[Sc #351] TZT deel I

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 15:58 schreef George-Butters het volgende:

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 15:58 schreef Chewie het volgende:

[..]

Denk dat als je het uitrekent, premies die betaald worden, accijnzen + btw + dat ze minder gebruik maken (ongeveer 10 jaar) van de AOW en pensioen rokers een zegen zijn voor de verzorgings staat. De jaren die een niet-roker langer leeft zijn juist de jaren dat mensen veel zorg nodig hebben (verzorgingstehuizen enz).

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 15:59 schreef George-Butters het volgende:
in dit topic verder gaan hoor. Niet die van Johan. De etter

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:00 schreef Chewie het volgende:
baggertitel trouwens

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:06 schreef George-Butters het volgende:

[..]


Hoe verzin je die baggertitels toch

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:06 schreef RichardQuest het volgende:
JdW's titels zijn altijd klote.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:02 schreef RichardQuest het volgende:

[..]

Hier zijn bij mijn weten geen onderzoeken naar gedaan en zonder deze onderzoeken is deze discussie een kansloos welles-nietes.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:11 schreef kLowJow het volgende:

[..]

Volgens mij is er (bijvoorbeeld in GB) best veel onderzoek naar gedaan... Probleem is echter dat deze onderzoeken elkaar nogal eens tegenspreken.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:14 schreef kLowJow het volgende:
Wordt er trouwens nog gevoetbald vanavond? ( / )

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:14 schreef kLowJow het volgende:
Wordt er trouwens nog gevoetbald vanavond? ( / )

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:10 schreef Chewie het volgende:

[..]

vroeger was SC altijd voor visieloos gespui. Dus mag er best over gediscusieerd worden hier

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:15 schreef RichardQuest het volgende:

[..]

Wellus-nietus noem ik geen discussie.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:08 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Choco prins. .

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:19 schreef coz het volgende:
[poll] [gez] sticker "drinken is dodelijk" / war on drugs

quote:

Frank de Boer of Philip Cocu. Oranje-coach Dick Advocaat wilde gisteren nog niet prijsgeven wie de geblesseerde Wilfred Bouma vanavond vervangt in de verdediging van zijn elftal. Het lijkt waarschijnlijk dat Cocu een linie terugzakt, omdat De Boer niet de meest geschikte kandidaat is om de snelle Letse spits Verpakovskis te bewaken.

Michael Reiziger zal in ieder geval de plek van de geschorste Johnny Heitinga overnemen. Wesley Sneijder is de aangewezen persoon om Cocu op het middenveld te vervangen, als deze laatste op de plaats van Bouma gaat spelen. Voor Nederlands recordinternational Frank de Boer zou de wedstrijd tegen Letland zijn 111e interland kunnen worden. Indien Nederland wordt uitgeschakeld waarschijnlijk ook zijn laatste. Het is nog onduidelijk of De Boer bij een basisplek ook meteen de aanvoerdersband van Cocu overneemt. Voor de start van het toernooi verkondigde Advocaat dat De Boer zijn eerste aanvoerder is mits de verdediger speelt.

Oranje is vanavond afhankelijk van het resultaat van de wedstrijd Duitsland - Tsjechië. Indien Duitsland die wedstrijd wint plaatst Nederland zich niet voor de kwartfinales van het EK.

Vermoedelijke opstelling:
Van der Sar;
Reiziger, Stam, Cocu en Van Bronckhorst;
Sneijder, Seedorf en Davids;
Van der Meyde, Van Nistelrooij en Robben.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:22 schreef Chewie het volgende:

[..]

Wellus

Over theorieen kan je altijd discusieren ook al is er nog geen bewijs voor. Zoals jij het stelt zijn alle discussies wellus-nietus _{wel vaak het geval op Fok}

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:28 schreef DrWolffenstein het volgende:
Moslims

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:25 schreef Johan_de_With het volgende:
de onderzoek gaat toch weer hetzelfde kant op

quote:

Verdonk: tot 65 jaar eis om in te burgeren

DEN HAAG, 22 JUNI. Minister Verdonk (Vreemdelingenzaken, VVD) overweegt inburgering voor zowel nieuw- als oudkomers verplicht stellen tot een leeftijd van 65 jaar. Dit bleek gisteren tijdens de bespreking van de contourennota Inburgering in de Tweede Kamer.

Hiermee zou ze het advies dat de onderzoekscommissie-Franssen vrijdag uitbracht naast zich neerleggen. Die stelde de leeftijdsgrens op 57,5 jaar, omdat dan ook de sollicitatieplicht vervalt. De minister wees er echter op dat werklozen inmiddels tot 65 jaar sollicitatieplichtig zijn. Ze wil de inburgeringsplicht hieraan koppelen. ,,Wanneer ben je oud? Ik zou zeggen bij zo'n 75, 80 jaar'', lichtte ze haar idee toe.

Verder ziet Verdonk af van de veelbesproken vignettenmethode om de mate van integratie te meten. Over die methode maakte haar partijgenoot Dijkstal recentelijk de opmerking dat het ,,verdacht veel op de jodenster'' begint te lijken. Het was echter nooit de bedoeling individuele allochtonen een vignet toe te kennen. Met een panel van opinieleiders wilde de minister onderzoeken wat mensen belangrijk vinden voor inburgering. Jaarlijks zou zo het percentage geïntegreerde allochtonen gemeten worden.

Verdonk heeft wel gekozen voor het verder ontwikkelen van de zogenoemde integratieladder. Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gaan onderzoeken hoe diverse minderheidsgroepen 'scoren' op factoren die volgens wetenschappelijke inzichten in verband worden gebracht met succesvolle integratie.

Minister Verdonk acht de ladder noodzakelijk om vast te kunnen stellen aan welke eisen nieuw- en oudkomers moeten voldoen voor hun inburgering. Ze kiest nu voor de ladder omdat die objectiever zou zijn dan de vignettenmethode. De ruzie met Dijkstal had geen invloed op haar beslissing, liet de bewindsvrouw weten.

De meeste partijen vonden dat de contourennota nog te veel onduidelijkheden bevatte. Zij stelden zoveel vragen dat de beantwoording bij een volgende bijeenkomst moet worden voortgezet. De Kamerleden willen de behandeling voor het zomerreces afronden. De minister wil het wetsvoorstel over de inburgering van oudkomers in juli volgend jaar indienen.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:06 schreef RichardQuest het volgende:
JdW's titels zijn altijd klote.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:32 schreef sizzler het volgende:

[..]

http://www.nrc.nl/binnenland/artikel/1087881836979.html

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:34 schreef UnderWorld_ het volgende:

[..]

Dat is de kwaliteit van Johan.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:34 schreef Mutant01 het volgende:

[..]

Fel op tegen, oudkomers hoeven niet meer te integreren..

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:35 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

want? die zijn al geintegreerd?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:31 schreef DrWolffenstein het volgende:

Als je haar leuk vind, mag je wel met haar spelen.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:35 schreef Ype het volgende:

[..]

Nee, die zijn bijna dood.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:32 schreef Mutant01 het volgende:
Vrijdag ochtend bin ich loss!, nog anderhalve dag dus!

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:35 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

want? die zijn al geintegreerd?

quote:

BELAGERS VERDONK MOETEN CEL WEER IN

De twee actievoersters die minister Verdonk (Vreemdelingenzaken) met ketchup belaagden, moeten weer de cel in. Dit heeft de rechtbank in Amsterdam vanmorgen bepaald.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:38 schreef Mutant01 het volgende:

[..]

Zoals Ype zegt, die zijn al bijna dood. Oudkomers, daar heb je niet het meeste last van hoor. Die hebben hun steentje al bijgedrage aan de samenleving. Vaak ook nog zwaar werk...dan zijn ze misschien 55, maar ze zien eruit als een 85-jarige.. ze lopen krom, last van hun rug e.d.., moeten ze ook nog gaan inburgeren.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:36 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Het staat geschreven.

quote:

EMIGRATIE IS NU HOGER DAN IMMIGRATIE

Het aantal emigranten uit Nederland was vorig jaar voor het eerst sinds 1982 hoger dan het aantal immigranten. Dat heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekend.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:40 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

Vaak al een hoop geteerd op de bijstand bedoel je, juist vanwege die rug. Weet je dat ze vroeger allemaal via een uitzendbureau linea recta de wao ingingen?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:40 schreef RichardQuest het volgende:

[..]

Tieten kneden?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:40 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

Vaak al een hoop geteerd op de bijstand bedoel je, juist vanwege die rug. Weet je dat ze vroeger allemaal via een uitzendbureau linea recta de wao ingingen?

quote:

111 Teletekst wo 23 jun
***************************************
Asielzoekers met dubbele premie weg

***************************************
DEN HAAG De eerste acht asielzoekers
die gebruik maken van de verdubbelde
vertrekpremie zijn vertrokken naar hun
land van herkomst.De drie Russen,twee
Oezbeken,twee Afghanen en een Serviër
krijgen elk 2300 euro mee.

Verder krijgen ze het vliegticket en de
verscheping van huisraad vergoed.Om in
aanmerking te komen voor de regeling
moeten ze vrijwillig vertrekken en in
Nederland gekomen zijn vóór de oude
Vreemdelingenwet in april 2001 afliep.

Met de regeling hoopt minister Verdonk
dat veel uitgeprocedeerde asielzoekers
vrijwillig vertrekken.Uiteindelijk zou
het om 26.000 mensen kunnen gaan.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:42 schreef Chewie het volgende:

[..]

wtf is Sony wolf?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:42 schreef Chewie het volgende:

[..]

wtf is Sony wolf?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:44 schreef Chewie het volgende:

[..]

geil en 16 is wel een erg dodelijke combinatie

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:44 schreef Chewie het volgende:

[..]

geil en 16 is wel een erg dodelijke combinatie

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:45 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Nu verandert DrW. zich in Mohammed om een grapje te maken.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:45 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Nu verandert DrW. zich in Mohammed om een grapje te maken.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:47 schreef RichardQuest het volgende:

[..]

