OOR Oorlog en Defensie
Oorlogen en conflicten - zoals Rusland-Oekraïne - en andere internationale (militaire) conflicten kun je hier bespreken, evenals alles op het gebied van defensie, zoals materiaal, missies, selectieprocedures, collega's etc.
Hmm...quote:
It's my life, it's now or never, I ain't gonna live forever.
-
Headstrong to take on anyone.
-
Headstrong to take on anyone.
En dan heb je nog van die droeflullen die op het malieveld dom staan te schreeuwen, terwijl er alleen maar geld extra in die hele organisatie wordt gepomptquote:Op dinsdag 23 juli 2013 15:34 schreef AchJa het volgende:
[..]
Idd, waar een tegen gehouden kostenoverschrijding een bezuiniging genoemd wordt...
Is ook niet zo raar met het steeds verder privatiseren van de zorg. Werk zelf bij de GGZ en die hebben er (net zoals alle andere particuliere zorgverleners die als paddestoelen uit de grond schieten) alle belang bij om zoveel mogelijk mensen te diagnoticeren. De nieuwe literatuur die wordt uitgedeeld is tegenwoordig ook zo algemeen dat vrijwel iedereen met iets gediagnosticeerd kan worden. Stelt niets anders meer voor dan een simpele checklist. Kan de zorgverlener weer lekker uit de AWBZ tanken.quote:
[..]
Idd, waar een tegen gehouden kostenoverschrijding een bezuiniging genoemd wordt...
It's my life, it's now or never, I ain't gonna live forever.
-
Headstrong to take on anyone.
-
Headstrong to take on anyone.
Dat klinkt optimistischer dat het is, want er zit namelijk ook geld van defensie in dat potje, en dan moeten Def & OS er samen maar uitkomen, puur symbolisch en bureaucratisch want dat vertraagd de hele bende alleen maar.quote:
wel verhalen dat jullie 'groepsorganisatie' op de schop gaat en met allemaal engelse benamingen.quote:Op woensdag 24 juli 2013 13:58 schreef Rave_NL het volgende:
Iemand geruchten over de verkoop van de Zr Ms Karel Doorman aan Duitsland?
Op zaterdag 25 augustus 2012 11:03 schreef yvonne het volgende:
Dag kindjes, nu weer braaf met je legerautootjes spelen.
Dag kindjes, nu weer braaf met je legerautootjes spelen.
8 juli is dat al gebeurd.quote:
[..]
wel verhalen dat jullie 'groepsorganisatie' op de schop gaat en met allemaal engelse benamingen.
Weinig vertrouwen in reorganisatie Defensie
DEN HAAG -
Het personeel van het ministerie van Defensie heeft weinig vertrouwen in de reorganisatieplannen. Dat staat in een intern onderzoek van het departement waarop dagblad Trouw de hand heeft gelegd.
Een woordvoerster van het ministerie bevestigde vrijdag de informatie. Defensie maakt zich volgens haar zorgen over het gebrek aan vertrouwen. Om het tij te keren, is duidelijkheid voor het personeel nodig. Minister Jeanine Hennis hoopt met haar toekomstvisie voor de krijgsmacht haar mensen die duidelijkheid te verschaffen. Ze presenteert het rapport ergens na het zomerreces.
Defensie zit midden in een reorganisatie. Het moet 12.000 functies schrappen en 6000 mensen moeten weg. De komende jaren moet er bovendien nog eens 333 miljoen worden bezuinigd. Het vertrouwen is de afgelopen jaren fors gedaald bij het burger en militair personeel.
Uit het twee maanden oude onderzoek blijkt dat de betrokkenheid bij en het vertrouwen in de reorganisatieplannen laag is. Burgerpersoneel bij de landmacht heeft het minste vertrouwen (18 procent), bij de militairen bij dit onderdeel ligt dit cijfer op 29 procent. De landmacht is, gekeken naar het aantal personeelsleden, het grootste onderdeel van de krijgsmacht.
Bij een debat in de Tweede Kamer in juni verklaarde Hennis al dat de tevredenheid onder haar personeel dalende is. Ze voegde eraan toe dat de onrust binnen de krijgsmacht nog wel even zal aanhouden door nieuwe herstructureringen.
Bron: http://www.telegraaf.nl/b(...)atie_Defensie__.html
DEN HAAG -
Het personeel van het ministerie van Defensie heeft weinig vertrouwen in de reorganisatieplannen. Dat staat in een intern onderzoek van het departement waarop dagblad Trouw de hand heeft gelegd.
Een woordvoerster van het ministerie bevestigde vrijdag de informatie. Defensie maakt zich volgens haar zorgen over het gebrek aan vertrouwen. Om het tij te keren, is duidelijkheid voor het personeel nodig. Minister Jeanine Hennis hoopt met haar toekomstvisie voor de krijgsmacht haar mensen die duidelijkheid te verschaffen. Ze presenteert het rapport ergens na het zomerreces.
Defensie zit midden in een reorganisatie. Het moet 12.000 functies schrappen en 6000 mensen moeten weg. De komende jaren moet er bovendien nog eens 333 miljoen worden bezuinigd. Het vertrouwen is de afgelopen jaren fors gedaald bij het burger en militair personeel.
Uit het twee maanden oude onderzoek blijkt dat de betrokkenheid bij en het vertrouwen in de reorganisatieplannen laag is. Burgerpersoneel bij de landmacht heeft het minste vertrouwen (18 procent), bij de militairen bij dit onderdeel ligt dit cijfer op 29 procent. De landmacht is, gekeken naar het aantal personeelsleden, het grootste onderdeel van de krijgsmacht.
Bij een debat in de Tweede Kamer in juni verklaarde Hennis al dat de tevredenheid onder haar personeel dalende is. Ze voegde eraan toe dat de onrust binnen de krijgsmacht nog wel even zal aanhouden door nieuwe herstructureringen.
Bron: http://www.telegraaf.nl/b(...)atie_Defensie__.html
"Any officer who goes into action without his sword is improperly dressed." - "Mad Jack" Churchill DSO MC
Defensie verkoopt nieuw marineschip door bezuinigingen
Het grootste marineschip van Nederland, de Karel Doorman, wordt al verkocht voordat het af is in verband met een nieuwe bezuinigingsronde bij Defensie.
Dat meldt Trouw woensdag.
Het gaat om een bezuiniging van 330 miljoen euro, meldt de krant. Daarbij zullen ook andere onderdelen van Defensie worden geraakt: de landmacht verliest een bataljon, de luchtmacht schrapt zes á zeven F16's.
De maatregelen komen bovenop de bezuinigingen van 1 miljard euro, waarbij er al 12.000 functies bij Defensie verloren gingen. De nieuwe plannen zullen volgens Trouw tijdens Prinsjesdag bekendgemaakt worden.
Bron: http://www.nu.nl/binnenla(...)p-bezuinigingen.html
Het grootste marineschip van Nederland, de Karel Doorman, wordt al verkocht voordat het af is in verband met een nieuwe bezuinigingsronde bij Defensie.
Dat meldt Trouw woensdag.
Het gaat om een bezuiniging van 330 miljoen euro, meldt de krant. Daarbij zullen ook andere onderdelen van Defensie worden geraakt: de landmacht verliest een bataljon, de luchtmacht schrapt zes á zeven F16's.
De maatregelen komen bovenop de bezuinigingen van 1 miljard euro, waarbij er al 12.000 functies bij Defensie verloren gingen. De nieuwe plannen zullen volgens Trouw tijdens Prinsjesdag bekendgemaakt worden.
Bron: http://www.nu.nl/binnenla(...)p-bezuinigingen.html
"Any officer who goes into action without his sword is improperly dressed." - "Mad Jack" Churchill DSO MC
Waarom niet hequote:Op woensdag 4 september 2013 07:11 schreef Cobra4 het volgende:
Defensie verkoopt nieuw marineschip door bezuinigingen
Het grootste marineschip van Nederland, de Karel Doorman, wordt al verkocht voordat het af is in verband met een nieuwe bezuinigingsronde bij Defensie.
