaartheorie poogt een verbinding te leggen tussen de wereld van het grote, waarin de zwaartekracht regeert en die beschreven wordt door de algemene relativiteitstheorie, en de wereld van atomen en elektronen waarin de wetten van de kwantumtheorie gelden.
De hoop is nu dat ook andere eigenschappen van vreemde metalen hun evenknie hebben in het zwarte gat. De fysici denken bijvoorbeeld dat de grootte van het elektromagnetisch veld in zo’n zwaartekrachtsysteem correspondeert met de dichtheid van elektronen in de kwantumwereld. Zo zouden de geheimen van de supergeleiding kunnen worden ontsluierd door de eigenschappen van een zwart gat te berekenen.
Ptolemaeus
De snaartheoretici die al dertig jaar ploeteren op hun Theorie van Alles, kunnen dit succesje wel gebruiken, maar over de waarde van de theorie zelf zegt het weinig. Critici verwijzen graag naar het wereldbeeld van Ptolemaeus, die de aarde in het centrum van het heelal plaatste en een ingewikkeld stelsel van cirkels en epicykels nodig had om de bewegingen van de planeten te kunnen verklaren. Ptolemaeus zorgde voor een geweldige bloei van de goniometrie, maar zijn stelsel ligt al lang op het kerkhof van de wetenschap.
Joep Engels
Thomas Faulkner e.a., ‘Strange Metal Transport Realized by Gauge/Gravity Duality’, op 5 augustus 2010 verschenen op Sciencexpress, de online versie van Science
(Noorderlicht)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
18-08-2010
Hoe zwaar moet een ster zijn om als zwart gat te eindigen?
Nieuwe metingen aan een verre sterrenhoop zetten vraagtekens bij de gangbare ideeën over de evolutie van zware sterren. Sterren die meer dan tien keer zo zwaar zijn als de zon, exploderen aan het eind van hun leven als supernova. Wat er van de kern van de ster overblijft, hangt af van de beginmassa. Sterren tussen 10 en 25 keer de massa van de zon eindigen hun leven als kleine, supercompacte neutronenster; sterren die meer dan 25 keer zo zwaar zijn als de zon eindigen als zwart gat.
Tenminste, dat was de gangbare theorie. De nieuwe metingen zetten daar echter vraagtekens bij. Met de Europese Very Large Telescope in Chili is ontdekt dat een neutronenster in de sterrenhoop Westerlund 1 het overblijfsel is van een ster die ooit meer dan 40 keer zo zwaar is geweest als de zon. Om de een of andere reden is de kern van die reuzenster bij de supernova-explosie toch niet ineengestort tot een zwart gat.
Dat de voorloper van de 'magnetar' (een neutronenster met een extreem sterk magneetveld) zwaarder moet zijn geweest dan 40 zonsmassa's, blijkt uit massabepalingen van andere sterren in Westerlund 1. Alle sterren in de sterrenhoop zijn een paar miljoen jaar geleden tegelijkertijd ontstaan. De allerzwaarste sterren leven het kortst, en knallen het eerst uit elkaar als supernova. Omdat er in de sterrenhoop nog steeds sterren tussen 30 en 40 zonsmassa's worden aangetroffen, moet de voorloper van de magnetar wel zwaarder zijn geweest dan 40 zonsmassa's, anders was hij nog niet geëxplodeerd.
Hoe de ster heeft kunnen voorkomen dat hij ineenstortte tot een zwart gat is niet duidelijk. Mogelijk is hij tijdens zijn korte leven veel massa verloren door materie-overdracht aan een begeleider.
(allesoversterrenkunde)
Hoe zwaar moet een ster zijn om als zwart gat te eindigen?
Nieuwe metingen aan een verre sterrenhoop zetten vraagtekens bij de gangbare ideeën over de evolutie van zware sterren. Sterren die meer dan tien keer zo zwaar zijn als de zon, exploderen aan het eind van hun leven als supernova. Wat er van de kern van de ster overblijft, hangt af van de beginmassa. Sterren tussen 10 en 25 keer de massa van de zon eindigen hun leven als kleine, supercompacte neutronenster; sterren die meer dan 25 keer zo zwaar zijn als de zon eindigen als zwart gat.
Tenminste, dat was de gangbare theorie. De nieuwe metingen zetten daar echter vraagtekens bij. Met de Europese Very Large Telescope in Chili is ontdekt dat een neutronenster in de sterrenhoop Westerlund 1 het overblijfsel is van een ster die ooit meer dan 40 keer zo zwaar is geweest als de zon. Om de een of andere reden is de kern van die reuzenster bij de supernova-explosie toch niet ineengestort tot een zwart gat.
Dat de voorloper van de 'magnetar' (een neutronenster met een extreem sterk magneetveld) zwaarder moet zijn geweest dan 40 zonsmassa's, blijkt uit massabepalingen van andere sterren in Westerlund 1. Alle sterren in de sterrenhoop zijn een paar miljoen jaar geleden tegelijkertijd ontstaan. De allerzwaarste sterren leven het kortst, en knallen het eerst uit elkaar als supernova. Omdat er in de sterrenhoop nog steeds sterren tussen 30 en 40 zonsmassa's worden aangetroffen, moet de voorloper van de magnetar wel zwaarder zijn geweest dan 40 zonsmassa's, anders was hij nog niet geëxplodeerd.
Hoe de ster heeft kunnen voorkomen dat hij ineenstortte tot een zwart gat is niet duidelijk. Mogelijk is hij tijdens zijn korte leven veel massa verloren door materie-overdracht aan een begeleider.
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
....
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
20-08-2010
Tango van zwarte gaten
Voordat ze samensmelten, wikkelen hun jets zich om elkaar heen
De meeste sterrenstelsels hebben een superzwaar zwart gat in hun centrum, en sterrenstelsels botsen vaak in het heelal. Ook de zwarte gaten treffen elkaar dan, en na een heftige tango smelten ze samen. Hun choreografie is voor het eerst gedetailleerd doorgerekend.
De kip-of-ei kwestie wie wat voortbrengt is nog niet opgelost, maar duidelijk is wel dat in het centrum van de meeste sterrenstelsels, zo niet alle, een zwart gat huist. Dit zwarte gat weegt miljoenen of zelfs miljarden zonsmassa’s en slokt alles wat in zijn buurt komt op.
Maar een zwart gat is een slordige eter: een flink deel van de invallende materie komt in de vorm van twee bundels hoog-energetische deeltjes en straling (jets) weer naar buiten bij de polen.
De Canadese astrofysicus Carlos Palenzuela en enkele collega’s vroegen zich af wat er gebeurt als twee superzware zwarte gaten en hun jets samensmelten. Dit moet af en toe voorkomen, want we zien overal in het heelal sterrenstelsels die bezig zijn samen te smelten.
Zo’n fusie duurt miljoenen jaren, simpelweg omdat sterrenstelsels zo enorm groot zijn. Ook zijn de afstanden tussen afzonderlijke sterren relatief zo groot, dat die zelden met elkaar zullen botsen. Maar de twee zwarte gaten zijn wel gedoemd om in botsing te komen. Hun interactie met de omringende sterren en gaswolken komt neer op een soort wrijving, waardoor hun onderlinge snelheid afneemt en ze ten opzichte van elkaar in een spiraalbeweging terecht komen.
Verstrengelen
In Science van 20 augustus presenteren de Canadese onderzoekers computersimulaties die laten zien hoe de jets zich tijdens de laatste paar rondjes van de tango in elkaar verstrengelen. In die fase komen de zwarte gaten vooral nader tot elkaar, doordat steeds krachtiger zwaartekrachtsgolven energie en impulsmoment uit het systeem afvoeren. Het resulterende filmpje is onder Dual Jets from Binary Black Holes te vinden op een aan astronomische simulaties gewijde webpagina.
Zwaartekrachtsgolven zijn nog nooit direct waargenomen, maar worden voorspeld door de Algemene Relativiteitstheorie. Het zijn rimpelingen in de ruimte-tijd die zich met de lichtsnelheid voortplanten, en die specifiek veroorzaakt worden door grote massa’s die zeer snel om elkaar heen draaien.
De vergelijkingen van de Algemene Relativiteitstheorie zijn veel gecompliceerder dan die van de klassieke mechanica, waardoor ze ook met de computer veel moeilijker door te rekenen zijn. Ter simplificatie nam men aan, dat beide zwarte gaten even zwaar waren, niet om hun eigen as draaiden en dat hun jets in dezelfde richting wezen.
Volgens de onderzoekers tonen hun simulaties aan, dat de jets van zwarte gaten verrassend stabiele structuren zijn, die ook bij zeer heftige gebeurtenissen in extreem sterke zwaartekrachtsvelden hun vorm behouden.
Een ander resultaat van de simulaties is, dat het tangopaar in de laatste paar uur voor de finale samensmelting intense straling uitzent, overeenkomend met de energieproductie van maar liefst tien miljard zonnen. Volgens de onderzoekers moet zo’n gebeurtenis tot op vijf miljard lichtjaar afstand waarneembaar zijn met röntgen-telescopen die in de nabije toekomst gelanceerd worden.
Behalve elektro-magnetische straling, zendt de fusie een relatief nog veel heftiger puls zwaartekrachtsgolven uit. Als zo’n golf de aarde passeert, vervormt de hele aardbol – en alles er op – een heel klein beetje en veert daarna weer terug.
Er zijn al detectoren gebouwd, zoals Ligo in de VS, die zulke rimpelingen moeten kunnen registreren als ze sterk genoeg zijn. Met de lancering van zwaartekrachtsgolfdetectors in de ruimte (Lisa, mogelijk in 2020) zou de zwarte-gatentango zelfs tot op 13 miljard lichtjaar te detecteren moeten zijn, bijna helemaal terug tot aan de Oerknal en de rand van het zichtbare heelal.
Arnout Jaspers ..
(Noorderlicht).
[ Bericht 99% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 21-08-2010 08:45:19 ]
Tango van zwarte gaten
Voordat ze samensmelten, wikkelen hun jets zich om elkaar heen
De meeste sterrenstelsels hebben een superzwaar zwart gat in hun centrum, en sterrenstelsels botsen vaak in het heelal. Ook de zwarte gaten treffen elkaar dan, en na een heftige tango smelten ze samen. Hun choreografie is voor het eerst gedetailleerd doorgerekend.
De kip-of-ei kwestie wie wat voortbrengt is nog niet opgelost, maar duidelijk is wel dat in het centrum van de meeste sterrenstelsels, zo niet alle, een zwart gat huist. Dit zwarte gat weegt miljoenen of zelfs miljarden zonsmassa’s en slokt alles wat in zijn buurt komt op.
Maar een zwart gat is een slordige eter: een flink deel van de invallende materie komt in de vorm van twee bundels hoog-energetische deeltjes en straling (jets) weer naar buiten bij de polen.
De Canadese astrofysicus Carlos Palenzuela en enkele collega’s vroegen zich af wat er gebeurt als twee superzware zwarte gaten en hun jets samensmelten. Dit moet af en toe voorkomen, want we zien overal in het heelal sterrenstelsels die bezig zijn samen te smelten.
Zo’n fusie duurt miljoenen jaren, simpelweg omdat sterrenstelsels zo enorm groot zijn. Ook zijn de afstanden tussen afzonderlijke sterren relatief zo groot, dat die zelden met elkaar zullen botsen. Maar de twee zwarte gaten zijn wel gedoemd om in botsing te komen. Hun interactie met de omringende sterren en gaswolken komt neer op een soort wrijving, waardoor hun onderlinge snelheid afneemt en ze ten opzichte van elkaar in een spiraalbeweging terecht komen.
Verstrengelen
In Science van 20 augustus presenteren de Canadese onderzoekers computersimulaties die laten zien hoe de jets zich tijdens de laatste paar rondjes van de tango in elkaar verstrengelen. In die fase komen de zwarte gaten vooral nader tot elkaar, doordat steeds krachtiger zwaartekrachtsgolven energie en impulsmoment uit het systeem afvoeren. Het resulterende filmpje is onder Dual Jets from Binary Black Holes te vinden op een aan astronomische simulaties gewijde webpagina.
Zwaartekrachtsgolven zijn nog nooit direct waargenomen, maar worden voorspeld door de Algemene Relativiteitstheorie. Het zijn rimpelingen in de ruimte-tijd die zich met de lichtsnelheid voortplanten, en die specifiek veroorzaakt worden door grote massa’s die zeer snel om elkaar heen draaien.
De vergelijkingen van de Algemene Relativiteitstheorie zijn veel gecompliceerder dan die van de klassieke mechanica, waardoor ze ook met de computer veel moeilijker door te rekenen zijn. Ter simplificatie nam men aan, dat beide zwarte gaten even zwaar waren, niet om hun eigen as draaiden en dat hun jets in dezelfde richting wezen.
Volgens de onderzoekers tonen hun simulaties aan, dat de jets van zwarte gaten verrassend stabiele structuren zijn, die ook bij zeer heftige gebeurtenissen in extreem sterke zwaartekrachtsvelden hun vorm behouden.
Een ander resultaat van de simulaties is, dat het tangopaar in de laatste paar uur voor de finale samensmelting intense straling uitzent, overeenkomend met de energieproductie van maar liefst tien miljard zonnen. Volgens de onderzoekers moet zo’n gebeurtenis tot op vijf miljard lichtjaar afstand waarneembaar zijn met röntgen-telescopen die in de nabije toekomst gelanceerd worden.
Behalve elektro-magnetische straling, zendt de fusie een relatief nog veel heftiger puls zwaartekrachtsgolven uit. Als zo’n golf de aarde passeert, vervormt de hele aardbol – en alles er op – een heel klein beetje en veert daarna weer terug.
Er zijn al detectoren gebouwd, zoals Ligo in de VS, die zulke rimpelingen moeten kunnen registreren als ze sterk genoeg zijn. Met de lancering van zwaartekrachtsgolfdetectors in de ruimte (Lisa, mogelijk in 2020) zou de zwarte-gatentango zelfs tot op 13 miljard lichtjaar te detecteren moeten zijn, bijna helemaal terug tot aan de Oerknal en de rand van het zichtbare heelal.
Arnout Jaspers ..
(Noorderlicht).
[ Bericht 99% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 21-08-2010 08:45:19 ]
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
In Wetenschap in Beeld van volgende maand komt een artikel met een theorie dat zwarte gaten eigenlijk zwarte sterren zijn. Ik dacht dat dat sowieso al het geval was
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
08-09-2010
Verre röntgenbron bevestigt bestaan van middelzware zwarte gaten
Een internationaal team van sterrenkundigen, onder wie de Nederlander Klaas Wiersema, hebben het bewijs gevonden dat de röntgenbron HLX-1 ongeveer 300 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is. Dat betekent dat dit object extreem veel straling produceert en vermoedelijk wordt veroorzaakt door een 'middelzwaar' zwart gat.
Tot nog toe bestond onzekerheid over de afstand van HLX-1. Het object leek weliswaar in de richting van het verre sterrenstelsel ESO 243-49 te staan, maar of het vóór, ín of áchter het stelsel stond was onduidelijk. Nieuw onderzoek met de Europese Very Large Telescope heeft nu bevestigd dat HLX-1 inderdaad deel uitmaakt van ESO 243-49.
Dat betekent dat HLX-1 ongeveer honderd keer zo veel röntgenstraling produceert als de meeste andere objecten in zijn soort. En daaruit kan worden afgeleid dat de straling afkomstig is uit de naaste omgeving van een relatief zwaar zwart gat dat materie opslokt. De massa van dit zwarte gat is waarschijnlijk 500 tot 10.000 keer zo groot als die van onze zon. Daarmee is het object duidelijk zwaarder dan 'normale' zwarte gaten, die enkele zonsmassa's zwaar zijn, maar wel aanzienlijk lichter dan de superzware zwarte gaten die in de kernen van vrijwel alle sterrenstelsels worden aangetroffen.
Ook eerder zijn er al aanwijzingen gevonden dat er zwarte gaten van deze gewichtsklasse bestaan. Maar zo overtuigend als deze waarneming waren die niet. Hoe middelzware zwarte gaten ontstaan is overigens nog onduidelijk.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesversterrenkunde)
Verre röntgenbron bevestigt bestaan van middelzware zwarte gaten
Een internationaal team van sterrenkundigen, onder wie de Nederlander Klaas Wiersema, hebben het bewijs gevonden dat de röntgenbron HLX-1 ongeveer 300 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is. Dat betekent dat dit object extreem veel straling produceert en vermoedelijk wordt veroorzaakt door een 'middelzwaar' zwart gat.
Tot nog toe bestond onzekerheid over de afstand van HLX-1. Het object leek weliswaar in de richting van het verre sterrenstelsel ESO 243-49 te staan, maar of het vóór, ín of áchter het stelsel stond was onduidelijk. Nieuw onderzoek met de Europese Very Large Telescope heeft nu bevestigd dat HLX-1 inderdaad deel uitmaakt van ESO 243-49.
Dat betekent dat HLX-1 ongeveer honderd keer zo veel röntgenstraling produceert als de meeste andere objecten in zijn soort. En daaruit kan worden afgeleid dat de straling afkomstig is uit de naaste omgeving van een relatief zwaar zwart gat dat materie opslokt. De massa van dit zwarte gat is waarschijnlijk 500 tot 10.000 keer zo groot als die van onze zon. Daarmee is het object duidelijk zwaarder dan 'normale' zwarte gaten, die enkele zonsmassa's zwaar zijn, maar wel aanzienlijk lichter dan de superzware zwarte gaten die in de kernen van vrijwel alle sterrenstelsels worden aangetroffen.
Ook eerder zijn er al aanwijzingen gevonden dat er zwarte gaten van deze gewichtsklasse bestaan. Maar zo overtuigend als deze waarneming waren die niet. Hoe middelzware zwarte gaten ontstaan is overigens nog onduidelijk.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
16-09-2010
Superzware zwarte gaten stimuleren de vorming van zware sterren
De Groningse astronomen Seyit Höçük en Marco Spaans hebben met behulp van krachtige supercomputers berekend dat superzware zwarte gaten het ontstaan van zware sterren stimuleren. Dit druist in tegen de gangbare theorie dat de geboorte van sterren in de buurt van superzware zwarte gaten, die zich in de kernen van sterrenstelsels bevinden, moeizaam verloopt. Hun bevindingen worden eind oktober gepubliceerd in het vaktijdschrift Astronomy & Astrophysics.
Superzware zwarte gaten trekken materie aan uit hun omgeving. Deze materie bereikt door wrijving temperaturen van miljoenen graden, wat tot de productie van röntgenstraling leidt. Deze straling is zeer energierijk en daardoor in staat diep door te dringen in de gaswolken waaruit sterren ontstaan. De verwachting was dat in zo'n omgeving de geboorte van sterren helemaal niet gemakkelijk verloopt: de röntgenstraling zou de moleculen in de gaswolk vernietigen en door de zwaartekracht zou een wolk in de buurt van een zwart gat uit elkaar getrokken worden.
Uit waarnemingen van sterrenstelsels met een superzwaar zwart gat in hun kern blijkt echter dat daar opmerkelijk veel zware sterren te zien zijn. De nieuwe theoretische modellen van Höçük en Spaans verklaren hoe dat kan. Uit hun dagen tot weken durende berekeningen blijkt dat de röntgenstraling in een zeer efficiënte verhitting van het interstellaire gas rond het zwarte gat resulteert. Hierdoor loopt de druk van het gas sterk op, waardoor de gaswolken fragmenteren en tot zware sterren samentrekken. De energierijke röntgenstraling voorkomt het ontstaan van sterren dus niet, maar bevordert het juist.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Superzware zwarte gaten stimuleren de vorming van zware sterren
De Groningse astronomen Seyit Höçük en Marco Spaans hebben met behulp van krachtige supercomputers berekend dat superzware zwarte gaten het ontstaan van zware sterren stimuleren. Dit druist in tegen de gangbare theorie dat de geboorte van sterren in de buurt van superzware zwarte gaten, die zich in de kernen van sterrenstelsels bevinden, moeizaam verloopt. Hun bevindingen worden eind oktober gepubliceerd in het vaktijdschrift Astronomy & Astrophysics.
Superzware zwarte gaten trekken materie aan uit hun omgeving. Deze materie bereikt door wrijving temperaturen van miljoenen graden, wat tot de productie van röntgenstraling leidt. Deze straling is zeer energierijk en daardoor in staat diep door te dringen in de gaswolken waaruit sterren ontstaan. De verwachting was dat in zo'n omgeving de geboorte van sterren helemaal niet gemakkelijk verloopt: de röntgenstraling zou de moleculen in de gaswolk vernietigen en door de zwaartekracht zou een wolk in de buurt van een zwart gat uit elkaar getrokken worden.
Uit waarnemingen van sterrenstelsels met een superzwaar zwart gat in hun kern blijkt echter dat daar opmerkelijk veel zware sterren te zien zijn. De nieuwe theoretische modellen van Höçük en Spaans verklaren hoe dat kan. Uit hun dagen tot weken durende berekeningen blijkt dat de röntgenstraling in een zeer efficiënte verhitting van het interstellaire gas rond het zwarte gat resulteert. Hierdoor loopt de druk van het gas sterk op, waardoor de gaswolken fragmenteren en tot zware sterren samentrekken. De energierijke röntgenstraling voorkomt het ontstaan van sterren dus niet, maar bevordert het juist.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
18-09-2010
Waar is het zwarte gat gebleven?
Astronomen vragen zich af waarom er geen zwart gat ontstaan is na de explosie van een supernova in het sterrenbeeld Altaar. De ster had twee maal de theoretische benodigde massa om een zwart gat te creëren toen ze als supernova explodeerde. Om de één of andere mysterieuze reden liet de supernova enkel een uiterst sterk magnetisch object ter grootte van een planetoïde achter: een magnetar. De magnetar bevindt zich in een sterrencluster die bekend staat onder de naam Westerlund 1, op een afstand van 16.000 lichtjaar van de aarde.
(Westerlund 1 met magnetar)
De sterrencluster Westerlund 1 werd in 1961 ontdekt door de Zweedse astronoom Bengt Westerlund en is één van de grootste clusters met supersterren in de Melkweg. Westerlund 1 heeft honderden enorm massieve sterren waarvan er sommigen een miljoen keer sterker stralen dan onze zon en sommigen tot 2.000 maal de diameter van de zon halen. Westerlund 1 is in astronomische termen een zeer jonge sterrencluster: alle sterren werden amper 3,5 tot 5 miljoen jaar geleden gevormd.
(Westerlund 1)
Volgens astronomen is de levensduur van sterren afhankelijk van hun massa. Kleine sterren zoals onze zon halen een leeftijd van 10 miljard jaar voor ze als rode reuzen aan het einde van hun levensfase komen om langzaam als witte dwergen uit te sterven. Sterren met een massa die minstens 5 maal groter is dan de zon hebben een veel kortere levensduur. Sommigen kunnen al na een paar 100.000 jaar met veel spektakel als supernova exploderen.
De huidige theorieën stellen ook dat als de supernova minder dan 20 maal de massa van de zon heeft de explosie een kleine, maar extreem dichte neutronenster moet creëren. Als de massa meer dan 20 maal de massa van de zon bedraagt, moet de supernova een zwart gat creëren. De ster die in de sterrencluster Westerlund 1 als supernova explodeerde had minstens 40 maal de massa van de zon. In dit geval moest de supernova dus een zwart gat creëren in plaats van een magnetar. Dus vragen astronomen zich af waar het zwarte gat gebleven is.
Net zoals alle magnetars is CXOU J164710.2-455216 in Westerlund 1 een zeldzame soort van neutronenster die om een nog steeds onverklaarbare reden één van de krachtigste magnetische velden van het heelal bezit.
Om een verklaring van het mysterieuze fenomeen te geven stelt Kimberly Weaver, astronoom bij het Goddard Space Flight Center van NASA, voor om eens naar de buren van CXOU J164710.2-455216 te kijken: "De magnetar is omgeven door Wolf-Rayetsterren, buitengewoon heldere blauwe reuzen die met minstens een miljoen maal de sterkte van onze zon schijnen. Al die intense straling betekent dat deze omgeving tonnen massa aan het verliezen is.
De karakteristieken van de blauwe reuzen bevestigen dat de magnetar ooit 40 maal de massa van onze zon bereikte, maar zo snel zijn massa verloor dat het bij zijn explosie als supernova onder de limiet van 20 maal de massa van de zon terecht kwam. Volgens de huidige theorieën over stellaire evolutie wordt de supernova dan een magnetar in plaats van een zwart gat. Hoe sterren zo snel hun massa kunnen verliezen is echter een groot raadsel."
In het vakblad Astronomy and Astrophysics proberen de auteurs het raadsel op te lossen. De reden voor het snelle en grote verlies van massa zou kunnen liggen bij een binair systeem. De ster die eindigde als magnetar had een andere ster als metgezel. Terwijl beide sterren evolueerden begonnen ze ook op elkaar in te werken. De tweelingster kan daarbij massa van de ster die eindigde als magnetar gestolen hebben zodat de vereiste massa te klein was om na de explosie als supernova een zwart gat te creëren.
(Grenswetenschap)
Waar is het zwarte gat gebleven?
Astronomen vragen zich af waarom er geen zwart gat ontstaan is na de explosie van een supernova in het sterrenbeeld Altaar. De ster had twee maal de theoretische benodigde massa om een zwart gat te creëren toen ze als supernova explodeerde. Om de één of andere mysterieuze reden liet de supernova enkel een uiterst sterk magnetisch object ter grootte van een planetoïde achter: een magnetar. De magnetar bevindt zich in een sterrencluster die bekend staat onder de naam Westerlund 1, op een afstand van 16.000 lichtjaar van de aarde.
(Westerlund 1 met magnetar)
De sterrencluster Westerlund 1 werd in 1961 ontdekt door de Zweedse astronoom Bengt Westerlund en is één van de grootste clusters met supersterren in de Melkweg. Westerlund 1 heeft honderden enorm massieve sterren waarvan er sommigen een miljoen keer sterker stralen dan onze zon en sommigen tot 2.000 maal de diameter van de zon halen. Westerlund 1 is in astronomische termen een zeer jonge sterrencluster: alle sterren werden amper 3,5 tot 5 miljoen jaar geleden gevormd.
(Westerlund 1)
Volgens astronomen is de levensduur van sterren afhankelijk van hun massa. Kleine sterren zoals onze zon halen een leeftijd van 10 miljard jaar voor ze als rode reuzen aan het einde van hun levensfase komen om langzaam als witte dwergen uit te sterven. Sterren met een massa die minstens 5 maal groter is dan de zon hebben een veel kortere levensduur. Sommigen kunnen al na een paar 100.000 jaar met veel spektakel als supernova exploderen.
De huidige theorieën stellen ook dat als de supernova minder dan 20 maal de massa van de zon heeft de explosie een kleine, maar extreem dichte neutronenster moet creëren. Als de massa meer dan 20 maal de massa van de zon bedraagt, moet de supernova een zwart gat creëren. De ster die in de sterrencluster Westerlund 1 als supernova explodeerde had minstens 40 maal de massa van de zon. In dit geval moest de supernova dus een zwart gat creëren in plaats van een magnetar. Dus vragen astronomen zich af waar het zwarte gat gebleven is.
Net zoals alle magnetars is CXOU J164710.2-455216 in Westerlund 1 een zeldzame soort van neutronenster die om een nog steeds onverklaarbare reden één van de krachtigste magnetische velden van het heelal bezit.
Om een verklaring van het mysterieuze fenomeen te geven stelt Kimberly Weaver, astronoom bij het Goddard Space Flight Center van NASA, voor om eens naar de buren van CXOU J164710.2-455216 te kijken: "De magnetar is omgeven door Wolf-Rayetsterren, buitengewoon heldere blauwe reuzen die met minstens een miljoen maal de sterkte van onze zon schijnen. Al die intense straling betekent dat deze omgeving tonnen massa aan het verliezen is.
De karakteristieken van de blauwe reuzen bevestigen dat de magnetar ooit 40 maal de massa van onze zon bereikte, maar zo snel zijn massa verloor dat het bij zijn explosie als supernova onder de limiet van 20 maal de massa van de zon terecht kwam. Volgens de huidige theorieën over stellaire evolutie wordt de supernova dan een magnetar in plaats van een zwart gat. Hoe sterren zo snel hun massa kunnen verliezen is echter een groot raadsel."
In het vakblad Astronomy and Astrophysics proberen de auteurs het raadsel op te lossen. De reden voor het snelle en grote verlies van massa zou kunnen liggen bij een binair systeem. De ster die eindigde als magnetar had een andere ster als metgezel. Terwijl beide sterren evolueerden begonnen ze ook op elkaar in te werken. De tweelingster kan daarbij massa van de ster die eindigde als magnetar gestolen hebben zodat de vereiste massa te klein was om na de explosie als supernova een zwart gat te creëren.
(Grenswetenschap)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Onderzoekers testen snaartheorie in laboratoriumquote:Op woensdag 27 januari 2010 23:02 schreef Onverlaatje het volgende:
Ik kan me nu zo ongeveer wel voorstellen wat een zwart gat inhoudt.
Ik zat de lecture te kijken die voorgesteld werd in het HHH topic en mijn fantasie slaat weer eens op hol. Hopelijk is er een zwartegatendeskundige in de zaal die een antwoord kan geven op mijn volgende vraag.
Een zwart gat heeft behalve veel massa daardoor een hoge dichtheid van ruimtetijd. Stel nou, dat we ooit nog eens een apparaat verzinnen waarmee we sequentieel punten zonder massa van hele hoge ruimtetijddichtheid kunnen slaan die gelijk weer verdampen. We nemen er een drietal mee de ruimte, richten deze ergens op een gezamenlijk punt voor ons, zetten ze aan en laten ons vrolijk versnellen, terwijl we samengedrukt worden in de turbulentie van de gecreeerde ruimtetijd met hoge dichtheid wat voor ons ontstaat.
Je maakt een zichzelf steeds vernieuwende bal van ruimtetijd voor je. Maar door de acceleratie en de interactie met de ruimtetijd eromheen wordt de ruimtetijddichtheidbal over en om ons heen verwrongen en raakt het perspectief met de overige ruimtetijd enorm uitgerekt, waarbij we uiteindelijk bijna als een soort pacman opgeslokt worden door onszelf gecreerde langgerekte eigen ruimtetijdveld, wat gelukkig ook weer eens voordurend verdampt en we door continue creatie van eigen nieuwe ruimtetijd niet opgeslokt worden, zodat we als het ware in een ruimtetijdbel zitten, met daaromheen singulariteit en daaromheen weer ruimtetijd. Geen idee of we het overleven, maar we doen het in deze theoretische vraag.
De omvang van een dergelijke ruimtetijdbel is zeer klein (we hebben bijna geen massa, maar wel veel dichtheid, zelfs zo klein dat ik me afvraag of je een ruimtetijdschip wat in zo'n bel getrokken word nog wel kan zien van de buitenkant.
De vraag is, zitten we dan nog wel aan 'normale' ruimtetijd vast? En zou een dergelijk hypothetisch apparaat ons in staat stellen verder te gaan dan we denken te kunnen?
http://www.faqt.nl/wetens(...)n-ruimte-tijdtapijt/quote:Op vrijdag 10 september 2010 16:17 schreef Sickbock het volgende:
Laten we niet al te veel op de snaartheorie hakken, er komt nu eindelijk na 15 jaar iets nuttigs uit. Wel dankzij Penrose, maar dat mag de pret niet drukken.
Als Penrose gelijk heeft, dan zou 'ruimtetijd' atomair zijn. Wat zou betekenen dat het geen coefficitent is of variabele maar dat je het kan produceren en vernietigen. Als je het kan produceren, dan zou je daadwerkelijk bovenbeschreven warpdrive kunnen maken.
Euh... Nee? Volgens mij werken twistors alleen in een 4D Minkowskiruimte (3 ruimte, 1 tijd). Het idee van het combineren van snaartheorie en twistors is dat je dan in sommige gevallen nuttige uitkomsten krijgt zonder dat je er allerlei onzichtbare hogere ruimtedimensies bij moet gaan halen. Je moet de opmerking uit dat artikel dat op zeer kleine schaal ruimte en tijd uit een soort atomen bestaan vooral niet letterlijk nemen. Het probleem van dit soort artikelen is altijd dat ze dingen die echt heel abstract wiskundig zijn proberen door het gebruik van metaforen inzichtelijk te maken, maar dat werkt vaak echt heel slecht, als in: je krijgt de neiging om conclusies te trekken op basis van de gebruikte metafoor, terwijl dat, als je echt kijkt hoe het werkt, helemaal niet mag.quote:Op dinsdag 21 september 2010 21:34 schreef Onverlaatje het volgende:
http://www.faqt.nl/wetens(...)n-ruimte-tijdtapijt/
Als Penrose gelijk heeft, dan zou 'ruimtetijd' atomair zijn. Wat zou betekenen dat het geen coefficitent is of variabele maar dat je het kan produceren en vernietigen. Als je het kan produceren, dan zou je daadwerkelijk bovenbeschreven warpdrive kunnen maken.
Het ging me er alleen om dat je ruimtetijd zou kunnen produceren, dat het geen effect is, geen bijkomstigheid. Zwaartekracht is wel een effect. Je kan geen zwaartekracht op zichzelf produceren. Je kan wel een zwaartekrachteffect of antizwaartekrachteffect bereiken middels andere middelen. Als je ruimtetijd (in welke exotische vorm dan ook) kan blijven produceren voordat het 'vernietigd' wordt door verstrengeling met andere ruimtetijd, kan je het gebruiken door een gat te slaan in de ruimtetijd waardoor je heen wilt, zodat je in een cavity in ruimtetijd kan reizen. Een soort van шквал in ruimtetijd: http://en.wikipedia.org/wiki/VA-111_Shkval http://images.yandex.ru/y(...)#1077;до
Overigens heb ik het vermoeden dat je dan (inderdaad?) een soort schotel moet bouwen omdat zoiets nogal uitrekt als je eenmaal in je warpmode zit. Normaal plat, tijdens warp een uitgerekte bolvorm.
08-10-2010
Groningse astronomen observeren hete draaikolk rond zwart gat
Een team Groningse astronomen heeft een zeer sterke en brede ijzer-emissielijn gevonden in het röntgenspectrum van XTE J1652-453, een recent ontdekt röntgendubbelstersysteem dat zeer waarschijnlijk een zwart gat bevat. De ontdekking heeft tot enige opschudding geleid binnen de sterrenkundige wereld. Dit is namelijk de eerste keer dat zo'n sterke lijn is waargenomen bij een röntgenbron in ons eigen Melkwegstelsel. Naast de sterkte van de emissielijn is ook zijn vorm een belangrijke bevinding, omdat deze karakteristiek blijkt te zijn voor een roterend zwart gat.
Zwarte gaten zijn de overblijfselen van zeer zware sterren die aan het eind van hun leven onder hun eigen zwaartekracht in elkaar klappen. Een zwart gat zendt zelf geen waarneembare straling uit en wordt slechts gekenmerkt door zijn massa en zijn rotatiesnelheid. De enige manier om deze te bepalen is door het gedrag van de materie in de nabijheid van het zwarte gat te bestuderen.
In het geval van een röntgendubbelsterrensysteem, waarin een gewone ster en een zwart gat om elkaar heen draaien, wordt het gedrag van het gas onderzocht dat van de begeleidende ster naar het zwarte gat toe spiraalt. Dit gas vormt daarbij een zogenoemde accretieschijf die om het zwarte gat heen draait en daarbij zo heet wordt dat het röntgenstraling uitzendt.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Groningse astronomen observeren hete draaikolk rond zwart gat
Een team Groningse astronomen heeft een zeer sterke en brede ijzer-emissielijn gevonden in het röntgenspectrum van XTE J1652-453, een recent ontdekt röntgendubbelstersysteem dat zeer waarschijnlijk een zwart gat bevat. De ontdekking heeft tot enige opschudding geleid binnen de sterrenkundige wereld. Dit is namelijk de eerste keer dat zo'n sterke lijn is waargenomen bij een röntgenbron in ons eigen Melkwegstelsel. Naast de sterkte van de emissielijn is ook zijn vorm een belangrijke bevinding, omdat deze karakteristiek blijkt te zijn voor een roterend zwart gat.
Zwarte gaten zijn de overblijfselen van zeer zware sterren die aan het eind van hun leven onder hun eigen zwaartekracht in elkaar klappen. Een zwart gat zendt zelf geen waarneembare straling uit en wordt slechts gekenmerkt door zijn massa en zijn rotatiesnelheid. De enige manier om deze te bepalen is door het gedrag van de materie in de nabijheid van het zwarte gat te bestuderen.
In het geval van een röntgendubbelsterrensysteem, waarin een gewone ster en een zwart gat om elkaar heen draaien, wordt het gedrag van het gas onderzocht dat van de begeleidende ster naar het zwarte gat toe spiraalt. Dit gas vormt daarbij een zogenoemde accretieschijf die om het zwarte gat heen draait en daarbij zo heet wordt dat het röntgenstraling uitzendt.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
28-10-2010
Hoop voor Hawking
Fysici zien bewijs voor straling van zwart gat
Een zwart gat geeft een heel klein beetje straling af, beweerde Stephen Hawking in 1974. Italiaanse fysici zien daar nu sporen van. In hun lab.
Stephen Hawking is zo’n icoon van de wetenschap geworden dat je bijna zou vergeten dat hij de fysica ook verrijkt heeft met diepe inzichten. Een van de beroemdste stamt uit 1974: een zwart gat is niet helemaal zwart. Hawking besefte dat ook dit ultieme hemellichaam straling afgeeft.
Het idee staat nog altijd en het is ook zeker een Nobelprijs waard, ware het niet dat Stockholm graag bewijzen ziet. En daar zit een probleem. Hawking-straling is zo zwak dat het nog wel enige jaren zal duren voordat het gemeten kan worden. Als dat ooit al lukt.
Glasblokje
Maar nu gloort er hoop voor het genie in de rolstoel. Italiaanse fysici claimen dat ze een analogon voor de straling hebben geregistreerd in hun laboratorium. Een krachtige pulslaser en een speciaal glasblokje waren voldoende om de benodigde randvoorwaarden van een zwart gat te creëren.
Het artikel waarin de Italianen hun successen beschrijven staat op de nominatie om in Physical Review Letters te verschijnen. Maar het is al in te zien op de site ArXiv.org en daar heeft het al een stevig debat losgemaakt. Telt dat wel, zo’n namaak zwart gat?
Een echt zwart gat is een slokop. Alles wat te dicht in de buurt komt, of het nu materie is of licht, verdwijnt er definitief in. De grens waarna terugkeer niet meer mogelijk is, is een (denkbeeldige) bolschil om het centrum van het zwarte gat en staat bekend als de waarnemingshorizon.
Deeltjespaar
Dit wordt allemaal beschreven door de algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein. Het geniale van Hawking was dat hij er die andere grote theorie uit de fysica bijhaalde, de kwantumtheorie, ooit bedoeld voor de wereld van het allerkleinste, atomen en elektronen.
Volgens de kwantumtheorie kunnen er spontaan uit het niets deeltjesparen ontstaan. Die moeten volgens diezelfde theorie in een mum van tijd ook weer verdwijnen. Maar wat zou er gebeuren, redeneerde Hawking, als zo’n deeltjespaar precies op die waarnemingshorizon ontstaat. Het ene deeltje net erbinnen en het andere net erbuiten? Dan kan het gebeuren dat het ene deeltje wordt opgeslokt en het andere de wijde wereld van het universum intrekt. Een waarnemer registreert deze gebeurtenis alsof het zwarte gat een deeltje heeft uitgezonden.
Zoals gezegd, veel is het niet. De Hawking-straling valt bijvoorbeeld al helemaal weg tegen de kosmische achtergrondstraling. Zelfs in de levensduur van het universum is het massaverlies dat het zwarte gat door de straling lijdt, niet te meten.
Spiegelbeeld
Maar in een laboratorium dus wel. Daar heb je geen zwart gat voor nodig, een waarnemingshorizon is voldoende. En die zijn er, in theorie althans, in allerlei soorten en maten. De Italianen creëerden er eentje in een blokje glas. Dat bombardeerden ze met laserpulsjes waardoor ze de brekingsindex van het glas – lokaal - veranderden.
Dat vertraagde ook de snelheid van het licht en als ze dat handig deden, kwamen de lichtgolven zelfs tot stilstand. Er ontstond dus een grens waar het licht niet voorbij kon, een soort spiegelbeeld van de waarnemingshorizon van een zwart gat. Fysici spreken wel van een waarnemingshorizon van een wit gat (en Hawking zelf bewees ooit dat de twee in essentie gelijk zijn).
Het wachten was nu op het fotonenpaar (een foton is een lichtdeeltje) dat aan weerszijden van de horizon was ontstaan. Tussen de vele straling die hun detectoren opvingen, zat zo nu en dan iets dat de Italiaanse fysici op geen enkele manier konden thuisbrengen. Het was geen fluorescentie, geen Tsjerenkov-straling (bekend van kernreactoren) en ook geen Rayleighverstrooiing (kleurt de hemel blauw). Het moest wel Hawking-straling zijn, stellen ze.
Rekkelijk
Daar is niet iedereen van overtuigd. Je kunt een principe niet bewijzen aan de hand van een analogon, redeneren velen. De vergelijking gaat altijd ergens mank en dat ondermijnt het bewijs.
Anderen zijn iets rekkelijker. Je zou eigenlijk beide fotonen moeten registreren, zeggen zij. Als je kunt laten zien dat ze verstrengeld zijn, en dus ooit een paar hebben gevormd, heb je de essentie van de Hawking-straling te pakken.
En kan Stephen alsnog hopen op een telefoontje uit Stockholm.
Joep Engels
F. Belgiorno e.a.: Hawking radiation from ultrashort laser pulse filaments, op ArXiv.org
(Noorderlicht)
Hoop voor Hawking
Fysici zien bewijs voor straling van zwart gat
Een zwart gat geeft een heel klein beetje straling af, beweerde Stephen Hawking in 1974. Italiaanse fysici zien daar nu sporen van. In hun lab.
Stephen Hawking is zo’n icoon van de wetenschap geworden dat je bijna zou vergeten dat hij de fysica ook verrijkt heeft met diepe inzichten. Een van de beroemdste stamt uit 1974: een zwart gat is niet helemaal zwart. Hawking besefte dat ook dit ultieme hemellichaam straling afgeeft.
Het idee staat nog altijd en het is ook zeker een Nobelprijs waard, ware het niet dat Stockholm graag bewijzen ziet. En daar zit een probleem. Hawking-straling is zo zwak dat het nog wel enige jaren zal duren voordat het gemeten kan worden. Als dat ooit al lukt.
Glasblokje
Maar nu gloort er hoop voor het genie in de rolstoel. Italiaanse fysici claimen dat ze een analogon voor de straling hebben geregistreerd in hun laboratorium. Een krachtige pulslaser en een speciaal glasblokje waren voldoende om de benodigde randvoorwaarden van een zwart gat te creëren.
Het artikel waarin de Italianen hun successen beschrijven staat op de nominatie om in Physical Review Letters te verschijnen. Maar het is al in te zien op de site ArXiv.org en daar heeft het al een stevig debat losgemaakt. Telt dat wel, zo’n namaak zwart gat?
Een echt zwart gat is een slokop. Alles wat te dicht in de buurt komt, of het nu materie is of licht, verdwijnt er definitief in. De grens waarna terugkeer niet meer mogelijk is, is een (denkbeeldige) bolschil om het centrum van het zwarte gat en staat bekend als de waarnemingshorizon.
Deeltjespaar
Dit wordt allemaal beschreven door de algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein. Het geniale van Hawking was dat hij er die andere grote theorie uit de fysica bijhaalde, de kwantumtheorie, ooit bedoeld voor de wereld van het allerkleinste, atomen en elektronen.
Volgens de kwantumtheorie kunnen er spontaan uit het niets deeltjesparen ontstaan. Die moeten volgens diezelfde theorie in een mum van tijd ook weer verdwijnen. Maar wat zou er gebeuren, redeneerde Hawking, als zo’n deeltjespaar precies op die waarnemingshorizon ontstaat. Het ene deeltje net erbinnen en het andere net erbuiten? Dan kan het gebeuren dat het ene deeltje wordt opgeslokt en het andere de wijde wereld van het universum intrekt. Een waarnemer registreert deze gebeurtenis alsof het zwarte gat een deeltje heeft uitgezonden.
Zoals gezegd, veel is het niet. De Hawking-straling valt bijvoorbeeld al helemaal weg tegen de kosmische achtergrondstraling. Zelfs in de levensduur van het universum is het massaverlies dat het zwarte gat door de straling lijdt, niet te meten.
Spiegelbeeld
Maar in een laboratorium dus wel. Daar heb je geen zwart gat voor nodig, een waarnemingshorizon is voldoende. En die zijn er, in theorie althans, in allerlei soorten en maten. De Italianen creëerden er eentje in een blokje glas. Dat bombardeerden ze met laserpulsjes waardoor ze de brekingsindex van het glas – lokaal - veranderden.
Dat vertraagde ook de snelheid van het licht en als ze dat handig deden, kwamen de lichtgolven zelfs tot stilstand. Er ontstond dus een grens waar het licht niet voorbij kon, een soort spiegelbeeld van de waarnemingshorizon van een zwart gat. Fysici spreken wel van een waarnemingshorizon van een wit gat (en Hawking zelf bewees ooit dat de twee in essentie gelijk zijn).
Het wachten was nu op het fotonenpaar (een foton is een lichtdeeltje) dat aan weerszijden van de horizon was ontstaan. Tussen de vele straling die hun detectoren opvingen, zat zo nu en dan iets dat de Italiaanse fysici op geen enkele manier konden thuisbrengen. Het was geen fluorescentie, geen Tsjerenkov-straling (bekend van kernreactoren) en ook geen Rayleighverstrooiing (kleurt de hemel blauw). Het moest wel Hawking-straling zijn, stellen ze.
Rekkelijk
Daar is niet iedereen van overtuigd. Je kunt een principe niet bewijzen aan de hand van een analogon, redeneren velen. De vergelijking gaat altijd ergens mank en dat ondermijnt het bewijs.
Anderen zijn iets rekkelijker. Je zou eigenlijk beide fotonen moeten registreren, zeggen zij. Als je kunt laten zien dat ze verstrengeld zijn, en dus ooit een paar hebben gevormd, heb je de essentie van de Hawking-straling te pakken.
En kan Stephen alsnog hopen op een telefoontje uit Stockholm.
Joep Engels
F. Belgiorno e.a.: Hawking radiation from ultrashort laser pulse filaments, op ArXiv.org
(Noorderlicht)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
03-11-2010
Kortste gammaflitsen mogelijk veroorzaakt door verdampende zwarte gaten
Wetenschappers van de universiteit van Californië in Los Angeles (UCLA) hebben aanwijzingen gevonden dat de kortste gammaflitsen uit het heelal worden veroorzaakt door kleine zwarte gaten die kort na de oerknal zijn ontstaan. Het bestaan van deze objecten is al in 1974 voorspeld door de Britse kosmoloog Stephen Hawking.
Hawking stelde dat zwarte gaten niet het eeuwige leven hebben: ze 'verdampen' onder uitzending van deeltjesstraling. Deze 'Hawkingstraling' zou ertoe leiden dat kleine zwarte gaten die kort na de oerknal zijn ontstaan hun laatste adem uitblazen. Die 'adem' zou dan bestaan uit een korte stoot energierijke straling.