Nah, gewoon in de kont.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:49 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

Heb jij wel eens geneukt RQ?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:50 schreef RichardQuest het volgende:

[..]

Neuken Ik zou er nooit aan beginnen als ik jou was. Is vies.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:49 schreef Chewie het volgende:

[..]

krijgen we nog foto's te zien?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:50 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

Piemol. Vinger in de kont.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:52 schreef Chewie het volgende:

[..]

Nu ff niet, gisteren deed er maar 1 collega mee de rest keek een beetje verbaasd

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:02 schreef Johan_de_With het volgende:
Ik heb zelf niet veel op met kunst, tenzij het zichzelf financiert


als een stad cultuur wilt, betalen ze dat zelf maar.

.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:42 schreef Aaahikwordgek het volgende:
Goh, wat typisch...
[..]

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 16:45 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Nu verandert DrW. zich in Mohammed om een grapje te maken.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:22 schreef Sidekick het volgende:

[..]

2300 euro geven aan uitgeprocedeerde asielzoekers, waar is het kabinet mee bezig?

En dat mogen wij, de belastingbetalers, weer ophoesten. Zet ze gewoon het land uit. Niks geld.

Verdonk

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:22 schreef Sidekick het volgende:

[..]

2300 euro geven aan uitgeprocedeerde asielzoekers, waar is het kabinet mee bezig?

En dat mogen wij, de belastingbetalers, weer ophoesten. Zet ze gewoon het land uit. Niks geld.

Verdonk

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:22 schreef Sidekick het volgende:

[..]

2300 euro geven aan uitgeprocedeerde asielzoekers, waar is het kabinet mee bezig?

En dat mogen wij, de belastingbetalers, weer ophoesten. Zet ze gewoon het land uit. Niks geld.

Verdonk

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:07 schreef Johan_de_With het volgende:
Zichtbare string.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:24 schreef Chewie het volgende:

[..]

Bah doe niet zo rechts, dat staat je niet

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:30 schreef Sidekick het volgende:

[..]

Ok, ik kan begrijpen dat er enige vergoeding tegenover moet staan, vanwege enkele kosten. Dat was geregeld. Nu moet dat opeens verdubbeld worden. Waarom? Welke kostenposten zijn er bijgekomen die moet worden vergoed?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:30 schreef Sidekick het volgende:

[..]

Ok, ik kan begrijpen dat er enige vergoeding tegenover moet staan, vanwege enkele kosten. Dat was geregeld. Nu moet dat opeens verdubbeld worden. Waarom? Welke kostenposten zijn er bijgekomen die moet worden vergoed?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:33 schreef Tuana het volgende:

[..]

[verdonk redenatie]
Er moeten 26.000 asielzoekers weg. En hoe krijg je ze weg? Geld aanbieden. Wat we nu bieden is niet genoeg, weet je wat, we verdubbelen het. Dan gaan ze automatisch hun spullen pakken en verlaten het land vrijwillig
[/verdonk redenatie]

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:33 schreef Tuana het volgende:

[..]

[verdonk redenatie]
Er moeten 26.000 asielzoekers weg. En hoe krijg je ze weg? Geld aanbieden. Wat we nu bieden is niet genoeg, weet je wat, we verdubbelen het. Dan gaan ze automatisch hun spullen pakken en verlaten het land vrijwillig
[/verdonk redenatie]

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:33 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

Heel goed.
Typisch dat als je leven zo in gevaar is, dat je dan toch geld aanpakt en oprot. Ik zou mijn mond eerst dichtnaaien en bij alle VARA-programma's gaan leuren.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:30 schreef DrWolffenstein het volgende:
We are winning the war!

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:45 schreef Koos Voos het volgende:
Frankrijk verbiedt homohaat

PARIJS - De Franse regering heeft woensdag een wet goedgekeurd die homohaat verbiedt. Volgens deze wet staat op het aanzetten tot haat of geweld tegen iemand wegens diens seksuele geaardheid een jaar celstraf en een boete van 45.000 euro.

De wet stelt seksistische en homovijandige opmerkingen gelijk aan het aanmoedigen van antisemitisme en racisme. Het wetsvoorstel wordt volgende maand in het parlement behandeld.

Aanleiding voor het wetsontwerp was een incident eerder dit jaar toen een homoseksuele man werd aangevallen. Hij kreeg benzine over zich heen gegoten en werd in brand gestoken. Het slachtoffer liep ernstige brandwonden op.
bron : nu.nl

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:46 schreef Sidekick het volgende:
Hoeveel was een leven in Afrika ook al weer waard?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:46 schreef Sidekick het volgende:
Hoeveel was een leven in Afrika ook al weer waard?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:46 schreef Ype het volgende:

[..]

Wauw nu al? Ik krijg de laatste tijd steeds meer het idee dat we in de toekomst leven.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:48 schreef Koos Voos het volgende:

[..]

Ja die import moslims gedragen zich nogal vijandig tegenover homo's en joden dus moet de wet aangepast worden..

quote:

113 Teletekst wo 23 jun
***************************************
Kokkelvissers Waddenzee uitgekocht

***************************************
DEN HAAG Het kabinet besluit vrijdag
tot gasboringen in de Waddenzee én het
uitkopen van kokkelvissers die daar
actief zijn.Dat melden bronnen in Den
Haag.Een speciale commissie gaat zich
over de hoogte van het bedrag buigen
dat aan de vissers wordt uitgekeerd.

De commissie krijgt een onafhankelijk
lid en twee leden,aan te wijzen door
het rijk en de sector.De kokkelvisserij
geldt als schadelijk voor het milieu.

In de Tweede Kamer is een meerderheid
te vinden voor de gasboringen,sinds het
CDA en D66 hun verzet daartegen begin
april opgaven.De commissie-Meijer had
tot de gasboringen geadviseerd.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 17:58 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

Kokkelvissers worden uitgekocht terwijl ze schadelijk voor het milieu zijn.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:16 schreef George-Butters het volgende:
wat is een "echte" baan?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:17 schreef Ype het volgende:

[..]

Neuropsycholoog bijvoorbeeld.
Iets waar de maatschappij wat aan heeft.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:18 schreef George-Butters het volgende:

[..]

Of verkeersagent

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:19 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Ja, je werkt ook zo hard aan je verslagen. .

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:20 schreef Ype het volgende:

[..]

Ja. Moet je nog wat lezen?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:19 schreef Ype het volgende:

[..]

Verkeersagenten zijn ook heel nuttig inderdaad.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:21 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

w00t!

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:21 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

w00t!

quote:

Ype
Studentnummer van Ype.

Behandeling van geheugenproblemen.

Analyze.
Het artikel beschrijft een aantal manieren van behandeling van verschillende geheugenproblemen. Het beschrijft onderzoek, diagnostiek en behandeling van de praktijk van dit fenomeen. Er zijn twee vormen van geheugenproblemen; de patiënt kan zichzelf een geheugenprobleem aanpraten doordat hij/zij vermoedt een slecht geheugen te hebben en daarnaar leeft (een soort van Self-Fullfilling prophecy, ook wel het Hawthorne-effect) en een daadwerkelijke beschadiging in de hersenen die geheugenverlies veroorzaakt. Het eerste komt vooral voor in stressvolle situaties (Kalat, pag. 369). Het tweede kan komen door verschillende beschadigde hersenstructuren in het brein (Kalat, pag. 388-402) of door verschillende ziekten (Kalat, pag. 402-405). Echt makkelijk kan een geheugenprobleem niet gelokaliseerd worden. Daarom valt er niet een specifiek deel in de hersenen aan te wijzen waar vanuit het probleem ontstaan kan.
Er zijn dan ook vele vormen van behandeling mogelijk voor geheugenproblemen. Voor verschillende patiënten zijn vaak verschillende behandelmethoden mogelijk die afhangen van de leeftijd, intelligentie en natuurlijk de aard van het probleem. Sommigen hebben genoeg aan een behandeling die niet zozeer echt werkt alswel dat het hun in laat zien dat het niet zo erg is als ze dachten en om er dus beter mee om te leren gaan. Anderen hebben echt een training van het geheugen nodig of zelfs nieuwe vaardigheden (ezelsbruggetjes) die ze moeten helpen om beter te functioneren.

Samenvatting + oordeel.
Veel mensen hebben last van geheugenproblematiek. Niet alleen ouderen, maar ook jonge mensen kunnen dit hebben. Er zijn meerdere behandelmethoden voor verschillende soorten ziektebeelden. Ten eerste heb je mensen die zich vooral inbeelden dat ze een slechtwerkend geheugen hebben en daarom hebben die vaak genoeg aan inzicht in het feit dat het allemaal wel meevalt. Daarentegen zijn er ook nog de mensen die daadwerkelijk een hersenbeschadiging of ziekte hebben die zorgt voor een werkelijke teruggang in cognitief vermogen. Van te voren moet expliciet worden vastgesteld om welke vorm het gaat en wat de beste behandelmethode zal zijn om frustraties te voorkomen. Het behandelen kan individueel of in groepsverband. Het laatste werkt over het algemeen minder goed, maar heeft wel als voordelen dat er een sociaal verband is dat meehelpt en dat het simpelweg goedkoper is dan individuele behandeling.
Vroeger dacht men nog dat het geheugen als geheel verbeterd zou kunnen worden, maar daar is men op een gegeven moment van afgestapt. Nu richt men zich in de geheugentraining nog maar op specifieke onderdelen van het geheugen die het belangrijkst zijn voor de patiënt. Er kan getraind worden in het gebruik van externe hulpmiddelen of er kan een specifieke taak aangeleerd worden die een belangrijk aandeel vormt in het probleem dat de patiënt ervaart met diens geheugen.

Het is een interessant artikel, hoewel ik er niet altijd even goed uit op kan maken wat precies de aard van bepaalde problemen is. Ook wordt het me duidelijk dat het erg moeilijk is om de resultaten van het onderzoek te meten, omdat er daarbij met zoveel factoren rekening gehouden moet worden, dat bijna niet meer is vast te stellen of de resultaten wel direct gevolg zijn van de behandeling zelf.
Oorzaken en vroege onderkenning van dyslexie:
een multidisciplinaire benadering.

