Provincie legt Tata Steel WEER dwangsom op en dreigt met sluiting #2

quote:

Provincie legt Tata Steel alweer dwangsom op en dreigt met sluiting

Tata Steel krijgt een derde en mogelijk laatste dwangsom opgelegd voor de twee zeer vervuilende kooksfabrieken op het terrein. De kooksfabrieken produceren met enige regelmaat zogeheten rauwe kooks, wat voor veel overlast en schadelijke uitstoot zorgt. Twee eerdere dwangsommen hadden weinig effect, en voor de provincie begint de maat vol te raken. Als Tata Steel niet op korte termijn stappen zet om rauwe kooks helemaal te voorkomen, kan de vergunning voor de kooksfabrieken ingetrokken worden.



Bij de kooksfabrieken van Tata Steel - er zijn er twee - worden kooks (of 'cokes') gemaakt van kolen. Kooks worden gemaakt door vermalen steenkool te verhitten. Daardoor ontstaat een zuiverdere brandstof, die op verschillende manieren worden ingezet in het staalproces.

Volgens Tata Steel is dat een complex proces. Soms ontstaan er zogeheten 'ongare kooks'. Dat gebeurt als de oven waarin de kooks gemaakt worden, niet gelijkmatig verwarmt. Rauwe of ongare kooks zorgen voor stankoverlast voor de omgeving, omdat er methaan en teer vrijkomt bij het proces.

Maatregelen
Tata Steel geeft zelf aan dat ze maatregelen hebben genomen om het ontstaan van rauwe of ongare kooks te beperken, maar dat het niet mogelijk is om het volledig te voorkomen. De provincie erkent dit in een eigen onderzoek naar de vergunning voor de kooksfabrieken. Onderzoekers gaven daarin al aan dat het zeer moeilijk is voor Tata Steel om de vergunning na te leven.

De kooksfabrieken zijn roemrucht: ze worden gezien als de grootste overlastgevers in de regio. Naast geuroverlast stoten de twee fabrieken ook de meeste kankerverwekkende PAK's uit. Verschillende partijen, waaronder de Dorpsraad Wijk aan Zee en milieuorganisaties, sturen al langer aan op de vervroegde sluiting van een van de twee kooksfabrieken. Over dat voorstel werd onlangs gestemd in de Tweede Kamer, maar de motie kon niet op een meerderheid rekenen. Tata Steel zelf wil de fabriek pas in 2035 te sluiten.

https://www.nhnieuws.nl/n(...)-dreigt-met-sluiting

quote:

Elke dag voordat José gaat slapen kijkt ze hoe de windrichting is. "Als die ongunstig is, slaap ik met de ramen dicht, tegen mijn zin in." Bij de aanschaf van haar woning achttien jaar geleden had ze er nooit rekening mee gehouden overlast van de staalfabriek te ondervinden.

https://www.nhnieuws.nl/n(...)die-zo-schadelijk-is

quote:

_{Gisteren om 18:57}



De drie energiecentrales van Vattenfall bij Tata Steel zijn van cruciaal belang voor het bedrijf. Als de eis van Extinction Rebellion om ze te sluiten, wordt gehonoreerd, heeft de staalfabriek een zeer groot probleem.

Een dikke transportbuis, waar een Volkswagenbusje doorheen kan rijden, transporteert de overtollige industriegassen van Tata Steel naar de Vattenfallcentrales. Daar worden ze benut als brandstof voor de productie van elektriciteit.

Het geïntegreerde staalcomplex van Tata Steel in IJmuiden bestaat uit fabrieken en installaties die allemaal nodig zijn om staalrollen te maken uit ijzererts en steenkool. Hier is veel energie voor nodig. Veruit het meeste komt uit de steenkool. Daar wordt niet alleen cokes van gemaakt, maar ook wordt er in de twee cokesfabrieken gas uit gewonnen dat ook als brandstof kan dienen. Dit cokesovengas wordt vooral benut in de Warmbandwalserij, waar decimeters dikke, gloeiendhete staalplakken in een fabriek van een kilometer lang gaandeweg steeds platter en langer worden gewalst, tot een opgerolde plak staal die soms zo dun is als een muntstuk. Met aardgas en cokesovengas wordt deze warmbandwalserij van de benodigde hitte en energie voorzien.

Ook is er oxygas uit de Oxystaalfabriek en hoogovengas, dat uit de twee hoogovens wordt teruggewonnen. Dit gas is van een lagere calorische waarde, maar toch van belang voor de ’energiebalans’ van het hele bedrijf. Tijdelijke overschotten van cokes- en hoogovengas worden opgeslagen in enorme gashouders op het terrein, en later benut voor de Warmbandwalserij en de hoogovens.

Vaak blijft er dan nog steeds gas over, waar Tata Steel van af moet. De drie energiecentrales van Vattenfall, eentje op en twee pal naast het terrein van de staalgigant, spelen hier een belangrijke rol in. Zij nemen dit overschot af en leveren het in de vorm van elektriciteit weer terug aan het bedrijf. De centrales leveren ook stroom aan het openbare net.

De drie Vattenfallcentrales bij Tata stoten door het verbranden van oxy-, cokes- en hoogovengas bijna net zoveel CO2 uit als de fabriek zelf: rond zes miljoen ton per jaar. Voor deze emissies is Tata Steel verantwoordelijk, als leverancier van de brandstof. Dat betekent dat Tata jaarlijks voor de uitstoot van zo’n 12,5 miljoen ton CO2 wordt aangeslagen door de overheid.

Vallen de drie centrales weg, dan moet Tata enorme hoeveelheden cokesgas en hoogovensgas gaan affakkelen. Dit is een vervuilende activiteit die veel ongezonde uitstoot tot gevolg heeft en die altijd moet worden gemeld bij de omgevingsdienst.

