In februari is het boek 'Mijn opa was een Duitser' van Alex Dekker verschenen. In samenwerking met Just Publishers mag FOK! 5 exemplaren van dit boek weggeven én heb je de kans om op maandag 7 maart je vragen te stellen aan de auteur.
Het boek
Het boek is exemplarisch voor duizenden oorlogskinderen van Duitse militairen. In Nederland leven naar schatting 10.000 oorlogskinderen uit een Duits-Nederlandse verhouding. De vader van Alex Dekker was er één van. Dekker raakte gefascineerd door dit familiegeheim, waar amper over gesproken werd en ging op zoek naar zijn onbekende Duitse opa. Dekker neemt de lezer mee in zijn speurtocht naar het levensverhaal van een Duitse soldaat. Het resultaat is een bijzonder boek over een onderwerp dat lang onderbelicht bleef.
Het behoort nog steeds tot de grote familiegeheimen: Nederlandse vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog een relatie hadden met een Duitse soldaat en van hem zwanger raakten. Onmogelijke liefdes die na de oorlog werden doodgezwegen uit zelfbescherming. Ruim 65 jaar na dato blijkt het onderwerp nog altijd taboe in deze families.
Alex Dekker uit Alkmaar is de kleinzoon van een Duitse soldaat. Toen hij dat als puber te horen kreeg intrigeerde hem dat mateloos. Pas toen zijn oma overleed durfde hij verder in dat duistere verleden te spitten met als enige houvast een naam: Herbert Noah. Wie was die man waar zijn oma zo verliefd op was? En waarom is hij na de oorlog niet teruggekomen?
Langzaam ontrafelt Dekker het mysterie van zijn onbekende Duitse opa en kan hij diens levenswandel en keuzes beter begrijpen. Maar binnen de familie ontstond weerstand. Kon dit geheim wel naar buiten worden gebracht? Dekker had desondanks de moed deze geschiedenis op te schrijven. Hij weet zijn mening, zijn twijfels en zijn vragen subtiel in het verhaal te verweven.
Historicus en publicist Chris van der Heijden, die al veel schreef over het bestaande zwartwitbeeld van WOII, verzorgde het voorwoord bij het boek. Van der Heijden weet ook dit thema feilloos uit het goed-foutdenken te halen en de menselijke kant ervan in perspectief te plaatsen.
Alex Dekker (1971) studeerde geschiedenis in Amsterdam. Hij woont met zijn gezin in Alkmaar. Momenteel werkt hij aan een boek over Nederlandse vrijwilligers bij het NSKK. In zijn vrije tijd studeert hij Duitse taal en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam.
Stel vragen aan Alex Dekker
Op maandag 7 maart vanaf 19:30 uur zal Alex Dekker op FOK! vragen van users beantwoorden. Wil je weten hoe hij de speurtocht heeft ervaren, hoe zijn familie het boek heeft ontvangen, of heb je andere vragen aan de auteur, dan kun je die live stellen in het interviewtopic in het Cultuur & Historieforum.
Win een van de vijf boeken
In samenwerking met Just Publishers mag FOK! 5 exemplaren van dit boek weggeven aan deelnemers aan het interview. Wil jij kans maken op een van deze boeken, stel dan op maandag 7 maart vanaf 19:30 uur jouw vraag voor Alex Dekker in het interviewtopic. De auteur kiest vervolgens zelf de vijf beste vragen, die beloond worden met een exemplaar van het boek. Ook crew kan kans maken op dit boek!
[ Bericht 0% gewijzigd door DaMart op 03-03-2011 20:06:52 ]
ik ga zeker meedoen, mijn moeder is dól op dit soort boeken.. zou tof zijn als ik 't voor haar kon winnen!
Nu broeden op een goede vraag
. Ben ook benieuwd naar de antwoorden op al die vragen, levensgeschiedenissen zijn enorm boeiend![ Bericht 91% gewijzigd door DaMart op 03-03-2011 23:36:22 ]
En hey, mocht ik eindelijk eens een prijs ophalen... dan zie ik het graag per PM tegemoet!
Ik ga even nadenken over een pakkende vraag voor hier.
Die vraag kun je maandagavond live stellenquote:Op vrijdag 4 maart 2011 03:05 schreef EricOscuro het volgende:
Mijn vraag aan de schrijver; gesteld dat je een onafhankelijke positie kunt innemen in de geschiedenis... ; wat wil je ons meegeven? Wat zijn de valkuilen, waar wij "politiek correcte als ook politiek niet- correcte Fokkers niet in moeten trappen... en waarom niet?"
En hey, mocht ik eindelijk eens een prijs ophalen... dan zie ik het graag per PM tegemoet!
.
Insert 400 "Waar is mijn fiets"-vragen.quote:
Tering, hoe droog kun je zijn.quote:
Het stof slaat uit m'n monitor.
Enniehoe, het valt precies in min sportuurtje, maar dit boek ga ik zeker kopen!
Raar eigenlijk dat dit een taboe blijft. Lekker belangrijk wat je vader / opa was. Mensen beoordeel je toch op de persoon zelf?
[ Bericht 27% gewijzigd door DaMart op 04-03-2011 21:30:03 (Ongewenste tekst verwijderd) ]
Mijn moeder heeft het er redelijk moeilijk mee gehad dat ze een kind van een Duitse soldaat bleek te zijn. De familie hield dat namelijk eerst geheim en maakte mijn moeder als kind wijs dat ze van een geallieerde Poolse soldaat was (ze kon het niet navragen aan haar moeder omdat die zeer jong is overleden). Mijn moeder heeft daardoor jaren tevergeefs naar haar 'Poolse' vader gezocht en ontdekte veel later pas dat haar moeder een 'moffenhoer' was en dat haar familie daardoor veel gezichtverlies had geleden in en vlak na de oorlog.
Ik kan me voorstellen dat zo'n ontdekking nogal wat met je doet, zeker als je gaande weg begint te ontdekken dat je vader geen held was, maar juiste een antiheld. Als kleinzoon van een Duitser (want dat ben ik dan automatisch) heb ik er geen last van gehad en kan ik er ook weinig mee zitten, ik vind het zelf wel jammer dat ik mijn echte opa, de Duitser dus, nooit heb gekend, immers het was ook maar een mens een een soldaat die deed wat hem werd opgedragen. Niet alle Duitse soldaten ware per definitie slechte mensen.
Mijn vraag is dan ook of je je opa ook werkelijk hebt gevonden en of je ook kennis met hem hebt kunnen maken en hoe hij dan terugkijkt op de situatie.
Je mag alleen niet-kritische vragen stellen zeker?
Nee, je mag alleen normale vragen stellen en die mogen best kritisch zijn. En de posts die zijn aangepast gingen toch over een grens die wij liever niet overschreden zien.quote:
Wat een censuur weer
Je mag alleen niet-kritische vragen stellen zeker?
Na de oorlog werden 'foute' Nederlanders in kampen gestopt en daar barbaars behandeld door 'goede' Nederlanders. Mishandeling en verkrachting waren daar geen uitzondering. Dat is mijn opa en oma ook overkomen (die waren NSB' er voor en tijdens de oorlog).
Is jouw moeder na de oorlog ook in zo'n kamp opgesloten geweest, Alex? En heeft ze daar ook moeten lijden onder de 'goede' Nederlanders?
[ Bericht 0% gewijzigd door Goodbye op 07-03-2011 19:05:16 ]
quote:
Bovenstaande vragen gaan gewoon mee dus? Of moeten ze opnieuw gesteld worden?
Als de auteur er is, breng ik de vragen die al gesteld zijn, wel in.quote:
Hoe gaat het verder met de vragen die al gesteld zijn?
Eigenlijk wil ik niet zoveel meegeven. En als ik dat al wil, dan is het alleen ons beeld op het verleden. Ik heb geprobeerd om zo eerlijk mogelijk te blijven. Mijn opa was uiteindelijk een verpleger met de rang van Unteroffizier. Eigenlijk heb ik daar geen mening over, om de doodeenvoudige reden omdat ik er niet bij ben geweest. Ik ken geen oorlog van dichtbij, ik ben geen kinderen verloren en heb nooit moeten vechten.quote:
Mijn vraag aan de schrijver; gesteld dat je een onafhankelijke positie kunt innemen in de geschiedenis... ; wat wil je ons meegeven? Wat zijn de valkuilen, waar wij "politiek correcte als ook politiek niet- correcte Fokkers niet in moeten trappen... en waarom niet?"
En hey, mocht ik eindelijk eens een prijs ophalen... dan zie ik het graag per PM tegemoet!
Foutje, de prijs is ¤17,95.quote:
Vraag: waarom kost je boek 19 euro terwijl het maar 206 pagina's heeft en ook nog eens een paperbackje is?
Waar begin je zo een zoektocht en hoe lang heeft het je gekost voor dat je je research voltooid had? Hoe was de medewerking? Kan me voorstellen dat er naast het taboe wat er op schuilt ook veel schaamte is.
quote:
Mijn vraag is eigenlijk of jij je schaamt voor het verleden van je opa? Klinkt misschien voor andere vreemd. Maar als ik praat met mensen over het verleden van mijn opa schaam ik me soms, terwijl ik hem nooit gekend heb.
Jammergenoeg heb ik mijn opa nooit gekend. Ik heb wel met mensen gesproken die hem wel gekend hebben. Uiteindelijk vond ik een aangetrouwde nicht in Duitsland. Zij vertelde me dat mijn opa nooit over de oorlog had gesproken. Sterker nog, ze wist niets van het bestaan van ons of zelfs mijn vader af. Kortom, mijn opa heeft de oorlog verzwegen.quote:
Wat mooi!
