quote:
Verkiezingen Groenland gewonnen door partij die geleidelijke onafhankelijkheid wil, na belofte van Trump om controle te nemen
Door Jacob Gronholt-Pedersen en Tom Little, Reuters
11 maart 2025
Samenvatting:
Onafhankelijkheid centraal thema na inmenging Trump
Trump noemt Groenland vitaal voor veiligheid VS en wil controle
Naleraq-partij wordt tweede, wil afscheiding van Denemarken bespoedigen
NUUK, Groenland, 11 maart (Reuters) - De pro-zakelijke oppositiepartij Demokraatit, die pleit voor een langzame aanpak richting onafhankelijkheid van Denemarken, heeft dinsdag de Groenlandse parlementsverkiezingen gewonnen. De verkiezingen werden gedomineerd door de belofte van de Amerikaanse president Donald Trump om controle over het eiland te verkrijgen.
Demokraatit behaalde 29,9% van de stemmen, een grote stijging ten opzichte van 9,1% in 2021. Ze bleef daarmee voor op de Naleraq-partij, die juist een snelle onafhankelijkheid nastreeft, met 24,5%.
Sinds Trump in januari aantrad, heeft hij meerdere malen gezegd dat Groenland – een semi-autonoom Deens gebied – essentieel is voor de nationale veiligheid van de VS, en dat hij het bij de Verenigde Staten wil voegen. Dit idee wordt door de meeste Groenlanders afgewezen.
Het grote eiland, met slechts 57.000 inwoners, bevindt zich middenin een geopolitieke machtsstrijd in het noordpoolgebied, waar smeltende ijskappen nieuwe scheepvaartroutes openen en natuurlijke hulpbronnen beter bereikbaar worden. Zowel Rusland als China hebben recentelijk hun militaire aanwezigheid in de regio versterkt.
"Mensen willen verandering... We willen meer bedrijvigheid om onze welvaart te financieren," aldus Jens-Frederik Nielsen, leider van Demokraatit en voormalig minister van industrie en mijnbouw.
"We willen morgen nog geen onafhankelijkheid, we willen eerst een stevige basis," vertelde Nielsen aan verslaggevers in Nuuk.
Hij zal nu gesprekken voeren met andere partijen om een regeringscoalitie te vormen.
De huidige regeringspartijen Inuit Ataqatigiit en Siumut, die ook voorstander zijn van een langzame overgang naar onafhankelijkheid, behaalden samen 36%, aanzienlijk minder dan de 66,1% in 2021.
"We respecteren de verkiezingsuitslag," schreef premier Mute Egede van Inuit Ataqatigiit op Facebook, eraan toevoegend dat hij openstaat voor coalitievoorstellen.
Groenland was een Deense kolonie en is sinds 1953 officieel een territorium van Denemarken. Het kreeg beperkte autonomie in 1979, met de oprichting van een eigen parlement, maar Kopenhagen behoudt controle over buitenlandse zaken, defensie en monetair beleid. Denemarken draagt jaarlijks bijna één miljard dollar bij aan de Groenlandse economie.
In 2009 kreeg Groenland het recht om via een referendum volledige onafhankelijkheid uit te roepen. Dit gebeurde echter nog niet, vanwege zorgen dat zonder Deense economische steun de levensstandaard drastisch zou dalen.
"Ik geloof sterk dat we binnenkort ons leven meer gaan baseren op wie we werkelijk zijn, onze eigen cultuur, taal, en eigen regelgeving – niet die van Denemarken," aldus Qupanuk Olsen, kandidaat van de pro-onafhankelijkheidspartij Naleraq.
Inge Olsvig Brandt, kandidaat van de regerende Inuit Ataqatigiit-partij, reageerde terughoudender:
"We hebben nu nog geen onafhankelijkheid nodig. We moeten eerst werken aan onze geschiedenis en heling van ons verleden, voordat we een volgende stap kunnen zetten."
Het stemmen was met een half uur verlengd bij sommige van de 72 stembureaus op het eiland, waar ongeveer 40.500 mensen stemgerechtigd waren. De definitieve opkomstcijfers zijn nog niet bekendgemaakt.
Trots van Inuit centraal
De uitgesproken interesse van Trump heeft de status quo door elkaar geschud en maakte onafhankelijkheid tot het belangrijkste verkiezingsthema, mede door een groeiende trots van de inheemse Inuit-bevolking op hun eigen cultuur.
Tijdens het laatste verkiezingsdebat maandagavond bij staatsomroep KNR verklaarden leiders van de vijf huidige parlementaire partijen unaniem dat ze Trump niet vertrouwen.
"Hij probeert ons te beïnvloeden. Ik begrijp dat burgers zich daardoor onzeker voelen," zei Erik Jensen, leider van de regeringspartij Siumut.
Volgens een peiling uit januari steunt een meerderheid van Groenlanders onafhankelijkheid, maar er bestaat verdeeldheid over het juiste moment.
Aanvankelijk draaide de verkiezingscampagne vooral om frustratie over historisch onrecht door Denemarken, volgens Julie Rademacher, consultant en voormalig adviseur van de Groenlandse regering.
"Maar recentelijk lijkt angst voor Amerikaans imperialisme groter geworden dan de woede tegen Denemarken," aldus Rademacher.
Reuters sprak met meer dan twaalf inwoners van Nuuk, die allemaal voor onafhankelijkheid zijn, maar bezorgd zijn dat een snelle overgang de economie zou schaden en de verzorgingsstaat, zoals gratis gezondheidszorg en onderwijs, in gevaar zou brengen.
"We willen duidelijk geen onderdeel worden van de VS, vanwege gezondheidszorg en Trump," zei Tuuta Lynge-Larsen, een bankmedewerker uit Nuuk. "Deze verkiezing is extra belangrijk. We zitten niet te wachten op deze aandacht."
Beloften van investeringen
Trump sloot aanvankelijk het gebruik van militair geweld om Groenland onder controle te brengen niet uit, wat bij veel Groenlanders tot onrust leidde. Later temperde hij die uitspraak, zeggend dat hij de wil van de lokale bevolking zou respecteren en miljarden zou investeren als ze bij de VS zouden aansluiten.
Premier Egede heeft benadrukt dat Groenland niet te koop is en pleitte voor een brede coalitie die weerstand biedt aan externe druk. In een interview met de Deense omroep DR noemde hij het aanbod van Trump respectloos en sprak hij zich uit voor samenwerking met andere landen.
De Deense premier zei eveneens dat Groenland niet te koop is, maar benadrukte dat het aan de Groenlanders zelf is om over hun toekomst te beslissen.
Alle zes de grote politieke partijen in Groenland steunen onafhankelijkheid, maar verschillen van mening over hoe en wanneer dit gerealiseerd moet worden.
De Naleraq-partij, voorstander van snelle onafhankelijkheid, groeide in aanloop naar de verkiezingen, mede door Amerikaanse belangstelling en nieuwe beschuldigingen aan het adres van Denemarken over historische uitbuiting van Groenlandse grondstoffen.
Naleraq denkt dat Amerikaanse interesse Groenland juist sterker maakt bij onderhandelingen met Denemarken, en wil binnen vier jaar via een stemming overeenstemming bereiken met Kopenhagen over afscheiding.
Bron: Reuters, originele artikel gepubliceerd op 11 maart 2025.