© https://www.haarlemsdagblad.nl/cnt/dmf20230203_68280095

quote:

Op zaterdag 4 februari 2023 10:43 schreef michaelmoore het volgende:

[..]
Beter ASML dan zo een smerig kanker bedrijf als TATA aan onze Noordzeekust
Al nemen ze alle milieuinspecteurs in dienst , het zal echt niet veranderen aan de fijnstof en smeerboel
Al kopen ze heel FOK op het blijft een smeerboel aan zee
https://www.nrc.nl/nieuws(...)-tata-steel-a4148391

https://nos.nl/artikel/24(...)en-contante-betaling

afbeelding

quote:

Op woensdag 8 februari 2023 16:57 schreef michaelmoore het volgende:
https://www.telegraaf.nl/(...)fte-tegen-tata-steel

alweer een aangifte en straf
sluiten die smerige bedrijf

quote:

Op woensdag 8 februari 2023 21:18 schreef michaelmoore het volgende:
De boete is voor TATA een lachertje maar het gaat om de vaststelling dat TATA een heel erg smerig en kankerverwekkend bedrijf is dat gesloten moet worden

Geldboete van 110.000 euro voor Tata Steel IJmuiden B.V.

quote:

_{Vandaag om 11:00}

* IJMUIDEN

De provincie plaveit de weg naar de bouw van Tata Steel tot groene staalfabriek. Verkorte vergunningprocedures moeten ervoor zorgen dat er snel kan worden begonnen met de bouw van nieuwe installaties, zodat de oude, vervuilende Kooks- en Gasfabriek 2 en Hoogoven 7 vóór 2030 dicht kunnen.

<sub>Tata Steel-werknemers aan het werk bij de vervuilende Kooks- en Gasfabriek 2, die voor 2030 dicht kan in de huidige opzet.

© Archieffoto EPA</sub>

Tata Steel heeft anderhalf jaar geleden bekendgemaakt dat de fabriek wil overstappen van de productie van staal met steenkool naar staalproductie op groen geproduceerd waterstof. Er werd destijds al door de fabriek voorzien dat de vergunningenprocedures tijdrovend zouden zijn en roet in het eten konden gooien voor het voornemen om in 2030 deel over te schakelen op nieuwe installaties.

Projectbesluit
Om tijd te winnen, heeft de provincie gekozen voor een ’projectbesluit’. Daarmee worden alle gebruikelijke procedures samengevoegd en gecoördineerd door de provincie. Zo wordt voorkomen dat de IJmondgemeenten Velsen, Beverwijk en Heemskerk, die alledrie een bestemmingsplan hebben dat zou moeten worden aangepast, dit moeten doen.

Milieu Effect Rapportage



Terwijl de provincie de kaders voor ruimtelijke ordening regelt, worden gelijktijdig de procedures voor de vergunningen doorlopen die Tata Steel aanvraagt en waarvoor de provincie Noord-Holland voor het grootste deel het bevoegd gezag is. De provincie coördineert ook de samenwerking met Rijkswaterstaat, het bevoegd gezag voor de watervergunningen. Tijdens de voorbereiding voor de aanvraag van de vergunningen wordt een Milieu Effect Rapportage (MER) opgesteld, dat is bedoeld om het milieubelang volwaardig mee te wegen bij de plannen en besluiten.

Procedure is gestart

De procedure is nu gestart met de publicatie van de ‘Kennisgeving Voornemen en Voorstel tot Participatie (KVVP)’ en de daarbij behorende documenten.

Waterstof

Tata Steel zal van de productie met steenkoolgestookte hoogovens overstappen op Direct Reduced Iron (DRI)-technologie, die draait op aardgas en in latere fase ook op waterstof. De eerste stap naar groen staal is het project Heracless-Groen Staal. Dit project moet vóór 2030 zijn gerealiseerd.

Lees ook: > Bruine stofwolk bij Tata? Dat mag, want die staat niet in de vergunning

_{Een bruine stofwolk ontsnapt uit een hoogoven bij Tata Steel. Dat mag.}

Door een combinatie van DRI-technologie met elektrische ruwijzerovens wordt staal op basis van gas geproduceerd ter vervanging van staalproductie in traditionele hoogovens en kooks- en gasfabrieken op basis van kolen. De bouw van de nieuwe installaties gebeurt op het terrein van Tata Steel.

Tata regelt ’participatie’ omwonenden

Omwonenden, die kritisch staan tegenover de huidige fabriek maar ook tegenover de toekomstplannen, kunnen hun mening geven. De regie hiervoor is geheel bij Tata Steel neergelegd. Tata heeft een zogeheten participatieplan gemaakt, waarin de momenten staat waarop kan worden meegepraat over de plannen.



’Naar een duurzaam en toekomstbestendig bedrijf’

Jeroen Olthof, gedeputeerde Leefomgeving, Milieu en Gezondheid: ,,De provincie Noord-Holland vindt het belangrijk dat Tata Steel transformeert naar een duurzaam en toekomstbestendig bedrijf, als daardoor de omgeving schoner en gezonder wordt. De provincie draagt bij aan een voortvarend en zorgvuldig proces voor een projectbesluit over Heracless-Groen Staal, de eerste stap naar groen staal. Ik roep iedereen op om een mening te geven over de plannen voor het project Heracless-Groen Staal.”

Lees ook: > Milieucamera op cokesfabriek van Tata Steel gaat automatisch verboden stofwolken herkennen

Tijdpad

De komende weken kan ieder kennis nemen van de plannen en inbreng leveren in het kader van participatie. Na de zomer dit jaar stelt Tata Steel een MER en vergunningaanvraag op. De provincie stelt het ontwerp-projectbesluit en de ontwerp-vergunningen in 2024 op, die naar verwachting begin 2025 definitief worden afgerond. Daarna volgt een beroepsprocedure bij de Raad van State. Naar verwachting kan in 2026 het projectbesluit onherroepelijk zijn.

De eerste meepraatsessies zijn al de komende drie maanden. Tata Steel inventariseert dan de meningen van omwonenden en belangstellenden over de plannen. In de maanden daarna, tot eind van het jaar, zijn er weer participatiemogelijkheden.



Links naar documenten

Op de volgende websites kunnen de plannen worden gelezen. Hier vind je ze bij de provincie Noord-Holland. Van Tata Steel staat ze op deze plek online. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft het hier gepubliceerd.

Betekenis documenten

Er zijn vier documenten die samen de start vormen van de projectprocedure en in samenhang met elkaar gelezen moeten worden. Dit betreft de volgende documenten die hier te vinden zijn.

Kennisgeving Voornemen en Voorstel Participatie (KVVP) - In dit document wordt een korte kennisgeving gegeven over het voornemen Heracless-Groen Staal en over de participatie.

Notitie Voornemen Heracless–Groen Staal - Deze notitie beschrijft wat het voornemen van het project Heracless-Groen Staal precies inhoudt, waarom het project belangrijk is en wat de benodigde procedures zijn.

Participatieplan Heracless-Groen Staal - In het participatieplan staat hoe Tata Steel omgeving en belanghebbenden betrekt bij het project Heracless-Groen Staal en hoe, waar en wanneer u kunt participeren.