Mijn moeder heeft het er redelijk moeilijk mee gehad dat ze een kind van een Duitse soldaat bleek te zijn. De familie hield dat namelijk eerst geheim en maakte mijn moeder als kind wijs dat ze van een geallieerde Poolse soldaat was (ze kon het niet navragen aan haar moeder omdat die zeer jong is overleden). Mijn moeder heeft daardoor jaren tevergeefs naar haar 'Poolse' vader gezocht en ontdekte veel later pas dat haar moeder een 'moffenhoer' was en dat haar familie daardoor veel gezichtverlies had geleden in en vlak na de oorlog.
Ik kan me voorstellen dat zo'n ontdekking nogal wat met je doet, zeker als je gaande weg begint te ontdekken dat je vader geen held was, maar juiste een antiheld. Als kleinzoon van een Duitser (want dat ben ik dan automatisch) heb ik er geen last van gehad en kan ik er ook weinig mee zitten, ik vind het zelf wel jammer dat ik mijn echte opa, de Duitser dus, nooit heb gekend, immers het was ook maar een mens een een soldaat die deed wat hem werd opgedragen. Niet alle Duitse soldaten ware per definitie slechte mensen.
Mijn vraag is dan ook of je je opa ook werkelijk hebt gevonden en of je ook kennis met hem hebt kunnen maken en hoe hij dan terugkijkt op de situatie.
Maar wat ik mij afvroeg is of je nooit hebt getwijfeld aan je zoektocht? Was je niet bang voor de uitkomst, dat er bijvoorbeeld iets gruwelijks uit zou komen? En was je niet bang dat het beeld van je opa (en misschien zelfs je oma) geheel anders zou worden door wat je kon ontdekken? En waar ik het meest benieuwd naar ben: is je beeld ook veranderd door deze speurtocht?Mijn ouders raadden me aan om maar niets aan oma te vragen toen ik het verhaal had gehoord. Uiteindelijk heb ik mezelf het wel voorgenomen om toch met oma te gaan praten. Heel gek, maar ik klapte dicht op het moment toen ik het wilde doen. Ik durfde het niet. Daarna was het snel te laat. Mijn oma dementeerde en overleed enkele jaren later.quote:
Je zegt hier dat je pas verder durfde te spitten in het verleden nadat je oma gestorven was. Heb je haar wel ooit om enige informatie gevraagd en hoe reageerde je oma?
Stel dat je hem nog wel had kunnen ontmoeten, welke vraag had je hem dan zeker nog willen stellen?quote:
[..]
Jammergenoeg heb ik mijn opa nooit gekend. Ik heb wel met mensen gesproken die hem wel gekend hebben. Uiteindelijk vond ik een aangetrouwde nicht in Duitsland. Zij vertelde me dat mijn opa nooit over de oorlog had gesproken. Sterker nog, ze wist niets van het bestaan van ons of zelfs mijn vader af. Kortom, mijn opa heeft de oorlog verzwegen.
Voor de duidelijkheid: mijn Duitse opa was de vader van mijn vader. Mijn oma woonde tot na de oorlog bij haar moeder in. Op zolder zaten enkele onderduikers. Volgens de verhalen is mijn oma door deze mannen beschermd. Dus nee, ze zat nooit in een kamp en heeft ook, bijzonder genoeg, nooit problemen gehad.quote:
Ik heb wel een vraag (en belangstelling voor het boek) maar weet nog niet of ik morgenavond tijd heb om het live te volgen, dus hier vast mijn vraag:
Na de oorlog werden 'foute' Nederlanders in kampen gestopt en daar barbaars behandeld door 'goede' Nederlanders. Mishandeling en verkrachting waren daar geen uitzondering. Dat is mijn opa en oma ook overkomen (die waren NSB' er voor en tijdens de oorlog).
Is jouw moeder na de oorlog ook in zo'n kamp opgesloten geweest, Alex? En heeft ze daar ook moeten lijden onder de 'goede' Nederlanders?
Zonder twijfel zeg ik doen! Sterker nog, ik heb met mijn vader (overleden januari 2000) daar ook uitgebreid over gepraat. Wat als we hem vonden? Hoe dan ook, dat bleef het doel. Ook als we onszelf of mijn opa misschien er pijn mee deden.quote:
Zou je het anderen aan- of afraden eenzelfde onderzoek te starten wanneer zij in een soortgelijke situatie zitten? Kortom: zou je het 'zomaar' weer doen? Of zou je toch nog wat extra overwegingstijd nemen?
(Ik heb hem net geprobeerd uit te leggen wat de situatie destijds was)
Het begin was redelijk makkelijk: binnen mijn familie. Ik denk dat ik iedereen zo ongeveer wel tientallen malen er over heb doorgezaagd ('Wacht eens! De vorige keer zei je dat, nu zeg je dit. Hoe zit dat?). Doorgaans was de medewerking erg goed. Schaamte was er ook, maar vooral bij andere familieleden. Dus niet bij ons gezin. Ouderen hadden er veel meer last van. Waarschijnlijk omdat ze de oorlog mee hebben gemaakt.quote:
Hallo Alex,
Waar begin je zo een zoektocht en hoe lang heeft het je gekost voor dat je je research voltooid had? Hoe was de medewerking? Kan me voorstellen dat er naast het taboe wat er op schuilt ook veel schaamte is.
Eigenlijk denk ik niet dat ik me hoef te schamen voor mijn opa. Omdat hij Duitser was? Mooi land, leuke mensen, goede schrijvers en filosofen en het land dat de beste historici heeft. Voor de misdaden van de nazi's is mijn opa niet verantwoordelijk te stellen. In Rusland was hij slechts soldaat, in Nederland was hij slechts onderofficier. Uiteindelijk heeft hij ook geleden door de oorlog: twee kinderen dood, mijn vader nooit gezien en Hannover kapot. Ik heb eerder medelijden.quote:
Welkom!
Mijn vraag is eigenlijk of jij je schaamt voor het verleden van je opa? Klinkt misschien voor andere vreemd. Maar als ik praat met mensen over het verleden van mijn opa schaam ik me soms, terwijl ik hem nooit gekend heb.
En gaat u zelf ook naar een herdenking?
Sorry, nu ik terug lees heb ik het verkeerd begrepen.quote:
[..]
Eigenlijk denk ik niet dat ik me hoef te schamen voor mijn opa. Omdat hij Duitser was? Mooi land, leuke mensen, goede schrijvers en filosofen en het land dat de beste historici heeft. Voor de misdaden van de nazi's is mijn opa niet verantwoordelijk te stellen. In Rusland was hij slechts soldaat, in Nederland was hij slechts onderofficier. Uiteindelijk heeft hij ook geleden door de oorlog: twee kinderen dood, mijn vader nooit gezien en Hannover kapot. Ik heb eerder medelijden.
Toch heel erg bedankt voor je antwoord!Wat ik me afvraag: toen je wist dat je opa een Duits soldaat was, was je daar toen zelf open over naar anderen en ben je er wel eens op aangekeken door anderen?
Oei, ingewikkeld en veel! Twijfel was er veel en vaak: meerdere sporen liepen dood en hadden niets opgeleverd. De mogelijkheid dat opa bijvoorbeeld een kampbeul was geweest, vertraagde een beetje. Ik sprak dat uitgebreid door met mijn vader. Hij wilde dat ik dan toch door bleef gaan. Het blijft, ondanks eventuele ellende, familie.quote:Op maandag 7 maart 2011 19:36 schreef Marijkezwolle het volgende:
Goedenavond Alex! Mijn vraag is ietwat uitgebreid
Het beeld van oma veranderde nadat ik het nieuws had gehoord. Daarna bleek dat oma nog steeds leuk was, ons verwende en erg lief bleef. Vervolgens werd het een oma met een geheim. Dezelfde oma van vroeger, maar met een geheim.
Mijn beeld van de oorlog an sich is een heel stuk anders geworden. Lange tijd dacht ik dat oorlog veel vechten en ellende betekende. Voor mijn opa speelde dat ook, maar in Rusland was het vooral marcheren, buiten slapen (in de zomer, herfst en winter) en eten wat er in de buurt was. Korter gezegd, alle Duitsers waren oorlogsbelustte idioten? Denk ik niet.
Één van de opvallendste antwoorden hoorde ik een paar jaar geleden voor de eerste keer (en die werd enkele maanden geleden nog eens door anderen herhaald!): 'Jouw oma was geen moffenhoer. Dat waren anderen wel, maar jouw oma was een keurige vrouw. Toen al.' Ook kreeg ik van drie verschillende mensen te horen dat de relatie tussen mijn oma en opa 'echte liefde' was geweest.quote:
Werd je oma nog wel geaccepteerd na de oorlog? Of compleet buitengesloten als moffenmeid?
-Denk je dat je grootvader het gevoel had voor het "goede" of "juiste" team te strijden? Was er een gevoel van "Wij winnen dit wel."?
-Wist je grootvader wat er met joden gebeurde in concentratie- of werk -kampen?
Misschien zijn deze vragen al eerder gesteld of weet je er geen antwoord maar toch.
Liegen is misschien niet het juiste woord: mijn vader was zeventien toen hij de waarheid hoorde. Er werd gewoon niet over gepraat. Veel mensen wisten het, alleen mijn vader wist het niet.quote:
Mijn zoontje (10) vraagt zich af hoe je het vindt dat je familie zo lang gelogen heeft over wie je opa was. Hij vindt het heel erg dat je als familie met een leugen moet leven.