Volgens de Californische onderzoekers is het heel goed denkbaar dat het bij de uitbarstingen van gammastraling van minder dan een tiende seconde die de afgelopen decennia met verscheidene satellieten zijn waargenomen, om zulke verdampende zwarte gaten gaat. Een belangrijke aanwijzing in die richting is dat de zeer korte gammaflitsen niet gelijkmatig over de hemel zijn verspreid. Dat wijst erop dat de explosies zich op relatief kleine afstand voltrekken, waarschijnlijk zelfs binnen ons eigen Melkwegstelsel. Daarin onderscheiden zij zich van hun langer durende soortgenoten, die aan ontploffende zware sterren in verre sterrenstelsels worden toegeschreven.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Kortste gammaflitsen mogelijk veroorzaakt door verdampende zwarte gaten
Wetenschappers van de universiteit van Californië in Los Angeles (UCLA) hebben aanwijzingen gevonden dat de kortste gammaflitsen uit het heelal worden veroorzaakt door kleine zwarte gaten die kort na de oerknal zijn ontstaan. Het bestaan van deze objecten is al in 1974 voorspeld door de Britse kosmoloog Stephen Hawking.
Hawking stelde dat zwarte gaten niet het eeuwige leven hebben: ze 'verdampen' onder uitzending van deeltjesstraling. Deze 'Hawkingstraling' zou ertoe leiden dat kleine zwarte gaten die kort na de oerknal zijn ontstaan hun laatste adem uitblazen. Die 'adem' zou dan bestaan uit een korte stoot energierijke straling.
Volgens de Californische onderzoekers is het heel goed denkbaar dat het bij de uitbarstingen van gammastraling van minder dan een tiende seconde die de afgelopen decennia met verscheidene satellieten zijn waargenomen, om zulke verdampende zwarte gaten gaat. Een belangrijke aanwijzing in die richting is dat de zeer korte gammaflitsen niet gelijkmatig over de hemel zijn verspreid. Dat wijst erop dat de explosies zich op relatief kleine afstand voltrekken, waarschijnlijk zelfs binnen ons eigen Melkwegstelsel. Daarin onderscheiden zij zich van hun langer durende soortgenoten, die aan ontploffende zware sterren in verre sterrenstelsels worden toegeschreven.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
15-11-2010
Astronomen vinden jongste zwart gat
Astronomen hebben met de Chandra-X röntgentelescoop in onze kosmische achtertuin het jongste zwart gat ooit gevonden, meldt de NASA. Het object is nauwelijks 30 jaar oud.
Het piepjonge zwart gat is wellicht een overblijfsel van supernova SN1979C in M100, een sterrenstelsel op zowat 50 miljoen lichtjaar. De sterexplosie was voor het eerst waargenomen door een amateurastronoom in 1979.
Een supernova-explosie treedt op als de nucleaire brandstof in het inwendige van een zware ster opraakt, waardoor de kern van de ster ineenklapt. In dit geval was het een ster die 20 keer zo zwaar was als onze zon. In extreme gevallen resulteert dat ineenklappen in een zwart gat.
Het object is in de loop van de jaren met meerdere röntgensatellieten waargenomen. Er was een heldere bron van röntgenstraling, wat deed vermoeden dat het ging om materie van de supernova die naar een zwart gat toe stroomt.
De röntgenstraling kan echter ook afkomstig zijn van een snel om zijn as tollende neutronenster, het lichtere broertje van een zwart gat. Het object is hoe dan ook ofwel het jongste zwart gat ofwel de jongst bekende neutronenster. (belga/vsv)
(HLN)
Astronomen vinden jongste zwart gat
Astronomen hebben met de Chandra-X röntgentelescoop in onze kosmische achtertuin het jongste zwart gat ooit gevonden, meldt de NASA. Het object is nauwelijks 30 jaar oud.
Het piepjonge zwart gat is wellicht een overblijfsel van supernova SN1979C in M100, een sterrenstelsel op zowat 50 miljoen lichtjaar. De sterexplosie was voor het eerst waargenomen door een amateurastronoom in 1979.
Een supernova-explosie treedt op als de nucleaire brandstof in het inwendige van een zware ster opraakt, waardoor de kern van de ster ineenklapt. In dit geval was het een ster die 20 keer zo zwaar was als onze zon. In extreme gevallen resulteert dat ineenklappen in een zwart gat.
Het object is in de loop van de jaren met meerdere röntgensatellieten waargenomen. Er was een heldere bron van röntgenstraling, wat deed vermoeden dat het ging om materie van de supernova die naar een zwart gat toe stroomt.
De röntgenstraling kan echter ook afkomstig zijn van een snel om zijn as tollende neutronenster, het lichtere broertje van een zwart gat. Het object is hoe dan ook ofwel het jongste zwart gat ofwel de jongst bekende neutronenster. (belga/vsv)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
20-12-2010
Superzware zwarte gaten rusten 99% van de tijd
Uit nieuw onderzoek met de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra is duidelijk geworden hoe vaak de grootste zwarte gaten in onze kosmische achtertuin actief zijn. Niet zo vaak, zo blijkt.
De meeste sterrenstelsels, waaronder ook ons Melkwegstelsel, hebben een kolossaal zwart gat in hun kern, dat miljoenen of soms zelfs miljarden zonsmassa's aan materie bevat. Uit het Chandra-onderzoek blijkt dat van de stelsels die qua omvang vergelijkbaar zijn met ons Melkwegstelsel slechts één procent een superzwaar zwart gat heeft dat zeer actief is. Zo'n zwart gat krijgt grote hoeveelheden gas aangevoerd vanuit zijn omgeving. Terwijl dat gas naar het zwarte gat toe valt, wordt het heet en zendt het röntgenstraling uit.
Vastgesteld is ook dat de zwaarste sterrenstelsels het vaakst een actief zwart gat in hun kern hebben. Sterrenstelsels die tien keer zo licht zijn als ons Melkwegstelsel hebben een tien keer zo kleine kans op een actief zwart gat. Verder is gebleken dat het totale aantal actieve zwarte gaten in de loop van de miljarden jaren kleiner is geworden. Mogelijk komt dit doordat de gasvoorraden gewoon opraken.
Een ander betekent dat het momenteel zeer rustige zwarte gat in de kern van ons Melkwegstelsel (Sgr A*) de komende vijf miljard jaar alles bij elkaar ongeveer 50 miljoen jaar actief zal zijn. In die actieve perioden zal Sgr A* miljarden keren meer röntgenstraling uitzenden dan nu. Maar dat gebeurt zo ver hiervandaan, dat het leven op onze planeet er geen last van zal hebben.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Superzware zwarte gaten rusten 99% van de tijd
Uit nieuw onderzoek met de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra is duidelijk geworden hoe vaak de grootste zwarte gaten in onze kosmische achtertuin actief zijn. Niet zo vaak, zo blijkt.
De meeste sterrenstelsels, waaronder ook ons Melkwegstelsel, hebben een kolossaal zwart gat in hun kern, dat miljoenen of soms zelfs miljarden zonsmassa's aan materie bevat. Uit het Chandra-onderzoek blijkt dat van de stelsels die qua omvang vergelijkbaar zijn met ons Melkwegstelsel slechts één procent een superzwaar zwart gat heeft dat zeer actief is. Zo'n zwart gat krijgt grote hoeveelheden gas aangevoerd vanuit zijn omgeving. Terwijl dat gas naar het zwarte gat toe valt, wordt het heet en zendt het röntgenstraling uit.
Vastgesteld is ook dat de zwaarste sterrenstelsels het vaakst een actief zwart gat in hun kern hebben. Sterrenstelsels die tien keer zo licht zijn als ons Melkwegstelsel hebben een tien keer zo kleine kans op een actief zwart gat. Verder is gebleken dat het totale aantal actieve zwarte gaten in de loop van de miljarden jaren kleiner is geworden. Mogelijk komt dit doordat de gasvoorraden gewoon opraken.
Een ander betekent dat het momenteel zeer rustige zwarte gat in de kern van ons Melkwegstelsel (Sgr A*) de komende vijf miljard jaar alles bij elkaar ongeveer 50 miljoen jaar actief zal zijn. In die actieve perioden zal Sgr A* miljarden keren meer röntgenstraling uitzenden dan nu. Maar dat gebeurt zo ver hiervandaan, dat het leven op onze planeet er geen last van zal hebben.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
27-12-2010
Oudste zwarte gaten groeien het hardst
Een team astronomen van de universiteit van Tel Aviv (Israël) heeft vastgesteld dat de eerste groeispurt van de zwaarste zwarte gaten plaatsvond toen het heelal nog maar ongeveer 1,2 miljard jaar oud was. Tot nog toe werd aangenomen dat dit één tot drie miljard jaar later gebeurde.
De meeste sterrenstelsels in het heelal, inclusief ons eigen Melkwegstelsel, hebben een zwart gat in hun kern dat enkele miljoenen tot miljarden malen zo veel massa bevat als onze zon. Zo'n superzwaar zwart gat is alleen waarneembaar op momenten dat het actief is, dat wil zeggen: grote hoeveelheid gas uit zijn omgeving opslokt.
Uit onderzoek met enkele van de grootste telescopen op aarde, waaronder de Europese VLT in Chili, is nu gebleken dat de superzware zwarte gaten die 1,2 miljard jaar na de oerknal actief waren nog relatief klein waren, maar wel heel snel groeiden. Terugrekenend komen de astronomen tot de conclusie dat deze objecten zijn begonnen als objecten van honderd tot duizend zonsmassa's. Waarschijnlijk zijn ze de restanten van de eerste generatie van zware sterren in het heelal, die hun bestaan afsloten met een supernova-explosie.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Oudste zwarte gaten groeien het hardst
Een team astronomen van de universiteit van Tel Aviv (Israël) heeft vastgesteld dat de eerste groeispurt van de zwaarste zwarte gaten plaatsvond toen het heelal nog maar ongeveer 1,2 miljard jaar oud was. Tot nog toe werd aangenomen dat dit één tot drie miljard jaar later gebeurde.
De meeste sterrenstelsels in het heelal, inclusief ons eigen Melkwegstelsel, hebben een zwart gat in hun kern dat enkele miljoenen tot miljarden malen zo veel massa bevat als onze zon. Zo'n superzwaar zwart gat is alleen waarneembaar op momenten dat het actief is, dat wil zeggen: grote hoeveelheid gas uit zijn omgeving opslokt.
Uit onderzoek met enkele van de grootste telescopen op aarde, waaronder de Europese VLT in Chili, is nu gebleken dat de superzware zwarte gaten die 1,2 miljard jaar na de oerknal actief waren nog relatief klein waren, maar wel heel snel groeiden. Terugrekenend komen de astronomen tot de conclusie dat deze objecten zijn begonnen als objecten van honderd tot duizend zonsmassa's. Waarschijnlijk zijn ze de restanten van de eerste generatie van zware sterren in het heelal, die hun bestaan afsloten met een supernova-explosie.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
10-01-2011
Astronomen ontdekken zwart gat in jong sterrenstelsel
Vondst werpt nieuw licht op geschiedenis kosmosIn een jong en vrij nabij sterrenstelsel hebben Amerikaanse astronomen een zwart gat gevonden met tien keer de massa van onze zon, meldt de online-editie van het vakblad Nature. De vondst werpt een nieuw licht op de geschiedenis van de kosmos.
Het zwart gat bevindt zich in het kleine, onregelmatig gevormde sterrenstelsel Henize 2-10, op 30 miljoen lichtjaar van ons. Het dwergstelsel staat bekend om zijn grote stervorming. Astronomen vermoeden dat het kleine sterrenstelsel veel overeenkomsten vertoont met de eerste stelsels die de kosmos bevolkten.
Verrassing
Dat er nu een zwart gat met een dergelijke massa in zo'n dwergsterrenstelsel is gevonden, is zowat een verrassing en doet vermoeden dat zwarte gaten zich voor het sterrenstelsel vormden, zeggen de wetenschappers rond Amy Reines van de Universiteit van Virginia. In het merendeel van de grote sterrenstelsels, zoals onze Melkweg, bevinden zich in het centrum zwarte gaten met honderden keren de massa van onze zon.
Zoals het universum nu is, is er een constante ratio tussen de massa van het stelsel en het zwarte gat. Daarom denken astrofysici dat de ontwikkeling van zwarte gaten en sterrenstelsels nauw met elkaar verbonden is. Zo'n zwart gat zou aldus de "kiem" zijn waaromheen zich later de kern van een sterrenstelsel vormt. (belga/vsv)
(HLN)
[ Bericht 0% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 13-01-2011 08:53:31 ]
Astronomen ontdekken zwart gat in jong sterrenstelsel
Vondst werpt nieuw licht op geschiedenis kosmosIn een jong en vrij nabij sterrenstelsel hebben Amerikaanse astronomen een zwart gat gevonden met tien keer de massa van onze zon, meldt de online-editie van het vakblad Nature. De vondst werpt een nieuw licht op de geschiedenis van de kosmos.
Het zwart gat bevindt zich in het kleine, onregelmatig gevormde sterrenstelsel Henize 2-10, op 30 miljoen lichtjaar van ons. Het dwergstelsel staat bekend om zijn grote stervorming. Astronomen vermoeden dat het kleine sterrenstelsel veel overeenkomsten vertoont met de eerste stelsels die de kosmos bevolkten.
Verrassing
Dat er nu een zwart gat met een dergelijke massa in zo'n dwergsterrenstelsel is gevonden, is zowat een verrassing en doet vermoeden dat zwarte gaten zich voor het sterrenstelsel vormden, zeggen de wetenschappers rond Amy Reines van de Universiteit van Virginia. In het merendeel van de grote sterrenstelsels, zoals onze Melkweg, bevinden zich in het centrum zwarte gaten met honderden keren de massa van onze zon.
Zoals het universum nu is, is er een constante ratio tussen de massa van het stelsel en het zwarte gat. Daarom denken astrofysici dat de ontwikkeling van zwarte gaten en sterrenstelsels nauw met elkaar verbonden is. Zo'n zwart gat zou aldus de "kiem" zijn waaromheen zich later de kern van een sterrenstelsel vormt. (belga/vsv)
(HLN)
[ Bericht 0% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 13-01-2011 08:53:31 ]
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-01-2011
Zwaarste zwarte gat in onze kosmische omgeving 'gewogen'
Astronomen hebben de massa bepaald van het superzware zwarte gat in de kern van het relatief nabije sterrenstelsel M87. De uitkomst: 6,6 miljard zonsmassa's - iets meer dan eerdere metingen lieten zien.
De massa van het superzware zwarte gat volgt uit metingen van de snelheden waarmee sterren om het centrum van M87 draaien. Hoe groter die snelheden, des te zwaarder moet het aldaar aanwezige zwarte gat zijn.
Om de massabepaling nog nauwkeuriger te maken, is ook gekeken naar de bewegingen van sterren in de buitendelen van M87. Deze geven een indicatie van de verdeling van de donkere materie, die óók van invloed is op de snelheden waarmee sterren om het centrale zwarte gat draaien.
Het uiteindelijk doel is om, aan de hand van de massaverdeling in M87, te kunnen reconstrueren hoe dit kolossale sterrenstelsel tot stand is gekomen. Daarbij spelen zowel het superzware zwarte gat, als de sterren en de donkere materie een belangrijke rol.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwaarste zwarte gat in onze kosmische omgeving 'gewogen'
Astronomen hebben de massa bepaald van het superzware zwarte gat in de kern van het relatief nabije sterrenstelsel M87. De uitkomst: 6,6 miljard zonsmassa's - iets meer dan eerdere metingen lieten zien.
De massa van het superzware zwarte gat volgt uit metingen van de snelheden waarmee sterren om het centrum van M87 draaien. Hoe groter die snelheden, des te zwaarder moet het aldaar aanwezige zwarte gat zijn.
Om de massabepaling nog nauwkeuriger te maken, is ook gekeken naar de bewegingen van sterren in de buitendelen van M87. Deze geven een indicatie van de verdeling van de donkere materie, die óók van invloed is op de snelheden waarmee sterren om het centrale zwarte gat draaien.
Het uiteindelijk doel is om, aan de hand van de massaverdeling in M87, te kunnen reconstrueren hoe dit kolossale sterrenstelsel tot stand is gekomen. Daarbij spelen zowel het superzware zwarte gat, als de sterren en de donkere materie een belangrijke rol.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-01-2011
Dubbele zwarte gaten ontdekt in fuserende sterrenstelsels
Amerikaanse astronomen hebben in zestien sterrenstelsels die bezig zijn om samen te smelten een dubbel superzwaar zwart gat ontdekt. Deze ontdekking, gebaseerd op waarnemingen met de Keck-telescoop op Hawaï, presenteren zij vandaag tijdens de bijeenkomst van de American Astronomical Society in Seattle.
De ontdekking van een superzwaar zwart gat in de kern van een sterrenstelsel is allang geen verrassing meer: bijna elk sterrenstelsel heeft er eentje. En ook dubbele superzware zwarte gaten zijn al eerder waargenomen. Maar in deze zestien gevallen zijn de afstanden tussen de beide gaten honderd tot duizend keer kleiner dan bij de dubbele zwarte gaten die eerder zijn opgespoord. Tot nu toe waren slechts enkele van die compacte paren bekend.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Dubbele zwarte gaten ontdekt in fuserende sterrenstelsels
Amerikaanse astronomen hebben in zestien sterrenstelsels die bezig zijn om samen te smelten een dubbel superzwaar zwart gat ontdekt. Deze ontdekking, gebaseerd op waarnemingen met de Keck-telescoop op Hawaï, presenteren zij vandaag tijdens de bijeenkomst van de American Astronomical Society in Seattle.
De ontdekking van een superzwaar zwart gat in de kern van een sterrenstelsel is allang geen verrassing meer: bijna elk sterrenstelsel heeft er eentje. En ook dubbele superzware zwarte gaten zijn al eerder waargenomen. Maar in deze zestien gevallen zijn de afstanden tussen de beide gaten honderd tot duizend keer kleiner dan bij de dubbele zwarte gaten die eerder zijn opgespoord. Tot nu toe waren slechts enkele van die compacte paren bekend.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Hierbij even een post van waardering! Je bent zowat de enige die hier post wat misschien de indruk kan wekken dat het niemand iets interesseert, maar niets is minder waar. Ga vooral door .
.
I have the cape. I make the fucking Whoosh noise.
Op donderdag 12 juli 2012 19:56 schreef Lithia het volgende:
Ik durf hier niets over te zeggen. Bart is koning hier.
Op donderdag 12 juli 2012 19:56 schreef Lithia het volgende:
Ik durf hier niets over te zeggen. Bart is koning hier.
Thanks, I appreciatequote:Op donderdag 13 januari 2011 09:30 schreef Bart het volgende:
Hierbij even een post van waardering! Je bent zowat de enige die hier post wat misschien de indruk kan wekken dat het niemand iets interesseert, maar niets is minder waar. Ga vooral door
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Dit plaatje stond ook op Nu.nl, vond het wel interessant. Er staan wel meer van dit soort plaatjes in het topic trouwens. Is dit echt een foto, of is dit een photoshop?quote:
Heb er maar weinig verstand van, maar interessante dingen die zwarte gaten, als ik het goed begrijp soms miljarden zonmassa's in maar een klein bolletje gestopt. Kan me voorstellen dat het ingewikkeld en moeilijk te bevatten is allemaal.
Dat zou wel heel fantastisch zijn als dit een echte foto wasquote:Op donderdag 13 januari 2011 22:55 schreef Kanariegeel het volgende:
[..]
Dit plaatje stond ook op Nu.nl, vond het wel interessant. Er staan wel meer van dit soort plaatjes in het topic trouwens. Is dit echt een foto, of is dit een photoshop?
Heb er maar weinig verstand van, maar interessante dingen die zwarte gaten, als ik het goed begrijp soms miljarden zonmassa's in maar een klein bolletje gestopt. Kan me voorstellen dat het ingewikkeld en moeilijk te bevatten is allemaal.
een artist impression noemen ze dat
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
16-02-2011
Zwarte gaten mogelijk veel lichter dan gedacht
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels zijn veel minder zwaar dan tot nog toe werd aangenomen. Tot deze conclusie komen astrofysici van de universiteit van Göttingen (Nature, 17 februari).
De zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels hebben een massa die in de honderden miljoenen zonsmassa's kan lopen. Ze worden omgeven door een zogeheten accretieschijf, waarin zich de materie ophoopt die vanuit de omgeving wordt aangetrokken. De materie in het hart van deze schijf valt met extreem hoge snelheid naar het zwarte gat.
Door het licht van 37 sterrenstelsels te analyseren, konden de Duitse wetenschappers heel nauwkeurig de omloopsnelheid van de schijfmaterie meten. En daaruit konden de massa's van de diverse zwarte gaten worden berekend. De uitkomsten zijn twee tot tien keer zo klein als eerdere schattingen, maar nog steeds groot genoeg om deze objecten 'superzwaar' te noemen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten mogelijk veel lichter dan gedacht
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels zijn veel minder zwaar dan tot nog toe werd aangenomen. Tot deze conclusie komen astrofysici van de universiteit van Göttingen (Nature, 17 februari).
De zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels hebben een massa die in de honderden miljoenen zonsmassa's kan lopen. Ze worden omgeven door een zogeheten accretieschijf, waarin zich de materie ophoopt die vanuit de omgeving wordt aangetrokken. De materie in het hart van deze schijf valt met extreem hoge snelheid naar het zwarte gat.
Door het licht van 37 sterrenstelsels te analyseren, konden de Duitse wetenschappers heel nauwkeurig de omloopsnelheid van de schijfmaterie meten. En daaruit konden de massa's van de diverse zwarte gaten worden berekend. De uitkomsten zijn twee tot tien keer zo klein als eerdere schattingen, maar nog steeds groot genoeg om deze objecten 'superzwaar' te noemen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
23-02-2011
Zwarte gaten werken zichzelf tegen
Amerikaanse sterrenkundigen hebben ontdekt dat het actieve sterrenstelsel Markarian 231 (Mrk 231) zo veel materie uitbraakt, dat het superzware zwarte gat in zijn kern binnenkort zal 'verhongeren'. Dat blijkt uit waarnemingen met de Gemini-telescoop op Hawaï.
Als twee sterrenstelsels met elkaar fuseren, ontwikkelt het superzware zwarte gat in de kern van het nieuwe stelsel dat daaruit ontstaat een onverzadigbare eetlust. Uit de waarnemingen van Mrk 231, ook het resultaat van zo'n galactische fusie, blijkt echter dat de toevoer van materie naar zo'n zwart gat uiteindelijk tot stilstand komt doordat het grote hoeveelheden materie de ruimte in blaast.
Dat Mrk 231 materie uitstoot was al langer bekend, maar de Gemini-waarnemingen laten voor het eerst zien hoe omvangrijk deze uitstroom is. Vanuit de kern wordt in alle richtingen gas met snelheden van 1000 kilometer per seconde de ruimte in geblazen.
Het verdrijven van het gas uit de kern leidt er niet alleen toe dat het zwarte gat uiteindelijk zelf zonder energie komt te zitten. Ook de productie van nieuwe sterren in het stelsel valt stil.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten werken zichzelf tegen
Amerikaanse sterrenkundigen hebben ontdekt dat het actieve sterrenstelsel Markarian 231 (Mrk 231) zo veel materie uitbraakt, dat het superzware zwarte gat in zijn kern binnenkort zal 'verhongeren'. Dat blijkt uit waarnemingen met de Gemini-telescoop op Hawaï.
Als twee sterrenstelsels met elkaar fuseren, ontwikkelt het superzware zwarte gat in de kern van het nieuwe stelsel dat daaruit ontstaat een onverzadigbare eetlust. Uit de waarnemingen van Mrk 231, ook het resultaat van zo'n galactische fusie, blijkt echter dat de toevoer van materie naar zo'n zwart gat uiteindelijk tot stilstand komt doordat het grote hoeveelheden materie de ruimte in blaast.
Dat Mrk 231 materie uitstoot was al langer bekend, maar de Gemini-waarnemingen laten voor het eerst zien hoe omvangrijk deze uitstroom is. Vanuit de kern wordt in alle richtingen gas met snelheden van 1000 kilometer per seconde de ruimte in geblazen.
Het verdrijven van het gas uit de kern leidt er niet alleen toe dat het zwarte gat uiteindelijk zelf zonder energie komt te zitten. Ook de productie van nieuwe sterren in het stelsel valt stil.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
24-03-2011
Zwarte gaten worden tegengewerkt door magnetische velden
De Europese gammasatelliet Integral heeft extreem hete materie waargenomen die op het punt staat om in een zwart gat te verdwijnen. Of toch niet? De waarnemingen laten de mogelijkheid open dat een deel van de materie nog kan ontsnappen.
Bij een zwart gat kun je maar beter niet in de buurt komen. Op enkele honderden kilometers van zijn 'oppervlak' kolkt de ruimte van de energierijke deeltjes en straling. Normaal gesproken zijn die deeltjes slechts een duizendste seconde van hun noodlottige einde verwijderd. Maar voor sommige van hen bestaat hoop.
Dat blijkt uit de eigenschappen van gammastraling die afkomstig is van het object Cygnus X-1 - een zwart gat dat samen met een reuzenster een bizarre dubbelster vormt. De metingen van Integral, die verspreid over zeven jaar hebben plaatsgevonden, laten zien dat de omgeving van dat zwarte gat één grote kluwen van magnetische veldlijnen is. En op sommige plaatsen is het magnetische veld zó sterk dat ze de deeltjes uit de zwaartekrachtsgreep van het zwarte gat kunnen losrukken en terug de ruimte schieten.
Hoe dat wegschieten precies in zijn werk gaat, is overigens nog onduidelijk. Mogelijk dat de Integral-metingen meer duidelijkheid over dit proces kunnen geven.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten worden tegengewerkt door magnetische velden
De Europese gammasatelliet Integral heeft extreem hete materie waargenomen die op het punt staat om in een zwart gat te verdwijnen. Of toch niet? De waarnemingen laten de mogelijkheid open dat een deel van de materie nog kan ontsnappen.
Bij een zwart gat kun je maar beter niet in de buurt komen. Op enkele honderden kilometers van zijn 'oppervlak' kolkt de ruimte van de energierijke deeltjes en straling. Normaal gesproken zijn die deeltjes slechts een duizendste seconde van hun noodlottige einde verwijderd. Maar voor sommige van hen bestaat hoop.
Dat blijkt uit de eigenschappen van gammastraling die afkomstig is van het object Cygnus X-1 - een zwart gat dat samen met een reuzenster een bizarre dubbelster vormt. De metingen van Integral, die verspreid over zeven jaar hebben plaatsgevonden, laten zien dat de omgeving van dat zwarte gat één grote kluwen van magnetische veldlijnen is. En op sommige plaatsen is het magnetische veld zó sterk dat ze de deeltjes uit de zwaartekrachtsgreep van het zwarte gat kunnen losrukken en terug de ruimte schieten.
Hoe dat wegschieten precies in zijn werk gaat, is overigens nog onduidelijk. Mogelijk dat de Integral-metingen meer duidelijkheid over dit proces kunnen geven.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
08-04-2011
Versmeltende zwarte gaten verorberen elke tien jaar een ster
Wanneer twee sterrenstelsels met elkaar in botsing komen en versmelten, zullen ook de superzware zwarte gaten in hun kernen uiteindelijk met elkaar fuseren. Theoretici van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics hebben berekend dat zo'n versmolten superzwaar monster misschien wel eens per decennium een ster kan verzwelgen.
Bij het samensmelten van de zwarte gaten worden gravitatiegolven uitgezonden - rimpelingen in de ruimtetijd die zich met de lichtsnelheid voortplanten - en uit de berekeningen volgt dat die emissie vooral in één richting plaatsvindt. Het gevolg is dat het versmolten superzware zwarte gat een reactiekracht ondervindt, en uit zijn centrale positie wordt weggestoten. Het zwarte gat komt dan in dichtbevolkte delen van het sterrenstelsel terecht die aanvankelijk geen hinder ondervonden.
Verorberde sterren kunnen vlak voordat ze opgegeten worden zo extreem heet worden dat ze evenveel energie uitstralen als een supernova-explosie, aldus theoretici Nick Stone en Avi Loeb, die hun resultaten publiceerden in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society . Met toekomstige detectoren moet het ook mogelijk zijn om de gravitatiegolven op te vangen die geproduceerd worden bij het versmelten van de superzware zwarte gaten en bij het opschrooken van sterren.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Versmeltende zwarte gaten verorberen elke tien jaar een ster
Wanneer twee sterrenstelsels met elkaar in botsing komen en versmelten, zullen ook de superzware zwarte gaten in hun kernen uiteindelijk met elkaar fuseren. Theoretici van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics hebben berekend dat zo'n versmolten superzwaar monster misschien wel eens per decennium een ster kan verzwelgen.
Bij het samensmelten van de zwarte gaten worden gravitatiegolven uitgezonden - rimpelingen in de ruimtetijd die zich met de lichtsnelheid voortplanten - en uit de berekeningen volgt dat die emissie vooral in één richting plaatsvindt. Het gevolg is dat het versmolten superzware zwarte gat een reactiekracht ondervindt, en uit zijn centrale positie wordt weggestoten. Het zwarte gat komt dan in dichtbevolkte delen van het sterrenstelsel terecht die aanvankelijk geen hinder ondervonden.
Verorberde sterren kunnen vlak voordat ze opgegeten worden zo extreem heet worden dat ze evenveel energie uitstralen als een supernova-explosie, aldus theoretici Nick Stone en Avi Loeb, die hun resultaten publiceerden in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society . Met toekomstige detectoren moet het ook mogelijk zijn om de gravitatiegolven op te vangen die geproduceerd worden bij het versmelten van de superzware zwarte gaten en bij het opschrooken van sterren.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
15-06-2011
Vroegste zwarte gaten ontdekt
Een internationaal team van astronomen heeft de vroegste zwarte gaten ontdekt die ooit zijn waargenomen (Nature, 16 juni). De superzware objecten gaan schuil in de kernen van verre sterrenstelsels. Uit nadere analyse blijkt dat de groei van deze zwarte gaten gelijk op gaat met de ontwikkeling van de sterrenstelsels waar ze deel van uitmaken. Het is voor het eerst dat dit nauwe verband, dat eerder al bij nabijere stelsels was waargenomen, ook bij zulke verre, jonge stelsels is gemeten.
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels zijn alleen waarneembaar als zij bezig zijn om materie uit hun omgeving op te slokken. Bij dat proces wordt deze materie dermate heet, dat zij röntgenstraling gaat uitzenden.
De nu ontdekte zwarte gaten zijn ontdekt in zwakke sterrenstelsels die eerder met de Hubble-ruimtetelescoop waren vastgelegd. Door een vijftigtal opnamen van de röntgensatelliet Chandra digitaal bij elkaar op te tellen, konden hun superzware zwarte gaten zichtbaar worden gemaakt. Chandra registreerde daarbij alleen de meest energierijke röntgenstraling, wat erop duidt dat de omgeving van de zwarte gaten rijk is aan gas en stof. Dat verklaart waarom het zoveel moeite kost om deze objecten te kunnen zien.
De verste sterrenstelsels waarbij nu superzware zwarte gaten zijn waargenomen, bevinden zich op 13 miljard lichtjaar van de aarde. Dat betekent dat ze al bestonden toen het heelal nog maar 700 miljoen jaar oud was. Volgens de astronomen betekent dit dat deze objecten ofwel bij hun ontstaan al groot en zwaar waren of een zeer snelle groei hebben doorgemaakt.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Vroegste zwarte gaten ontdekt
Een internationaal team van astronomen heeft de vroegste zwarte gaten ontdekt die ooit zijn waargenomen (Nature, 16 juni). De superzware objecten gaan schuil in de kernen van verre sterrenstelsels. Uit nadere analyse blijkt dat de groei van deze zwarte gaten gelijk op gaat met de ontwikkeling van de sterrenstelsels waar ze deel van uitmaken. Het is voor het eerst dat dit nauwe verband, dat eerder al bij nabijere stelsels was waargenomen, ook bij zulke verre, jonge stelsels is gemeten.
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels zijn alleen waarneembaar als zij bezig zijn om materie uit hun omgeving op te slokken. Bij dat proces wordt deze materie dermate heet, dat zij röntgenstraling gaat uitzenden.
De nu ontdekte zwarte gaten zijn ontdekt in zwakke sterrenstelsels die eerder met de Hubble-ruimtetelescoop waren vastgelegd. Door een vijftigtal opnamen van de röntgensatelliet Chandra digitaal bij elkaar op te tellen, konden hun superzware zwarte gaten zichtbaar worden gemaakt. Chandra registreerde daarbij alleen de meest energierijke röntgenstraling, wat erop duidt dat de omgeving van de zwarte gaten rijk is aan gas en stof. Dat verklaart waarom het zoveel moeite kost om deze objecten te kunnen zien.
De verste sterrenstelsels waarbij nu superzware zwarte gaten zijn waargenomen, bevinden zich op 13 miljard lichtjaar van de aarde. Dat betekent dat ze al bestonden toen het heelal nog maar 700 miljoen jaar oud was. Volgens de astronomen betekent dit dat deze objecten ofwel bij hun ontstaan al groot en zwaar waren of een zeer snelle groei hebben doorgemaakt.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
16-06-2011
Zwart gat at ster op
De heldere uitbarsting van gammastraling die op 28 maart van dit jaar door de satelliet Swift werd opgemerkt, was wellicht de 'doodskreet' van een ster die door een superzwaar zwart gat werd verzwolgen. Tot deze conclusie komen astronomen die de resultaten van hun onderzoek van de gammaflits vrijdag in Science publiceren.
Normale gammaflitsen ontstaan als een zeer zware ster aan het eind van zijn leven op explosieve wijze afsluit. Doorgaans duurt zo'n flits, inclusief nasleep, hooguit een paar uur, maar die van 28 maart hield weken aan en bleek zich af te spelen in de kern van een sterrenstelsel op vier miljard lichtjaar van de aarde. Omdat de meeste, zo niet alle sterrenstelsels een superzwaar zwart gat in hun kern hebben, ontstond direct al het vermoeden dat de bron van de gammastraling dáár gezocht moest worden.
De meest plausibele verklaring is dat een ster door het zwarte gat aan flarden is getrokken. De stermaterie kolkt dan nog een tijd rond het zwarte gat voordat zij daarin verdwijnt, ongeveer zoals water rond het afvoerputje van een gootsteen. Volgens de astronomen is het heel bijzonder dat we getuige kunnen zijn van het einde van deze verre ster. De waargenomen röntgen- en gammastraling is namelijk voor een belangrijk deel afkomstig van twee straalstromen of jets van energierijke deeltjes die langs de rotatie-as van het zwarte gat de ruimte in worden geblazen voordat het zwarte gat de kans krijgt ze op te slokken. Het is niet meer dan toeval dat een van die jets in de richting van de aarde wijst.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwart gat at ster op
De heldere uitbarsting van gammastraling die op 28 maart van dit jaar door de satelliet Swift werd opgemerkt, was wellicht de 'doodskreet' van een ster die door een superzwaar zwart gat werd verzwolgen. Tot deze conclusie komen astronomen die de resultaten van hun onderzoek van de gammaflits vrijdag in Science publiceren.
Normale gammaflitsen ontstaan als een zeer zware ster aan het eind van zijn leven op explosieve wijze afsluit. Doorgaans duurt zo'n flits, inclusief nasleep, hooguit een paar uur, maar die van 28 maart hield weken aan en bleek zich af te spelen in de kern van een sterrenstelsel op vier miljard lichtjaar van de aarde. Omdat de meeste, zo niet alle sterrenstelsels een superzwaar zwart gat in hun kern hebben, ontstond direct al het vermoeden dat de bron van de gammastraling dáár gezocht moest worden.
De meest plausibele verklaring is dat een ster door het zwarte gat aan flarden is getrokken. De stermaterie kolkt dan nog een tijd rond het zwarte gat voordat zij daarin verdwijnt, ongeveer zoals water rond het afvoerputje van een gootsteen. Volgens de astronomen is het heel bijzonder dat we getuige kunnen zijn van het einde van deze verre ster. De waargenomen röntgen- en gammastraling is namelijk voor een belangrijk deel afkomstig van twee straalstromen of jets van energierijke deeltjes die langs de rotatie-as van het zwarte gat de ruimte in worden geblazen voordat het zwarte gat de kans krijgt ze op te slokken. Het is niet meer dan toeval dat een van die jets in de richting van de aarde wijst.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
13-07-2011
Zwarte gaten worden niet gevoed door galactische botsingen
Nieuw onderzoek, gebaseerd op gegevens van de Europese Very Large Telescope en XMM-Newton röntgensatelliet, heeft een verrassende conclusie opgeleverd. De meeste kolossale zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels zijn de afgelopen 11 miljard jaar niet geactiveerd door het samengaan van sterrenstelsels, zoals tot nu toe werd gedacht.
In het hart van de meeste, zo niet alle, grote sterrenstelsels schuilt een superzwaar zwart gat van miljoenen, soms zelfs miljarden zonsmassa's. In veel stelsels, waaronder ook ons eigen Melkwegstelsel, houdt dit centrale zwarte gat zich rustig. Maar in sommige stelsels, met name vroeg in de geschiedenis van ons heelal, doet het centrale monster zich te goed aan materiaal dat intense straling afgeeft terwijl het in het zwarte gat valt.
Een van de onopgeloste raadsels is waar het materiaal dat een slapend zwart gat activeert, en hevige uitbarstingen in de kern van zijn sterrenstelsel veroorzaakt, vandaan komt. Tot nu toe dachten veel astronomen dat de meeste van deze zogeheten actieve kernen op gang zijn gekomen door het samengaan van sterrenstelsels die elkaar dicht waren genaderd. Door zo'n fusie zou de aanwezige materie zodanig in beroering komen, dat er een toevoer van verse brandstof naar het centrale zwarte gat ontstaat. Maar zo simpel is het niet.
Een team van Europese astronomen heeft ontdekt dat actieve kernen doorgaans te vinden zijn in grote, zware sterrenstelsels die veel donkere materie bevatten. Dat is in strijd met wat theoretisch werd verwacht - als de meeste actieve kernen het gevolg zouden zijn van botsingen en samensmeltingen van sterrenstelsels, zouden ze vooral te vinden moeten zijn in sterrenstelsels van gemiddelde massa (ongeveer een biljoen zonsmassa's). Het team stelde echter vast dat de meeste actieve kernen deel uitmaken van stelsels die ongeveer twintig keer zo zwaar zijn als de waarde die door de samensmeltingstheorie wordt voorspeld.
Dat wijst erop dat actieve zwarte gaten vooral worden gevoed door processen binnen hun sterrenstelsel, zoals schijfinstabiliteiten en stellaire geboortegolven, en niet door galactische botsingen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten worden niet gevoed door galactische botsingen
Nieuw onderzoek, gebaseerd op gegevens van de Europese Very Large Telescope en XMM-Newton röntgensatelliet, heeft een verrassende conclusie opgeleverd. De meeste kolossale zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels zijn de afgelopen 11 miljard jaar niet geactiveerd door het samengaan van sterrenstelsels, zoals tot nu toe werd gedacht.
In het hart van de meeste, zo niet alle, grote sterrenstelsels schuilt een superzwaar zwart gat van miljoenen, soms zelfs miljarden zonsmassa's. In veel stelsels, waaronder ook ons eigen Melkwegstelsel, houdt dit centrale zwarte gat zich rustig. Maar in sommige stelsels, met name vroeg in de geschiedenis van ons heelal, doet het centrale monster zich te goed aan materiaal dat intense straling afgeeft terwijl het in het zwarte gat valt.
Een van de onopgeloste raadsels is waar het materiaal dat een slapend zwart gat activeert, en hevige uitbarstingen in de kern van zijn sterrenstelsel veroorzaakt, vandaan komt. Tot nu toe dachten veel astronomen dat de meeste van deze zogeheten actieve kernen op gang zijn gekomen door het samengaan van sterrenstelsels die elkaar dicht waren genaderd. Door zo'n fusie zou de aanwezige materie zodanig in beroering komen, dat er een toevoer van verse brandstof naar het centrale zwarte gat ontstaat. Maar zo simpel is het niet.
Een team van Europese astronomen heeft ontdekt dat actieve kernen doorgaans te vinden zijn in grote, zware sterrenstelsels die veel donkere materie bevatten. Dat is in strijd met wat theoretisch werd verwacht - als de meeste actieve kernen het gevolg zouden zijn van botsingen en samensmeltingen van sterrenstelsels, zouden ze vooral te vinden moeten zijn in sterrenstelsels van gemiddelde massa (ongeveer een biljoen zonsmassa's). Het team stelde echter vast dat de meeste actieve kernen deel uitmaken van stelsels die ongeveer twintig keer zo zwaar zijn als de waarde die door de samensmeltingstheorie wordt voorspeld.
Dat wijst erop dat actieve zwarte gaten vooral worden gevoed door processen binnen hun sterrenstelsel, zoals schijfinstabiliteiten en stellaire geboortegolven, en niet door galactische botsingen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
27-07-2011
Gasstroom naar zwart gat waargenomen
Met de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra is voor het eerst duidelijk in beeld gebracht hoe heet gas naar een zwart gat toe stroomt. Het onderzochte zwarte gat bevindt zich in het centrum van het grote sterrenstelsel NGC 3115, op ongeveer 32 miljoen lichtjaar van de aarde.
Gas dat naar een zwart gat toe stroomt wordt samengedrukt en daardoor heet. De onderzoekers hebben vastgesteld dat de stijging van de temperatuur van het gas rond het zwarte gat in NGC 3115 op ongeveer 700 lichtjaar van het centrum begint. Daaruit kan worden afgeleid dat het zwarte gat ongeveer twee miljard keer zo zwaar is als de zon, waarmee dit het meest nabije zwarte gat van die omvang is.
Uit de eigenschappen van het waargenomen gas blijkt dat het naar het zwarte gat toe stroomt. Merkwaardig is wel dat er vrij weinig röntgenstraling uit de omgeving van het superzware zwarte gat komt, terwijl de gasaanvoer aanzienlijk is (ongeveer twee zonsmassa's per eeuw). Of dat betekent dat niet al het gas dat naar het zwarte gat toe stroomt ook daarin eindigt, is nog onduidelijk.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Gasstroom naar zwart gat waargenomen
Met de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra is voor het eerst duidelijk in beeld gebracht hoe heet gas naar een zwart gat toe stroomt. Het onderzochte zwarte gat bevindt zich in het centrum van het grote sterrenstelsel NGC 3115, op ongeveer 32 miljoen lichtjaar van de aarde.
Gas dat naar een zwart gat toe stroomt wordt samengedrukt en daardoor heet. De onderzoekers hebben vastgesteld dat de stijging van de temperatuur van het gas rond het zwarte gat in NGC 3115 op ongeveer 700 lichtjaar van het centrum begint. Daaruit kan worden afgeleid dat het zwarte gat ongeveer twee miljard keer zo zwaar is als de zon, waarmee dit het meest nabije zwarte gat van die omvang is.
Uit de eigenschappen van het waargenomen gas blijkt dat het naar het zwarte gat toe stroomt. Merkwaardig is wel dat er vrij weinig röntgenstraling uit de omgeving van het superzware zwarte gat komt, terwijl de gasaanvoer aanzienlijk is (ongeveer twee zonsmassa's per eeuw). Of dat betekent dat niet al het gas dat naar het zwarte gat toe stroomt ook daarin eindigt, is nog onduidelijk.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
11-08-2011
Lekt er toch informatie uit zwarte gaten?
Volgens twee natuurkundigen van de Universiteit van York zijn zwarte gaten nét iets minder zwart dan gedacht. In tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen, zou er volgens Samuel Braunstein en Manas Patra toch informatie uit een zwart gat kunnen ontsnappen.
In een artikel in Physical Review Letters zetten de twee natuurkundigen hun ideeën uiteen, met de kanttekening dat er nog veel onzekerheid bestaat over de interpretatie van de theoretische resultaten. Het werk van Braunstein en Patra doet vermoeden dat ruimte, tijd en zelfs zwaartekracht geen fundamentele eigenschappen van de natuur zijn, maar zogeheten 'emergente' eigenschappen, die zich pas op basis van onderliggende verschijnselen en processen beginnen te manifesteren.
Kwantuminformatietheorie zou de beste kandidaat zijn voor een emergente theorie van de zwaartekracht, aldus de twee wetenschappers.
Eerder kwam ook de Amsterdamse hoogleraar en Spinozaprijswinnaar Erik Verlinde al met de suggestie dat zwaartekracht een emergente eigenschap van de natuur is.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Lekt er toch informatie uit zwarte gaten?
Volgens twee natuurkundigen van de Universiteit van York zijn zwarte gaten nét iets minder zwart dan gedacht. In tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen, zou er volgens Samuel Braunstein en Manas Patra toch informatie uit een zwart gat kunnen ontsnappen.
In een artikel in Physical Review Letters zetten de twee natuurkundigen hun ideeën uiteen, met de kanttekening dat er nog veel onzekerheid bestaat over de interpretatie van de theoretische resultaten. Het werk van Braunstein en Patra doet vermoeden dat ruimte, tijd en zelfs zwaartekracht geen fundamentele eigenschappen van de natuur zijn, maar zogeheten 'emergente' eigenschappen, die zich pas op basis van onderliggende verschijnselen en processen beginnen te manifesteren.
Kwantuminformatietheorie zou de beste kandidaat zijn voor een emergente theorie van de zwaartekracht, aldus de twee wetenschappers.
Eerder kwam ook de Amsterdamse hoogleraar en Spinozaprijswinnaar Erik Verlinde al met de suggestie dat zwaartekracht een emergente eigenschap van de natuur is.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Ik post hier voor het eerst. Ik heb geen idee of dit al eerder genoemd is.
Maar ze zeggen toch altijd dat licht niet kan ontsnappen uit een zwart gat?
Dus dat zou betekenen dat op het moment net voordat dat een zwart gat ontstaat licht zich heel langzaam voortbeweegt? en kunnen we dat licht niet ergens waarnemen?
Ik ben hier wel echt een noob in dus waarschijnlijk heb ik het helemaal fout. Maar zou t wel leuk vinden als iemand mij dat kan uitleggen
Maar ze zeggen toch altijd dat licht niet kan ontsnappen uit een zwart gat?
Dus dat zou betekenen dat op het moment net voordat dat een zwart gat ontstaat licht zich heel langzaam voortbeweegt? en kunnen we dat licht niet ergens waarnemen?
Ik ben hier wel echt een noob in dus waarschijnlijk heb ik het helemaal fout. Maar zou t wel leuk vinden als iemand mij dat kan uitleggen
Waar leid je uit af dat licht zich langzaam voortbeweegt net voordat een zwart gat ontstaat?quote:Op zondag 14 augustus 2011 19:29 schreef hmkay het volgende:
Ik post hier voor het eerst. Ik heb geen idee of dit al eerder genoemd is.
Maar ze zeggen toch altijd dat licht niet kan ontsnappen uit een zwart gat?
Dus dat zou betekenen dat op het moment net voordat dat een zwart gat ontstaat licht zich heel langzaam voortbeweegt? en kunnen we dat licht niet ergens waarnemen?
