Crisis in Den Haag - Deel #12 - Kabinet gevallen

quote:

Uitgegleden over een bananenschil
Analyse Raoul du Pré, Philippe Remarque


D66, Rita Verdonk en Jan Peter Balkenende: drie fundamentele problemen die het kabinet-Balkenende altijd al parten speelden, kwamen deze week samen in een fatale cocktail.

Ten eerste heeft het kleine D66 nooit met hart en ziel deelgenomen aan de centrum-rechtse coalitie. Vooral het harde beleid van minister Verdonk voor Vreemdelingenzaken misnoegde de achterban. Zeker nadat de beloofde bestuurlijke vernieuwing ook al niet was doorgegaan, kampte de partijtop met haar geloofwaardigheid. De afgelopen weken betreurden D66-kopstukken openlijk dat zij het kabinet niet hadden opgeblazen in het debat rond de Uruzgan-missie, begin dit jaar.

Het tweede probleem is Rita Verdonk. Ze geldt als boegbeeld van een hard maar consequent beleid, waarop het kabinet zich graag liet voorstaan. Zo groeide ze uit tot de populairste politicus in het land. Maar in de Haagse politiek maakte diezelfde rechtlijnigheid haar de afgelopen maanden steeds onhandelbaarder.

Verdonk houdt niet van compromissen, niet van aarzelen en niet van het toegeven van fouten. Die eigenschap speelde een hoofdrol in de affaire rond Ayaan Hirsi Ali, en leidde uiteindelijk tot het einde van de coalitie. Verdonk ontzegde Hirsi Ali het Nederlanderschap tegen de waarschuwingen van haar partijgenoten in. Toen er onder curatele van de premier een oplossing was, overspeelde ze haar hand door bij Hirsi Ali een vernederend mea culpa af te dwingen. In het debat stelde Verdonk zich opnieuw onverzoenlijk op.

De minister voor Vreemdelingenzaken had nooit haar rol kunnen spelen zonder het derde probleem: de naamgever van het nu demissionaire kabinet. Premier Balkenende wordt wel geprezen om zijn doortastende hervormingsbeleid; leidinggeven is volgens vriend en vijand niet zijn sterke punt.

In tijden van crisis, en die waren er nogal eens, deed het gebrek aan regie zich voelen. Keer op keer trokken ministers en andere hoofdrolspelers zich weinig van hem aan. Ook op cruciale momenten in de affaire-Hirsi Ali verzuimde Balkenende in te grijpen. Uiteindelijk maakte hij in het holst van de nacht de verspreking die D66 ertoe noopte Verdonk de wacht aan te zeggen. Zo gleed een steeds succesvoller kabinet uit over een bananenschil.

Krijgt Nederland een kabinet-Balkenende III? Dat valt niet uit te sluiten. Balkenende, CDA-fractievoorzitter Verhagen en minister van Justitie Donner leken er donderdag na de val van het kabinet wel voor te voelen met de VVD verder te regeren in een minderheidskabinet. VVD-leiders Rutte en Zalm zijn ook voor. Gesproken wordt over nieuwe verkiezingen aan het einde van het jaar.

Het belang van beide regeringspartijen is duidelijk: de economie komt juist tot bloei. Dit is het langverwachte ‘oogstjaar’ van de coalitie. In de peilingen krabbelen CDA en VVD op, ten koste van de PvdA van Wouter Bos.

Klein nadeel is dat doorregeren alleen kan met gedoogsteun van de weinig stabiele Lijst Pim Fortuyn. Na de val van Balkenende I wilde het CDA nooit meer met de LPF in zee. Het is de ironie van de geschiedenis dat Balkenende de Fortuynisten nu weer nodig heeft.

quote:

D66 ging recht op confrontatie af
Reconstructie Van onze verslaggevers Michiel Kruijt, Marc Peeperkorn


DEN HAAG - Door een vergissing erkende premier Balkenende in de nacht van woensdag op donderdag dat Hirsi Ali onder druk was gezet een schuldbekentenis te tekenen. Toen was er vooral voor D66 geen houden meer aan.

Het is al bijna licht als de nestor van de Tweede Kamer, Bas van der Vlies (SGP), opmerkt dat de afgelopen uren de parlementaire geschiedenis in zullen gaan als het ‘debat van de unieke taferelen’. Hij weet dan niet dat het nog gekker zal worden.