(Ik heb hem net geprobeerd uit te leggen wat de situatie destijds was)
Had ik even gemist, sorry! Mijn opa was van 1908 en ging in 1940 op 31 jarige leeftijd in dienst. De dienstplicht was tot en met 45 jaar. Vrijwilliger? Ik denk het niet.quote:
Hoe oud was je opa toen hij in het leger ging? En is hij vrijwillig het leger ingegaan, of werd hij gedwongen, zoals later in de oorlog gebeurde, toen steeds jongere jongens opgeroepen werden om te vechten?
Denk je van niet, of weet je het niet?quote:
Had ik even gemist, sorry! Mijn opa was van 1908 en ging in 1940 op 31 jarige leeftijd in dienst. De dienstplicht was tot en met 45 jaar. Vrijwilliger? Ik denk het niet.
(Het is best lastig om dingen te vragen over een boek dat je nog niet gelezen hebt
)Ja, sorryquote:
[..]
Oei, ingewikkeld en veel! Twijfel was er veel en vaak: meerdere sporen liepen dood en hadden niets opgeleverd. De mogelijkheid dat opa bijvoorbeeld een kampbeul was geweest, vertraagde een beetje. Ik sprak dat uitgebreid door met mijn vader. Hij wilde dat ik dan toch door bleef gaan. Het blijft, ondanks eventuele ellende, familie.
Het beeld van oma veranderde nadat ik het nieuws had gehoord. Daarna bleek dat oma nog steeds leuk was, ons verwende en erg lief bleef. Vervolgens werd het een oma met een geheim. Dezelfde oma van vroeger, maar met een geheim.
Mijn beeld van de oorlog an sich is een heel stuk anders geworden. Lange tijd dacht ik dat oorlog veel vechten en ellende betekende. Voor mijn opa speelde dat ook, maar in Rusland was het vooral marcheren, buiten slapen (in de zomer, herfst en winter) en eten wat er in de buurt was. Korter gezegd, alle Duitsers waren oorlogsbelustte idioten? Denk ik niet.
Maar dankjewel voor je uitgebreide antwoord! Mooi eigenlijk ook dat het je wel wat positiefs opgeleverd heeft in algemene zin, dat je beeld over de oorlog iets genuanceerder geworden is (als ik dat zo mag zeggen
).Wat ik me net bedenk, jouw vader heeft de uiteindelijke uitkomst niet meegemaakt volgens mij? Is er iets wat je hem nog had willen vertellen over zijn vader?
De ontmoeting met een jeugdvriendin van mijn oma. Zij vertelde uitgebreid over opa en ondertussen over haar leven vlak voor de oorlog. In een 19e eeuwse Scheveningse woning, vol met kunst. Alleen klopte één ding absoluut niet: mijn opa had ze in 1940 al ontmoet. Verder was het een gesprek dat omringd was met zwijgen. Ik kreeg de 'leuke' verhalen. Er was geen ellende geweest, zo leek het.quote:Op maandag 7 maart 2011 19:49 schreef DaMart het volgende:
Tijdens je zoektocht heb je dus veel mensen gesproken, en ik neem aan ook ontmoet. Welke ontmoeting is je het meeste bijgebleven?
quote:Op maandag 7 maart 2011 18:50 schreef Goodbye het volgende:
Dat je een opa een Duitser was, was een familiegeheim. Op welke leeftijd en op welke manier ben je er dan achtergekomen dat hij een Duitser was en wat voor gevoel had je daarbij?
En gaat u zelf ook naar een herdenking?
Kon ik even niet quoten, dus dan maar zo.
Ik heb meerdere herdenkingen bezocht, onder andere die van Ravensbrück in Amsterdam. Het blijft indrukwekkend om mee te maken. Dus ja, ik vind het belangrijk dat het gehouden wordt. Alleen vraag ik me wel eens af of we niet teveel herdenken en er ondertussen te weinig mee doen. 'Nooit meer oorlog!' roepen, maar wel Afghanistan in trekken, Irak bezetten, enzovoort. Soms vind ik het wel eens een beetje dubbel.
Ik denk dat ik een paar jaar lang wel bang was dat mensen er achter kwamen. Ik heb het pas laat aan vrienden verteld. Toen zij niet moeilijk deden, was de kwestie eigenlijk wel klaar. Toch heeft iemand uit mijn omgeving pasgeleden nog de relatie van mijn oma met opa een 'NSB-streek' genoemd. Dat was wel pijnlijk.quote:
Hallo Alex,
Wat ik me afvraag: toen je wist dat je opa een Duits soldaat was, was je daar toen zelf open over naar anderen en ben je er wel eens op aangekeken door anderen?
Ai, dat lijkt me echt heel pijnlijk... Hoe ga je met zo'n opmerking om? Maak je het bespreekbaar dat je een dergelijke opmerking vervelend vindt?quote:
[..]
Ik denk dat ik een paar jaar lang wel bang was dat mensen er achter kwamen. Ik heb het pas laat aan vrienden verteld. Toen zij niet moeilijk deden, was de kwestie eigenlijk wel klaar. Toch heeft iemand uit mijn omgeving pasgeleden nog de relatie van mijn oma met opa een 'NSB-streek' genoemd. Dat was wel pijnlijk.
Ik neem aan dat mensen denken dat je oma, omdat ze een relatie met een Duitse soldaat had, ook Duitse sympathieën had. Maar uit je verhaal begrijp ik dat dat niet zo was? Omdat haar moeder ook onderduikers had, zoals je schreef.quote:
Ik denk dat ik een paar jaar lang wel bang was dat mensen er achter kwamen. Ik heb het pas laat aan vrienden verteld. Toen zij niet moeilijk deden, was de kwestie eigenlijk wel klaar. Toch heeft iemand uit mijn omgeving pasgeleden nog de relatie van mijn oma met opa een 'NSB-streek' genoemd. Dat was wel pijnlijk.
Persoonlijk denk ik dat het 'Wij winnen dit!' er lang in heeft gezeten. Niet alleen bij mijn opa, maar bij zo ongeveer iedere Duitser. Ik denk dat er maar weinig soldaten twijfelden tussen 1939 en 1942. Maar of het per sé de goede kant was... Ikzelf denk van niet. Misschien dat mijn opa dacht dat hij het deed voor zijn land?quote:Op maandag 7 maart 2011 19:58 schreef drumstickNL het volgende:
Ik heb wel een paar vragen waarop ik het antwoord interessant zou vinden.
-Denk je dat je grootvader het gevoel had voor het "goede" of "juiste" team te strijden? Was er een gevoel van "Wij winnen dit wel."?
-Wist je grootvader wat er met joden gebeurde in concentratie- of werk -kampen?
Misschien zijn deze vragen al eerder gesteld of weet je er geen antwoord maar toch.
En wat mijn opa wist van de kampen, ik heb geen idee. Ik had het hem zonder twijfel gevraagd als het had gekund.
Hij was van de 3. Welle. Dus opgeroepen in de derde oproepingsronde. Ik denk dus dat hij als dienstplichtige gegaan is, niet als vrijwilliger.quote:
[..]
Denk je van niet, of weet je het niet?
(Het is best lastig om dingen te vragen over een boek dat je nog niet gelezen hebt
Bedankt voor je antwoorden.quote:
[..]
Persoonlijk denk ik dat het 'Wij winnen dit!' er lang in heeft gezeten. Niet alleen bij mijn opa, maar bij zo ongeveer iedere Duitser. Ik denk dat er maar weinig soldaten twijfelden tussen 1939 en 1942. Maar of het per sé de goede kant was... Ikzelf denk van niet. Misschien dat mijn opa dacht dat hij het deed voor zijn land?
En wat mijn opa wist van de kampen, ik heb geen idee. Ik had het hem zonder twijfel gevraagd als het had gekund.
Het liefste had ik natuurlijk het boek aan mijn vader gegeven, maar ver voor die tijd had ik mijn vader de foto's van zijn vader laten zien. Allebei in de vijftig, alleen droeg de een baard (mijn vader) en de ander een bril (opa). Vrijwel de enige verschillen.quote:
[..]
Ja, sorry
Mooi eigenlijk ook dat het je wel wat positiefs opgeleverd heeft in algemene zin, dat je beeld over de oorlog iets genuanceerder geworden is (als ik dat zo mag zeggen
Wat ik me net bedenk, jouw vader heeft de uiteindelijke uitkomst niet meegemaakt volgens mij? Is er iets wat je hem nog had willen vertellen over zijn vader?
Kort en goed: de vrouw van mijn opa overleed in de jaren zestig, zijn twee kinderen tijdens de oorlog. Mijn opa hertrouwde in 1963. Deze vrouw stierf in 1991. Iedere directe familie is, helaas, al overleden.quote:
Heb je eigenlijk directe familie van je Duitse opa ontmoet en heb je daar wellicht ook "familie-gevoel" bij? Het is tenslotte feitelijk familie van je.
je boek is er nu. De speurtocht zal, grotendeels, over zijn. Wat waren voor jou de hoogte en dieptepunten uit de speurtocht. En zou je nu dingen anders doen?
Ik was een jaar of zestien en ik maakte een lelijke opmerking over Duitsers. Wat het precies was, weet ik niet meer. Toen is mijn vader (die samen met mijn moeder de afwas deed) gaan zitten. Mijn moeder vertelde met toen 'Je opa was een Duitser'. Dat heeft er best hard ingehakt.quote:Op maandag 7 maart 2011 20:06 schreef Goodbye het volgende:
Omdat ik denk dat je mijn vraag wellicht over het hoofd hebt gezien, nog een keertje in de herhaling!
[..]