Dat meldt Trouw woensdag.
Het gaat om een bezuiniging van 330 miljoen euro, meldt de krant. Daarbij zullen ook andere onderdelen van Defensie worden geraakt: de landmacht verliest een bataljon, de luchtmacht schrapt zes á zeven F16's.
De maatregelen komen bovenop de bezuinigingen van 1 miljard euro, waarbij er al 12.000 functies bij Defensie verloren gingen. De nieuwe plannen zullen volgens Trouw tijdens Prinsjesdag bekendgemaakt worden.
Bron: http://www.nu.nl/binnenla(...)p-bezuinigingen.html
Bezuinigingen op Defensie en de Koninklijke Marine
Bezuinigen en Defensie, een haast onafscheidelijk duo. Reduceren, ombuigen, reorganiseren; het gebeurt al eeuwen en nu veertig jaar bijna aan de lopende band. In dit artikel een -onvolledig- overzicht van de bezuinigingen op de krijgsmacht in het algemeen en de Koninklijke Marine in het bijzonder. Daarbij wordt het artikel beperkt tot bezuinigingen vanaf 1971, het jaar waarin de PvdA die grootse bezuinigingen had aangekondigd, de verkiezingen won. Vóór de Tweede Wereldoorlog deed Nederland ook mee in de Champions League van bezuinigers (zie bijv. dit artikel), maar dan wordt het écht een lange zit. Bovendien geldt ook voor artikelen: snoeien om te bloeien!
De belangrijkste bezuinigingen en bezuinigingsmaatregelen op Defensie en de Koninklijke Marine in een overzicht.
De afgelopen veertig jaar is fors bezuinigd op Defensie, al is er ook geïnvesteerd. De jaarlijkse Defensiebegroting laat namelijk zeer regelmatig stijgingen zien. Sterker, in 2010 werd het meeste ooit aan Defensie uitgegeven: 8,5 miljard euro. Vergelijk dat eens met de magere 1,9 miljard euro in 1971! Toch kun je met die 8,5 miljard van nu minder dan met de 1,9 miljard van toen. Vergis je niet, de Nederlandse Staat zou in 1971 in totaal 14,9 miljard euro uit gaan geven. Nu, in 2013, meer dan 260 miljard! Door inflatie, maar ook door een stijgende schuld en meer uitgaven aan de gezondheidszorg, onderwijs en sociale voorzieningen.
Het aandeel van Defensie in de Rijksbegroting is gedaald van 12,84% in 1971 tot 2,72% in 2013. Als ook in 2013 12,84% naar Defensie was gegaan, zou de krijgsmacht een budget van 33,5 miljard euro hebben. Flink meer dan de 7,1 van nu. Niet realistisch, maar het geeft wel aan hoe de prioriteiten zijn verlegd en hoe de Nederlandse Defensie dezelfde taak moet volbrengen met een klein budget.
In diverse fora is in de periode 2001 en 2011 gewezen op de stijgende Defensiebegroting als bewijs dat er niet aan de lopende band zou worden bezuinigd op de krijgsmacht. In die periode steeg het budget namelijk van 6,4 naar 8,4 miljard euro. In het grotere plaatje bezien, is het de vraag wat een dergelijke stijging betekent. Gesteld kan worden dat gedurende de afgelopen 40 jaar niet aan één stuk is bezuinigd op de krijgsmacht, maar dat Defensie wel steeds vaker financieel werd achtergesteld waar andere posten een grotere stijging lieten zien.
Even met beide benen op de grond. De blauwe lijn zijn de totale uitgaven van het Rijk volgens de Miljoenennota. De rode lijn geeft de Defensiebegroting weer. De rol van Defensie binnen de begroting is de afgelopen 40 jaar gemarginaliseerd. Het effect van Defensiebezuinigingen op de totale begroting is inmiddels te verwaarlozen.
Twee kanten van bezuinigingen
Met bezuinigen op zich is niet veel mis. Het dwingt organisaties tot keuzes, en het houdt mensen scherp. De Nederlandse marineschepen hadden op sommige punten lang niet zo geavanceerd en innovatief geweest als er niet was bezuinigd. De afgelopen decennia is de Nederlandse krijgsmacht kleiner, maar ook professioneler geworden.
Aan de andere kant zijn sommige afdelingen -zoals de wervingsafdelingen- sinds begin of halverwege jaren '80 tot vandaag de dag onafgebroken in reorganisatie. Vanuit dat perspectief bezien is er ook veel nevenschade van bezuinigingen, die ook geld kosten doordat iedere reorganisatie veel mankracht kost.
De Defensiebegroting volgens de Miljoenennota's sinds 1971. De paarse lijn in 2005 is het moment dat de operationele onderdelen van de krijgsmachtdelen werden gescheiden van de ondersteunende. Dat betekende een breuk met het verleden. In 2010 bereikte het Defensiebudget volgens de Miljoenennota 2010 een hoogtepunt van 8,5 miljard euro.
De paarse golf
Om bepaalde bezuinigingen te realiseren werd afscheid genomen van materieel en personeel, investeringen geannuleerd, uitgesteld of versoberd. Sinds de jaren '70 wordt daarnaast om enerzijds te bezuinigen en anderzijds de macht van de politiek te vergroten en die van de krijgsmachtdelen te verkleinen, de rol van interkrijgsmachtelijke delen vergroot. In onderstaande grafiek wordt die weergegeven als de paarse lijn, overeenkomstig met de naam die men binnen de krijgsmacht geeft aan krijgsmachtbrede zaken.
Na de bezuinigingsoperatie aangekondigd in de Najaarsbrief 2002 werden de krijgsmachtdelen opgeheven en de ondersteunende taken overgeheveld naar "paarse" organisaties als het Commando Dienstencentra (CDC) en de Defensie Materieelsorganisatie (DMO). Opvallend is dat de toename van het Defensiebudget sinds 2001 vooral direct gekoppeld is aan het paarse deel, waar paarse organisaties maar ook pensioenen deel van uitmaken. Tegelijkertijd kelderen de budgetten van de Operationele Commando's (OPCO's), voorheen krijgsmachtdelen. Er heeft dus wel een bezuinigingsoperatie plaatsgevonden, waarna bijvoorbeeld het Commando Zeestrijdkrachten minder te besteden heeft, maar de totale defensielasten niet zijn gedaald.
De gestapelde begrotingen van Defensie volgens de Miljoenennota's sinds 1971. De paarse golf is vanaf 2003 waarneembaar en neemt daarna gigantische vormen aan. Alle bedragen zijn in miljarden euro's.