Het spoeddebat over minister Verdonk voor Vreemdelingenzaken begint woensdagavond kalm. De oppositie is zoals verwacht niet mals met de kritiek op Verdonk. Haar overhaaste conclusie op 15 mei dat het VVD-Kamerlid Hirsi Ali nooit Nederlandse is geweest heeft niet alleen het kabinet maar heel Nederland schade berokkend. De regeringspartijen blijven evenwel rustig. Vice-premier Zalm blijkt zelfs thuis te zitten als hij kort na middernacht onverwacht naar de Kamer wordt geroepen.

Op aandrang van CDA-fractievoorzitter Verhagen maakt Verdonk zowaar een kleine knieval. Zij geeft toe dat haar snelle constatering over Hirsi Ali niet meteen naar de Kamer had moeten worden gestuurd. Zij belooft beterschap.

Niets lijkt rond tweeën een goede afloop van het debat in de weg te staan. Verdonk en premier Balkenende pareren vragen over de schuldbekentenis die Hirsi Ali moest tekenen met steeds hetzelfde antwoord dat van politieke druk geen sprake was. De verklaring moest er volgens het kabinet komen ‘als onderdeel van de totale bewijsvoering om het verhaal rond te krijgen’, aldus Balkenende.

Maar dan gaat de minister-president in de fout. Verhagen wil graag van Verdonk weten waarom Hirsi Ali door het stof moest gaan. Omdat hij geen spreektijd meer heeft, fluistert hij VVD-fractievoorzitter Van Beek in de vraag te stellen. Die is hem ter wille, maar vergist zich en richt zich tot de premier.

Balkenende is niet op zijn hoede en antwoordt dat Hirsi Ali’s schuldbekentenis er moest komen van Verdonk. Pijnlijk duidelijk is nu dat er geen juridische aanleiding voor was, maar een politieke: het uit de wind houden van Verdonk. Het vermoeden dat Hirsi Ali werd gedwongen te tekenen om haar paspoort te kunnen behouden, is nu bewaarheid.

Het is inmiddels 02.30 uur. De partijen hebben behoefte aan dertig minuten schorsing voor beraad. GroenLinks komt met een motie waarin de handelwijze van Verdonk wordt veroordeeld – de derde motie van afkeuring tegen de minister in een half jaar tijd – en alle fracties moeten hun reactie bepalen. Beveiligers van de ministers bellen hun echtgenoten op dat het nog wel even zal duren voordat zij thuis kunnen zijn. Uiteindelijk duurt de schorsing twee uur.

De D66-fractie trekt zich terug in haar vleugel van het Kamergebouw. De zes leden zijn er snel uit, na zoveel aanvaringen met Verdonk is voor hen de maat vol. De motie van wantrouwen zal worden gesteund. ‘We zijn stap voor stap die kant opgegaan, er was geen weg terug meer’, stelt één van hen. De D66-ministers Pechtold en Brinkhorst worden geïnformeerd. Zij scharen zich achter de de fractie: Verdonk eruit of D66 eruit.

Van der Laan en D66-Kamerlid Bakker spoeden zich vervolgens rond half vier naar de ministerskamer, een aparte wachtruimte voor bewindslieden vlakbij de plenaire vergaderzaal. De premier reageert geschokt op de mededeling van Van der Laan dat zij bereid is de stekker uit het kabinet te trekken. De premier heeft deze harde opstelling niet verwacht en probeert het D66-smaldeel op andere gedachten te brengen. Zonder succes.

Zalm, Verhagen, Brinkhorst en Pechtold komen erbij. Drie kwartier lang bespreken de aanwezigen de consequenties van de D66-opstelling. Iedereen constateert dat de D66-fractie en haar bewindslieden op één lijn zitten. ‘Het leek alsof Pechtold de vrije hand aan Van der Laan had gegeven’, stelt een betrokkene.

Ook bij de VVD-fractie is de stemming geladen. Veel liberale Kamerleden vrezen dat het kabinet op de klippen loopt door de onbuigzame houding van hun partijgenoot Verdonk. Het meest kritisch zijn Van Aartsen en De Vries. Zij hebben hun buik vol van Verdonk en maken dat – onder veel bijval – kenbaar. ‘Verdonk laat een spoor van vernielingen achter. Onbestaanbaar’, verklaart een van de fractieleden later. De fractie wil ‘af van het gelazer met dat mens’, zegt een ander. Bijna niemand neemt het voor Verdonk op.