Dat is relatief laatquote:
[..]
Ik was een jaar of zestien en ik maakte een lelijke opmerking over Duitsers. Wat het precies was, weet ik niet meer. Toen is mijn vader (die samen met mijn moeder de afwas deed) gaan zitten. Mijn moeder vertelde met toen 'Je opa was een Duitser'. Dat heeft er best hard ingehakt.
Op zich wel goed dat het niet helemaal verzwegen is, maar gewoon verteld toen de tijd er rijp voor was.Een directe aanleiding voor het schrijven van dit boek, neem ik aan?
De opmerking werd geplaatst door iemand die beter had kunnen en moeten weten. Voor mij is het pijnlijk, alleen een discussie hierover levert niets op. Helaas. Als het was gekomen van iemand die de situatie niet had gekend, dan had ik er zeker over gepraat.quote:
[..]
Ai, dat lijkt me echt heel pijnlijk... Hoe ga je met zo'n opmerking om? Maak je het bespreekbaar dat je een dergelijke opmerking vervelend vindt?
jemig..quote:
[..]
Ik was een jaar of zestien en ik maakte een lelijke opmerking over Duitsers. Wat het precies was, weet ik niet meer. Toen is mijn vader (die samen met mijn moeder de afwas deed) gaan zitten. Mijn moeder vertelde met toen 'Je opa was een Duitser'. Dat heeft er best hard ingehakt.
daar kan ik me iets bij indenken... maar aan de andere kant wel fijn dat ze het tóch gezegd hebben.. lijkt me?Duitse sympathieën? Oma was een ferfent aanhanger (net als haar moeder!) van het Nederlands koningshuis. Ik vermoed een geval van leuke man+uniform+medailles. Duitser? Vandaar dat accent! We weten het niet precies, maar de hele familie vermoed dat de nationaliteit niet zoveel uitmaakte.quote:
[..]
Ik neem aan dat mensen denken dat je oma, omdat ze een relatie met een Duitse soldaat had, ook Duitse sympathieën had. Maar uit je verhaal begrijp ik dat dat niet zo was? Omdat haar moeder ook onderduikers had, zoals je schreef.
Wat maakte het precies dat het er inhakte?quote:
[..]
Ik was een jaar of zestien en ik maakte een lelijke opmerking over Duitsers. Wat het precies was, weet ik niet meer. Toen is mijn vader (die samen met mijn moeder de afwas deed) gaan zitten. Mijn moeder vertelde met toen 'Je opa was een Duitser'. Dat heeft er best hard ingehakt.
Vroeger, voor het slapen gaan bij m'n oma, vroeg ik haar altijd naar "hoe het was in de oorlog". Zij hebben Duitse soldaten moeten huisvesten, waardoor ze wat privileges hadden. Om heel eerlijk te zijn heeft dit mij nooit dwars gezeten en ik heb dat nooit als iets negatiefs gezien. Het is zeker minder heftig dan wat jij hebt onderzocht, maar ik vraag me oprecht af wat het dan zo "schokkend" maakte? Dat je opa een Duitser was wil hem niet meteen een monster maken oid.
Oeh, dat lijkt me eigenlijk misschien nog wel dubbel pijnlijkquote:
[..]
De opmerking werd geplaatst door iemand die beter had kunnen en moeten weten. Voor mij is het pijnlijk, alleen een discussie hierover levert niets op. Helaas. Als het was gekomen van iemand die de situatie niet had gekend, dan had ik er zeker over gepraat.
Als iemand het uit onwetendheid zegt dan zou ik het denk ik beter kunnen handelen dan als iemand die er in principe vanaf weet zo'n ondoordachte opmerking maakt... Of maakt dat voor jou geen verschil?Hoogtepunt en dieptepunt tegelijkertijd: bij het graf van opa in Hannover staan. Ik was blij dat ik hem had gevonden. Maar ik vond het vervelend dat ik een 'dode' opa gevonden had.quote:
Hoi Alex,
je boek is er nu. De speurtocht zal, grotendeels, over zijn. Wat waren voor jou de hoogte en dieptepunten uit de speurtocht. En zou je nu dingen anders doen?
Of ik mijn zoeken anders had gedaan? Alleen als het verschil had kunnen maken.
Eeehhhh... Nee. Ik ben pas na tien jaar gaan zoeken. Halverwege de jaren negentig. Internet werd toegankelijk en hielp me behoorlijk op weg.quote:
[..]
Dat is relatief laat
Een directe aanleiding voor het schrijven van dit boek, neem ik aan?
Waarom ben je dan toch op een gegeven moment actief gaan zoeken? Of had het geen directe aanleiding en vergaarde je gewoon mettertijd meer en meer informatie?quote:
[..]
Eeehhhh... Nee. Ik ben pas na tien jaar gaan zoeken. Halverwege de jaren negentig. Internet werd toegankelijk en hielp me behoorlijk op weg.
Hadden ze er geen moeite mee dat je dit "aan de grote klok" ging hangen?quote:
[..]
Het begin was redelijk makkelijk: binnen mijn familie. Ik denk dat ik iedereen zo ongeveer wel tientallen malen er over heb doorgezaagd ('Wacht eens! De vorige keer zei je dat, nu zeg je dit. Hoe zit dat?). Doorgaans was de medewerking erg goed. Schaamte was er ook, maar vooral bij andere familieleden. Dus niet bij ons gezin. Ouderen hadden er veel meer last van. Waarschijnlijk omdat ze de oorlog mee hebben gemaakt.
Ondanks alle frustraties: ja!quote:
[..]
jemig..
heeft je studiekeuze (eerst geschiedenis, later Duits) iets te maken met de ontdekking van je wortels of was die interesse er altijd al?
Als het aan mij ligt, vertrekt het boek vandaag nog naar Duitsland. Ik hoop dat men daar klaar voor een boek als dit is.quote:
Ik kan me best voorstellen dat er ook in Duitsland interesse is voor jouw boek. Ben je van plan om daar iets mee te gaan doen of denk je dat zoiets zich wellicht voor gaat doen?
Dit was dus de eerste keer dat je vader een foto van zijn vader zag? Is hij zelf ook op zoek geweest naar je opa toen hij het geheim hoorde?quote:
[..]
Het liefste had ik natuurlijk het boek aan mijn vader gegeven, maar ver voor die tijd had ik mijn vader de foto's van zijn vader laten zien. Allebei in de vijftig, alleen droeg de een baard (mijn vader) en de ander een bril (opa). Vrijwel de enige verschillen.
Mee eens. Voor een buitenstaander die de oorlog mee had gemaakt ligt het denk ik een stuk gevoeliger. Een verhouding met een Duitser, de vijand, is voor deze mensen zo ongeveer net zo erg als hoogverraad. De beeldvorming van Lou de Jong sloot daar naadloos op aan: foute Duitsers, foute vrouwen.quote:
[..]
Wat maakte het precies dat het er inhakte?
Vroeger, voor het slapen gaan bij m'n oma, vroeg ik haar altijd naar "hoe het was in de oorlog". Zij hebben Duitse soldaten moeten huisvesten, waardoor ze wat privileges hadden. Om heel eerlijk te zijn heeft dit mij nooit dwars gezeten en ik heb dat nooit als iets negatiefs gezien. Het is zeker minder heftig dan wat jij hebt onderzocht, maar ik vraag me oprecht af wat het dan zo "schokkend" maakte? Dat je opa een Duitser was wil hem niet meteen een monster maken oid.
Ik denk dat dat net als in Nederland een beetje in generaties is opgedeeld. Maar daarom niet minder de gok waard!quote:
[..]
Als het aan mij ligt, vertrekt het boek vandaag nog naar Duitsland. Ik hoop dat men daar klaar voor een boek als dit is.
Even twee in één: ik studeerde geschiedenis en ontdekte het internet. Contacten waren relatief makkelijk gelegd, adressen lieten zich heel makkelijk vinden. Dat gaf de doorslag om vooral blijven te zoeken.quote:
[..]
Hadden ze er geen moeite mee dat je dit "aan de grote klok" ging hangen?
En mijn familie nu? Die is trots op het boek. Mijn moeder was bijvoorbeeld erg onder de indruk.
(Wij wonen zelf in DLD en soms krijg je daar zulk soort reacties op, wat nergens op slaat wat mij betreft)
De betrokkene die de opmerking als eerste plaatste, kent het verhaal ook al jaren. Het kwam door mijn boek ter sprake. Ik denk op mijn beurt alleen maar dat deze persoon eerst mijn boek zou moeten lezen. Dan een oordeel? Prima. Maar met redenen. Mijn oma is nooit lid geweest van de NSB. De NSB erbij betrekken slaat alleen daarom al nergens op. Misschien was het een bewust kwetsende opmerking. Geen idee.quote:
[..]
Oeh, dat lijkt me eigenlijk misschien nog wel dubbel pijnlijk
Ik kan me ook voorstellen dat je op deze manier tijdens de zoektocht op dingen stuitte die je niet verwacht had. Wat was het verrassendste, als dat er is, wat je ontdekte?quote:
[..]
Even twee in één: ik studeerde geschiedenis en ontdekte het internet. Contacten waren relatief makkelijk gelegd, adressen lieten zich heel makkelijk vinden. Dat gaf de doorslag om vooral blijven te zoeken.
Wat overdreven. Het is een miljoen jaar geleden en je was er zelf niet eens bij. Wat boeit het nu als één nitwit zoiets achterlijks zegt, je weet toch zelf wel beter.quote:
[..]