Werkwijze participatie projectbesluit Heracless-Groen Staal - In dit document staat in detail wat de rolverdeling is tussen de provincie Noord-Holland en Tata Steel bij de participatie en hoe de provincie Noord-Holland haar rol hierbij invult.

Lees ook: > Gedeputeerde Jeroen Olthof waarschuwt: ’Er is straks een groen Tata of geen Tata meer’

© https://www.haarlemsdagblad.nl/cnt/dmf20230322_35997856

quote:

Ik neem aan dat TATA jou goed betaald om hun milieu- en gezondheidschade te verkopen als heilzaam voor de samenleving

quote:

_{Vandaag om 18:46}

Hoe kan het? Op de dag dat het RIVM bekend maakt dat in het stof dat neerdaalt in woonwijken dicht bij Tata Steel nog evenveel paks zitten als bij vorige metingen, meldt de staalfabrikant dat ze de emissie van deze kankerverwekkende stof met 50 procent heeft gereduceerd.

Tata Steel schrijft in een verklaring: ,,Wij willen onze uitstoot verder verminderen, de overlast die mensen ervaren verder terugbrengen en zorgen zo veel als mogelijk wegnemen. En wij snappen dat mensen naar ons kijken als het gaat om een schonere leefomgeving.’’

Marco Workel, directeur Health, Safety, Security & Environment bij het bedrijf wees in een persgesprek naar de opmerking van het RIVM dat er ook andere bronnen zijn van de vervuilingen in de IJmond: scheepvaart, afvalverbrandingsinstallaties, luchtvaart... ,,Ik vind het lastig om een mening over het rapport te geven. Het lijkt alsof er niks is veranderd. Mensen maken zich zorgen, dat begrijp ik goed. Maar dat er niks is veranderd, is volgens ons niet het geval.’’

Effecten

Tata Steel stuurde op hetzelfde moment als de presentatie van het RIVM een eigen rapport naar de ministeries van Economische Zaken & klimaat, Infrastructuur & Waterstaat en de provincie Noord-Holland. Een onderzoek naar de verwachte effecten op de omgeving van de overstap naar groene staalproductie op het gebied van emissies per 2029 en 2035. In het rapport staan ook de effecten (volgens Tata) van het in 2021 gestarte project om de uitstoot van geur, stof en geluid terug te dringen (Roadmap Plus). ,,Het gaat hier om emissies, uitstoot. Niet om depositie of immissie, waar het in het rapport van het RIVM over gaat’’, zei Marco Workel.

Hij wijst op een aantal maatregelen die grotendeels dit jaar worden genomen en die de uitstoot van gevaarlijke stoffen verder zouden reduceren. Onder andere een gigantische installatie bij de Pelletfabriek moet verminderen, extra afzuiginstallaties bij de Hoogovens en Staalfabriek en een windscherm bij de grondstofopslagen. Maar op de belangrijke vraag - waarom zijn de volgens Tata Steel behaalde emissiereducties niet terug te vinden in het depositie-onderzoek van het RIVM - blijft het stil. ,,Dat is het moeilijke, ik heb het antwoord niet.’’

Bénédicte Ficq

Advocaat Bénédicte Ficq, die in 2021 namens honderden mensen aangifte tegen Tata Steel deed bij het Openbaar Ministerie in Amsterdam, noemt de reactie van Tata Steel zorgwekkend. ,,En een grote schande bovendien. De meetresultaten van het RIVM zijn heel duidelijk: er is in de omgeving niks ten goede veranderd. En de onderzoekers wijzen naar Tata. Er is niet zomaar ineens een andere bron van giftige stoffen bijgekomen. Als je in Nederland hoefgetrappel hoort, weet je dat er een paard aankomt. En niet een zebra.’’

_{Bij de Pelletfabriek wordt een installatie gebouwd die de uitstoot van lood, zware metalen en stof moet verminderen.}

© https://www.haarlemsdagblad.nl/cnt/dmf20230328_67612046

quote:

Op dinsdag 28 maart 2023 23:38 schreef Starhopper het volgende:

[..]
Heb je aandelen van Tata?

quote:

Op maandag 24 april 2023 16:17 schreef michaelmoore het volgende:

[..]
Die Indiase Multimiljonair moet zijn eigen land gaan vervuilen
Niet onze noordzeekust

RATAN TATA
[ afbeelding ]
[..]

quote:

Onafhankelijk onderzoek

De overheid moet veel dichter op het proces zitten en beter bewaken wat er allemaal op het Tata Steel-terrein gebeurt, vinden de omwonendenclubs. „Wij vragen de Omgevingsdienst om volledig en onafhankelijk onderzoek uit te voeren, de data van Tata te verifiëren en plannen door te rekenen op basis van de nieuwe en gekalibreerde uitkomsten.”

Gezondheid op één

Dit zijn randvoorwaarden, maar er zijn ook nog vijf eisen. „Wij vragen het bevoegd gezag (de provincie Noord-Holland) en dus onze overheid om gezondheid nu echt op één te zetten, mensen- en kinderrechten voorop te stellen en bovenstaande randvoorwaarden onderdeel te maken van de kaders en maatwerkafspraken en alle voortvloeiende procedures.”

quote:

_{26 april 2023, 06.30 uur · Aangepast 08.58 uur · Door Thomas Jak}

Na vernietigende rapporten van het RIVM en de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) wordt er met argwaan naar Tata Steel IJmuiden gekeken: hoe zit het met de beloofde verbeteringen van het bedrijf? Ondertussen bouwt de staalgigant gestaag door aan verschillende grote filterinstallaties en andere verbeteringen op het terrein, waarvan de resultaten voor de omgeving echter niet altijd direct voel- en zichtbaar zijn.

De kritiek aan het adres van Tata Steel na rapporten van het RIVM en van de OvV is niet mals. Jarenlang is er, door het bedrijf en ook door de overheden, te weinig gedaan om de gezondheid van burgers te beschermen. En grof stof dat rond Tata Steel neerdaalt, bevatte in 2022 nog even veel giftige hoeveelheden kankerverwekkende PAK-stoffen en metalen, als in 2020.

Vanwege die pijnlijke conclusies vroeg D66-kamerlid Kiki Hagen vorige week aan Tata Steel-directeur Hans van den Berg of hij naar het parlement kon komen. Ze gaf hem een lijst met vragen over Tata Steel en de gezondheid in de omgeving. Die lijst was opgesteld door verschillende omwonenden van het bedrijf. Tata Steel-directeur Van den Berg beloofde die vragen publiekelijk te beantwoorden.