Ik ben hier wel echt een noob in dus waarschijnlijk heb ik het helemaal fout. Maar zou t wel leuk vinden als iemand mij dat kan uitleggen
Lichtsnelheid is gewoon constant maar het kan niet ontsnappen aan de zwaartekracht van een zwart gat.
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
31-08-2011
Röntgensatelliet ontdekt dubbel zwart gat
In de kern van het spiraalstelsel NGC 3393 draaien twee superzware zwarte gaten om elkaar. Dat blijkt uit opnamen die met de NASA-röntgensatelliet Chandra zijn gemaakt. Met een afstand van 160 miljoen lichtjaar is dit het meest nabije voorbeeld van zo'n dubbel zwart gat (Nature, 1 september).
Waarschijnlijk hebben de beide zwarte gaten vroeger deel uitgemaakt van twee afzonderlijke sterrenstelsels. Deze zouden minstens een miljard jaar geleden met elkaar in botsing zijn gekomen en tot één stelsel zijn samengesmolten. Hun zwarte gaten, die elk zeker een miljoen zonsmassa's zwaar zijn, cirkelen nu nog op een onderlinge afstand van 490 lichtjaar om elkaar.
Dat zich in de kern van NGC 3393 twee superzware zwarte gaten bevinden, kwam als een verrassing. De aanwezigheid van één zo'n zwart gat werd al wel verwacht, omdat de kern van het stelsel een heldere bron van röntgenstraling is. Deze straling is afkomstig van materie die naar een zwart gat toe stroomt.
Aan NGC 3393 zelf is echter niet te zien dat het stelsel bij een botsing betrokken is geweest. Andere stelsels met een dubbel zwart gat in hun kern vertonen duidelijke vervormingen. Dat kan erop wijzen dat NGC 3393 het resultaat is van een botsing tussen een groot en een veel kleiner stelsel. In dat geval is de kans groot dat het ene zwarte gat in zijn kern veel groter is dan het andere, en dat de twee zwarte gaten binnen een miljard jaar met elkaar zullen fuseren.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Röntgensatelliet ontdekt dubbel zwart gat
In de kern van het spiraalstelsel NGC 3393 draaien twee superzware zwarte gaten om elkaar. Dat blijkt uit opnamen die met de NASA-röntgensatelliet Chandra zijn gemaakt. Met een afstand van 160 miljoen lichtjaar is dit het meest nabije voorbeeld van zo'n dubbel zwart gat (Nature, 1 september).
Waarschijnlijk hebben de beide zwarte gaten vroeger deel uitgemaakt van twee afzonderlijke sterrenstelsels. Deze zouden minstens een miljard jaar geleden met elkaar in botsing zijn gekomen en tot één stelsel zijn samengesmolten. Hun zwarte gaten, die elk zeker een miljoen zonsmassa's zwaar zijn, cirkelen nu nog op een onderlinge afstand van 490 lichtjaar om elkaar.
Dat zich in de kern van NGC 3393 twee superzware zwarte gaten bevinden, kwam als een verrassing. De aanwezigheid van één zo'n zwart gat werd al wel verwacht, omdat de kern van het stelsel een heldere bron van röntgenstraling is. Deze straling is afkomstig van materie die naar een zwart gat toe stroomt.
Aan NGC 3393 zelf is echter niet te zien dat het stelsel bij een botsing betrokken is geweest. Andere stelsels met een dubbel zwart gat in hun kern vertonen duidelijke vervormingen. Dat kan erop wijzen dat NGC 3393 het resultaat is van een botsing tussen een groot en een veel kleiner stelsel. In dat geval is de kans groot dat het ene zwarte gat in zijn kern veel groter is dan het andere, en dat de twee zwarte gaten binnen een miljard jaar met elkaar zullen fuseren.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
08-09-2011
Positie superzwaar zwart gat bepaald
Japanse radioastronomen hebben met ongekende precisie de positie bepaald van het superzware zwarte gat in de kern van het grote sterrenstelsel M87. Daaruit blijkt dat het helderste deel van de 'jet' van materie die deze kern uitstoot dichter bij het zwarte gat ligt dan tot nu toe werd gedacht (Nature, 8 september).
De meeste sterrenstelsels hebben een zwart gat in hun kern dat honderden miljoenen of, zoals bij M87, zelfs miljarden zonsmassa's zwaar is. Hoewel zwarte gaten bekend staan als kosmische veelvraten die alles wat in hun buurt komt opslokken, zijn het nogal slordige eters. De materie die zij aantrekken verzamelt zich in eerste instantie in een schijf rond het zwarte gat. Een deel van de materie van deze 'accretieschijf' verdwijnt uiteindelijk in het zwarte gat, de rest wordt weer terug de ruimte in geblazen in de vorm van twee bundels van snelle deeltjes: de jets.
Volgens een veel gebruikt model wordt het jetmateriaal uit de schijf opgetild door het sterke magnetische veld in de buurt van het zwarte gat. Het opgetilde materiaal wordt vervolgens door schokgolven of een ander mechanisme tot grote snelheden versneld. Observationele bewijzen voor dit model ontbraken echter.
Met behulp van de Very Long Baseline Array (VLBA), een groot netwerk van radiotelescopen, hebben de astronomen nu ontdekt dat het helderste deel van de jet op minder dan 0,02 lichtjaar van het zwarte gat ligt. Dat is een veel kleinere afstand dan bestaande modellen voorspellen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Positie superzwaar zwart gat bepaald
Japanse radioastronomen hebben met ongekende precisie de positie bepaald van het superzware zwarte gat in de kern van het grote sterrenstelsel M87. Daaruit blijkt dat het helderste deel van de 'jet' van materie die deze kern uitstoot dichter bij het zwarte gat ligt dan tot nu toe werd gedacht (Nature, 8 september).
De meeste sterrenstelsels hebben een zwart gat in hun kern dat honderden miljoenen of, zoals bij M87, zelfs miljarden zonsmassa's zwaar is. Hoewel zwarte gaten bekend staan als kosmische veelvraten die alles wat in hun buurt komt opslokken, zijn het nogal slordige eters. De materie die zij aantrekken verzamelt zich in eerste instantie in een schijf rond het zwarte gat. Een deel van de materie van deze 'accretieschijf' verdwijnt uiteindelijk in het zwarte gat, de rest wordt weer terug de ruimte in geblazen in de vorm van twee bundels van snelle deeltjes: de jets.
Volgens een veel gebruikt model wordt het jetmateriaal uit de schijf opgetild door het sterke magnetische veld in de buurt van het zwarte gat. Het opgetilde materiaal wordt vervolgens door schokgolven of een ander mechanisme tot grote snelheden versneld. Observationele bewijzen voor dit model ontbraken echter.
Met behulp van de Very Long Baseline Array (VLBA), een groot netwerk van radiotelescopen, hebben de astronomen nu ontdekt dat het helderste deel van de jet op minder dan 0,02 lichtjaar van het zwarte gat ligt. Dat is een veel kleinere afstand dan bestaande modellen voorspellen.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Hoe verklaar je dan dat een waarnemer buiten het zwarte gat een lichtstraal nooit voorbij de waarnemershorizon ziet gaan?quote:
[..]
Waar leid je uit af dat licht zich langzaam voortbeweegt net voordat een zwart gat ontstaat?
Lichtsnelheid is gewoon constant maar het kan niet ontsnappen aan de zwaartekracht van een zwart gat.
Je stellling
is in de algemene relativiteitstheorie een stuk subtieler, omdat je daar snelheden in veel gevallen niet meer globaal over je ruimtetijd kan definiëren; "snelheid" is een coordinaatafhankelijk concept. De lichtsnelheid is in de ART alleen "locaal constant". Mag jij bedenken of de lichtsnelheid ook constant is voor een versnelde waarnemerquote:Lichtsnelheid is gewoon constant
Zie ook deze site van Baez.
[ Bericht 16% gewijzigd door Haushofer op 13-09-2011 10:25:54 ]
-
Een buitenstaander ziet een zwart gat nooit "volledig ontstaan", omdat de instorting van de ster op een gegeven moment voor zo'n buitenstaander steeds langzamer lijkt te gaanquote:
Ik post hier voor het eerst. Ik heb geen idee of dit al eerder genoemd is.
Maar ze zeggen toch altijd dat licht niet kan ontsnappen uit een zwart gat?
Dus dat zou betekenen dat op het moment net voordat dat een zwart gat ontstaat licht zich heel langzaam voortbeweegt? en kunnen we dat licht niet ergens waarnemen?
Ik ben hier wel echt een noob in dus waarschijnlijk heb ik het helemaal fout. Maar zou t wel leuk vinden als iemand mij dat kan uitleggen
Zulk licht, "net voor het ontstaan", zal vast ergens te vinden zijn, maar hoeveel bruikbare informatie daar uit te halen is zou ik niet weten.
Welkom, trouwens
-
19-09-2011
Mini zwarte gaatjes doen sterren trillen
Wat gebeurt er als er een mini zwart gat door een ster beweegt? Shravan Hanasoge van de Princeton-universiteit en Michael Kesden van New York University hebben dat berekend met behulp van computermodellen. Dankzij de zwaartekracht van het piepkleine zwarte gaatje ontstaan er karakteristieke trillingen aan het oppervlak van de ster. Die zouden in principe vanaf de aarde waarneembaar moeten zijn, aldus de twee onderzoekers in een artikel in Physical Review Letters .
Volgens sommige kosmologische theorieën zouden er in de allereerste levensmomenten van het heelal microscopische zwarte gaatjes kunnen zijn ontstaan, met de afmetingen van elementaire deeltjes maar met de massa van planetoïden. Het is zelfs denkbaar dat op z'n minst een deel van de mysterieuze donkere materie in het heelal uit dit soort oer-zwarte gaatjes bestaat. Volgens Hanasoge en Kesden zou het ongeveer tienduizend keer per jaar moeten voorkomen dat zo'n mini zwart gat in 'botsing' komt met een van de sterren in het Melkwegstelsel.
Uit de modelberekeningen volgt dat de ster daarbij niet wordt opgeslokt, zoals bij een groter zwart gat het geval zou zijn. In plaats daarvan beweegt het microscopische zwarte gaatje met hoge snelheid dwars door de ster heen, en ontstaat er in het inwendige en aan het oppervlak van de ster een karakteristiek patroon van golven en trillingen, als gevolg van de zwaartekracht van het zwarte gaatje.
Sterrenkundigen slagen er steeds beter in om precisiewaarnemingen te doen aan de trillingen van andere sterren. Via die techniek van de asteroseismologie moet het in principe mogelijk zijn om de voorspelde patronen te detecteren en te herkennen.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Mini zwarte gaatjes doen sterren trillen
Wat gebeurt er als er een mini zwart gat door een ster beweegt? Shravan Hanasoge van de Princeton-universiteit en Michael Kesden van New York University hebben dat berekend met behulp van computermodellen. Dankzij de zwaartekracht van het piepkleine zwarte gaatje ontstaan er karakteristieke trillingen aan het oppervlak van de ster. Die zouden in principe vanaf de aarde waarneembaar moeten zijn, aldus de twee onderzoekers in een artikel in Physical Review Letters .
Volgens sommige kosmologische theorieën zouden er in de allereerste levensmomenten van het heelal microscopische zwarte gaatjes kunnen zijn ontstaan, met de afmetingen van elementaire deeltjes maar met de massa van planetoïden. Het is zelfs denkbaar dat op z'n minst een deel van de mysterieuze donkere materie in het heelal uit dit soort oer-zwarte gaatjes bestaat. Volgens Hanasoge en Kesden zou het ongeveer tienduizend keer per jaar moeten voorkomen dat zo'n mini zwart gat in 'botsing' komt met een van de sterren in het Melkwegstelsel.
Uit de modelberekeningen volgt dat de ster daarbij niet wordt opgeslokt, zoals bij een groter zwart gat het geval zou zijn. In plaats daarvan beweegt het microscopische zwarte gaatje met hoge snelheid dwars door de ster heen, en ontstaat er in het inwendige en aan het oppervlak van de ster een karakteristiek patroon van golven en trillingen, als gevolg van de zwaartekracht van het zwarte gaatje.
Sterrenkundigen slagen er steeds beter in om precisiewaarnemingen te doen aan de trillingen van andere sterren. Via die techniek van de asteroseismologie moet het in principe mogelijk zijn om de voorspelde patronen te detecteren en te herkennen.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
quote:
[..]
Hoe verklaar je dan dat een waarnemer buiten het zwarte gat een lichtstraal nooit voorbij de waarnemershorizon ziet gaan?
-
quote:
Heb ik die vraag niet beantwoord?
Ik zal je link eens doornemen vanavond, is een flinke lap tekst.
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
20-09-2011
WISE-telescoop ziet de flikkerende jet van een zwart gat
Astronomen, onder wie Sera Markoff en Dave Russell van de Universiteit van Amsterdam, hebben met behulp van NASA's infraroodtelescoop WISE het herhaaldelijk opvlammen van de jet (straalstroom) van een zwart gat gezien. Het gaat om plotselinge, willekeurige flitsen, waarbij de jet in een paar uur tijd drie keer zo helder wordt. Het onderzoeksresultaat wordt vandaag gepubliceerd in Astrophysical Journal Letters .
Zwart gat GX 339-4 was al bekend. Het staat op meer dan 20.000 lichtjaar afstand in de buurt van het centrum van de Melkweg en heeft een massa van zeker zes keer die van de zon. De sterrenkundigen konden met de infraroodcamera van WISE voor het eerst inzoomen op de binnenste regionen van de basis van de jet (de snelle straalvormige gasstroom die uit het zwarte gat komt en hoogenergetische straling het heelal in slingert).
De resultaten verrasten de astronomen. Ze zagen grote en onregelmatige veranderingen in de activiteit van de jet, variërend van 11 seconden tot een paar uur. Nooit eerder is dit met zo'n grote precisie vastgelegd. De astronomen deden ook de beste metingen tot nu toe aan het magnetisch veld van een zwart gat, dat 30.000 keer zo sterk is als dat van de aarde. Dat sterke magneetveld zorgt ervoor dat de stroom van materie versneld wordt en in een nauwe straalstroom het heelal wordt ingeblazen.
(allesoversterrenkunde)
WISE-telescoop ziet de flikkerende jet van een zwart gat
Astronomen, onder wie Sera Markoff en Dave Russell van de Universiteit van Amsterdam, hebben met behulp van NASA's infraroodtelescoop WISE het herhaaldelijk opvlammen van de jet (straalstroom) van een zwart gat gezien. Het gaat om plotselinge, willekeurige flitsen, waarbij de jet in een paar uur tijd drie keer zo helder wordt. Het onderzoeksresultaat wordt vandaag gepubliceerd in Astrophysical Journal Letters .
Zwart gat GX 339-4 was al bekend. Het staat op meer dan 20.000 lichtjaar afstand in de buurt van het centrum van de Melkweg en heeft een massa van zeker zes keer die van de zon. De sterrenkundigen konden met de infraroodcamera van WISE voor het eerst inzoomen op de binnenste regionen van de basis van de jet (de snelle straalvormige gasstroom die uit het zwarte gat komt en hoogenergetische straling het heelal in slingert).
De resultaten verrasten de astronomen. Ze zagen grote en onregelmatige veranderingen in de activiteit van de jet, variërend van 11 seconden tot een paar uur. Nooit eerder is dit met zo'n grote precisie vastgelegd. De astronomen deden ook de beste metingen tot nu toe aan het magnetisch veld van een zwart gat, dat 30.000 keer zo sterk is als dat van de aarde. Dat sterke magneetveld zorgt ervoor dat de stroom van materie versneld wordt en in een nauwe straalstroom het heelal wordt ingeblazen.
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Zover ik kan zien, niet.quote:
[..]
Heb ik die vraag niet beantwoord?
Ik zal je link eens doornemen vanavond, is een flinke lap tekst.
Je stelt dat "de lichtsnelheid gewoon constant is", waarmee je lijkt te impliceren dat elke waarnemer exact dezelfde lichtsnelheid meet. Dat zou betekenen dat een waarnemer buiten een zwart gat zou moeten zien dat een lichtstraal netjes een zwart gat binnenvalt, toch?
Snelheid is een coordinaatafhankelijk begrip; je deelt een afstand door een tijd, en die twee dingen hangen af van je coordinaten (oftewel: van de waarnemer). Een versnellende waarnemer zal niet dezelfde lichtsnelheid meten als een inertiaalwaarnemer, en een waarnemer in een zwaartekrachtsveld zal alleen "lokaal" (dus "binnen een beperkte ruimtetijdregio om hem/haar heen) meten dat de lichtsnelheid constant is. Dat is ook het idee van het equivalentiebeginsel, dat je lokaal altijd de speciale relativiteitstheorie (waarin je natuurlijk prima versnellingen kunt doorrekenen) kunt gebruiken.
-
Zou het niet zo kunnen zijn dat een zwart gat hol is?
Alle invallende materie wordt tot staan gebracht in de waarnemershorizon omdat hier de tijd tot stilstand gekomen is.
Een zwart gat bestaat dan uit een bolschil waarin alle materie geconcentreerd is, een leuke bijzonderheid zou dan zijn dat er binnen de bolschil geen gravitatie heerst.
Alle invallende materie wordt tot staan gebracht in de waarnemershorizon omdat hier de tijd tot stilstand gekomen is.
Een zwart gat bestaat dan uit een bolschil waarin alle materie geconcentreerd is, een leuke bijzonderheid zou dan zijn dat er binnen de bolschil geen gravitatie heerst.
Onlangs The Black Hole War gelezen van Leonard Susskind.
Als je geinteresseerd bent in dit onderwerp maar er nog niet zo heel veel van weet kun je het best dat boek lezen. Wordt erg mooi uitgelegd.
http://www.amazon.com/Bla(...)id=1316670091&sr=8-1
Als je geinteresseerd bent in dit onderwerp maar er nog niet zo heel veel van weet kun je het best dat boek lezen. Wordt erg mooi uitgelegd.
http://www.amazon.com/Bla(...)id=1316670091&sr=8-1
Je weet..
Dat is een waarnemersafhankelijk statement.quote:
Zou het niet zo kunnen zijn dat een zwart gat hol is?
Alle invallende materie wordt tot staan gebracht in de waarnemershorizon omdat hier de tijd tot stilstand gekomen is.
-
Dank u voor de wijze woorden o Grote Haushofer
De link moet ik nog steeds even doornemen, nog niet aan toegekomen
De link moet ik nog steeds even doornemen, nog niet aan toegekomen
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Kijk maar even, daar wordt het erg leuk uitgelegd
Er zijn van die hardnekkige misverstanden in de RT die moeilijk uit te bannen zijn. Voorbeelden daarvan zijn "de lichtsnelheid is voor elke waarnemer hetzelfde" en "de speciale relativiteitstheorie kan geen versnellingen beschrijven".
Er zijn van die hardnekkige misverstanden in de RT die moeilijk uit te bannen zijn. Voorbeelden daarvan zijn "de lichtsnelheid is voor elke waarnemer hetzelfde" en "de speciale relativiteitstheorie kan geen versnellingen beschrijven".
-
Ik denk dat er onderscheid gemaakt moet worden in 2 soorten referenties waarbij de lichtsnelheid altijd constant blijft.quote:
[..]
Zover ik kan zien, niet.
Je stelt dat "de lichtsnelheid gewoon constant is", waarmee je lijkt te impliceren dat elke waarnemer exact dezelfde lichtsnelheid meet. Dat zou betekenen dat een waarnemer buiten een zwart gat zou moeten zien dat een lichtstraal netjes een zwart gat binnenvalt, toch?
Snelheid is een coordinaatafhankelijk begrip; je deelt een afstand door een tijd, en die twee dingen hangen af van je coordinaten (oftewel: van de waarnemer). Een versnellende waarnemer zal niet dezelfde lichtsnelheid meten als een inertiaalwaarnemer, en een waarnemer in een zwaartekrachtsveld zal alleen "lokaal" (dus "binnen een beperkte ruimtetijdregio om hem/haar heen) meten dat de lichtsnelheid constant is. Dat is ook het idee van het equivalentiebeginsel, dat je lokaal altijd de speciale relativiteitstheorie (waarin je natuurlijk prima versnellingen kunt doorrekenen) kunt gebruiken.
1) verschil in snelheid van de referentiestelsels. Je eigen tijd / lichtsnelheid is constant, waarbij een lichtstraal verzonden vanuit een snel bewegend 2e referentiestelsel langzamer lijkt te gaan dan c ten opzichte van de persoon in het 2e referentiestelsel. Dit wordt echter gecompenseerd door de verandering van lengte en vertraging van verstrijken van tijd van het 2e referentiestelsel gezien vanuit de 1e persoon.
2) verschil in zwaartekracht, waar we het hier over hebben. Waarbij de ruimte kleiner / korter wordt en de tijd langzamer gaat wanneer de zwaartekracht toeneemt. Zodra je bij de event horizon aankomt is de ruimte gigantisch ingekort en staat de tijd bijna stil voor de buitenstaander. Puur naar het licht gekeken lijkt het stil te gaan staan. Echter is de lichtsnelheid (ruimte / tijd) nog steeds c. Voor de ongelukkige persoon die het event horizon nadert lijkt de ruimte verder van de massa groter te worden en de tijd sneller te gaan. Puur naar het licht gekeken lijkt het te snel te gaan, maar ruimte / tijd is nog steeds c.
Nu mijn persoonlijke visie: de observeerder zal het licht nooit voorbij de event horizon zien gaan. Het 'slachtoffer' zal het universum zien eindigen voordat hij het event horizon passeert. In beide gevallen wordt het event horizon niet gepasseerd voordat de tijd naar oneindig is gegaan. De persoon vlak bij het event horizon heeft ten opzichte van de 'buitenwereld' een tijdreis gemaakt naar het einde van het universum.
volgende gedachtestap: als het 'slachtoffer' nooit voorbij het event horizon komt, hoe heeft de oorspronkelijke massa zich dan ooit voorbij het event horizon kunnen verplaatsen? Vlak voordat het laatste deeltje hier voorbij zal gaan, zit je op 99,999% van de benodigde massa en de effecten die daarbij optreden, kleine ruimte / trage tijd. Dit deeltje zal zo goed als stil staan en nooit binnen de grens kunnen komen om daadwerkelijk genoeg massa binnen het volume te hebben voor het ontstaan van het event horizon.
Hopelijk ben ik te volgen...
Hi, I'm a signature virus, put me in your signature to help me spread :)
Dan ga je voorbij aan hoe relativiteit werkt. De reiziger, kan zelf ook observant kan worden, kan weer een andere reiziger naar de lichtsnelheid zien accelereren en vervolgens deze stil zien staan, etc. Tijd houdt nooit op, alleen de reference frames worden zo verbogen, dat je er niet meer vanuit alle situaties bijkan, behalve als je er een eeuwigheid voor uittrekt.. als zwaartekracht de atomen zelf niet uit elkaar zou trekken.quote:Nu mijn persoonlijke visie: de observeerder zal het licht nooit voorbij de event horizon zien gaan. Het 'slachtoffer' zal het universum zien eindigen voordat hij het event horizon passeert. In beide gevallen wordt het event horizon niet gepasseerd voordat de tijd naar oneindig is gegaan.
klopt, je kunt met 0,99c bewegen en ten opzichte van jezelf weer iemand met 0,99c zien bewegen.quote:
[..]
Dan ga je voorbij aan hoe relativiteit werkt. De reiziger, kan zelf ook observant kan worden, kan weer een andere reiziger naar de lichtsnelheid zien accelereren en vervolgens deze stil zien staan, etc. Tijd houdt nooit op, alleen de reference frames worden zo verbogen, dat je er niet meer vanuit alle situaties bijkan, behalve als je er een eeuwigheid voor uittrekt.. als zwaartekracht de atomen zelf niet uit elkaar zou trekken.
Waar ik echter op doelde was bij het passeren van een event horizon. Daar kun je je voorganger niet zien omdat gesuggereerd wordt dat daar de bewegingsrichting van licht en materie beperkt wordt.
Hi, I'm a signature virus, put me in your signature to help me spread :)
Niet dat wordt het niet. Alleen de ruimtetijd (het reference frame) is zo gekromd dat teruggaan een bijna oneindige hoeveelheid energie kost (gerelateerd aan het zwarte gat) en oneindig lang duurt (of bijna oneindig lang, als alles een minimale rustmassa zou hebben). Aangezien je dat niet hebt, kan je er niet meer uit. Daarnaast worden de reference frames zo extreem gekromd en versmolten dat atomen uit elkaar vallen, je zou kunnen zeggen dat alle reference frames gelijk worden getrokken in het gat, waarbij de holografische staat van het universum ophoud te bestaan.quote:
[..]
klopt, je kunt met 0,99c bewegen en ten opzichte van jezelf weer iemand met 0,99c zien bewegen.
Waar ik echter op doelde was bij het passeren van een event horizon. Daar kun je je voorganger niet zien omdat gesuggereerd wordt dat daar de bewegingsrichting van licht en materie beperkt wordt.
[ Bericht 1% gewijzigd door Onverlaatje op 28-09-2011 18:42:38 ]
Is de theorie van Nassim Haramein hier al eens ter sprake gekomen? Er is weinig informatie te vinden over deze man maar hij lijkt te verklaren hoe het heelal aan zijn energieverdeling komt.
Ik kwam gisteren deze presentatie tegen waarin hij uitlegt hoe je met geometrische vormen alles lijkt te kunnen verklaren.
Het is een lange zit, de delen zijn ieder 2 uur en 3 kwartier maar hij weet het (men name voor leken zoals mij) erg interessant te houden. In het tweede deel behandelt hij bepaalde graancirkels en ook religie, wat het een beetje zweverig maakt maar met name in het eerste deel lijkt hij te verklaren hoe energie bepaalde vormen kan aannemen.
Vorige week kwam het bericht naar buiten dat heel misschien de mogelijkheid bestaat dat deeltjes sneller dan licht kunnen reizen. Volgens mij is dat met deze theorie prima te verklaren adhv de spin van een massa, in dit geval de aarde.
Hier het artikel (PDF) http://www.theresonancepr(...)SProton_Haramein.pdf
[ Bericht 5% gewijzigd door Robus op 28-09-2011 23:27:34 ]
Ik kwam gisteren deze presentatie tegen waarin hij uitlegt hoe je met geometrische vormen alles lijkt te kunnen verklaren.
Het is een lange zit, de delen zijn ieder 2 uur en 3 kwartier maar hij weet het (men name voor leken zoals mij) erg interessant te houden. In het tweede deel behandelt hij bepaalde graancirkels en ook religie, wat het een beetje zweverig maakt maar met name in het eerste deel lijkt hij te verklaren hoe energie bepaalde vormen kan aannemen.
Vorige week kwam het bericht naar buiten dat heel misschien de mogelijkheid bestaat dat deeltjes sneller dan licht kunnen reizen. Volgens mij is dat met deze theorie prima te verklaren adhv de spin van een massa, in dit geval de aarde.
Hier het artikel (PDF) http://www.theresonancepr(...)SProton_Haramein.pdf
[ Bericht 5% gewijzigd door Robus op 28-09-2011 23:27:34 ]
29-09-2011
Ruimtetelescopen onthullen geheimen zwart gat
Superzware zwarte gaten, zoals die in kernen van actieve sterrenstelsels worden aangetroffen, kunnen grote hoeveelheden gas opslokken. Hierbij morsen ze veel 'voedsel', dat wordt afgestoten in de vorm van een turbulente uitstroom van gas. Een internationaal team van sterrenkundigen heeft nu voor het eerst enkele bijzondere eigenschappen van dat proces blootgelegd. Ze vonden boven het zwarte gat een 'corona' van heet gas die UV-straling omzet in röntgenstraling. Ook ontdekten ze koude 'gaskogels' die met snelheden tot 700 km/s van het zwarte gat wegschieten.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken wordt niet alle materie rond een zwart gat opgeslokt. Op weg naar binnen zenden het gas en stof grote hoeveelheden röntgen- en ultraviolette straling uit. Deze straling kan zo sterk zijn dat een deel van het binnenstromende gas wordt omgeleid. Dit veroorzaakt winden die met een snelheid van vele honderden kilometers per seconde van het zwarte gat af bewegen.
Een internationaal team van sterrenkundigen, onder leiding van Jelle Kaastra van het Nederlandse Instituut voor Ruimteonderzoek SRON, heeft een van de helderste superzware gaten die we kennen nader onderzocht. Dit 'monster' in het verre sterrenstelsel Markarian 509 is meer dan 300 miljoen zonsmassa's zwaar. Door het kerngebied van dit stelsel met vijf satellieten te bestuderen, werd boven de materieschijf die het centrale zwarte gat omringt een corona van heet gas ontdekt.
De ontdekking van de koude 'gaskogels' die het zwarte gat wegschiet, is onder meer te danken aan een door SRON ontwikkeld instrument van de satelliet XMM-Newton. Gebleken is dat dit gas grotendeels afkomstig is uit een gordel van gas en stof die het zwarte gat op een afstand van meer dan vijftien lichtjaar omringt. Zelfs op die grote afstand is de energie die vlak bij het zwarte gat vrijkomt blijkbaar nog voldoende om grote hoeveelheden gas weg te blazen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Ruimtetelescopen onthullen geheimen zwart gat
Superzware zwarte gaten, zoals die in kernen van actieve sterrenstelsels worden aangetroffen, kunnen grote hoeveelheden gas opslokken. Hierbij morsen ze veel 'voedsel', dat wordt afgestoten in de vorm van een turbulente uitstroom van gas. Een internationaal team van sterrenkundigen heeft nu voor het eerst enkele bijzondere eigenschappen van dat proces blootgelegd. Ze vonden boven het zwarte gat een 'corona' van heet gas die UV-straling omzet in röntgenstraling. Ook ontdekten ze koude 'gaskogels' die met snelheden tot 700 km/s van het zwarte gat wegschieten.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken wordt niet alle materie rond een zwart gat opgeslokt. Op weg naar binnen zenden het gas en stof grote hoeveelheden röntgen- en ultraviolette straling uit. Deze straling kan zo sterk zijn dat een deel van het binnenstromende gas wordt omgeleid. Dit veroorzaakt winden die met een snelheid van vele honderden kilometers per seconde van het zwarte gat af bewegen.
Een internationaal team van sterrenkundigen, onder leiding van Jelle Kaastra van het Nederlandse Instituut voor Ruimteonderzoek SRON, heeft een van de helderste superzware gaten die we kennen nader onderzocht. Dit 'monster' in het verre sterrenstelsel Markarian 509 is meer dan 300 miljoen zonsmassa's zwaar. Door het kerngebied van dit stelsel met vijf satellieten te bestuderen, werd boven de materieschijf die het centrale zwarte gat omringt een corona van heet gas ontdekt.
De ontdekking van de koude 'gaskogels' die het zwarte gat wegschiet, is onder meer te danken aan een door SRON ontwikkeld instrument van de satelliet XMM-Newton. Gebleken is dat dit gas grotendeels afkomstig is uit een gordel van gas en stof die het zwarte gat op een afstand van meer dan vijftien lichtjaar omringt. Zelfs op die grote afstand is de energie die vlak bij het zwarte gat vrijkomt blijkbaar nog voldoende om grote hoeveelheden gas weg te blazen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
10-10-2011
Zwarte gaten hinderen stervorming niet
Nieuw onderzoek wijst erop dat de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels de vorming van nieuwe sterren toch niet hinderen. Die indruk bestond wel, omdat astronomen deze objecten voornamelijk aantroffen in de grootste, zwaarste sterrenstelsels, die vrijwel geen jonge sterren bevatten. Maar een nieuwe survey van sterrenstelsels van uiteenlopende aard pleit de zwarte gaten vrij.
In de kernen van de meeste, misschien zelfs alle grote sterrenstelsels bevindt zich een miljoenen zonsmassa's zwaar zwart gat. Dat object zelf is niet rechtstreeks waarneembaar, maar verraadt zijn aanwezigheid door zijn 'vraatzucht'. De materie die het uit zijn omgeving aantrekt, wordt dermate heet dat zij - voordat ze in het zwarte gat verdwijnt - intense röntgenstraling uitzendt.
Met de röntgensatellieten XMM-Newton en Chandra hebben Amerikaanse astronomen bij een steekproef van 25.000 sterrenstelsels nu 264 stelsels ontdekt die veel röntgenstraling produceren. Dat bleken sterrenstelsels van allerlei soorten te zijn: grote en kleine, stelsels met uitsluitend oude sterren en stelsels met veel jonge sterren. Kortom: de aanwezigheid van een superzwaar zwart gat dat materie opslokt uit zijn omgeving heeft geen invloed op de stervorming.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten hinderen stervorming niet
Nieuw onderzoek wijst erop dat de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels de vorming van nieuwe sterren toch niet hinderen. Die indruk bestond wel, omdat astronomen deze objecten voornamelijk aantroffen in de grootste, zwaarste sterrenstelsels, die vrijwel geen jonge sterren bevatten. Maar een nieuwe survey van sterrenstelsels van uiteenlopende aard pleit de zwarte gaten vrij.
In de kernen van de meeste, misschien zelfs alle grote sterrenstelsels bevindt zich een miljoenen zonsmassa's zwaar zwart gat. Dat object zelf is niet rechtstreeks waarneembaar, maar verraadt zijn aanwezigheid door zijn 'vraatzucht'. De materie die het uit zijn omgeving aantrekt, wordt dermate heet dat zij - voordat ze in het zwarte gat verdwijnt - intense röntgenstraling uitzendt.
Met de röntgensatellieten XMM-Newton en Chandra hebben Amerikaanse astronomen bij een steekproef van 25.000 sterrenstelsels nu 264 stelsels ontdekt die veel röntgenstraling produceren. Dat bleken sterrenstelsels van allerlei soorten te zijn: grote en kleine, stelsels met uitsluitend oude sterren en stelsels met veel jonge sterren. Kortom: de aanwezigheid van een superzwaar zwart gat dat materie opslokt uit zijn omgeving heeft geen invloed op de stervorming.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
14-10-2011
Botsingen maken zwarte gaten niet actief
Een grootschalig onderzoek van verre sterrenstelsels lijkt korte metten te hebben gemaakt met de theorie dat botsingen tussen sterrenstelsels verantwoordelijk zijn voor het activeren van de superzware zwarte gaten in de kernen van deze stelsels.
Foto: NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl
Het onderzoek is uitgevoerd met de Hubble-ruimtetelescoop. Uit de survey, CANDELS geheten, blijkt dat stelsels met een actieve kern net zo vaak bij een botsing betrokken zijn als stelsels waarvan het centrale zwarte gat in diepe rust is.
Hoewel waarschijnlijk elk groot sterrenstelsel een zwart gat van vele miljoenen zonsmassa's in zijn kern heeft, is daar meestal weinig van te merken.
Pas als dat zwarte gat gaswolken of sterren uit zijn omgeving weet op te slokken, komt het tot leven: de materie die naar het zwarte gat toe stroomt wordt extreem heet en verandert daardoor in een bron van intense, energierijke straling.
Verstoord
Lang is gedacht dat sterrenstelsels door onderlinge botsingen zodanig worden verstoord, dat hun centrale zwarte gaten op een flinke aanvoer van sterren en gas mogen rekenen. Maar van zo'n direct verband lijkt dus geen sprake te zijn.
Bij de CANDELS-survey, waarbij sterrenstelsels tot op afstanden van elf miljard lichtjaar zijn onderzocht, zijn tal van stelsels met actieve kernen gevonden waarbij niets op een botsing met een soortgenoot wijst. Eerder was iets soortgelijks al vastgesteld bij sterrenstelsels op afstanden tot acht miljard lichtjaar.
De vraag is nu waardoor de superzware zwarte gaten dan wél actief worden. Volgens de onderzoekers moet dit oorzaak nu binnen de sterrenstelsels zelf worden gezocht. Misschien is het simpelweg een kwestie van toeval dat er af en toe een ster of gaswolk in de greep van zo'n zwart gat komt.
© NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl
(nu.nl)
Botsingen maken zwarte gaten niet actief
Een grootschalig onderzoek van verre sterrenstelsels lijkt korte metten te hebben gemaakt met de theorie dat botsingen tussen sterrenstelsels verantwoordelijk zijn voor het activeren van de superzware zwarte gaten in de kernen van deze stelsels.
Foto: NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl
Het onderzoek is uitgevoerd met de Hubble-ruimtetelescoop. Uit de survey, CANDELS geheten, blijkt dat stelsels met een actieve kern net zo vaak bij een botsing betrokken zijn als stelsels waarvan het centrale zwarte gat in diepe rust is.
Hoewel waarschijnlijk elk groot sterrenstelsel een zwart gat van vele miljoenen zonsmassa's in zijn kern heeft, is daar meestal weinig van te merken.
Pas als dat zwarte gat gaswolken of sterren uit zijn omgeving weet op te slokken, komt het tot leven: de materie die naar het zwarte gat toe stroomt wordt extreem heet en verandert daardoor in een bron van intense, energierijke straling.
Verstoord
Lang is gedacht dat sterrenstelsels door onderlinge botsingen zodanig worden verstoord, dat hun centrale zwarte gaten op een flinke aanvoer van sterren en gas mogen rekenen. Maar van zo'n direct verband lijkt dus geen sprake te zijn.
Bij de CANDELS-survey, waarbij sterrenstelsels tot op afstanden van elf miljard lichtjaar zijn onderzocht, zijn tal van stelsels met actieve kernen gevonden waarbij niets op een botsing met een soortgenoot wijst. Eerder was iets soortgelijks al vastgesteld bij sterrenstelsels op afstanden tot acht miljard lichtjaar.
De vraag is nu waardoor de superzware zwarte gaten dan wél actief worden. Volgens de onderzoekers moet dit oorzaak nu binnen de sterrenstelsels zelf worden gezocht. Misschien is het simpelweg een kwestie van toeval dat er af en toe een ster of gaswolk in de greep van zo'n zwart gat komt.
© NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl
(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Ik bedenk me net.. dat teruggaan een oneindige hoeveelheid energie kost, als je massa hebt. Wat nu als je geen massa hebt. Dan kan je met de lichtsnelheid uit het zwarte gat, in de vorm van straling. Je kan dus, als je je massa weet te nivelleren met het zwarte gat zodat het voor het zwarte gat lijkt alsof je geen massa hebt, ontsnappen uit het zwarte gat. Dat duurt heel erg lang, maar niet oneindig lang. Het zal langs de polen eenvoudiger gaan aangezien de centrifugale ruimtetijdgolven daar minder aanwezig zijn. Anders duurt het te lang, dan bestaat het universum zoals we dat kennen zelf niet eens meer.quote:
[..]
Niet dat wordt het niet. Alleen de ruimtetijd (het reference frame) is zo gekromd dat teruggaan een bijna oneindige hoeveelheid energie kost (gerelateerd aan het zwarte gat) en oneindig lang duurt (of bijna oneindig lang, als alles een minimale rustmassa zou hebben). Aangezien je dat niet hebt, kan je er niet meer uit. Daarnaast worden de reference frames zo extreem gekromd en versmolten dat atomen uit elkaar vallen, je zou kunnen zeggen dat alle reference frames gelijk worden getrokken in het gat, waarbij de holografische staat van het universum ophoud te bestaan.
17-11-2011
Astronomen weten nu 'alles' van zwart gat
Voor het eerst is het astronomen gelukt om een volledige beschrijving te geven van een zwart gat. De nauwkeurige metingen maken het mogelijk om de complete geschiedenis van het ongeveer zes miljoen jaar oude object te reconstrueren.
Het zwarte gat, dat deel uitmaakt van de dubbelster Cygnus X-1 draagt, is al bijna vijftig jaar een begrip in de sterrenkunde. Het heeft een normale ster als begeleider, waar hij materie van wegsnoept. Bij deze overdracht wordt de materie dermate heet, dat zij röntgenstraling uitzendt.
Het zwarte gat zelf zendt geen enkele waarneembare vorm van straling uit. Hierdoor kunnen er maar drie stukjes informatie over zo'n object worden verzameld: zijn massa, zijn rotatiesnelheid en zijn elektrische lading. Dankzij nieuwe metingen met drie röntgensatellieten en de VLBA, een groot Amerikaans netwerk van radiotelescopen, zijn de massa en rotatiesnelheid van het zwarte gat nu beter bekend dan ooit. Zijn elektrische lading is vrijwel nul.
De VLBA-metingen hebben uitsluitsel gegeven over de afstand van Cygnus X-1. Deze blijkt 6070 lichtjaar te bedragen, waar eerdere schattingen uitkwamen op 5800 tot 7800 lichtjaar. Uit de combinatie van deze nieuwe afstand en de gegevens die de afgelopen twintig jaar met de röntgensatellieten zijn verzameld, blijkt dat het zwarte gat in Cygnus X-1 bijna vijftien keer zo zwaar is als onze zon en meer dan achthonderd keer per seconde om zijn as tolt.
De VLBA-metingen hebben verder laten zien dat Cygnus X-1 maar heel traag beweegt ten opzichte van de sterren in zijn omgeving. Dat wijst erop dat het zwarte gat bij zijn geboorte geen grote 'schop' heeft gekregen. En dat versterkt het al bestaande vermoeden dat de ongeveer honderd zonsmassa's wegende ster waaruit hij is voortgekomen geen supernova-explosie heeft ondergaan, maar 'stilletjes' in elkaar is gezakt.
NASA's Chandra Adds to Black Hole Birth Announcement
http://chandra.si.edu/press/11_releases/press_111711.html
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Astronomen weten nu 'alles' van zwart gat
Voor het eerst is het astronomen gelukt om een volledige beschrijving te geven van een zwart gat. De nauwkeurige metingen maken het mogelijk om de complete geschiedenis van het ongeveer zes miljoen jaar oude object te reconstrueren.
Het zwarte gat, dat deel uitmaakt van de dubbelster Cygnus X-1 draagt, is al bijna vijftig jaar een begrip in de sterrenkunde. Het heeft een normale ster als begeleider, waar hij materie van wegsnoept. Bij deze overdracht wordt de materie dermate heet, dat zij röntgenstraling uitzendt.
Het zwarte gat zelf zendt geen enkele waarneembare vorm van straling uit. Hierdoor kunnen er maar drie stukjes informatie over zo'n object worden verzameld: zijn massa, zijn rotatiesnelheid en zijn elektrische lading. Dankzij nieuwe metingen met drie röntgensatellieten en de VLBA, een groot Amerikaans netwerk van radiotelescopen, zijn de massa en rotatiesnelheid van het zwarte gat nu beter bekend dan ooit. Zijn elektrische lading is vrijwel nul.
De VLBA-metingen hebben uitsluitsel gegeven over de afstand van Cygnus X-1. Deze blijkt 6070 lichtjaar te bedragen, waar eerdere schattingen uitkwamen op 5800 tot 7800 lichtjaar. Uit de combinatie van deze nieuwe afstand en de gegevens die de afgelopen twintig jaar met de röntgensatellieten zijn verzameld, blijkt dat het zwarte gat in Cygnus X-1 bijna vijftien keer zo zwaar is als onze zon en meer dan achthonderd keer per seconde om zijn as tolt.
De VLBA-metingen hebben verder laten zien dat Cygnus X-1 maar heel traag beweegt ten opzichte van de sterren in zijn omgeving. Dat wijst erop dat het zwarte gat bij zijn geboorte geen grote 'schop' heeft gekregen. En dat versterkt het al bestaande vermoeden dat de ongeveer honderd zonsmassa's wegende ster waaruit hij is voortgekomen geen supernova-explosie heeft ondergaan, maar 'stilletjes' in elkaar is gezakt.
NASA's Chandra Adds to Black Hole Birth Announcement
http://chandra.si.edu/press/11_releases/press_111711.html
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
05-12-2011
Zwaarste zwarte gaten ooit ontdekt
De zwarte gaten in de kernen van de grote elliptische sterrenstelsels NGC 3842 en NGC 4889 hebben een massa van ongeveer tien miljard zonsmassa's. Dat blijkt uit metingen met de telescopen Gemini North en Keck 2 op Hawaï, waarvan de resultaten komende donderdag in het tijdschrift Nature worden gepubliceerd. De twee superzware zwarte gaten zijn daarmee ongeveer anderhalf keer zo zwaar als die in de kern van het sterrenstelsel M87 - de vorige recordhouder.
In het hart van veel, zo niet álle volgroeide sterrenstelsels gaat een zwart gat schuil. De kleinste 'wegen' enkele honderdduizenden zonsmassa's, de grootste meer dan een miljard zonsmassa's - vandaar de aanduiding 'superzwaar'.
Hoe deze kolossale zwarte gaten zijn ontstaan, is nog onduidelijk. Wel is uit onderzoek van zeer verre sterrenstelsels gebleken dat ze al bestonden toen het heelal nog maar 700 miljoen jaar oud was.
Dat ook in de kernen van NGC 3842 en NGC 4889 een superzwaar zwart gat huist, komt dus niet echt als een verrassing. Wél verrassend is de massa van de beide zwarte gaten, die beduidend groter is dan voor deze sterrenstelsels werd verwacht. Volgens de astronomen die de record-zware zwarte gaten hebben opgespoord, kan dat erop wijzen dat de groei van superzware zwarte gaten in de grootste sterrenstelsels anders verloopt dan die in kleinere stelsels.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrnekunde)
Zwaarste zwarte gaten ooit ontdekt
De zwarte gaten in de kernen van de grote elliptische sterrenstelsels NGC 3842 en NGC 4889 hebben een massa van ongeveer tien miljard zonsmassa's. Dat blijkt uit metingen met de telescopen Gemini North en Keck 2 op Hawaï, waarvan de resultaten komende donderdag in het tijdschrift Nature worden gepubliceerd. De twee superzware zwarte gaten zijn daarmee ongeveer anderhalf keer zo zwaar als die in de kern van het sterrenstelsel M87 - de vorige recordhouder.
In het hart van veel, zo niet álle volgroeide sterrenstelsels gaat een zwart gat schuil. De kleinste 'wegen' enkele honderdduizenden zonsmassa's, de grootste meer dan een miljard zonsmassa's - vandaar de aanduiding 'superzwaar'.
Hoe deze kolossale zwarte gaten zijn ontstaan, is nog onduidelijk. Wel is uit onderzoek van zeer verre sterrenstelsels gebleken dat ze al bestonden toen het heelal nog maar 700 miljoen jaar oud was.
Dat ook in de kernen van NGC 3842 en NGC 4889 een superzwaar zwart gat huist, komt dus niet echt als een verrassing. Wél verrassend is de massa van de beide zwarte gaten, die beduidend groter is dan voor deze sterrenstelsels werd verwacht. Volgens de astronomen die de record-zware zwarte gaten hebben opgespoord, kan dat erop wijzen dat de groei van superzware zwarte gaten in de grootste sterrenstelsels anders verloopt dan die in kleinere stelsels.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrnekunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
09-12-2011
Kepler kan ook op mini zwarte gaatjes jagen
Volgens Amerikaanse astronomen kan de succesvolle ruimtetelescoop Kepler, die jacht maakt op planeten bij andere sterren dan de zon, ook gebruikt worden om te speuren naar 'mini zwarte gaatjes' - hypothetische objecten die vlak na de oerknal ontstaan zouden kunnen zijn. Dat meldt de website physorg.com. Dergelijke 'oergaatjes' zouden mogelijk een verklaring kunnen vormen voor de mysterieuze donkere materie in het heelal. Het zou gaan om objecten met een massa tussen een tienmiljoenste en een tienbiljoenste van de massa van de zon.