De marine en luchtmacht hebben altijd met angst en beven naar "verpaarsing" gekeken. Dat bleek wel uit het artikel van oud-minister van Defensie De Geus in het Marineblad in 1994: "De grootse KL [Koninklijke Landmacht, red.]-plannen leidden tot aandrang van die zijde op de minister om geld weg te halen bij de andere krijgsmachtdelen. Welk werd binnen de muren van Plein 4 niet gezegd. Maar scribenten en parlementariërs lieten er geen misverstand overbestaan: de marine. Terzijde zij opgemerkt dat ik van acties in tegengestelde richting nooit iets heb gemerkt, ondanks de penurie in het marinebudget. Maar het leidde er wèl toe dat de KM met grote argwaan naar de centralisatie van het departement keek, waar de KL „by sheer weight of numbers” haar stempel op zou drukken. De KLu [Koninklijke Luchtmacht, red.] dacht net zo."1
Verhoudingen tussen de krijgsmachtdelen
Oud-minister De Geus schreef in het Marineblad ook over de verdeelsleutel die de budgetverdeling over de krijgsmachtdelen regelde: "Een uitlating van minister Vredeling dat hij de geldende financiële verdeelsleutel los wilde laten (KM 25 : KL 50 : KLu 25) leidde tot een actie van de KL voor een grotere hap uit de taart. Er kwam een plan op tafel met grote financiële tekorten. Maar in wezen was geld nooit het knelpunt geweest voor de landmacht. Dat was mede te danken aan het feit dat in de meerjarenramingen van alle begrotingshoofdstukken een jaarlijkse groei van 1% voor de incidentele looncomponent zat. Echter, de personeelssamenstelling van de KL wijzigde zich niet over de jaren en dus was de reële groei van 1% per jaar van vier vijfde van de KL-begroting pure winst. Er ontstonden enige malen „stuwmeren" van onbesteed gebleven fondsen. De staven en directies waren destijds kwalitatief en kwantitatief ontoereikend bemand om het beschikbare geld te verspijkeren: dat was het wezenlijke KL-probleem." De Geus voegde daar aan toe: "de KM had altijd een 'boeggolf' van uitgestelde betalingen, de KLu zat ruim in d'r financiële jas behoudens pieken bij aanschaf van nieuwe vliegtuigen."2
De verdeelsleutel werd formeel losgelaten. Op het hoogtepunt was het landmachtbudget 2,8 miljard euro (in 1990), het dubbele van het marine- en luchtmachtbudget. Direct daarna werd een daling ingezet en dat leidde tot veel onbegrip. In de Volkskrant en het tv-programma Netwerk werd gepleit voor meer bezuinigingen op de marine, want de landmacht had al zoveel te verduren gehad.3
Absoluut gezien heeft de landmacht inderdaad het meest moeten bezuinigen. Het is immers verreweg het grootste krijgsmachtdeel en de bezuinigingen werden volgens de kaasschaafmethode steeds verdeeld over marine, land- en luchtmacht. Maar de verdeelsleutel uit de Koude Oorlog blijkt nog steeds te worden gehanteerd: het landmachtbudget is het dubbele van marine en luchtmacht. Zelfs nadat meerdere ministers in hun Defensienota na het einde van de Koude Oorlog de belangrijkste taak van de landmacht hadden zien verdwijnen en het accent verschoof naar flexibelere kortdurende crisisbeheersings- en vredesoperaties waar een budgetverdeling die uit de Koude Oorlog stamt niet noodzakelijk meer is.
De Defensiebegroting gesplitst. De landmacht (groen) is het krijgsmachtdeel met het grootste budget, de marine en luchtmacht ontlopen elkaar niet veel (lichtblauw en donkerblauw). Hier is duidelijk te zien dat de verdeelsleutel uit de Koude Oorlog waarbij de landmacht het dubbele budget krijgt van de marine en luchtmacht in stand wordt gehouden, terwijl deze volgens de officiële lezing is losgelaten.
De marine gered door scheepswerven
Ondanks bezuinigingen en financiële achterstelling is de afgelopen 40 jaar flink gebouwd. Sinds 1970 zijn ongeveer 20 nieuwe marineschepen in dienst gesteld. Interessant is waarom ze werden gebouwd. Vaak wordt gezegd dat de marine de Nederlandse scheepswerven moest redden. Maar dat klopt niet.
In de jaren '70 raakte de Nederlandse scheepsbouwsector in de problemen. Hierdoor dreigden massaontslagen in deze grote sector. Werkgelegenheid was belangrijk (voor kiezers) en dus werd onder anderen naar de betreffende Minister van Defensie gekeken. Een aantal werven kon gered worden door nieuwe marineschepen te laten bouwen.
De marine zag zijn kans schoon want de vloot was dringend aan vervanging toe. Doordat het in standhouden van de werven als zo belangrijk werd gezien door de Nederlandse politiek, werden nieuwe schepen besteld. Maar hiermee werd duidelijk niet geïnvesteerd in de exploitatie van marineschepen, met andere woorden: er werd geld uitgetrokken om werven iets te laten bouwen, het was echter niet de bedoeling dat de marine daarmee groter zou worden want dat zou meer geld kosten. Daarom moest de marine vaak versneld afstand doen van schepen, zodat deze -die anders nog prima meekonden- vervangen konden worden.
Die wederzijdse afhankelijkheid tussen de marine en marinescheepswerven als Van der Giessen-De Noord, De Schelde en Wilton-Feijenoord met daarboven de overheid met geld, had veel positieve kanten. Echter, omdat het de politiek vooral ging om werkgelegenheid bij de scheepswerven en pas op de tweede plaats om de marine te voorzien van materieel, kan gesteld worden dat de marine werd gered door de malaise bij de scheepswerven.
De begroting van de marine op basis van Miljoenennota's. In 2013 maakt de marinebegroting 0,27% uit van de totale Rijksuitgaven.
Een historisch overzicht: voorzichtige stijging van de begroting
Na de Tweede Wereldoorlog was de opbouw van Defensie voor Nederlandse politici een belangrijk punt, tegelijkertijd wilde de marine tijdens een nieuwe oorlog niet meer zo afhankelijk van andere landen zijn als in '40-'45. De KM wist met steun vanuit Groot-Brittannië en de Verenigde Staten een nieuwe vloot op te bouwen.
In de jaren '60 moesten de schepen die tijdens of direct na de Tweede Wereldoorlog in dienst waren gesteld, vervangen worden. Dat bleek lastig, gezien de economische situatie, oplopende inflatie en stijgende lonen. De overheidsuitgaven namen sterk toe, voor sommige departementen met meer dan tientallen procenten tegelijk.2 In die jaren kreeg de Koude Oorlog bovendien een maritiem karakter door de snelle opbouw van de Sovjet-marine.
Doelmatig Defensiebeleid: bezuinigen
De jaren '70 bleken op vele fronten een keerpunt. De KVP en VVD, partijen die de jaren daarvoor de dienst uit maakten, verloren de verkiezingen van 1971. Voor het eerst sinds lange tijd stond de PvdA op winst. Linkse partijen hadden al aangekondigd flink te bezuinigen op Defensie. Dat deed de PvdA ook, maar minder dan beloofd. Het rapport Doelmatig Defensiebeleid II, waarin verschillende maatregelen werden gepresenteerd om het defensiebudget te verlagen, werd de richtlijn voor Defensie. De auteur van het stuk, Bram Stemerdink, werd Staatssecretaris en Henk Vredeling (PvdA) Minister van Defensie. In een interview zei hij: "Ik hoor nu tot het soort waar ik zelf zo de schurft aan had. In feite ben ik volstrekt allergisch voor uniformen.”5
Vredeling was groot voorstander van taakspecialisatie; binnen de NAVO moesten landen zich specialiseren en Nederland zou dan afstand kunnen doen van de Onderzeedienst. Zijn Defensienota 1974 behelsde ook bezuinigingen, waaronder een personeelsreductie van 20%. In de Alle Hens voegde hij daar aan toe: "Daarnaast gaan we ook niet meer uit van het nog weleens gehanteerde automatisme van vervanging. Een schip dat nu vaart of een vliegtuig dat nu vliegt hoeft niet persé vervangen te worden om het feit dat we het nu hebben."6 Dit bleken later rake woorden, want daarna werden vele schepen afgestoten zonder vervanger.
Ondertussen was de defensiebegroting wel gestegen. Er was in 1971 omgerekend ruim 1,8 miljard euro voor begroot. Hier was "gezien de sterke stijging van de kosten" op last van de regering zo'n 230 miljoen euro extra aan toegevoegd.7 Een jaar later steeg de begroting met ongeveer 10,6%. Dat was opnieuw minder dan bij andere departementen. Zo nam in 1972 in één jaar het onderwijsbudget toe met 11%, volkshuisvesting kreeg 13,4% meer dan het jaar ervoor, justitie 12,2% erbij en aan volksgezondheid werd 23,6% meer besteed. Procentueel gezien ging Defensie er in die jaren zelfs op achteruit als het vergeleken werd met het Bruto Nationaal Product (BNP): van 4,8% in 1963 naar 3,9% in 1972.8 Overigens daalde dat percentage naar 1,4% in 2012 en zal dat met de bezuinigingen van 2011 door kabinet Rutte verder dalen naar 1%. 9
Na de Defensienota 1974 volgden weer bezuinigingen in 1975, 1976, 1978 (8,5% van budget) en 1979. De oliecrisis, inflatie en stijgende uitgaven bij andere departementen leidden steeds tot hernieuwde bijstelling bij Defensie. Terwijl vrijwel de hele jaren '70 bezuinigd werd, was Nederland onder druk van de NAVO wel overeengekomen het Defensiebudget gedurende vijf jaar te laten stijgen. Maar ook op die stijging werd weer bezuinigd en door de prijsstijgingen kon men toch steeds minder doen met de jaarlijkse begroting.