Naar buiten toe verspreidt VVD een heel ander beeld. ‘Verdonk weg, dan het hele kabinet weg’, is de boodschap. De fractie beseft goed dat Verdonk van groot belang is voor de rechtervleugel van de partij. Het schrikbeeld is dat Verdonk uit de partij stapt en met Leefbaar Nederland-kopstuk Pastors en LPF’er Eerdmans iets nieuws begint. De fractie stelt zich als één man op achter de omstreden VVD-bewindsvrouw.

De positie van de grootste regeringsfractie, CDA, is zo eenduidig dat zij geen overleg nodig acht: Verdonk heeft aan de wens van de Kamer voldaan om Hirsi Ali haar nationaliteit te laten behouden en daarmee is de kous af. Dat er CDA-prominenten zijn die persoonlijk genoeg hebben van Verdonk, verandert daar niets aan.

Tegen half vijf ’s ochtends loopt het crisisberaad in de ministerskamer ten einde. CDA-fractieleider Verhagen gaat op zoek naar zijn VVD-evenknie Van Beek, die schittert door afwezigheid. ‘De dikke snor’, zoals de liberale voorman intern wordt genoemd, is snel gevonden. Hij haast zich naar de ministerskamer om te vernemen dat de kaarten geschud zijn: D66 is niet van de confrontatie af te brengen.

Het woord rompkabinet valt, een CDA-VVD-coalitie die met steun van wisselende meerderheden tot de verkiezingen overeind wordt gehouden. De LPF krijgt lucht van deze optie en biedt onmiddellijk haar steun aan.

Als het debat in de plenaire zaal wordt hervat, tracht Balkenende vergeefs zijn eerdere blunder te herstellen. Niemand gelooft echter zijn opmerking dat hij zich door vermoeidheid heeft vergist over de schuldbekentenis van Hirsi Ali.

Bij de hoofdelijke stemming over de motie van afkeuring van GroenLinks kun je een speld horen vallen. ‘Tegen’ klinkt het 79 keer. Het ‘voor’ valt 64 maal en daaronder bevinden zich de zes D66’ers. Van Beek zet bij het verlaten van de zaal om half zes de zaak op scherp: het is onacceptabel als alleen Verdonk moet opstappen. ‘We gaan niet prijsschieten op VVD-ministers’. Een kabinetscrisis lijkt onafwendbaar.

Na een paar uur slaap komen de VVD-kopstukken Zalm, Van Beek en zijn opvolger Rutte bijeen op een geheime locatie. Zij zoeken naar wegen om de val van het kabinet te voorkomen. Van Beek en Rutte vertrekken vervolgens naar Balkenende voor spoedoverleg. Als dat klaar is, staan de CDA-bewindslieden op de stoep bij het Torentje.

Rond 13.00 uur begint een extra ministerraad in de Trêveszaal. Het kabinet besluit niet zelf op te stappen, maar kaatst de bal terug en legt zijn lot in handen van de D66-fractie. Van der Laan twijfelt niet en zegt rond half vijf ’s middags het vertrouwen in het kabinet op. Even weigert de premier nog het ontslag van zijn ploeg bij de koningin aan te bieden. Hij wil eerst alle andere partijen horen in de hoop op een miraculeuze redding van zijn kabinet. Het zijn de laatste stuiptrekkingen van Balkenende II. Om kwart voor negen valt het kabinet.

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 14:42 schreef Monidique het volgende:
In plaats van Samir A. had je het net zo goed over verkeersveiligheid kunnen hebben, want die twee zaken hebben net zo veel te maken met de zaak Hirsi Ali. Die Samir is een Nederlander met terroristische neigingen, dat heeft niets te maken met een vluchteling uit Afrika.

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 15:00 schreef klez het volgende:

[..]

Samir A. is asielzoeker uit Algerije.

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 15:01 schreef Monidique het volgende:

[..]

Ik was in de veronderstelling dat hij hier geboren was, in ieder geval is het een Nederlander die opgroeide in Nederland en hebben zijn problemen niets te maken met asielbeleid.

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 13:59 schreef Steijn het volgende:

Guttegut wat kort door de bocht weer.

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 15:04 schreef klez het volgende:

[..]

Natuurlijk wel...
Ik zal het nog een keer uitleggen:
Misschien is het zinvoller om te filteren op vijandigheid tov westerse samenlevingen dan op wat de exacte geboortenaam/datum is.
Alleen hoe? Ik weet het niet.