Analyze.
Het artikel legt het fenomeen dyslexie in verschillende facetten uit. Het is vooral gericht op onderzoek naar dat fenomeen. In de loop der jaren heeft het onderzoek naar dyslexie enorme veranderingen in inzicht in het probleem teweeggebracht. Dyslexie blijkt een genetische oorsprong te hebben en uit zich in lees- en hoormoeilijkheden. De breinstructuren die er aan ten grondslag liggen zijn het corpus callosum, verschillen in linker- en rechterhersenhelft, de temporaalkwab, de thalamus, het gebied van Wernicke en het gebied van Broca. De problemen die het met zich meebrengt zijn dat een dyslexiepatiënt een verminderd visueel en auditief vermogen heeft en daardoor minder goed kan lezen en/of luisteren. Er wordt in het artikel vrij weinig ingegaan op behandelmethoden, maar wel is duidelijk dat een behandeling het meest nuttig is in de eerste levensjaren (voor de leeftijd van vijf jaar). Dit omdat dan het spraak- en leesvermogen zich ontwikkelt.
Onderzoek naar dyslexie bestaat al sinds eind vorige eeuw. Toen werd duidelijk dat sommige mensen ondanks hoge intelligentie toch een lees- en schrijfprobleem kunnen hebben. Het feit dat dyslexie niet samenhangt met intelligentie laat blijken dat de twee cognitieve processen niet direct samenhangen (Kalat, pag. 445-447). Dyslexie is veelal een aangeboren afwijking, maar kan ook ontstaan door bepaalde hersenbeschadigingen.

Samenvatting + oordeel.
Dyslexie is veelal een aangeboren afwijking, maar kan ook voorkomen bij mensen met bepaalde hersenbeschadigingen. Mensen die dyslectisch zijn hebben een verminderd vermogen tot lezen en spellen. Verschillende hersengebieden liggen aan het probleem ten grondslag. De precieze vaststelling van de gebieden is in de loop der jaren vastgesteld Het heeft een genetische oorsprong die blijkt uit een statistisch hogere kans voor mannen om er aan te lijden en het verhoogde risico op het probleem als het vaak in de familie voorkomt. Door longitudinaal onderzoek probeert men de ontwikkeling van dyslexiepatiënten in kaart te brengen. Vooral wordt er onderzocht wat de neurobiologische mechanismen zijn die aan het probleem ten grondslag liggen. Dyslexiepatiënten zijn vooral gebaat bij vroegtijdige behandeling, omdat kinderen rond een jaar of vijf het taalmechanisme ontwikkelen. Training van discriminatie van spraakklanken speelt hierin een grote rol.

Voordat ik het artikel had gelezen, wist ik eigenlijk vrij weinig over dyslexie. Hoewel ik nu enkel een beetje basiskennis in de vorm van dit artikel tot me heb genomen, kan ik me toch beter inleven in een dyslexiepatiënt. Ik vraag me wel af in hoeverre het behandelen van het fenomeen helpt zoals het in het artikel is uitgelegd, omdat er, zoals er ook staat, enorm veel delen van het brein bij betrokken zijn. Helaas staat daarover te weinig in het artikel om een degelijk oordeel te kunnen vellen. Wel acht ik het onderzoek zeer belangrijk, omdat dyslexie onder een groot deel van het volk voorkomt.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:21 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]



Maar i.p.v. dat die kokkelvissers een boete krijgen vanwege het slopen van het milieu, krijgen ze een beloning.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:26 schreef Johan_de_With het volgende:
Analyze.


Voordat ik het artikel had gelezen, wist ik eigenlijk vrij weinig over dyslexie.


.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:27 schreef Ype het volgende:

[..]

Wil je de artikelen er ook even bij?

quote:

Behandeling van geheugenproblemen
Geheugenproblemen komen veel voor. Het zijn niet alleen de meest voorkomende gevolgen van allerlei soorten hersenaandoeningen, maar ook gezonde ouderen en zelfs jonge mensen hebben last van vergeetachtigheid. Aangezien geheugenproblemen een ernstige handicap kunnen vormen in het dagelijks leven, kan een geheugenbehandeling uitkomst bieden. In dit artikel worden verschillende methoden van geheugenbehandeling beschreven.
We beperken ons hier tot psychologische methoden; voor een beschrijving van niet-psychologische methoden ter verbetering van het geheugen wordt verwezen naar Riedel en Jolles (1996).
In het algemeen geldt dat met name revalidatiecentra en geheugenpoliklinieken over de expertise beschikken voor cognitieve revalidatie. Helaas zijn de mogelijkheden voor geheugenrevalidatie in Nederland nog beperkt aangezien lang niet alle zorgcentra geheugenbehandelingen aanbieden en universiteiten dat alleen doen zolang er geld voor wetenschappelijk onderzoek is.

Selectie patiënten
Hoe een geheugenbehandeling eruitziet wordt voor een groot deel bepaald door de mogelijkheden en beperkingen van de betreffende patiënt(-engroep). De behandeling verschilt afhankelijk van de specifieke klachten, het type hersenbeschadiging (lokaal of diffuus), het stadium van de ziekte (acuut of chronisch), leeftijd, et cetera. Patiënten met een verbale geheugenstoornis zullen bijvoorbeeld een andere benadering vereisen dan patiënten met een non-verbale stoornis, ouderen zullen anders behandeld worden dan jongeren en laag intelligente patiënten anders dan hoog intelligente.
Allereerst moet worden vastgesteld of de door de patiënt gerapporteerde geheugenproblemen daadwerkelijk zijn terug te voeren op een gestoorde geheugenfunctie. Het is namelijk zeker niet zo dat iedereen die geheugenproblemen ervaart ook daadwerkelijk een gestoord geheugen heeft. Uit vele onderzoeken is gebleken dat subjectieve geheugenoordelen en objectieve geheugenprestaties over het algemeen niet of slechts zeer zwak samenhangen (onder andere Abson en Rabbitt, 1988 ; zie ook Ponds in dit nummer). Deze discrepantie tussen subjectieve geheugenoordelen en objectieve testgegevens geeft aan dat diagnoses en behandelingen nooit uitsluitend gebaseerd mogen zijn op subjectieve klachten, maar dat een gedegen neuropsychologische diagnostiek is vereist om vast te kunnen stellen of er sprake is van een geheugenstoornis en om uitspraken te kunnen doen over de ernst en de aard ervan. In het diagnostisch onderzoek behoren niet alleen de geheugenfunctie, maar ook andere cognitieve functies aan de orde te komen. Een goede geheugenprestatie is namelijk afhankelijk van meer factoren dan alleen het geheugen. Voorbeelden zijn aandacht, intelligentie en motivatie. Zo is de (volgens verschillende onderzoeken meest voorkomende) geheugenklacht over het vergeten van namen in een groot aantal gevallen terug te voeren op het onvoldoende aandacht besteden aan de naam en de persoon op het moment dat iemand zich voorstelt.
Naar aanleiding van het diagnostisch onderzoek kunnen uitspraken worden gedaan over de verschillende aspecten van het geheugen (onder andere episodisch en semantisch geheugen, inprenting en opdiepen van informatie; zie Eling en Hendriks) en de eventuele aanwezigheid van andere cognitieve functiestoornissen. Het resultaat is een profiel van niet alleen gestoorde en verzwakte functies, maar juist ook intacte functies. Deze laatste moeten later worden ingezet bij de behandeling.
Om frustraties en tijdsverspilling bij zowel de patiënt als de therapeut te voorkomen, is het noodzakelijk om expliciete uitsluitingscriteria te formuleren voor de behandeling. Veel bestaande behandelingen zijn helaas ongeschikt voor patiënten met een ernstige afasie of voor patiënten met een gebrek aan ziekte-inzicht. Andere belemmeringen voor een interventie worden gevormd door een ernstig intelligentieverval, excessieve aandachts- en concentratiestoornissen, initiatiefverlies of stoornissen in de gedragsregulatie. Daarnaast speelt motivatie een belangrijke rol, omdat een cognitieve training altijd een grote inzet van de deelnemer vereist en een eventuele vooruitgang pas na enige tijd merkbaar zal zijn.