Roadmap Plus

Tata Steel wijst ter verdediging telkens op de zogenaamde Roadmap Plus. Tussen 2020 en 2025 is er een heel scala aan maatregelen om stof, lawaai en stank rondom het staalbedrijf tegen te gaan. Op deze interactieve kaart is te zien wat er gebeurd is, gebeurt en te gebeuren staat.

Zo werkt Tata aan een kilometer lang doek dat de verspreiding van giftig grof stof moet tegengaan. Later dit jaar gaat er ook aan een nieuwe installatie in bedrijf dat fijnere stofdeeltjes uit de lucht moet houden.

Niet genoeg

FrisseWind, de stichting die zich inzet voor een gezonde IJmond, vindt dat Tata Steel met méér oplossingen moet komen. Zij zijn van mening dat de korte termijnplannen uit de Roadmap Plus en de lange termijnoplossingen uit het Groen Staal-plan niet voldoende zijn.

"Natuurlijk zijn we heel blij met de installatie en de investeringen van Tata aan de pijp, maar voor de directe omgeving en onze gezondheid is de uitstoot van diffuse en lage bronnen het belangrijkst", laat Sanne Walvisch van FrisseWind weten.

Dat en meer komt ook naar voren in een bericht dat de stichting zondag naar buiten bracht. De brief is een reactie op het eerste deel van de vergroeningsplannen en niet specifiek op de installatie van de filter bij de Staalfabriek uit de video. Omwonenden konden reageren op de vergroeningsplannen bij en rond bijeenkomsten in Beverwijk, Wijk aan Zee en Velsen in de afgelopen weken.

"De uitstoot van grof stof, fijnstof en zeer zorgwekkende stoffen moet terug naar bijna 0", stelt FrisseWind in een eisenpakket met daarin acht randvoorwaarden en vijf verzoeken.

Zo vindt de stichting dat de vervuilende kooksfabriek 2 al in 2025 dicht moet, in plaats van Tata's beloofde jaartal van 2030. Kooksfabriek 1 moet volgens de stichting in 2030 de deuren sluiten. Volgens de huidige plannen van Tata zal dat pas jaren later gebeuren.
Lees hier de volledige brief.

quote:

<sub>14 mei 2023, 06.43 uur · Aangepast 07.36 uur · Door Bart van Zutphen

NH Nieuws</sub>

IJmond IJzersterk bestaat uit een aantal prominente IJmonders, die de handen ineengeslagen hebben en zich opwerpen zich op als bemiddelaar tussen de staalfabriek en de criticasters. "Wij ergerden ons aan de vaak eenzijdige negatieve berichtgeving over Tata in de pers, we vonden dat uit balans. Toen zijn we met een paar bekenden bij elkaar gaan zitten en hebben we de stichting IJmond IJzersterk opgericht", vertelt Moonen.

Naast hem zijn de Adrie Winkelaar en Luuk Klaassen lid van het bestuur. Ze willen met iedereen in gesprek gaan en trachten op een positief kritische manier bij te dragen aan de ontwikkelingen op weg naar een groene productie van staal. "Je leest alleen maar de verhalen van activisten, de mensen die tevreden zijn in de IJmond hoor je veel minder, terwijl dat er meer zijn, blijkt uit cijfers", denkt Moonen.

Belangrijk in het gebied

Het initiatief komt ook voort uit de overtuiging dat de staalfabriek van groot belang is geweest voor de sociaal economische ontwikkeling van de IJmond. "We kennen natuurlijk allemaal de verhalen van Hoogoven families, zonen, vaders en grootvaders die allemaal hun brood verdienden in de staalfabriek", zegt Moonen die verder enthousiast vertelt over het sociale beleid waar het bedrijf om bekend stond, met name vroeger, geeft hij toe.

De voorbeelden die hij noemt zijn bekend: de inkoopcoöperatie waar het personeel met korting spullen kon kopen in Hoogovenwinkel De Gieteling, het verenigingsleven dat in de IJmond bloeide dankzij het geld dat met de productie van staal verdiend werd. IJmond IJzersterk vindt het onterecht dat er in de media zoveel aandacht is voor de negatieve kanten van het megabedrijf.

IJmond ongezonder zonder Tata

IJmond IJzersterk bestrijdt niet dat de staalfabriek in het dichtbevolkte gebied gezondheidsproblemen veroorzaakt. Maar benadrukt daarnaast dat uit onderzoek blijkt dat de gemiddelde levensverwachting in de IJmond ongeveer vijf jaar hoger is dan die in bijvoorbeeld Limburg.

En volgens Wim Moonen zou de gezondheidssituatie in de IJmond niet verbeteren als Tata zou sluiten maar verslechteren. "Sluitingen van grote bedrijven in bijvoorbeeld Engeland laten zien dat de kansarmoede en werkloosheid die dat met zich meebrengt tot veel meer gezondheidsproblemen kunnen leiden", aldus Moonen. Vandaar dat zijn stichting zich inzet voor een IJmond met een staalfabriek, maar dan wel een hele schone.

'' Dat ik er gewerkt heb, betekent niet dat ik niet kritisch kan zijn"
_{Wim Moonen, IJmond IJzersterk}

Schoolbezoeken

IJmond IJzersterk pleit er in haar nieuwste publicatie voor dat Tata actief jongeren gaat betrekken bij de toekomst. "Op informatie en inloop avonden zie je vooral vijftigers, terwijl de gesprekken gaan over de toekomst waar vooral twintigers en dertigers mee te maken krijgen", zegt Moonen. Zijn stichting wil dat Tata zich actief gaat inzetten voor jongerenparticipatie, bijvoorbeeld door het organiseren van schoolbezoeken door medewerkers.

Tata activisten

Op de vraag hoe ze gaan voorkomen dat IJmond IJzersterk beschouwd wordt als een lobbyclub van de staalfabriek geeft Moonen toe dat dat in de praktijk wel moeilijk blijkt te zijn. "Veel activisten willen niet eens met ons praten, we proberen het wel, maar het is al een paar keer geweigerd", vertelt Moonen.