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 15:07 schreef gronk het volgende:

[..]

Oh, dus als je botweg stelt dat het een goed plan is om iran om te toveren in een nucleaire parkeerplaats dan heb je visie, terwijl als je begrijpt dat wapengekletter je alleen maar geld kost, en je beter kunt investeren in relaties en zelfrealisatiie ('als jullie vrede willen in 't midden oosten dan zullen jullie daar zelf ook aan mee moeten werken') dan ben je een domme pragmaticus?

Amusante redeneerwijze, dat wel.

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 15:08 schreef Monidique het volgende:

[..]

Nee, natuurlijk niet. Nergens blijkt uit dat hij zijn "vijandigheid tov westerse samenlevingen" al als peuter bij zich had. Aangenomen dat hij, zoals jij zegt, in Algerije geboren is.

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 15:09 schreef klez het volgende:

Ik vind die van jou ook niet echt sterk. Met al-Qaida, Saddam en Hamas praten over "relaties" en "zelfrealisatie". Dat schiet wel op...

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 15:00 schreef klez het volgende:

[..]

Samir A. is asielzoeker uit Algerije.

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 15:51 schreef sigme het volgende:

[..]

Eh? Welke Samir A? Deze: http://nl.wikipedia.org/wiki/Samir_Azzouz ?

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 07:52 schreef DenniZZ het volgende:
Het opgezette plannetje is geslaagd!

Links laat hun vrienden van de Vara ( ) een paar kritische documentaires uitzenden over Verdonk en AHA, de linkse politici gaan er heel moeilijk over doen in de Kamer, moties van wantrouwen etc, men krijgt D66 ook nog zover om mee te doen en weet zo het Kabinet op de knietjes te krijgen. Goed gedaan hoor jongens. Consumentenvertrouwen in de economie is na 2000 niet meer zo hoog geweest, werkeloosheid is sterk afgenomen, criminaliteit gedaald, aantal immigranten nog nooit zo laag geweest maar nee hoor we hebben echt behoefte aan een stelletje linksen om de boel weer te verpesten

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 16:54 schreef maartena het volgende:
Het opegette plannetje.... jij ziet een links geheim complot ofzo?

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 15:53 schreef Monidique het volgende:

[..]

Volgens een van de bronnen: "Samir A. (18) is net als Mohammed B. geboren in Amsterdam uit Marokkaanse ouders. "

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 17:08 schreef klez het volgende:

[..]

Klopt. Ik kwam op een site terecht waar ze het blijkbaar over een hele andere Samir hadden. Mijn excuses.
Het verandert verder niets aan mijn stellingname overigens.

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 17:05 schreef moussie het volgende:

[..]

hihi .. vraag me af hoe het linkse complot Nawijn zover heeft gekregen om kamervragen te stellen

quote:

104 Teletekst vr 30 jun
***************************************
Verdonk:D66 is schuldig,niet ik

***************************************
` Minister Verdonk voelt zich niet
verantwoordelijk voor de val van het
kabinet.Na afloop van de ministerraad
zei ze dat er maar één schuldig is,en
dat is D66.Het kabinet viel gisteren
toen D66 de steun aan het hele kabinet
had ingetrokken.

Eerder zei VVD-fractieleider Rutte al
dat hij "woest" is over het optreden
van D66.CDA-fractievoorzitter Verhagen
vindt het onbegrijpelijk dat D66 op dit
moment uit het kabinet stapt.

De D66-leiders Van der Laan en Pechtold
leggen de schuld juist bij het CDA en
de VVD.Die hadden minister Verdonk
moeten offeren om door te gaan.
***************************************

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 17:53 schreef One_of_the_few het volgende:
Nadenken is veel te heftig voor ze

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 14:51 schreef One_of_the_few het volgende:

[..]

Bron: De Volkskrant

quote:

Klein nadeel is dat doorregeren alleen kan met gedoogsteun van de weinig stabiele Lijst Pim Fortuyn.

quote:

Op vrijdag 30 juni 2006 18:13 schreef PietPrak het volgende:
Maar wat heeft onze Rita eigenlijk de afgelopen jaren gedaan. Ze heeft toch alleen het beleid van Paars(Job Cohen) uitgevoerd? Voor de rest heeft ze toch weinig betekend?