De Nederlandse scheepsbouw raakte in zwaar weer. De politiek hechtte veel aan de werkgelegenheid en dat bood kansen voor de marine om toch de inmiddels verouderde schepen te vervangen. De marine probeerde door te rooskleurige kostenberekeningen te maken, meer schepen te kunnen bouwen. Dat kwam de zeemacht later alsnog duur te staan.
Korten op groei
Begin jaren '80 werd Hans van Mierlo (D66) Minister van Defensie, met Bram Stemerdink (PvdA) als StasDef. Daarmee kwam niet meer financiële armslag voor Defensie: er kwamen opnieuw forse bezuinigingen aan. Het Defensiebudget bleef overigens wel stijgen: met 1,5% maar niet de afgesproken 3%. Door prijsstijgingen moest de KM weer het aantal personeelsleden verminderen, minder onderdelen en munitie in voorraad, onderhoud beperken, een bevoorrader 1,5 jaar stilleggen, investeringen in kazernes terugbrengen, de onderzeeboten van de Zwaardvisklasse niet moderniseren, bouw M-fregatten en onderzeeboten uitstellen. In 1983 lagen 14 van de 18 fregatten stil door geldgebrek. Een jaar later was dat overigens weer verbeterd.10
De Defensienota 1984 kondigde een groei aan van 2% en beloofde vanaf 1987 een groei van 3% van de totale Defensiebegroting. Toch moest de marine weer veren laten: vliegtuigen, fregatten moesten weg en plannen werden naar beneden bijgesteld. Wel was er ruimte voor 2 extra Orion maritieme patrouillevliegtuigen, 1 extra bevoorrader (Zr.Ms. Amsterdam) en eventueel een amfibisch transportschip (Zr.Ms. Rotterdam).11
Zowel de NAVO als de Belgen (!) en de Britten reageerden boos op de zuinige Nederlandse Defensieplannen. In 1986 zette het nieuwe kabinet Lubbers II een streep door de beloofde 3% groei vanaf '87. Dat leverde weer nieuwe ombuigingen op voor 988 miljoen gulden, want de prijzen bleven wel stijgen. Begin 1987 bleek dat mogelijk 1 tot 2 miljard gulden van de Defensiebegroting zou worden geschaafd. 12
De problemen met de scheepswerven bleven aanhouden. De KM dacht in 1987 aan vervangers van de Zuiderkruis, S-fregatten en Alkmaarklasse mijnenjagers, maar die kwamen niet (en zijn 26 jaar later nog steeds niet). Ondertussen werd wel de vijfde en zesde Walrusklasse onderzeeboten uit het winkelmandje gehaald, de Onderzeedienst ging van zes naar vier boten.
Ook in de jaren '80 werd -van het krapper wordende budget- veel geïnvesteerd. Door de malaise in de scheepsbouw en dreigende massaontslagen, was de overheid bereid te investeren in de bouw van nieuwe Nederlandse marineschepen. Het nadeel was wel dat in ruil daarvoor de marine eerder dan gepland afstand moest doen van bestaande schepen, die anders nog tientallen jaren hadden kunnen doorvaren. De politiek wilde immers wel investeren in nieuwbouw, maar niet in uitbreiding.
Vredesdividend
In 1989 viel de Berlijnse muur en de Koude Oorlog eindigde daarna snel. Voor velen het moment om "vredesdividend" op te eisen. Dat de wereld er niet veiliger op werd bleek overigens al snel, diverse conflicten in de rest van de wereld staken de kop op. Nederland ging het nieuwe decennium in met het kabinet Lubbers III (CDA en PvdA). Relus ter Beek (PvdA) werd Minister van Defensie en voorzag weinig problemen als het ging om bezuinigen: het kon allemaal wel wat minder, de dreiging van een grootschalig conflict was immers voorbij. Desondanks was Ter Beek niet gelukkig met dat sommige politici Defensie alleen maar interessant vonden als het om de financiën ging. 13
1990 zou later de start blijken te zijn van golf van meer dan 30 bezuinigingen die Defensie over zich heen kreeg.14 Voor dit artikel is het teveel om ze allemaal te noemen, maar wel worden de hoofdlijnen geschetst.
In het regeerakkoord van 1990 werd een bescheiden begin gemaakt met bezuinigen, maar dat plan werd een jaar later al bijgesteld in de Defensienota 1991: 2% krimp van de uitgaven t/m 1994. De maatregelen waren voor de marine groot, niet alleen personeel maar ook schepen moesten weg. Wel werd besloten tot nieuwbouw voor vervanging van de GW-fregatten, vervanging van de Poolster en later van de Zuiderkruis. In 1992 volgde de derde bezuiniging in drie jaar: ruim 300 miljoen eraf tot 1997.
Dat was echter niet genoeg, want een jaar later verscheen de Prioriteitennota 1993, door de auteurs omschreven als "de meest ingrijpende inkrimping en herstructurering die de krijgsmacht sedert de Tweede Wereldoorlog heeft ondergaan." Hierin werd de verwachting uitgesproken dat Defensie steeds vaker zou worden ingezet. De focus moest meer komen te liggen op vredes- en crisisbeheersingsoperaties, vooral een verandering voor de landmacht en minder voor de marine. Toch ging dat gepaard met nieuwe forse bezuinigingen van 8,5 miljard tot 2003 terwijl tot dat moment al ruim een miljard per jaar was gekort op Defensie.
De Prioriteitennota was een enorme schok voor Defensie en het zou jaren duren om de bezuiniging te verwerken. Desondanks verscheen een jaar later de Novemberbrief 1994 waardoor 500 miljoen gulden extra korting gerealiseerd moest worden.
Bezuinigen en reorganiseren
Vijf jaar later presenteerde toenmalig Minister van Defensie Frank de Grave (VVD) een nieuwe bezuinigingsronde in de Defensienota 2000. Tot 2010 moest er 10 miljard gulden worden bezuinigd en de krijgsmacht moest het met 700 man minder doen. Bij de marine werden weer schepen geschrapt en werd vervanging van schepen uitgesteld. Ook werden drie Orion patrouillevliegtuigen uit het bestand verwijderd.
In de jaren daarna ging het tempo van bezuinigingen -terwijl de Nederlandse economie er goed voorstond- snel omhoog. Na het Strategisch Akkoord, de CDV Taakstelling, de Najaarsbrief 2002, Voorjaarsnota 2003, Hoofdlijnenakkoord 2003 stond de bezuinigingsteller op zo'n 1,3 miljard euro structureel per jaar. Ook werd in die periode ongekend gereorganiseerd. De krijgsmachtdelen werden opgeheven en gingen -ontdaan van hun ondersteunende afdelingen die werden samengevoegd- verder als Operationele Commando's. Het dieptepunt in de serie was echter de Prinsjesdagbrief 2003 waarna de marine alle vliegtuigen moest wegdoen en vier fregatten.
Het volgende salvo dat op Defensie werd afgevuurd liet niet lang op zich wachten. In 2007 werd met de Kamerbrief een aantal projecten zoals het Joint Support Ship en de OPV's vertraagd, in 2010 werd opnieuw een aantal projecten uitgesteld of geannuleerd bovenop een bezuiniging van 200 miloen euro. De klapper volgde in 2011 met een reductie van 12.000 man personeel en 1 miljard euro bezuinigingen.