Oeh, dat lijkt me eigenlijk misschien nog wel dubbel pijnlijk
Op mijn twaalfde keek ik in de boeken over het oude Egypte door. Geschiedenis vond ik eigenlijk altijd al geweldig. Toen ik later filosofen ging lezen (Nietzsche, Schopenhauer, Plato) en bepaalde boeken alleen in het Duits kon krijgen, ben ik Duits gaan lezen. Een studie Duits vind ik eigenlijk wel een logische keuze. Het sluit, los van mijn opa, uitstekend aan bij mijn interesses.quote:
Hallo Alex,
heeft je studiekeuze (eerst geschiedenis, later Duits) iets te maken met de ontdekking van je wortels of was die interesse er altijd al?
Ja, dat is natuurlijk zo. Dat hele beeld er omheen... En ik snap dat het voor je oma en familie heel gevoelig lag. Maar omdat jij voor mijn gevoel in een heel andere tijd bent opgegroeid dacht ik dat het voor jou misschien toch minder schokkend zou zijn, op de een of andere manier...quote:
[..]
Mee eens. Voor een buitenstaander die de oorlog mee had gemaakt ligt het denk ik een stuk gevoeliger. Een verhouding met een Duitser, de vijand, is voor deze mensen zo ongeveer net zo erg als hoogverraad. De beeldvorming van Lou de Jong sloot daar naadloos op aan: foute Duitsers, foute vrouwen.
Hoop je ook dat je dmv dit boek misschien iets van die taboe doorbreekt?
Mijn opa was een schat van een man. Geen makkelijke, maar voor ons, zijn kleinkinderen, een held.
Toch was er veel wat hij niet vertelde/deelde. Zijn oorlogsjaren schijnen een hel te zijn geweest; terug komen lopen vanaf Normandië naar huis (Scheveningen), onderweg veel maten verloren, en uiteindelijk ik geloof alleen thuis aangekomen. Wij weten niet veel, maar het 'boeit' me op de een of andere manier. Juist omdat ik mijn opa zo goed (denk te) ken(nen)/(de).. zou ik het ergens wel willen weten.. maar wat doet het met je: weten wat er tijdens die verschrikkelijke jaren met ene familielid, in dit geval je opa, is 'gebeurd'.
Heb het boek nog niet gelezen, wil het zeker wel gaan doen, maar ben benieuwd wat het 'weten' en wat het juist 'NIET weten' met zich meebrengt: ook zoals je al eerder antwoordde: je weet niet zeker of hij vrijwillig het leger in ging of puur uit plicht.. Doet het bewust NIET weten geen pijn?
Als het iemand is die ik ken en die dicht bij mij staat dan zou ik me wel degelijk gekwetst voelen. Ik zou het onnodig kwetsend en eigenlijk ook kortzichtig vinden om zo'n soort opmerking te plaatsen.quote:
[..]
Wat overdreven. Het is een miljoen jaar geleden en je was er zelf niet eens bij. Wat boeit het nu als één nitwit zoiets achterlijks zegt, je weet toch zelf wel beter.
Maar jij mag het overdreven vinden hoor
Mijn ouders bewaarden twee foto's van mijn opa. Deze waren gemaakt tijdens de oorlog. De foto's waar ik op doel, waren foto's die onze aangetrouwde nicht jaren later stuurde. Die foto's heeft mijn vader nooit gezien helaas.quote:
[..]
Dit was dus de eerste keer dat je vader een foto van zijn vader zag? Is hij zelf ook op zoek geweest naar je opa toen hij het geheim hoorde?
Dom,dommer, domst! De Nederlandse economie drijft op de Duitse, de Nederlandse kust blijft dankzij de Oosterburen nog iedere zomer vol lopen en het voetballen leren we in Duitsland. Wie zo eenvoudig is om anti-Duits te moeten wezen, kent de geschiedenis niet of nauwelijks en heeft geen enkel verstand van economie.quote:
Ook hier op FOK! kom je mensen tegen die een hekel aan Duitsers hebben, vanwege de oorlog. Mensen die zelf de oorlog niet hebben meegemaakt, en puur vanwege "de geschiedenis" anti-Duits zijn. Wat vind je daarvan?
(Wij wonen zelf in DLD en soms krijg je daar zulk soort reacties op, wat nergens op slaat wat mij betreft)
maar ook wel echt een LEUKE vorm van reclame Ach, het is natuurlijk niet leuk, maar je kan ook overdrijven ja. Daarbij, als je in 1943 een Duitse soldaat neukt weet je dat er reacties gaan komen, hè.quote:
[..]
Als het iemand is die ik ken en die dicht bij mij staat dan zou ik me wel degelijk gekwetst voelen. Ik zou het onnodig kwetsend en eigenlijk ook kortzichtig vinden om zo'n soort opmerking te plaatsen.
Maar jij mag het overdreven vinden hoor
.Okay, mijn vraag:
Ik vind je oma geen NSB-er hoor, Alex, maar vind je het nu werkelijk raar dat anderen het misschien wel raar vinden dat je tijdens WWII ervoor kiest om het met een Duitse soldaat te gaan doen?
Ik kan me ook voorstellen dat je op deze manier tijdens de zoektocht op dingen stuitte die je niet verwacht had. Wat was het verrassendste, als dat er is, wat je ontdekte?
Oei... Dat mijn oma de brieven van mijn opa verbrand had, toen ze net dementeerde. Dat was vervelend. Ik was verrast dat ze die nog bewaard had. Maar het meest spannende was of de foto die we vonden in een naaigarendoos (die al jaren bij een oom en tante had gestaan, vervolgens heel lang bij mijn moeder en daarna nog weken bij ons thuis in de kast) en dat we daar een foto van opa in vonden. Of de foto die een vriend van mij in een boek vond. Mijn opa stond er in als gevangene!
Als mijn boek gesprekken binnen families kan openbreken of zelfs de oorlog in de beeldvorming terug kan brengen naar menselijke proporties, dan ben ik heel erg blij. Dus ja, hopelijk breekt dit het taboe open.quote:
[..]
Ja, dat is natuurlijk zo. Dat hele beeld er omheen... En ik snap dat het voor je oma en familie heel gevoelig lag. Maar omdat jij voor mijn gevoel in een heel andere tijd bent opgegroeid dacht ik dat het voor jou misschien toch minder schokkend zou zijn, op de een of andere manier...
Hoop je ook dat je dmv dit boek misschien iets van die taboe doorbreekt?
Laat ik het zo zeggen: mijn oom Klaus stierf als een baby van enkele dagen oud. In 1940. De doodsoorzaak wil ik gewoon niet weten. Was het een slachtoffer van één van de beruchte euthanasieprogramma's? Of 'gewoon' ongezond? Of mijn andere oom Bernd. Die stierf aan de gevolgen van een bombardement op Hannover. Bernd werd enkele maanden oud. Het zijn dingen die ik gelukkig niet aan mijn opa heb kunnen vragen. Ikzelf weiger verder onderzoek te doen naar deze jongens. Voor mij is het een geval waar ik van denk dat ik dan voor mijzelf te ver ga.quote:
Was je ook zo'n zoektocht begonnen (denk je) als je opa Nederlander was geweest maar veel te gissen over had gelaten over de oorlogstijd?
Mijn opa was een schat van een man. Geen makkelijke, maar voor ons, zijn kleinkinderen, een held.
Toch was er veel wat hij niet vertelde/deelde. Zijn oorlogsjaren schijnen een hel te zijn geweest; terug komen lopen vanaf Normandië naar huis (Scheveningen), onderweg veel maten verloren, en uiteindelijk ik geloof alleen thuis aangekomen. Wij weten niet veel, maar het 'boeit' me op de een of andere manier. Juist omdat ik mijn opa zo goed (denk te) ken(nen)/(de).. zou ik het ergens wel willen weten.. maar wat doet het met je: weten wat er tijdens die verschrikkelijke jaren met ene familielid, in dit geval je opa, is 'gebeurd'.
Heb het boek nog niet gelezen, wil het zeker wel gaan doen, maar ben benieuwd wat het 'weten' en wat het juist 'NIET weten' met zich meebrengt: ook zoals je al eerder antwoordde: je weet niet zeker of hij vrijwillig het leger in ging of puur uit plicht.. Doet het bewust NIET weten geen pijn?
Poeh, heftigquote:
[..]
Laat ik het zo zeggen: mijn oom Klaus stierf als een baby van enkele dagen oud. In 1940. De doodsoorzaak wil ik gewoon niet weten. Was het een slachtoffer van één van de beruchte euthanasieprogramma's? Of 'gewoon' ongezond? Of mijn andere oom Bernd. Die stierf aan de gevolgen van een bombardement op Hannover. Bernd werd enkele maanden oud. Het zijn dingen die ik gelukkig niet aan mijn opa heb kunnen vragen. Ikzelf weiger verder onderzoek te doen naar deze jongens. Voor mij is het een geval waar ik van denk dat ik dan voor mijzelf te ver ga.
quote:
Raar niet, maar ook niet begrijpelijk. Liefde laat zich slecht sturen.quote:
[..]
Ach, het is natuurlijk niet leuk, maar je kan ook overdrijven ja. Daarbij, als je in 1943 een Duitse soldaat neukt weet je dat er reacties gaan komen, hè.
Okay, mijn vraag:
Ik vind je oma geen NSB-er hoor, Alex, maar vind je het nu werkelijk raar dat anderen het misschien wel raar vinden dat je tijdens WWII ervoor kiest om het met een Duitse soldaat te gaan doen?