Als er in de interstellaire ruimte inderdaad zulke kleine zwarte gaatjes rondzweven, zal het licht van sterren op de achtergrond af en toe een heel klein beetje versterkt worden door de zwaartekrachtlenswerking van de gaatjes. Zo'n 'microlenseffect' heeft een heel karakteristieke vorm, en zou door de extreem gevoelige fotometer van Kepler gemeten moeten kunnen worden, aldus Kim Griest van de Universiteit van Californië in Berkeley en Agnieszka Cieplak en Bhuvnesh Jain van de Universiteit van Pennsylvania. Er is via demicrolenstechniek al eerder gespeurd naar het bestaan van 'oergaatjes', maar de grote nauwkeurigheid van de Kepler-metingen bieden compleet nieuwe perspectieven. De drie astronomen publiceren hun idee in Physical Review Letters .
(allesoversterrenkunde)
Kepler kan ook op mini zwarte gaatjes jagen
Volgens Amerikaanse astronomen kan de succesvolle ruimtetelescoop Kepler, die jacht maakt op planeten bij andere sterren dan de zon, ook gebruikt worden om te speuren naar 'mini zwarte gaatjes' - hypothetische objecten die vlak na de oerknal ontstaan zouden kunnen zijn. Dat meldt de website physorg.com. Dergelijke 'oergaatjes' zouden mogelijk een verklaring kunnen vormen voor de mysterieuze donkere materie in het heelal. Het zou gaan om objecten met een massa tussen een tienmiljoenste en een tienbiljoenste van de massa van de zon.
Als er in de interstellaire ruimte inderdaad zulke kleine zwarte gaatjes rondzweven, zal het licht van sterren op de achtergrond af en toe een heel klein beetje versterkt worden door de zwaartekrachtlenswerking van de gaatjes. Zo'n 'microlenseffect' heeft een heel karakteristieke vorm, en zou door de extreem gevoelige fotometer van Kepler gemeten moeten kunnen worden, aldus Kim Griest van de Universiteit van Californië in Berkeley en Agnieszka Cieplak en Bhuvnesh Jain van de Universiteit van Pennsylvania. Er is via demicrolenstechniek al eerder gespeurd naar het bestaan van 'oergaatjes', maar de grote nauwkeurigheid van de Kepler-metingen bieden compleet nieuwe perspectieven. De drie astronomen publiceren hun idee in Physical Review Letters .
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-12-2011
'Fast food' maakte vroegste zwarte gaten snel zwaar
De eerste superzware zwarte gaten in het heelal danken hun spectaculair snelle gewichtstoename aan een dieet van koud 'fast food'. Dat blijkt uit extreem gedetailleerde computersimulaties die uitgevoerd zijn door astronomen van de Carnegie Mellon University. De zwarte gaten groeiden veel sneller dan je zou verwachten, doordat ze gevoed werden door langgerekte slierten van koud gas, die met hoge snelheden naar binnen werden gezogen.
Met de Sloan Digital Sky Survey is ontdekt dat er relatief kort na de oerknal, toen het heelal nog geen één miljard jaar oud was, al zeer zware zwarte gaten voorkwamen. Dat valt moeilijk te rijmen met het gegeven dat de sterrenstelsels waarin die zwarte gaten zich bevinden veel langzamer in omvang en massa toenamen. Het bestaan van superzware zwarte gaten in de prille jeugd van het heelal is een van de grote raadsels in de hedendaagse kosmologie.
Met behulp van krachtige supercomputers lijkt het mysterie nu te zijn opgelost, aldus de astronomen, die hun resultaten publiceren in Astrophysical Journal Letters . Hun gedetailleerde simulatie van de groei van objecten in het heelal, 'MassiveBlack' geheten, laat zien dat draderige slierten van koud gas met hoge snelheid opgezogen kunnen worden door gulzige zwarte gaten, die daardoor in korte tijd enorm in massa kunnen toenemen.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
'Fast food' maakte vroegste zwarte gaten snel zwaar
De eerste superzware zwarte gaten in het heelal danken hun spectaculair snelle gewichtstoename aan een dieet van koud 'fast food'. Dat blijkt uit extreem gedetailleerde computersimulaties die uitgevoerd zijn door astronomen van de Carnegie Mellon University. De zwarte gaten groeiden veel sneller dan je zou verwachten, doordat ze gevoed werden door langgerekte slierten van koud gas, die met hoge snelheden naar binnen werden gezogen.
Met de Sloan Digital Sky Survey is ontdekt dat er relatief kort na de oerknal, toen het heelal nog geen één miljard jaar oud was, al zeer zware zwarte gaten voorkwamen. Dat valt moeilijk te rijmen met het gegeven dat de sterrenstelsels waarin die zwarte gaten zich bevinden veel langzamer in omvang en massa toenamen. Het bestaan van superzware zwarte gaten in de prille jeugd van het heelal is een van de grote raadsels in de hedendaagse kosmologie.
Met behulp van krachtige supercomputers lijkt het mysterie nu te zijn opgelost, aldus de astronomen, die hun resultaten publiceren in Astrophysical Journal Letters . Hun gedetailleerde simulatie van de groei van objecten in het heelal, 'MassiveBlack' geheten, laat zien dat draderige slierten van koud gas met hoge snelheid opgezogen kunnen worden door gulzige zwarte gaten, die daardoor in korte tijd enorm in massa kunnen toenemen.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
14-12-2011
Galactisch zwart gat wordt gevoerd
Astronomen hebben, met ESO's Very Large Telescope, een gaswolk van enkele aardmassa's ontdekt, die steeds sneller in de richting van het zwarte gat in het centrum van de Melkweg beweegt. Het is voor het eerst dat wordt waargenomen hoe zo'n tot ondergang gedoemde gaswolk een superzwaar zwart gat nadert (Nature (online), 14 december).
De huidige snelheid van de gaswolk bedraagt meer dan acht miljoen kilometer per uur, wat bijna tweemaal zo snel is als zeven jaar geleden. Hij volgt een zeer langgerekte baan en zal de waarnemingshorizon van het zwarte gat, dat officieel Sagittarius A* heet, medio 2013 tot op slechts ongeveer veertig miljard kilometer naderen.
Naar verwachting zal de gaswolk, naarmate de ontmoeting met het vier miljoen zonsmassa's zware zwarte gat nadert, steeds heter worden en ook röntgenstraling gaan uitzenden. Tegelijkertijd zal de gaswolk aan flarden worden getrokken: nu al is te zien hoe hij begint te rafelen. Er is momenteel verder weinig materiaal in de buurt van het zwarte gat, dus deze nieuwe prooi zal zijn belangrijkste brandstof zijn voor de komende jaren.
Waar de gaswolk vandaan komt, is niet helemaal duidelijk. Maar mogelijk bestaat hij uit materiaal dat afkomstig is van naburige jonge, zware sterren die hevige sterrenwinden produceren en dus letterlijk hun gas weg blazen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Galactisch zwart gat wordt gevoerd
Astronomen hebben, met ESO's Very Large Telescope, een gaswolk van enkele aardmassa's ontdekt, die steeds sneller in de richting van het zwarte gat in het centrum van de Melkweg beweegt. Het is voor het eerst dat wordt waargenomen hoe zo'n tot ondergang gedoemde gaswolk een superzwaar zwart gat nadert (Nature (online), 14 december).
De huidige snelheid van de gaswolk bedraagt meer dan acht miljoen kilometer per uur, wat bijna tweemaal zo snel is als zeven jaar geleden. Hij volgt een zeer langgerekte baan en zal de waarnemingshorizon van het zwarte gat, dat officieel Sagittarius A* heet, medio 2013 tot op slechts ongeveer veertig miljard kilometer naderen.
Naar verwachting zal de gaswolk, naarmate de ontmoeting met het vier miljoen zonsmassa's zware zwarte gat nadert, steeds heter worden en ook röntgenstraling gaan uitzenden. Tegelijkertijd zal de gaswolk aan flarden worden getrokken: nu al is te zien hoe hij begint te rafelen. Er is momenteel verder weinig materiaal in de buurt van het zwarte gat, dus deze nieuwe prooi zal zijn belangrijkste brandstof zijn voor de komende jaren.
Waar de gaswolk vandaan komt, is niet helemaal duidelijk. Maar mogelijk bestaat hij uit materiaal dat afkomstig is van naburige jonge, zware sterren die hevige sterrenwinden produceren en dus letterlijk hun gas weg blazen.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Geweldig, die zwarte gaten.
Nu loop ik al zo n vijf jaar mezelf klem te denken over deze fenomenen, maar hoor nooit iemand praten over eventuele nieuwe dimenties. Wat als de massa van een zwart gat zo zwaar is dat deze een gat scheurt in onze ruimtetijd en alle materie uitspuugt in een nieuwe dementie. Nou ben ik geen genie, maar omdat er eigenlijk zo weinig bekend is hierover zou dat toch een aannemelijke mogelijkheid kunnen zijn. Ik wil niet zeggen dat dan alle zwarte gaten een deur zijn naar een andere dimentie, maar misschien alleen degene waar de omstandigheden voor een deur gewoon ideaal zijn.
Dit zou kunnen betekenen dat er nooit een big bang is geweest. Dus dat wij een vals beeld van het heelal hebben en dat we zouden moeten aannemen dat de materie zichtbaar om ons heen al meerdere malen door de molen is gegaan. Aannemelijk is dan ook dat alle sterrenstelsels meerdere dimenties bezitten die voor ons niet zichtbaar zijn, maar misschien wel heel dichtbij.
Laten we voor de grap eens aannemen dat dit zo is dan zullen we de oorsprong van alles nooit vinden,mits we instaat zijn deze onzichtbare dimenties te doorkruisen.
Ik las hier net een stukje over, dat als we in staat zijn zelf zwarte gaten te maken we misschien met een ruimteschip in een soort van slipstream heel snel zouden kunnen reizen. Dan lijkt het mij verstandig dat (als ze bestaan), deze andere dimenties goed op de kaart staan. Wellicht ziet het heelal er dan ineens heel anders uit, wanneer je uit deze slipstream komt.
Heerlijk om dit eens op te schrijven en als het gewoon niet kan,deze theorie, dan ben ik maar de loser, kill mehttp://i.fokzine.net/templates/forum2009/i/p/6.gif
Nu loop ik al zo n vijf jaar mezelf klem te denken over deze fenomenen, maar hoor nooit iemand praten over eventuele nieuwe dimenties. Wat als de massa van een zwart gat zo zwaar is dat deze een gat scheurt in onze ruimtetijd en alle materie uitspuugt in een nieuwe dementie. Nou ben ik geen genie, maar omdat er eigenlijk zo weinig bekend is hierover zou dat toch een aannemelijke mogelijkheid kunnen zijn. Ik wil niet zeggen dat dan alle zwarte gaten een deur zijn naar een andere dimentie, maar misschien alleen degene waar de omstandigheden voor een deur gewoon ideaal zijn.
Dit zou kunnen betekenen dat er nooit een big bang is geweest. Dus dat wij een vals beeld van het heelal hebben en dat we zouden moeten aannemen dat de materie zichtbaar om ons heen al meerdere malen door de molen is gegaan. Aannemelijk is dan ook dat alle sterrenstelsels meerdere dimenties bezitten die voor ons niet zichtbaar zijn, maar misschien wel heel dichtbij.
Laten we voor de grap eens aannemen dat dit zo is dan zullen we de oorsprong van alles nooit vinden,mits we instaat zijn deze onzichtbare dimenties te doorkruisen.
Ik las hier net een stukje over, dat als we in staat zijn zelf zwarte gaten te maken we misschien met een ruimteschip in een soort van slipstream heel snel zouden kunnen reizen. Dan lijkt het mij verstandig dat (als ze bestaan), deze andere dimenties goed op de kaart staan. Wellicht ziet het heelal er dan ineens heel anders uit, wanneer je uit deze slipstream komt.
Heerlijk om dit eens op te schrijven en als het gewoon niet kan,deze theorie, dan ben ik maar de loser, kill mehttp://i.fokzine.net/templates/forum2009/i/p/6.gif
Want op die dag, toen hij zijn schepping voltooid had, hield hij op met al zijn werk.
Zoiets: ‘Every Black Hole Contains Another Universe?’quote:Op maandag 19 december 2011 16:25 schreef Beckspace het volgende:
Geweldig, die zwarte gaten.
✂ KNIP ✂
Heerlijk om dit eens op te schrijven en als het gewoon niet kan,deze theorie, dan ben ik maar de loser, kill mehttp://i.fokzine.net/templates/forum2009/i/p/6.gif
Zwarte gaten en dummies #2 Dement in een andere dimensie
When the student is ready, the teacher will appear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
zeg maar gerust een universum in een universum en misschien zit er daar wel weer een in.
Want op die dag, toen hij zijn schepping voltooid had, hield hij op met al zijn werk.
Als de materie die wij zien werkelijk uit een "wit" gat ( de uitgang van een zwart gat) zou zijn gekomen betekend dit natuurlijk dat we niet meer in het originele universum zijn. Altans we zijn er wel, maar zien deze niet. Dit brengt met zich mee dat we de gevaren van het origineel ook niet zien. Je mag toch wel aannemen dat het zwarte gat waar de onze bekende materie dan uiteindelijk uit zou zijn gekomen echt vele malen zwaarder moet zijn, of zijn geweest, dan het zwaarste zwarte gat dat we nu kennen. Terwijl de massa van dit soort zwarte gaten in het originele universum wel eens heel gewoon zou kunnen zijn.
Dan zouden we ons nu dus in een soort micro universum bevinden. Het ligt voor de hand dat het ons bekende universum dan een speelbal is van het origineel en onze ruimtetijd continu vervormt.
Wellicht kunnen we daarom niet goed bepalen welke kant we op zweven of dat we gewoon mee liften of wel mee geduwd worden.
Maar denk eens aan een zon, duizenden keren groter dan die van ons en deze bevind zich ergens in de buurt van ons, maar wel in het originele universum. Zou deze zon supernova gaan en een zwart gat worden op de juiste tijd en plaats, dan blaast deze zijn omliggende materie als een wilde gek onze dimentie in. Misschien is dit een verklaring voor de enorme gaswolken van lichtjaren groot waaruit weer nieuwe sterren geboren worden, die we in ons bekend universum kunnen waarnemen. Dit zal dan naar alle waarschijnlijkheid ook vice versa gebeuren. Maar dan wel van micro naar macro. Het zou dan zelfs zo kunnen zijn dat ons bekende universum groter of juist kleiner wordt ( wellicht een verklaring voor het uit dijen maar kleiner zou ook kunnen)
Soms laat ik m n fantasie gaan zoals hij gaat. Dit soort ideen kunnen natuurlijk wetenschappelijk
niet of nog niet onderbouwd worden. Daarom eerst fantaseren dan onderbouwen. Vind het gewoon leuk om er over te praten/schrijven, ook al klopt er misschien geen donder van. haha
Dan zouden we ons nu dus in een soort micro universum bevinden. Het ligt voor de hand dat het ons bekende universum dan een speelbal is van het origineel en onze ruimtetijd continu vervormt.
Wellicht kunnen we daarom niet goed bepalen welke kant we op zweven of dat we gewoon mee liften of wel mee geduwd worden.
Maar denk eens aan een zon, duizenden keren groter dan die van ons en deze bevind zich ergens in de buurt van ons, maar wel in het originele universum. Zou deze zon supernova gaan en een zwart gat worden op de juiste tijd en plaats, dan blaast deze zijn omliggende materie als een wilde gek onze dimentie in. Misschien is dit een verklaring voor de enorme gaswolken van lichtjaren groot waaruit weer nieuwe sterren geboren worden, die we in ons bekend universum kunnen waarnemen. Dit zal dan naar alle waarschijnlijkheid ook vice versa gebeuren. Maar dan wel van micro naar macro. Het zou dan zelfs zo kunnen zijn dat ons bekende universum groter of juist kleiner wordt ( wellicht een verklaring voor het uit dijen maar kleiner zou ook kunnen)
Soms laat ik m n fantasie gaan zoals hij gaat. Dit soort ideen kunnen natuurlijk wetenschappelijk
niet of nog niet onderbouwd worden. Daarom eerst fantaseren dan onderbouwen. Vind het gewoon leuk om er over te praten/schrijven, ook al klopt er misschien geen donder van. haha
Want op die dag, toen hij zijn schepping voltooid had, hield hij op met al zijn werk.
10-01-2012
Zwart gat schiet gaskogels de ruimte in
© epa
Een team met ook Nederlandse astronomen heeft het moment vastgelegd waarop een zwart gat in de Melkweg supersnelle 'kogels' van gas de ruimte inschiet, zo hebben het Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA en astronomie.nl vandaag gemeld.
Bollen van geïoniseerd gas, die met een kwart van de lichtsnelheid naar buiten razen, komen uit een gebied net buiten de waarnemingshorizon van het zwarte gat, het punt waarachter niets meer kan ontsnappen.
De astronomen keken met de Rossi X-ray Timing Explorer (RXTE) van de NASA en de VBLBA-radiotelescoop naar het dubbelstersysteem H1743-322 op 28.000 lichtjaar afstand. Het systeem bestaat uit een gewone ster en een zwart gat, en barstte midden 2009 uit.
Verhitting
De twee draaien in enkele dagen om elkaar heen, zo dicht bij elkaar dat het zwarte gat doorlopend een stroom van materie opzuigt vanaf de ster. Het stromende gas vormt een afgeplatte accretieschijf rondom het zwarte gat, die een gebied van miljoen kilometers beslaat, vele keren groter dan onze zon. Als materie naar binnen wervelt, wordt het samengeperst en verhit tot miljoenen graden en gaat het röntgenstraling uitzenden.
Enorme snelheid
Een deel van het invallende materiaal verlaat de accretieschijf weer als een 'jet' die in twee tegengestelde richtingen naar buiten blaast. Meestal bevat de 'jet' een constante stroom van deeltjes, maar af en toe worden er gigantische gaskogels met een enorme snelheid weggeslingerd.
Tot nu toe dachten astronomen dat de kogels werden afgevuurd op het moment van de radio-uitbarsting. Maar nu blijkt dat ze twee dagen voor de opvlamming in radiostraling waren afgeschoten. (belga/ep)
(HLN)
Zwart gat schiet gaskogels de ruimte in
© epa
Een team met ook Nederlandse astronomen heeft het moment vastgelegd waarop een zwart gat in de Melkweg supersnelle 'kogels' van gas de ruimte inschiet, zo hebben het Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA en astronomie.nl vandaag gemeld.
Bollen van geïoniseerd gas, die met een kwart van de lichtsnelheid naar buiten razen, komen uit een gebied net buiten de waarnemingshorizon van het zwarte gat, het punt waarachter niets meer kan ontsnappen.
De astronomen keken met de Rossi X-ray Timing Explorer (RXTE) van de NASA en de VBLBA-radiotelescoop naar het dubbelstersysteem H1743-322 op 28.000 lichtjaar afstand. Het systeem bestaat uit een gewone ster en een zwart gat, en barstte midden 2009 uit.
Verhitting
De twee draaien in enkele dagen om elkaar heen, zo dicht bij elkaar dat het zwarte gat doorlopend een stroom van materie opzuigt vanaf de ster. Het stromende gas vormt een afgeplatte accretieschijf rondom het zwarte gat, die een gebied van miljoen kilometers beslaat, vele keren groter dan onze zon. Als materie naar binnen wervelt, wordt het samengeperst en verhit tot miljoenen graden en gaat het röntgenstraling uitzenden.
Enorme snelheid
Een deel van het invallende materiaal verlaat de accretieschijf weer als een 'jet' die in twee tegengestelde richtingen naar buiten blaast. Meestal bevat de 'jet' een constante stroom van deeltjes, maar af en toe worden er gigantische gaskogels met een enorme snelheid weggeslingerd.
Tot nu toe dachten astronomen dat de kogels werden afgevuurd op het moment van de radio-uitbarsting. Maar nu blijkt dat ze twee dagen voor de opvlamming in radiostraling waren afgeschoten. (belga/ep)
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
17-01-2012
Event Horizon Telescope moet zwart gat in beeld brengen
Hoe breng je een zwart gat in beeld? Sterrenkundigen van over de hele wereld spreken daar deze week over op een bijeenkomst in Tucson, Arizona, waar de plannen worden uitgewerkt voor de virtuele 'Event Horizon Telescope' (EHT). In feite gaat het om een reusachtig netwerk van onderling gekoppelde millimeter- en submillimeter-telescopen, waaronder de Submillimeter Telescope op Mount Graham, Arizona, de CARA-array in Californië, en - in de toekomst - de internationale Atacama Large Millimeter Array (ALMA) in Chili.
Submillimetertelescopen kunnen op dezelfde wijze onderling gekoppeld worden als radiotelescopen, zoals de afzonderlijke radioschotels die deel uitmaken van de Very Large Baseline Array in de Verenigde Staten of van het European VLBI Network. Voor de kortere submillimetergolflengten is de techniek weliswaar moeilijker te realiseren, maar inmiddels niet langer onmogelijk. Door op deze manier een interferometer zo groot als de aarde te creëren, kan een extreem hoge gezichtsscherpte worden bereikt.
De EHT kan op die manier de gloed in beeld brengen van gas dat in een zwart gat wordt gezogen. OP die manier moet het zwarte gat zelf zichtbaar worden: vanuit het gebied binnen de zogeheten 'gebeurtenishorizon' (event horizon) kan geen licht ontsnappen, waardoor het zwarte gat zichtbaar moet zijn als een zwarte, ronde vlek in het centrum van de gloeiende gaswolk.
Door in de komende jaren steeds meer submillimetertelescopen in het netwerk op te nemen, zal de Event Horizon Telescope langzaam maar zeker steeds gevoeliger worden.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Event Horizon Telescope moet zwart gat in beeld brengen
Hoe breng je een zwart gat in beeld? Sterrenkundigen van over de hele wereld spreken daar deze week over op een bijeenkomst in Tucson, Arizona, waar de plannen worden uitgewerkt voor de virtuele 'Event Horizon Telescope' (EHT). In feite gaat het om een reusachtig netwerk van onderling gekoppelde millimeter- en submillimeter-telescopen, waaronder de Submillimeter Telescope op Mount Graham, Arizona, de CARA-array in Californië, en - in de toekomst - de internationale Atacama Large Millimeter Array (ALMA) in Chili.
Submillimetertelescopen kunnen op dezelfde wijze onderling gekoppeld worden als radiotelescopen, zoals de afzonderlijke radioschotels die deel uitmaken van de Very Large Baseline Array in de Verenigde Staten of van het European VLBI Network. Voor de kortere submillimetergolflengten is de techniek weliswaar moeilijker te realiseren, maar inmiddels niet langer onmogelijk. Door op deze manier een interferometer zo groot als de aarde te creëren, kan een extreem hoge gezichtsscherpte worden bereikt.
De EHT kan op die manier de gloed in beeld brengen van gas dat in een zwart gat wordt gezogen. OP die manier moet het zwarte gat zelf zichtbaar worden: vanuit het gebied binnen de zogeheten 'gebeurtenishorizon' (event horizon) kan geen licht ontsnappen, waardoor het zwarte gat zichtbaar moet zijn als een zwarte, ronde vlek in het centrum van de gloeiende gaswolk.
Door in de komende jaren steeds meer submillimetertelescopen in het netwerk op te nemen, zal de Event Horizon Telescope langzaam maar zeker steeds gevoeliger worden.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Waarom heeft een zwart gat een horizon ? Als het oneindig dichtheid heeft en inmense aantrekkings kracht, waarom is het dan niet een omni-aantrekkende materie opnemer ? Met andere woorden waarom heeft het dan vorm ?
[ Bericht 0% gewijzigd door Gertje-Plongers op 23-01-2012 14:33:33 ]
[ Bericht 0% gewijzigd door Gertje-Plongers op 23-01-2012 14:33:33 ]
Kreeg ooit sprookjes te horen. Zit nu in therapie.
25-01-2012
Zwarte gaten breken stervorming af
Met behulp van de APEX-submillimetertelescoop in het noorden van Chili hebben astronomen een sterk verband gevonden tussen de krachtigste uitbarstingen van stervorming in het vroege heelal en de zwaarste sterrenstelsels van nu. De hevige stervorming in de sterrenstelsels werd abrupt afgebroken, waardoor ze eindigden als de huidige zware - maar passieve - stelsels van ouder wordende sterren. De astronomen, onder wie Paul van de Werf (Sterrewacht Leiden), hebben ook de waarschijnlijke oorzaak voor het plotselinge einde van de 'starbursts' ontdekt: de opkomst van superzware zwarte gaten.
Met de APEX-telescoop is gekeken naar sterrenstelsels die zich op een afstand van ongeveer tien miljard lichtjaar bevinden. Door de massa's van de halo's van donkere materie rond de stelsels te meten, en computersimulaties te gebruiken die laten zien hoe zulke halo's in de loop van de tijd groeien, hebben de astronomen ontdekt dat deze verre starburststelsels uit de begintijd van het heelal uiteindelijk zijn veranderd in elliptische reuzenstelsels - de zwaarste sterrenstelsels in het huidige heelal.
Verder wijzen de nieuwe waarnemingen erop dat de 'geboortegolven' in deze stelsels slechts honderd miljoen jaar duren - erg kort naar kosmologische begrippen. Toch slagen de verre sterrenstelsels erin om in die korte tijd hun aantallen sterren te verdubbelen.
De oorzaak van het abrupte einde van de starbursts wordt gezocht bij de superzware zwarte gaten in de kernen van de stelsels. Er zijn aanwijzingen dat door de stellaire geboortegolven enorme hoeveelheden materie naar het zwarte gat worden toegevoerd. Hierop produceert dat zwarte gat krachtige uitbarstingen van energie die het nog in het sterrenstelsel aanwezige gas - het bouwmateriaal voor nieuwe sterren - wegblazen. Hierdoor valt het stervormingsproces stil.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten breken stervorming af
Met behulp van de APEX-submillimetertelescoop in het noorden van Chili hebben astronomen een sterk verband gevonden tussen de krachtigste uitbarstingen van stervorming in het vroege heelal en de zwaarste sterrenstelsels van nu. De hevige stervorming in de sterrenstelsels werd abrupt afgebroken, waardoor ze eindigden als de huidige zware - maar passieve - stelsels van ouder wordende sterren. De astronomen, onder wie Paul van de Werf (Sterrewacht Leiden), hebben ook de waarschijnlijke oorzaak voor het plotselinge einde van de 'starbursts' ontdekt: de opkomst van superzware zwarte gaten.
Met de APEX-telescoop is gekeken naar sterrenstelsels die zich op een afstand van ongeveer tien miljard lichtjaar bevinden. Door de massa's van de halo's van donkere materie rond de stelsels te meten, en computersimulaties te gebruiken die laten zien hoe zulke halo's in de loop van de tijd groeien, hebben de astronomen ontdekt dat deze verre starburststelsels uit de begintijd van het heelal uiteindelijk zijn veranderd in elliptische reuzenstelsels - de zwaarste sterrenstelsels in het huidige heelal.
Verder wijzen de nieuwe waarnemingen erop dat de 'geboortegolven' in deze stelsels slechts honderd miljoen jaar duren - erg kort naar kosmologische begrippen. Toch slagen de verre sterrenstelsels erin om in die korte tijd hun aantallen sterren te verdubbelen.
De oorzaak van het abrupte einde van de starbursts wordt gezocht bij de superzware zwarte gaten in de kernen van de stelsels. Er zijn aanwijzingen dat door de stellaire geboortegolven enorme hoeveelheden materie naar het zwarte gat worden toegevoerd. Hierop produceert dat zwarte gat krachtige uitbarstingen van energie die het nog in het sterrenstelsel aanwezige gas - het bouwmateriaal voor nieuwe sterren - wegblazen. Hierdoor valt het stervormingsproces stil.
Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
09-02-2012
Zwart gat in Melkwegcentrum verslindt planetoïden
Het grote zwarte gat in het centrum van de Melkweg verslindt wellicht planetoïden en/of kometen. Dat kan de opflakkeringen van röntgenstraling verklaren die het zwarte gat regelmatig vertoont.
De afgelopen jaren heeft de NASA-satelliet Chandra ongeveer één keer per dag een kleine röntgenuitbarsting van het superzware zwarte gat, dat bekendstaat als Sagittarius A*, waargenomen. De opflakkeringen, waarbij Sgr A* enkele keren tot bijna honderd keer zoveel röntgenstraling produceert als normaal, duren een paar uur. De uitbarstingen zijn ook gezien in infraroodgegevens van de Europese Very Large Telescope in Chili.
Volgens de astronomen die de Chandra-gegevens hebben geanalyseerd, zijn de röntgenuitbarstingen verklaarbaar als Sgr A* omgeven is door een wolk van biljoenen kometen en planetoïden die aan sterren zijn ontfutseld. Planetoïden die binnen ongeveer 150 miljoen kilometer van het zwarte gat komen, worden door de sterke getijkrachten ter plaatse verbrijzeld. En hun brokstukken zouden bij hun tocht door het hete gas rond Sgr A* verdampen en een röntgenuitbarsting veroorzaken.
De astronomen schatten dat er planetoïden groter dan ongeveer tien kilometer nodig zijn om de waargenomen röntgenuitbarstingen te verklaren. Het zwarte gat slokt misschien ook kleinere exemplaren op, maar uitbarstingen die deze opleveren zijn te zwak om door Chandra gedetecteerd te worden.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Zwart gat in Melkwegcentrum verslindt planetoïden
Het grote zwarte gat in het centrum van de Melkweg verslindt wellicht planetoïden en/of kometen. Dat kan de opflakkeringen van röntgenstraling verklaren die het zwarte gat regelmatig vertoont.
De afgelopen jaren heeft de NASA-satelliet Chandra ongeveer één keer per dag een kleine röntgenuitbarsting van het superzware zwarte gat, dat bekendstaat als Sagittarius A*, waargenomen. De opflakkeringen, waarbij Sgr A* enkele keren tot bijna honderd keer zoveel röntgenstraling produceert als normaal, duren een paar uur. De uitbarstingen zijn ook gezien in infraroodgegevens van de Europese Very Large Telescope in Chili.
Volgens de astronomen die de Chandra-gegevens hebben geanalyseerd, zijn de röntgenuitbarstingen verklaarbaar als Sgr A* omgeven is door een wolk van biljoenen kometen en planetoïden die aan sterren zijn ontfutseld. Planetoïden die binnen ongeveer 150 miljoen kilometer van het zwarte gat komen, worden door de sterke getijkrachten ter plaatse verbrijzeld. En hun brokstukken zouden bij hun tocht door het hete gas rond Sgr A* verdampen en een röntgenuitbarsting veroorzaken.
De astronomen schatten dat er planetoïden groter dan ongeveer tien kilometer nodig zijn om de waargenomen röntgenuitbarstingen te verklaren. Het zwarte gat slokt misschien ook kleinere exemplaren op, maar uitbarstingen die deze opleveren zijn te zwak om door Chandra gedetecteerd te worden.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
16-02-2012
Zwart gat bestolen van sterrenstelsel
Het enige ‘middelzware’ zwarte gat dat we kennen blijkt te worden vergezeld door een groep jonge sterren. Astronomen denken dat ze naar het centrum van een dwergsterrenstelsel kijken dat grotendeels door een veel groter sterrenstelsel is opgeslokt.
Het zwarte gat HLX-1 (Hyper-Luminous X-ray source 1) was al een vreemde eend in de bijt, want toen het in 2009 werd ontdekt bleek het met zijn 20.000 zonsmassa’s de enige in zijn soort te zijn. Dat was genoeg reden hem verder te onderzoeken, dachten astronomen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in de Verenigde Staten en het Sydney Institute for Astronomy in Australië. Ze gebruikten beelden van de Hubble-telescoop en van het Swift Observatory, beiden satellieten van de NASA, om ver-infrarode-, optische-, ultraviolette- en Röntgen-informatie te verkrijgen. Daarin zag het onderzoeksteam blauw licht van heet gas dat met hoge snelheid rondom het zwarte gat draait. Maar verrassend genoeg zagen ze ook rood licht, dat afkomstig moet zijn van veel koeler gas in de buurt van het zwarte gat.
Een artistieke weergave van een zwart gat met een zogenoemde accretieschijf. Dat is een wolk van heet gas die met hoge snelheid om het centrum heen draait. Door dit hete gas zijn de eigenlijk onzichtbare zwarte gaten waar te nemen.
Vergezeld door een groep sterren
De astronomen komen met een verklaring voor dat rode licht in een artikel dat 15 februari in het Astrophysical Journal verscheen. ‘De kleuren wijzen op zowel een accretieschijf van een zwart gat, als een hoop jonge sterren die koeler gas uitstoten en zo voor rood licht zorgen’, schrijft hoofdauteur Sean Farrell.
De sterren zwermen binnen een straal van 250 lichtjaar rondom het zwarte gat en zijn jonger dan 200 miljoen jaar. Om hoeveel sterren het precies gaat is niet bekend, het cluster staat op een afstand van 290 miljoen lichtjaar van de aarde. Dat is te ver om ze individueel te kunnen zien.
Bestolen
Meestal worden zwarte gaten gevonden in het centrum van een sterrenstelsel, omringt door miljoenen of zelfs miljarden sterren. Hoe kan het dan dat HLX-1 slechts worden vergezeld door een klein groep sterren in zijn directe omgeving? De verklaring is volgens de wetenschappers dat het zwarte gat het centrum heeft gevormd van een dwergsterrenstelsel, waarvan bijna alle sterren zijn opgeslokt door het veel grotere naburige sterrenstelsel ESO 243-49. Het zwarte gat wist bij deze gebeurtenis alleen de materie in zijn directe omgeving vast te houden.
Opvallend aan sterrenstelsel ESO 243-49 is dat er een zwart gat is waargenomen boven de schijf waarin alle sterren zich bevinden. Afbeelding: © NASA, ESA, S. Farrell
Beperkte tijd zichtbaar
Wat wel een raadsel blijft is het bijzondere gewicht van het zwarte gat. Astronomen weten dat extreem zware sterren aan het einde van hun leven kunnen ‘instorten’ tot een klein zwart gat, dat pakweg tien keer de massa van de zon heeft. Daarnaast zien ze in veel sterrenstelsels zogenoemde superzware zwarte gaten, met massa’s van miljoenen zonsmassa’s. Gek genoeg is er een groot leeg gebied tussen deze twee categorieën.
Mathieu Servillat, mede-auteur van het artikel, zegt dat er nu voor het eerst duidelijkheid is over de omgeving en herkomst van HLX-1. ‘Deze zeldzaamheid van dit soort zwarte gaten kan bovendien betekenen dat ze maar een beperkte tijd zichtbaar zijn in het Röntgenspectrum.’
(Kennislink)
Zwart gat bestolen van sterrenstelsel
Het enige ‘middelzware’ zwarte gat dat we kennen blijkt te worden vergezeld door een groep jonge sterren. Astronomen denken dat ze naar het centrum van een dwergsterrenstelsel kijken dat grotendeels door een veel groter sterrenstelsel is opgeslokt.
Het zwarte gat HLX-1 (Hyper-Luminous X-ray source 1) was al een vreemde eend in de bijt, want toen het in 2009 werd ontdekt bleek het met zijn 20.000 zonsmassa’s de enige in zijn soort te zijn. Dat was genoeg reden hem verder te onderzoeken, dachten astronomen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in de Verenigde Staten en het Sydney Institute for Astronomy in Australië. Ze gebruikten beelden van de Hubble-telescoop en van het Swift Observatory, beiden satellieten van de NASA, om ver-infrarode-, optische-, ultraviolette- en Röntgen-informatie te verkrijgen. Daarin zag het onderzoeksteam blauw licht van heet gas dat met hoge snelheid rondom het zwarte gat draait. Maar verrassend genoeg zagen ze ook rood licht, dat afkomstig moet zijn van veel koeler gas in de buurt van het zwarte gat.
Een artistieke weergave van een zwart gat met een zogenoemde accretieschijf. Dat is een wolk van heet gas die met hoge snelheid om het centrum heen draait. Door dit hete gas zijn de eigenlijk onzichtbare zwarte gaten waar te nemen.
Vergezeld door een groep sterren
De astronomen komen met een verklaring voor dat rode licht in een artikel dat 15 februari in het Astrophysical Journal verscheen. ‘De kleuren wijzen op zowel een accretieschijf van een zwart gat, als een hoop jonge sterren die koeler gas uitstoten en zo voor rood licht zorgen’, schrijft hoofdauteur Sean Farrell.
De sterren zwermen binnen een straal van 250 lichtjaar rondom het zwarte gat en zijn jonger dan 200 miljoen jaar. Om hoeveel sterren het precies gaat is niet bekend, het cluster staat op een afstand van 290 miljoen lichtjaar van de aarde. Dat is te ver om ze individueel te kunnen zien.
Bestolen
Meestal worden zwarte gaten gevonden in het centrum van een sterrenstelsel, omringt door miljoenen of zelfs miljarden sterren. Hoe kan het dan dat HLX-1 slechts worden vergezeld door een klein groep sterren in zijn directe omgeving? De verklaring is volgens de wetenschappers dat het zwarte gat het centrum heeft gevormd van een dwergsterrenstelsel, waarvan bijna alle sterren zijn opgeslokt door het veel grotere naburige sterrenstelsel ESO 243-49. Het zwarte gat wist bij deze gebeurtenis alleen de materie in zijn directe omgeving vast te houden.
Opvallend aan sterrenstelsel ESO 243-49 is dat er een zwart gat is waargenomen boven de schijf waarin alle sterren zich bevinden. Afbeelding: © NASA, ESA, S. Farrell
Beperkte tijd zichtbaar
Wat wel een raadsel blijft is het bijzondere gewicht van het zwarte gat. Astronomen weten dat extreem zware sterren aan het einde van hun leven kunnen ‘instorten’ tot een klein zwart gat, dat pakweg tien keer de massa van de zon heeft. Daarnaast zien ze in veel sterrenstelsels zogenoemde superzware zwarte gaten, met massa’s van miljoenen zonsmassa’s. Gek genoeg is er een groot leeg gebied tussen deze twee categorieën.
Mathieu Servillat, mede-auteur van het artikel, zegt dat er nu voor het eerst duidelijkheid is over de omgeving en herkomst van HLX-1. ‘Deze zeldzaamheid van dit soort zwarte gaten kan bovendien betekenen dat ze maar een beperkte tijd zichtbaar zijn in het Röntgenspectrum.’
(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Snelste wind bij stellair zwart gat gemeten
Geschreven door Caroline Hoek op 22 februari 2012 om 11:59 uur
Meer dan 32 miljoen kilometer per uur: zo hard waait de snelste wind die ooit nabij een stellair zwart gat is gemeten.
Dat schrijven onderzoekers in de nieuwste editie van het blad The Astrophysical Journal Letters. Ze troffen de harde wind aan bij het stellaire zwarte gat IGR J17091-3624.
Verrassing
Een stellair zwart gat ontstaat wanneer hele zware sterren instorten. De wind in dit stellaire zwarte gat is aanzienlijk sneller dan de onderzoekers van soortgelijke zwarte gaten gewend zijn. “We verwachtten niet zulke sterke winden van een zwart gat zoals dit,” vertelt onderzoeker Ashley King. “Het is een verrassing dat dit zwarte gat in staat is om windsnelheden te behalen die we normaal gesproken alleen rondom enorme zwarte gaten zien.”
Materie
De wind is afkomstig uit de schijf van gas die zich rondom het zwarte gat bevindt. Opvallend genoeg lijkt de wind meer materie af te voeren dan het zwarte gat kan vangen. “We schatten dat zo’n 95 procent van de materie in de schijf rondom IGR J17091 door de wind wordt verdreven.”
Chandra
De onderzoekers achterhaalden de snelheid van de wind met behulp van Chandra: een röntgenobservatorium. De snelheid is vergelijkbaar met de windsnelheden die eerder bij andere zwarte gaten zijn aangetroffen. Alleen hadden die zwarte gaten een massa die miljoenen of miljarden keren groter was dan de massa van IGR J17091.
Aan de hand van dit onderzoek kunnen de wetenschappers meer te weten komen over het gedrag van zwarte gaten. Zo ontdekten de onderzoekers bijvoorbeeld dat er wanneer de harde wind waaide geen sprake was van een jet (een razendsnelle stroom van materie). Dit onderschrijft het vermoeden dat de wind een jet kan onderdrukken.
(www.scientias.nl)
Geschreven door Caroline Hoek op 22 februari 2012 om 11:59 uur
Meer dan 32 miljoen kilometer per uur: zo hard waait de snelste wind die ooit nabij een stellair zwart gat is gemeten.
Dat schrijven onderzoekers in de nieuwste editie van het blad The Astrophysical Journal Letters. Ze troffen de harde wind aan bij het stellaire zwarte gat IGR J17091-3624.
Verrassing
Een stellair zwart gat ontstaat wanneer hele zware sterren instorten. De wind in dit stellaire zwarte gat is aanzienlijk sneller dan de onderzoekers van soortgelijke zwarte gaten gewend zijn. “We verwachtten niet zulke sterke winden van een zwart gat zoals dit,” vertelt onderzoeker Ashley King. “Het is een verrassing dat dit zwarte gat in staat is om windsnelheden te behalen die we normaal gesproken alleen rondom enorme zwarte gaten zien.”
Materie
De wind is afkomstig uit de schijf van gas die zich rondom het zwarte gat bevindt. Opvallend genoeg lijkt de wind meer materie af te voeren dan het zwarte gat kan vangen. “We schatten dat zo’n 95 procent van de materie in de schijf rondom IGR J17091 door de wind wordt verdreven.”
Chandra
De onderzoekers achterhaalden de snelheid van de wind met behulp van Chandra: een röntgenobservatorium. De snelheid is vergelijkbaar met de windsnelheden die eerder bij andere zwarte gaten zijn aangetroffen. Alleen hadden die zwarte gaten een massa die miljoenen of miljarden keren groter was dan de massa van IGR J17091.
Aan de hand van dit onderzoek kunnen de wetenschappers meer te weten komen over het gedrag van zwarte gaten. Zo ontdekten de onderzoekers bijvoorbeeld dat er wanneer de harde wind waaide geen sprake was van een jet (een razendsnelle stroom van materie). Dit onderschrijft het vermoeden dat de wind een jet kan onderdrukken.
(www.scientias.nl)
27-02-2012
'UFO's' verklaren relatie tussen zwarte gaten en sterrenstelsels
Een merkwaardige relatie tussen superzware zwarte gaten en sterrenstelsels kan mogelijk verklaard worden door UFO's - geen unidentified flying objects , maar ultra-fast outflows - ultra-snelle materiestromen. Een team van astronomen onder leiding van Francesco Tombesi van NASA's Goddard Space Flight Center schrijft dat in een publicatie in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society .
Al lange tijd verbazen sterrenkundigen zich erover dat de massa van een superzwaar zwart gat op de een of andere manier gerelateerd is aan de massa van het centrale deel van het sterrenstelsels waarin het zich bevindt. Dat doet vermoeden dat superzware zwarte gaten invleod hebben op de evolutie en de eigenschappen van die centrale verdikking (de bulge ). Hoe dat in zijn werk zou moeten gaan, is echter onduidelijk: de bundels van straling en energierijke deeltjes die door zwarte gaten de ruimte in worden geblazen (de zogeheten jets ), zijn heel smal en deponeren hun energie op veel grotere afstand van de kern van het stelsel.
Tombesi en zijn collega's hebben nu met behulp van de Europese röntgentelescoop XMM-Newton 42 actieve sterrenstelsels bestudeerd op afstanden van minder dan 1,3 miljard lichtjaar. In veertig procent van de gevallen vonden ze aanwijzingen voor het bestaan van snel weggeblazen wolken van interstellair gas. Het gaat om uitstromingen van ongeveer één zonsmassa per jaar, met snelheden rond 40.000 kilometer per seconde - bijna 15 procent van de lichtsnelheid.
Deze ultra-fast outflows (UFO's) vertegenwoordigen een grote hoeveelheid energie in een veel breder gebied dan de smalle jets , en zouden dan ook goed in staat zijn om gebeurtenissen in de centrale verdikking sterk te beïnvloeden. Zo kunnen ze een rem zetten op de hoeveelheid materie die door het zwarte gat wordt opgezogen, en zouden ze ook het tempo van stervorming in de bulge kunnen afremmen. Op die manier is de relatie tussen de massa van het zwarte gat en de massa van de centrale verdikking wellicht goed te verklaren, aldus de onderzoekers.
© Govert Schilling
(allesovertserrenkunde)
'UFO's' verklaren relatie tussen zwarte gaten en sterrenstelsels
Een merkwaardige relatie tussen superzware zwarte gaten en sterrenstelsels kan mogelijk verklaard worden door UFO's - geen unidentified flying objects , maar ultra-fast outflows - ultra-snelle materiestromen. Een team van astronomen onder leiding van Francesco Tombesi van NASA's Goddard Space Flight Center schrijft dat in een publicatie in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society .
Al lange tijd verbazen sterrenkundigen zich erover dat de massa van een superzwaar zwart gat op de een of andere manier gerelateerd is aan de massa van het centrale deel van het sterrenstelsels waarin het zich bevindt. Dat doet vermoeden dat superzware zwarte gaten invleod hebben op de evolutie en de eigenschappen van die centrale verdikking (de bulge ). Hoe dat in zijn werk zou moeten gaan, is echter onduidelijk: de bundels van straling en energierijke deeltjes die door zwarte gaten de ruimte in worden geblazen (de zogeheten jets ), zijn heel smal en deponeren hun energie op veel grotere afstand van de kern van het stelsel.
Tombesi en zijn collega's hebben nu met behulp van de Europese röntgentelescoop XMM-Newton 42 actieve sterrenstelsels bestudeerd op afstanden van minder dan 1,3 miljard lichtjaar. In veertig procent van de gevallen vonden ze aanwijzingen voor het bestaan van snel weggeblazen wolken van interstellair gas. Het gaat om uitstromingen van ongeveer één zonsmassa per jaar, met snelheden rond 40.000 kilometer per seconde - bijna 15 procent van de lichtsnelheid.
Deze ultra-fast outflows (UFO's) vertegenwoordigen een grote hoeveelheid energie in een veel breder gebied dan de smalle jets , en zouden dan ook goed in staat zijn om gebeurtenissen in de centrale verdikking sterk te beïnvloeden. Zo kunnen ze een rem zetten op de hoeveelheid materie die door het zwarte gat wordt opgezogen, en zouden ze ook het tempo van stervorming in de bulge kunnen afremmen. Op die manier is de relatie tussen de massa van het zwarte gat en de massa van de centrale verdikking wellicht goed te verklaren, aldus de onderzoekers.
© Govert Schilling
(allesovertserrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
02-04-2012
Zwate gaten groeien door halve dubbelsterren te verorberen
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels groeien in de loop van de tijd door passerende dubbelsterren uiteen te rukken. Daarbij verdwijnt één component van de dubbelster in het zwarte gat, terwijl de andere met hoge snelheid het sterrenstelsel uit wordt geslingerd. Dat is in ieder geval de conclusie van een theoretische studie van Ben Bromley van de Universiteit van Utah en zijn collega's, die vandaag gepubliceerd is in Astrophysical Journal Letters .
