"Kent u die uitdrukking?"

quote:

Op zaterdag 23 augustus 2014 20:58 schreef Iblardi het volgende:
"In weeld' siet toe" (rechtsonder).

Edit: O, staat ook in de URL.

quote:

Op zaterdag 23 augustus 2014 21:03 schreef FANN het volgende:
Ik snap deze niet hoor wat wil je nou zeggen?

quote:

Op zaterdag 23 augustus 2014 21:09 schreef Iblardi het volgende:

[..]

Rechtsonder in het schilderij van Jan Steen staat een glazen plaatje met daarop het motto "In weeld' siet toe" (= nr. 82 in dit werk).

quote:

Op zaterdag 23 augustus 2014 20:44 schreef FANN het volgende:

[..]

Hij kwam uit Hoorn toch? Hoe weet je dat nou zeker?

Maar on topic zo had ik het nog niet bekeken, dat ene kind jat iets uit dat

kastje trouwens

quote:

Op zaterdag 23 augustus 2014 21:58 schreef Teslynd het volgende:

[..]

Naar bed, naar bed, zei Duimelot
Eerst nog wat eten, zei Likkepot
Waar zal ik het halen, zei Lange Lot
Uit grootvaders kastje, zij Ringeling
Dat zal ik verklappen, zei 't kleine ding

Het is een leergedichtje.
In primitieve tijden/gemeenschappen wordt er via liedjes en rijmpjes geleerd = ingeheid.

In elk geval is dit om de benaming van de vingers te leren en ongetwijfeld ook om op speelse wijze te leren wat er wel en niet mag, waarbij de realiteit niet ontkend werd.

quote:

Op zaterdag 23 augustus 2014 20:34 schreef Pietverdriet het volgende:

[..]

Heb de indruk dat er heel veel symboliek in zijn schilderijen zit
[ afbeelding ]

Kind met juwelen, hond die de taart eet, de moeder die slaapt etc etc

quote:

Op zaterdag 23 augustus 2014 22:02 schreef Teslynd het volgende:

[..]

Dat kind zit waarschijnlijk in de kakstoel.

quote:

Op zaterdag 23 augustus 2014 22:19 schreef FANN het volgende:

[..]

Geweldig als je dat schilderij zo groot ziet en al die details kan bekijken, hoe lange je kijkt
hoe meer je ziet.

Aapje zie ik nu pas ...

quote:

Hieraan hebben we de uitdrukking voor pampus liggen te danken: dronken zijn; in zwijm liggen (door warmte); niet in staat zijn zich te bewegen (door onmatig eten). In die tijd was de Zuiderzee een echte zee, met eb en vloed. Tijdens eb kon men vaak niet verder bij de ondiepte van Pampus. Tegenwoordig liggen er 's zomers zeiljachten bij Pampus te borrelen. De uitdrukking krijgt zo een andere betekenis.

De oorsprong van de betekenis voor pampus liggen: dronken zijn is als volgt. Vroeger kwamen de schepen van de VOC richting Amsterdam aan en moesten wachten bij Pampus op het juiste tij om de haven van Amsterdam binnen te varen. Daarna gingen de matrozen naar de haven, meerden af, kregen hun gage en verspilden het in de dagen daarna aan drank en vrouwen. Dan gingen ze naar huis, net zo berooid als ze voor de reis waren. Het probleem was dat alle matrozen uit de provincie kwamen. Amsterdam was veel te klein om duizenden mensen als matrozen te leveren. Wanneer er weer een ronselaar van de VOC in de dorpen kwamen, dan zeiden de moeders van de aanstaande matrozen: "Niet doen, dat brengt niets op." Die ontmoediging was slecht voor de handel, want als er geen matrozen waren, dan konden de schepen niet bemand worden, wat verlies van laadruimte en winst betekende. De Heren van de VOC bedachten een truc. Als de schepen voor de rede van Pampus lagen kregen ze water, eten en zeep. Vervolgens werd er een bordeel afgehuurd. De dames van het bordeel werden samen met een forse hoeveelheid drank aan boord gebracht. Na drie dagen waren de schepelingen totaal uitgeraasd en uitgeput. Daarna ging het schip naar de haven, meerde af, de matrozen kregen hun gage en gingen naar huis. Nu gingen ze met geld naar huis en met stoere verhalen. Hierdoor was het eenvoudiger om matrozen te werven. De term "voor pampus liggen" in de zin van dronken zijn komt derhalve uit het hier beschreven gebruik vandaan.

quote:

Op zaterdag 23 augustus 2014 22:34 schreef Nibb-it het volgende:

[..]