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat Moonen niet bepaald een onbeschreven blad is als het om Tata steel gaat. Hij werkte zelf dertig jaar op de research afdeling van de staalfabriek, maar vindt dat zelf eerder een pre om mee te denken over een groene toekomst. "Dat ik er gewerkt heb, betekent niet dat ik niet kritisch kan zijn, ik beschik over inzichten en kennis die mijn oordeel juist gewicht geven", zegt hij licht geïrriteerd. Hij haast zich te melden dat het bestuur de stichting uit eigen zak bekostigt. "Juist om de schijn van belangenverstrengeling te vermijden."

Plannen

De stichting kiest voorlopig voor rustig bouwen op de achtergrond. Gesprekken voeren, lobbyen en deelnemen in participatie trajecten. Maar er is ook een enkel meer concreet plan vertelt Moonen niet zonder trots: "We willen een haalbaarheidsstudie laten uitvoeren naar een Hightech Campus in de IJmond", zegt hij, "we proberen de IJmond gemeenten over te halen dat te financieren. Heemskerk is al akkoord, in Velsen ligt het op tafel en in Beverwijk zijn we er mee bezig."

De Hightech Campus zou een plek moeten worden waar midden- en kleinbedrijf, studenten en Tata steel nieuwe technieken ontwikkelen en uitwisselen. Maar belangrijkste wapen in de strijd voor een groene en duurzame IJmond blijft voor de stichting IJmond IJzersterk het gesprek. "Met vóór en tegenstanders", benadrukt Moonen.

quote:

Groen licht voor Tata’s groene staal; provinciale staten lijken akkoord met snelle procedure

_{Bart Vuijk Vandaag om 18:30}



* HAARLEM

Waarschuwingen van Greenpeace en omwonenden ten spijt, lijken Provinciale Staten van Noord-Holland in meerderheid akkoord te gaan met het toepassen van een versnelde ambtelijke procedure voor het groenstaalplan van Tata Steel.

Dat bleek tijdens een commissievergadering die maandag plaats had in Haarlem. De regeling waar Provinciale Staten over moeten beslissen, de provinciale coördinatieregeling, kwam zelf nauwelijks ter sprake. Bijna alle partijen hadden de mond vol over de beroerde milieuprestaties van de fabriek en de onzekerheid van de plannen van de Indiase staalproducent met de fabriek in IJmuiden.

Halvering staalproductie

Gedeputeerde Jeroen Olthof hield de Statenleden bij de les door te stellen dat de provinciale overheid niet gaat over door sommige partijen gewenste zaken als een halvering van de staalproductie. Ook gaat de provincie niet over het invoeren van WHO-adviesnormen voor gevaarlijke emissies. Er lag maar een ding op tafel, en dat was de provinciale coördinatieregeling. Deze opmerking was tegen het zere been van Statenlid Ines Kostic van Partij voor de Dieren. Zij wierp de gedeputeerde toe dat hij als ’bevoegd gezag’ over Tata Steel best meer kan doen om de fabriek tot betere milieuprestaties te dwingen.

Beroepsmogelijkheid

Omdat het groenstaalplan van Tata Steel een stevige vermindering van allerlei giftige emissies en ook CO2 belooft, is deze regeling hiervoor ingezet, die een van de twee beroepsmogelijkheden van milieugroeperingen en omwonenden weghaalt. Ze kunnen niet meer naar de rechter, maar alleen nog naar de Raad van State als ze bezwaar willen maken tegen de Tata-plannen.

Kooksfabriek 2

Greenpeace-woordvoerder Willem Wiskerke vindt dat er wel degelijk een groot risico in de plannen schuilt. Om te beginnen wil Tata Steel nog tot zeker 2029 voortproduceren op de huidige, sterk vervuilende wijze. Dat gaat niet lukken, voorspelde Wiskerke.

Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft vorig jaar een derde serie dwangsommen afgekondigd voor gevaarlijke, kankerverwekkende roetuitstoot van de beide cokesfabrieken. Van de maximaal 15 dwangsommen van een ton zijn er al drie verbeurd en er zitten er mogelijk nog vier in de pijplijn.

Financieel drijfzand

Je kunt er volgens Wiskerke daarom op wachten totdat de Omgevingsdienst na de vijftiende dwangsom de cokesfabrieken zal sluiten. Tata zegt zelf dat de inkomsten uit de cokesproductie nodig zijn voor de vergroeningsplannen. Dat geldt vooral voor de goedkope energie uit de cokesgasproductie. Daarom voorziet Wiskerke dat de groenstaalplannen op financieel drijfzand zijn gebaseerd, mochten deze fabrieken als gevolg van herhaaldelijke overtredingen van de milieuregels moeten sluiten.

Gedeputeerde Olthof wilde hier niet op vooruitlopen. Hij vindt het onwenselijk om het handhavingstraject te vermengen met de besluitvorming over het groenstaalplan.

’Onduidelijke plannen’

Omwonenden spraken tegen Provinciale Staten hun bezorgdheid en ergernis uit over de volgens hun onduidelijke plannen van Tata. Dorpsraad Wijk aan Zee wil dat de productie wordt gehalveerd; direct milieuwinst. Olthof zei dat de provincie dit niet kan afdwingen.

De commissie die maandag vergaderde, heeft geen beslissingsbevoegdheid. Provinciale Staten zullen nog in een plenaire vergadering over de coördinatieregeling besluiten.

quote:

Op donderdag 18 mei 2023 11:46 schreef Rostrup het volgende:

[..]
Wat een propaganda. Die kankerfabriek (letterlijk) houdt zich al decennia niet aan de regels en roept al decennia dat er van alles gaat verbeteren, ook nu weer. Overigens mag de regering wel miljarden subsidies gaan verstrekken, want anders kan het niet uit: dan heb je dus geen goed business model.

quote:

_{10 juni 2023, 12.00 uur · Door Bart van Zutphen}

Hoogoven 6 wordt grondig gerenoveerd en gemoderniseerd. Het is de laatste keer dat de steenkooloven een grote beurt krijgt voordat Tata Steel overschakelt op het gebruik van het veel schonere waterstof voor de productie van staal. Met de renovatie is een investering van tientallen miljoenen euro's gemoeid. "De omgeving zal minder last hebben van uitstoot als de vernieuwde Hoogoven eind augustus in gebruik genomen wordt", verwacht Frank Kerkhoven van Tata Steel.

"Voor ons is dit een heel grote gebeurtenis" zegt Bram Nugteren bedrijfschef van het project. "De laatste keer dat hoogoven 6 zo grondig werd opgeknapt was in 1985 en we doen het nu voor de laatste keer want we gaan over op staal maken met waterstof".

