Zwarte gaten en dummies #2 Dement in een andere dimensie

quote:

Op zondag 31 januari 2010 18:40 schreef Parafernalia het volgende:

[..]

Dat denk je? Je bent toch gespecialiseerd in zwarte gaten?

Misschien is het geen gebruikelijke term.

quote:

Op zondag 31 januari 2010 18:40 schreef Parafernalia het volgende:

[..]

Dat denk je? Je bent toch gespecialiseerd in zwarte gaten?

Niet in het bijzonder, heb wel m'n masterscriptie over zwarte gaten gedaan. Maar ik ben niet zo thuis in dit soort terminologie

quote:

Op zondag 31 januari 2010 17:21 schreef Parafernalia het volgende:
Wat wordt bedoeld met een "stellair zwart gat"? Wat heb je nog meer voor zwarte gaten?

Een stellair zwart gat is een ruimtetijdimplosie wat ontstaat uit een sterimplosie in plaats van een zwart gat wat ontstond uit een quasar (zoveel massa dat het sterstadium vrijwel gelijk overgeslagen werd) wat later het centrum werd van een melkwegstelsel.

'Vrijwel gelijk' is in dit geval binnen een paar miljoen jaar.

[ Bericht 5% gewijzigd door Onverlaatje op 31-01-2010 23:22:58 ]

tvp

quote:

Op zondag 31 januari 2010 18:24 schreef Haushofer het volgende:
Ik denk een zwart gat wat zich in het midden van een sterrenstelsel bevindt.

Precies het tegenovergestelde dus, een zwart gat wat uit een ster wordt gevormd Woonde deze week een praatje bij van Yuri Levin uit Leiden, een astrofysicus, waarin de term ook voorbij kwam.

quote:

Op zaterdag 6 februari 2010 11:27 schreef Haushofer het volgende:

[..]

Precies het tegenovergestelde dus, een zwart gat wat uit een ster wordt gevormd Woonde deze week een praatje bij van Yuri Levin uit Leiden, een astrofysicus, waarin de term ook voorbij kwam.

HIHI OWNED

Heeft een zwart gat behalve een sterk gravitatieveld ook een loeisterk magneetveld?
Ook moet volgens mij het zwarte gat razendsnel roteren.
Wat gebeurt er met de vorm van de magnetische krachtlijnen van een snel ronddraaiende sterke magneet?
Gaan die een spiraalvorm aannemen?
Is er een overeenkomst met een magnetar?

quote:

Op zaterdag 6 februari 2010 21:52 schreef Schonedal het volgende:
Heeft een zwart gat behalve een sterk gravitatieveld ook een loeisterk magneetveld?
Ook moet volgens mij het zwarte gat razendsnel roteren.
Wat gebeurt er met de vorm van de magnetische krachtlijnen van een snel ronddraaiende sterke magneet?
Gaan die een spiraalvorm aannemen?
Is er een overeenkomst met een magnetar?

Wel een hoop vragen bijelkaar, maar zijn hier ook theorieen over?

Een magneetveld krijg je door bewegende ladingen. Een zwart gat kan wel elektrische lading hebben, maar waarschijnlijk zal door gravitationele instorting de meeste lading niet in het zwarte gat komen.Je hebt wel accretieschijven rondom zwarte gaten als er naburige sterren zijn en dergelijke, en dit kan wel resulteren in magnetische velden.

Of zwarte gaten razendsnel roteren weet ik niet; dit geldt in elk geval wel voor neutronensterren wegens behoud van impulsmoment. Roterende zwarte gaten worden beschreven door zogenaamde Kerr-metrieken. Voor de rest ben ik hier niet zo thuis in (ben niet zo fenomenologisch ) maar zal es kijken of ik hier wat betere antwoorden op kan krijgen.

11-02-2010

Alleen tegendraadse zwarte gaten produceren 'jets'



In het centrum van vrijwel elk sterrenstelsel zit een miljoenen of miljarden zonsmassa's wegend zwart gat. In veel gevallen is dat alleen te merken aan de zwaartekracht die dat zwarte gat uitoefent. Maar in sommige stelsels stoot het zwarte gat twee bundels van heet gas (jets) uit. Waarom in het ene geval niet en in het andere wel? Onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) denken het antwoord op deze vraag te hebben gevonden.