Bromley deed eerder onderzoek aan hypersnelle sterren, die aan de zwaartekracht van het Melkwegstelsel ontsnappen. Modelberekeningen laten nu zien dat zulke hypersnelle sterren kunnen ontstaan wanneer ze oorspronkelijk deel uitmaakten van een dubbelstersysteem dat te dicht in de buurt kwam van het superzware zwarte gat in de kern van het Melkwegstelsel.
Door waarnemingen aan de Melkwegkern te combineren met theoretische berekeningen, leiden de astronomen af dat het centrale zwarte gat gemiddeld eens in de duizend jaar een dubbelster uit elkaar rukt. Die frequentie komt goed overeen met het waargenomen aantal hypersnelle sterren. In tien miljard jaar zou het superzware zwarte gat op die manier op deze manier gemakkelijk zijn huidige massa van enkele miljoenen zonsmassa's bereikt kunnen hebben.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Zwate gaten groeien door halve dubbelsterren te verorberen
De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels groeien in de loop van de tijd door passerende dubbelsterren uiteen te rukken. Daarbij verdwijnt één component van de dubbelster in het zwarte gat, terwijl de andere met hoge snelheid het sterrenstelsel uit wordt geslingerd. Dat is in ieder geval de conclusie van een theoretische studie van Ben Bromley van de Universiteit van Utah en zijn collega's, die vandaag gepubliceerd is in Astrophysical Journal Letters .
Bromley deed eerder onderzoek aan hypersnelle sterren, die aan de zwaartekracht van het Melkwegstelsel ontsnappen. Modelberekeningen laten nu zien dat zulke hypersnelle sterren kunnen ontstaan wanneer ze oorspronkelijk deel uitmaakten van een dubbelstersysteem dat te dicht in de buurt kwam van het superzware zwarte gat in de kern van het Melkwegstelsel.
Door waarnemingen aan de Melkwegkern te combineren met theoretische berekeningen, leiden de astronomen af dat het centrale zwarte gat gemiddeld eens in de duizend jaar een dubbelster uit elkaar rukt. Die frequentie komt goed overeen met het waargenomen aantal hypersnelle sterren. In tien miljard jaar zou het superzware zwarte gat op die manier op deze manier gemakkelijk zijn huidige massa van enkele miljoenen zonsmassa's bereikt kunnen hebben.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
02-05-2012
Zwart gat verorbert ster
© afp.
Wetenschappers hebben een zeldzaam spektakel in de ruimte mogen aanschouwen: een zwart gat dat een ster "opeet". Dat gebeurt slechts eens in de 10.000 jaar, zeiden de deskundigen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in de Amerikaanse staat Massachussetts.
Zwarte gaten zijn wat overblijft als een zware ster sterft. Dat leidt tot een van de grootste explosies in ons universum, een zogenoemde supernova. Er blijft een kern over, met extreme zwaartekracht. Zo zwaar zelfs, dat licht niet kan ontsnappen (vandaar de term 'zwart gat').
Het is volgens de onderzoekers een populair misverstand dat zwarte gaten moordmachines zijn. "Een zwart gat slaapt eigenlijk bijna zijn hele leven. Soms komt een ster te dichtbij, en dan begint het eetfestijn", zei onderzoeker Ryan Chornock. Het zwarte gat rukt de ster uit elkaar en eet onder meer gassen op die vrijkomen. Daardoor ontstaat een gloed. En dan is een zwart gat te 'zien'.
Vlam
De wetenschappers zagen het schouwspel in 2010 al, maar konden toen hun waarnemingen nog niet thuisbrengen. Bovendien was het licht dat ze zagen zo fel, dat de sterren niet te zien waren. Ze zagen een vlam in juli, die gedurende het jaar langzaam vervaagde. Het zwarte gat ligt in de kern van een sterrenstelsel op 2,7 miljard lichtjaren afstand van ons stelsel. Het is de eerste keer dat wetenschappers de verorbering van een ster door een zwart gat van begin tot eind hebben kunnen volgen.
(HLN)
Zwart gat verorbert ster
© afp.
Wetenschappers hebben een zeldzaam spektakel in de ruimte mogen aanschouwen: een zwart gat dat een ster "opeet". Dat gebeurt slechts eens in de 10.000 jaar, zeiden de deskundigen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in de Amerikaanse staat Massachussetts.
Zwarte gaten zijn wat overblijft als een zware ster sterft. Dat leidt tot een van de grootste explosies in ons universum, een zogenoemde supernova. Er blijft een kern over, met extreme zwaartekracht. Zo zwaar zelfs, dat licht niet kan ontsnappen (vandaar de term 'zwart gat').
Het is volgens de onderzoekers een populair misverstand dat zwarte gaten moordmachines zijn. "Een zwart gat slaapt eigenlijk bijna zijn hele leven. Soms komt een ster te dichtbij, en dan begint het eetfestijn", zei onderzoeker Ryan Chornock. Het zwarte gat rukt de ster uit elkaar en eet onder meer gassen op die vrijkomen. Daardoor ontstaat een gloed. En dan is een zwart gat te 'zien'.
Vlam
De wetenschappers zagen het schouwspel in 2010 al, maar konden toen hun waarnemingen nog niet thuisbrengen. Bovendien was het licht dat ze zagen zo fel, dat de sterren niet te zien waren. Ze zagen een vlam in juli, die gedurende het jaar langzaam vervaagde. Het zwarte gat ligt in de kern van een sterrenstelsel op 2,7 miljard lichtjaren afstand van ons stelsel. Het is de eerste keer dat wetenschappers de verorbering van een ster door een zwart gat van begin tot eind hebben kunnen volgen.
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Hoe kan dat? Iets dat daar 10.000 jaar duurt, duurt hier toch ook 10.000 jaar. Het licht komt in die periode toch hier over? Kan toch niet ineens zo zijn dat we een versnelling van inkomende beelden krijgen waardoor het lijkt dat het hele schouwspel zich sneller afspeeltquote:
02-05-2012
Zwart gat verorbert ster
[ afbeelding ]
© afp.
Wetenschappers hebben een zeldzaam spektakel in de ruimte mogen aanschouwen: een zwart gat dat een ster "opeet". Dat gebeurt slechts eens in de 10.000 jaar, zeiden de deskundigen van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in de Amerikaanse staat Massachussetts.
[...]
Het is de eerste keer dat wetenschappers de verorbering van een ster door een zwart gat van begin tot eind hebben kunnen volgen.
Indrukwekkende materie voor een nieuwkomer.
Bij de tekst hierboven:
"In een artikel in Physical Review Letters zetten de twee natuurkundigen hun ideeën uiteen, met de kanttekening dat er nog veel onzekerheid bestaat over de interpretatie van de theoretische resultaten. Het werk van Braunstein en Patra doet vermoeden dat ruimte, tijd en zelfs zwaartekracht geen fundamentele eigenschappen van de natuur zijn, maar zogeheten 'emergente' eigenschappen, die zich pas op basis van onderliggende verschijnselen en processen beginnen te manifesteren.
Kwantuminformatietheorie zou de beste kandidaat zijn voor een emergente theorie van de zwaartekracht, aldus de twee wetenschappers.
Eerder kwam ook de Amsterdamse hoogleraar en Spinozaprijswinnaar Erik Verlinde al met de suggestie dat zwaartekracht een emergente eigenschap van de natuur is.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)"
valt me op dat er over eigenschappen wordt gesproken.
Zou het niet nuttig zijn om bij veel onbegrepen verschijnselen - niet alleen in natuurkunde, maar ook in psychologische/'softe' omgevingen - het begrip eigenschap meer te hanteren ipv ze onder te brengen in wetten, hoe toereikend die vaak ook zijn. Het prachtige van wetenschap lijkt me nu juist dat wetten gelden totdat ze gecorrigeerd cq. verbeterd worden.
Als je probeert de werkelijkheid te begrijpen kom je - ik althans - er al gauw achter dat onze neiging om alles in hokjes te plaatsen maar beperkt nuttig is. Het lijkt me dat vrijwel alles een continuüm is.
Maar dat is wel een beetje onpraktisch, al was het maar omdat het gebruik van taal al een hokjesbezigheid is. We kunnen dus niet anders. Maar moeten wel voortdurend beseffen dat onze benadering in elk geval niet klopt; maar bij gebrek aan beter 'even' moet voldoen.
Zoals zoveel respectabele wetenschappers onderstrepen, moeten we onze fantasie en vrijheid van gedachten inzetten. Wel gericht op een resultaat.
Mooie quote hierbij is:
"Wetenschap is verbeelding in dienst van de verifieerbare waarheid"
Neurowetenschapper Gerald M. Edelman. geb. 1929, Nobelprijs 1972.
Wat ik (ook) bedoel te zeggen is dat je je zeker heftig in je onderwerp moet verdiepen, en tevens regelmatig afstand moet nemen, reculer pour mieux sauter.
Weet iemand trouwens wie voor het eerst met het idee van eigenschappen kwam?
Leuk om hier te posten; en dank aan Parafernalia en Haushofer.
Bij de tekst hierboven:
"In een artikel in Physical Review Letters zetten de twee natuurkundigen hun ideeën uiteen, met de kanttekening dat er nog veel onzekerheid bestaat over de interpretatie van de theoretische resultaten. Het werk van Braunstein en Patra doet vermoeden dat ruimte, tijd en zelfs zwaartekracht geen fundamentele eigenschappen van de natuur zijn, maar zogeheten 'emergente' eigenschappen, die zich pas op basis van onderliggende verschijnselen en processen beginnen te manifesteren.
Kwantuminformatietheorie zou de beste kandidaat zijn voor een emergente theorie van de zwaartekracht, aldus de twee wetenschappers.
Eerder kwam ook de Amsterdamse hoogleraar en Spinozaprijswinnaar Erik Verlinde al met de suggestie dat zwaartekracht een emergente eigenschap van de natuur is.
© Govert Schilling
(allesoversterrenkunde)"
valt me op dat er over eigenschappen wordt gesproken.
Zou het niet nuttig zijn om bij veel onbegrepen verschijnselen - niet alleen in natuurkunde, maar ook in psychologische/'softe' omgevingen - het begrip eigenschap meer te hanteren ipv ze onder te brengen in wetten, hoe toereikend die vaak ook zijn. Het prachtige van wetenschap lijkt me nu juist dat wetten gelden totdat ze gecorrigeerd cq. verbeterd worden.
Als je probeert de werkelijkheid te begrijpen kom je - ik althans - er al gauw achter dat onze neiging om alles in hokjes te plaatsen maar beperkt nuttig is. Het lijkt me dat vrijwel alles een continuüm is.
Maar dat is wel een beetje onpraktisch, al was het maar omdat het gebruik van taal al een hokjesbezigheid is. We kunnen dus niet anders. Maar moeten wel voortdurend beseffen dat onze benadering in elk geval niet klopt; maar bij gebrek aan beter 'even' moet voldoen.
Zoals zoveel respectabele wetenschappers onderstrepen, moeten we onze fantasie en vrijheid van gedachten inzetten. Wel gericht op een resultaat.
Mooie quote hierbij is:
"Wetenschap is verbeelding in dienst van de verifieerbare waarheid"
Neurowetenschapper Gerald M. Edelman. geb. 1929, Nobelprijs 1972.
Wat ik (ook) bedoel te zeggen is dat je je zeker heftig in je onderwerp moet verdiepen, en tevens regelmatig afstand moet nemen, reculer pour mieux sauter.
Weet iemand trouwens wie voor het eerst met het idee van eigenschappen kwam?
Leuk om hier te posten; en dank aan Parafernalia en Haushofer.
prettig om niets te weten; blijf je nieuwsgierig
07-06-2012
'Schakelende' zwarte gaten geven energie terug aan heelal
Door twee actieve zwarte gaten nauwkeurig te bestuderen hebben sterrenkundigen van SRON Netherlands Institute for Space Research sterke aanwijzingen verzameld dat elk zwart gat als het ware kan schakelen tussen twee verschillende 'versnellingen'.
Zwarte gaten zijn extreem krachtige en efficiënte 'machines' die niet alleen materie opslokken, maar in ruil daarvoor ook veel energie aan het heelal teruggeven. Wanneer zwarte gaten materie aantrekken, stoten ze energierijke röntgenstraling uit en produceren ze sterke jets.
Toch is het nog niet duidelijk hoe zwarte gaten energie produceren en verdelen over de uitstoot van röntgenstraling en deze jets (die we kunnen waarnemen in radiogolflengten). In 2003 bleek uit astronomische observaties al wel dat er een verband bestaat tussen de uitstoot van röntgenstraling en de jet van een zwart gat. Dat verband is echter niet voor alle zwarte gaten hetzelfde.
Een team van sterrenkundigen onder leiding van Michael Coriat (nu verbonden aan de Universiteit van Southampton) vond onlangs een zwart gat dat leek te schakelen tussen de twee soorten krachtbronnen, afhankelijk van zijn helderheid. Dit leek erop te duiden dat zwarte gaten niet twee verschillende krachtbronnen hebben, maar veel meer dat elk zwart gat kan schakelen tussen twee verschillende versnellingen.
Peter Jonker en promovenda Eva Ratti van SRON hebben nu een belangrijk volgend stukje van deze puzzel weten te leggen. Door gebruik te maken van waarnemingen van de röntgen-ruimtetelescoop Chandra en de EVLA-radiotelescoop in New Mexico konden ze twee zwarte gaten tot aan het einde van een 'vreetbui' nauwkeurig observeren. Jonker en Ratti ontdekten dat ook deze twee zwarte gaten beschikken over het vermogen om te schakelen. Volgens Jonker is dit stevig bewijs voor de theorie dat alle zwarte gaten naar een andere versnelling kunnen schakelen. Bovendien ontdekten de astronomen dat het overschakelen bij de drie zwarte gaten bij dezelfde helderheid gebeurt.
(allesoversterrenkunde)
'Schakelende' zwarte gaten geven energie terug aan heelal
Door twee actieve zwarte gaten nauwkeurig te bestuderen hebben sterrenkundigen van SRON Netherlands Institute for Space Research sterke aanwijzingen verzameld dat elk zwart gat als het ware kan schakelen tussen twee verschillende 'versnellingen'.
Zwarte gaten zijn extreem krachtige en efficiënte 'machines' die niet alleen materie opslokken, maar in ruil daarvoor ook veel energie aan het heelal teruggeven. Wanneer zwarte gaten materie aantrekken, stoten ze energierijke röntgenstraling uit en produceren ze sterke jets.
Toch is het nog niet duidelijk hoe zwarte gaten energie produceren en verdelen over de uitstoot van röntgenstraling en deze jets (die we kunnen waarnemen in radiogolflengten). In 2003 bleek uit astronomische observaties al wel dat er een verband bestaat tussen de uitstoot van röntgenstraling en de jet van een zwart gat. Dat verband is echter niet voor alle zwarte gaten hetzelfde.
Een team van sterrenkundigen onder leiding van Michael Coriat (nu verbonden aan de Universiteit van Southampton) vond onlangs een zwart gat dat leek te schakelen tussen de twee soorten krachtbronnen, afhankelijk van zijn helderheid. Dit leek erop te duiden dat zwarte gaten niet twee verschillende krachtbronnen hebben, maar veel meer dat elk zwart gat kan schakelen tussen twee verschillende versnellingen.
Peter Jonker en promovenda Eva Ratti van SRON hebben nu een belangrijk volgend stukje van deze puzzel weten te leggen. Door gebruik te maken van waarnemingen van de röntgen-ruimtetelescoop Chandra en de EVLA-radiotelescoop in New Mexico konden ze twee zwarte gaten tot aan het einde van een 'vreetbui' nauwkeurig observeren. Jonker en Ratti ontdekten dat ook deze twee zwarte gaten beschikken over het vermogen om te schakelen. Volgens Jonker is dit stevig bewijs voor de theorie dat alle zwarte gaten naar een andere versnelling kunnen schakelen. Bovendien ontdekten de astronomen dat het overschakelen bij de drie zwarte gaten bij dezelfde helderheid gebeurt.
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Heeft het dan wel zin om over de informatie-paradox of de vraag wat er met de entropie gebeurt te spreken? Als materie nooit de waarnemingshorizon bereikt voor een extern waarnemer, dan blijft vanuit zijn gezichtspunt de informatie aanwezig tot het einde der tijden. Idem voor de entropie.quote:
[..]
Een buitenstaander ziet een zwart gat nooit "volledig ontstaan", omdat de instorting van de ster op een gegeven moment voor zo'n buitenstaander steeds langzamer lijkt te gaan
[..]
Tijdsdilatatie door de zwaartekracht vertraagt een klok die in een zwart gat valt volgens: T=T0/(1-2GM/Rc2)1/2
Hoe kan een zwart gat zich uberhaupt vormen in eindige tijd voor een externe waarnemer? Waar komen de bestaande zwarte gaten vandaan?
doderok?quote:
[..]
Heeft het dan wel zin om over de informatie-paradox of de vraag wat er met de entropie gebeurt te spreken? Als materie nooit de waarnemingshorizon bereikt voor een extern waarnemer, dan blijft vanuit zijn gezichtspunt de informatie aanwezig tot het einde der tijden. Idem voor de entropie.
Tijdsdilatatie door de zwaartekracht vertraagt een klok die in een zwart gat valt volgens: T=T0/(1-2GM/Rc2)1/2
Hoe kan een zwart gat zich uberhaupt vormen in eindige tijd voor een externe waarnemer? Waar komen de bestaande zwarte gaten vandaan?
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
19-07-2012
Middelzware zwarte gaten ontstaan zoals planeten
Astronomen gaan ervan uit dat er naast 'stellaire' zwarte gaten, met massa's van enkele zonsmassa's, en de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, die vele miljoenen zonsmassa's zwaar zijn, ook 'middelzware' zwarte gaten bestaan. Maar tot nu toe zijn maar heel weinig van deze objecten opgespoord. Volgens astronomen van een aantal Amerikaanse instituten zou dat wel eens kunnen komen doordat op de verkeerde plaatsen is gezocht.
De geboorte van een middelzwaar zwart gat begint met de dood van een zware ster, waarvan de kern tot een zwart gat ineenstort. Naarmate zo'n zwart gat meer materie uit zijn omgeving opslokt, neemt zijn massa toe. Het probleem is echter dat zelfs de 'dichtbevolkste' delen van een sterrenstelsel te leeg zijn om een stellair zwart tot een middelzwaar zwart gat uit te laten groeien.
Daarom hebben de Amerikaanse astronomen hun blik gericht op de directe omgeving van de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, die doorgaans omringd zijn door een schijf van gas. Modelberekeningen laten zien dat als een stellair zwart gat in die schijf terechtkomt, het gemakkelijk duizenden zonsmassa's aan materie kan opslokken. In feite gaat het hierbij om hetzelfde proces dat in de materieschijf rond een jonge ster tot het ontstaan van grote gasplaneten leidt.
De beste plek om een middelzwaar zwart gat op te sporen zou dus de kern van een sterrenstelsel zijn.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Middelzware zwarte gaten ontstaan zoals planeten
Astronomen gaan ervan uit dat er naast 'stellaire' zwarte gaten, met massa's van enkele zonsmassa's, en de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, die vele miljoenen zonsmassa's zwaar zijn, ook 'middelzware' zwarte gaten bestaan. Maar tot nu toe zijn maar heel weinig van deze objecten opgespoord. Volgens astronomen van een aantal Amerikaanse instituten zou dat wel eens kunnen komen doordat op de verkeerde plaatsen is gezocht.
De geboorte van een middelzwaar zwart gat begint met de dood van een zware ster, waarvan de kern tot een zwart gat ineenstort. Naarmate zo'n zwart gat meer materie uit zijn omgeving opslokt, neemt zijn massa toe. Het probleem is echter dat zelfs de 'dichtbevolkste' delen van een sterrenstelsel te leeg zijn om een stellair zwart tot een middelzwaar zwart gat uit te laten groeien.
Daarom hebben de Amerikaanse astronomen hun blik gericht op de directe omgeving van de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels, die doorgaans omringd zijn door een schijf van gas. Modelberekeningen laten zien dat als een stellair zwart gat in die schijf terechtkomt, het gemakkelijk duizenden zonsmassa's aan materie kan opslokken. In feite gaat het hierbij om hetzelfde proces dat in de materieschijf rond een jonge ster tot het ontstaan van grote gasplaneten leidt.
De beste plek om een middelzwaar zwart gat op te sporen zou dus de kern van een sterrenstelsel zijn.
© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
WISE vindt miljoenen zwarte gaten
31 augustus 2012 om 15:13 uur door Tim Kraaijvanger
Zwarte gaten zijn zo goed als onzichtbaar voor het blote oog. Dit is echter geen probleem voor de infraroodtelescoop WISE. In infrarood licht zijn zwarte gaten namelijk veel beter te zien. Zo goed zelfs, dat WISE al miljoenen kandidaat-zwarte gaten heeft ontdekt.
In een nieuw persbericht blikt NASA terug op de succesvolle WISE-missie. “Dankzij WISE vonden wetenschappers veel verborgen objecten”, vertelt wetenschapper Hashima Hasan, die meewerkte aan het WISE-programma. “Denk aan supermassieve zwarte gaten, heldere sterrenstelsels, asteroïden en de koudste sterren.
Supermassieve zwarte gaten
WISE heeft de volledige hemel twee keer in infrarood licht gescand. Begin 2011 werd de missie wegens geldnood gestaakt. In één onderzoek gebruikten wetenschappers WISE om 2,5 miljoen actieve supermassieve zwarte gaten te vinden. Tweederde van deze zwarte gaten was nog nooit eerder gevonden.
HotDOGs
In twee andere WISE-papers meldden wetenschappers de vondst van circa duizend kandidaat-hotDOGs. Dit zijn de meest krachtige en helderste sterrenstelsels in het heelal. HotDOGs (niet te verwarren met het worstenbroodje) schijnen honderd triljoen keer feller dan onze zon. Ze zijn in normaal licht echter nauwelijks zichtbaar, omdat deze sterrenstelsels schuilen in stoffige gebieden. In infrarood licht zijn ze gelukkig wel te traceren.
Van de duizend kandidaat-hotDOGs zijn nu meer dan 100 objecten bevestigd door wetenschappers die de Keck-telescopen gebruikten. De verwachting is dat de komende maanden en jaren meer kandidaat-hotDOGs hun kandidaat-status verliezen.
Toekomst?
De WISE-satelliet functioneert nog goed, maar de vraag is of de satelliet ooit weer wordt geactiveerd. Een eventuele derde missie kost circa 6,5 miljoen dollar. En dat bedrag schijnt NASA niet op de plank te hebben liggen. Gelukkig heeft WISE een erfenis in de vorm van veel gegevens achtergelaten. En het zal nog wel even duren voordat wetenschappers al deze data hebben doorgespit.
www.scientias.nl
31 augustus 2012 om 15:13 uur door Tim Kraaijvanger
Zwarte gaten zijn zo goed als onzichtbaar voor het blote oog. Dit is echter geen probleem voor de infraroodtelescoop WISE. In infrarood licht zijn zwarte gaten namelijk veel beter te zien. Zo goed zelfs, dat WISE al miljoenen kandidaat-zwarte gaten heeft ontdekt.
In een nieuw persbericht blikt NASA terug op de succesvolle WISE-missie. “Dankzij WISE vonden wetenschappers veel verborgen objecten”, vertelt wetenschapper Hashima Hasan, die meewerkte aan het WISE-programma. “Denk aan supermassieve zwarte gaten, heldere sterrenstelsels, asteroïden en de koudste sterren.
Supermassieve zwarte gaten
WISE heeft de volledige hemel twee keer in infrarood licht gescand. Begin 2011 werd de missie wegens geldnood gestaakt. In één onderzoek gebruikten wetenschappers WISE om 2,5 miljoen actieve supermassieve zwarte gaten te vinden. Tweederde van deze zwarte gaten was nog nooit eerder gevonden.
HotDOGs
In twee andere WISE-papers meldden wetenschappers de vondst van circa duizend kandidaat-hotDOGs. Dit zijn de meest krachtige en helderste sterrenstelsels in het heelal. HotDOGs (niet te verwarren met het worstenbroodje) schijnen honderd triljoen keer feller dan onze zon. Ze zijn in normaal licht echter nauwelijks zichtbaar, omdat deze sterrenstelsels schuilen in stoffige gebieden. In infrarood licht zijn ze gelukkig wel te traceren.
Van de duizend kandidaat-hotDOGs zijn nu meer dan 100 objecten bevestigd door wetenschappers die de Keck-telescopen gebruikten. De verwachting is dat de komende maanden en jaren meer kandidaat-hotDOGs hun kandidaat-status verliezen.
Toekomst?
De WISE-satelliet functioneert nog goed, maar de vraag is of de satelliet ooit weer wordt geactiveerd. Een eventuele derde missie kost circa 6,5 miljoen dollar. En dat bedrag schijnt NASA niet op de plank te hebben liggen. Gelukkig heeft WISE een erfenis in de vorm van veel gegevens achtergelaten. En het zal nog wel even duren voordat wetenschappers al deze data hebben doorgespit.
www.scientias.nl
03-10-2012
Astronomen ontdekken voor het eerst zwarte gaten in bolvormige sterrenhoop
© afp.
Astronomen hebben voor het eerst zwarte gaten in een bolvormige sterrenhoop in onze Melkweg ontdekt, zo heeft het wetenschappelijke vakblad Nature bericht.
In de majestueuze sterrenhoop M22 stootte een internationaal onderzoeksteam op twee zwarte gaten met telkens 10 tot 20 keer de massa van onze Zon. Het team rond Laura Chomiuk van de Michigan State University gewaagt van een verrassing.
Bolvormige sterrenhopen behoren tot de oudste structuren van het universum. Zij omvatten duizenden sterren en zijn met een leeftijd tot 13 miljard jaar bijna even oud als de kosmos.
Astronomen gaan ervan uit dat in dergelijke stelsels al vroeg talrijke zwarte gaten zijn ontstaan, maar eruit zijn gecatapulteerd.
Tot de vondst met de Very Large Array van het Amerikaanse radio-astronomiedienst NRAO was er echter nog geen enkel zwart gat in een bolvormige sterrenhoop waargenomen.
(HLN)
Astronomen ontdekken voor het eerst zwarte gaten in bolvormige sterrenhoop
© afp.
Astronomen hebben voor het eerst zwarte gaten in een bolvormige sterrenhoop in onze Melkweg ontdekt, zo heeft het wetenschappelijke vakblad Nature bericht.
In de majestueuze sterrenhoop M22 stootte een internationaal onderzoeksteam op twee zwarte gaten met telkens 10 tot 20 keer de massa van onze Zon. Het team rond Laura Chomiuk van de Michigan State University gewaagt van een verrassing.
Bolvormige sterrenhopen behoren tot de oudste structuren van het universum. Zij omvatten duizenden sterren en zijn met een leeftijd tot 13 miljard jaar bijna even oud als de kosmos.
Astronomen gaan ervan uit dat in dergelijke stelsels al vroeg talrijke zwarte gaten zijn ontstaan, maar eruit zijn gecatapulteerd.
Tot de vondst met de Very Large Array van het Amerikaanse radio-astronomiedienst NRAO was er echter nog geen enkel zwart gat in een bolvormige sterrenhoop waargenomen.
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Blijft alle invallende materie dan ook daadwerkelijk in de waarnemingshorizon steken dan is het zwarte gat hol.quote:
[..]
Heeft het dan wel zin om over de informatie-paradox of de vraag wat er met de entropie gebeurt te spreken? Als materie nooit de waarnemingshorizon bereikt voor een extern waarnemer, dan blijft vanuit zijn gezichtspunt de informatie aanwezig tot het einde der tijden. Idem voor de entropie.
Het gevolg is dan dat in die interne ruimte geen zwaartekracht heerst omdat het om een bolschil gaat.
Ik zie nu grote gelijkenis met het heelal dat zich ook in zo`n bolschil bevindt, vóór de big bang was alles in een zwart gat geconcentreerd, dat is nog steeds zo.
Het is natuurlijk ook mogelijk dat ik een beetje op hol geslagen ben.
29-10-2012
Zwart gat blaast gigantische bel
Links de bel van materie in het radiospectrum, rechts dezelfde regio in het optische spectrum. Francesco de Gasperin/LOFAR
Met de nieuwe Nederlandse radiotelescoop LOFAR zijn de beste plaatjes tot nu toe gemaakt van een ‘bellenblazend’ zwart gat. De bel is ruwweg 100.000 lichtjaar groot en bestaat uit materiedeeltjes die door het zwarte gat zijn uitgespuwd.
Dat zwarte gaten niet alleen maar dingen opslokken was al langer bekend. Aan de polen van zwart gaten worden vaak sterke, naar buiten gerichte stralen van materiedeeltjes waargenomen. Vermoed werd dat op deze manier grote bellen van materie kunnen worden ‘opgeblazen’.
Het was echter niet zo makkelijk deze bellen waar te nemen. De uitgespuwde materie zendt nauwelijks zichtbaar licht uit en wordt niet waargenomen door optische telescopen. In het radiospectrum hebben astronomen van onder andere de Radboud Universiteit in Nijmegen nu meer succes. Met de gloednieuwe radiotelescoop LOFAR zagen ze rondom het sterrenstelsel M87 een enorme bel van materie afkomstig is van het zwarte gat in het centrum van dit stelsel.
LOFAR is gevoelig voor radiostraling met een golflengte van 1,3 tot 30 meter. Nog niet eerder was er zo’n gevoelig meetinstrument voor dit spectrum. De telescoop bestaat uit duizenden antennes verspreid over Nederland, Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Zweden. Doordat alle antennes aan elkaar zijn gekoppeld functioneren ze als één grote telescoop. Het centrum van deze internationale radiotelescoop ligt in de provincie Drenthe. (Roel van der Heijden)
(allesoversterrenkunde)
Zwart gat blaast gigantische bel
Links de bel van materie in het radiospectrum, rechts dezelfde regio in het optische spectrum. Francesco de Gasperin/LOFAR
Met de nieuwe Nederlandse radiotelescoop LOFAR zijn de beste plaatjes tot nu toe gemaakt van een ‘bellenblazend’ zwart gat. De bel is ruwweg 100.000 lichtjaar groot en bestaat uit materiedeeltjes die door het zwarte gat zijn uitgespuwd.
Dat zwarte gaten niet alleen maar dingen opslokken was al langer bekend. Aan de polen van zwart gaten worden vaak sterke, naar buiten gerichte stralen van materiedeeltjes waargenomen. Vermoed werd dat op deze manier grote bellen van materie kunnen worden ‘opgeblazen’.
Het was echter niet zo makkelijk deze bellen waar te nemen. De uitgespuwde materie zendt nauwelijks zichtbaar licht uit en wordt niet waargenomen door optische telescopen. In het radiospectrum hebben astronomen van onder andere de Radboud Universiteit in Nijmegen nu meer succes. Met de gloednieuwe radiotelescoop LOFAR zagen ze rondom het sterrenstelsel M87 een enorme bel van materie afkomstig is van het zwarte gat in het centrum van dit stelsel.
LOFAR is gevoelig voor radiostraling met een golflengte van 1,3 tot 30 meter. Nog niet eerder was er zo’n gevoelig meetinstrument voor dit spectrum. De telescoop bestaat uit duizenden antennes verspreid over Nederland, Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Zweden. Doordat alle antennes aan elkaar zijn gekoppeld functioneren ze als één grote telescoop. Het centrum van deze internationale radiotelescoop ligt in de provincie Drenthe. (Roel van der Heijden)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
<a href="http://www.vwkweb.nl/" rel="nofollow" target="_blank">Vereniging voor weerkunde en klimatologie</a>
<a href="http://www.estofex.org/" rel="nofollow" target="_blank">ESTOFEX</a>
<a href="http://www.estofex.org/" rel="nofollow" target="_blank">ESTOFEX</a>
Op
quote:
[..]
De alcohol- en (op meth na) drugs-vrije versie ervan.
Je bent er nog, we maakten ons al zorgen
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
13-12-2012
Zwarte gaten gedragen zich opvallend uniform
Impressie van een actief zwart gat. NASA E/PO - Sonoma State University, Aurore Simonnet
Zwarte gaten kennen allerlei gewichtsklassen. Sommige wegen 'slechts' een paar zonsmassa's, andere zijn een miljard keer zo zwaar. Onderzoek door twee NASA-satellieten laat zien dat het gedrag van al deze zwarte gaten opmerkelijke overeenkomsten vertoont (Science, 14 december). Dat kan erop wijzen dat steeds dezelfde fysische processen aan het werk zijn.
Als een zwart gat materie uit zijn omgeving opslokt, wordt het 'actief'. Rond het zwarte gat hoopt de materie zich op tot een draaiende schijf, waarin de temperaturen extreme waarden bereikt. Aan de binnenste rand van de schijf, bij de overgang naar de 'horizon' van het zwarte gat, wordt een deel van de materie versneld en schiet zij in twee bundels loodrecht op de schijf terug de ruimte in.
De materiedeeltjes in de bundels of 'jets' van een actief zwart gat bereiken snelheden in de buurt van de lichtsnelheid. Als die snelle deeltjes onderweg op andere materie botsen, komt gammastraling vrij – een zeer energierijke vorm van straling die waarneembaar is met de satellieten Swift en Fermi.
Op welke manier de materie in de omgeving van een actief zwart gat tot zulke kolossale snelheden wordt versneld, is nog niet helemaal duidelijk. Maar uit het onderzoek met de beide NASA-satellieten blijkt dat – ongeacht de massa, leeftijd of omgeving van het zwarte gat – steeds ruwweg 3 tot 15 procent energie opgaat aan het produceren van gammastraling.
Dat kan twee dingen betekenen. De eerste mogelijkheid is de jets van alle zwarte gaten op dezelfde manier ontstaan. Een andere mogelijkheid is dat er verschillende mechanismen bestaan die vrijwel identieke resultaten geven. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten gedragen zich opvallend uniform
Impressie van een actief zwart gat. NASA E/PO - Sonoma State University, Aurore Simonnet
Zwarte gaten kennen allerlei gewichtsklassen. Sommige wegen 'slechts' een paar zonsmassa's, andere zijn een miljard keer zo zwaar. Onderzoek door twee NASA-satellieten laat zien dat het gedrag van al deze zwarte gaten opmerkelijke overeenkomsten vertoont (Science, 14 december). Dat kan erop wijzen dat steeds dezelfde fysische processen aan het werk zijn.
Als een zwart gat materie uit zijn omgeving opslokt, wordt het 'actief'. Rond het zwarte gat hoopt de materie zich op tot een draaiende schijf, waarin de temperaturen extreme waarden bereikt. Aan de binnenste rand van de schijf, bij de overgang naar de 'horizon' van het zwarte gat, wordt een deel van de materie versneld en schiet zij in twee bundels loodrecht op de schijf terug de ruimte in.
De materiedeeltjes in de bundels of 'jets' van een actief zwart gat bereiken snelheden in de buurt van de lichtsnelheid. Als die snelle deeltjes onderweg op andere materie botsen, komt gammastraling vrij – een zeer energierijke vorm van straling die waarneembaar is met de satellieten Swift en Fermi.
Op welke manier de materie in de omgeving van een actief zwart gat tot zulke kolossale snelheden wordt versneld, is nog niet helemaal duidelijk. Maar uit het onderzoek met de beide NASA-satellieten blijkt dat – ongeacht de massa, leeftijd of omgeving van het zwarte gat – steeds ruwweg 3 tot 15 procent energie opgaat aan het produceren van gammastraling.
Dat kan twee dingen betekenen. De eerste mogelijkheid is de jets van alle zwarte gaten op dezelfde manier ontstaan. Een andere mogelijkheid is dat er verschillende mechanismen bestaan die vrijwel identieke resultaten geven. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Hoorde eens een keer voorbij komen dat via zwarte gaten zwaartekracht misschien 'lekt' naar parallele universums, wat vinden jullie van dat idee? Ben een n00b hoor wat dit betreft, maar vond het wel een grappig idee..
Om nu een heel nieuw topic voor mijn noobvraag te openen is wat veel van het goede, maar als ik het dus goed begrijp is het in theorie dus zo, dat als je het licht kunt inhalen, je terug kunt in de tijd?
En dus stel dat ik het licht 22 jaar inhaal, dan zou ik mijn eigen ontstaan kunnen aanschouwen bij wijze van spreke?
En dus stel dat ik het licht 22 jaar inhaal, dan zou ik mijn eigen ontstaan kunnen aanschouwen bij wijze van spreke?
Aanschouwen ja. Maar je zou het verder niet kunnen beinvloeden. Hoewel het licht zich wel steeds verder verspreid dus op een gegeven moment zou je een gigantische ontvanger moeten hebben volgens mij.quote:
Om nu een heel nieuw topic voor mijn noobvraag te openen is wat veel van het goede, maar als ik het dus goed begrijp is het in theorie dus zo, dat als je het licht kunt inhalen, je terug kunt in de tijd?
En dus stel dat ik het licht 22 jaar inhaal, dan zou ik mijn eigen ontstaan kunnen aanschouwen bij wijze van spreke?
Opgeblazen gevoel of winderigheid? Zo opgelost met Rennie!
De tijd-ruimte waarin wij leven is een gemeenschappelijke ruimte, d.w.z. het is de gemeenschappelijke deler van alle multiversale mogelijkheden. Zodra je sneller dan het licht gaat (wat zover we weten niet zou kunnen), ga je voorbij het punt waarin de mogelijkheden samenkomen. Je gaat dus een tijd-ruimte in zonder mogelijkheden, waarin je zelf niet meer kan bestaan, behalve als je een bevroren pannekoek wilt zijn. Wat wel zo is, als je bevroren pannekoek toch energie verliest, zou je afremmen en zou je vanzelf weer in gemeenschappelijke ruimte kunnen uitkomen. Wat dan miljarden jaren kan duren, kan voor jou een seconde geduurd hebben. Alleen, waar je uitkomt, geen idee. Dat ligt eraan, of dit universum eindeloos 'gegenereerd' kan worden, of dat het in geval van weinig mogelijkheiden weer uitkomt op zichzelf. In dat geval zou je daadwerkelijk door de tijd kunnen reizen. Het parallelle universum waar je dan op uitkomt, wordt ter plekke gegenereerd uit de rest van de gemeenschappelijke mogelijkheden, dan kan het dus indien je terugkeert op dezelfde plek, anders blijken te zijn geworden dan waar je vandaan kwam. Jezelf tegenkomen zou bijna onmogelijk zijn, zelfs al keer je terug op dezelfde plek en dezelfde tijd.. Nouja, zo zie ik het voor me.quote:
Om nu een heel nieuw topic voor mijn noobvraag te openen is wat veel van het goede, maar als ik het dus goed begrijp is het in theorie dus zo, dat als je het licht kunt inhalen, je terug kunt in de tijd?
En dus stel dat ik het licht 22 jaar inhaal, dan zou ik mijn eigen ontstaan kunnen aanschouwen bij wijze van spreke?
18-12-2012
Meer ultrazware zwarte gaten dan gedacht
Er zijn misschien wel meer zwarte gaten van de allerzwaarste categorie dan tot nu toe werd gedacht. Astronomen verbonden aan NASA, die op zoek gingen naar deze monsters met een gewicht van tussen de 10 en 40 miljard zonsmassa’s, vonden er tot hun verrassing 10 in de 18 clusters van sterrenstelsels die ze bekeken.
De clusters werden onder de loep genomen met de Chandra röntgensatelliet van NASA. En in de kern van meer dan de helft van deze clusters werd een bron van zeer sterke röntgenstraling gedetecteerd, ofwel dé aanwijzing voor de aanwezigheid van een zwart gat. Die straling is volgens de theorie afkomstig van materie die sterk wordt versneld en verhit op het moment dat ze het zwarte gat invalt.
Ook stelt de theorie dat er een relatie is tussen de intensiteit van de röntgenstraling en de massa van het zwarte gat. Op basis van de gemeten intensiteiten concluderen de astronomen dat ze in 10 gevallen te maken hebben met ultrazware zwarte gaten. Tot nu toe waren er slechts enkele van deze exemplaren bekend.
In eerder onderzoek werd de massa van dit soort zwarte gaten geschat aan de hand van hun interactie met hun directe omgeving. Dat leverde massa’s op die wel een tienvoud minder waren. Volgens de astronomen betekenen de nieuwe resultaten dan ook dat we de interactie tussen de ultrazware zwarte gaten en hun omgeving nog niet goed begrijpen.
Hun claim wordt kracht bijgezet door een derde onderzoek. Daarin werd aan de hand van bewegingen van sterren rondom één van deze zwarte gaten bevestigd dat het inderdaad om een ultrazwaar exemplaar gaat. (Roel van der Heijden)
(allesoversterrenkunde)
Meer ultrazware zwarte gaten dan gedacht
Er zijn misschien wel meer zwarte gaten van de allerzwaarste categorie dan tot nu toe werd gedacht. Astronomen verbonden aan NASA, die op zoek gingen naar deze monsters met een gewicht van tussen de 10 en 40 miljard zonsmassa’s, vonden er tot hun verrassing 10 in de 18 clusters van sterrenstelsels die ze bekeken.
De clusters werden onder de loep genomen met de Chandra röntgensatelliet van NASA. En in de kern van meer dan de helft van deze clusters werd een bron van zeer sterke röntgenstraling gedetecteerd, ofwel dé aanwijzing voor de aanwezigheid van een zwart gat. Die straling is volgens de theorie afkomstig van materie die sterk wordt versneld en verhit op het moment dat ze het zwarte gat invalt.
Ook stelt de theorie dat er een relatie is tussen de intensiteit van de röntgenstraling en de massa van het zwarte gat. Op basis van de gemeten intensiteiten concluderen de astronomen dat ze in 10 gevallen te maken hebben met ultrazware zwarte gaten. Tot nu toe waren er slechts enkele van deze exemplaren bekend.
In eerder onderzoek werd de massa van dit soort zwarte gaten geschat aan de hand van hun interactie met hun directe omgeving. Dat leverde massa’s op die wel een tienvoud minder waren. Volgens de astronomen betekenen de nieuwe resultaten dan ook dat we de interactie tussen de ultrazware zwarte gaten en hun omgeving nog niet goed begrijpen.
Hun claim wordt kracht bijgezet door een derde onderzoek. Daarin werd aan de hand van bewegingen van sterren rondom één van deze zwarte gaten bevestigd dat het inderdaad om een ultrazwaar exemplaar gaat. (Roel van der Heijden)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
08-01-2013
Ruimtetelescoop NuSTAR legt mysterieuze zwarte gaten vast
Met de Amerikaanse ruimtetelescoop NuSTAR is de hoogenergetische röntgenstraling vastgelegd van twee mysterieuze zwarte gaten in de spiraalarmen van het nabijgelegen sterrenstelsel IC342. NuSTAR werd in juni 2012 gelanceerd; de eerste waarnemingsresultaten zijn vandaag gepresenteerd op de 221e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach. Nooit eerder is de sterrenhemel in dit golflengtegebied zo gedetailleerd vastgelegd.
De röntgenstraling van de twee zwarte gaten (de paarse vlekken op de foto) is veel intenser dan je zou verwachten van een normaal 'stellair' zwart gat met een massa van een paar zonsmassa's. Door de NuSTAR-waarnemingen te vergelijken met metingen van het Chandra X-ray Observatory op minder energierijke golflengten hopen sterrenkundigen te achterhalen hoe die grote röntgenhelderheid verklaard kan worden: óf er is sprake van een veel zwaarder zwart gat, met een massa van misschien wel enkele honderden zonsmassa's, of de twee zwarte gaten in IC342 hebben wél een normale, relatief geringe massa, maar gedragen zich heel anders dan de standaardtheorieën voorspellen.
NuSTAR legde in de afgelopen maanden ook de hoogenergetischge röntgenstraling vast van Cassiopeia A, het restant van een supernova die enkele eeuwen geleden explodeerde. (GS)
NASA's NuSTAR Catches Black Holes in Galaxy Web (origineel persbericht
(allesoversterrenkunde)
Ruimtetelescoop NuSTAR legt mysterieuze zwarte gaten vast
Met de Amerikaanse ruimtetelescoop NuSTAR is de hoogenergetische röntgenstraling vastgelegd van twee mysterieuze zwarte gaten in de spiraalarmen van het nabijgelegen sterrenstelsel IC342. NuSTAR werd in juni 2012 gelanceerd; de eerste waarnemingsresultaten zijn vandaag gepresenteerd op de 221e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach. Nooit eerder is de sterrenhemel in dit golflengtegebied zo gedetailleerd vastgelegd.
De röntgenstraling van de twee zwarte gaten (de paarse vlekken op de foto) is veel intenser dan je zou verwachten van een normaal 'stellair' zwart gat met een massa van een paar zonsmassa's. Door de NuSTAR-waarnemingen te vergelijken met metingen van het Chandra X-ray Observatory op minder energierijke golflengten hopen sterrenkundigen te achterhalen hoe die grote röntgenhelderheid verklaard kan worden: óf er is sprake van een veel zwaarder zwart gat, met een massa van misschien wel enkele honderden zonsmassa's, of de twee zwarte gaten in IC342 hebben wél een normale, relatief geringe massa, maar gedragen zich heel anders dan de standaardtheorieën voorspellen.
NuSTAR legde in de afgelopen maanden ook de hoogenergetischge röntgenstraling vast van Cassiopeia A, het restant van een supernova die enkele eeuwen geleden explodeerde. (GS)
NASA's NuSTAR Catches Black Holes in Galaxy Web (origineel persbericht
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
30-01-2013
Nieuwe techniek vergemakkelijkt 'weging' zwart gat
Hubble-opname van het sterrenstelsel NGC 4526 die over de gemeten verdeling van koud moleculair gas (paars) heen is gelegd. NASA/ESA/Timothy A. Davis
Een internationaal team van astronomen heeft een nieuwe manier bedacht om de massa's van de kolossale zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels te bepalen. Bij de nieuwe methode wordt de snelheid gemeten waarmee koolmonoxide-moleculen om zo'n zwart gat draaien (Nature, 31 januari).
In het centrum van bijna elk sterrenstelsel houdt zich een zwart gat schuil. De massa's van deze objecten liggen doorgaans in de orde van vele miljoenen of enkele miljarden zonsmassa's. Tot nu toe worden deze massa's bepaald door bijvoorbeeld naar de baanbewegingen van sterren of gaswolken in het centrum van het sterrenstelsel te kijken. Deze methode is echter nogal omslachtig en alleen bruikbaar voor relatief nabije stelsels.
Met de nieuwe techniek wordt gekeken naar de straling die koolmonoxide-moleculen uitzenden in het zogeheten submillimetergebied – een golflengtegebied dat op de grens van infrarood- en radiostraling ligt. Gas dat zich in de buurt van het centrum van een sterrenstelsel bevindt, staat onder invloed van de zwaartekracht: hoe zwaarder het daar aanwezige zwarte gat en hoe kleiner de afstand tot dat zwarte gat, des te sneller bewegen de gasmoleculen. De snelheid van het gas kan worden gemeten door gebruik te maken van het dopplereffect – de verschuiving van de golflengte van de straling die het gas uitzendt ten gevolge van zijn snelheid ten opzichte van de aarde.