Tot januari 2015 heb je in Museum Bredius een tentoonstelling over Steen. Met werken die nog niet eerder in het openbaar te zien geweest zijn.

Dus.

quote:

Op woensdag 20 augustus 2014 20:10 schreef FANN het volgende:

[..]

Oh...... die is geweldig, ik had altijd iets héél anders voor ogen als ik die uitdrukking hoorde

_{zoals de meeste mensen wel denk ik}

quote:

Op zondag 24 augustus 2014 14:43 schreef februaristaker het volgende:

[..]

Dan mag deze hier natuurlijk niet ontbreken:
Hee hef oonder ’n droad hen vretten.

quote:

Op zondag 24 augustus 2014 14:57 schreef FANN het volgende:

[..]

Als ik die zou moeten vertalen, zou ik denken hij heeft onder de draad door gevreten?

of klopt dat niet?

quote:

Op zaterdag 23 augustus 2014 22:00 schreef FANN het volgende:

[..]

Ja, dat rijmpje ken ik wel, maar heeft dat een connectie met dat schilderij dan?

quote:

Op zondag 24 augustus 2014 19:47 schreef Teslynd het volgende:
Doet me denken aan de lamme leidt de blinde.
Dat heeft wel meer kansen dan twee blinden die samen de weg moesten vinden, maar is nog steeds een pijnlijke zaak.

[ afbeelding ]

Die van het rijksmuseum krijg ik niet als complete afbeelding:
https://www.google.nl/sea(...)I-5232%3B1463%3B1920

quote:

Op zondag 24 augustus 2014 22:50 schreef Teslynd het volgende:
wel de melaatsen die uit de gemeenschappen geweerd werden en de ratel moesten zwaaien als ze ergens liepen, zodat men tijdig wegschieten kon. Enerzijds om niet besmet te raken, anderzijds om vieze, gevaarlijke, zondige, noem maar op wat nog meer, niet te hoeven zien.

quote:

Op zaterdag 30 augustus 2014 02:45 schreef Teslynd het volgende:
Vroeg me opeens af of de uitdrukking knollen nog gangbaar is: knollen van gaten, met een stop/maastaak voor de vrouwen in huis.

quote:

Op zaterdag 30 augustus 2014 15:22 schreef FANN het volgende:

[..]

Als je de uitdrukking ''er zit een knol in je sok?'' bedoelt dan ken ik die wel, maar ik weet niet of je dat bedoelt?

Dus dan zat er een gat in je sok, ik had nog een moeder die sokken ''stopte'' als ik dat zo goed zeg tenminste dus dan maakte ze het gat dicht, dat heette dan sokken stoppen.

Als we het dan toch over knollen hebben ook maar meteen deze uitdrukking

Iemand knollen voor citroenen verkopen

Dus dat je iemand eigenlijk een beetje oplicht, je verkoopt iets van weinig waarde voor véél geld.

quote:

Op zaterdag 30 augustus 2014 17:56 schreef Teslynd het volgende:

[..]

Ja, knollen van gaten in je sokken lopen.
Stoppen is het gat dichten door met naald en draad te weven, dus horizontale en vertikale lijnen. Dat springt altijd in het oog.
Mazen is nepbreien met naald en draad. Dat vraagt wat meer oog- en handvaardigheid. Je kan het over de gebreide stukken heen doen, om patroontjes op te mazen. Je kan er gaten mee dichten, door eerst horizontale of vertikale lijnen te spannen en daar v-steken overheen te mazen. Doe je het over geweven stof heen, dan is het borduren.
In de tijd van de Amserdamsche Meisjesschool (zal wel 19e eeuw geweest zijn), moesten de meisjes ook geweven stoffen stoppen door de gaten te vullen op precies dezelfde manier als ze geweven waren. En er waren toen veel weefpatronen en ingeweven patronen die ze nauwgezet volgen moesten.
Op school heb ik breien geleerd, mazen hoefde niet wat lapje laten breien en daar een gat in knippen zou kindertjes pesten zijn. Mijn oudste zus zat op dezelfde school op een betere school dan ik. Heb het dus uit tijdschriften moeten leren en kwam niet verder dan broddelniveau.
Mazen uitgebreid toegelicht met veel kleine plaatjes: http://www.draadlustboulevard.nl/tag/stoppen/
Het is niet voor knollen, daarvoor adviseren ze stoppen en laten een erg slordig voorbeeld zien met veel te weinig weefdraden om sterk te kunnen zijn.
[ afbeelding ]
[ afbeelding ]