Behandeldoelen
De subjectief ervaren en/of door de omgeving gesignaleerde problemen in het dagelijks leven vormen het belangrijkste uitgangspunt voor de keuze van het behandeldoel. Het doel van de behandeling moet duidelijk moet zijn voor alle partijen. Zonder duidelijk doel is het voor de therapeut onmogelijk om na afloop de effectiviteit van de behandeling te evalueren of om tussentijds de behandeling aan te passen. Voor de deelnemer is het belangrijk dat hij reële verwachtingen heeft over wat de behandeling voor hem kan betekenen om te voorkomen dat hij gedemotiveerd raakt als hij ontdekt dat zijn (te optimistische) verwachtingen niet worden waargemaakt.
De resultaten van het diagnostisch onderzoek kunnen leiden tot een heel ander behandeldoel dan men in eerste instantie vermoedde. Problemen met het begrijpen, de aandacht of de waarneming kunnen ervoor zorgen dat nieuwe informatie niet goed in het geheugen wordt opgenomen, of dat bestaande herinneringen niet goed kunnen worden opgediept. Het zal niemand verbazen dat een patiënt met een halfzijdige verwaarlozing niet goed na kan vertellen wat hij heeft gelezen, aangezien informatie die niet is waargenomen ook niet in het geheugen kan worden opgenomen. Hetzelfde geldt voor patiënten die als gevolg van een fatische stoornis problemen hebben met het onthouden van wat er gezegd wordt. In deze gevallen ligt er dus een ander probleem ten grondslag aan de vergeetachtigheid en hoeft het geheugen zelf niet gestoord te zijn. Indien het mogelijk is om iets te doen aan deze onderliggende oorzaken van de geheugenproblemen, zullen deze het doel van de behandeling moeten worden.
Uit het diagnostisch onderzoek kan ook blijken dat de geheugenklachten voornamelijk voortkomen uit bezorgdheid over een (al dan niet vermeende) geheugenachteruitgang. Vooral bij mensen van middelbare leeftijd hebben geheugenklachten nogal eens te maken met spanningen of depressieve gevoelens. Ook normale leeftijdsgerelateerde vergeetachtigheid kan aanleiding geven tot bezorgdheid over het functioneren van het geheugen. Bij oudere mensen die merken dat het onthouden minder vlot gaat dan vroeger, roept dit vaak de vraag op of dit het begin is van een geestelijke aftakeling. De behandeling kan dan een educatief karakter hebben en zich richten op het verminderen van de angst en bezorgdheid.
Als uit de diagnostiek blijkt dat er sprake is van een echte geheugenstoornis, kan worden gekozen tussen verschillende behandeldoelen. De behandeling kan zich richten op het scheppen van voorwaarden waardoor de fysieke en sociale omgeving van de patiënt kan functioneren als een soort 'extern geheugen'. Vaak zal men (daarnaast) streven naar een verbeterde geheugen-prestatie. Dit kan door het aanleren van één specifieke geheugentaak (taakspecifieke verbetering) of door het aanleren van een methode om bepaalde taken aan te pakken (domeinspecifieke verbetering). Men probeert dan niet slechts de prestatie op de geoefende taak (bijvoorbeeld de naam van de behandelend verpleegkundige) te verbeteren, maar ook op nieuwe, soortgelijke taken (bijvoorbeeld de namen van medepatiënten).
Ten slotte hadden geheugeninterventies in het verleden (en incidenteel ook tegenwoordig nog) vaak tot doel het geheugen in zijn geheel te verbeteren (functieverbetering). De veronderstelling was dat door veel oefening neuronale groei of regeneratie van beschadigde hersenstructuren kon worden bevorderd. Als de bij het geheugen betrokken hersenstructuren eenmaal zijn beschadigd door bijvoorbeeld een ongeval, zijn de vermogens tot herstel echter zeer beperkt. Verbetering van het geheugen in zijn algemeenheid is dus een vrij zinloze doelstelling.

Behandelmethoden
Psycho-educatie
Psycho-educatie is gericht op het geven van inzicht in het individuele geheugenfunctioneren en het geven van informatie over het geheugen in het algemeen. Op de afdeling Neuropsychologie te Groningen is een dergelijke behandeling gegeven aan 23 volwassenen in de leeftijd tussen de 45 en 84 jaar (Schmidt, Zwart, Berg en Deelman, 1999 ). De nadruk lag op het geven van informatie over geheugenveranderingen die vaak gepaard gaan met het ouder worden (zoals een verminderde capaciteit van het werkgeheugen en een vertraagde informatieverwerking) en over andere invloeden op het geheugen (zoals stemming, ziekte, afleiding, meerdere dingen tegelijk doen). Door middel van oefeningen werd gedemonstreerd dat het geheugen in sommige opzichten nog prima kan functioneren (bijvoorbeeld herkenning, impliciet en procedureel geheugen). Daarnaast werden persoonlijke ervaringen en opvattingen over het geheugen besproken. Stereotypen over veroudering werden uitgedaagd en de nadruk werd gelegd op geheugensuccessen.
Na afloop van de behandeling gaven de deelnemers aan beduidend meer kennis over het geheugen te hebben en zich minder zorgen te maken over hun vergeetachtigheid (figuur 1 en 2). Hoewel men na de behandeling nog steeds geheugenmissers ervoer (figuur 3), had men blijkbaar geleerd deze te accepteren. Deze subjectieve effecten bleven gehandhaafd tot tenminste drie maanden na beëindiging van de behandeling.
In de literatuur wordt wel beweerd dat, als secundair effect van een dergelijke interventie, ook de geheugenprestatie kan verbeteren: doordat de patiënt minder gespannen is wanneer er een beroep wordt gedaan op het geheugen, zal hij beter de aandacht op de taak kunnen richten. Uit verschillende onderzoeken blijkt echter dat het niet reëel is om een dergelijk effect op geheugenprestaties te verwachten. Ook in ons onderzoek was er na de behandeling geen sprake van een verbeterde geheugenprestatie (figuur 4).
Externe hulpmiddelen zorgen ervoor dat het geheugen zo min mogelijk wordt belast. Veel mensen maken uit zichzelf al gebruik van externe hulpmiddelen, zoals het opschrijven van afspraken in een agenda of op een kalender. Een speciale variant van extern strategiegebruik is het aanbrengen van aanpassingen in de omgeving, zoals het aanbrengen van pictogrammen om verschillende ruimtes in het verpleeghuis aan te duiden, het gebruik van glazen voorraadbussen in de keukenkastjes, of alvast de paraplu aan de deurknop hangen zodat je er bij vertrek tegenaan loopt.
Het mag echter niet worden onderschat hoe moeilijk het voor sommige patiënten is om te leren op de juiste wijze en op het juiste moment gebruik te maken van dit soort hulpmiddelen aangezien er toch een aantal instructies moeten worden onthouden en generalisaties moeten worden gemaakt (Intons-Peterson, 1993 ). Het grootste probleem bij het gebruik van een agenda is bijvoorbeeld niet het onthouden dat er afspraken in moeten worden opgeschreven, maar juist het op het juiste moment raadplegen ervan.
Ten onrechte wordt het gebruik van externe hulpmiddelen soms vermeden omdat ze het geheugen 'lui' zouden maken. Aangezien het geheugen wordt aangesproken bij vrijwel elke mentale of fysieke activiteit, is deze veronderstelling nogal vergezocht.

Oefenen
Het langdurig oefenen en herhalen van geheugenspelletjes en -taken is geschikt voor het aanleren van één specifieke taak. Een sprekend voorbeeld hiervan is een onderzoek waarin een student werd geleerd om reeksen getallen te onthouden. Voor de training had hij, zoals de meeste mensen, een geheugenspanne van zeven cijfers. Na 230 uur training was zijn geheugenspanne drastisch vergroot tot maar liefst tachtig onthouden cijfers (Chase, Lyon en Ericsson, 1981 ). Bij een dergelijke training mag echter geen generalisatie naar andere probleemgebieden worden verwacht. Dit bleek ook toen de cijfers werden vervangen door medeklinkers en de prestatie terug viel naar een normale geheugenspanne van zeven letters.
Het aanleren van één specifieke taak is met name zinvol als het een probleem betreft dat cruciaal is voor het dagelijks functioneren van de patient, zoals de weg naar huis leren, de namen onthouden van verzorgers of zich leren omdraaien in bed. Ook kan zelfs een ernstig geheugengestoorde patiënt door middel van een dergelijke training in staat worden gesteld om lopende band werk te doen. Voor het dagelijks leven van een geheugengestoorde patiënt kan het leren van een specifieke taak dan ook precies het verschil uitmaken tussen een afhankelijk en een onafhankelijk bestaan.
Vroeger werd verondersteld dat men door middel van deze methode het geheugen in zijn algemeenheid kon verbeteren. De assumptie was dat het geheugen werkt als een spier en dus groeit door oefening. Empirisch onderzoek heeft echter aangetoond dat er na een dergelijke training geen verschil is in geheugencapaciteit tussen patiënten en controlepersonen die geen training kregen (o.a. Berg, Koning-Haanstra en Deelman, 1991 ). Het principe dat taakgerichte oefening kan leiden tot automatisering is gebruikt in onderzoek waarbij ernstig amnestische patiënten computertermen werden geleerd door middel van een fading techniek (Glisky, Schacter en Tulving, 1986 ). Deze techniek deed geen beroep op het gestoorde episodische geheugen, maar op het relatief gespaarde procedurele geheugen. Eerst werden zowel de definitie van de computerterm gepresenteerd als de term zelf, bijvoorbeeld 'het opslaan van informatie is SAVE'. Vervolgens werd de eerste letter van de term gepresenteerd en probeerde de patiënt het betreffende woord te noemen (S...). Indien dit niet lukte werd telkens een letter van het woord toegevoegd, totdat de patiënt het woord wel wist (SA.., SAV). Ondanks de effectiviteit van deze methode is het nut ervan voor de klinische praktijk zeer twijfelachtig. Enerzijds doordat het extreem veel tijd kost om op deze manier iets nieuws te leren, anderzijds omdat het geleerde zeer inflexibel is: herinnering van het geleerde zal alleen plaatsvinden indien de situatie sterk lijkt op de oorspronkelijke leersituatie.