Het eerste stelsel dat de astronomen op deze manier hebben onderzocht, is NGC 4526, een spiraalstelsel op ongeveer 55 miljoen lichtjaar van de aarde. De koolmonoxide in dat stelsel is gedetecteerd met de Combined Array for Research in Millimeter-wave Astronomy (CARMA), een opstelling van zes (sub)millimetertelescopen in Californië. Uit de snelheid waarmee het gas in de kern van NGC 4526 beweegt, blijkt dat het daar aanwezige zwarte gat een massa van ongeveer 450 miljoen zonsmassa's heeft.
Naar verwachting zullen met de (bijna voltooide) ALMA-telescoop in het noorden van Chili straks honderden sterrenstelsels op deze manier onderzocht worden. Het 'wegen' van een superzwaar zwart gat zal dan nog maar enkele uren in beslag nemen. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Nieuwe techniek vergemakkelijkt 'weging' zwart gat
Hubble-opname van het sterrenstelsel NGC 4526 die over de gemeten verdeling van koud moleculair gas (paars) heen is gelegd. NASA/ESA/Timothy A. Davis
Een internationaal team van astronomen heeft een nieuwe manier bedacht om de massa's van de kolossale zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels te bepalen. Bij de nieuwe methode wordt de snelheid gemeten waarmee koolmonoxide-moleculen om zo'n zwart gat draaien (Nature, 31 januari).
In het centrum van bijna elk sterrenstelsel houdt zich een zwart gat schuil. De massa's van deze objecten liggen doorgaans in de orde van vele miljoenen of enkele miljarden zonsmassa's. Tot nu toe worden deze massa's bepaald door bijvoorbeeld naar de baanbewegingen van sterren of gaswolken in het centrum van het sterrenstelsel te kijken. Deze methode is echter nogal omslachtig en alleen bruikbaar voor relatief nabije stelsels.
Met de nieuwe techniek wordt gekeken naar de straling die koolmonoxide-moleculen uitzenden in het zogeheten submillimetergebied – een golflengtegebied dat op de grens van infrarood- en radiostraling ligt. Gas dat zich in de buurt van het centrum van een sterrenstelsel bevindt, staat onder invloed van de zwaartekracht: hoe zwaarder het daar aanwezige zwarte gat en hoe kleiner de afstand tot dat zwarte gat, des te sneller bewegen de gasmoleculen. De snelheid van het gas kan worden gemeten door gebruik te maken van het dopplereffect – de verschuiving van de golflengte van de straling die het gas uitzendt ten gevolge van zijn snelheid ten opzichte van de aarde.
Het eerste stelsel dat de astronomen op deze manier hebben onderzocht, is NGC 4526, een spiraalstelsel op ongeveer 55 miljoen lichtjaar van de aarde. De koolmonoxide in dat stelsel is gedetecteerd met de Combined Array for Research in Millimeter-wave Astronomy (CARMA), een opstelling van zes (sub)millimetertelescopen in Californië. Uit de snelheid waarmee het gas in de kern van NGC 4526 beweegt, blijkt dat het daar aanwezige zwarte gat een massa van ongeveer 450 miljoen zonsmassa's heeft.
Naar verwachting zullen met de (bijna voltooide) ALMA-telescoop in het noorden van Chili straks honderden sterrenstelsels op deze manier onderzocht worden. Het 'wegen' van een superzwaar zwart gat zal dan nog maar enkele uren in beslag nemen. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
13-02-2013
Superzware zwarte gaten blijven groeien
Ook het zwarte gat in de kern van het Sombrerostelsel wordt gestaag zwaarder. ESO/P. Barthel
Ook de superzware zwarte gaten in de kernen van rustige, solitaire spiraalstelsels worden gestaag zwaarder. Dat volgt uit nieuw theoretisch onderzoek dat vandaag in het tijdschrift Astrophysical Journal is gepubliceerd.
In het centrum van bijna elk sterrenstelsel schuilt een zwart gat dat ruwweg een miljoen tot een miljard keer zo zwaar is als onze zon. Tot voor kort gingen astronomen ervan uit dat zo'n zwart gat het grootste deel van zijn massa verkrijgt als zijn sterrenstelsel in botsing komt met een soortgenoot. Er verzamelt zich dan veel gas rond het zwarte gat, dat heel heet wordt en veel licht uitzendt. Na zo'n 'groeispurt' zou de aanwas van het zwarte gat stagneren.
Recente waarnemingen met de Hubble-ruimtetelescoop hebben echter laten zien dat ook de zwarte gaten in spiraalstelsels die al lange tijd geen botsing hebben meegemaakt zwaarder worden. Het nieuwe onderzoek, waarbij gebruik is gemaakt van computersimulaties, doet daar nog een schepje bovenop: de kenmerken van deze rustige spiraalstelsels zijn alleen verklaarbaar als hun centrale zwarte gaten gewoon door blijven groeien.
Die gestage groei kan worden toegeschreven aan het regelmatig opslokken van relatief kleine hoeveelheden massa in de vorm van gaswolken. Zo hebben astronomen in het centrum van onze Melkweg onlangs een gaswolk ontdekt die later dit jaar door het daar aanwezige zwarte gat aan flarden wordt getrokken. Naar verwachting zal dit zwarte gat hierdoor de komende tien jaar vijftien aardmassa's zwaarder worden.
Het zwarte gat in het zogeheten Sombrerostelsel moet veel sneller groeien. De onderzoekers schatten dat dit exemplaar, dat de 500 miljoen zonsmassa's al is gepasseerd, gemiddeld ongeveer één zonsmassa per twintig jaar zwaarder wordt. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Superzware zwarte gaten blijven groeien
Ook het zwarte gat in de kern van het Sombrerostelsel wordt gestaag zwaarder. ESO/P. Barthel
Ook de superzware zwarte gaten in de kernen van rustige, solitaire spiraalstelsels worden gestaag zwaarder. Dat volgt uit nieuw theoretisch onderzoek dat vandaag in het tijdschrift Astrophysical Journal is gepubliceerd.
In het centrum van bijna elk sterrenstelsel schuilt een zwart gat dat ruwweg een miljoen tot een miljard keer zo zwaar is als onze zon. Tot voor kort gingen astronomen ervan uit dat zo'n zwart gat het grootste deel van zijn massa verkrijgt als zijn sterrenstelsel in botsing komt met een soortgenoot. Er verzamelt zich dan veel gas rond het zwarte gat, dat heel heet wordt en veel licht uitzendt. Na zo'n 'groeispurt' zou de aanwas van het zwarte gat stagneren.
Recente waarnemingen met de Hubble-ruimtetelescoop hebben echter laten zien dat ook de zwarte gaten in spiraalstelsels die al lange tijd geen botsing hebben meegemaakt zwaarder worden. Het nieuwe onderzoek, waarbij gebruik is gemaakt van computersimulaties, doet daar nog een schepje bovenop: de kenmerken van deze rustige spiraalstelsels zijn alleen verklaarbaar als hun centrale zwarte gaten gewoon door blijven groeien.
Die gestage groei kan worden toegeschreven aan het regelmatig opslokken van relatief kleine hoeveelheden massa in de vorm van gaswolken. Zo hebben astronomen in het centrum van onze Melkweg onlangs een gaswolk ontdekt die later dit jaar door het daar aanwezige zwarte gat aan flarden wordt getrokken. Naar verwachting zal dit zwarte gat hierdoor de komende tien jaar vijftien aardmassa's zwaarder worden.
Het zwarte gat in het zogeheten Sombrerostelsel moet veel sneller groeien. De onderzoekers schatten dat dit exemplaar, dat de 500 miljoen zonsmassa's al is gepasseerd, gemiddeld ongeveer één zonsmassa per twintig jaar zwaarder wordt. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
27-02-2013
Superzwaar zwart gat draait supersnel rond
Impressie van een superzwaar zwart gat dat door een accretieschijf wordt omgeven. (NASA/JPL-Caltech)
Het superzware zwarte gat in het centrum van het spiraalstelsel NGC 1365 draait zo snel rond, dat zijn 'oppervlak' bijna de snelheid van het licht haalt. Dat blijkt uit nieuwe gegevens die met de röntgensatellieten NuSTAR en XMM-Newton zijn verzameld. Het is voor het eerst dat astronomen de rotatiesnelheid van een superzwaar zwart gat nauwkeurig hebben kunnen meten (Nature, 28 februari).
De zwaartekracht van een zwart gat is dermate sterk dat, terwijl het object ronddraait, hij de omringende ruimte meesleept. Het 'oppervlak' van zo'n ronddraaiend zwart gat wordt de waarnemingshorizon genoemd. Alles wat deze grens passeert, wordt het zwarte gat in gesleurd.
Materie die van grote afstand naar het zwarte gat toe stroomt, verzamelt zich in eerste instantie in een zogeheten accretieschijf, waar zij door wrijvingskrachten zo sterk wordt verhit dat zij röntgenstraling uitzendt. Uit waarnemingen van de röntgenstraling uit de kern van NGC 1365 hebben astronomen kunnen vaststellen waar de overgang tussen accretieschijf en waarnemingshorizon ligt. Uit die ligging van die binnengrens kan worden afgeleid met welke snelheid het zwarte gat rondtolt.
Astronomen zijn geïnteresseerd in de rotatiesnelheid van zo'n zwart gat, omdat die snelheid informatie geeft over de manier waarop het object tot stand is gekomen. Hoewel het zwarte gat in NGC 1365 nu enkele miljoenen zonsmassa's zwaar is, was het niet altijd zo groot. Het is in de loop van miljarden jaren 'gegroeid' door sterren en gas uit zijn omgeving op te slokken en met andere zwarte gaten te fuseren.
Bij dat opslokken wint het zwarte gat niet alleen aan massa, maar wordt ook impulsmoment overgedragen – 'draaivermogen'. Als de materie die in de loop van de tijd naar het zwarte gat stroomt uit allerlei verschillende richtingen komt, levert dat niet veel snelheidswinst op. Bij het zwarte gat in NGC 1365 is duidelijk iets anders gebeurd: dat draait zo'n beetje op maximale snelheid. En dat betekent dat zijn groeiproces heel ordelijk moet zijn verlopen. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Superzwaar zwart gat draait supersnel rond
Impressie van een superzwaar zwart gat dat door een accretieschijf wordt omgeven. (NASA/JPL-Caltech)
Het superzware zwarte gat in het centrum van het spiraalstelsel NGC 1365 draait zo snel rond, dat zijn 'oppervlak' bijna de snelheid van het licht haalt. Dat blijkt uit nieuwe gegevens die met de röntgensatellieten NuSTAR en XMM-Newton zijn verzameld. Het is voor het eerst dat astronomen de rotatiesnelheid van een superzwaar zwart gat nauwkeurig hebben kunnen meten (Nature, 28 februari).
De zwaartekracht van een zwart gat is dermate sterk dat, terwijl het object ronddraait, hij de omringende ruimte meesleept. Het 'oppervlak' van zo'n ronddraaiend zwart gat wordt de waarnemingshorizon genoemd. Alles wat deze grens passeert, wordt het zwarte gat in gesleurd.
Materie die van grote afstand naar het zwarte gat toe stroomt, verzamelt zich in eerste instantie in een zogeheten accretieschijf, waar zij door wrijvingskrachten zo sterk wordt verhit dat zij röntgenstraling uitzendt. Uit waarnemingen van de röntgenstraling uit de kern van NGC 1365 hebben astronomen kunnen vaststellen waar de overgang tussen accretieschijf en waarnemingshorizon ligt. Uit die ligging van die binnengrens kan worden afgeleid met welke snelheid het zwarte gat rondtolt.
Astronomen zijn geïnteresseerd in de rotatiesnelheid van zo'n zwart gat, omdat die snelheid informatie geeft over de manier waarop het object tot stand is gekomen. Hoewel het zwarte gat in NGC 1365 nu enkele miljoenen zonsmassa's zwaar is, was het niet altijd zo groot. Het is in de loop van miljarden jaren 'gegroeid' door sterren en gas uit zijn omgeving op te slokken en met andere zwarte gaten te fuseren.
Bij dat opslokken wint het zwarte gat niet alleen aan massa, maar wordt ook impulsmoment overgedragen – 'draaivermogen'. Als de materie die in de loop van de tijd naar het zwarte gat stroomt uit allerlei verschillende richtingen komt, levert dat niet veel snelheidswinst op. Bij het zwarte gat in NGC 1365 is duidelijk iets anders gebeurd: dat draait zo'n beetje op maximale snelheid. En dat betekent dat zijn groeiproces heel ordelijk moet zijn verlopen. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
02-04-2013
Zwart gat wordt wakker en slikt 'super-Jupiter' in
Astronomen hebben gezien hoe een zwart gat na een decennialange slaap 'wakker werd' en een kleiner object verzwolg. Volgens ruimtevaartorganisatie ESA zal een soortgelijke gebeurtenis binnenkort in het centrum van ons Melkwegstelsel voorkomen.
Een computer-animatie van het zwarte gat (bij de blauwe streep) die de planeet of ster (de gouden bal) langzaam opslokt. © ESA.
Wat er precies gebeurde is niet helemaal duidelijk, maar het lijkt erop dat een supergrote gasplaneet (ter grootte van een paar Jupiters) of een heel kleine, zwakke ster slachtoffer werd van het zwarte gat. Dit gebeurde in sterrenstelsel NG4845, dat 47 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is.
De ontdekking werd gedaan door de Integral-telescoop van de ESA. Het is voor het eerst dat een zwart gat voor het oog van de telescoop een ster of planeet opslokt. Overigens denken de sterrenkundigen dat niet het hele ding is opgeslokt; de kern draait waarschijnlijk nog om het zwarte gat heen.
De ontdekking, waarover gepubliceerd wordt in Astronomy & Astrophysics, wordt overigens niet maar aan één telescoop overgelaten. Nadat Integral inderdaad iets bijzonders leek te zien, zijn er nog meer waarnemingen gedaan door drie andere telescopen. Deze bevestigden dat het hier inderdaad om een zwart gat ging dat na dertig jaar wakker werd om te 'eten'.
Vermoed wordt dat het zwarte gat in het midden van onze Melkweg zich binnenkort tegoed zal doen aan een compacte gaswolk, die op dit moment gevaarlijk dicht bij het gat zweeft.
(HLN)
Zwart gat wordt wakker en slikt 'super-Jupiter' in
Astronomen hebben gezien hoe een zwart gat na een decennialange slaap 'wakker werd' en een kleiner object verzwolg. Volgens ruimtevaartorganisatie ESA zal een soortgelijke gebeurtenis binnenkort in het centrum van ons Melkwegstelsel voorkomen.
Een computer-animatie van het zwarte gat (bij de blauwe streep) die de planeet of ster (de gouden bal) langzaam opslokt. © ESA.
Wat er precies gebeurde is niet helemaal duidelijk, maar het lijkt erop dat een supergrote gasplaneet (ter grootte van een paar Jupiters) of een heel kleine, zwakke ster slachtoffer werd van het zwarte gat. Dit gebeurde in sterrenstelsel NG4845, dat 47 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is.
De ontdekking werd gedaan door de Integral-telescoop van de ESA. Het is voor het eerst dat een zwart gat voor het oog van de telescoop een ster of planeet opslokt. Overigens denken de sterrenkundigen dat niet het hele ding is opgeslokt; de kern draait waarschijnlijk nog om het zwarte gat heen.
De ontdekking, waarover gepubliceerd wordt in Astronomy & Astrophysics, wordt overigens niet maar aan één telescoop overgelaten. Nadat Integral inderdaad iets bijzonders leek te zien, zijn er nog meer waarnemingen gedaan door drie andere telescopen. Deze bevestigden dat het hier inderdaad om een zwart gat ging dat na dertig jaar wakker werd om te 'eten'.
Vermoed wordt dat het zwarte gat in het midden van onze Melkweg zich binnenkort tegoed zal doen aan een compacte gaswolk, die op dit moment gevaarlijk dicht bij het gat zweeft.
(HLN)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
22-04-2013
Zwarte gaten kunnen licht werpen op de uitdijingsgeschiedenis van het heelal.
Illustratie van een superzwaar zwart gat in de kern van een sterrenstelsel. (educatedearth.net)
Volgens professor Hagai Netzer van de Tel Aviv University kunnen superzware zwarte gaten in ver verwijderde sterrenstelsels licht werpen op de uitdijingsgeschiedenis van het heelal. Onderzoek aan verre supernova's (exploderende sterren) heeft uitgewezen dat de uitdijingssnelheid van het heelal sinds enkele miljarden jaren aan het toenemen is, als gevolg van een mysterieuze donkere energie in de lege ruimte. Waarnemingen aan supernova's kunnen tot dit soort conclusies leiden omdat de exploderende sterren van een bepaald type altijd dezelfde lichtkracht hebben, waardoor de waargenomen helderheid direct informatie oplevert over de afstand. Volgens Netzer geldt iets soortgelijks voor zwarte gaten.
Superzware zwarte gaten in verre sterrenstelsels worden omgeven door heet gas, dat veel energierijke straling utizendt voordat het in het zwarte gat verdwijnt. Onderzoek aan relatief nabijgelegen zwarte gaten wijst uit dat de hoeveelheid uitgestraalde energie gerelateerd is aan de massa van het zwarte gat. Van verder weg gelegen zwarte gaten kan die massa worden bepaald door bijvoorbeeld metingen te doen aan bewegingssnelheden in de centrale delen van de betreffende sterrenstelsels. Als de massa op die manier is bepaald, is dus ook bekend hoeveel energie er door de omgeving van het zwarte gat wordt uitgestraald. Die 'lichtkracht' kan dan weer vergeleken worden met de waargenomen helderheid. Op die manier kunnen superzware zwarte gaten net als supernova-explosies gebruikt worden als een soort 'standaardkaarsen' die geschikt zijn voor kosmologisch onderzoek. Netzer heeft zijn bevindingen gepubliceerd in Physical Review Letters. (GS)
(allesoversterrenkunde)
Zwarte gaten kunnen licht werpen op de uitdijingsgeschiedenis van het heelal.
Illustratie van een superzwaar zwart gat in de kern van een sterrenstelsel. (educatedearth.net)
Volgens professor Hagai Netzer van de Tel Aviv University kunnen superzware zwarte gaten in ver verwijderde sterrenstelsels licht werpen op de uitdijingsgeschiedenis van het heelal. Onderzoek aan verre supernova's (exploderende sterren) heeft uitgewezen dat de uitdijingssnelheid van het heelal sinds enkele miljarden jaren aan het toenemen is, als gevolg van een mysterieuze donkere energie in de lege ruimte. Waarnemingen aan supernova's kunnen tot dit soort conclusies leiden omdat de exploderende sterren van een bepaald type altijd dezelfde lichtkracht hebben, waardoor de waargenomen helderheid direct informatie oplevert over de afstand. Volgens Netzer geldt iets soortgelijks voor zwarte gaten.
Superzware zwarte gaten in verre sterrenstelsels worden omgeven door heet gas, dat veel energierijke straling utizendt voordat het in het zwarte gat verdwijnt. Onderzoek aan relatief nabijgelegen zwarte gaten wijst uit dat de hoeveelheid uitgestraalde energie gerelateerd is aan de massa van het zwarte gat. Van verder weg gelegen zwarte gaten kan die massa worden bepaald door bijvoorbeeld metingen te doen aan bewegingssnelheden in de centrale delen van de betreffende sterrenstelsels. Als de massa op die manier is bepaald, is dus ook bekend hoeveel energie er door de omgeving van het zwarte gat wordt uitgestraald. Die 'lichtkracht' kan dan weer vergeleken worden met de waargenomen helderheid. Op die manier kunnen superzware zwarte gaten net als supernova-explosies gebruikt worden als een soort 'standaardkaarsen' die geschikt zijn voor kosmologisch onderzoek. Netzer heeft zijn bevindingen gepubliceerd in Physical Review Letters. (GS)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Leuke intro! Ik snap het deel dat "zwaartekracht slechts de vervorming van het toneel waarop alle fysische processen zich afspelen" niet helemaal, ik dacht nog steeds dat zwaartekracht de maken had met de aantrekkingskracht van materie op basis van hun massa. Misschien wat plaatjes of jip en janneke voorbeelden erbij?
18-06-2013
Supercomputer maakt simulatie van een zwart gat
Wat gebeurt er in het hart van een zwart gat? Een team van astronomen heeft een supercomputer gebruikt om te kijken hoe het gas rondom een zwart gat stroomt. De simulatie beantwoordt vragen waar astronomen al decennialang mee worstelen.
.Eén zo’n vraag is: hoe produceert een zwart gat krachtige röntgenstraling? Krachtige (of harde) röntgenstraling is tientallen tot honderden keren energierijker dan zachte röntgenstraling. Harde röntgenstraling is een teken dat er heet gas aanwezig moet zijn bij een zwart gat met een temperatuur van meer dan een miljard graden Celsius. Dit is echter niet het geval.
Corona
Wat wel gebeurt is dat de sterke magnetische velden gaan bruisen door het warme, dichte toestromende gas. Het schuim cirkelt met bijna de lichtsnelheid rond het zwarte gat en vormt een soort corona. Wanneer zachte röntgenstralen door de corona reizen – en hier in botsing komen met elektronen en andere deeltjes – veranderen ze in harde röntgenstralen.
Supercomputer
Om de simulatie te maken gebruikten de wetenschappers de Ranger supercomputer van de universiteit van Texas. De computersimulatie van onderzoekswetenschapper Scott Noble (Rochester Institute of Technology) gebruikte 960 van de bijna 63.000 CPU’s van de Ranger supercomputer en had in totaal 27 dagen nodig om af te ronden.
Video
Benieuwd naar de video?
(scientias.nl)
Supercomputer maakt simulatie van een zwart gat
Wat gebeurt er in het hart van een zwart gat? Een team van astronomen heeft een supercomputer gebruikt om te kijken hoe het gas rondom een zwart gat stroomt. De simulatie beantwoordt vragen waar astronomen al decennialang mee worstelen.
.Eén zo’n vraag is: hoe produceert een zwart gat krachtige röntgenstraling? Krachtige (of harde) röntgenstraling is tientallen tot honderden keren energierijker dan zachte röntgenstraling. Harde röntgenstraling is een teken dat er heet gas aanwezig moet zijn bij een zwart gat met een temperatuur van meer dan een miljard graden Celsius. Dit is echter niet het geval.
Corona
Wat wel gebeurt is dat de sterke magnetische velden gaan bruisen door het warme, dichte toestromende gas. Het schuim cirkelt met bijna de lichtsnelheid rond het zwarte gat en vormt een soort corona. Wanneer zachte röntgenstralen door de corona reizen – en hier in botsing komen met elektronen en andere deeltjes – veranderen ze in harde röntgenstralen.
Supercomputer
Om de simulatie te maken gebruikten de wetenschappers de Ranger supercomputer van de universiteit van Texas. De computersimulatie van onderzoekswetenschapper Scott Noble (Rochester Institute of Technology) gebruikte 960 van de bijna 63.000 CPU’s van de Ranger supercomputer en had in totaal 27 dagen nodig om af te ronden.
Video
Benieuwd naar de video?
(scientias.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
(19 september 2013)
Vergeet de oerknal, het universum ontstond mogelijk uit zwart gat
Fysici hebben een nieuwe theorie bedacht omtrent de totstandkoming van het universum. Ze stellen dat het universum ontstond nadat een vierdimensionale ster ineenstortte en veranderde in een zwart gat dat materiaal uitspuugde.
Volgens de theorie van de oerknal ontstond het universum uit één punt. Dat punt was ten eerste heel heet en had ten tweede een oneindig grote dichtheid (ook wel singulariteit genoemd). In een nieuw paper komen onderzoekers met een andere theorie.
Probleem
Dat onderzoekers met een nieuwe theorie komen, is niet zo heel gek. De oerknaltheorie mag dan al een tijdje in omloop zijn: de theorie is niet helemaal sluitend. Er zijn namelijk enkele zaken die we in het heelal waarnemen en die niet in de oerknal-theorie passen. Zo is er bijvoorbeeld het horizonprobleem. Het universum heeft een vrijwel uniforme temperatuur. En dat is vreemd. Want de oerknal was een gewelddadige gebeurtenis, hoe kan deze nu overal een gelijke temperatuur hebben gecreëerd? Een ander probleem is dat we in het huidige heelal geen magnetische monopolen (deeltjes met één magnetische pool) kunnen vinden, terwijl deze als het universum uit de oerknal is ontstaan in grote getale voor zouden moeten komen.
Zwart gat
De fysici dachten na over theorie die onder meer deze problemen zou kunnen verhelpen. En ze vonden die in de vorm van een vierdimensionale ster. Als zo’n ster zou sterven en een zwart gat zou vormen, zou het materiaal dat dit zwarte gat uitspuugt een 3D-braan rondom de 3D-waarnemingshorizon vormen en uitdijen.
Problemen oplossen
Het onderzoek lost het horizonprobleem op: de ster die instort en een zwart gat vormt moet tijd genoeg hebben gehad om in zijn kern een uniforme temperatuur te bereiken. Ook het monopoolprobleem veegt de theorie van tafel. De situatie waarin deze monopolen zouden moeten ontstaan doet zich niet voor als een vierdimensionale ster instort.
Niet sluitend
Ook deze nieuwe theorie is overigens niet sluitend. Zo leverde de Planck-telescoop onlangs informatie af omtrent de temperatuurfluctuaties in de kosmische achtergrondstraling die in lijn is met de oerknaltheorie, maar ietsje afwijkt van wat men op basis van deze nieuwe theorie zou verwachten. De onderzoekers laten zich daar echter niet door uit het veld slaan. Ze willen de theorie nog nauwkeuriger maken en hopen dat deze kleine afwijking dan het veld ruimt.
Of de onderzoekers zojuist ontdekt hebben hoe het universum ontstaan is? Dat is moeilijk te zeggen. We waren er tenslotte meer dan dertien miljard jaar geleden niet bij. Het enige wat we momenteel kunnen doen, is simulaties uitvoeren en kijken welke simulatie het dichtst bij de huidige situatie in de buurt komt. Maar of die simulatie dan ook een correcte afspiegeling van de werkelijkheid is?
(scientias.nl)
Vergeet de oerknal, het universum ontstond mogelijk uit zwart gat
Fysici hebben een nieuwe theorie bedacht omtrent de totstandkoming van het universum. Ze stellen dat het universum ontstond nadat een vierdimensionale ster ineenstortte en veranderde in een zwart gat dat materiaal uitspuugde.
Volgens de theorie van de oerknal ontstond het universum uit één punt. Dat punt was ten eerste heel heet en had ten tweede een oneindig grote dichtheid (ook wel singulariteit genoemd). In een nieuw paper komen onderzoekers met een andere theorie.
Probleem
Dat onderzoekers met een nieuwe theorie komen, is niet zo heel gek. De oerknaltheorie mag dan al een tijdje in omloop zijn: de theorie is niet helemaal sluitend. Er zijn namelijk enkele zaken die we in het heelal waarnemen en die niet in de oerknal-theorie passen. Zo is er bijvoorbeeld het horizonprobleem. Het universum heeft een vrijwel uniforme temperatuur. En dat is vreemd. Want de oerknal was een gewelddadige gebeurtenis, hoe kan deze nu overal een gelijke temperatuur hebben gecreëerd? Een ander probleem is dat we in het huidige heelal geen magnetische monopolen (deeltjes met één magnetische pool) kunnen vinden, terwijl deze als het universum uit de oerknal is ontstaan in grote getale voor zouden moeten komen.
Zwart gat
De fysici dachten na over theorie die onder meer deze problemen zou kunnen verhelpen. En ze vonden die in de vorm van een vierdimensionale ster. Als zo’n ster zou sterven en een zwart gat zou vormen, zou het materiaal dat dit zwarte gat uitspuugt een 3D-braan rondom de 3D-waarnemingshorizon vormen en uitdijen.
Problemen oplossen
Het onderzoek lost het horizonprobleem op: de ster die instort en een zwart gat vormt moet tijd genoeg hebben gehad om in zijn kern een uniforme temperatuur te bereiken. Ook het monopoolprobleem veegt de theorie van tafel. De situatie waarin deze monopolen zouden moeten ontstaan doet zich niet voor als een vierdimensionale ster instort.
Niet sluitend
Ook deze nieuwe theorie is overigens niet sluitend. Zo leverde de Planck-telescoop onlangs informatie af omtrent de temperatuurfluctuaties in de kosmische achtergrondstraling die in lijn is met de oerknaltheorie, maar ietsje afwijkt van wat men op basis van deze nieuwe theorie zou verwachten. De onderzoekers laten zich daar echter niet door uit het veld slaan. Ze willen de theorie nog nauwkeuriger maken en hopen dat deze kleine afwijking dan het veld ruimt.
Of de onderzoekers zojuist ontdekt hebben hoe het universum ontstaan is? Dat is moeilijk te zeggen. We waren er tenslotte meer dan dertien miljard jaar geleden niet bij. Het enige wat we momenteel kunnen doen, is simulaties uitvoeren en kijken welke simulatie het dichtst bij de huidige situatie in de buurt komt. Maar of die simulatie dan ook een correcte afspiegeling van de werkelijkheid is?
(scientias.nl)
quote:Two Supermassive Black Holes About To Embrace
NASA's WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer) satellite was looking at a distant galaxy, some 3.8 billion light-years away, and saw something rather unusual. At first they thought that they saw a galaxy was forming new stars at a furious rate, but upon closer checking, they found that they were seeing two supermassive black holes spiraling closer and closer to each other. The dance of this black hole duo started out slowly, with the objects circling each other at a distance of about a few thousand light-years.
As the black holes continued to spiral in toward each other, they were separated by just a few light-years. Supermassive black holes at the cores of galaxies typically shoot out pencil-straight jets, but in this case, the jet showed a zig-zag pattern. According to the scientists, a second massive black hole could, in essence, be pushing its weight around to change the shape of the other black hole's jet. Visible-light spectral data from the Gemini South telescope in Chile showed similar signs of abnormalities, thought to be the result of one black hole causing disk material surrounding the other black hole to clump. Together, these and other signs point to what is probably a fairly close-knit set of circling black holes, though the scientists can't say for sure how much distance separates them.
When the student is ready, the teacher will appear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
quote:New Class of "Hypervelocity Stars" Discovered Escaping the Galaxy
Astronomers have discovered a surprising new class of 'hypervelocity stars' that are moving at more than a million miles per hour, fast enough to escape the gravitational grasp of the Milky Way galaxy. The 20 hyper stars are about the same size as the sun and, other than their extreme speed, have the same composition as the stars in the galactic disk. The big surprise is that they don't seem to come from the galaxy's center. The generally accepted mechanism for producing hypervelocity stars relies on the extreme gravitational field of the supermassive black hole that resides in the galaxy's core.
When the student is ready, the teacher will appear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
Fascinerend. Maar wat is een vierdimensionale ster?quote:Op donderdag 19 september 2013 21:06 schreef RobbieRonald het volgende:
De fysici dachten na over theorie die onder meer deze problemen zou kunnen verhelpen. En ze vonden die in de vorm van een vierdimensionale ster. Als zo’n ster zou sterven en een zwart gat zou vormen, zou het materiaal dat dit zwarte gat uitspuugt een 3D-braan rondom de 3D-waarnemingshorizon vormen en uitdijen.
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
15-01-2014
Tekort aan stellaire zwarte gaten verklaard?
Artist’s impression van een dubbelster bestaande uit een snel roterende Be-ster en een zwart gat, beide omgeven door een zogeheten accretieschijf. (Nature)
Spaanse astronomen hebben ontdekt dat de snel roterende Be-ster MWC 656 een zwart gat van ongeveer vijf zonsmassa’s als begeleider heeft (Nature, 16 januari). Veel Be-sterren hebben een compacte begeleider, maar doorgaans is dat een neutronenster. Het is voor het eerst dat er een zwart gat bij zo’n ster is aangetroffen.
Be-sterren danken hun naam aan een combinatie van twee factoren: ze behoren tot de hete spectraalklasse B en hun spectra vertonen emissielijnen van waterstof en andere elementen. Dat laatste wijst erop dat de ster omgeven is door een schijf van materie die van de ster is weggeslingerd.
Er zijn sterke aanwijzingen dat Be-sterren hun snelle rotatie te danken hebben aan een begeleidende zware ster die aan het eind van zijn korte bestaan opzwelt, als supernova ontploft en uiteindelijk als neutronenster of zwart gat eindigt. Tijdens de ‘opgezwollen’ fase stroomt er materie van die begeleider naar de latere Be-ster, waardoor deze steeds sneller gaat draaien. Daarbij worden aan de evenaar van de ster zulke grote snelheden bereikt, dat er materie van het steroppervlak kan ontsnappen.
De Spaanse astronomen hebben nu ontdekt dat zich niet alleen rond de Be-ster van MWC 656 een materieschijf heeft gevormd, maar ook rond diens (niet rechtstreeks waarneembare) begeleider. Het lijkt erop dat er materie van de omvangrijke schijf rond de Be-ster overstroomt naar een zwart gat. Als die materie daadwerkelijk op het zwarte gat zou belanden, zou zij op weg daar naartoe intense röntgenstraling gaan uitzenden. Maar in dit geval heeft de materie zo veel snelheid, dat zij op veilige afstand om het zwarte gat heen blijft draaien.
Dit laatste kan verklaren waarom er in de Melkweg nog maar zo weinig (een stuk of vijftig) zwarte gaten van stellaire massa zijn ontdekt, terwijl theoretici voorspellen dat er miljoenen zware dubbelsterren moeten zijn die uit de combinatie van een zwart gat en een min of meer normale ster bestaan. De ontdekking van het onopvallende zwarte gat in MWC 656 bewijst dat die combinatie niet kan garanderen dat er veel röntgenstraling wordt geproduceerd. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Tekort aan stellaire zwarte gaten verklaard?
Artist’s impression van een dubbelster bestaande uit een snel roterende Be-ster en een zwart gat, beide omgeven door een zogeheten accretieschijf. (Nature)
Spaanse astronomen hebben ontdekt dat de snel roterende Be-ster MWC 656 een zwart gat van ongeveer vijf zonsmassa’s als begeleider heeft (Nature, 16 januari). Veel Be-sterren hebben een compacte begeleider, maar doorgaans is dat een neutronenster. Het is voor het eerst dat er een zwart gat bij zo’n ster is aangetroffen.
Be-sterren danken hun naam aan een combinatie van twee factoren: ze behoren tot de hete spectraalklasse B en hun spectra vertonen emissielijnen van waterstof en andere elementen. Dat laatste wijst erop dat de ster omgeven is door een schijf van materie die van de ster is weggeslingerd.
Er zijn sterke aanwijzingen dat Be-sterren hun snelle rotatie te danken hebben aan een begeleidende zware ster die aan het eind van zijn korte bestaan opzwelt, als supernova ontploft en uiteindelijk als neutronenster of zwart gat eindigt. Tijdens de ‘opgezwollen’ fase stroomt er materie van die begeleider naar de latere Be-ster, waardoor deze steeds sneller gaat draaien. Daarbij worden aan de evenaar van de ster zulke grote snelheden bereikt, dat er materie van het steroppervlak kan ontsnappen.
De Spaanse astronomen hebben nu ontdekt dat zich niet alleen rond de Be-ster van MWC 656 een materieschijf heeft gevormd, maar ook rond diens (niet rechtstreeks waarneembare) begeleider. Het lijkt erop dat er materie van de omvangrijke schijf rond de Be-ster overstroomt naar een zwart gat. Als die materie daadwerkelijk op het zwarte gat zou belanden, zou zij op weg daar naartoe intense röntgenstraling gaan uitzenden. Maar in dit geval heeft de materie zo veel snelheid, dat zij op veilige afstand om het zwarte gat heen blijft draaien.
Dit laatste kan verklaren waarom er in de Melkweg nog maar zo weinig (een stuk of vijftig) zwarte gaten van stellaire massa zijn ontdekt, terwijl theoretici voorspellen dat er miljoenen zware dubbelsterren moeten zijn die uit de combinatie van een zwart gat en een min of meer normale ster bestaan. De ontdekking van het onopvallende zwarte gat in MWC 656 bewijst dat die combinatie niet kan garanderen dat er veel röntgenstraling wordt geproduceerd. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
19-02-2014
Rond superzware zwarte gaten cirkelen donkere wolken
Artist's impression van de wolken die rond een superzwaar zwart gat in de kern van een sterrenstelsels cirkelen.
Astronomen hebben ontdekt dat er enorme wolken van gas en stof rond de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels draaien. Aanvankelijk werd aangenomen dat de materie die deze objecten naar zich toe trekken een relatief gelijkmatige schijf vormt. Maar in werkelijkheid lijken zich condensaties te vormen die dicht genoeg zijn om de intense straling uit de directe omgeving van het zwarte gat tegen te houden (Monthly Notices of the Royal Astronomical Society).
Het bestaan van de wolken wordt afgeleid uit gegevens die in de loop van zestien jaar zijn verzameld door de Rossi X-ray Timing Explorer, een NASA-satelliet die tot januari 2012 variaties in de intensiteit van kosmische röntgenbronnen heeft gemeten. Deze gegevens hebben de astronomen op het spoor gebracht van twaalf sterrenstelsels met een actieve kern waarvan de röntgenintensiteit gedurende een periode van uren tot jaren afzwakte.
Volgens de onderzoekers ontstaat zo’n ‘verduistering’ doordat er een wolk van dicht gas voor de kern van het stelsel schuift. De waargenomen wolken bewegen op afstanden van enkele lichtweken tot enkele lichtjaren om het superzware zwarte gat in het centrum. In één geval leek de wolk op het moment van de waarnemingen aan flarden te worden getrokken door de getijkrachten in de omgeving van het zwarte gat. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Rond superzware zwarte gaten cirkelen donkere wolken
Artist's impression van de wolken die rond een superzwaar zwart gat in de kern van een sterrenstelsels cirkelen.
Astronomen hebben ontdekt dat er enorme wolken van gas en stof rond de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels draaien. Aanvankelijk werd aangenomen dat de materie die deze objecten naar zich toe trekken een relatief gelijkmatige schijf vormt. Maar in werkelijkheid lijken zich condensaties te vormen die dicht genoeg zijn om de intense straling uit de directe omgeving van het zwarte gat tegen te houden (Monthly Notices of the Royal Astronomical Society).
Het bestaan van de wolken wordt afgeleid uit gegevens die in de loop van zestien jaar zijn verzameld door de Rossi X-ray Timing Explorer, een NASA-satelliet die tot januari 2012 variaties in de intensiteit van kosmische röntgenbronnen heeft gemeten. Deze gegevens hebben de astronomen op het spoor gebracht van twaalf sterrenstelsels met een actieve kern waarvan de röntgenintensiteit gedurende een periode van uren tot jaren afzwakte.
Volgens de onderzoekers ontstaat zo’n ‘verduistering’ doordat er een wolk van dicht gas voor de kern van het stelsel schuift. De waargenomen wolken bewegen op afstanden van enkele lichtweken tot enkele lichtjaren om het superzware zwarte gat in het centrum. In één geval leek de wolk op het moment van de waarnemingen aan flarden te worden getrokken door de getijkrachten in de omgeving van het zwarte gat. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
25-03-2014
Gestimuleerde emissie: het antwoord op Hawkings informatieparadox?
We weten steeds meer over zwarte gaten. Maar de informatieparadox – die draait om de vraag wat er gebeurt met informatie die in een zwart gat valt – blijft al decennialang overeind. Tot nu, wellicht. Een onderzoeker van de Michigan State University denkt de paradox te hebben opgelost.
In 1975 ontdekte Stephen Hawking – een expert op het gebied van zwarte gaten – de zogenoemde Hawkingstraling. “In zijn oorspronkelijke theorie stelde Hawking dat de straling het zwarte gat langzaam consumeert en dat het zwarte gat uiteindelijk verdwijnt,” legt onderzoeker Chris Adami, verbonden aan de Michigan State University uit. “Daarmee concluderend dat informatie en al het andere dat het zwarte gat binnenging voorgoed verloren was gegaan.”
De paradox
Een mooie theorie. Maar deze brengt wel een probleem met zich mee. “Volgens de wetten van de kwantumfysica kan informatie niet verdwijnen. Een verlies aan informatie zou impliceren dat het universum zelf plotseling onvoorspelbaar wordt, elke keer als een zwart gat een deeltje inslikt. Dat is onwaarschijnlijk. Geen enkele wet die wij kennen, staat toe dat dat gebeurt.” Het levert een paradox op. Want zwarte gaten trekken met hun ongelofelijke aantrekkingskracht deeltjes en informatie naar zich toe en verdwijnen op een gegeven moment in hun geheel. En als die zwarte gaten verdwijnen, waar blijft dan de informatie als het onmogelijk is dat deze voorgoed verloren gaat? Deze informatieparadox houdt fysici al een aantal decennia bezig. Maar Adami denkt nu te weten hoe het zit.
Gestimuleerde emissie
Zijn antwoord op deze paradox? Gestimuleerde emissie. We spreken van gestimuleerde emissie wanneer een atoom in aangeslagen toestand botst met een foton en zelf een foton uitzendt. Die foton is eigenlijk een kopie van de foton waarmee de atoom botste. “Gestimuleerde emissie is het proces achter lasers (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation),” vertelt Adami. “Het werkt eigenlijk als een kopieermachine: je gooit iets in de machine en twee identieke dingen komen eruit.”
Maar hoe werkt dat dan in een zwart gat? “Als je informatie in de richting van een zwart gat gooit, maakt het zwarte gat – vlak voor het de informatie opslokt – een kopie die buiten het zwarte gat blijft.” Informatie moet wel bewaard blijven in de gestimuleerde emissie van straling die de Hawkingstraling vergezelt. “Stephen Hawking’s prachtige theorie is in mijn opinie nu compleet,” stelt Adami. De tijd zal moeten leren of andere onderzoekers het met hem eens zijn.
(scientias.nl)
Gestimuleerde emissie: het antwoord op Hawkings informatieparadox?
We weten steeds meer over zwarte gaten. Maar de informatieparadox – die draait om de vraag wat er gebeurt met informatie die in een zwart gat valt – blijft al decennialang overeind. Tot nu, wellicht. Een onderzoeker van de Michigan State University denkt de paradox te hebben opgelost.
In 1975 ontdekte Stephen Hawking – een expert op het gebied van zwarte gaten – de zogenoemde Hawkingstraling. “In zijn oorspronkelijke theorie stelde Hawking dat de straling het zwarte gat langzaam consumeert en dat het zwarte gat uiteindelijk verdwijnt,” legt onderzoeker Chris Adami, verbonden aan de Michigan State University uit. “Daarmee concluderend dat informatie en al het andere dat het zwarte gat binnenging voorgoed verloren was gegaan.”
De paradox
Een mooie theorie. Maar deze brengt wel een probleem met zich mee. “Volgens de wetten van de kwantumfysica kan informatie niet verdwijnen. Een verlies aan informatie zou impliceren dat het universum zelf plotseling onvoorspelbaar wordt, elke keer als een zwart gat een deeltje inslikt. Dat is onwaarschijnlijk. Geen enkele wet die wij kennen, staat toe dat dat gebeurt.” Het levert een paradox op. Want zwarte gaten trekken met hun ongelofelijke aantrekkingskracht deeltjes en informatie naar zich toe en verdwijnen op een gegeven moment in hun geheel. En als die zwarte gaten verdwijnen, waar blijft dan de informatie als het onmogelijk is dat deze voorgoed verloren gaat? Deze informatieparadox houdt fysici al een aantal decennia bezig. Maar Adami denkt nu te weten hoe het zit.
Gestimuleerde emissie
Zijn antwoord op deze paradox? Gestimuleerde emissie. We spreken van gestimuleerde emissie wanneer een atoom in aangeslagen toestand botst met een foton en zelf een foton uitzendt. Die foton is eigenlijk een kopie van de foton waarmee de atoom botste. “Gestimuleerde emissie is het proces achter lasers (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation),” vertelt Adami. “Het werkt eigenlijk als een kopieermachine: je gooit iets in de machine en twee identieke dingen komen eruit.”
Maar hoe werkt dat dan in een zwart gat? “Als je informatie in de richting van een zwart gat gooit, maakt het zwarte gat – vlak voor het de informatie opslokt – een kopie die buiten het zwarte gat blijft.” Informatie moet wel bewaard blijven in de gestimuleerde emissie van straling die de Hawkingstraling vergezelt. “Stephen Hawking’s prachtige theorie is in mijn opinie nu compleet,” stelt Adami. De tijd zal moeten leren of andere onderzoekers het met hem eens zijn.
(scientias.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
27-03-2014
Hoe zwarte gaten de evolutie van sterrenstelsels beïnvloeden
Artist’s impression van de ‘donut’ van gas en stof rond het centrale superzware zwarte gat van een actief sterrenstelsel. (SRON)
Onderzoekers van het Nederlandse ruimteonderzoeksinstituut SRON, onder leiding van promovenda Laura di Gesu, hebben voor het eerst aanwijzingen gevonden dat de superzware zwarte gaten in sterrenstelsels een ‘wind’ veroorzaken die tot ver in hun moederstelsel reikt. De ontdekking van deze uitstromende gaswolk, dichtbij de rand van het stelsel, kan bijdragen aan de oplossing van een oud vraagstuk. Hoe kan zo’n ‘klein’ zwart gat in het centrum zo veel invloed uitoefenen op het enorm uitgestrekte stelsel eromheen?
Elk sterrenstelsel heeft een zwart gat van miljarden zonsmassa’s in zijn centrum. Zo’n zwart gat straalt zelf geen licht uit, maar de materie in de omgeving ervan wél – enorme hoeveelheden zelfs. Deze straling ioniseert de omringende gaswolken, wat de transparantie van het gas op specifieke golflengten vermindert. Dat maakt dit gaswolk detecteerbaar op bijvoorbeeld röntgengolflengten.
Bij recent onderzoek met de Europese röntgensatelliet XMM-Newton en de Hubble-ruimtetelescoop is nu een gaswolk ontdekt die zich van het centrum van het ruim één miljard lichtjaar verre sterrenstelsel 1H0419-577 verwijdert. De uitstroom van het gas is zwak, maar omdat hij zich op zo’n grote afstand van het centrale zwarte gat bevindt, zou het kunnen gaan om het overblijfsel van een ‘wind’ die vroeger veel krachtiger was.
De ontdekking van de gaswolk biedt ook een verklaring voor het merkwaardige feit dat het licht uit de omgeving van het zwarte gat in 1H0419-577 voortdurend ‘aan’ en ‘uit’ gaat. De gegevens van XMM-Newton en Hubble laten zien dat het licht niet echt uit gaat, maar dat er af en toe een gaswolk voor het zwarte gat langs schuift. Deze uitleg suggereert dat we vanaf de aarde precies over de rand van de ‘donut’ van gas en stof die het zwarte gat omringt naar het centrum kijken.
Deze onderzoeksresultaten hebben tot twee publicaties geleid in het Europese tijdschrift Astronomy & Astrophysics. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Hoe zwarte gaten de evolutie van sterrenstelsels beïnvloeden
Artist’s impression van de ‘donut’ van gas en stof rond het centrale superzware zwarte gat van een actief sterrenstelsel. (SRON)
Onderzoekers van het Nederlandse ruimteonderzoeksinstituut SRON, onder leiding van promovenda Laura di Gesu, hebben voor het eerst aanwijzingen gevonden dat de superzware zwarte gaten in sterrenstelsels een ‘wind’ veroorzaken die tot ver in hun moederstelsel reikt. De ontdekking van deze uitstromende gaswolk, dichtbij de rand van het stelsel, kan bijdragen aan de oplossing van een oud vraagstuk. Hoe kan zo’n ‘klein’ zwart gat in het centrum zo veel invloed uitoefenen op het enorm uitgestrekte stelsel eromheen?