In 2013 gaat 0,27% van de totale Rijksuitgaven naar het Commando Zeestrijdkrachten, de marine.
Hoe nu verder?
Het lijkt alsof Defensie nog wordt gezien als het vet op 's lands begroting, waardoor er nog altijd een bereidheid is om te bezuinigen op de krijgsmacht. Al is er straks nog weinig over om in te snijden.
Sommige politici pleitten voorzichtig tegen bezuinigingen op Defensie zoals fractievoorzitter Maxime Verhagen (CDA) in 201013 of fractievoorzitter van de VVD Halbe Zijlstra in 201316. Zij deden dat niet op een hoofdpodium maar veilig tijdens in Oosterbeek voor een ondernemersorganisatie en in Goes op een lokale partijbijeenkomst.
Ook Ministers van Defensie kwamen op voor hun eigen ministerie, al bleef dat vooral bij woorden. Zo zei Eimert van Middelkoop in 2008 "te hopen dat in de toekomst niet meer bezuinigd zou worden op Defensie"17, toen twee jaar later een onderzoeksrapport wees op het belang van investeringen in Defensie bleef Van Middelkoop (ChristenUnie) bij zijn keuze om het verhogen van de Defensiebegroting over te laten aan een volgend kabinet18. In het daarop volgende kabinet had Hans Hillen (CDA) zitting als Minister van Defensie. Hillen zei de nieuwe bezuinigingen in het regeerakkoord te accepteren, maar vond dat de grens met 650 miljoen euro was bereikt.19 Bij het vertrek van Hillen moest Defensie de grootste ombuigingsoperatie uit de geschiedenis verwerken.
Door de jaren heen heeft iedere regeringspartij bezuinigd op Defensie en hebben ook nagenoeg alle partijen zich tegen bezuinigingen uitgesproken. Maar zich nauwelijks aan hun woord gehouden. De partijen gebruikten steeds verschillende argumenten om te bezuinigen: in de jaren '70 omdat er ontspanning zichtbaar was tussen de NAVO en Rusland, later omdat er een crisis was, maar ook omdat er op ieder departement bezuinigd moet worden en dus ook op Defensie. Als er geen crisis was, kon dus wel om andere redenen worden gekort op de krijgsmacht.
Hoe lang bezuinigingen op Defensie door gaan, lijkt meer af te hangen van binnenlandse politiek dan van het belang dat Defensie heeft voor ons land. Na de Tweede Wereldoorlog werd de Defensiebegroting voornamelijk opgesteld bezien vanuit de dreigingen en risico's waar Nederland mee te maken had of kon krijgen. Gaandeweg is dat veranderd naar de huidige situatie waarbij de politieke ambitie leidend is, en niet meer de situatie in de wereld. De ambitie is overigens met grote regelmaat naar beneden bijgesteld.
Marineschepen.nl
[ Bericht 0% gewijzigd door AchJa op 04-09-2013 10:06:43 ]
Bezuinigen en Defensie, een haast onafscheidelijk duo. Reduceren, ombuigen, reorganiseren; het gebeurt al eeuwen en nu veertig jaar bijna aan de lopende band. In dit artikel een -onvolledig- overzicht van de bezuinigingen op de krijgsmacht in het algemeen en de Koninklijke Marine in het bijzonder. Daarbij wordt het artikel beperkt tot bezuinigingen vanaf 1971, het jaar waarin de PvdA die grootse bezuinigingen had aangekondigd, de verkiezingen won. Vóór de Tweede Wereldoorlog deed Nederland ook mee in de Champions League van bezuinigers (zie bijv. dit artikel), maar dan wordt het écht een lange zit. Bovendien geldt ook voor artikelen: snoeien om te bloeien!
De belangrijkste bezuinigingen en bezuinigingsmaatregelen op Defensie en de Koninklijke Marine in een overzicht.
De afgelopen veertig jaar is fors bezuinigd op Defensie, al is er ook geïnvesteerd. De jaarlijkse Defensiebegroting laat namelijk zeer regelmatig stijgingen zien. Sterker, in 2010 werd het meeste ooit aan Defensie uitgegeven: 8,5 miljard euro. Vergelijk dat eens met de magere 1,9 miljard euro in 1971! Toch kun je met die 8,5 miljard van nu minder dan met de 1,9 miljard van toen. Vergis je niet, de Nederlandse Staat zou in 1971 in totaal 14,9 miljard euro uit gaan geven. Nu, in 2013, meer dan 260 miljard! Door inflatie, maar ook door een stijgende schuld en meer uitgaven aan de gezondheidszorg, onderwijs en sociale voorzieningen.
Het aandeel van Defensie in de Rijksbegroting is gedaald van 12,84% in 1971 tot 2,72% in 2013. Als ook in 2013 12,84% naar Defensie was gegaan, zou de krijgsmacht een budget van 33,5 miljard euro hebben. Flink meer dan de 7,1 van nu. Niet realistisch, maar het geeft wel aan hoe de prioriteiten zijn verlegd en hoe de Nederlandse Defensie dezelfde taak moet volbrengen met een klein budget.
In diverse fora is in de periode 2001 en 2011 gewezen op de stijgende Defensiebegroting als bewijs dat er niet aan de lopende band zou worden bezuinigd op de krijgsmacht. In die periode steeg het budget namelijk van 6,4 naar 8,4 miljard euro. In het grotere plaatje bezien, is het de vraag wat een dergelijke stijging betekent. Gesteld kan worden dat gedurende de afgelopen 40 jaar niet aan één stuk is bezuinigd op de krijgsmacht, maar dat Defensie wel steeds vaker financieel werd achtergesteld waar andere posten een grotere stijging lieten zien.
Even met beide benen op de grond. De blauwe lijn zijn de totale uitgaven van het Rijk volgens de Miljoenennota. De rode lijn geeft de Defensiebegroting weer. De rol van Defensie binnen de begroting is de afgelopen 40 jaar gemarginaliseerd. Het effect van Defensiebezuinigingen op de totale begroting is inmiddels te verwaarlozen.
Twee kanten van bezuinigingen
Met bezuinigen op zich is niet veel mis. Het dwingt organisaties tot keuzes, en het houdt mensen scherp. De Nederlandse marineschepen hadden op sommige punten lang niet zo geavanceerd en innovatief geweest als er niet was bezuinigd. De afgelopen decennia is de Nederlandse krijgsmacht kleiner, maar ook professioneler geworden.
Aan de andere kant zijn sommige afdelingen -zoals de wervingsafdelingen- sinds begin of halverwege jaren '80 tot vandaag de dag onafgebroken in reorganisatie. Vanuit dat perspectief bezien is er ook veel nevenschade van bezuinigingen, die ook geld kosten doordat iedere reorganisatie veel mankracht kost.
De Defensiebegroting volgens de Miljoenennota's sinds 1971. De paarse lijn in 2005 is het moment dat de operationele onderdelen van de krijgsmachtdelen werden gescheiden van de ondersteunende. Dat betekende een breuk met het verleden. In 2010 bereikte het Defensiebudget volgens de Miljoenennota 2010 een hoogtepunt van 8,5 miljard euro.
De paarse golf
Om bepaalde bezuinigingen te realiseren werd afscheid genomen van materieel en personeel, investeringen geannuleerd, uitgesteld of versoberd. Sinds de jaren '70 wordt daarnaast om enerzijds te bezuinigen en anderzijds de macht van de politiek te vergroten en die van de krijgsmachtdelen te verkleinen, de rol van interkrijgsmachtelijke delen vergroot. In onderstaande grafiek wordt die weergegeven als de paarse lijn, overeenkomstig met de naam die men binnen de krijgsmacht geeft aan krijgsmachtbrede zaken.