De MIT-onderzoekers hebben sterrenstelsels met en zonder jets met elkaar vergeleken. In beide gevallen is het centrale zwarte gat omgeven door een zogeheten accretieschijf: een verzamelplaats waar de materie die het zwarte gat aantrekt aanvankelijk in terechtkomt. Daarbij is gebleken dat jets alleen ontstaan als de rotatie van het zwarte gat zelf tegengesteld is aan die van de accretieschijf. Daarmee is een vermoeden bevestigd dat op theoretische gronden al enkele jaren bestond.

Het ontstaan van jets remt de stervorming tot in de wijde omgeving van het zwarte gat. Zelfs de groei van omringende sterrenstelsels kan worden gehinderd.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

tvp omdat ik dit geleerd heb maar het was alweer verdwenen

17-02-2010

'Jets' ontstaan verder van zwart gat



Gelijktijdige waarnemingen op vele verschillende golflengten van een actief sterrenstelsel hebben nieuwe inzichten opgeleverd over de 'jet' van snelle deeltjes die zulke stelsels uitstoten. Uit de waarnemingen blijk dat de 'motor' van deze reusachtige deeltjesbundels - een superzwaar zwart gat in de centrum van het sterrenstelsel dat materie opslokt - anders werkt dan tot nog toe werd gedacht (Nature, 18 januari).

Actieve sterrenstelsels zoals 3C 279, die ook wel blazars worden genoemd, produceren veel straling op alle waarneembare golflengten, maar met name in het gammagebied. Deze straling is afkomstig van een bundel van extreem snel bewegende deeltjes die bijna recht op de aarde af komt. Waar de straling precies ontstaat, is niet helemaal duidelijk. Vermoed werd dat dit op enkele honderden miljoenen kilometers van het centrale zwarte gat gebeurde. Maar dat blijkt niet zo te zijn.

Met meer dan twintig instrumenten, die het hele golflengtegebied van radio- tot gammastraling bestrijken, is een jaar lang regelmatig naar blazar 3C 279 gekeken. Daarbij is onder meer een enkele weken durende uitbarsting van gammastraling waargenomen die gepaard ging met een sterke verandering van de polarisatie van het zichtbare licht dat de blazar uitzond. Volgens de onderzoekers kan uit het sterke verband tussen deze verschijnselen worden geconcludeerd dat beide soorten straling uit hetzelfde gebied afkomstig zijn, en dat dit gebied op minstens één lichtjaar van het zwarte gat ligt. En dat betekent dat de magnetische velden die verantwoordelijk worden gehouden voor de versnelling van de uitgestoten deeltjes, op de een of andere manier energie tot ver van het zwarte gat geleiden, voordat deze als (gamma)straling kan ontsnappen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

11-03-2010

Krachtige straalstroom uit zwart gat blijkt heldere röntgenbron



Astronomen van de Universiteit van Amsterdam hebben ontdekt dat de röntgenstraling die het zwarte gat in de dubbelster XTE J1550-564 uitzendt, soms wordt gedomineerd door de jet (de snelle straalvormige gasstroom die uit het zwarte gat komt) en niet door de accretieschijf. Dit opmerkelijke resultaat komt niet overeen met het heersende idee dat de röntgenstraling uit de schijf van materie komt waarmee het zwarte gat in dit dubbelstersysteem zich voedt.

Bijzonder aan het onderzoek is dat de astronomen hun conclusie trekken op basis van waarnemingen, en niet van modellen. Ze bestudeerden XTE J1550-564 op röntgen-, optische en infraroodgolflengten en slaagden erin de emissie van de jet te scheiden van die van de accretieschijf.

XTE J1550-564 is een dubbelstersysteem, waarvan het zwarte gat van tien zonsmassa's één component is. De andere is een gewone ster, waarvandaan voortdurend gas naar het zwarte gat toe stroomt . De twee draaien in een zeer nauwe baan om elkaar heen. Het materiaal dat de ster aan het zwarte gat verliest, verzamelt zich in een zeer snel roterende accretieschijf.

Sinds de ontdekking van dit soort röntgendubbelsterren, is er onder astronomen veel discussie geweest over de oorsprong van de röntgenstraling. Gebleken is nu dat de 'harde' röntgenstraling wordt gedomineerd door de jet, variërend van 10 tot 100%, en niet door de accretieschijf.

Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

tvp, zeer interessant allemaal

Zeer interresant helemaal, maar toch vind ik het helemaal moeilijk voor te stellen. Je kunt wel de
Algemene relativiteitstheorie gebruiken en helemaal andere formules/theorieen erop los laten.Maar je kunt je als mens er eigenlijk niets bij voorstellen. Als je al ziet hoe klein wij zijn. Wat was er voor het ontstaan van het/ons heelal? Als er geen tijd en ruimte wat is er dan wel? Zwarte gaten zijn ook zo van die mysteries. Als je al voorsteld hoe klein we zijn, stel dan eens voor hoe een zwart gat zo even een zonnestelsel "opeet". Heel interresant om te volgen.

quote:

Op dinsdag 12 januari 2010 02:01 schreef Onverlaatje het volgende:
<knip>

Indrukwekkend verhaal over relativiteit in een vervormde ruimte, een bijzonder moeilijk voor te stellen fenomeen, verrassend helder duidelijk gemaakt met bol in kubus vergelijking.

quote:

Maar zien de subkubusjes nabij het midden zichzelf wel als vervormde subkubusjes. Is de ruimtetijd in de kubus zelf vervormd, vanuit het gezichtspunt daar? Naar mijn idee, alleen vanuit ons gezichtspunt. Voor wat het subkubusje zelf vindt, is xyz in de ruimtetijd nog steeds even lang.

Lijkt mij ook. De lokale waarneming vervormt conform de lokale vervorming van tijdruimte, dat is immers het relativiteitsprincipe.

quote:

Maar wat betekent dit voor het perspectief wat dit subkubusje om zich heen ziet? Een inverse van wat wij zien. Een kubus wat naar buiten toe verandert in een bolvorm. Ondanks dat de hokjes steeds kleiner worden, kunnen zij nog voor lange tijd hetzelfde doen wat een groot hokje ook doet. Vanuit het perspectief van het hokje is het hokje niet samengedrukt, hij ziet de inverse van wat wij zien.

Hij ziet dus een expanderend elliptisch heelal (zoals wij dat ook zien).

quote:

Naar buiten toe is het samengedrukt, vanuit zijn gezichtsveld.

Alleen in de richting van het centrum van de bol / kubus (zoals wij zien in de richting van het zwarte gat in de kern van onze melkweg). Daar voorbij, naar alle randen van de kubus juist uitgerekt tot het expanderend elliptisch heelal.

quote:

Vanuit het perspectief in een zwart gat of een ander compact ruimtetijdveld, is dan vrijwel het hele universum een 'zwart gatenuniversum', met daartussen dunne wanden als zeepbellen, waarvan de kleine inhoud van de randen van deze bellen het universum voorsteld wat wij vanuit ons perspectief als uitgestrekt beschouwen.

Iets dergelijks zien we inderdaad, in de vorm van Voronoi schuim (nog geen wiki, Harvard werkt eraan: The galaxy distribution as a Voronoi foam). Wel op wiki: Local group waar het woord Local een geheel nieuwe betekenis krijgt, en de Virgo Supercluster.

Einstein was zelf niet zo'n ster in wiskunde, hij heeft voortdurend de wiskundige Marcel Grossmann geraadpleegd om Riemanniaanse geometrie te leren waarmee aan een gekromde tijdruimte gerekend kan worden. Zie ook: Shape of the universe en Systolic geometry. Ook Stephen Hawking heeft voortdurend de wiskundige Roger Penrose geraadpleegd.

Mocht je nog niet bezig zijn op het gebied van theoretische fysica, dan zou dat een goed idee kunnen zijn. Einstein en Hawking bewijzen dat het voorstellingsvermogen veel belangrijker is dan de wiskunde die daar bij hoort, die kun je altijd nog leren voor zover je die nodig hebt om je intuïtieve voorstelling mathematisch te beschrijven.

[ Bericht 0% gewijzigd door denkert op 12-03-2010 17:14:11 ]

quote:

Op dinsdag 12 januari 2010 14:01 schreef Onverlaatje het volgende:
Ook is het doen van een experimentje met zwaartekrachtvelden in je schuur nog vrij lastig.

Misschien toch niet. Er bestaat een verhaal over een boerenknecht die het stoorde dat zijn trekker regelmatig in de blubber zakte. Hij was een handige knutselaar en verzon er iets op, en dat werkte. Pas veel later hoorde een natuurkundige dit verhaal in de plaatselijke kroeg en besloot om het eens uit te zoeken. De boerenknecht was al overleden, maar de trekker werd gevonden op de schroothoop, voorzien van een merkwaardig wit buizenframe. Terwijl het onderzoek net was begonnen brak de totaal doorgeroeste trekker in stukken, het witte buizenframe zweefde omhoog en is nooit meer gezien.