Compensatie
Een prestatieverbetering kan ook bereikt worden door het leren van een methode om de taak mee aan te pakken. Het streven is dan naar een domeinspecifieke verbetering, namelijk niet slechts op de geoefende taak (bijvoorbeeld het onthouden van de gebruiksaanwijzingen van medicijnen) maar ook op nieuwe, soortgelijke taken (bijvoorbeeld andere teksten, zoals krantenartikelen).
Hiervoor worden meestal cognitieve strategieën aangeleerd. Dit zijn mentale hulpmiddeltjes die de opname en het opdiepen van informatie vergemakkelijken. Het onderliggende principe van strategiegebruik is compensatie: de patiënt wordt in staat gesteld om een min of meer normale geheugenprestatie te leveren door het omzeilen van zijn gestoorde vermogens en door meer efficiënt gebruik te maken van de intacte vermogens. Het effect van geheugenstrategieën kan worden verklaard uit het feit dat men de informatie bewuster opneemt, meer organiseert en verbindt met bestaande kennis waardoor de informatie beter wordt onthouden. Het betreft hier procedures waarvan allerlei experimenten hebben vastgesteld dat ze het opnemen en opdiepen van informatie vergemakkelijken, zoals aandacht, associatie en organisatie.
In twee onderzoeken naar het effect van strategietraining op de afdeling Neuropsychologie te Groningen bleek dat zowel gezonde ouderen als patiënten met traumatisch hersenletsel succesvol leerden namen te onthouden door toepassing van de strategie om meer betekenis aan namen te verbinden (Milders, Deelman en Berg, 1998 ; Schmidt, Dijkstra, Berg en Deelman, 1999 ). De deelnemers werd geleerd om te letten op de betekenis die veel namen hebben. We staan er meestal niet bij stil, maar namen verwijzen vaak naar beroepen (Visser, Werkman) of bekende woorden (Staal, Fortuyn). In andere gevallen is een kleine verbastering vaak al voldoende om betekenis aan de naam te geven. Vervolgens kan worden geprobeerd om de betekenis van de naam te verbinden aan de persoon. Hiervoor kan alle aanwezige kennis over de persoon worden gebruikt; niet alleen het uiterlijk, maar ook hobby's of beroep. De naam Juliet Zomers kan onthouden worden door te bedenken dat juli de zomermaand is. Als de betrokkene er ook nog zomers en vrolijk (of juist somber en chagrijnig) uitziet is de naam nog makkelijker te onthouden.
De trainingsresultaten van de groep gezonde ouderen zijn weergegeven in figuur 5. Zoals verwacht kan worden bij een dergelijke specifieke strategie trad er geen generalisatie op naar andersoortige taken, zoals het onthouden van een gelezen tekst (figuur 6). Het geheugen in zijn algemeenheid werd dus niet verbeterd.

Welke behandeling voor welke patiënt?
Ongeacht de patiëntengroep of het soort behandeling behoort er aandacht te worden besteed aan uitleg over de aard en oorzaak van de geheugenproblematiek. Bij voorkeur wordt deze informatie ook schriftelijk mee naar huis gegeven. Psycho-educatie als enige doel van de behandeling is met name geschikt voor patiënten wier klachten voornamelijk voortkomen uit angst en bezorgdheid over het geheugen.
Indien er sprake is van meerdere cognitieve functiestoornissen, zoals bij een dementieel beeld, zijn de interventiemogelijkheden zeer beperkt aangezien de meeste interventies tenminste enig beroep doen op de cognitieve vermogens. De enige effectieve interventies bij demente patiënten betreffen eigenlijk het aanbrengen van aanpassingen in de omgeving.
Zelfs als er weinig tot geen andere cognitieve stoornissen aanwezig zijn, mogen de verwachtingen over behandeleffecten niet al te hoog gespannen zijn. Het is duidelijk dat een algeheel herstel van het geheugen niet haalbaar is. Bij patiënten met een zeer ernstige geheugenstoornis kan het leren gebruiken van externe hulpmiddelen een zinvolle behandelmethode zijn. Maar ook bij andere patiëntengroepen is het zeker de moeite waard om hier aandacht aan te besteden. Het aanleren van één bepaalde taak door veelvuldig oefenen lijkt eveneens haalbaar voor zeer ernstig geheugengestoorde patiënten.
Het aanleren van geheugenstrategieën is met name nuttig voor patiënten met relatief geïsoleerde geheugenstoornissen die weinig andere cognitieve stoornissen hebben. Het vereist namelijk naast een zekere werking van het episodisch geheugen (de strategie en het gebruik ervan moet immers worden onthouden) ook inzicht in de geheugenproblematiek. Patiënten met gelokaliseerde beschadigingen of letsels beperkt tot één hersenhelft kunnen profiteren van speciale geheugenstrategieën. Een patiënt met een rechter-hemisfeerlaesie zal over het algemeen beter presteren op verbale dan op non-verbale taken omdat verbale informatie voornamelijk wordt verwerkt door de linkerhemisfeer. Het is dus aan te raden om deze patiënt het gebruik van verbale strategieën aan te leren. Bij een patiënt met een linker-hemisfeerlaesie zullen daarentegen non-verbale, visuele strategieën juist de voorkeur verdienen.

Opzet van de behandeling
Een dilemma bij het opzetten van een behandeling is vaak de keuze tussen een groeps- of een individuele behandeling. Ideaal zou zijn als voor iedere patiënt een behandeling kan worden samengesteld die volledig is toegespitst op de individuele problematiek, voorkeuren en sterke kanten. Helaas is dit in de praktijk slechts zelden haalbaar. Naast de evidente voordelen van een individuele behandeling heeft ook een groepsbehandeling zijn specifieke voordelen: in een groep kunnen leden van elkaar leren, ze worden gerustgesteld dat anderen dezelfde problemen hebben (maar ook ervaren sommigen dat ze de slechtste van de groep zijn), en er zijn de voordelen van de sociale contacten. Bovendien zijn groepsinterventies beduidend goedkoper.
Gronings onderzoek liet zien dat voor de verbetering van cognitieve prestaties individuele behandelingen effectiever zijn (Koning-Haanstra, Berg, Bolhuis en Deelman, 1993 ). Psychosociale aspecten daarentegen kunnen waarschijnlijk beter groepsgewijs worden aangepakt.

Evaluatie
Elke interventie zou geëvalueerd moeten worden, hetzij om te zien of de individuele patiënt verbetert (zoals in een klinische setting), hetzij om te zien of een experimentele behandeling effectief is (wat met name in een onderzoekssetting geldt). Wetenschappelijke onderbouwing van de effectiviteit van een behandeling wordt steeds vaker een vereiste voor vergoeding door ziektekostenverzekeraars.
Een belangrijke tekortkoming in het meeste onderzoek naar de effecten van geheugenbehandelingen is dat men niet in staat is om ondubbelzinnig aan te tonen dat het trainingseffect kan worden toegeschreven aan de gevolgde behandelmethode. Ten eerste kan een verbetering het gevolg zijn van het zogenaamde Hawthorne-effect: alleen al door de positieve aandacht die men krijgt tijdens de behandeling gaan mensen beter presteren. Verder moet er rekening mee worden gehouden dat door het meermalen afnemen van dezelfde taken, zeker bij geheugentaken, een leereffect optreedt. Leereffecten kunnen ontstaan doordat men zich items uit de vorige test herinnert, doordat men zich meer vertrouwd voelt in de testsituatie, of doordat men een methode heeft ontwikkeld om de taken aan te pakken. Deze effecten treden ook op bij parallelle testversies. Om te kunnen concluderen of de prestatieverbeteringen groter zijn dan hertesteffecten, is een controlegroep nodig die al dan niet een andere behandeling heeft ondergaan. Bij bepaalde patiëntengroepen, zoals patiënten met traumatisch hersenletsel, moet men er rekening mee houden dat een trainingseffect kan berusten op natuurlijk of spontaan herstel. Verder moet natuurlijk rekening worden gehouden met de psychometrische kwaliteiten van de gebruikte tests, met name de test-hertest betrouwbaarheid. Het gebruik van onbetrouwbare tests brengt het risico met zich mee dat er verkeerde conclusies worden getrokken over de (in-)effectiviteit van de behandeling.
Een andere belangrijke vraag betreft de generaliseerbaarheid van de trainingsresultaten. Hierbij moet in eerste instantie worden gedacht aan de duurzaamheid van het trainingseffect. Een interventie die alleen op
korte termijn, dus direct na afloop van de training een verbetering oplevert, mag dan theoretisch misschien interessante gegevens opleveren, maar is klinisch van weinig nut. Bij de evaluatie kan dus niet worden volstaan met een voor- en nameting, maar is een follow up-meting na een aantal maanden essentieel.
Verder is het de vraag in hoeverre het trainingseffect generaliseert naar andere taken. Deze vorm van generalisatie is niet relevant bij een taakspecifieke interventie, waarbij men tevreden is als de gekozen taak na de behandeling is verbeterd. Bij een domeinspecifieke training zal echter wel een generalisatie naar gelijksoortige geheugenproblemen moeten worden bewezen. Ook kan worden gekeken of er generalisatie is opgetreden naar niet-gelijksoortige geheugenproblemen. Prestaties op taken waarop absoluut geen effect van geheugentraining wordt verwacht (bijvoorbeeld reactietijdtaken) kunnen een sterke aanwijzing geven voor de specifieke effectiviteit van de behandeling, met name in situaties waarin vergelijking met een controlegroep onhaalbaar was. Als de snelheid van informatieverwerking na de behandeling is toegenomen zijn prestatieverbeteringen waarschijnlijk niet toe te schrijven aan de interventie.
De effectiviteit van de behandeling wordt beoordeeld aan de hand van zowel het oordeel van de patiënt en personen uit zijn omgeving, als door een objectieve prestatieverbetering op geheugentests. Uit onderzoek blijkt namelijk dat patiënten over het algemeen zeer tevreden zijn over elke behandeling, terwijl prestatieverbeteringen lang niet altijd kunnen worden aangetoond (Berg, 1993 ; Schmidt, Dijkstra, Berg en Deelman, 1999 )

quote:

Hersenen en taal in onderzoek en praktijk
Oorzaken en vroege onderkenning van dyslexie: een multidisciplinaire benadering
Dyslexie als aangeboren stoornis die zich manifesteert in problemen met leren lezen en spellen staat al meer dan honderd jaar in de belangstelling van de wetenschap. De aangeboren vorm van dyslexie onderscheidt zich van de verworven vormen (Holmes, 1978 ). Verworven dyslexie ontstaat als gevolg van hersenbeschadigingen waarbij voorheen intacte vaardigheden op het gebied van lezen en spellen worden aangetast. We zullen ons hier verder richten op de aangeboren vorm van dyslexie, ook wel ontwikkelingsdyslexie genoemd.
Bij dyslexie gaat het om een omvangrijk maatschappelijk probleem. Schattingen van het aantal dyslectici lopen uiteen van vijf tot tien procent. Bovendien komt dyslexie onder mannen drie à vier keer vaker voor dan onder vrouwen (Pennington, 1990 ). Bij anderhalf tot drie procent is sprake van een hardnekkige vorm. Deze vorm blijkt resistent tegen behandeling en blijft mensen in de beroepsuitoefening parten spelen.
Beschrijving van de eerste gevallen in de medische literatuur maakten vaak melding van lees- en spellingproblemen ondanks een goede intelligentie. Deze discrepantie tussen intelligentie en taalvaardigheid heeft er waarschijnlijk mede toe geleid dat de aandacht op het verschijnsel werd gevestigd. Diezelfde discrepantie komt ook tot uiting in de gangbare diagnostische criteria. Een dyslecticus heeft een iq van boven de 85 à 90, maar scoort op een leestest ongeveer twee standaarddeviaties beneden het gemiddelde van leeftijdgenoten. Verder zijn er geen aantoonbare sensorische of neurologische afwijkingen.
Aan het einde van de vorige eeuw introduceerden de Duitse neuroloog Berlin en de Schotse oogarts Hinshelwood de term dyslexie. Hinshelwood (1917) beschouwde dyslexie als een speciale vorm van woordblindheid waarbij, ondanks een intacte visuele waarneming, specifieke problemen optraden met het lezen en schrijven van woorden. De oorzaak zou dan ook niet perifeer maar corticaal zijn.
Daarnaast vestigde hij in 1911 de aandacht op het gegeven dat dyslexie bij meerdere leden van een familie voorkomt, hetgeen een erfelijke component doet vermoeden. Een aantal actuele thema's in het huidige onderzoek naar dyslexie weerspiegelt nog steeds deze vroege observaties: erfelijkheid, cognitieve processen die betrokken zijn bij lezen en spellen en die bij dyslectici mogelijk verstoord zijn, en (sub)corticale afwijkingen en daaraan gerelateerde afwijkende hersenactiviteit.
Erfelijkheid
Vijftig jaar geleden onderzocht Hallgren (1950) voor het eerst op grotere schaal het voorkomen van dyslexie in families. Zijn conclusie was dat een kind in een dyslectische familie ongeveer veertig procent kans heeft om dyslectisch worden. Deze bevinding werd in recent onderzoek bevestigd. Drie grote Amerikaanse onderzoeksprojecten toonden aan dat de kans op dyslexie aanzienlijk is als een van de ouders ernstige leesproblemen heeft. Ook in deze onderzoeken, waaronder de 'Colorado Family Reading Study', liggen de schattingen tussen de veertig en vijftig procent.
Pogingen om genlocaties in verband te brengen met dyslexie leveren sinds kort de eerste resultaten op (Cardon et al., 1994 ), hoewel die niet eenduidig zijn. De genen die betrokken zijn bij dyslexie blijken niet altijd verbonden te zijn met dezelfde chromosale regio (Grigorenko, 1997 ) hetgeen duidt op genetische heterogeniteit. Dit zou kunnen samenhangen met de fenotypering - de verschillende subtypes van dyslexie -, hetgeen de complexiteit van de stoornis nog eens benadrukt.
Cognitieve processen
Kenmerkend voor veel onderzoek naar dyslexie is de jacht op het enkelvoudig syndroom. Hoewel symptomen zich in gradaties kunnen manifesteren, zou er sprake zijn van één onderliggende oorzaak. Dit is gezien de complexiteit van het lees- en spellingproces niet de enige optie. Het is heel goed mogelijk dat verstoringen in verschillende deelprocessen elk tot hun eigen specifieke lees- en spellingproblemen leiden. Sinds het eind van de jaren zestig is dan ook herhaaldelijk geprobeerd om te komen tot subtyperin-gen van dyslexie, meestal op een visuo-spatiële en auditieve dimensie. Dyslectici die tot het visuele type behoren, maken veel visuele leesfouten, zoals woordomkeringen en weglatingen, en hebben foutieve oogbewegingen tijdens het lezen. Dit type 'z iet niet wat het hoort'. Het auditieve type vertoont veel klankverwarringen en een slechte klank-letterkoppeling. Dit type 'hoort niet wat het ziet'. Een algemeen aanvaarde subtypering van dyslexie op empirische grondslag is er echter nog niet.
De oorspronkelijke visie dat de problemen van dyslectici terug te voeren zijn op een stoornis in de centrale verwerking van visuele 'talige' informatie (bijvoorbeeld letters) is in de loop der jaren steeds meer in discrediet geraakt. Sinds het werk van Vellutino (1979) hebben veel onderzoeken de nadruk gelegd op dyslexie als een taalprobleem in plaats van een visueel probleem. Dyslectici hebben moeite met het omzetten van letters (grafemen) in taalklanken (fonemen). Bij leesproblemen is er een slechte omzetting van grafemen in fonemen, en bij spellingproblemen is er een slechte omzetting van fonemen in grafemen. Dyslectici kunnen de temporele klankstructuur van de taal niet goed doorzien en stuiten op problemen bij het opdelen van woorden in segmenten. Dit wordt omschreven als een gebrekkig 'foneembewustzijn'. In figuur 1 is een vereenvoudigde weergave van het leesproces weergegeven (Ellis, 1993 ).
De laatste jaren laat steeds meer onderzoek zien dat een gebrekkig foneembewustzijn niet de oorzaak is van de stoornis. De oorzaak wordt gezocht in een gebrekkige verwerking van snel opeenvolgende informatie (Livingstone et al., 1991 ; Miller et al., 1995 ). Lezen en spellen doen nu eenmaal een beroep op cognitieve deelprocessen waarbij de verwerking en integratie van visuele en auditieve informatie een grote rol speelt.
(Sub)corticale afwijkingen
De oude veronderstelling dat ontwikkelingsdyslexie te wijten is aan een biologische factor, en meer specifiek aan afwijkingen van het brein, is lange tijd controversieel gebleven. Na het verschijnen van een eerste autopsiestudie van een twaalfjarige dyslectische jongen (Drake, 1968 ) zou het nog tot aan het eind van de jaren zeventig duren voor een reeks van post-mortem- en in-vivo-onderzoeken directe aanwijzingen zouden leveren voor een afwijkende anatomie en fysiologie van het brein bij dyslectici (zie Galaburda et al., 1985 , Morgan en Hynd, 1998 ). Inmiddels zijn er aanwijzingen voor:
· afwijkingen in het corpus callosum, het 'schakelstation' tussen de linker en rechter hemisfeer;
· afwijkingen in de grootte en asymmetrie van linker en rechter hersenhelft, met name wat betreft het zogenaamde planum temporale, een gebied in de temporaalkwab;
· afwijkingen in de thalamus gerelateerd aan de visuele en auditieve circuits;
· lokale afwijkingen in de verdeling van neuronen in de cortex.
In neurobiologisch onderzoek wordt bevestigd dat dyslexie te maken heeft met een stoornis op subcorticaal en corticaal niveau. Uit tenminste drie verschillende modaliteiten is daarvoor evidentie te vinden: het visuele domein, het auditieve domein (fonologie), en de motoriek (automatisering). Veelal komt de evidentie hiervoor uit electrofysiologisch en neuroimaging onderzoek waarbij men bij dyslectici en gewone proefpersonen de activiteit van de hersenen registreert tijdens het uitvoeren van verschillende taken.
Het visuele systeem
Er zijn afwijkingen gevonden in hersengebieden die niet direct in verband worden gebracht met taal, maar die betrokken zijn bij het verwerken van visuele informatie. Het gaat hierbij om cellen in de laterale geniculate nucleus (LGN), een bundel neuronen in de thalamus. Vooral de cellen in het zogenaamde magnocellulaire kanaal, die gevoelig zijn voor helderheid, contrast en beweging, zijn bij dyslectici kleiner en geringer in aantal dan bij goede lezers (Livingstone et al., 1991 ). Het magnocellulaire kanaal projecteert naar diverse corticale gebieden van het visueel systeem.
Dyslectici zouden door een defect in dit systeem minder goed in staat zijn om woordpatronen te herkennen en ze zouden problemen hebben met het sturen van de oogbewegingen tijdens het lezen. Lovegrove en collega's (1990) suggereren bovendien dat bij dyslectici een visueel beeld langer blijft hangen en niet snel genoeg wordt overgeschreven door nieuwe informatie. Tijdens het lezen zou dit kunnen leiden tot een incorrect woordbeeld.
Recent f-MRI onderzoek toont aan dat detectie van beweging bij dyslectici niet alleen gepaard gaat met geringere activering in gebieden in de primaire visuele cortex (v1), maar vooral in extrastriate gebieden zoals V5/MT. Bovendien rapporteren deze onderzoekers een direct verband met leessnelheid: hoe lager de activering in die hersengebieden, hoe langzamer de leessnelheid (Eden et al., 1996 ).
Het auditieve systeem
Zoals cellen in de laterale geniculate nucleus betrokken zijn bij de subcorticale verwerking van visuele informatie, zijn cellen in de mediale geniculate nucleus van de thalamus (MGN) betrokken bij de verwerking van auditieve informatie. In de primaire auditieve cortex wordt geluid gerepresenteerd op basis van toonhoogte en frequentie, en in de secundaire cortex zijn neuronengroepen verantwoordelijk voor de verwerking van complexe signalen, zoals spraak.
In electrofysiologisch onderzoek (Neville et al., 1993 ) is aangetoond dat dyslectici snel op elkaar volgende akoestische (alsook visuele en sensorische) stimuli minder goed registreren dan normale lezers. Bovendien blijken dyslectici spraakklanken die gekarakteriseerd worden door snelle akoestische transities minder goed te discrimineren dan normale lezers. Een minder accurate discriminatie is zichtbaar wanneer goede en minder goede 'exemplaren' van lettergrepen als /ba/ en /da/ van elkaar moeten worden onderscheiden. De akoestische transitie, die /b/ en /d/ van elkaar onderscheidt, vindt namelijk plaats binnen enkele tientallen milliseconden.