De grote beurt wordt aangegrepen om ook een paar verbeteringen aan te brengen die de oven schoner moeten maken, zo krijgen de drie aftap gaten waardoor het vloeibaar ijzer de oven verlaat, extra afzuigpunten, zogenoemde smidsekappen. En ook de top-vulinrichting die nodig is om erts in de hoogoven te storten, krijgt een extra voorziening om de uitstoot van stof terug te dringen.

"De oven was aan het eind van zijn latijn en we moeten nog even wachten tot de nieuwe fabrieken klaar zijn"
_{Frank Kerkhoven, senior user hoogoven project}

Als Bram Nugteren over de renovatie praat begint zijn gezicht te stralen. "Het is mijn hobby", zegt hij. "Hoogoven 6 is al een van de best presterende ovens ter wereld. We gaan hem nog beter maken", zegt een trotse Nugteren die al zijn hele werkzame leven bij de staalfabriek in dienst is.

Investeren in oude techniek

De renovatie van hoogoven 6 kost enkele tientallen miljoenen euro's, vertelt Frank Kerkhoven, die als 'senior user' bij het project betrokken is. Hij geeft toe dat het jammer is dat er nog zo'n groot bedrag in oude techniek geïnvesteerd moet worden, maar legt uit dat dat niet anders kan."De oven was aan het einde van zijn latijn, hij was op. En we moeten nog even wachten tot de nieuwe fabrieken klaar zijn, dat wordt 2030 of iets later. Tot die tijd moeten we toch blijven produceren, de klanten rekenen op ons", aldus Kerkhoven.

Megaproject

Het project om hoogoven 6 weer als nieuw te maken duurt in totaal vijf maanden en er zijn ongeveer duizend mensen bij betrokken. De oven wordt volledig gestript. De wanden van de oven zijn bekleed met vuurvast materiaal. Dat moet allemaal verwijderd worden. Daarna wordt de wanden en de vloeren opnieuw bekleed. Naar verwachting is het project eind augustus afgerond. Dan wordt de vernieuwde hoogoven 6 voor het eerst weer opgestart.

Die eerste keer dat een gerenoveerde of een nieuwe oven wordt opgestart, is een heel spannende gebeurtenis, vertellen beide mannen. Pas als de oven voor het eerst tot een werktemperatuur van vijftienhonderd graden wordt opgestookt en er gaat dan niets mis, dan weet je dat het project geslaagd is. Deze spannende happening zetten we voor eind augustus in de agenda.

Minder overlast

Frank Kerkhoven verwacht dat de omgeving gaat merken dat er iets veranderd is als hoogoven 6 eind augustus weer in gebruik genomen wordt. "Ik denk dat bewoners in de omgeving van Tata zullen merken dat we minder emissies hebben. Ze zullen minder rookwolken boven de hoogoven zien. Wat ze misschien niet zullen zien, maar misschien wel zullen merken is dat we minder emissie via de top-vulinrichting zullen hebben. Dat scheelt stof en gas in de lucht."

quote:

Op zaterdag 10 juni 2023 16:03 schreef Cupfighter het volgende:

[..]
Ja we weten dat je aandelen hebt daar, stop maar met onzinnige verkooppraatjes van deze vervuiler

quote:

_{16 juni 2020, 23.00 uur · Aangepast 18 juni 2020, 15.11 uur · Door Maaike Polder}

BEVERWIJK - Het aantal mensen met longkanker in Beverwijk is fors hoger dan in andere gemeenten, bleek vandaag uit een onderzoek van de GGD Kennemerland. Vingers wezen meteen naar Tata Steel. NH Nieuws vraagt longarts Pauline Dekker en de GGD om verduidelijking.

_{NH Nieuws}

Het gepubliceerde rapport gaat over het ontstaan van nieuwe gevallen van vijf kankervormen tussen 2004 en 2018. Net als in de periode 1989-2003 blijkt dat in de laatste periode in de IJmond vooral in Beverwijk longkanker bij zowel mannen als vrouwen 25 procent vaker voor komt dan gemiddeld in Nederland.

Dat betekent dat in Beverwijk zeven mensen per jaar méér longkanker krijgen dan in andere Nederlandse gemeenten. "We zagen een trend", licht GGD-arts Rinske Keuken toe aan NH Nieuws.

De cijfers over mensen met kanker zijn aangevraagd bij het Integraal Kankercentrum Nederland, maar zeggen niets over de oorzaak van de longkanker. Keuken: "De oorzaak van longkanker kan teruggaan tot twintig jaren daarvoor en kan meerdere factoren hebben, zoals vergrijzing en roken."

Dorpsraad

De dorpsraad van Wijk aan Zee denkt bijna zeker te weten dat die vergrote kans op kanker te maken heeft met Tata Steel. "Omdat de wind meestal uit het zuidwesten komt, is luchtvervuiling door de staalfabriek de meest waarschijnlijke verklaring. Heemskerk ligt verder weg van Tata en heeft er daarom daar minder last van", zeiden zij eerder vandaag tegen NH Nieuws.

Zo simpel ligt het alleen niet. Pauline Dekker, longarts in het Rode Kruis Ziekenhuis, legt uit: "Als iemand longkanker heeft, kan je niet zien wat daarvan de oorzaak is, dus dan zou je twintig tot dertig jaar terug moeten onderzoeken en bijvoorbeeld kijken wat mensen met longkanker deden."

Beverwijk, rookgemeente

De GGD heeft risicofactoren voor het optreden van longkanker wel in beeld: werkgerelateerde blootstelling aan stoffen zoals zware metalen en asbest en luchtverontreiniging in de leef- en werkomgeving kan (blijvende) gezondheidsklachten veroorzaken en uiteindelijk ook longkanker. Maar in veruit de meeste gevallen van longkanker is (mee)roken de boosdoener

En dit is in Beverwijk nou juist de factor die het vinden van de oorzaak van het grotere aantal mensen met longkanker bemoeilijkt, aldus Dekker. "Het aantal rokers is namelijk in deze gemeente ook veel hoger dan elders." De arts voert al jaren een strijd tegen rookverslaving en deed al eens aangifte tegen de tabaksindustrie.

De GGD laat weten dat roken in de laatste decennia meer voorkomt bij bevolkingsgroepen met een lagere opleiding - lage sociaal-economische status - en Beverwijk naar verhouding meer bevolkingsgroepen heeft met die status.