Kan ik me voorstellen. Dat is heel persoonlijk leed. Dat moet je opa en zijn familie ook een hoop verdriet hebben gedaan.quote:
Laat ik het zo zeggen: mijn oom Klaus stierf als een baby van enkele dagen oud. In 1940. De doodsoorzaak wil ik gewoon niet weten. Was het een slachtoffer van één van de beruchte euthanasieprogramma's? Of 'gewoon' ongezond? Of mijn andere oom Bernd. Die stierf aan de gevolgen van een bombardement op Hannover. Bernd werd enkele maanden oud. Het zijn dingen die ik gelukkig niet aan mijn opa heb kunnen vragen. Ikzelf weiger verder onderzoek te doen naar deze jongens. Voor mij is het een geval waar ik van denk dat ik dan voor mijzelf te ver ga.
Maar begrijp ik nu goed dat hij dus al getrouwd was in Duitsland voor hij naar Nederland kwam?
Zonde dat die brieven er niet meer zijn, die hadden ongetwijfeld kunnen helpen bij je onderzoek. Heeft ze, voor zover je dat hebt kunnen achterhalen of kunt weten, nog de hoop gehad je opa ooit terug te zien of waren de brieven en de foto's voor haar vooral een herinnering aan de man die ze toen kende?quote:
Deze kreeg ik ook niet als quote:
Ik kan me ook voorstellen dat je op deze manier tijdens de zoektocht op dingen stuitte die je niet verwacht had. Wat was het verrassendste, als dat er is, wat je ontdekte?
Oei... Dat mijn oma de brieven van mijn opa verbrand had, toen ze net dementeerde. Dat was vervelend. Ik was verrast dat ze die nog bewaard had. Maar het meest spannende was of de foto die we vonden in een naaigarendoos (die al jaren bij een oom en tante had gestaan, vervolgens heel lang bij mijn moeder en daarna nog weken bij ons thuis in de kast) en dat we daar een foto van opa in vonden. Of de foto die een vriend van mij in een boek vond. Mijn opa stond er in als gevangene!
Als je niet doorgaat met de ontmoetingen word je ook niet verliefd.quote:
[..]
Raar niet, maar ook niet begrijpelijk. Liefde laat zich slecht sturen.
Sterker nog, mijn opa trouwde in 1937 (zijn moeder overleed enkele maanden eerder, zijn vader stierf in 1927) en het eerste kind kwam in 1940. De tweede kwam in 1943. Beiden stierven als baby. Dus voordat hij mijn oma leerde kennen, had hij al een heftige geschiedenis achter zich.quote:
[..]
Kan ik me voorstellen. Dat is heel persoonlijk leed. Dat moet je opa en zijn familie ook een hoop verdriet hebben gedaan.
Maar begrijp ik nu goed dat hij dus al getrouwd was in Duitsland voor hij naar Nederland kwam?
Kan het me best indenken dat daar romances ontstaan zijn.
Mijn oma heeft tot in de jaren zeventig gehoopt dat mijn opa haar kwam halen. Maar hij kwam niet. Ik denk dat ze daarom de foto's ook heeft bewaard, net als de brieven. Als een soort laatste 'contact'.quote:
[..]
Zonde dat die brieven er niet meer zijn, die hadden ongetwijfeld kunnen helpen bij je onderzoek. Heeft ze, voor zover je dat hebt kunnen achterhalen of kunt weten, nog de hoop gehad je opa ooit terug te zien of waren de brieven en de foto's voor haar vooral een herinnering aan de man die ze toen kende?
Ik kan het ook wel begrijpen hoor, daar niet van. Maar ik begrijp ook dat anderen het niet vinden kunnen.quote:
Het beeld van 'de vijand' zal in bezette gebieden ook niet altijd even 'duidelijk' geweest zijn. Veel jongens zaten daar tegen hun wil of al veel te lang. Probeerden er voor zichzelf ook het beste van te maken en te laten zien dat zij zelf écht niet kwaadaardig of kwaadwillend waren.. Zou dat zelf ook doen als ik dienstplicht zou hebben en gestationeerd werd op een plek waar ik de kans kreeg mijn menselijkheid te tonen en te proberen het zo goed mogelijk te maken voor iedereen in mijn omgeving, van 'collega's' tot 'vijand'...
Kan het me best indenken dat daar romances ontstaan zijn.
Wanneer is je opa overleden? En wist je opa dat je oma zwanger was, van hem?quote:
[..]
Mijn oma heeft tot in de jaren zeventig gehoopt dat mijn opa haar kwam halen. Maar hij kwam niet. Ik denk dat ze daarom de foto's ook heeft bewaard, net als de brieven. Als een soort laatste 'contact'.
Denk je dat je oma en opa samen een mooie/goede toekomst hadden kunnen opbouwen (desnoods buiten Nederland of Duitsland) of is toch beter zo geweest, gezien de "schande" van zo'n situatie (dat dat ze uiteindelijk stuk had kunnen maken)..quote:
[..]
Mijn oma heeft tot in de jaren zeventig gehoopt dat mijn opa haar kwam halen. Maar hij kwam niet. Ik denk dat ze daarom de foto's ook heeft bewaard, net als de brieven. Als een soort laatste 'contact'.
Ik hoop dat mijn vraag duidelijk is
Mijn opa overleed in 1985. Nadat hij gevangen was genomen, is hij ondervraagd, Op de vraag hoeveel kinderen hij had, gaf hij 3 op. Klaus, Bernd en mijn vader bleek later. De jongens werden niet met naam geneomd, maar het aantal was te toevallig.quote:
[..]
Wanneer is je opa overleden? En wist je opa dat je oma zwanger was, van hem?
Mijn vader heeft vrede gehad met de situatie. Ik, uiteindelijk, ook. Voor mijn oma is mijn opa altijd, denk ik, de ideale man geweest. Als hij terug was gekomen, hadden ze samen misschien wel heel veel kapot gemaakt denk ik. Ik vraag me af of ze beiden wel een toekomst hadden gehad.quote:
[..]
Denk je dat je oma en opa samen een mooie/goede toekomst hadden kunnen opbouwen (desnoods buiten Nederland of Duitsland) of is toch beter zo geweest, gezien de "schande" van zo'n situatie (dat dat ze uiteindelijk stuk had kunnen maken)..
Ik hoop dat mijn vraag duidelijk is
Heeft ze altijd op hem gewacht? Of is ze met iemand anders getrouwd, uiteindelijk?quote:
Mijn vader heeft vrede gehad met de situatie. Ik, uiteindelijk, ook. Voor mijn oma is mijn opa altijd, denk ik, de ideale man geweest. Als hij terug was gekomen, hadden ze samen misschien wel heel veel kapot gemaakt denk ik. Ik vraag me af of ze beiden wel een toekomst hadden gehad.
Dat is ook weer zoiets geks: mijn oma is vlak na de oorlog getrouwd. En toch bleef ze hopen dat haar Herbert weer terug kwam. Sterker nog, ze ging met het gezin op vakantie naar Duitsland om hem te zoeken!quote:
[..]
Heeft ze altijd op hem gewacht? Of is ze met iemand anders getrouwd, uiteindelijk?
Wtf.quote:
[..]
Dat is ook weer zoiets geks: mijn oma is vlak na de oorlog getrouwd. En toch bleef ze hopen dat haar Herbert weer terug kwam. Sterker nog, ze ging met het gezin op vakantie naar Duitsland om hem te zoeken!
Dat was ook mijn reactie!quote:
[..]
Dat is ook weer zoiets geks: mijn oma is vlak na de oorlog getrouwd. En toch bleef ze hopen dat haar Herbert weer terug kwam. Sterker nog, ze ging met het gezin op vakantie naar Duitsland om hem te zoeken!
En de man van je oma, die wist daar ook van? Dat ze op zoek was naar hem?Wist haar man dat ook?quote:
.Dat zal voor haar ook niet makkelijk zijn geweest. Ik kan me zo voorstellen dat ze haar echtgenoot niets had verteld over het doel van de vakantie.quote:
[..]
Dat is ook weer zoiets geks: mijn oma is vlak na de oorlog getrouwd. En toch bleef ze hopen dat haar Herbert weer terug kwam. Sterker nog, ze ging met het gezin op vakantie naar Duitsland om hem te zoeken!
Gevalletje échte liefde. Dat laat zich niet afleiden door een Duits unifom (of een huwelijk, for that matter).quote:
[..]
Dat is ook weer zoiets geks: mijn oma is vlak na de oorlog getrouwd. En toch bleef ze hopen dat haar Herbert weer terug kwam. Sterker nog, ze ging met het gezin op vakantie naar Duitsland om hem te zoeken!
Het klinkt misschien een beetje fout, maar ik vind het wel iets moois hebben. Behalve dat het andere mensen kan hebben geschaad natuurlijk..
Kom opquote:
[..]
Dat zal voor haar ook niet makkelijk zijn geweest.
!Die wist het. Iedereen binnen het gezin wist het, alleen beseften mijn oom en tante het niet. Ze waren net te jong om het te begrijpen. Pas nadat ik er over begonnen was, snapten ze het.quote:
[..]
Dat zal voor haar ook niet makkelijk zijn geweest. Ik kan me zo voorstellen dat ze haar echtgenoot niets had verteld over het doel van de vakantie.
Dan vraag ik me toch af wat ze gedaan zou hebben als ze hem gevonden had. Tenslotte waren ze toen allebei getrouwd met een ander.quote:
Dat is ook weer zoiets geks: mijn oma is vlak na de oorlog getrouwd. En toch bleef ze hopen dat haar Herbert weer terug kwam. Sterker nog, ze ging met het gezin op vakantie naar Duitsland om hem te zoeken!