Na de bezuinigingsoperatie aangekondigd in de Najaarsbrief 2002 werden de krijgsmachtdelen opgeheven en de ondersteunende taken overgeheveld naar "paarse" organisaties als het Commando Dienstencentra (CDC) en de Defensie Materieelsorganisatie (DMO). Opvallend is dat de toename van het Defensiebudget sinds 2001 vooral direct gekoppeld is aan het paarse deel, waar paarse organisaties maar ook pensioenen deel van uitmaken. Tegelijkertijd kelderen de budgetten van de Operationele Commando's (OPCO's), voorheen krijgsmachtdelen. Er heeft dus wel een bezuinigingsoperatie plaatsgevonden, waarna bijvoorbeeld het Commando Zeestrijdkrachten minder te besteden heeft, maar de totale defensielasten niet zijn gedaald.
De gestapelde begrotingen van Defensie volgens de Miljoenennota's sinds 1971. De paarse golf is vanaf 2003 waarneembaar en neemt daarna gigantische vormen aan. Alle bedragen zijn in miljarden euro's.
De marine en luchtmacht hebben altijd met angst en beven naar "verpaarsing" gekeken. Dat bleek wel uit het artikel van oud-minister van Defensie De Geus in het Marineblad in 1994: "De grootse KL [Koninklijke Landmacht, red.]-plannen leidden tot aandrang van die zijde op de minister om geld weg te halen bij de andere krijgsmachtdelen. Welk werd binnen de muren van Plein 4 niet gezegd. Maar scribenten en parlementariërs lieten er geen misverstand overbestaan: de marine. Terzijde zij opgemerkt dat ik van acties in tegengestelde richting nooit iets heb gemerkt, ondanks de penurie in het marinebudget. Maar het leidde er wèl toe dat de KM met grote argwaan naar de centralisatie van het departement keek, waar de KL „by sheer weight of numbers” haar stempel op zou drukken. De KLu [Koninklijke Luchtmacht, red.] dacht net zo."1
Verhoudingen tussen de krijgsmachtdelen
Oud-minister De Geus schreef in het Marineblad ook over de verdeelsleutel die de budgetverdeling over de krijgsmachtdelen regelde: "Een uitlating van minister Vredeling dat hij de geldende financiële verdeelsleutel los wilde laten (KM 25 : KL 50 : KLu 25) leidde tot een actie van de KL voor een grotere hap uit de taart. Er kwam een plan op tafel met grote financiële tekorten. Maar in wezen was geld nooit het knelpunt geweest voor de landmacht. Dat was mede te danken aan het feit dat in de meerjarenramingen van alle begrotingshoofdstukken een jaarlijkse groei van 1% voor de incidentele looncomponent zat. Echter, de personeelssamenstelling van de KL wijzigde zich niet over de jaren en dus was de reële groei van 1% per jaar van vier vijfde van de KL-begroting pure winst. Er ontstonden enige malen „stuwmeren" van onbesteed gebleven fondsen. De staven en directies waren destijds kwalitatief en kwantitatief ontoereikend bemand om het beschikbare geld te verspijkeren: dat was het wezenlijke KL-probleem." De Geus voegde daar aan toe: "de KM had altijd een 'boeggolf' van uitgestelde betalingen, de KLu zat ruim in d'r financiële jas behoudens pieken bij aanschaf van nieuwe vliegtuigen."2
De verdeelsleutel werd formeel losgelaten. Op het hoogtepunt was het landmachtbudget 2,8 miljard euro (in 1990), het dubbele van het marine- en luchtmachtbudget. Direct daarna werd een daling ingezet en dat leidde tot veel onbegrip. In de Volkskrant en het tv-programma Netwerk werd gepleit voor meer bezuinigingen op de marine, want de landmacht had al zoveel te verduren gehad.3
Absoluut gezien heeft de landmacht inderdaad het meest moeten bezuinigen. Het is immers verreweg het grootste krijgsmachtdeel en de bezuinigingen werden volgens de kaasschaafmethode steeds verdeeld over marine, land- en luchtmacht. Maar de verdeelsleutel uit de Koude Oorlog blijkt nog steeds te worden gehanteerd: het landmachtbudget is het dubbele van marine en luchtmacht. Zelfs nadat meerdere ministers in hun Defensienota na het einde van de Koude Oorlog de belangrijkste taak van de landmacht hadden zien verdwijnen en het accent verschoof naar flexibelere kortdurende crisisbeheersings- en vredesoperaties waar een budgetverdeling die uit de Koude Oorlog stamt niet noodzakelijk meer is.
De Defensiebegroting gesplitst. De landmacht (groen) is het krijgsmachtdeel met het grootste budget, de marine en luchtmacht ontlopen elkaar niet veel (lichtblauw en donkerblauw). Hier is duidelijk te zien dat de verdeelsleutel uit de Koude Oorlog waarbij de landmacht het dubbele budget krijgt van de marine en luchtmacht in stand wordt gehouden, terwijl deze volgens de officiële lezing is losgelaten.
De marine gered door scheepswerven
Ondanks bezuinigingen en financiële achterstelling is de afgelopen 40 jaar flink gebouwd. Sinds 1970 zijn ongeveer 20 nieuwe marineschepen in dienst gesteld. Interessant is waarom ze werden gebouwd. Vaak wordt gezegd dat de marine de Nederlandse scheepswerven moest redden. Maar dat klopt niet.
In de jaren '70 raakte de Nederlandse scheepsbouwsector in de problemen. Hierdoor dreigden massaontslagen in deze grote sector. Werkgelegenheid was belangrijk (voor kiezers) en dus werd onder anderen naar de betreffende Minister van Defensie gekeken. Een aantal werven kon gered worden door nieuwe marineschepen te laten bouwen.
De marine zag zijn kans schoon want de vloot was dringend aan vervanging toe. Doordat het in standhouden van de werven als zo belangrijk werd gezien door de Nederlandse politiek, werden nieuwe schepen besteld. Maar hiermee werd duidelijk niet geïnvesteerd in de exploitatie van marineschepen, met andere woorden: er werd geld uitgetrokken om werven iets te laten bouwen, het was echter niet de bedoeling dat de marine daarmee groter zou worden want dat zou meer geld kosten. Daarom moest de marine vaak versneld afstand doen van schepen, zodat deze -die anders nog prima meekonden- vervangen konden worden.
Die wederzijdse afhankelijkheid tussen de marine en marinescheepswerven als Van der Giessen-De Noord, De Schelde en Wilton-Feijenoord met daarboven de overheid met geld, had veel positieve kanten. Echter, omdat het de politiek vooral ging om werkgelegenheid bij de scheepswerven en pas op de tweede plaats om de marine te voorzien van materieel, kan gesteld worden dat de marine werd gered door de malaise bij de scheepswerven.
De begroting van de marine op basis van Miljoenennota's. In 2013 maakt de marinebegroting 0,27% uit van de totale Rijksuitgaven.
Een historisch overzicht: voorzichtige stijging van de begroting
Na de Tweede Wereldoorlog was de opbouw van Defensie voor Nederlandse politici een belangrijk punt, tegelijkertijd wilde de marine tijdens een nieuwe oorlog niet meer zo afhankelijk van andere landen zijn als in '40-'45. De KM wist met steun vanuit Groot-Brittannië en de Verenigde Staten een nieuwe vloot op te bouwen.
In de jaren '60 moesten de schepen die tijdens of direct na de Tweede Wereldoorlog in dienst waren gesteld, vervangen worden. Dat bleek lastig, gezien de economische situatie, oplopende inflatie en stijgende lonen. De overheidsuitgaven namen sterk toe, voor sommige departementen met meer dan tientallen procenten tegelijk.2 In die jaren kreeg de Koude Oorlog bovendien een maritiem karakter door de snelle opbouw van de Sovjet-marine.