Maar Dekker sluit niet per se uit dat Tata Steel iets te maken heeft met het grotere aantal mensen met longkanker, 'alleen het aantonen kan op dit moment gewoon niet'. "Je zou dan vanaf nu het aantal rokers in Beverwijk gelijk moeten trekken met andere gemeenten en dan kan je over 20 tot 30 jaar zien of er nog steeds een hoger aantal mensen is met longkanker."

quote:

De dorpsraad van Wijk aan Zee denkt bijna zeker te weten dat die vergrote kans op kanker te maken heeft met Tata Steel. "Omdat de wind meestal uit het zuidwesten komt, is luchtvervuiling door de staalfabriek de meest waarschijnlijke verklaring.
Heemskerk ligt verder weg van Tata en heeft er daar minder last van", zeiden zij

quote:

smerigste land ter wereld met de meeste inwoners en snelst groeiende land ook
Het land van de baas van TATA

quote:

<sub>Een hoge kans op longkanker in het centrum van Beverwijk.
© Nationale Kankeratlas

Dennis Mantz Maandag 23 januari 2023 om 14:59</sub>

* BEVERWIJK

In het centrum van Beverwijk is er tot wel 71 procent meer kans op longkanker, zo werd vorige week bekend na onderzoek van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). In Wijk aan Zee is er zelfs tot 114 procent meer kans op asbestkanker dan elders in Nederland. Hoe kan dat?

Door het IKNL zijn de 24 meest voorkomende kankersoorten in kaart gebracht en opgenomen in de Nationale Kankeratlas. Een lijvig document waar zelfs een schifting is gemaakt op wijkniveau en de gegevens voor mannen en vrouwen los van elkaar kunnen worden bekeken. De donkerrode hotspots die verschijnen op de kaarten van Beverwijk en Wijk aan Zee schreeuwen daarbij om duiding.

In de wijk met postcode 1941, het centrum van Beverwijk, worden inwoners (vrouwen en mannen) gemiddeld 53 procent vaker gediagnosticeerd met longkanker. Bij vrouwen loopt dat percentage zelfs op tot 71 procent boven de verwachting op het Nederlands gemiddelde. Hoe kan het dat het hier in Beverwijk zo uit de pas loopt? Gezondheidsdienst GGD Kennemerland en longarts Wanda de Kanter leggen de atlas op verzoek van deze krant op de snijtafel.

_{De Breestraat in Beverwijk met op de achtergrond de staalfabriek.
© Archieffoto}

We zoomen eerst in op postcodegebied 1941, een wijk in en rond het stadshart van Beverwijk. Kijk je er uit je dakraam dan zie je om je heen hoogbouw, drie kerken en iets verderop de schoorstenen van staalfabriek Tata Steel. Wie goed luistert, hoort ook treinen en mogelijk het verkeer over de snelweg A22 rijden. Zou je door de wijk fietsen dan tref je naast winkels en ouderencentra, ook woningen in straten waarbij het spreekwoordelijke touwtje nog wel eens letterlijk uit de brievenbus hangt.


_{© Nationale Kankeratlas}

Luchtvervuiling

Waarom hebben de inwoners in deze wijk zo’n grote kans op longkanker in vergelijking met de rest van Nederland? Volgens het IKNL is de slopende kankersoort in algemene zin voor tachtig procent terug te voeren naar het (mee)roken. Zo’n tien procent wordt veroorzaakt door luchtvervuiling, houtstook en radon (radioactieve straling). Bij tien procent is de oorzaak een vraagteken en geoormerkt als onbekend.

Zou je op de winkelstraat praten over de verhoogde kans op longkanker, dan moet je niet vreemd opkijken als de link wordt gelegd met staalfabriek Tata Steel. De fabriek ligt vanwege de uitstoot al jaren onder vuur en onder een vergrootglas. Dat heeft na de onderzoeken van het Rijksdienst Instituut voor Gezondheid en Milieu (RIVM) in de regio - die in veegmonsters onder meer kankerverwekkende stofdeeltjes ontdekten – een vlucht genomen. Het RIVM adviseert sindsdien aan kinderen in Wijk aan Zee om na het buitenspelen zelfs de handen te wassen.

De discussie over de uitstoot is daarom niet zelden het gesprek van de dag. Zou de invloed van de staalproductie in dichtbevolkt gebied dan ook leiden tot de sterke verhoogde kans op longkanker in Beverwijk?


_{De fabrieken van Tata Steel.
© Archief}

GGD Kennemerland noemt Tata Steel niet als een veroorzaker, wel de ’matige luchtkwaliteit in de IJmond’ als een mogelijke aanjager voor de verhoogde kans op longkanker.

„Het is aannemelijk dat de invloed van de luchtvervuiling in de IJmond op het ontstaan van longkanker groter is dan gemiddeld in Nederland en de rest van de regio. Deze invloed is echter niet te kwantificeren. Daarnaast zijn er ook werknemers van de industrie woonachtig in de IJmond. Voor hen telt de blootstelling op de werkplek ook mee. Het is onbekend waar deze mensen precies wonen en hoe groot deze invloed is”, aldus de gezondheidsdienst.


_{Het centrum van Beverwijk.
© Foto jjfoto}

Volgens de GGD is een andere mogelijke oorzaak voor de hoge percentages longkanker: rookgedrag. De gezondheidsdienst wijst daarbij ook naar andere wijken in de stad die ook opvallen met een slechte score in de atlas, zoals: Oosterwijk (28 procent), Oranjebuurt (24 procent) en Meerestein (20 procent).

De meeste huidige rokers (gebaseerd op de Gezondheidsmonitor Volwassenen & Ouderen 2020) wonen volgens de dienst namelijk ook in deze genoemde gebieden. Ook ziet de GGD in deze wijken de hoogste percentages van mensen die er ’ooit gerookt’ hebben. Over het rookgedrag in de gemeente vóór 2008 zijn overigens geen gegevens bekend.


_{Wanda de Kanter.
© Archieffoto / Peter van Aalst}

Wanda de Kanter is bijna 35 jaar longarts en werd door het IKNL - vóór de publicatie van het onderzoek – geïnformeerd over de data.

Ook zij concludeert dat het rookgedrag in Beverwijk de belangrijkste bron moet zijn om de rode vlekken op de kaart te verklaren. „De gebieden die rood kleuren zijn vaak de achterstandswijken en wijken met een lagere sociale klasse. In die zin is Beverwijk bijvoorbeeld ook te vergelijken met de wijken in Oost-Groningen en Amsterdam-Noord, waar je deze rode hotspots ook ziet. Luchtvervuiling geeft een anderhalf keer zo grote kans op longkanker, roken geeft een 22 keer zo grote kans op longkanker.”