Een verminderd discriminatievermogen bij dyslectische kinderen is aangetoond in zowel gedragsonderzoek (Werker en Tees, 1987 ) als electrofysiologisch onderzoek (Schulte-Körne, 1998 ). In gedragsonderzoek moeten proefpersonen een cognitief oordeel geven (bijvoorbeeld 'de klanken zijn hetzelfde' of 'de klanken zijn verschillend'). In electrofysiologisch onderzoek is een cognitief oordeel niet altijd vereist. In een hierbij veel gebruikte techniek wordt auditief een reeks referentieklanken aangeboden waarin soms een afwijkende klank is verborgen (bijvoorbeeld /ba/ /ba/ /ba/ /da/ /ba/ /ba/ /da/ /ba/ ba/ etc.). Een geluidloze video trekt de aandacht van het kind gedurende het hele experiment. Ondanks de passieve luistersituatie is er toch een verandering in hersenactiviteit te meten als reactie op de afwijkende klank.
In het auditieve domein blijkt nog een ander aspect een rol te spelen. De corticale verwerking van spraak vindt bij volwassenen voornamelijk plaats in de linker hemisfeer op het niveau van de secundaire cortex. Het gebied van Wernicke is betrokken bij de herkenning van woorden en de modaliteits-onafhankelijke fonologische representatie ervan ('input'). Het gebied van Broca reguleert het opbreken in fonologische eenheden ten behoeve van de articulatie ('output'). Onderzoek met 'positron emission tomography' (PET) heeft aangetoond dat bij dyslectici de communicatie tussen de hersengebieden van Broca en Wernicke, die via de insula zou verlopen, niet goed functioneert (Paulesu et al., 1996 ). De afzonderlijke gebieden blijken weliswaar in verschillende rijmtaken en fonologische geheugentaken normaal te functioneren, maar doen dat niet in samenspraak.
De slechte samenspraak tussen de gebieden van Wernicke en Broca blijkt ook uit onderzoek met behulp van 'functional magnetic resonance imaging' (f-MRI). Shaywitz et al. (1998) laten zien dat er bij dyslectici tijdens het uitvoeren van verschillende fonologische en rijmtaken sprake is van overactivering in anterieure hersengebieden (Broca) en onderactivering in posterieure gebieden (Wernicke). Deze bevindingen zouden in overeenstemming kunnen zijn met de theorie dat bij dyslectici de omzetting van geschreven tekst, via een fonologische representatie, naar de woordbetekenis niet voldoende geautomatiseerd is.
Automatisering
Een hersenstructuur die betrokken is bij de motoriek, het cerebellum, speelt mogelijk ook een rol bij dyslexie. De integriteit ervan is niet alleen van belang voor het leren van motorische vaardigheden en coördinatie, maar ook voor het tot stand komen van geautomatiseerd gedrag en 'timing' van cognitieve processen (Nicolson en Fawcett, 1990 ).
Normaliter is lezen en schrijven een zeer geautomatiseerd proces waarbij informatie in een snel tempo kan worden verwerkt. Het lees- en schrijfproces op zich vergt nauwelijks nog enige aandacht. Dyslectici daarentegen hebben moeite om dit proces te automatiseren (van der Leij, 1995 ). Bovendien blijkt het automatiseringstekort niet alleen op te treden bij taaltaken. Nicolson en Fawcett laten zien dat dyslectische kinderen ook andere taken, die in de normale ontwikkeling nauwelijks aandacht vragen, minder geautomatiseerd uitvoeren.
Een multidisciplinaire benadering
Uit het voorafgaande blijkt dat een stoornis als dyslexie, die zich in het dagelijks leven als een lees- en schrijfstoornis openbaart, vele facetten kent. Naar aanleiding van het rapport van de Gezondheidsraad (Dyslexie. Afbakening en Behandeling, 1995 ) is door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) een multidisciplinair onderzoek opgezet naar de oorzaken en vroege onderkenning van dyslexie. Het doel is om vanuit verschillende invalshoeken (neurobiologie, genetica, psychologie, pedagogiek, en taalkunde) het probleem te benaderen. Belangrijke onderdelen in het dyslexieproject zijn longitudinaal onderzoek, interventieonderzoek, en genetisch onderzoek.
Vroege voorlopers
In het longitudinale onderzoek zal de ontwikkeling van de vroege perceptieve, cognitieve, en motorische ontwikkeling in kaart worden gebracht. Kinderen met een verhoogd erfelijk risico op dyslexie worden vanaf de geboorte gevolgd en vergeleken met een controlegroep. De neurobiologische mechanismen die ten grondslag liggen aan het taalprobleem staan in dit onderzoek centraal. De gegevens zullen ook gekoppeld worden aan de taalontwikkeling van de kinderen.
Wanneer we er bijvoorbeeld van uitgaan dat dyslectici een verstoorde perceptieve informatieverwerking hebben (zie Farmer en Klein, 1995 voor een overzicht ) dan moet dit al in een vroeg stadium in de ontwikkeling te zien zijn, ruim voordat de kinderen leren lezen. Er zijn aanwijzingen dat dyslexie reeds op de leeftijd van drie à vier jaar kan worden voorspeld (Scarborough, 1990 ). Recente gegevens van electrofysiologisch onderzoek (Molfese en Molfese, 1997 ) tonen zelfs aan dat de auditieve verwerking van medeklinker-klinkerparen kort na de geboorte een goede voorspeller is voor het verbaal IQ op vijfjarige leeftijd. Resultaten van een longitudinaal onderzoek in Finland (Lyytinen, 1995 ) wijzen in dezelfde richting wat betreft auditieve verwerking en discriminatie van spraakklanken op de leeftijd van zes maanden. Er is dus reden om te verwachten dat voorlopers van dyslexie in een vroeg stadium te traceren zijn.
In het NWO dyslexieonderzoek wordt aandacht besteed aan de vroege ontwikkeling van de visuele en auditieve circuits in het brein van risicokinderen. De ontwikkeling van beide systemen wordt onderzocht met behulp van electrofysiologische en gedragsmaten tot aan de leesleeftijd.
Over de normale ontwikkeling van deze circuits is inmiddels redelijk veel bekend. De visuele magnocellulaire circuits zijn ongeveer drie maanden na de geboorte gerijpt (Johnson, 1995 ). Op deze leeftijd ontstaan bijvoorbeeld de gladde oogvolgbewegingen. De auditieve circuits rijpen gedurende het eerste levensjaar. De hemisfeerspecialisatie voor het ritme en de melodie van de moedertaal ontstaat al gedurende de eerste maanden na de geboorte (Mehler et al., 1995 ), terwijl het vermogen om de verschillende klinkers en medeklinkers uit de moedertaal te discrimineren tussen de zes en twaalf maanden ontstaat (Werker en Tees, 1984 ). Wanneer we inzicht krijgen in de (afwijkende) ontwikkeling van deze mechanismen bij kinderen die later dyslexie blijken te ontwikkelen, dan biedt dit de mogelijkheid om vroege indicatoren voor dyslexie in kaart te brengen.
Interventie
Als we is staat zijn vroege voorlopers te traceren, wat is dan het belang hiervan voor de behandeling? Het vinden van betrouwbare indicatoren voor dyslexie impliceert dat bij zeer jonge kinderen al een diagnose gesteld kan worden, en dat een behandeling kan worden opgezet die is afgestemd op het onderliggende probleem.
In het geval van een gebrekkige verwerking van snel veranderende akoestische informatie (zoals spraakklanken) zouden kinderen al vroeg getraind kunnen worden in het waarnemen van snelle overgangen in het spraaksignaal. Een mogelijkheid daarbij is het kunstmatig verlengen van de snelle overgangen om zo de waarneembaarheid te verhogen, en die verlenging vervolgens tijdens discriminatietraining geleidelijk weer te reduceren. Een dergelijke training kan leiden tot neurofysiologische veranderingen. Kraus en collega's (1995) hebben bijvoorbeeld aangetoond dat training in het leren discrimineren van spraakklanken leidt tot een aantoonbaar verschil in neurale activiteit van de auditieve cortex. Corticale plasticiteit is immers een van de intrinsieke kenmerken van het neurale systeem, en blijkt het grootst te zijn in de eerste vijf levensjaren (Kolb en Wishaw, 1990 ). In klinisch opzicht kunnen de inzichten uit de neurowetenschappen dus aangewend worden voor een vroege differentiële diagnose en een gerichte therapie.
De corticale plasticiteit voorspelt ook dat een vroege interventie op vierjarige leeftijd meer effect zal hebben dan een latere interventie op achtjarige leeftijd. In het eerste geval wordt ook wel gesproken van preventieve interventie. Daarom zal in het NWO dyslexieonderzoek ook het effect van interventie bij verschillende leeftijdsgroepen worden geëvalueerd. Kort samengevat: wanneer in een vroeg stadium aandacht wordt besteed aan de perceptieve en cognitieve vaardigheden die een vereiste zijn voor het lezen en schrijven, dan zal dit wellicht zijn weerslag hebben op de latere leesresultaten.
Genetische factoren
In het genetisch onderzoek wordt getracht de genen die betrokken zijn bij dyslexie te identificeren en karakteriseren. Veel erfelijke ziekten zijn toe te schrijven aan slechts één factor, waarbij de ziekte van de ene op de andere generatie overerft. Een erfelijke aandoening als dyslexie wordt veroorzaakt door meer dan één factor en laat geen duidelijk overervingspatroon zien. Het uit te voeren genetisch onderzoek valt uiteen in twee verschillende strategieën, namelijk 'sibpair analyse' en 'koppelingsonderzoek'. De sibpair analyse is een methode om genen op te sporen die een rol spelen bij dyslexie in vele onafhankelijke families. Het koppelingsonderzoek wordt toegepast om de verantwoordelijke genen op te sporen in enkele grote families waar dyslexie erg vaak voorkomt.
Wanneer ook genetici er in slagen kinderen op te sporen die een groot risico hebben om dyslexie te ontwikkelen, dan kan ook dit bijdragen aan de ontwikkeling van preventieve maatregelen in de vorm van therapie. Al met al geldt: een goede diagnose en een gerichte vorm van therapie op jonge leeftijd komt niet alleen ten goede aan de schoolresultaten van het kind, maar ook aan zijn of haar emotionele en sociale ontwikkeling.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:27 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Nee, dank u.