Doelmatig Defensiebeleid: bezuinigen
De jaren '70 bleken op vele fronten een keerpunt. De KVP en VVD, partijen die de jaren daarvoor de dienst uit maakten, verloren de verkiezingen van 1971. Voor het eerst sinds lange tijd stond de PvdA op winst. Linkse partijen hadden al aangekondigd flink te bezuinigen op Defensie. Dat deed de PvdA ook, maar minder dan beloofd. Het rapport Doelmatig Defensiebeleid II, waarin verschillende maatregelen werden gepresenteerd om het defensiebudget te verlagen, werd de richtlijn voor Defensie. De auteur van het stuk, Bram Stemerdink, werd Staatssecretaris en Henk Vredeling (PvdA) Minister van Defensie. In een interview zei hij: "Ik hoor nu tot het soort waar ik zelf zo de schurft aan had. In feite ben ik volstrekt allergisch voor uniformen.”5
Vredeling was groot voorstander van taakspecialisatie; binnen de NAVO moesten landen zich specialiseren en Nederland zou dan afstand kunnen doen van de Onderzeedienst. Zijn Defensienota 1974 behelsde ook bezuinigingen, waaronder een personeelsreductie van 20%. In de Alle Hens voegde hij daar aan toe: "Daarnaast gaan we ook niet meer uit van het nog weleens gehanteerde automatisme van vervanging. Een schip dat nu vaart of een vliegtuig dat nu vliegt hoeft niet persé vervangen te worden om het feit dat we het nu hebben."6 Dit bleken later rake woorden, want daarna werden vele schepen afgestoten zonder vervanger.
Ondertussen was de defensiebegroting wel gestegen. Er was in 1971 omgerekend ruim 1,8 miljard euro voor begroot. Hier was "gezien de sterke stijging van de kosten" op last van de regering zo'n 230 miljoen euro extra aan toegevoegd.7 Een jaar later steeg de begroting met ongeveer 10,6%. Dat was opnieuw minder dan bij andere departementen. Zo nam in 1972 in één jaar het onderwijsbudget toe met 11%, volkshuisvesting kreeg 13,4% meer dan het jaar ervoor, justitie 12,2% erbij en aan volksgezondheid werd 23,6% meer besteed. Procentueel gezien ging Defensie er in die jaren zelfs op achteruit als het vergeleken werd met het Bruto Nationaal Product (BNP): van 4,8% in 1963 naar 3,9% in 1972.8 Overigens daalde dat percentage naar 1,4% in 2012 en zal dat met de bezuinigingen van 2011 door kabinet Rutte verder dalen naar 1%. 9
Na de Defensienota 1974 volgden weer bezuinigingen in 1975, 1976, 1978 (8,5% van budget) en 1979. De oliecrisis, inflatie en stijgende uitgaven bij andere departementen leidden steeds tot hernieuwde bijstelling bij Defensie. Terwijl vrijwel de hele jaren '70 bezuinigd werd, was Nederland onder druk van de NAVO wel overeengekomen het Defensiebudget gedurende vijf jaar te laten stijgen. Maar ook op die stijging werd weer bezuinigd en door de prijsstijgingen kon men toch steeds minder doen met de jaarlijkse begroting.
De Nederlandse scheepsbouw raakte in zwaar weer. De politiek hechtte veel aan de werkgelegenheid en dat bood kansen voor de marine om toch de inmiddels verouderde schepen te vervangen. De marine probeerde door te rooskleurige kostenberekeningen te maken, meer schepen te kunnen bouwen. Dat kwam de zeemacht later alsnog duur te staan.
Korten op groei
Begin jaren '80 werd Hans van Mierlo (D66) Minister van Defensie, met Bram Stemerdink (PvdA) als StasDef. Daarmee kwam niet meer financiële armslag voor Defensie: er kwamen opnieuw forse bezuinigingen aan. Het Defensiebudget bleef overigens wel stijgen: met 1,5% maar niet de afgesproken 3%. Door prijsstijgingen moest de KM weer het aantal personeelsleden verminderen, minder onderdelen en munitie in voorraad, onderhoud beperken, een bevoorrader 1,5 jaar stilleggen, investeringen in kazernes terugbrengen, de onderzeeboten van de Zwaardvisklasse niet moderniseren, bouw M-fregatten en onderzeeboten uitstellen. In 1983 lagen 14 van de 18 fregatten stil door geldgebrek. Een jaar later was dat overigens weer verbeterd.10
De Defensienota 1984 kondigde een groei aan van 2% en beloofde vanaf 1987 een groei van 3% van de totale Defensiebegroting. Toch moest de marine weer veren laten: vliegtuigen, fregatten moesten weg en plannen werden naar beneden bijgesteld. Wel was er ruimte voor 2 extra Orion maritieme patrouillevliegtuigen, 1 extra bevoorrader (Zr.Ms. Amsterdam) en eventueel een amfibisch transportschip (Zr.Ms. Rotterdam).11
Zowel de NAVO als de Belgen (!) en de Britten reageerden boos op de zuinige Nederlandse Defensieplannen. In 1986 zette het nieuwe kabinet Lubbers II een streep door de beloofde 3% groei vanaf '87. Dat leverde weer nieuwe ombuigingen op voor 988 miljoen gulden, want de prijzen bleven wel stijgen. Begin 1987 bleek dat mogelijk 1 tot 2 miljard gulden van de Defensiebegroting zou worden geschaafd. 12
De problemen met de scheepswerven bleven aanhouden. De KM dacht in 1987 aan vervangers van de Zuiderkruis, S-fregatten en Alkmaarklasse mijnenjagers, maar die kwamen niet (en zijn 26 jaar later nog steeds niet). Ondertussen werd wel de vijfde en zesde Walrusklasse onderzeeboten uit het winkelmandje gehaald, de Onderzeedienst ging van zes naar vier boten.
Ook in de jaren '80 werd -van het krapper wordende budget- veel geïnvesteerd. Door de malaise in de scheepsbouw en dreigende massaontslagen, was de overheid bereid te investeren in de bouw van nieuwe Nederlandse marineschepen. Het nadeel was wel dat in ruil daarvoor de marine eerder dan gepland afstand moest doen van bestaande schepen, die anders nog tientallen jaren hadden kunnen doorvaren. De politiek wilde immers wel investeren in nieuwbouw, maar niet in uitbreiding.
Vredesdividend
In 1989 viel de Berlijnse muur en de Koude Oorlog eindigde daarna snel. Voor velen het moment om "vredesdividend" op te eisen. Dat de wereld er niet veiliger op werd bleek overigens al snel, diverse conflicten in de rest van de wereld staken de kop op. Nederland ging het nieuwe decennium in met het kabinet Lubbers III (CDA en PvdA). Relus ter Beek (PvdA) werd Minister van Defensie en voorzag weinig problemen als het ging om bezuinigen: het kon allemaal wel wat minder, de dreiging van een grootschalig conflict was immers voorbij. Desondanks was Ter Beek niet gelukkig met dat sommige politici Defensie alleen maar interessant vonden als het om de financiën ging. 13
1990 zou later de start blijken te zijn van golf van meer dan 30 bezuinigingen die Defensie over zich heen kreeg.14 Voor dit artikel is het teveel om ze allemaal te noemen, maar wel worden de hoofdlijnen geschetst.
In het regeerakkoord van 1990 werd een bescheiden begin gemaakt met bezuinigen, maar dat plan werd een jaar later al bijgesteld in de Defensienota 1991: 2% krimp van de uitgaven t/m 1994. De maatregelen waren voor de marine groot, niet alleen personeel maar ook schepen moesten weg. Wel werd besloten tot nieuwbouw voor vervanging van de GW-fregatten, vervanging van de Poolster en later van de Zuiderkruis. In 1992 volgde de derde bezuiniging in drie jaar: ruim 300 miljoen eraf tot 1997.
