"Leven in post-seculiere samenleving? Zelfcensuur, wen er maar aan."

Opmerkelijke opinie, misschien wel de opmerkelijkste opinie van na Charlie Hebdo, van sociaal-antropologe Annette Jansen (VU) in Trouw.

Komt erop neer dat we tegenwoordig o.m. door de globalisering in een post-seculiere samenleving zijn terecht gekomen, waarin mensen uit diverse culturen en met diverse religies met elkaar moeten samenleven. In een dergelijke post-seculiere samenleving, die volgens haar nu eenmaal een gegeven is, moeten we onszelf beperkingen opleggen. Je aanpassen aan "de ander", jezelf dus beperkingen opleggen, maw aan zelfcensuur doen, ziet zij nl. als de basis van iedere beschaving.

Waarom is het debat over vrijheid van meningsuiting in Nederland zo fel in vergelijking met bijv. UK? Dit komt door de ontzuiling. Bevrijd van de ketens van religieuze moraal en gezagsdragers, gekoppeld aan een romantisch beeld van de Franse revolutie, is het in Nederland de gewoonte geworden om alles en iedereen, zonodig met de nodige stemverheffing en beledigingen, de "waarheid" toe te voegen... De vrijheid van meningsuiting wordt gezien als een instrument tegen misstanden.

Jansen begrijpt dit, maar concludeert dat dit de spanningen tussen de verschillende culturen niet vermindert. Volgens haar hebben we de plicht om te snappen waarom Mohammedcartoons hele bevolkingsdelen diep kwetsen. Anders leidt dit tot moreel dogmatisme, waarmee we ''de ander'' niet mogen opzadelen. Een herdefinitie van het begrip "tolerantie" is op zijn plaats. Tolerantie wordt (sinds Fortuyn) gezien als het exclusieve bezit van de seculiere samenleving (dus gelijke rechten vrouwen, homo's, strikte scheiding kerk/staat etc.), terwijl volgens haar dit een fout is.

Tolerantie zou volgens haar moeten betekenen: gedogen, ruimte geven aan degenen die anders zijn en/of denken. Voor de ontzuiling wist iedere zuil waar de gevoeligheden lagen van andere zuilen en werd daar rekening mee gehouden. Nu vergeten we dat we in een samenleving leven waarin religie steeds belangrijker aan het worden is.

Oplossing volgens Jansen:
Een moraalpolitie? Nee, maar wel meer bemoeienis. Van onszelf.
Strengere wetgeving? Nee, maar wel striktere toepassing van de wet op haatzaaien.

"Want we kunnen niet hardnekkig blijven ontkennen dat we in een post-seculiere samenleving leven en dat geloof in Nederland weer een factor van betekenis is."
Aldus Annette Jansen.
(Dit is een zeer korte schetsmatige samenvatting van een artikel van de hand van Jansen uit Trouw d.d. 25-1-2015)

http://www.trouw.nl/tr/nl(...)en-er-maar-aan.dhtml

Commentaar:
1) Post-seculiere samenleving is, voor zover ik kan nagaan, een term die gemunt is door de progressieve filosoof Jürgen Habermas, die zijn hele leven strijdend voor de "onttovering van de samenleving" op gegeven moment toch weer schrok van de kilte van de onttoverde samenleving. Zie hier interessant artikel daarover uit VK d.d. 22-3-2008. http://www.volkskrant.nl/(...)aatschappij~a898388/
De vraag is natuurlijk of we daadwerkelijk in een post-seculiere samenleving zitten waarin geloof weer een factor van betekenis is... getuige bijv. twee recente topics op FOK!
NWS / Atheïsten halen gelovigen in!
NWS / Nederlander: Religie brengt vooral kwaad
Je zou net zo goed kunnen argumenteren dat de seculiere samenleving eerst nu pas echt gestalte krijgt. En dat daardoor het begrip "tolerantie" steeds meer naar de betekenis toegroeit die Jansen verfoeit.
2) Het grappige is natuurlijk dat dit lijkt op een backdoor operatie van het slinkende christelijke volksdeel om toch weer wat morele suprematie te kweken bij de rest van de bevolking. En dat mbv een filosoof die op zijn zachtst gezegd in de jaren 60 en 70 stond voor alles waarvoor het christendom niet stond. Je moet het ze nageven gelovigen en extreemlinksen kunnen uiterst flexibel zijn.
3) We hebben een kleine 1 miljoen moslims in ons midden, het aantal christenen neemt zienderogen af, ietsisten zijn er genoeg, maar is dat voldoende voor een groeiend aantal seculieren om zo maar zonder slag of stoot zich aan te passen aan een werkelijkheid die blijkbaar door de seculieren niet zo wordt ervaren?

[ Bericht 1% gewijzigd door #ANONIEM op 26-01-2015 16:14:54 ]

quote:

Op maandag 26 januari 2015 16:04 schreef SpecialK het volgende:
Hoe kom jij aan die editie van Trouw? Heet jij in het weekend Marty Mcfly?

Nee, ik heet in het weekend PeterRdeVries en ik ga dan naar de voetbal.

quote:

Op maandag 26 januari 2015 16:14 schreef Tem het volgende:
Ik heb de link naar het artikel er maar bijgezet...

Bedankt. Wist niet of dit mogelijk was.

quote:

Op maandag 26 januari 2015 16:21 schreef LXIV het volgende:
Het is wel opmerkelijk dat na de aanslagen toch verschillende invloedrijke mensen zijn gaan pleiten voor meer beperkingen op de vrijheid van meningsuiting. Of dat ze dat nu 'zelfscensuur' noemen of iets anders.

Feitelijk hebben de aanslagplegers op Charlie Hebdo hun doel daarmee bereikt.

Ja, alleen probeert ze te komen tot een theoretische onderbouwing van de zelfcensuur. Dit gaat dus wel een stapje verder.