Waarom ging hij daar in hemelsnaam mee akkoord, de zoektocht naar haar ware liefde?quote:
[..]
Die wist het. Iedereen binnen het gezin wist het, alleen beseften mijn oom en tante het niet. Ze waren net te jong om het te begrijpen. Pas nadat ik er over begonnen was, snapten ze het.
Met je ene liefde op vakantie om je grote liefde te zoeken. Ik kan me voorstellen dat dat tot lastige momenten heeft geleid.quote:
Ja, hoe fout het inderdaad klinkt en het inderdaad mensen behoorlijk heeft kunnen kwetsen, klinkt het ook als iets moois...quote:
[..]
Gevalletje échte liefde. Dat laat zich niet afleiden door een Duits unifom (of een huwelijk, for that matter).
Het klinkt misschien een beetje fout, maar ik vind het wel iets moois hebben. Behalve dat het andere mensen kan hebben geschaad natuurlijk..
quote:
[..]
Die wist het. Iedereen binnen het gezin wist het, alleen beseften mijn oom en tante het niet. Ze waren net te jong om het te begrijpen. Pas nadat ik er over begonnen was, snapten ze het.
Waarom ging haar man er dan mee akkoord? Die vond het niet erg een soort van 2e plaats in te nemen? Of dacht ie alleen maar dat ze op zoek ging naar de vader van haar zoon?Geheel terecht.quote:
[..]
Met je ene liefde op vakantie om je grote liefde te zoeken. Ik kan me voorstellen dat dat tot lastige momenten heeft geleid.
Iedereen heeft van die trekjes, daarvoor zijn we mensquote:
Mijn oma was niet in alles erg makkelijk. Zo kon ze bijvoorbeeld ook niet tegen haar verlies.
Maar dat maakt iemand niet slecht of een naar persoon... Mijn oma had zeker weten op Wilders gestemd... Maar ik had niet minder van haar gehouden daardoor...Wat ik me, hierop inhakend, ook nog afvraag, je oma heeft dus geprobeerd je opa te vinden, weet je ook of hij nog een poging heeft gedaan om haar te vinden na de oorlog?quote:
Ik vraag me wel af wat er gebeurd zou zijn als ze elkaar gevonden hadden. En of de liefde van zijn kant net zo diep zat als van haar kant. Dat weet je natuurlijk niet. Het feit dat hij je vader als zijn derde zoon heeft genoemd wijst daar misschien wel op
Ikzelf heb het wel uitgelegd als een soort van erkenning.quote:
Ik vraag me wel af wat er gebeurd zou zijn als ze elkaar gevonden hadden. En of de liefde van zijn kant net zo diep zat als van haar kant. Dat weet je natuurlijk niet. Het feit dat hij je vader als zijn derde zoon heeft genoemd wijst daar misschien wel op
Ik denk het niet. Hij had naar Alkmaar kunnen gaan, maar hij ging in Duitsland op vakantie. Misschien heeft hij wel gezocht, maar dan weet ik er niets van af.quote:
[..]
Wat ik me, hierop inhakend, ook nog afvraag, je oma heeft dus geprobeerd je opa te vinden, weet je ook of hij nog een poging heeft gedaan om haar te vinden na de oorlog?
Second that.quote:
Ik ben in elk geval heel nieuwsgierig geworden naar je boek, door je antwoorden hier
Ik ook. Ik ga het ook zeker lezen. Het lijkt me erg indrukwekkend!quote:
Ik ben in elk geval heel nieuwsgierig geworden naar je boek, door je antwoorden hier
Anders ik welquote:
Ik ben in elk geval heel nieuwsgierig geworden naar je boek, door je antwoorden hier
Misschien kon hij haar niet vinden. Zoeken is nu natuurlijk een stuk makkelijker, met internet en dergelijke. En na de oorlog zijn zoveel mensen op drift geraakt. Of is je oma altijd op hetzelfde adres blijven wonen?quote:
Ik denk het niet. Hij had naar Alkmaar kunnen gaan, maar hij ging in Duitsland op vakantie. Misschien heeft hij wel gezocht, maar dan weet ik er niets van af.
Wat vind je daarvan?quote:
Mijn oma is omstreeks de tijd dat mijn opa uit krijgsgevangenschap vrij kwam verhuisd. Aan de andere kant, zo groot is Alkmaar nou ook weer niet. Ik denk dat als mijn opa een beetje op mijn vader leek (wat hij qua uiterlijk al deed!), hij het gewoon heeft laten rusten.
Graag gedaan. :-)quote:
Ik dacht trouwens dat je maar een uurtje langs zou komen, top dat je het zo lang met ons volhoudt!
Ja bedankt voor de tijd die je er in hebt gestoken en voor de openhartige antwoorden!quote:
Ik dacht trouwens dat je maar een uurtje langs zou komen, top dat je het zo lang met ons volhoudt!
yup, en dat zeker!quote:
[..]
Ja bedankt voor de tijd die je er in hebt gestoken en voor de openhartige antwoorden!
quote:
FOK! is nu eenmaal verslavend, als je op de juiste plekken komt
Het is ook een erg interessant onderwerp, waar volgens mij nog heel veel meer over te vertellen isquote:
Ik dacht trouwens dat je maar een uurtje langs zou komen, top dat je het zo lang met ons volhoudt!
.En daar sluit ik me ook bij aan. Ik weet niet of er nog vragen zijn, of dat je nog iets wilt zeggen, maar hartelijk dank voor de tijd die je hebt genomen om alle vragen te beantwoordenquote:
[..]
Ja bedankt voor de tijd die je er in hebt gestoken en voor de openhartige antwoorden!
.Geef ik morgen even door welke vragen het bijzonderst/leukst/moeilijkst/enzovoort waren. Bedankt voor jullie tijd, het was erg leuk!
Alex
De winnaars maken we morgen bekend.quote:
Vooral als je in het fobo van motorbloempje komt.quote:
FOK! is nu eenmaal verslavend, als je op de juiste plekken komt
Minder dan 6 uur te gaan dusquote:
. Marcator (origineel en een aandoenlijke aanvulling voor de eigen familie)
Rewimo(vroeg leuk door)
tliciouz (origineel)
Marijkezwolle (bleef maar vragen, wel leuke en bijzondere vragen)
Harajuku (doorgaan, kritisch, meedenkend)
Andere winnaars gefeliciteerd 
En sorry voor de hoeveelheid vragen Alex, maar ik vind het gewoon echt een boeiend onderwerp
Ik kan niet wachten tot ik kan beginnen in je boek Dank je wel! Nu al zin om het boek door te lezen, misschien word het voor mij dan ook duidelijk hoe alles in elkaar zit in mijn eigen familie. Ik ben er heel erg blij mee! Dank je wel!Dankjewel, ik vind WWII reuze interessant dus ik ben er blij mee.
Afgelopen weekend had ik uit nieuwsgierigheid het boek al gekocht, dus het gewonnen exemplaar komt goed van pas om als cadeautje aan mijn moeder te geven.
Gisteren vertelde mijn moeder hoe e.a. kort na de oorlog ging en dat ze als baby mee moest in het strafkamp waar 'foute meisjes' na de oorlog werden opgesloten.
Er is nog veel wat ik niet weet en het begint nu pas tot me door te dringen dat ik dus mogelijk ook nog familie heb in Duitsland. Ooms, tantes, neefjes, nichtjes? Best spannend allemaal... wie weet ga ik ook nog wel eens spitten in het verleden, maar eerst ga ik het boek lezen.
Bedankt voor deze mooie prijs!
Mede door de leuke discussie ga ik dit boek zeker zelf aanschaffen
Ik ook, het lijkt me erg indrukwekkend!quote:
Gefeliciteerd winnaars!
Mede door de leuke discussie ga ik dit boek zeker zelf aanschaffen
quote:
Ha, dat had ik niet zien aankomen.
Dankjewel, ik vind WWII reuze interessant dus ik ben er blij mee.
Lekkere wijven horen heul niets met geschiedenis en lezen te maken te hebben, doe waar je goed in bent.quote:
[ Bericht 33% gewijzigd door #ANONIEM op 09-03-2011 21:03:03 ]
Je hebt ze liever dom?quote:Op woensdag 9 maart 2011 21:02 schreef Triggershot het volgende:
[..]
[..]
Lekkere wijven horen heul niets met geschiedenis en lezen te maken te hebben, doe waar je goed in bent.
Ik ben ongeduldig, ik wil het gisteren lezen
Dus toch dom.quote:Op donderdag 10 maart 2011 12:08 schreef Harajuku. het volgende:
[..]
Je hebt ze liever dom?
Ik ben ongeduldig, ik wil het gisteren lezen
Net al een stukje door zitten lezen, ziet er veelbelovend uit! Ik heb hem ook binnen, hij was naar Harajuku gestuurd
Bij mij naar tliciouz.quote:Op woensdag 16 maart 2011 15:30 schreef Harajuku. het volgende:
In REV hè.
Ik heb hem ook binnen, hij was naar Harajuku gestuurd
Niks daarvan. Ik wil het boek zelf lezen.quote:
Als ik hem mag lenen.
Een review hoort het verhaal niet weg te geven, hoorquote:
[..]
Niks daarvan. Ik wil het boek zelf lezen.
Als ik hem mag lenen.
quote:
In REV hè.
Ik heb hem ook binnen, hij was naar Harajuku gestuurd
Dan lees je niet de reviews?quote:
[..]
Niks daarvan. Ik wil het boek zelf lezen.
Als ik hem mag lenen.