Dat was echter niet genoeg, want een jaar later verscheen de Prioriteitennota 1993, door de auteurs omschreven als "de meest ingrijpende inkrimping en herstructurering die de krijgsmacht sedert de Tweede Wereldoorlog heeft ondergaan." Hierin werd de verwachting uitgesproken dat Defensie steeds vaker zou worden ingezet. De focus moest meer komen te liggen op vredes- en crisisbeheersingsoperaties, vooral een verandering voor de landmacht en minder voor de marine. Toch ging dat gepaard met nieuwe forse bezuinigingen van 8,5 miljard tot 2003 terwijl tot dat moment al ruim een miljard per jaar was gekort op Defensie.
De Prioriteitennota was een enorme schok voor Defensie en het zou jaren duren om de bezuiniging te verwerken. Desondanks verscheen een jaar later de Novemberbrief 1994 waardoor 500 miljoen gulden extra korting gerealiseerd moest worden.
Bezuinigen en reorganiseren
Vijf jaar later presenteerde toenmalig Minister van Defensie Frank de Grave (VVD) een nieuwe bezuinigingsronde in de Defensienota 2000. Tot 2010 moest er 10 miljard gulden worden bezuinigd en de krijgsmacht moest het met 700 man minder doen. Bij de marine werden weer schepen geschrapt en werd vervanging van schepen uitgesteld. Ook werden drie Orion patrouillevliegtuigen uit het bestand verwijderd.
In de jaren daarna ging het tempo van bezuinigingen -terwijl de Nederlandse economie er goed voorstond- snel omhoog. Na het Strategisch Akkoord, de CDV Taakstelling, de Najaarsbrief 2002, Voorjaarsnota 2003, Hoofdlijnenakkoord 2003 stond de bezuinigingsteller op zo'n 1,3 miljard euro structureel per jaar. Ook werd in die periode ongekend gereorganiseerd. De krijgsmachtdelen werden opgeheven en gingen -ontdaan van hun ondersteunende afdelingen die werden samengevoegd- verder als Operationele Commando's. Het dieptepunt in de serie was echter de Prinsjesdagbrief 2003 waarna de marine alle vliegtuigen moest wegdoen en vier fregatten.
Het volgende salvo dat op Defensie werd afgevuurd liet niet lang op zich wachten. In 2007 werd met de Kamerbrief een aantal projecten zoals het Joint Support Ship en de OPV's vertraagd, in 2010 werd opnieuw een aantal projecten uitgesteld of geannuleerd bovenop een bezuiniging van 200 miloen euro. De klapper volgde in 2011 met een reductie van 12.000 man personeel en 1 miljard euro bezuinigingen.
In 2013 gaat 0,27% van de totale Rijksuitgaven naar het Commando Zeestrijdkrachten, de marine.
Hoe nu verder?
Het lijkt alsof Defensie nog wordt gezien als het vet op 's lands begroting, waardoor er nog altijd een bereidheid is om te bezuinigen op de krijgsmacht. Al is er straks nog weinig over om in te snijden.
Sommige politici pleitten voorzichtig tegen bezuinigingen op Defensie zoals fractievoorzitter Maxime Verhagen (CDA) in 201013 of fractievoorzitter van de VVD Halbe Zijlstra in 201316. Zij deden dat niet op een hoofdpodium maar veilig tijdens in Oosterbeek voor een ondernemersorganisatie en in Goes op een lokale partijbijeenkomst.
Ook Ministers van Defensie kwamen op voor hun eigen ministerie, al bleef dat vooral bij woorden. Zo zei Eimert van Middelkoop in 2008 "te hopen dat in de toekomst niet meer bezuinigd zou worden op Defensie"17, toen twee jaar later een onderzoeksrapport wees op het belang van investeringen in Defensie bleef Van Middelkoop (ChristenUnie) bij zijn keuze om het verhogen van de Defensiebegroting over te laten aan een volgend kabinet18. In het daarop volgende kabinet had Hans Hillen (CDA) zitting als Minister van Defensie. Hillen zei de nieuwe bezuinigingen in het regeerakkoord te accepteren, maar vond dat de grens met 650 miljoen euro was bereikt.19 Bij het vertrek van Hillen moest Defensie de grootste ombuigingsoperatie uit de geschiedenis verwerken.
Door de jaren heen heeft iedere regeringspartij bezuinigd op Defensie en hebben ook nagenoeg alle partijen zich tegen bezuinigingen uitgesproken. Maar zich nauwelijks aan hun woord gehouden. De partijen gebruikten steeds verschillende argumenten om te bezuinigen: in de jaren '70 omdat er ontspanning zichtbaar was tussen de NAVO en Rusland, later omdat er een crisis was, maar ook omdat er op ieder departement bezuinigd moet worden en dus ook op Defensie. Als er geen crisis was, kon dus wel om andere redenen worden gekort op de krijgsmacht.
Hoe lang bezuinigingen op Defensie door gaan, lijkt meer af te hangen van binnenlandse politiek dan van het belang dat Defensie heeft voor ons land. Na de Tweede Wereldoorlog werd de Defensiebegroting voornamelijk opgesteld bezien vanuit de dreigingen en risico's waar Nederland mee te maken had of kon krijgen. Gaandeweg is dat veranderd naar de huidige situatie waarbij de politieke ambitie leidend is, en niet meer de situatie in de wereld. De ambitie is overigens met grote regelmaat naar beneden bijgesteld.
Marineschepen.nl
[ Bericht 0% gewijzigd door AchJa op 04-09-2013 10:06:43 ]
Iets zegt mij dat dit ook helemaal niet goedkoper is dan weer een nieuw schip te gaan ontwerpen, bouwen en het oude met verlies verkopen.quote:
1/10 Van de rappers dankt zijn bestaan in Amerika aan de Nederlanders die zijn voorouders met een cruiseschip uit hun hongerige landen ophaalde om te werken op prachtige plantages.
"Oorlog is de overtreffende trap van concurrentie."
"Oorlog is de overtreffende trap van concurrentie."
"Any officer who goes into action without his sword is improperly dressed." - "Mad Jack" Churchill DSO MC
Lees ik nu goed dat volgens de brandbrief van De Jong er plannen zijn om de CV90's weg te bezuinigen voor een fractie van de aanschafwaarde?
Volgens mij heeft dit te maken met het opheffen van een van die Painf clubje, de CV90's van hun zullen dan in de verkoop gaan lijkt mij.
Ja.quote:
Lees ik nu goed dat volgens de brandbrief van De Jong er plannen zijn om de CV90's weg te bezuinigen voor een fractie van de aanschafwaarde?
"Any officer who goes into action without his sword is improperly dressed." - "Mad Jack" Churchill DSO MC
Getuigt van een goede lange termijnvisie in Den Haag, kopen en binnen een paar jaar weer verkopen.
Ja, ik generaliseer.
Visie? In Den Haag?
Ik zou in lachen uitbarsten als het niet zo verschrikkelijk triest was.
Ik zou in lachen uitbarsten als het niet zo verschrikkelijk triest was.
- "Blind faith in your leaders, or in anything, will get you killed" Bruce Springsteen - War
- Door controle aan de landsgrenzen op te heffen kan men nu grenzenloos gaan controleren...
- Privacy Matters
- Door controle aan de landsgrenzen op te heffen kan men nu grenzenloos gaan controleren...
- Privacy Matters
Ja, plus een JSSquote:
Lees ik nu goed dat volgens de brandbrief van De Jong er plannen zijn om de CV90's weg te bezuinigen voor een fractie van de aanschafwaarde?
Dat hebben ze met de pzh2000 toch ook gedaan? En in t topic in pol komen de experts ook weer blaten...
Je kunt van Hennis zeggen wat je wil, maar ze weet defensie wel te verkopen...quote:
Lees ik nu goed dat volgens de brandbrief van De Jong er plannen zijn om de CV90's weg te bezuinigen voor een fractie van de aanschafwaarde?
Gelukkig hebben we de Pruttels inmiddels al verkochtquote:
[..]
Je kunt van Hennis zeggen wat je wil, maar ze weet defensie wel te verkopen...