.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:29 schreef UnderWorld_ het volgende:
Geile teksten hoor Ypje!!

quote:

Dora_van_Crizadak - misselijke opmerking tegen een user plaatsen

weg en hoeft de eerstkomende week niet te mailen

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:31 schreef Ype het volgende:

[..]

Heb ik iets gemist?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:33 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Ja, iets met een SS-uniform en opgraven en voorouders meen ik.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:35 schreef Ype het volgende:
Tja, dan moet ik maar weer illegaal downloaden.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:35 schreef Ype het volgende:
Tja, dan moet ik maar weer illegaal downloaden.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:46 schreef George-Butters het volgende:

[..]

Tegen wie, wanneer en waarom?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:46 schreef George-Butters het volgende:

[..]

Tegen wie, wanneer en waarom?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:48 schreef Johan_de_With het volgende:
Volgens een peiling werd de aanwezigheid van de Amerikanen steeds meer ervaart als bezetting.


.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:52 schreef Sidekick het volgende:

[..]

Boeiend. Dat jij niets inhoudelijks te melden hebt is nu wel duidelijk hoor. Geen reden om dat te benadrukken.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:50 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Naar ik meen tegen UnderWorld of zakjapannertje (ik haal die twee altijd door elkaar), in een vorig deel.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:52 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Oei, wat neem je het hoog op.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:55 schreef Mutant01 het volgende:
You can win if you want lalallalalalala!

[afbeelding]

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:57 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Nou, als we toch tegen de echte Duitsers niet het schip in zijn gegaan, dan wil het toch wel HEEL raar lopen willen de reserve-Duitsers ons verslaan.
Verliezen van de anti-Duitsers kan iedereen gebeuren.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:36 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Hoe dat zo?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 18:56 schreef George-Butters het volgende:

[..]

Dora en discussies

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:10 schreef Tuana het volgende:
[afbeelding]

Het blijft leuk

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:10 schreef Tuana het volgende:
[afbeelding]

Het blijft leuk

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:13 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Zat jij nu gisteren met JongeSocialisten te vergaderen?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:17 schreef Tuana het volgende:

[..]

Ja, hoezo?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:17 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Ik kende die mensen niet. Maar ik zal onthouden hoe ze eruit zien.

(En dan weet ze nog niet waarom ze mij met Duits associeert.


.)

quote:

PvdA-Senaatsfractie zet vraagtekens bij procedure Grondwetsherziening
23 juni 2004


De Eerste-Kamerfractie van de PvdA neemt nog geen genoegen met de opvatting van de Raad van State en de regering dat er niets mis was met de gevolgde procedure bij de huidige voorstellen voor Grondwetsherziening.

Vorig jaar zetten PvdA-senator Jurgens i en de Leidse parlementair historicus Van den Braak i in een artikel in 'Trouw' vraagtekens bij de procedure. Zij betoogden dat de in 2002 gekozen Tweede Kamer wel bevoegd was om de Grondwetsherziening in tweede lezing te behandelen, maar dat dit niet gold voor de Tweede Kamer die in januari 2003 werd gekozen.

De PvdA-fractie meent dat Raad van State en regering hun opvatting over de gevolgde procedure nog eens nader moeten onderbouwen. Pas als daarover duidelijkheid bestaat, wil zij spreken over het voorliggende Grondwetsvoorstel dat samenwerking tussen openbare en bijzondere scholen mogelijk moet maken.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:21 schreef Tuana het volgende:

[..]

Hoezo, wilde je hen aangeven bij de politie ofzo??
(Ik jou met Duits associeren? Hoe kom je erbij ?? )

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:29 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Nee, een mooi brandalarm moet voldoende zijn. .

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:30 schreef Ype het volgende:
Christendom <-> Moslims.

Wat is dit eigenlijk?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:31 schreef Tuana het volgende:

[..]

Volgende keer krijg jij een mooie bommelding, wanneer heb je dienst?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:32 schreef Tuana het volgende:

[..]

Wow Ype, dat het nog niemand opgemerkt!
Hulde

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:33 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Maar ik ben gewapend.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:33 schreef Ype het volgende:

[..]

Nog nooit eerder gezien hoor.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:38 schreef Tuana het volgende:

[..]

Wat heb je aan een wapen als er een bom onder je bureau afgaat?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:38 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

Patent op aanvragen.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:40 schreef Ype het volgende:

[..]

Op een tekst?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:39 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Dat maakt de klap nog groter.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:41 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

Op deze wetenschappelijke doorbraak.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:43 schreef Ype het volgende:

[..]

Zou het opzettelijk zijn?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:38 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

Patent op aanvragen.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:42 schreef Tuana het volgende:

[..]

Jij blij...

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:44 schreef Tuana het volgende:

[..]

Hey Ype, je kan het serieus nog doen ook, gewoon claimen dat het van jou is... Kan je nog geld voor krijgen

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:44 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Ach, als de bom een beetje deugt zou er toch al niets van mij overblijven.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:45 schreef Tuana het volgende:

[..]

Dan zou ik even mijn contacten binnen Al Quiada moeten bellen, wellicht dat zij iets weten

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:46 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Al Kaida is niet voor Turken.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:47 schreef Tuana het volgende:

[..]

Ga ik alleen met Turken om dan?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:51 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Nee, zelfs dat kun je niet voor me doen.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:55 schreef Aaahikwordgek het volgende:
Mensen, stop even allemaal een vinger in je kont. Dat brengt geluk.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 19:57 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

Alleen je ringvinger. In het jaar van het Konijn.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 20:00 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

Kut

quote:

Saarland verbiedt hoofddoek voor lerares
Gepost door Rob (R@b) - Bron: Nieuws.nl
Gepubliceerd: woensdag 23 juni 2004 @ 19:51
Vandaag heeft in Duitsland een derde deelstaat een verbod ingesteld op het dragen van een hoofddoek voor leraressen op openbare scholen. Het parlement in de deelstaat Saarland stemde unaniem in met het verbod. Eerder voerden de deelstaten Baden-Württemberg en Nedersaksen al een dergelijk verbod in.

Volgens de politici is de hoofddoek een religieus en politiek symbool. Christelijke en joodse symbolen blijven wél toegestaan op openbare scholen, omdat die niet als politiek symbool gelden.

Vorig jaar november oordeelde het Duitse hooggerechtshof dat de parlementen in Duitse deelstaten een wet mogen uitvaardigen die het dragen van een hoofddoekje voor de klas verbiedt. Het Hof meent namelijk dat leerlingen kunnen worden beïnvloed door de religieus getinte kleding van een leerkracht.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 20:01 schreef Maerycke het volgende:
Welnee.. geluk is niets voor mij. Daar ga ik zo blij van kijken en dat moeten we niet hebben

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 20:01 schreef Maerycke het volgende:
Welnee.. geluk is niets voor mij. Daar ga ik zo blij van kijken en dat moeten we niet hebben

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 20:01 schreef Aaahikwordgek het volgende:

[..]

ga je blij kijken van een ringvinger in je kont?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 20:03 schreef Maerycke het volgende:

[..]

Ik vermoed van niet..desondanks doe ik het toch maar niet...

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 20:02 schreef Johan_de_With het volgende:

[..]

En beweging op het copuleerappraat?


Oei, die woordspeling is zo fout dat hij haast goed is.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 20:10 schreef Aaahikwordgek het volgende:
Geen hoge moskee meer in Rotterdam.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 20:12 schreef Ype het volgende:

[..]

Zonde, erg mooie gebouwen.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 20:14 schreef DrWolffenstein het volgende:

[..]

Zolang ze in Istanboel staan wel

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 20:20 schreef Ype het volgende:

[..]

Ja, Rotterdam toch?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 21:09 schreef UnderWorld_ het volgende:
Ach ja, dat was het weer ... over twee jaar kunnen we opnieuw.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 21:35 schreef Ype het volgende:
NEDERLAND, OH NEDERLAND, JIJHIJ BENT DE KAMPIOEN!!!!!!!!!!!!!!!!!!

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 21:38 schreef DrWolffenstein het volgende:

[..]

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 21:42 schreef Ype het volgende:

[..]

Dit is het enige waarin ik semi-patriotistisch in ben, dus koester dit, rechtse ballen.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 21:33 schreef Sidekick het volgende:

[..]

Je voorspelt de val van Balkie over 2 jaar?

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 21:42 schreef Ype het volgende:

[..]

Dit is het enige waarin ik semi-patriotistisch in ben, dus koester dit, rechtse ballen.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 21:48 schreef UnderWorld_ het volgende:
Nederland gaat eruit hóór. In de laatste minuut zal Duitsland alsnog een goal maken 2-1, exit!!!

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 22:39 schreef UnderWorld_ het volgende:
Dus.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 23:06 schreef Ype het volgende:
Ik mag mijn geluk niet eens vieren buiten dat stomme EK-forum om.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 23:09 schreef pberends het volgende:
Advocaat, het spijt ons

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 23:11 schreef Sidekick het volgende:

[..]

Ik iwl niets zeggen hoor, ...

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 23:09 schreef pberends het volgende:
Advocaat, het spijt ons

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 23:15 schreef RichardQuest het volgende:
Eet stront en strerf, CMT Kutmoffen.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 23:09 schreef pberends het volgende:
Advocaat, het spijt ons

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 23:22 schreef George-Butters het volgende:
Alle lekker duitse vrouwen wil ik wel troosten

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 23:25 schreef Ype het volgende:

[..]

Zullen we het samen doen? Alleen kun je het vast niet aan.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 20:10 schreef Aaahikwordgek het volgende:
Geen hoge moskee meer in Rotterdam.

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 23:32 schreef Meki het volgende:

[..]

quote:

Op woensdag 23 juni 2004 23:35 schreef Sidekick het volgende:

[..]

Geen moskee in Rotterdam betekent dat hij moskeeen wil in Amsterdam, Utrecht en Eindhoven.