Elk sterrenstelsel heeft een zwart gat van miljarden zonsmassa’s in zijn centrum. Zo’n zwart gat straalt zelf geen licht uit, maar de materie in de omgeving ervan wél – enorme hoeveelheden zelfs. Deze straling ioniseert de omringende gaswolken, wat de transparantie van het gas op specifieke golflengten vermindert. Dat maakt dit gaswolk detecteerbaar op bijvoorbeeld röntgengolflengten.
Bij recent onderzoek met de Europese röntgensatelliet XMM-Newton en de Hubble-ruimtetelescoop is nu een gaswolk ontdekt die zich van het centrum van het ruim één miljard lichtjaar verre sterrenstelsel 1H0419-577 verwijdert. De uitstroom van het gas is zwak, maar omdat hij zich op zo’n grote afstand van het centrale zwarte gat bevindt, zou het kunnen gaan om het overblijfsel van een ‘wind’ die vroeger veel krachtiger was.
De ontdekking van de gaswolk biedt ook een verklaring voor het merkwaardige feit dat het licht uit de omgeving van het zwarte gat in 1H0419-577 voortdurend ‘aan’ en ‘uit’ gaat. De gegevens van XMM-Newton en Hubble laten zien dat het licht niet echt uit gaat, maar dat er af en toe een gaswolk voor het zwarte gat langs schuift. Deze uitleg suggereert dat we vanaf de aarde precies over de rand van de ‘donut’ van gas en stof die het zwarte gat omringt naar het centrum kijken.
Deze onderzoeksresultaten hebben tot twee publicaties geleid in het Europese tijdschrift Astronomy & Astrophysics. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Supermassive Black Hole At the Centre of Galaxy May Be Wormhole In Disguise
There is growing evidence that the center of the Milky Way contains a mysterious object some 4 million times more massive than the Sun. Many astronomers believe that this object, called Sagittarius A*, is a supermassive black hole that was crucial in the galaxy's birth and formation. The thinking is that about 100 million years after the Big Bang, this supermassive object attracted the gas and dust that eventually became the Milky Way.
But there is a problem with this theory--100 million years is not long enough for a black hole to grow so big. The alternative explanation is that Sagittarius A* is a wormhole that connects the Milky Way to another region of the universe or even a another multiverse. Cosmologists have long known that wormholes could have formed in the instants after the Big Bang and that these objects would have been preserved during inflation to appear today as supermassive objects hidden behind an event horizon, like black holes.
It's easy to imagine that it would be impossible to tell these objects apart. But astronomers have now worked out that wormholes are smaller than black holes and so bend light from an object orbiting close to them, such as a plasma cloud, in a unique way that reveals their presence. They've even simulated what such a wormhole will look like. No telescope is yet capable of resolving images like these but that is set to change too. An infrared instrument called GRAVITY is currently being prepared for the Very Large Telescope Interferometer in Chile and should be in a position to spot the signature of a wormhole, if it is there, in the next few years.
There is growing evidence that the center of the Milky Way contains a mysterious object some 4 million times more massive than the Sun. Many astronomers believe that this object, called Sagittarius A*, is a supermassive black hole that was crucial in the galaxy's birth and formation. The thinking is that about 100 million years after the Big Bang, this supermassive object attracted the gas and dust that eventually became the Milky Way.
But there is a problem with this theory--100 million years is not long enough for a black hole to grow so big. The alternative explanation is that Sagittarius A* is a wormhole that connects the Milky Way to another region of the universe or even a another multiverse. Cosmologists have long known that wormholes could have formed in the instants after the Big Bang and that these objects would have been preserved during inflation to appear today as supermassive objects hidden behind an event horizon, like black holes.
It's easy to imagine that it would be impossible to tell these objects apart. But astronomers have now worked out that wormholes are smaller than black holes and so bend light from an object orbiting close to them, such as a plasma cloud, in a unique way that reveals their presence. They've even simulated what such a wormhole will look like. No telescope is yet capable of resolving images like these but that is set to change too. An infrared instrument called GRAVITY is currently being prepared for the Very Large Telescope Interferometer in Chile and should be in a position to spot the signature of a wormhole, if it is there, in the next few years.
When the student is ready, the teacher will appear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
Inflatie lost deze problemen die worden genoemd toch ook op?quote:
(19 september 2013)
Vergeet de oerknal, het universum ontstond mogelijk uit zwart gat
[ afbeelding ]
Fysici hebben een nieuwe theorie bedacht omtrent de totstandkoming van het universum. Ze stellen dat het universum ontstond nadat een vierdimensionale ster ineenstortte en veranderde in een zwart gat dat materiaal uitspuugde.
Volgens de theorie van de oerknal ontstond het universum uit één punt. Dat punt was ten eerste heel heet en had ten tweede een oneindig grote dichtheid (ook wel singulariteit genoemd). In een nieuw paper komen onderzoekers met een andere theorie.
Probleem
Dat onderzoekers met een nieuwe theorie komen, is niet zo heel gek. De oerknaltheorie mag dan al een tijdje in omloop zijn: de theorie is niet helemaal sluitend. Er zijn namelijk enkele zaken die we in het heelal waarnemen en die niet in de oerknal-theorie passen. Zo is er bijvoorbeeld het horizonprobleem. Het universum heeft een vrijwel uniforme temperatuur. En dat is vreemd. Want de oerknal was een gewelddadige gebeurtenis, hoe kan deze nu overal een gelijke temperatuur hebben gecreëerd? Een ander probleem is dat we in het huidige heelal geen magnetische monopolen (deeltjes met één magnetische pool) kunnen vinden, terwijl deze als het universum uit de oerknal is ontstaan in grote getale voor zouden moeten komen.
[ afbeelding ]
Zwart gat
De fysici dachten na over theorie die onder meer deze problemen zou kunnen verhelpen. En ze vonden die in de vorm van een vierdimensionale ster. Als zo’n ster zou sterven en een zwart gat zou vormen, zou het materiaal dat dit zwarte gat uitspuugt een 3D-braan rondom de 3D-waarnemingshorizon vormen en uitdijen.
Problemen oplossen
Het onderzoek lost het horizonprobleem op: de ster die instort en een zwart gat vormt moet tijd genoeg hebben gehad om in zijn kern een uniforme temperatuur te bereiken. Ook het monopoolprobleem veegt de theorie van tafel. De situatie waarin deze monopolen zouden moeten ontstaan doet zich niet voor als een vierdimensionale ster instort.
Niet sluitend
Ook deze nieuwe theorie is overigens niet sluitend. Zo leverde de Planck-telescoop onlangs informatie af omtrent de temperatuurfluctuaties in de kosmische achtergrondstraling die in lijn is met de oerknaltheorie, maar ietsje afwijkt van wat men op basis van deze nieuwe theorie zou verwachten. De onderzoekers laten zich daar echter niet door uit het veld slaan. Ze willen de theorie nog nauwkeuriger maken en hopen dat deze kleine afwijking dan het veld ruimt.
Of de onderzoekers zojuist ontdekt hebben hoe het universum ontstaan is? Dat is moeilijk te zeggen. We waren er tenslotte meer dan dertien miljard jaar geleden niet bij. Het enige wat we momenteel kunnen doen, is simulaties uitvoeren en kijken welke simulatie het dichtst bij de huidige situatie in de buurt komt. Maar of die simulatie dan ook een correcte afspiegeling van de werkelijkheid is?
(scientias.nl)
-
22-05-2014
Standaardmodel voor superzware zwarte gaten is mogelijk te simpel
Gegevens van de WISE-satelliet wijzen erop dat sterrenstelsels met een verborgen superzwaar zwart gat meer gegroepeerd zijn dan stelsels met een onverduisterd zwart gat. (NASA/JPL-Caltech)
Een verkenning van meer dan 170.000 superzware zwarte gaten, met behulp van de infraroodsatelliet WISE, roept twijfels op over het standaardmodel dat astronomen voor deze objecten hanteren. Dat model stelt dat de grote onderlinge verschillen die deze zwarte gaten vertonen in feite maar schijn zijn.
Elk groot sterrenstelsel heeft een superzwaar zwart gat in zijn kern. Volgens het standaardmodel zijn deze objecten omgeven door een stofrijke, donutvormige structuur. Als we vanaf de aarde tegen de zijkant van deze ‘stofdonut’ aan kijken, is het zwarte gat niet te zien. Maar kijken we er van boven (of onderen) tegenaan, zoals bij de zogeheten blazars, dan is het zwarte gat duidelijk waarneembaar.
De WISE-resultaten lijken in strijd te zijn met deze theorie. Ze laten namelijk zien dat sterrenstelsels met een verborgen zwart gat meer gegroepeerd zijn dan stelsels met een onverduisterd zwart gat. Dat is vreemd omdat je zou verwachten dat de stofdonuts rond de zwarte gaten volkomen willekeurig georiënteerd zijn.
Het lijkt er dus op dat er nog iets anders is dat het zichtbaar of niet zichtbaar zijn van een superzwaar zwarte gat kan beïnvloeden. Maar wat dat ‘iets’ is, is nog onduidelijk.
(allesoversterrenkunde)
Standaardmodel voor superzware zwarte gaten is mogelijk te simpel
Gegevens van de WISE-satelliet wijzen erop dat sterrenstelsels met een verborgen superzwaar zwart gat meer gegroepeerd zijn dan stelsels met een onverduisterd zwart gat. (NASA/JPL-Caltech)
Een verkenning van meer dan 170.000 superzware zwarte gaten, met behulp van de infraroodsatelliet WISE, roept twijfels op over het standaardmodel dat astronomen voor deze objecten hanteren. Dat model stelt dat de grote onderlinge verschillen die deze zwarte gaten vertonen in feite maar schijn zijn.
Elk groot sterrenstelsel heeft een superzwaar zwart gat in zijn kern. Volgens het standaardmodel zijn deze objecten omgeven door een stofrijke, donutvormige structuur. Als we vanaf de aarde tegen de zijkant van deze ‘stofdonut’ aan kijken, is het zwarte gat niet te zien. Maar kijken we er van boven (of onderen) tegenaan, zoals bij de zogeheten blazars, dan is het zwarte gat duidelijk waarneembaar.
De WISE-resultaten lijken in strijd te zijn met deze theorie. Ze laten namelijk zien dat sterrenstelsels met een verborgen zwart gat meer gegroepeerd zijn dan stelsels met een onverduisterd zwart gat. Dat is vreemd omdat je zou verwachten dat de stofdonuts rond de zwarte gaten volkomen willekeurig georiënteerd zijn.
Het lijkt er dus op dat er nog iets anders is dat het zichtbaar of niet zichtbaar zijn van een superzwaar zwarte gat kan beïnvloeden. Maar wat dat ‘iets’ is, is nog onduidelijk.
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
12-08-2014
NuSTAR ziet corona van zwart gat naar binnen gezogen worden
Illustratie van een roterend superzwaar zwart gat. (NASA/JPL-Caltech)
Met de Amerikaanse röntgentelescoop NuSTAR is een zeldzaam verschijnsel rond een superzwaar zwart gat waargenomen. Het gaat om het superzware zwarte gat (tien miljoen zonsmassa's) in de kern van het sterrenstelsel Mrk 335, op ruim 300 miljoen lichtjaar afstand. Een gebied in de directe omgeving van het snel roterende zwarte gat dat extreem energierijjke röntgenstraling uitzendt, de zogeheten corona van het zwarte gat, is door nog onbekende oorzaak in de loop van enkele dagen 'naar binnen' gezogen, met als gevolg dat de röntgenstraling zich door de extreme zwaartekrachtswerking van het zwarte gat in de accretieschijf heeft opgehoopt - de afgeplatte schijf van materie die uiteindelijk het zwarte gat in gezogen zal worden.
Wat zich in de omgeving van het superzware zwarte gat precies heeft afgespeeld is nog niet opgehelderd, maar doordat de accretieschijf nu 'verlicht' wordt door de röntgenstraling, zijn astronomen in staat het gebied nét buiten de 'horizon' van het zwarte gat te bestuderen. De opmerkelijke waarnemingen zijn gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. (GS)
(allesoversterrenkunde)
NuSTAR ziet corona van zwart gat naar binnen gezogen worden
Illustratie van een roterend superzwaar zwart gat. (NASA/JPL-Caltech)
Met de Amerikaanse röntgentelescoop NuSTAR is een zeldzaam verschijnsel rond een superzwaar zwart gat waargenomen. Het gaat om het superzware zwarte gat (tien miljoen zonsmassa's) in de kern van het sterrenstelsel Mrk 335, op ruim 300 miljoen lichtjaar afstand. Een gebied in de directe omgeving van het snel roterende zwarte gat dat extreem energierijjke röntgenstraling uitzendt, de zogeheten corona van het zwarte gat, is door nog onbekende oorzaak in de loop van enkele dagen 'naar binnen' gezogen, met als gevolg dat de röntgenstraling zich door de extreme zwaartekrachtswerking van het zwarte gat in de accretieschijf heeft opgehoopt - de afgeplatte schijf van materie die uiteindelijk het zwarte gat in gezogen zal worden.
Wat zich in de omgeving van het superzware zwarte gat precies heeft afgespeeld is nog niet opgehelderd, maar doordat de accretieschijf nu 'verlicht' wordt door de röntgenstraling, zijn astronomen in staat het gebied nét buiten de 'horizon' van het zwarte gat te bestuderen. De opmerkelijke waarnemingen zijn gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. (GS)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Maar ja. In docu's over zwarte gaten zie je altijd dat verhaal over een toeschouwer en iemand die het gat invliegt. Die toeschouwer ziet diegene er dan eeuwig invallen, omdat de tijd stil staat. Maar, dan moet die observer toch ook godsgruwelijke hoeveelheid materie zien, die allemaal stil lijken te staan maar het gat allang in gevallen zijn? Klopt dat?
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
28-.05-2015
Hubble ziet hoe een zwart gat materie uitspuugt (video)
Wetenschappers hebben Hubble-foto’s van het supermassieve zwarte gat in het sterrenstelsel NGC 3862 aan elkaar geplakt, waardoor een unieke video is ontstaan. In de video is te zien hoe het zwarte gat een bundel van materie uitstoot.
De meeste supermassieve zwarte gaten produceren één of meerdere jets. Zo ook het zwarte gat in NGC 3862, een sterrenstelsel dat 260 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd is. Zwarte gaten zijn gulzige eters en trekken materie in de buurt naar zich toe. Toch lukt het niet om alles te verorberen. Net zoals een te gulzige baby melk uitspuugt, ejaculeren zwarte gaten plasma boven en onder de materieschijf. Dit zijn jets.
De Hubble-ruimtetelescoop maakte foto’s in de periode van 1994 tot 2014. Kosmisch gezien is dit een korte periode, maar omdat materie in de jet een snelheid van meer dan 98 procent van de snelheid van het licht heeft, zijn er toch veranderingen zichtbaar.
Net als bij een kettingbotsing botst materie in een jet op elkaar. Op de onderstaande videobeelden is goed te zien dat eerder uitgestoten plasmabellen van achteren worden aangereden door nieuwe materie. In dat geval wordt zo’n plasmabel erg helder. “De komende decennia zullen de botsende plasmabellen in helderheid toenemen”, schrijft onderzoeker Eileen Meyer van het Space Telescope Science Institute. “Dit is een unieke kans voor ons om te zien hoe de energie van de botsing wordt omgezet in straling.”
De laatste jaren zijn er veel jets buiten het Melkwegstelsel gevonden, maar dan voornamelijk met röntgen- en radiotelescopen. In optisch (‘gewoon’) licht zijn er slechts een paar stuks opgespoord. Waarom is de ene jet wel zichtbaar, terwijl andere plasmastromen aan het zicht onttrokken blijven? Astronomen hebben op dit moment geen flauw idee hoe dit komt.
.
Hier is goed te zien hoe twee plasmabellen (groen & blauw omcirkeld) samensmelten.
(scientias.nl)
Hubble ziet hoe een zwart gat materie uitspuugt (video)
Wetenschappers hebben Hubble-foto’s van het supermassieve zwarte gat in het sterrenstelsel NGC 3862 aan elkaar geplakt, waardoor een unieke video is ontstaan. In de video is te zien hoe het zwarte gat een bundel van materie uitstoot.
De meeste supermassieve zwarte gaten produceren één of meerdere jets. Zo ook het zwarte gat in NGC 3862, een sterrenstelsel dat 260 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd is. Zwarte gaten zijn gulzige eters en trekken materie in de buurt naar zich toe. Toch lukt het niet om alles te verorberen. Net zoals een te gulzige baby melk uitspuugt, ejaculeren zwarte gaten plasma boven en onder de materieschijf. Dit zijn jets.
De Hubble-ruimtetelescoop maakte foto’s in de periode van 1994 tot 2014. Kosmisch gezien is dit een korte periode, maar omdat materie in de jet een snelheid van meer dan 98 procent van de snelheid van het licht heeft, zijn er toch veranderingen zichtbaar.
Net als bij een kettingbotsing botst materie in een jet op elkaar. Op de onderstaande videobeelden is goed te zien dat eerder uitgestoten plasmabellen van achteren worden aangereden door nieuwe materie. In dat geval wordt zo’n plasmabel erg helder. “De komende decennia zullen de botsende plasmabellen in helderheid toenemen”, schrijft onderzoeker Eileen Meyer van het Space Telescope Science Institute. “Dit is een unieke kans voor ons om te zien hoe de energie van de botsing wordt omgezet in straling.”
De laatste jaren zijn er veel jets buiten het Melkwegstelsel gevonden, maar dan voornamelijk met röntgen- en radiotelescopen. In optisch (‘gewoon’) licht zijn er slechts een paar stuks opgespoord. Waarom is de ene jet wel zichtbaar, terwijl andere plasmastromen aan het zicht onttrokken blijven? Astronomen hebben op dit moment geen flauw idee hoe dit komt.
.
.Hier is goed te zien hoe twee plasmabellen (groen & blauw omcirkeld) samensmelten.
(scientias.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
27-10-2015
Kolossale röntgenuitbarsting werpt nieuw licht op zwart gat
Schematische voorstelling van de röntgenuitbarsting van een superzwaar zwart gat. (NASA/JPL-Caltech)
De energierijke röntgenuitbarstingen van sommige superzware zwarte gaten ontstaan wanneer de zogeheten 'corona' van het zwarte gat met hoge snelheid de ruimte in wordt geblazen. Dat blijkt uit waarnemingen aan een extreem krachtige uitbarsting van het zwarte gat in de kern van het sterrenstelsel Markarian 335, dat zich op ca. 320 miljoen lichtjaar afstand bevindt in het sterrenbeeld Pegasus.
De straling van een superzwaar zwart gat is afkomstig uit twee gebieden: de zogeheten accretieschijf (een extreem hete, rondwervelende schijf van gas) en de 'corona', die bestaat uit energierijke elektrisch geladen deeltjes die ook röntgenstraling produceren. De structuur van de corona van een superzwaar zwart gat is niet met zekerheid bekend; volgens één model is er sprake van relatief compacte bronnen van straling die zich als lantaarnpalen op enige afstand boven en onder het zwarte gat bevinden, op de rotatieas.
De intensiteit van de röntgenstraling van Markarian 335 nam in 2007 met een factor 30 af; daarna vertoonde het zwarte gat regelmatige röntgenuitbarstingen. In september 2014 ontdekte de Amerikaanse ruimtetelescoop Swift een nieuwe krachtige uitbarsting, die kort daarna ook bestudeerd werd door de röntgenkunstmaan NuSTAR.
Uit de waarnemingen blijkt dat de uitbarsting veroorzaakt werd door een plotselinge snelle beweging van de geladen deeltjes in de corona, met een snelheid van wel 20 procent van de lichtsnelheid. Bovendien zijn de waarnemingen inderdaad goed te verklaren met het bovenbeschreven 'lantaarnpaal'-model van de corona.
(allesoversterrenkunde)
Kolossale röntgenuitbarsting werpt nieuw licht op zwart gat
Schematische voorstelling van de röntgenuitbarsting van een superzwaar zwart gat. (NASA/JPL-Caltech)
De energierijke röntgenuitbarstingen van sommige superzware zwarte gaten ontstaan wanneer de zogeheten 'corona' van het zwarte gat met hoge snelheid de ruimte in wordt geblazen. Dat blijkt uit waarnemingen aan een extreem krachtige uitbarsting van het zwarte gat in de kern van het sterrenstelsel Markarian 335, dat zich op ca. 320 miljoen lichtjaar afstand bevindt in het sterrenbeeld Pegasus.
De straling van een superzwaar zwart gat is afkomstig uit twee gebieden: de zogeheten accretieschijf (een extreem hete, rondwervelende schijf van gas) en de 'corona', die bestaat uit energierijke elektrisch geladen deeltjes die ook röntgenstraling produceren. De structuur van de corona van een superzwaar zwart gat is niet met zekerheid bekend; volgens één model is er sprake van relatief compacte bronnen van straling die zich als lantaarnpalen op enige afstand boven en onder het zwarte gat bevinden, op de rotatieas.
De intensiteit van de röntgenstraling van Markarian 335 nam in 2007 met een factor 30 af; daarna vertoonde het zwarte gat regelmatige röntgenuitbarstingen. In september 2014 ontdekte de Amerikaanse ruimtetelescoop Swift een nieuwe krachtige uitbarsting, die kort daarna ook bestudeerd werd door de röntgenkunstmaan NuSTAR.
Uit de waarnemingen blijkt dat de uitbarsting veroorzaakt werd door een plotselinge snelle beweging van de geladen deeltjes in de corona, met een snelheid van wel 20 procent van de lichtsnelheid. Bovendien zijn de waarnemingen inderdaad goed te verklaren met het bovenbeschreven 'lantaarnpaal'-model van de corona.
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
https://www.newscientist.(...)re-universes-inside/
quote:BLACK holes may be hiding other universes. A quirk of how space-time behaved in the early universe could have led to short-lived wormholes connecting us to a vast multiverse.
If borne out, the theory may help explain how supermassive black holes at the centres of galaxies grew so big so fast.
The idea that ours is just one of a staggering number of universes – what cosmologists call the multiverse – is a consequence of our leading theory of how the universe grows: eternal inflation.
The theory holds that during its early phase, space-time expanded exponentially, doubling in volume every fraction of a second before settling into a more sedate rate of growth. Eternal inflation was devised in the 1980s to explain some puzzling observations about our universe that standard big bang theory alone couldn’t handle.
But cosmologists soon realised that the inflationary universe came with caveats. Quantum mechanical effects, which normally only influence the smallest particles, played an important role in how all of space-time evolved.
One of these effects was that a small patch of space-time within the larger universe could shift into a different quantum state, forming a bubble. Such bubbles could form at random throughout our inflating universe.
“Our universe could even look like a black hole to physicists in some other universe”
That means that even after rapid expansion ended in our cosmos, a number of bubbles could keep inflating into their own baby universes. Each of these would give rise to other bubbles, spawning a sprawling multiverse.
“While inflation is going on, bubbles can pop out and expand in this inflating space,” says cosmologist Alex Vilenkin of Tufts University in Medford, Massachusetts, one of the pioneers of inflationary cosmology.
But proof has been hard to come by. Cosmologists have suggested that bubbles colliding with our universe could have left imprints in the cosmic microwave background, the leftover radiation of the big bang. However, such a signal would be very faint, and no conclusive evidence has yet been seen.
Vilenkin and his colleagues wondered if they could spot signs of the multiverse elsewhere in our universe. To investigate, they did a mathematical analysis of the fate of the bubbles formed during inflation.
They found that bubbles that form with an internal inherent energy lower than the inherent energy in our inflating universe will indeed begin to expand: the tension of space-time outside the bubble is greater than that inside, so the bubble walls are pulled outwards.
But when inflation ends in our universe, the tension dissipates, and the bubbles appear to start collapsing like deflating balloons.
A world within
That’s how it looks from the outside, from our vantage point, “but there is more to this picture”, says Vilenkin. The bubbles’ true fate depends on their size.
Bubbles that formed later would be smaller, and should collapse into standard black holes, with nothing inside apart from an infinitely dense point called a singularity.
But earlier bubbles would be bigger and would create larger black holes that conceal their own inflating universes.
For the first fractions of a second after inflation ended in our patch of space-time, when the bubbles began collapsing, we would have been connected to their interiors via wormholes. Unfortunately these wormholes would have closed almost immediately, cutting off the inflating universes within. “The opportunity has passed for us to send signals to these other universes,” says co-author Jaume Garriga of the University of Barcelona, Spain.
Even after the wormholes close, the space-time inside the black holes keeps inflating (arxiv.org/abs/1512.01819v1).
Andrei Linde of Stanford University in California, another pioneer of inflationary cosmology, is impressed. The work builds on ideas that were first thought up nearly 30 years ago, but Vilenkin and his colleagues have carried out the most detailed analysis yet of the bubbles’ fate. “It is beautiful general relativity,” says Linde. “General relativity sometimes offers you things that are extremely non-intuitive.”
The analysis provides a fresh way to look for signs of the multiverse by suggesting that our universe should have a distinctive distribution of black holes. The higher the mass of the black holes, the more of them there should be up to a critical mass, after which the number should fall. “That critical mass separates ordinary black holes from black holes that contain an inflating multiverse inside of them,” says Garriga.
This could help solve a long-standing mystery. Standard astrophysics has a hard time explaining how supermassive black holes became as big as they are today – there hasn’t been time for them to suck up sufficient matter. But in the new theory, the largest of the black holes that hide a universe within them would have started out much bigger than is otherwise possible. These giants could have grown to become the supermassive black holes we see today at the heart of galaxies, including our own Milky Way.
The work may also have implications for the black hole information loss paradox, which physicists have battled over for decades (see “Information lost and found“).
Don Marolf, who studies general relativity and black holes at the University of California Santa Barbara, points out that physicists have long wondered whether black holes conceal more than they reveal at their surfaces.
“This is essentially an extreme example of an ancient point, that black holes can have enormous interiors,” says Marolf.
Our universe could even look like a black hole to physicists in some other universe.
“This subject is really, really deep,” says Linde. “We are just starting to touch the surface and discover new things about the multiverse.”
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
13-01-2016
Eerste licht voor meetinstrument dat zwarte gaten gaat onderzoeken
Het GRAVITY-instrument heeft ontdekt dat de ster Thèta1 Orionis F (linksonder) – een van de heldere jonge sterren van het zogeheten Trapezium in het sterrenbeeld Orion – een dubbelster is. (ESO/GRAVITY consortium/NASA/ESA/M. McCaughrean)
Op de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili, is een nieuw instrument in gebruik genomen dat straks zal ‘inzoomen’ op zwarte gaten. Het instrument, dat GRAVITY heet, maakt deel uit van de zogeheten VLT Interferometer – een ‘virtuele telescoop’ die bestaat uit een aantal (hulp)telescopen van de Europese Very Large Telescope. Al tijdens zijn eerste waarnemingen heeft GRAVITY een bescheiden ontdekking gedaan.
Door het licht van meerdere telescopen te combineren kan het GRAVITY-instrument een virtuele telescoop met een middellijn van maximaal 200 meter te vormen. Deze techniek, die interferometrie heet, stelt astronomen in staat om veel fijnere details in hemelobjecten te detecteren dan met een enkelvoudige telescoop mogelijk is.
Als onderdeel van de eerste waarnemingen hebben astronomen nauwkeurig gekeken naar de heldere jonge sterren van het zogeheten Trapezium, in het hart van het stervormingsgebied in het sterrenbeeld Orion. Bij deze eerste proefwaarnemingen heeft GRAVITY ontdekt dat een van de leden van de sterrenhoop, Thèta1 Orionis F, een dubbelster is.
UIteindelijk zal GRAVITY vooral worden ingezet voor waarnemingen van de naaste omgeving van superzware zwarte gaten, zoals dat in het centrum van onze Melkweg. De detector zal onder meer laten zien hoe zwarte gaten materie uit hun omgeving opslokken en deels in de vorm van ‘jets’ weer uitstoten. Dit accretieproces speelt zich ook bij andere objecten af – bij pasgeboren sterren bijvoorbeeld. Het instrument is ook bij uitstek geschikt voor het meten van de snelheden van dubbelsterren, exoplaneten en jonge stellaire schijven, en het maken van opnamen van de oppervlakken van sterren.
Tot nu toe is GRAVITY alleen getest met de vier 1,8-meter hulptelescopen van de VLT. De eerste waarnemingen met de vier 8-meter hoofdtelescopen staan later dit jaar op het programma. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Eerste licht voor meetinstrument dat zwarte gaten gaat onderzoeken
Het GRAVITY-instrument heeft ontdekt dat de ster Thèta1 Orionis F (linksonder) – een van de heldere jonge sterren van het zogeheten Trapezium in het sterrenbeeld Orion – een dubbelster is. (ESO/GRAVITY consortium/NASA/ESA/M. McCaughrean)
Op de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili, is een nieuw instrument in gebruik genomen dat straks zal ‘inzoomen’ op zwarte gaten. Het instrument, dat GRAVITY heet, maakt deel uit van de zogeheten VLT Interferometer – een ‘virtuele telescoop’ die bestaat uit een aantal (hulp)telescopen van de Europese Very Large Telescope. Al tijdens zijn eerste waarnemingen heeft GRAVITY een bescheiden ontdekking gedaan.
Door het licht van meerdere telescopen te combineren kan het GRAVITY-instrument een virtuele telescoop met een middellijn van maximaal 200 meter te vormen. Deze techniek, die interferometrie heet, stelt astronomen in staat om veel fijnere details in hemelobjecten te detecteren dan met een enkelvoudige telescoop mogelijk is.
Als onderdeel van de eerste waarnemingen hebben astronomen nauwkeurig gekeken naar de heldere jonge sterren van het zogeheten Trapezium, in het hart van het stervormingsgebied in het sterrenbeeld Orion. Bij deze eerste proefwaarnemingen heeft GRAVITY ontdekt dat een van de leden van de sterrenhoop, Thèta1 Orionis F, een dubbelster is.
UIteindelijk zal GRAVITY vooral worden ingezet voor waarnemingen van de naaste omgeving van superzware zwarte gaten, zoals dat in het centrum van onze Melkweg. De detector zal onder meer laten zien hoe zwarte gaten materie uit hun omgeving opslokken en deels in de vorm van ‘jets’ weer uitstoten. Dit accretieproces speelt zich ook bij andere objecten af – bij pasgeboren sterren bijvoorbeeld. Het instrument is ook bij uitstek geschikt voor het meten van de snelheden van dubbelsterren, exoplaneten en jonge stellaire schijven, en het maken van opnamen van de oppervlakken van sterren.
Tot nu toe is GRAVITY alleen getest met de vier 1,8-meter hulptelescopen van de VLT. De eerste waarnemingen met de vier 8-meter hoofdtelescopen staan later dit jaar op het programma. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
http://www.nu.nl/wetensch(...)rum-van-melkweg.html
Mogelijk nieuw zwart gat ontdekt in centrum van Melkweg
Het zwarte gat zou worden verhuld door een gaswolk die ronddraait op 200 lichtjaar afstand van het Melkwegcentrum.
...
Uit computersimulaties blijkt dat het gedrag van de gaswolk het beste kan worden verklaard door de aanwezigheid van een zwart gat met een massa die 100.000 keer groter is dan die van de zon. Het zou dan gaan om een 'middelzwaar' zwart gat. Het nabijgelegen zwarte gat Sagittarius A heeft een veel grotere massa: 4 miljoen zonsmassa's.
Volgens de Japanse wetenschappers is het in theorie mogelijk dat de twee zwarte gaten in het Melkwegcentrum ooit zullen samensmelten tot één groot zwart gat.
Mogelijk nieuw zwart gat ontdekt in centrum van Melkweg
Het zwarte gat zou worden verhuld door een gaswolk die ronddraait op 200 lichtjaar afstand van het Melkwegcentrum.
...
Uit computersimulaties blijkt dat het gedrag van de gaswolk het beste kan worden verklaard door de aanwezigheid van een zwart gat met een massa die 100.000 keer groter is dan die van de zon. Het zou dan gaan om een 'middelzwaar' zwart gat. Het nabijgelegen zwarte gat Sagittarius A heeft een veel grotere massa: 4 miljoen zonsmassa's.
Volgens de Japanse wetenschappers is het in theorie mogelijk dat de twee zwarte gaten in het Melkwegcentrum ooit zullen samensmelten tot één groot zwart gat.
Niet meer aanwezig in dit forum.
Kan iemand mij uitleggen van dat firewall gebeuren nu precies inhoudt?
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
Heb je deze gezien?quote:
Kan iemand mij uitleggen van dat firewall gebeuren nu precies inhoudt?
Heldere uitleg, probeer em eens. Deze wil ik zelf nog lezen,
http://profmattstrassler.(...)dox-an-introduction/
Goeie blog
-
quote:Op woensdag 10 februari 2016 20:59 schreef Haushofer het volgende:
[..]
Heb je deze gezien?
Heldere uitleg, probeer em eens. Deze wil ik zelf nog lezen,
http://profmattstrassler.(...)dox-an-introduction/
Goeie blog
Als twee sterren op elkaar botsen slurpt de grootste ster de kleinste op. Hoe zit dat bij botsende zwarte gaten?
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
De twee singulariteiten zullen dan samensmelten tot 1, waarbij de horizon groter of gelijk zal zijn aan de som van de twee waarnemershorizonnen afzonderlijk.quote:
[..]
Als twee sterren op elkaar botsen slurpt de grootste ster de kleinste op. Hoe zit dat bij botsende zwarte gaten?
-
Ik bedoel eigenlijk, hoe gaat dat samensmelten precies...aangezien informatie niet uit een zwart gat kan ontsnappen. Blijven ze gewoon rondjes draaien totdat ze samensmelten, of trekt de één de ander langzaam leeg?quote:
[..]
De twee singulariteiten zullen dan samensmelten tot 1, waarbij de horizon groter of gelijk zal zijn aan de som van de twee waarnemershorizonnen afzonderlijk.
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
Dat eerste, lijkt me; materie kan immers niet uit een singulariteit getrokken worden.quote:
[..]
Ik bedoel eigenlijk, hoe gaat dat samensmelten precies...aangezien informatie niet uit een zwart gat kan ontsnappen. Blijven ze gewoon rondjes draaien totdat ze samensmelten, of trekt de één de ander langzaam leeg?
-
quote:Five-Dimensional Black Hole Could 'Break' General Relativity
The researchers, from the University of Cambridge and Queen Mary University of London, have successfully simulated a black hole shaped like a very thin ring, which gives rise to a series of 'bulges' connected by strings that become thinner over time.
Ring-shaped black holes were 'discovered' by theoretical physicists in 2002, but this is the first time that their dynamics have been successfully simulated using supercomputers. Should this type of black hole form, it would lead to the appearance of a 'naked singularity', which would cause the equations behind general relativity to break down.
"If naked singularities exist, general relativity breaks down," said co-author Saran Tunyasuvunakool, also a PhD student from DAMTP. "And if general relativity breaks down, it would throw everything upside down, because it would no longer have any predictive power -- it could no longer be considered as a standalone theory to explain the universe."
When the student is ready, the teacher will appear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
quote:Black hole made in the lab shows signs of quantum entanglement
There’s only one way to study a black hole up close: build a copy in the lab. One physicist claims his desktop black hole, which swallows sound instead of light, has been spotted emitting entangled quantum particles. It could be a breakthrough in studying the exotic physics of these weird objects – although not everyone is convinced this fake black hole is the real deal.
When the student is ready, the teacher will appear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
When the student is truly ready, the teacher will disappear.
Zwarte gaten worden meestal voorgesteld door een massieve bol gevuld met compacte materie.
Deze bol wordt omgeven door een gebeurtenishorizon, invallende materie is niet meer te volgen nadat het deze horizon gepasseerd is.
De meest gangbare verklaring is dat voorbij de horizon geen tijdsverloop meer plaats vindt, in andere woorden, de tijd staat stil.
Nu denk ik dat het mogelijk is dat de materie die door het zwarte gat opgezogen is als een bolschil zich achter deze horizon bevindt, dat zelfs alle materie van het zwarte gat zich in deze bolschil bevindt.
Dat houdt dus in dat het zwarte gat hol moet zijn.
Hier komt nog bij dat in deze holle ruimte geen zwaartekracht bestaat, Newton zelf zou dat aangetoond hebben.
Hoe wordt hierover in de astronomie gedacht?
Deze bol wordt omgeven door een gebeurtenishorizon, invallende materie is niet meer te volgen nadat het deze horizon gepasseerd is.
De meest gangbare verklaring is dat voorbij de horizon geen tijdsverloop meer plaats vindt, in andere woorden, de tijd staat stil.
Nu denk ik dat het mogelijk is dat de materie die door het zwarte gat opgezogen is als een bolschil zich achter deze horizon bevindt, dat zelfs alle materie van het zwarte gat zich in deze bolschil bevindt.
Dat houdt dus in dat het zwarte gat hol moet zijn.
Hier komt nog bij dat in deze holle ruimte geen zwaartekracht bestaat, Newton zelf zou dat aangetoond hebben.
Hoe wordt hierover in de astronomie gedacht?
Dat er in een bolschil geen zwaartekracht zou bestaan heb ik uit een oud pocketboekje uit de Elseviers wetenschappelijke pocketreeks De zwaartekracht die het heelal beheerst door George Gamov oorspronkelijke titel Gravity geen (ISBN vermeld) blz. 52 - 53
Een zwart gat is geen massieve bol, maar een object wat binnen de eigen waarnemershorizon ligt en samengedrukt is tot een punt (volgens de ART dan). Er is dus geen sprake van een "holle ruimte" maar van een puntmassa. In de (overigens uitstekende ) OP staat al dat er voorbij de waarnemershorizon lokaal niks bijzonders gebeurt. Dus een vrijvallende waarnemer meet gewoon tijdsverloop. Dat "de tijd stilstaat" is een statement dat een waarnemer buiten de waarnemerhorizon zal doen.
Newtons bolsschilstelling heeft een analogie in de ART onder de naam "Birkhoff's theorema", maar dat doet hier dus verder niet terzake.
) OP staat al dat er voorbij de waarnemershorizon lokaal niks bijzonders gebeurt. Dus een vrijvallende waarnemer meet gewoon tijdsverloop. Dat "de tijd stilstaat" is een statement dat een waarnemer buiten de waarnemerhorizon zal doen. Newtons bolsschilstelling heeft een analogie in de ART onder de naam "Birkhoff's theorema", maar dat doet hier dus verder niet terzake.
-
05-01-2017
Chandra-satelliet ontrafelt geschiedenis van superzware zwarte gaten
Deze röntgenopname van het Chandra Deep Field-South omvat de grootste concentratie zwarte gaten die ooit is waargenomen: ongeveer 5000 per stukje hemel ter grootte van de volle maan. (NASA/CXC/Penn State/B.Luo et al.)
Met de Amerikaanse röntgensatelliet is een ongekend ‘diepe’ opname gemaakt van een stukje hemel ongeveer ter grootte van de volle maan: het Chandra Deep Field-South. Voor deze opname heeft Chandra bijna drie maanden lang röntgenfotonen verzameld, waarvan de meeste afkomstig zijn van de hete materie in de naaste omgeving van superzware zwarte gaten in de kernen van verre sterrenstelsels.
Uit de Chandra-opname blijkt dat elk stukje hemel ter grootte van de volle maan ongeveer vijfduizend röntgenobjecten telt. Vertaald naar de volledige hemel kom je dan uit op een miljard objecten. Voor ongeveer driekwart zijn dat zwarte gaten met massa’s uiteenlopend van 100.000 tot tien miljard zonsmassa’s. Gas dat naar deze zwarte gaten toe stroomt wordt dermate heet dat het röntgenstraling gaat uitzenden.
De nieuwe röntgenfoto stelt astronomen in staat om te onderzoeken hoe superzware zwarte gaten tijdens de eerste een tot twee miljard jaar na de oerknal zijn ‘gegroeid’. Uit een analyse blijkt dat deze ontwikkeling met horten en stoten is gegaan – dus niet door het gelijkmatig opslokken van gas uit de omgeving.
Ook zijn er aanwijzingen dat de ‘kiemen’ waaruit de superzware zwarte gaten zijn voortgekomen al massa’s van tienduizend tot honderdduizend zonsmassa’s hadden. Dat kan verklaren waarom deze objecten al vroeg in de geschiedenis nog veel meer materie hebben kunnen verzamelen.
De nieuwe resultaten zijn gepresenteerd tijdens de 229ste bijeenkomst van de American Astronomical Society die deze week in Texas wordt gehouden. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Chandra-satelliet ontrafelt geschiedenis van superzware zwarte gaten
Deze röntgenopname van het Chandra Deep Field-South omvat de grootste concentratie zwarte gaten die ooit is waargenomen: ongeveer 5000 per stukje hemel ter grootte van de volle maan. (NASA/CXC/Penn State/B.Luo et al.)
Met de Amerikaanse röntgensatelliet is een ongekend ‘diepe’ opname gemaakt van een stukje hemel ongeveer ter grootte van de volle maan: het Chandra Deep Field-South. Voor deze opname heeft Chandra bijna drie maanden lang röntgenfotonen verzameld, waarvan de meeste afkomstig zijn van de hete materie in de naaste omgeving van superzware zwarte gaten in de kernen van verre sterrenstelsels.
Uit de Chandra-opname blijkt dat elk stukje hemel ter grootte van de volle maan ongeveer vijfduizend röntgenobjecten telt. Vertaald naar de volledige hemel kom je dan uit op een miljard objecten. Voor ongeveer driekwart zijn dat zwarte gaten met massa’s uiteenlopend van 100.000 tot tien miljard zonsmassa’s. Gas dat naar deze zwarte gaten toe stroomt wordt dermate heet dat het röntgenstraling gaat uitzenden.
De nieuwe röntgenfoto stelt astronomen in staat om te onderzoeken hoe superzware zwarte gaten tijdens de eerste een tot twee miljard jaar na de oerknal zijn ‘gegroeid’. Uit een analyse blijkt dat deze ontwikkeling met horten en stoten is gegaan – dus niet door het gelijkmatig opslokken van gas uit de omgeving.
Ook zijn er aanwijzingen dat de ‘kiemen’ waaruit de superzware zwarte gaten zijn voortgekomen al massa’s van tienduizend tot honderdduizend zonsmassa’s hadden. Dat kan verklaren waarom deze objecten al vroeg in de geschiedenis nog veel meer materie hebben kunnen verzamelen.
De nieuwe resultaten zijn gepresenteerd tijdens de 229ste bijeenkomst van de American Astronomical Society die deze week in Texas wordt gehouden. (EE)
(allesoversterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
24-03-2017
Zwart gat raast door heelal
Slokt alles in zijn pad op
Italiaanse sterrenkundigen hebben een zeer zorgwekkend fenomeen ontdekt: een superzwaar zwart gat dat met grote snelheid door een melkwegstelsel raast. Het is een gigantisch zwart gat, met een massa equivalent aan 1 miljard aardse zonnen. Tot nu toe heeft het al 35.000 lichtjaar afgelegd, het beweegt zich dan ook met een snelheid 7,6 miljoen kilometer per uur voort.
Volgens de onderzoekers van de Roma Tre universiteit is het zwarte gat van zijn plek gekomen door een gigantische kracht. Ze hebben berekend dat er 100 miljoen supernova’s nodig zijn die gelijktijdig ontploffen om een dergelijk groot geval van zijn plaats te krijgen.
De theorie is dat alle melkwegstelsels in hun centrum een zwart gat of superzwaar zwart gat hebben. Sterrenkundigen denken al een tijdje dat sommige van die zwarte gaten van hun plek kunnen komen en ‘rogue’ door hun melkwegstelsel gaan reizen. Maar het is nog nooit goed waargenomen. Bovendien is niet helemaal duidelijk waarom ze in de meeste gevallen exact in het midden van melkwegstelsels terecht komen.
Dit superzware zwarte gat is waarschijnlijk van zijn plek gekomen omdat twee melkwegstelsels 1 tot 2 miljard jaar geleden met elkaar in botsing kwamen. De twee zwarte gaten van beide universa begonnen steeds dichter bij elkaar te komen en zijn uiteindelijk met elkaar gebotst. Dat leverde een gigantische hoeveelheid energie op. Enorme zwaartekrachtsgolven werden daardoor het universum in geslingerd en gaven het nieuwe superzware zwarte gat een zet het universum in.
Gelukkig heeft dit alles ver van ons plaatsgevonden in melkweg 3C186, zo’n 8 miljard lichtjaar van aarde. Pas over 20 miljoen jaar zal dit fenomeen zijn eigen melkweg verlaten en de rest van het universum onveilig gaan maken. De aarde zal er dus geen last mee krijgen. Wel is het voor ons een goede gelegenheid om te bestuderen; zwarte gaten zijn nog steeds een relatief mysterieus fenomeen.
(faqt.nl)
Zwart gat raast door heelal
Slokt alles in zijn pad op
Italiaanse sterrenkundigen hebben een zeer zorgwekkend fenomeen ontdekt: een superzwaar zwart gat dat met grote snelheid door een melkwegstelsel raast. Het is een gigantisch zwart gat, met een massa equivalent aan 1 miljard aardse zonnen. Tot nu toe heeft het al 35.000 lichtjaar afgelegd, het beweegt zich dan ook met een snelheid 7,6 miljoen kilometer per uur voort.
Volgens de onderzoekers van de Roma Tre universiteit is het zwarte gat van zijn plek gekomen door een gigantische kracht. Ze hebben berekend dat er 100 miljoen supernova’s nodig zijn die gelijktijdig ontploffen om een dergelijk groot geval van zijn plaats te krijgen.
De theorie is dat alle melkwegstelsels in hun centrum een zwart gat of superzwaar zwart gat hebben. Sterrenkundigen denken al een tijdje dat sommige van die zwarte gaten van hun plek kunnen komen en ‘rogue’ door hun melkwegstelsel gaan reizen. Maar het is nog nooit goed waargenomen. Bovendien is niet helemaal duidelijk waarom ze in de meeste gevallen exact in het midden van melkwegstelsels terecht komen.
Dit superzware zwarte gat is waarschijnlijk van zijn plek gekomen omdat twee melkwegstelsels 1 tot 2 miljard jaar geleden met elkaar in botsing kwamen. De twee zwarte gaten van beide universa begonnen steeds dichter bij elkaar te komen en zijn uiteindelijk met elkaar gebotst. Dat leverde een gigantische hoeveelheid energie op. Enorme zwaartekrachtsgolven werden daardoor het universum in geslingerd en gaven het nieuwe superzware zwarte gat een zet het universum in.
Gelukkig heeft dit alles ver van ons plaatsgevonden in melkweg 3C186, zo’n 8 miljard lichtjaar van aarde. Pas over 20 miljoen jaar zal dit fenomeen zijn eigen melkweg verlaten en de rest van het universum onveilig gaan maken. De aarde zal er dus geen last mee krijgen. Wel is het voor ons een goede gelegenheid om te bestuderen; zwarte gaten zijn nog steeds een relatief mysterieus fenomeen.