De Kanter, die landelijke bekendheid kreeg door de strijd die ze voert tegen de tabaksindustrie, werkte tien jaar in het Antonie van Leeuwenhoekziekenhuis, dat gespecialiseerd is in onderzoek naar kanker. Daarvoor was De Kanter twintig jaar werkzaam in het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk. Het afgelopen jaar nam zij in verband met corona drukte nog een jaar waar. Ze kent de stad daarom goed.


_{Een roker in de IJmond.
© Archieffoto Ronald Goedheer}

Bij de lagere sociale klasse ziet De Kanter dat er veel meer gerookt wordt. „Bij laagopgeleide mannen tussen 25 en 45 jaar, rookt nog altijd 56 procent. Dat is echt heel zorgelijk, en het neemt sinds de coronacrisis ook weer toe. Vergeet niet dat bij alle kankersoorten de meeste mensen doodgaan aan longkanker. Bij longkanker gaat dat om 85 procent van de mensen die de diagnose te horen krijgt.”

Zowel de GGD alsook De Kanter wijzen erop dat er tientallen jaren kunnen zitten tussen blootstelling aan risicofactoren en een kankerdiagnose. „De geografische verschillen in aantallen diagnoses van een bepaalde kankersoort in Nederland zouden daarom voornamelijk veroorzaakt worden door verschillen in blootstelling aan risicofactoren uit het verleden”, verklaart de GGD. „Aangezien mensen in de loop van hun leven verhuizen kan de plek waar iemand is blootgesteld aan een risicofactor verschillen van de plek waar de kanker is vastgesteld. De atlas is samengesteld op basis van de postcode op het moment van vaststelling van de kanker.”


_{De Breestraat in Beverwijk.
© Archieffoto}

Waarom vrouwen in het Beverwijkse centrum tot wel 71 procent meer kans maken op longkanker dan gemiddeld, is volgens De Kanter - die zichzelf ook activist noemt - op microniveau niet met zekerheid te zeggen. „Wat we wel weten is dat er een periode door de tabaksindustrie met reclamecampagnes volop is ingezet om de vrouwen aan het roken te krijgen. En wat we uit cijfers weten is dat er heel veel werd - en wordt - gerookt in het centrum van Beverwijk en andere delen van de stad.”

De industrie kan volgens haar indirect ook nog een rol hebben gespeeld. „Vrouwen wasten heel vaak de kleding van mannen die in de industrie werkten. Waarbij er - in theorie - ook bijvoorbeeld asbestdeeltjes zijn verspreid, bijvoorbeeld bij het uitkloppen. Dat kan invloed hebben gehad op de verhoogde kans op longkanker bij vrouwen.”

Ouderen

Op het postcodegebied 1941 zijn ook twee ouderencentra gevestigd. Zou dat nog invloed kunnen hebben gehad op de cijfers? Nee, stelt een woordvoerder namens de GGD. „In de analyse wordt leeftijdsstandaardisatie uitgevoerd. Dit wil zeggen dat het gemiddelde voorkomen van longkanker per leeftijdscategorie in Nederland wordt vergeleken met het gemiddelde voorkomen van longkanker per leeftijdscategorie op postcodegebied. Dat er in een bepaald gebied meer ouderen wonen, heeft dus geen invloed op het afwijken van het landelijk gemiddelde.”

Het linken van een bepaalde kankersoort in een bepaalde regio aan één bepaalde oorzaak, blijft volgens de GGD ook lastig. „In veel gevallen gaat het om een combinatie van factoren, is de oorzaak van het voorkomen van kanker nog onbekend, of kan deze aan toeval toegeschreven worden. Variaties zijn daardoor soms maar deels te verklaren, terwijl andere variaties meer willekeurig lijken en waarbij er een verklaring ontbreekt.”

Asbestkanker

De Kankeratlas toont ook een ander zorgelijk percentage: 114 procent meer kans op de diagnose ’mesothelioom’ - beter bekend als asbestkanker - in Wijk aan Zee. Dat ontstaat in de vliezen om de longen, buik, hart of zaadballen.


_{In Wijk aan Zee is er 114 procent meer kans op asbestkanker.
© ANP}

De Kanter: „Het is bekend dat er in de industrie, zoals bij Hoogovens, in het verleden heel veel gewerkt is met asbest. Ook bekend is dat er in het verleden veel mensen woonden in Wijk aan Zee en bij de staalfabriek werkten. De gevolgen van asbestexpositie worden vaak pas na 40- 50 jaar zichtbaar. De combinatie van asbest en roken geeft daarbij overigens een extra verhoogde kans op longkanker.”

Hoogovens-medewerkers kwamen vaak op de afdeling in het ziekenhuis bij De Kanter. „Wij hadden zelfs op de longafdeling een ploegendienstrooster hangen van de Hoogovens om te kunnen zien wanneer er scans konden worden gemaakt bij de patiënten die er werken.”

Verboden

De longarts wijst er ook op dat asbestkanker relatief gezien weinig voorkomt, zo’n 500 gevallen per jaar in Nederland. „Dat leidt er ook toe dat percentages snel kunnen oplopen als er een paar gevallen meer zijn in een wijk of een gebied. Asbest is nu gelukkig verboden en zien we het aantal gevallen met asbestkanker ieder jaar afnemen.”

De Kanter waarschuwt dat longkanker als gevolg van roken slechts het topje is van de ijsberg. „Als er veel gerookt is, heb je een verhoogd risico op vijftien andere kankersoorten zoals blaas-, alvleesklier- en keelkanker. En vanzelfsprekend COPD, long, hart en hersenfalen”, zegt ze. „Het is dus grotendeels vermijdbaar, niet verwijtbaar: het is een ernstige verslaving, opgelopen als kind in een omgeving waar zovelen roken.”

Kankeratlas

De Kankeratlas toont de impact van kankergevallen per regio. In de Kankeratlas wordt aangegeven of het aantal diagnoses van een bepaalde kankersoort hoger is, lager of gelijk aan wat we verwachten op basis van het Nederlands gemiddelde. Daarbij is rekening gehouden met bevolkingsgrootte, leeftijd (kanker komt het meest voor bij ouderen) en geslacht. Je vindt de atlas via deze link: Kankeratlas (iknl.nl)



© https://www.haarlemsdagbl(...)gt-met-sluiting.html