Boezem en boek liggen klaar.quote:
* Triggershot Start TomTom.quote:
Op [ Bericht 0% gewijzigd door #ANONIEM op 16-03-2011 16:30:11 ]
Dat is waar maar mijn financien staan het niet toe om het boek te lezen.quote:Op woensdag 16 maart 2011 16:26 schreef Harajuku. het volgende:
[..]
Een review hoort het verhaal niet weg te geven, hoor
Je mag hem voor een zacht prijsje wel overkopen van mij als ik hem uit heb. Grapje grapje.quote:
[..]
Dat is waar maar mijn financien staan het niet toe om het boek te lezen.
quote:
En ik vind het een boeiend verhaal Door de zoektocht krijg je her en der wat informatie over de oorlog die je op school niet kreeg, en dat vind ik zelf wel leuk.Het is erg jammer dat Herbert en Alex' oma elkaar nooit meer gezien hebben. Of ze beiden bewust niet gezocht hebben of dat het er nooit van gekomen is door omstandigheden blijft de vraag.
Maar het verhaal van Alex' zoektocht is interessant om te lezen en goed geschreven. Ben benieuwd wat qltel ervan vindt, die gaat het nu lezen
Edit: Als men per se een boek wilt lezen, gezien door de oog van de Duitsers, dan raad ik de roman "De Welwillenden" aan van de Franse auteur Jonathan Littell.
Ok uit deze naieve opmerking kan ik dus concluderen dat ik het boek niet hoef te lezen. Een dergelijke zelfvergoedelijking van iemand die hij niet eens kent, puur omdat het ook zijn bloed en familie is, daar valt niet mee te praten vermoed ik. Eerst zegt mr Dekker geen oordeel te willen geven. Vervolgens geeft hij toch het bovenstaande commentaar. Ik zal mr Dekker een ding zeggen, ja, ook uw opa was verantwoordelijk voor de misdaden van het Duitse regime, niet heeft een pistool tegen zijn hoofd gezet, en gezegd dat hij moest vechten. Het feit dat zijn opa niet over de oorlog heeft gepraat, daar uit blijkt dat deze man zich waarschijnlijk meer schaamt, dan dat mr Dekker dat doet. Ik verbaas me nu ook minder voor de zaak dat hij een bepaald persoon dat voorwoord heeft laten schrijven.quote:Op maandag 7 maart 2011 19:49 schreef AlexDekker het volgende:
[..]
Eigenlijk denk ik niet dat ik me hoef te schamen voor mijn opa. Omdat hij Duitser was? Mooi land, leuke mensen, goede schrijvers en filosofen en het land dat de beste historici heeft. Voor de misdaden van de nazi's is mijn opa niet verantwoordelijk te stellen. In Rusland was hij slechts soldaat, in Nederland was hij slechts onderofficier. Uiteindelijk heeft hij ook geleden door de oorlog: twee kinderen dood, mijn vader nooit gezien en Hannover kapot. Ik heb eerder medelijden.
Zo, jij weet schijnbaar meer over de opa van de schrijver dan hij zelf.quote:
[..]
Ok uit deze naieve opmerking kan ik dus concluderen dat ik het boek niet hoef te lezen. Een dergelijke zelfvergoedelijking van iemand die hij niet eens kent, puur omdat het ook zijn bloed en familie is, daar valt niet mee te praten vermoed ik. Eerst zegt mr Dekker geen oordeel te willen geven. Vervolgens geeft hij toch het bovenstaande commentaar. Ik zal mr Dekker een ding zeggen, ja, ook uw opa was verantwoordelijk voor de misdaden van het Duitse regime, niet heeft een pistool tegen zijn hoofd gezet, en gezegd dat hij moest vechten. Het feit dat zijn opa niet over de oorlog heeft gepraat, daar uit blijkt dat deze man zich waarschijnlijk meer schaamt, dan dat mr Dekker dat doet. Ik verbaas me nu ook minder voor de zaak dat hij een bepaald persoon dat voorwoord heeft laten schrijven.
Wat kortzichtig, er waren een hoop (Duitse) soldaten die absoluut niet achter de ideeën stonden van Hitler maar wel mee vochten. Wat bovenstaande poster ook zegt is dat er heel veel grijs is en dat er veel mensen niet kunnen uitleggen hoe het is om in een oorlog te leven.quote:
[..]
Ok uit deze naieve opmerking kan ik dus concluderen dat ik het boek niet hoef te lezen. Een dergelijke zelfvergoedelijking van iemand die hij niet eens kent, puur omdat het ook zijn bloed en familie is, daar valt niet mee te praten vermoed ik. Eerst zegt mr Dekker geen oordeel te willen geven. Vervolgens geeft hij toch het bovenstaande commentaar. Ik zal mr Dekker een ding zeggen, ja, ook uw opa was verantwoordelijk voor de misdaden van het Duitse regime, niet heeft een pistool tegen zijn hoofd gezet, en gezegd dat hij moest vechten. Het feit dat zijn opa niet over de oorlog heeft gepraat, daar uit blijkt dat deze man zich waarschijnlijk meer schaamt, dan dat mr Dekker dat doet. Ik verbaas me nu ook minder voor de zaak dat hij een bepaald persoon dat voorwoord heeft laten schrijven.
Ikzelf ben de oorlog beter gaan begrijpen nadat ik, door mijn vrijwilligerswerk, met veteranen uit Amerika, Engeland, Canada, Tsjechie, Belgie, Nederland én Duitsland en Oostenrijk te maken kreeg. Ik heb hier vooral door geleerd dat de oorlog niet zwart/wit was maar vooral heel veel grijs.
Ik ken meerdere Duitse veteranen en hun beweegredenen om in het leger te gaan zijn allemaal verschillend, sommige zijn in dienst gegaan uit ideaal, andere omdat ze verplicht werden.
De een is na de oorlog overtuigd pacifist geworden, de ander heeft stiekem heimwee naar de kameraadschap van toen..
Keuzes, gemaakt met de informatie en tijdgeest van toen zijn voor ons heel moeilijk te beoordelen.
en onderzoek wanneer een oorlog wel/niet rechtvaardig kan zijn.
Voor deze discussie, en ik ga niet op iedereen apart reageren, quote ik het volgende gedeelte.
In dit gedeelte citeert hij J. Glenn Gray die over de WWII heeft geschreven.
He is bound to reflect that his nation has given him refuge and sustenance, provided him with whatever education and property he calls his own. He belongs and will always belong to it in some sense no matter where he goes or how hard he seeks to alter his inheritance. The crimes, therefore, that his nation or one of its units commits cannot be indifferent to him. He shares the guilt as he shares the satisfaction in the generous deeds and worthy products of nation or army. Even if he did not consiously will them and was unable to prevent them, he cannot wholly escape responsibility for collective deeds.
In dit opzicht is zowel zijn grootmoeder als zijn grootvader verkeerd. Zijn grootvader wilde niet over de oorlog praten, zo ver ik het begrijp uit dit topic, heeft hij afstand gedaan van zijn verleden in de oorlog, hij nam dus die verantwoordelijkheid, hij wist het kennelijk ook. Zijn grootmoeder daarentegen niet, die bleef zoeken, en die heeft nergens een schuldvraag aan gehangen. Eigenlijk hetzelfde wat mr Dekker op dit moment aan het doen is, als je iemand persoonlijk kent of van iemand houdt, betekent niet dat die persoon niet fout zou kunnen zitten. Want laten we wel wezen, zowel zijn grootmoeder als zijn grootvader zaten fout in de oorlog. Door geen afstand te nemen van datgene wat eigenlijk de oorzaak was van het kwaad en de misdaden in die tijd.
[ Bericht 12% gewijzigd door Oeljanov op 23-04-2011 15:42:34 ]
Staat niet het "goede" doen (in opstand komen, plegen van verzet etc.) automatisch gelijk aan fout zijn?quote:
Voor deze discussie, en ik ga niet op iedereen apart reageren, quote ik het volgende gedeelte.
In dit gedeelte citeert hij J. Glenn Gray die over de WWII heeft geschreven.
He is bound to reflect that his nation has given him refuge and sustenance, provided him with whatever education and property he calls his own. He belongs and will always belong to it in some sense no matter where he goes or how hard he seeks to alter his inheritance. The crimes, therefore, that his nation or one of its units commits cannot be indifferent to him. He shares the guilt as he shares the satisfaction in the generous deeds and worthy products of nation or army. Even if he did not consiously will them and was unable to prevent them, he cannot wholly escape responsibility for collective deeds.
In dit opzicht is zowel zijn grootmoeder als zijn grootvader verkeerd. Zijn grootvader wilde niet over de oorlog praten, zo ver ik het begrijp uit dit topic, heeft hij afstand gedaan van zijn verleden in de oorlog, hij nam dus die verantwoordelijkheid, hij wist het kennelijk ook. Zijn grootmoeder daarentegen niet, die bleef zoeken, en die heeft nergens een schuldvraag aan gehangen. Eigenlijk hetzelfde wat mr Dekker op dit moment aan het doen is, als je iemand persoonlijk kent of van iemand houdt, betekent niet dat die persoon niet fout zou kunnen zitten. Want laten we wel wezen, zowel zijn grootmoeder als zijn grootvader zaten fout in de oorlog. Door geen afstand te nemen van datgene wat eigenlijk de oorzaak was van het kwaad en de misdaden in die tijd.
Vergeet niet dat bij de meeste mensen de overlevingsdrang groter is dan de drang om goed te doen. Dit is helaas inerent aan de mens.
Ik blijf bij het volgende: keuzes, gemaakt met de informatie en tijdgeest van toen zijn voor ons heel moeilijk te beoordelen.