Geen enkel argument dus behalve getuigen en kroegverhalen, en dus net zo geloofwaardig als ufo's. Maar wie weet, er zijn wel meer briljante uitvindingen gedaan in schuren, vooral als er rondom nog wat Fruitbomen te vinden zijn. Het idee dat het mogelijk al eens gedaan is, geeft de hoop dat het misschien nog eens gedaan kan worden.

18-03-2010

Reeds in beginjaren van het universum vraatzuchtige zwarte gaten


(AFP NASA/JPL Caltech)

In het primitieve universum, in het eerste miljard jaar na de Big Bang, zouden actieve zwarte gaten in het centrum van sterrenstelsels, of qusrars, zeer snel zijn gegroeid, aldus het jongste nummer van het wetenschapsblad Nature.

"Quasars zijn sterrrenstelsels in een zeer vroeg stadium, een soort babysterrenstelsels", aldus astrofysica Marianne Vestergaard van de Universiteit van Arizona en de Universiteit van Kopenhagen.

Absorberen
"Het merendeel der sterrenstelsels bezit een zwart gat dat zwaarder is dan een miljoen zonnen, maar quasars zijn anders. Hun zwart gat is actief en groeit aan", door dankzij gravitatie omgevend gas en stof te absorberen, aldus een communiqué van de Universiteit van Kopenhagen. In afwachting van opslokking door het zwart gat vormen dit gas en stof een zogenaamde accretieschijf.

Linhua Jiang van de Universiteit van Arizona en collega's zijn nu bij het bestuderen van infrarode foto's van 21 zeer ver verwijderde quasars op twee exemplaren gestoten die blijkbaar geen accretieschijf hebben. Ze dateren uit de tijd dat het heelal nog maar 800 miljoen jaar oud was.

Hoge snelheid
Ze zouden volgens de onderzoekers deel uitmaken van een eerste generatie van quasars, ontstaan in een kosmos met weinig stof. Ze lijken te jong te zijn om voldoende uit hun omgeving te hebben verorberd. De twee zijn met een massa van 200 tot 300 miljoen zonnen de kleinste van de 21 bestudeerde. Zij zouden aan hoge snelheid het omgevende stof en gas opvreten, zonder dit de kans te geven te accumuleren. Mogelijk zijn het de reeds lang gezochte jonge sterrenstelsels, aldus Vestergaard. (afp/sps)

(HLN)

22-03-2010

Zwarte gaten lusten geen donkere materie



Ongeveer een kwart van het heelal bestaat uit 'donkere materie' - geheimzinnig spul dat zijn bestaat alleen verraadt door de zwaartekrachtsaantrekking die het uitoefent. Sterrenkundigen van de nationale universiteit van Mexico hebben nu onderzocht hoe deze materie zich gedraagt in de omgeving van zwarte gaten.

De indruk bestond dat donkere materie een belangrijke rol heeft gespeeld bij het samenklonteringsproces waaruit, vroeg in de geschiedenis van het heelal, de eerste sterren en sterrenstelsels zijn ontstaan. De Mexicaanse sterrenkundigen hebben nu berekend op welke manier de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels donkere materie uit hun omgeving opslokken. Daaruit blijkt dat als de hoeveelheid donkere materie in de omgeving van het zwarte gat groot genoeg is - ruwweg 7 zonsmassa's per kubieke lichtjaar - het zwarte gat dermate snel donkere materie aan zijn omgeving onttrekt, dat het omringende sterrenstelsel onherkenbaar verandert.

Uit het feit dat er voor zover bekend geen populatie van zodanig misvormde sterrenstelsels bestaat, leiden de onderzoekers af dat de dichtheid van donkere materie in de kernen van sterrenstelsels nooit zeer grote waarden kan hebben bereikt. Blijkbaar weet donkere materie zich op de een of andere manier te onttrekken aan de verzamelwoede van deze zwarte gaten. En dat betekent dat de modellen die de vorming van de eerste sterren(stelsels) beschrijven wellicht moeten worden bijgesteld.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

25-03-2010

Botsende sterrenstelsels maken zwarte gaten zwaar



De superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels danken hun groei vooral aan botsingen tussen sterrenstelsels. Dat blijkt uit onderzoek door Amerikaanse astronomen dat vandaag op de website van het wetenschappelijke tijdschrift Science is gepubliceerd.