(faqt.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
30-03-2017
De eerste foto van een zwart gat komt er nu écht aan!
De Event Horizon Telescope gaat volgende week proberen om de eerste foto ooit te maken van de waarnemingshorizon van een zwart gat.
Bestaan zwarte gaten? Dat lijkt een onnozele vraag die al lang beantwoord is. Maar het tegendeel is waar. “Momenteel denken we dat zwarte gaten bestaan,” vertelde onderzoeker Ciriaco Goddi twee jaar geleden aan Scientias.nl. “Maar ondanks het feit dat de meeste mensen – waaronder zelfs kinderen – van zwarte gaten gehoord hebben, weten we niet of ze bestaan. We hebben nog nooit een zwart gat gezien.”
Event Horizon Telescope
Maar daar gaat verandering in komen. Na jaren van voorbereiding zal de Event Horizon Telescope komende week proberen om een foto te maken van de waarnemingshorizon van een zwart gat. En daarmee moet dan bewezen worden dat zwarte gaten echt bestaan. “Als er geen waarnemingshorizon is, bestaan er geen zwarte gaten,” vertelde onderzoeker Heino Falcke daar eerder over.
Wat is een waarnemingshorizon?
Een zwart gat is eigenlijk een supersterk zwaartekrachtsveld. De waarnemingshorizon is een denkbeeldige grens om dat zwaartekrachtsveld. Als materie of licht deze grens overgaat, is alle hoop verloren: het kan dan niet meer uit het zwarte gat ontsnappen. “De waarnemingshorizon is een ‘eenrichtingsmembraan’ waardoor fotonen, maar ook andere deeltjes, binnen kunnen gaan, maar niet meer weg kunnen,” vertelde Goddi daar eerder over. “Daarom lijkt de waarnemingshorizon ook donker.”
Hoe ziet ‘ie eruit?
En die donkere waarnemingshorizon gaat de Event Horizon Telescope dus proberen te fotograferen. Wat er op dat kiekje te zien zal zijn? Daar hebben de onderzoekers wel ideeën over. “We weten in theorie dat materiaal dat in het zwarte gat valt, straling afgeeft alvorens het verdwijnt. Dus we verwachten dat de waarnemingshorizon een donkere (en scherpe) schaduw op die heldere ring van licht werpt. De schaduw geeft eigenlijk een (door toedoen van het immens sterke zwaartekrachtsveld rond het zwarte gat verstoord) beeld van de waarnemingshorizon die een diameter heeft van zo’n vijf keer de straal van het zwarte gat.”
De telescoop
Om de waarnemingshorizon te kunnen fotograferen, is een enorme telescoop nodig. Eigenlijk eentje met een spiegel die net zo groot is als de aarde. En die hebben onderzoekers nu ‘in elkaar geknutseld’. Het resultaat is de Event Horizon Telescope: een virtuele telescoop die bestaat uit aan elkaar gekoppelde radiotelescopen wereldwijd.
Meer
Alles weten over die eerste foto van een zwart gat, de voorbereidingen die aan het maken van de foto vooraf zijn gegaan én wat die foto ons allemaal kan vertellen? Lees dan ook het uitgebreide achtergrondartikel dat we eerder over de Event Horizon Telescope – die mede mogelijk wordt gemaakt door Nederlandse onderzoekers – schreven. In dit artikel – uit 2015 – wordt gesproken over de Black Hole Cam: een door de EU gesubsidieerd onderzoeksteam dat deel uitmaakt van het Event Horizon Telescope Consortium.
Geduld
De telescoop zal zich van 5 tot 14 april richten op het zwarte gat in het hart van onze Melkweg: Sagittarius A*. Zelfs als de telescoop erin slaagt de waarnemingshorizon te fotograferen, hoef je de eerste kiekjes niet in de loop van volgende maand te verwachten. De resultaten van de eerste waarnemingen worden waarschijnlijk pas in 2018 bekend. Dat komt onder meer omdat de onderzoekers moeten wachten tot de lente invalt op het zuidelijk halfrond. Dan pas kunnen ze de harde schijf met gegevens van de South Pole Telescope ophalen.
De verwachtingen zijn natuurlijk hooggespannen. Maar verwacht niet dat de eerste waarnemingen al resulteren in de perfecte foto. “Dit is het begin van een avontuurlijke reis naar het zwarte gat,” stelt Falcke. “Als alles goed gaat en ook de weersomstandigheden overal meezitten, is er misschien een kans dat we nu al een eerste glimp opvangen van de waarnemingshorizon. Maar eerlijk gezegd denk ik dat meerdere waarneemruns en uiteindelijk nog meer telescopen nodig zijn om een mooie foto te maken.”
(scientias.nl)
De eerste foto van een zwart gat komt er nu écht aan!
De Event Horizon Telescope gaat volgende week proberen om de eerste foto ooit te maken van de waarnemingshorizon van een zwart gat.
Bestaan zwarte gaten? Dat lijkt een onnozele vraag die al lang beantwoord is. Maar het tegendeel is waar. “Momenteel denken we dat zwarte gaten bestaan,” vertelde onderzoeker Ciriaco Goddi twee jaar geleden aan Scientias.nl. “Maar ondanks het feit dat de meeste mensen – waaronder zelfs kinderen – van zwarte gaten gehoord hebben, weten we niet of ze bestaan. We hebben nog nooit een zwart gat gezien.”
Event Horizon Telescope
Maar daar gaat verandering in komen. Na jaren van voorbereiding zal de Event Horizon Telescope komende week proberen om een foto te maken van de waarnemingshorizon van een zwart gat. En daarmee moet dan bewezen worden dat zwarte gaten echt bestaan. “Als er geen waarnemingshorizon is, bestaan er geen zwarte gaten,” vertelde onderzoeker Heino Falcke daar eerder over.
Wat is een waarnemingshorizon?
Een zwart gat is eigenlijk een supersterk zwaartekrachtsveld. De waarnemingshorizon is een denkbeeldige grens om dat zwaartekrachtsveld. Als materie of licht deze grens overgaat, is alle hoop verloren: het kan dan niet meer uit het zwarte gat ontsnappen. “De waarnemingshorizon is een ‘eenrichtingsmembraan’ waardoor fotonen, maar ook andere deeltjes, binnen kunnen gaan, maar niet meer weg kunnen,” vertelde Goddi daar eerder over. “Daarom lijkt de waarnemingshorizon ook donker.”
Hoe ziet ‘ie eruit?
En die donkere waarnemingshorizon gaat de Event Horizon Telescope dus proberen te fotograferen. Wat er op dat kiekje te zien zal zijn? Daar hebben de onderzoekers wel ideeën over. “We weten in theorie dat materiaal dat in het zwarte gat valt, straling afgeeft alvorens het verdwijnt. Dus we verwachten dat de waarnemingshorizon een donkere (en scherpe) schaduw op die heldere ring van licht werpt. De schaduw geeft eigenlijk een (door toedoen van het immens sterke zwaartekrachtsveld rond het zwarte gat verstoord) beeld van de waarnemingshorizon die een diameter heeft van zo’n vijf keer de straal van het zwarte gat.”
De telescoop
Om de waarnemingshorizon te kunnen fotograferen, is een enorme telescoop nodig. Eigenlijk eentje met een spiegel die net zo groot is als de aarde. En die hebben onderzoekers nu ‘in elkaar geknutseld’. Het resultaat is de Event Horizon Telescope: een virtuele telescoop die bestaat uit aan elkaar gekoppelde radiotelescopen wereldwijd.
Meer
Alles weten over die eerste foto van een zwart gat, de voorbereidingen die aan het maken van de foto vooraf zijn gegaan én wat die foto ons allemaal kan vertellen? Lees dan ook het uitgebreide achtergrondartikel dat we eerder over de Event Horizon Telescope – die mede mogelijk wordt gemaakt door Nederlandse onderzoekers – schreven. In dit artikel – uit 2015 – wordt gesproken over de Black Hole Cam: een door de EU gesubsidieerd onderzoeksteam dat deel uitmaakt van het Event Horizon Telescope Consortium.
Geduld
De telescoop zal zich van 5 tot 14 april richten op het zwarte gat in het hart van onze Melkweg: Sagittarius A*. Zelfs als de telescoop erin slaagt de waarnemingshorizon te fotograferen, hoef je de eerste kiekjes niet in de loop van volgende maand te verwachten. De resultaten van de eerste waarnemingen worden waarschijnlijk pas in 2018 bekend. Dat komt onder meer omdat de onderzoekers moeten wachten tot de lente invalt op het zuidelijk halfrond. Dan pas kunnen ze de harde schijf met gegevens van de South Pole Telescope ophalen.
De verwachtingen zijn natuurlijk hooggespannen. Maar verwacht niet dat de eerste waarnemingen al resulteren in de perfecte foto. “Dit is het begin van een avontuurlijke reis naar het zwarte gat,” stelt Falcke. “Als alles goed gaat en ook de weersomstandigheden overal meezitten, is er misschien een kans dat we nu al een eerste glimp opvangen van de waarnemingshorizon. Maar eerlijk gezegd denk ik dat meerdere waarneemruns en uiteindelijk nog meer telescopen nodig zijn om een mooie foto te maken.”
(scientias.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
19-11-2017
Jagen op een zwart gat om Einstein uit te dagen
Onderzoekers proberen een zwart gat te fotograferen en niemand weet wat ze zullen vinden. “Misschien dat het universum ons wel verbaast.”
Een foto maken van het superzware zwarte gat Sagittarius A* in het midden van ons sterrenstelsel om Einsteins relativiteitstheorie te testen: dat is wat het BlackHoleCam-team, samen met instituten in Noord- en Zuid-Amerika en Azië (het Event Horizon Telescope project), probeert te doen. Het internationale team van astrofysici wil zo Einsteins relativiteitstheorie – die onze zwaartekracht beschrijft – testen. Jordy Davelaar, PhD student in astrofysica aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, maakt deel uit van dit team. In een moderne teleconferentiekamer met grote schermen en camera’s praat hij over het project.
Niemand weet wat er gevonden wordt
Davelaar ontwikkelt modellen die beschrijven hoe ‘ons’ zwarte gat, Sagittarius A*, eruit zou zien als Einsteins theorie klopt. “Door theoretische modellen te vergelijken met observaties van de Event Horizon Telescoop kunnen we uitzoeken of Einstein 100 jaar geleden gelijk had.” Maar niemand weet zeker wat ze zullen vinden. Davelaar: “Misschien dat het universum ons wel verbaast.”
Video van een simulatie van het superzware zwarte gat Sagittarius A* in het midden van ons sterrenstelsel. Gemaakt door J. Davelaar, M. Mościbrodzka, T. Bronzwaer & H. Falcke, BlackHoleCam.
De eerste foto
In april maakte het team de eerste foto met behulp van een netwerk van telescopen over de hele wereld (zie kader hieronder). Maar het zal nog wel even duren voordat het team de foto van het zwarte gat kan laten zien. De data van de verschillende telescopen moet eerst nog gecombineerd worden om zo een virtuele telescoop te vormen ter grootte van de aarde. Deze techniek heet Very Long Baseline Interferometry (VLBI).
Afbeelding: ESO / José Francisco Salgado (josefrancisco.org).
Het netwerk van telescopen
De onderzoekers maakten gebruik van verschillende telescopen, waaronder ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) in Chili, IRAM 30m in Spanje, de LMT (Large Millimeter Telescope) in Spanje en de SPT (South Pole Telescope) op de Zuidpool. Hoewel de gebruikte telescopen over de hele wereld verspreid zijn, zit er toch een ‘gat’ in het netwerk. In de toekomst hopen de onderzoekers dat gat op te vullen door een telescoop te bouwen in Namibië. Davelaar legt het belang van die telescoop als volgt uit: “We gebruiken de aarde als zijnde een grote telescoop. Dus als de aarde ronddraait, en Amerika en Europa staan meer dan de achterkant, dan kunnen maar een paar telescopen meten, doordat in Afrika geen radiotelescopen staan. Dat zorgt ervoor dat de kwaliteit van je beeld een stuk minder is.” Door de nieuwe telescoop in Namibië “is het alsof je een betere camera hebt.” Davelaars professor Heino Falcke droomt al van het bouwen van telescopen in de ruimte om de fotokwaliteit nog meer te verbeteren. In de ruimte is er geen atmosfeer die de foto kan vertroebelen. En omdat je de positie van de telescopen in de ruimte kunt aanpassen, ben je niet gebonden aan specifieke locaties op aarde. Davelaar: “Dat zou nóg mooier zijn. Maar dat is echt toekomstmuziek.”
Grote vraag is natuurlijk wat er – als alle data straks gecombineerd is – op de eerste foto van een zwart gat te zien zal zijn. De onderzoekers verwachten dat de foto de accretieschijf zal laten zien: een plasma van materie die met extreem hoge snelheden om het zwarte gat wervelt. In het midden zal de schaduw van het zwarte gat te zien zijn: hier is materie maar heel kort aanwezig, omdat het bijna meteen het zwarte gat ingezogen wordt. Er is dus maar heel weinig tijd waarin deze materie kan oplichten op een foto, waardoor dit deel erg donker of zelfs zwart zal zijn op de foto.
“Einsteins theorie is erg mooi en elegant”
Of toont de foto iets heel anders?
Als de foto er niet uitziet zoals Einsteins relativiteitstheorie voorspelt, mist er ineens een fundamenteel deel van ons begrip van het universum. Maar Davelaar is optimistisch: “Einsteins theorie is erg mooi en elegant. Als je ziet wat voor testen het al doorstaan heeft en als je kijkt naar hoe mooi de zwaartekrachtsgolven overeenkomen met wat hij ook al voorspelde, dan geeft dat wel indicaties. Maar hoe zit dat dan bij zo’n superzwaar zwart gat waar de zwaartekracht erg sterk is?” De foto van Sagittarius A* kan het eerste directe bewijs zijn van het bestaan van een superzwaar zwart gat in het centrum van onze Melkweg; een type zwart gat dat mogelijk in veel centra van sterrenstelsels aanwezig is. Het kan ons iets leren over hoe de natuurkunde werkt op plekken waar de zwaartekracht extreem sterk is.
Zwart gat als een draaikolk
Net als water in de gootsteen, vormt materie die in een zwart gat valt een soort draaikolk-structuur. In die draaikolk trekt het water zo hard aan je, dat je niet meer kunt ontsnappen. In het geval van een zwart gat zou je – als je te dicht bij het midden komt – sneller moeten gaan dan het licht om aan deze trekkracht te kunnen ontsnappen. Maar dat is onmogelijk. Dit is ook de reden dat zwarte gaten zwart zijn: licht kan niet meer ontsnappen. De grens tussen waar licht nog kan ontsnappen en waar het in het zwarte gat gezogen wordt, heet de ‘event horizon’ of waarnemingshorizon. ‘The point of no return’.
Onvoorstelbare applicaties
Hoe zit het dan met de baten voor de maatschappij? “Het testen van de relativiteitstheorie in extreme condities rond een zwart gat brengt nog geen directe applicaties voor onze levens op aarde met zich mee. Maar als je kijkt naar hoe technologische vooruitgang in de geschiedenis geboekt is, begon dat altijd met fundamenteel onderzoek: je bent nieuwsgierig naar hoe de werkelijkheid om je heen in elkaar zit. Daar vloeien applicaties uit, die je in het begin helemaal niet voor mogelijk had gedacht.” Nu al leert dit project ons iets over hoe we met gigantische hoeveelheden data om moeten gaan (petabytes, vele honderden of zelfs duizenden harde schijven zoals die in je computer zitten). Ondanks dat toekomstige applicaties niet te voorspellen zijn, is Davelaar ook hier optimistisch: “Einstein heeft zijn theorie niet ontwikkeld om GPS te laten werken, maar zonder zijn theorie hadden we het nu niet gehad.”
De eerste waarnemingsrun werd in april afgerond. En daarmee is het lange wachten op dat eerste kiekje nu echt begonnen. Het doet niets af aan het enthousiasme van Davelaar. “Het is een heel mooie tijd om in het project in te stappen. Men is er al ruim 20 jaar mee bezig. Ik begon 1 september en in april waren al de eerste metingen. Ik viel met m’n neus in de boter.”
Anne Kwak is masterstudent wetenschapscommunicatie aan de Technische Universiteit Delft. In haar studie wil ze zich vooral gaan richten op het strategisch inzetten van communicatie. Voor haar stage bij de gemeente Eindhoven gaat ze bijvoorbeeld aan de slag om een communicatieadvies te schrijven met communicatieactiviteiten voor projecten die onder het klimaatplan vallen. Hiernaast heeft Anne een master in de ecologie behaald, en is ze erg geïnteresseerd in de natuur, stadsecologie en duurzaamheid
(scientias.nl)
[ Bericht 0% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 20-11-2017 19:04:35 ]
Jagen op een zwart gat om Einstein uit te dagen
Onderzoekers proberen een zwart gat te fotograferen en niemand weet wat ze zullen vinden. “Misschien dat het universum ons wel verbaast.”
Een foto maken van het superzware zwarte gat Sagittarius A* in het midden van ons sterrenstelsel om Einsteins relativiteitstheorie te testen: dat is wat het BlackHoleCam-team, samen met instituten in Noord- en Zuid-Amerika en Azië (het Event Horizon Telescope project), probeert te doen. Het internationale team van astrofysici wil zo Einsteins relativiteitstheorie – die onze zwaartekracht beschrijft – testen. Jordy Davelaar, PhD student in astrofysica aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, maakt deel uit van dit team. In een moderne teleconferentiekamer met grote schermen en camera’s praat hij over het project.
Niemand weet wat er gevonden wordt
Davelaar ontwikkelt modellen die beschrijven hoe ‘ons’ zwarte gat, Sagittarius A*, eruit zou zien als Einsteins theorie klopt. “Door theoretische modellen te vergelijken met observaties van de Event Horizon Telescoop kunnen we uitzoeken of Einstein 100 jaar geleden gelijk had.” Maar niemand weet zeker wat ze zullen vinden. Davelaar: “Misschien dat het universum ons wel verbaast.”
![Orbiting the supermassive black hole in our Milky Way in VR [4K]](http://i.ytimg.com/vi/-7krHb9_d-E/0.jpg)
Video van een simulatie van het superzware zwarte gat Sagittarius A* in het midden van ons sterrenstelsel. Gemaakt door J. Davelaar, M. Mościbrodzka, T. Bronzwaer & H. Falcke, BlackHoleCam.
De eerste foto
In april maakte het team de eerste foto met behulp van een netwerk van telescopen over de hele wereld (zie kader hieronder). Maar het zal nog wel even duren voordat het team de foto van het zwarte gat kan laten zien. De data van de verschillende telescopen moet eerst nog gecombineerd worden om zo een virtuele telescoop te vormen ter grootte van de aarde. Deze techniek heet Very Long Baseline Interferometry (VLBI).
Afbeelding: ESO / José Francisco Salgado (josefrancisco.org).
Het netwerk van telescopen
De onderzoekers maakten gebruik van verschillende telescopen, waaronder ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) in Chili, IRAM 30m in Spanje, de LMT (Large Millimeter Telescope) in Spanje en de SPT (South Pole Telescope) op de Zuidpool. Hoewel de gebruikte telescopen over de hele wereld verspreid zijn, zit er toch een ‘gat’ in het netwerk. In de toekomst hopen de onderzoekers dat gat op te vullen door een telescoop te bouwen in Namibië. Davelaar legt het belang van die telescoop als volgt uit: “We gebruiken de aarde als zijnde een grote telescoop. Dus als de aarde ronddraait, en Amerika en Europa staan meer dan de achterkant, dan kunnen maar een paar telescopen meten, doordat in Afrika geen radiotelescopen staan. Dat zorgt ervoor dat de kwaliteit van je beeld een stuk minder is.” Door de nieuwe telescoop in Namibië “is het alsof je een betere camera hebt.” Davelaars professor Heino Falcke droomt al van het bouwen van telescopen in de ruimte om de fotokwaliteit nog meer te verbeteren. In de ruimte is er geen atmosfeer die de foto kan vertroebelen. En omdat je de positie van de telescopen in de ruimte kunt aanpassen, ben je niet gebonden aan specifieke locaties op aarde. Davelaar: “Dat zou nóg mooier zijn. Maar dat is echt toekomstmuziek.”
Grote vraag is natuurlijk wat er – als alle data straks gecombineerd is – op de eerste foto van een zwart gat te zien zal zijn. De onderzoekers verwachten dat de foto de accretieschijf zal laten zien: een plasma van materie die met extreem hoge snelheden om het zwarte gat wervelt. In het midden zal de schaduw van het zwarte gat te zien zijn: hier is materie maar heel kort aanwezig, omdat het bijna meteen het zwarte gat ingezogen wordt. Er is dus maar heel weinig tijd waarin deze materie kan oplichten op een foto, waardoor dit deel erg donker of zelfs zwart zal zijn op de foto.
“Einsteins theorie is erg mooi en elegant”
Of toont de foto iets heel anders?
Als de foto er niet uitziet zoals Einsteins relativiteitstheorie voorspelt, mist er ineens een fundamenteel deel van ons begrip van het universum. Maar Davelaar is optimistisch: “Einsteins theorie is erg mooi en elegant. Als je ziet wat voor testen het al doorstaan heeft en als je kijkt naar hoe mooi de zwaartekrachtsgolven overeenkomen met wat hij ook al voorspelde, dan geeft dat wel indicaties. Maar hoe zit dat dan bij zo’n superzwaar zwart gat waar de zwaartekracht erg sterk is?” De foto van Sagittarius A* kan het eerste directe bewijs zijn van het bestaan van een superzwaar zwart gat in het centrum van onze Melkweg; een type zwart gat dat mogelijk in veel centra van sterrenstelsels aanwezig is. Het kan ons iets leren over hoe de natuurkunde werkt op plekken waar de zwaartekracht extreem sterk is.
Zwart gat als een draaikolk
Net als water in de gootsteen, vormt materie die in een zwart gat valt een soort draaikolk-structuur. In die draaikolk trekt het water zo hard aan je, dat je niet meer kunt ontsnappen. In het geval van een zwart gat zou je – als je te dicht bij het midden komt – sneller moeten gaan dan het licht om aan deze trekkracht te kunnen ontsnappen. Maar dat is onmogelijk. Dit is ook de reden dat zwarte gaten zwart zijn: licht kan niet meer ontsnappen. De grens tussen waar licht nog kan ontsnappen en waar het in het zwarte gat gezogen wordt, heet de ‘event horizon’ of waarnemingshorizon. ‘The point of no return’.
Onvoorstelbare applicaties
Hoe zit het dan met de baten voor de maatschappij? “Het testen van de relativiteitstheorie in extreme condities rond een zwart gat brengt nog geen directe applicaties voor onze levens op aarde met zich mee. Maar als je kijkt naar hoe technologische vooruitgang in de geschiedenis geboekt is, begon dat altijd met fundamenteel onderzoek: je bent nieuwsgierig naar hoe de werkelijkheid om je heen in elkaar zit. Daar vloeien applicaties uit, die je in het begin helemaal niet voor mogelijk had gedacht.” Nu al leert dit project ons iets over hoe we met gigantische hoeveelheden data om moeten gaan (petabytes, vele honderden of zelfs duizenden harde schijven zoals die in je computer zitten). Ondanks dat toekomstige applicaties niet te voorspellen zijn, is Davelaar ook hier optimistisch: “Einstein heeft zijn theorie niet ontwikkeld om GPS te laten werken, maar zonder zijn theorie hadden we het nu niet gehad.”
De eerste waarnemingsrun werd in april afgerond. En daarmee is het lange wachten op dat eerste kiekje nu echt begonnen. Het doet niets af aan het enthousiasme van Davelaar. “Het is een heel mooie tijd om in het project in te stappen. Men is er al ruim 20 jaar mee bezig. Ik begon 1 september en in april waren al de eerste metingen. Ik viel met m’n neus in de boter.”
Anne Kwak is masterstudent wetenschapscommunicatie aan de Technische Universiteit Delft. In haar studie wil ze zich vooral gaan richten op het strategisch inzetten van communicatie. Voor haar stage bij de gemeente Eindhoven gaat ze bijvoorbeeld aan de slag om een communicatieadvies te schrijven met communicatieactiviteiten voor projecten die onder het klimaatplan vallen. Hiernaast heeft Anne een master in de ecologie behaald, en is ze erg geïnteresseerd in de natuur, stadsecologie en duurzaamheid
(scientias.nl)
[ Bericht 0% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 20-11-2017 19:04:35 ]
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
15-06-2018
Astronomen zien hoe zwart gat een ster in stukken scheurt
Een primeur!
Het gebeurde allemaal op bijna 150 miljoen lichtjaar van de aarde. Daar vinden we twee botsende sterrenstelsels die samen aangeduid worden als Arp 299. In het hart van één van deze sterrenstelsels bevindt zich een zwart gat dat 20 miljoen keer zwaarder is dan de zon. En dat zwarte gat heeft een ster verscheurd die iets meer dan twee keer zwaarder is dan onze zon. Het leidde tot het ontstaan van een snel groeiende en snel bewegende straalstroom (zie kader). En die hebben onderzoekers gespot. “Nog niet eerder zijn we in staat geweest om de vorming en evolutie van een straalstroom die uit zo’n gebeurtenis voorkwam, direct waar te nemen,” vertelt onderzoeker Miguel Perez-Torres.
Straalstroom
Een zwart gat heeft een enorme aantrekkingskracht. Wanneer materie – zoals een ster – te dicht bij het zwarte gat in de buurt komt, kan het dan ook niet aan de zwaartekracht van het zwarte gat ontsnappen. Het zwarte gat trekt het materiaal naar zich toe, waarna het een roterende schijf rond het zwarte gat vormt. Die schijf brengt intense röntgenstraling voort, maar genereert ook uit materie opgebouwde straalstromen die met hoge snelheden wegschieten.
Hoe het begon
De onderzoekers kwamen de heftige gebeurtenis in 2005 op het spoor. Met behulp van de William Herschel Telescoop op de Canarische Eilanden ontdekten ze een heldere puls infrarood straling die afkomstig was van de kern van één van de Arp 299-stelsels. En een half jaar later spotten onderzoekers weer net iets andere straling, afkomstig van dezelfde plek. “Terwijl de tijd voortschreed, bleef het nieuwe object helder op infrarode- en radiogolflengten, maar niet in zichtbaar licht en röntgenstraling,” legt onderzoeker Seppo Mattila uit. “De meest waarschijnlijke verklaring daarvoor is dat dik interstellair gas en stof nabij het centrum van het sterrenstelsel de röntgenstraling en het zichtbare licht absorbeerde en weer uitzond als infrarode straling.”
Een artistieke impressie van het zwarte gat in Arp 299. Te zien is hoe het zwarte gat een ster verscheurt en materiaal van de ster in een schijf om zich heen trekt, waarna een straalstroom ontstaat. Afbeelding:
Straalstroom
De onderzoekers bleven de stralingsbron gedurende maar liefst tien jaar observeren. In eerste instantie dachten ze nog een supernova op het spoor te zijn. Maar door de jaren heen werd de voor een actief zwart gat zo kenmerkende straalstroom steeds duidelijker.
Bijzonder
In feite namen onderzoekers de gevolgen van een door een zwart gat veroorzaakte stellaire dood (ook wel een Tidal Disruption Event (TDE) genoemd) waar. Het is best bijzonder. “Het grootste deel van de tijd zijn supermassieve zwarte gaten niet actief aan het eten, oftewel stil,” vertelt Perez-Torres. “Tidal disruption events bieden ons een unieke mogelijkheid om ons begrip van de vorming en evolutie van straalstromen in de nabijheid van deze krachtige objecten te vergroten.”
De onderzoekers hebben goede hoop dat ze in de nabije toekomst nog veel meer van dit soort dingen gaan zien én herkennen. “Door het stof dat al het zichtbare licht absorbeerde kan dit Tidal Disruption Event wel eens het topje van de ijsberg zijn van een – tot voor kort – verborgen populatie,” denkt Mattila. “Door naar deze gebeurtenissen te kijken met infrarood- en radiotelescopen zijn we wellicht in staat om er veel meer te ontdekken en daar ook van te leren.”
(scientias.nl)
Astronomen zien hoe zwart gat een ster in stukken scheurt
Een primeur!
Het gebeurde allemaal op bijna 150 miljoen lichtjaar van de aarde. Daar vinden we twee botsende sterrenstelsels die samen aangeduid worden als Arp 299. In het hart van één van deze sterrenstelsels bevindt zich een zwart gat dat 20 miljoen keer zwaarder is dan de zon. En dat zwarte gat heeft een ster verscheurd die iets meer dan twee keer zwaarder is dan onze zon. Het leidde tot het ontstaan van een snel groeiende en snel bewegende straalstroom (zie kader). En die hebben onderzoekers gespot. “Nog niet eerder zijn we in staat geweest om de vorming en evolutie van een straalstroom die uit zo’n gebeurtenis voorkwam, direct waar te nemen,” vertelt onderzoeker Miguel Perez-Torres.
Straalstroom
Een zwart gat heeft een enorme aantrekkingskracht. Wanneer materie – zoals een ster – te dicht bij het zwarte gat in de buurt komt, kan het dan ook niet aan de zwaartekracht van het zwarte gat ontsnappen. Het zwarte gat trekt het materiaal naar zich toe, waarna het een roterende schijf rond het zwarte gat vormt. Die schijf brengt intense röntgenstraling voort, maar genereert ook uit materie opgebouwde straalstromen die met hoge snelheden wegschieten.
Hoe het begon
De onderzoekers kwamen de heftige gebeurtenis in 2005 op het spoor. Met behulp van de William Herschel Telescoop op de Canarische Eilanden ontdekten ze een heldere puls infrarood straling die afkomstig was van de kern van één van de Arp 299-stelsels. En een half jaar later spotten onderzoekers weer net iets andere straling, afkomstig van dezelfde plek. “Terwijl de tijd voortschreed, bleef het nieuwe object helder op infrarode- en radiogolflengten, maar niet in zichtbaar licht en röntgenstraling,” legt onderzoeker Seppo Mattila uit. “De meest waarschijnlijke verklaring daarvoor is dat dik interstellair gas en stof nabij het centrum van het sterrenstelsel de röntgenstraling en het zichtbare licht absorbeerde en weer uitzond als infrarode straling.”
Een artistieke impressie van het zwarte gat in Arp 299. Te zien is hoe het zwarte gat een ster verscheurt en materiaal van de ster in een schijf om zich heen trekt, waarna een straalstroom ontstaat. Afbeelding:
Straalstroom
De onderzoekers bleven de stralingsbron gedurende maar liefst tien jaar observeren. In eerste instantie dachten ze nog een supernova op het spoor te zijn. Maar door de jaren heen werd de voor een actief zwart gat zo kenmerkende straalstroom steeds duidelijker.
Bijzonder
In feite namen onderzoekers de gevolgen van een door een zwart gat veroorzaakte stellaire dood (ook wel een Tidal Disruption Event (TDE) genoemd) waar. Het is best bijzonder. “Het grootste deel van de tijd zijn supermassieve zwarte gaten niet actief aan het eten, oftewel stil,” vertelt Perez-Torres. “Tidal disruption events bieden ons een unieke mogelijkheid om ons begrip van de vorming en evolutie van straalstromen in de nabijheid van deze krachtige objecten te vergroten.”
De onderzoekers hebben goede hoop dat ze in de nabije toekomst nog veel meer van dit soort dingen gaan zien én herkennen. “Door het stof dat al het zichtbare licht absorbeerde kan dit Tidal Disruption Event wel eens het topje van de ijsberg zijn van een – tot voor kort – verborgen populatie,” denkt Mattila. “Door naar deze gebeurtenissen te kijken met infrarood- en radiotelescopen zijn we wellicht in staat om er veel meer te ontdekken en daar ook van te leren.”
(scientias.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
10-04-2019
Astronomen maken eerste foto van een zwart gat
De eerste ‘foto’ van een zwart gat. Afgebeeld is het superzware zwarte gat in de kern van het 55 miljoen lichtjaar verre sterrenstelsel M87. (EHT Collaboration)
De Event Horizon Telescope (EHT) – een wereldwijde array van acht radiotelescopen die door internationale samenwerking tot stand is gekomen – is ontworpen om beelden te maken van een zwart gat. Vandaag hebben onderzoekers van de EHT, via gecoördineerde persconferenties over de hele wereld, bekendgemaakt dat ze hun doel hebben bereikt. Ze hebben het eerste directe visuele bewijs gepresenteerd van een superzwaar zwart gat en zijn schaduw.
Deze doorbraak is vandaag aangekondigd in een reeks van zes artikelen die vandaag in een speciaal nummer van de Astrophysical Journal Letters zijn gepubliceerd. De foto toont het zwarte gat in het centrum van Messier 87, een kolossaal sterrenstelsel in de nabije Virgocluster. Het zwarte gat is 55 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd en heeft 6,5 miljard keer zoveel massa als de zon.
Zwarte gaten zijn uitzonderlijke kosmische objecten met enorme massa’s, maar extreem compacte afmetingen. Deze objecten beïnvloeden hun omgeving op extreme wijze. Ze vervormen de ruimtetijd en verhitten het hen omringende materiaal tot enorm hoge temperaturen.
‘In een heldere omgeving, zoals een schijf van gloeiend gas, verwachten we dat een zwart gat een donker gebied veroorzaakt, vergelijkbaar met een schaduw – iets dat voorspeld is door Einsteins algemene relativiteitstheorie, maar dat we tot nu toe nog nooit hadden gezien,’ legt Heino Falcke van de Radboud Universiteit en voorzitter van de wetenschappelijke raad van de EHT uit. ‘Deze schaduw, veroorzaakt door het gravitationeel afbuigen en invangen van licht door de waarnemingshorizon, openbaart veel over de aard van deze fascinerende objecten en heeft ons in staat gesteld om de enorme massa van het zwarte gat in M87 te meten.’
Diverse kalibratie- en beeldweergavemethoden hebben het bestaan aan het licht gebracht van een ringachtige structuur met een donker centraal gebied – de schaduw van het zwarte gat – dat gedurende meerdere onafhankelijke EHT-waarnemingen standhield.
Bij de EHT-waarnemingen wordt gebruik gemaakt van een techniek die Very Long Baseline Interferometry (VLBI) wordt genoemd. Bij deze techniek worden ver uiteen gelegen telescoopfaciliteiten met elkaar gesynchroniseerd en wordt de draaiing van onze planeet benut om één enorme radiotelescoop ter grootte van de aarde na te bootsen voor waarnemingen op een golflengte van 1,3 millimeter. Op die manier bereikt de EHT een hoekoplossend vermogen van 20 microboogseconden – voldoende om vanuit een café in Parijs een krant in New York te kunnen lezen. (EE)
allesoverterrenkunde)
Astronomen maken eerste foto van een zwart gat
De eerste ‘foto’ van een zwart gat. Afgebeeld is het superzware zwarte gat in de kern van het 55 miljoen lichtjaar verre sterrenstelsel M87. (EHT Collaboration)
De Event Horizon Telescope (EHT) – een wereldwijde array van acht radiotelescopen die door internationale samenwerking tot stand is gekomen – is ontworpen om beelden te maken van een zwart gat. Vandaag hebben onderzoekers van de EHT, via gecoördineerde persconferenties over de hele wereld, bekendgemaakt dat ze hun doel hebben bereikt. Ze hebben het eerste directe visuele bewijs gepresenteerd van een superzwaar zwart gat en zijn schaduw.
Deze doorbraak is vandaag aangekondigd in een reeks van zes artikelen die vandaag in een speciaal nummer van de Astrophysical Journal Letters zijn gepubliceerd. De foto toont het zwarte gat in het centrum van Messier 87, een kolossaal sterrenstelsel in de nabije Virgocluster. Het zwarte gat is 55 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd en heeft 6,5 miljard keer zoveel massa als de zon.
Zwarte gaten zijn uitzonderlijke kosmische objecten met enorme massa’s, maar extreem compacte afmetingen. Deze objecten beïnvloeden hun omgeving op extreme wijze. Ze vervormen de ruimtetijd en verhitten het hen omringende materiaal tot enorm hoge temperaturen.
‘In een heldere omgeving, zoals een schijf van gloeiend gas, verwachten we dat een zwart gat een donker gebied veroorzaakt, vergelijkbaar met een schaduw – iets dat voorspeld is door Einsteins algemene relativiteitstheorie, maar dat we tot nu toe nog nooit hadden gezien,’ legt Heino Falcke van de Radboud Universiteit en voorzitter van de wetenschappelijke raad van de EHT uit. ‘Deze schaduw, veroorzaakt door het gravitationeel afbuigen en invangen van licht door de waarnemingshorizon, openbaart veel over de aard van deze fascinerende objecten en heeft ons in staat gesteld om de enorme massa van het zwarte gat in M87 te meten.’
Diverse kalibratie- en beeldweergavemethoden hebben het bestaan aan het licht gebracht van een ringachtige structuur met een donker centraal gebied – de schaduw van het zwarte gat – dat gedurende meerdere onafhankelijke EHT-waarnemingen standhield.
Bij de EHT-waarnemingen wordt gebruik gemaakt van een techniek die Very Long Baseline Interferometry (VLBI) wordt genoemd. Bij deze techniek worden ver uiteen gelegen telescoopfaciliteiten met elkaar gesynchroniseerd en wordt de draaiing van onze planeet benut om één enorme radiotelescoop ter grootte van de aarde na te bootsen voor waarnemingen op een golflengte van 1,3 millimeter. Op die manier bereikt de EHT een hoekoplossend vermogen van 20 microboogseconden – voldoende om vanuit een café in Parijs een krant in New York te kunnen lezen. (EE)
allesoverterrenkunde)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
Katie Bouman; the woman behind the first black hole photoquote:Op woensdag 10 april 2019 23:27 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
10-04-2019
Astronomen maken eerste foto van een zwart gat
[ afbeelding ]
De eerste ‘foto’ van een zwart gat. Afgebeeld is het superzware zwarte gat in de kern van het 55 miljoen lichtjaar verre sterrenstelsel M87. (EHT Collaboration)
De Event Horizon Telescope (EHT) – een wereldwijde array van acht radiotelescopen die door internationale samenwerking tot stand is gekomen – is ontworpen om beelden te maken van een zwart gat. Vandaag hebben onderzoekers van de EHT, via gecoördineerde persconferenties over de hele wereld, bekendgemaakt dat ze hun doel hebben bereikt. Ze hebben het eerste directe visuele bewijs gepresenteerd van een superzwaar zwart gat en zijn schaduw.
Deze doorbraak is vandaag aangekondigd in een reeks van zes artikelen die vandaag in een speciaal nummer van de Astrophysical Journal Letters zijn gepubliceerd. De foto toont het zwarte gat in het centrum van Messier 87, een kolossaal sterrenstelsel in de nabije Virgocluster. Het zwarte gat is 55 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd en heeft 6,5 miljard keer zoveel massa als de zon.
Zwarte gaten zijn uitzonderlijke kosmische objecten met enorme massa’s, maar extreem compacte afmetingen. Deze objecten beïnvloeden hun omgeving op extreme wijze. Ze vervormen de ruimtetijd en verhitten het hen omringende materiaal tot enorm hoge temperaturen.
‘In een heldere omgeving, zoals een schijf van gloeiend gas, verwachten we dat een zwart gat een donker gebied veroorzaakt, vergelijkbaar met een schaduw – iets dat voorspeld is door Einsteins algemene relativiteitstheorie, maar dat we tot nu toe nog nooit hadden gezien,’ legt Heino Falcke van de Radboud Universiteit en voorzitter van de wetenschappelijke raad van de EHT uit. ‘Deze schaduw, veroorzaakt door het gravitationeel afbuigen en invangen van licht door de waarnemingshorizon, openbaart veel over de aard van deze fascinerende objecten en heeft ons in staat gesteld om de enorme massa van het zwarte gat in M87 te meten.’
Diverse kalibratie- en beeldweergavemethoden hebben het bestaan aan het licht gebracht van een ringachtige structuur met een donker centraal gebied – de schaduw van het zwarte gat – dat gedurende meerdere onafhankelijke EHT-waarnemingen standhield.
Bij de EHT-waarnemingen wordt gebruik gemaakt van een techniek die Very Long Baseline Interferometry (VLBI) wordt genoemd. Bij deze techniek worden ver uiteen gelegen telescoopfaciliteiten met elkaar gesynchroniseerd en wordt de draaiing van onze planeet benut om één enorme radiotelescoop ter grootte van de aarde na te bootsen voor waarnemingen op een golflengte van 1,3 millimeter. Op die manier bereikt de EHT een hoekoplossend vermogen van 20 microboogseconden – voldoende om vanuit een café in Parijs een krant in New York te kunnen lezen. (EE)
allesoverterrenkunde)
DeLuna vindt me dik ;(
Op zondag 22 juni 2014 12:30 schreef 3rdRock het volgende:
pas als jullie gaan trouwen. nu ben je gewoon die Oom Rubber die met onze mama leuke dingen doet :)
Op zondag 22 juni 2014 12:30 schreef 3rdRock het volgende:
pas als jullie gaan trouwen. nu ben je gewoon die Oom Rubber die met onze mama leuke dingen doet :)
Ik zit me nog steeds af te vragen wat voor elementen er worden gesmeed in zo'n zwart gat. Als je er van uit gaat dat er NIETS verloren gaat in het universum moet dit wel heel speciale materie zijn..
Mag ik je vandaag weer eens irriteren?
Walgelijk, hoe die vrouw gepromoot wordt terwijl er een heel team achter zit. Zij was maar een onderdeel van alles, maar word nu gepushed als het grote masterbrein, want vrouw.quote:
[..]
Katie Bouman; the woman behind the first black hole photo
Katie zelf: https://www.facebook.com/(...)90857&type=3&theater
[ Bericht 13% gewijzigd door #ANONIEM op 12-04-2019 16:18:37 ]
Mijn post over Hawkingstraling uit het andere topic over de BH-foto is hier ook wel op z'n plek:
quote:
[..]
Nee, 't is ook vrij technisch
Maar het is vergelijkbaar met iets wat je bij natuurkunde kunt hebben gehad: "schijnkrachten".
Newtons F=m*a vertelt ons dat waarnemers die met constante snelheid (in grootte en richting) t.o.v. elkaar bewegen, dezelfde experimentele uitkomsten zullen meten. Als je echter zelf gaat versnellen, dan zul je extra krachten meten in jouw waarnemersstelsel. Er werkt dan een kracht op jouw, maar omdat jij stilstaat t.o.v. jezelf, zul je zelf die kracht toedichten aan dingen die om je heen bewegen. Als jij bijvoorbeeld een balletje opgooit in een versnelde trein, zul jij meten dat het balletje een versnelling ondergaat, en dus volgens jouw referentiekader een kracht. Wat er eigenlijk gebeurt, is dat er een kracht op jou inwerkt, natuurlijk. In dit geval de motor van de trein, of de stoel die een kracht op jouw rug uitoefent, noem maar op.
We noemen dit soort krachten die je meet als je zelf versnelt inertiaalkrachten of schijnkrachten. Ze zijn "schijn", omdat ze eigenlijk op jou inwerken in plaats van het object waar jij een schijnkracht aan toedicht en je ze daarom altijd kunt laten verdwijnen door zelf weer met een constante snelheid te gaan bewegen. Beroemde voorbeelden van dit soort schijnkrachten zijn de centrifugaalkracht en de Corioliskracht.
Wat er wiskundig aan de hand is, is dat de vorm van Newtons wet F=m*a verandert als je naar een versnelde waarnemer gaat. Wiskundig zeggen we dat Newtons F=m*a niet covariant (= "niet dezelfde vorm hebbend) is voor versnelde waarnemers. Als je naar een versnelde waarnemer hupt, dan vertelt standaard wiskunde (de kettingregel voor differentiëren) dat je extra termen in je vergelijking F=m*a krijgt. Die interpreteer je natuurkundig als die inertiaalkrachten.
Nu is er in de kwantummechanica iets soortgelijks aan de hand. Daarin heb je te maken met velden, waarin "piekjes" worden opgevat als "deeltjes". Fotonen ("lichtdeeltjes") zijn bijvoorbeeld piekjs in het elektromagnetische (kwantum)veld. Geen piekjes betekent geen deeltjes. Die toestand noemen we een vacuüm. Maar nu blijkt dat de vorm van die velden alleen hetzelfde is voor waarnemers die met constante snelheid reizen, net als Newtons F=m*a. Als je gaat versnellen, dan zul je wiskundig piekjes gaan vinden in je veld waar de met constante snelheid reizende waarnemer deze niet heeft. En dus zal zo'n versnelde waarnemer deeltjes meten terwijl een waarnemer met constante snelheid geen deeltjes (oftewel een vacuüm) meet. Deze deeltjes, die versnelde waarnemers meten, noemen we Unruh-straling (naar de bedenker ervan), en kun je opvatten als de kwantummechanische analogie van "schijnkrachten". De benodigde energie voor die deeltjes komt eigenlijk van de energie die jij gebruikt om te versnellen; vergelijk dit met schijnkrachten!
Nu geldt volgens het equivalentieprincipe,
https://nl.wikipedia.org/wiki/Equivalentieprincipe
dat op korte lengte- en tijdschalen een versnelling niet is te onderscheiden van een zwaartekrachtsveld. Een waarnemer in een zwaartekrachtsveld zal, op korte lengte en tijdschalen, dezelfde experimentele uitkomsten vinden als een waarnemer in een zwaartekrachtsveld. Kort door de bocht blijkt dan dat een waarnemer in een zwaartekrachtsveld van een zwart gat net als een versnelde waarnemer Unruh-straling zal meten, alleen noemen we het dan anders: namelijk Hawking-straling. Er zitten hier nog wat subtiliteiten in dit verhaal; zo heeft een zwart gat b.v. een waarnemershorizon, net als een versnelde waarnemer. Die horizon is belangrijk in de afleiding, en daarom zal het zwaartekrachtsveld van b.v. de aarde geen Hawkingstraling uitzenden (tenminste, niet op dezelfde manier).
Dit is, voor zover ik begrijp, de meest eenvoudige uitleg van Hawkingstraling zonder dat je er "virtuele deeltjes die bij de horizon ontstaan"-onzin erbij sleept. Want die deeltjes ontstaan b.v. helemaal niet dicht bij de horizon; dat is een heuristische uitleg om er een plaatje bij te krijgen en een snapgevoel te verkopen.
Nou ja, misschien hebben mensen hier er wat aan
-
Er wordt niets "gesmeed"quote:
Ik zit me nog steeds af te vragen wat voor elementen er worden gesmeed in zo'n zwart gat. Als je er van uit gaat dat er NIETS verloren gaat in het universum moet dit wel heel speciale materie zijn..
Als mens denken we vanuit de oudheid nog in deelbare deeltjes. De fout van onze redenatie is dat alles "quantized" is.
Ik denk dat String Theory een stuk realistischer is ... oneindig deelbaar maar harmonisch.
Als muziek, zeg maar.
Calm down, please!
Een kosmische symfoniequote:
[..]
Er wordt niets "gesmeed"
Als mens denken we vanuit de oudheid nog in deelbare deeltjes. De fout van onze redenatie is dat alles "quantized" is.
Ik denk dat String Theory een stuk realistischer is ... oneindig deelbaar maar harmonisch.
Als muziek, zeg maar.
Eindelijk iemand die denkt wat iedereen zegt
|
|