Na zo'n intergalactische botsing slokt zo'n zwart gat grote hoeveelheden gas op, die zich in eerste instantie ophopen in een grote materieschijf rond het zwarte gat. Deze accretieschijf is een sterke bron van straling, maar deze is lange tijd gehuld in dichte stofwolken en dus niet direct waarneembaar. Pas als na 10 tot 100 miljoen jaar een flink deel van het stof is weggeblazen door de stralingsdruk, komt de heldere bron - de zogeheten quasar - tevoorschijn.

Een en ander blijkt uit onderzoek met de ruimtetelescopen Hubble, Chandra en Spitzer. Daarmee is een groot aantal in stof gehulde quasars opgespoord waarvan de verste 11 miljard lichtjaar van ons verwijderd zijn. Lang was aangenomen dat zulke 'stoffige' quasars heel zeldzaam waren, maar dat blijkt dus niet zo te zijn. Sterker nog: in de begintijd van het heelal waren er aanzienlijk meer stofrijke dan 'naakte' quasars.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op vrijdag 29 januari 2010 08:34 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
27-01-2010

Sterrenkundigen 'wegen' zwart gat op recordafstand

[ afbeelding ]

Bovenstaande artist impression van een ster die door een zwart gat opgeslokt wordt bevat volgens mij een fout.
Niet alleen aan de kant van het zwarte gat moet een vloedberg ontstaan op de ster maar ook aan de andere kant.
Dit in vergelijking met de aantrekkingskracht van de maan op het water van de wereldzee, hier ontstaan ook twee vloedbergen diametraal tegenover elkaar.
Ook bij twee om elkaar heen draaiende melkwegstelsels zien we dit verschijnsel.

A Journey into a Black Hole

14-04-2010

Heldere achtergrondstraling mogelijk te danken aan zwarte gaten

AMSTERDAM - De onverwachte helderheid van de kosmische achtergrondstraling op radiogolflengten is mogelijk te danken aan talloze zwarte gaten op grote afstand in het heelal.

Dat beweert een internationaal team van astronomen in een presentatie vandaag op de National Astronomy Meeting 20210 van de Royal Astronomical Society in Glasgow.

Met het ballonexperiment Arcade-2 is enkele jaren geleden ontdekt dat de achtergrondstraling op radiogolflengten veel helderder is dan je zou verwachten.

Ontelbare sterrenstelsel

De sterrenkundigen denken daar nu een verklaring voor te hebben: op zeer grote afstanden in het heelal bevinden zich ontelbare sterrenstelsels, die we - als gevolg van hun grote afstand - zien zoals ze er in de prille jeugd van het heelal uitzagen.

Als zich in de kernen van die sterrenstelsels grote, zware, rondtollende zwarte gaten bevinden, worden er zogeheten jets (straalstromen) geproduceerd, die radiostraling uitzenden. Al die verre bronnen van radiostraling zijn niet afzonderlijk te zien, maar samen bieden ze een verklaring voor de extra helderheid van de kosmische achtergrondstraling op deze golflengten.

© NU.nl/Allesoversterrenkunde.nl

(nu.nl)

16-04-2010

Zwarte gaten helpen sterrenstelsels om zeep



Grote, zware sterrenstelsels zoals ons eigen Melkwegstelsel kunnen voortijdig aan hun einde komen door de activiteit van zwarte gaten. Dat beweert een team van astronomen onder leiding van Asa Bluck van de universiteit van Nottingham.

Vrijwel alle grote sterrenstelsels herbergen superzware zwarte gaten in hun kern. Materie die door het zwarte gat wordt opgezogen, hoopt zich op in een zogeheten accretieschijf: een snel ronddraaiende schijf van gas, waarin druk en temperatuur enorm hoog oplopen. De röntgenstraling van zo'n accretieschijf kan soms zo krachtig en energierijk zijn dat koele gas- en stofwolken in de buitendelen van het stelsel worden weggeblazen. Daardoor kunnen er in het stelsel geen nieuwe sterren meer ontstaan, en zal het op termijn uitdoven.

Op basis van metingen van de Hubble Space Telescope en het Chandra X-ray Observatory komen Bluck en zijn collega's tot de conclusie dat minstens een derde van alle zware sterrenstelsels in het heelal op deze manier aan zijn einde komt. De resultaten worden vandaag gepresenteerd op de National Astronomy Meeting 2010 van de Royal Astronomical Society in Glasgow.

© Govert Schilling

(allesoversterrenkunde)