Geweven stof herstellen ging op merklappen (samen met borduursteken/patronen). Eerst met de weefpatronen doorstoppen op de merklapstof en dan hetzelfde over knollen heen. Ik heb helaas nooit scherp genoeg kunnen zien om dit zelf te proberen. Zelfs het eenvoudige doorstoppen lukte me niet.
http://www.diannenieuwland.nl/blog/10.html#.VAHxgWMpdtQ
[ afbeelding ]
[ afbeelding ]

Knollen voor citroenen verkopen gebeurt nog steeds. Het spreekwoord is ontstaan in de tijd dat men nauwelijks over de grenzen van de eigen gemeente kwam, fysiek en qua kennis/informatie en dus helemaal niet wist wat de als exotisch verklaarde citroen eigenlijk zijn moest.

Ander spreekwoord: in zijn knollentuin zijn, het naar zijn zin hebben.
Klinkt voor mij naar lekker hobby'en of als konijn een zeer gunstige leefomgeving gevonden hebben.

quote:

Op zondag 31 augustus 2014 08:24 schreef TLC het volgende:
Oost-Indisch doof zijn

Waarom juist Oost-Indie aanhalen als iemand je niet kan verstaan ?

quote:

Op zondag 31 augustus 2014 10:36 schreef Teslynd het volgende:
Ging niet om niet (goed) verstaan, maar om niet horen. Gewoon "echt" helemaal niet horen dat je geroepen wordt of opdrachten krijgt en dus ook helemaal geen verzet pleegt tegen je overheersers.
Hun bazen is leuk uitgedrukt, het ging om de overheersers die ze tot slaaf in eigen land gemaakt hadden. En dat waren wij dus en we stonden vrij machteloos tegen het stille verzet, evenals tegen het guerilla-verzet.

quote:

Op zondag 31 augustus 2014 08:24 schreef TLC het volgende:
Oost-Indisch doof zijn

Waarom juist Oost-Indie aanhalen als iemand je niet kan verstaan ?

quote:

Wanneer je ‘Oost-Indisch doof bent’ wil dat zeggen dat je net doet of je iets niet hebt gehoord. . Maar waar komt deze uitdrukking nu eigenlijk vandaan? Er zijn drie mogelijke theorieën. Wat in ieder geval zeker is, is dat de uitdrukking terug te voeren is op het Nederlandse koloniale verleden in Oost-Indië.

Waar de uitdrukking ‘Oost-Indisch doof zijn’ precies vandaan komt, is niet met zekerheid te zeggen. Onder taalkundigen bestaan hierover verschillende theorieën. Twee van de drie meest gangbare theorieën gaan er vanuit dat een deel van de Oost-Indische bevolking niet wilde luisteren naar bevelen van de Nederlandse koloniale overheerser.

Arbeiders

Er zijn mensen die beweren dat Indische arbeiders op plantages bewust deden of ze niet luisterden naar hun Nederlandse opdrachtgevers. Deze verklaring is al te vinden in het Spreekwoordenboek der Nederlandsche taal, geschreven door Pieter Jacob Harrebomée in 1858. Hij vermeldde als betekenis bij ‘Oost-Indisch doof zijn’ dat het hierbij gaat om mensen die iets wel kunnen horen, maar het simpelweg niet willen horen. Volgens Harrebomée is ‘deze onhebbelijkheid nog wel het meest van toepassing op de Oost-Indiërs, daar hun, door de heete luchtsgesteldheid eene natuurlijke traagheid eigen is’.

Vorsten

Er bestaat ook een andere theorie die er vanuit gaat dat de Indische vorsten zich expres doof hielden wanneer de Nederlanders hen opdrachten gaven. Hierbij deden deze vorsten dan, terwijl ze hun opdrachten kregen, net of ze wel luisterden, maar vervolgens reageerden ze helemaal niet op wat er werd gezegd. Vermoedelijk was dit zodat ze tijd konden winnen tijdens de onderhandelingen of zodat ze geen “nee” hoefden te zeggen, omdat dit in de Indische cultuur taboe was. In De Navorscher: een middel tot gedachtenwisseling en letterkundig verkeer tusschen allen die iets weten, iets te vragen hebben of iets op kunnen lossen wordt dit als volgt geformuleerd: ‘Men zal wel moeten denken aan de eigenaardige kwaal van oostersche vorsten, die dikwijls vertoogen van westersche regeeringspersonen niet heeten te begrijpen, of kwalijk te verstaan, om daardoor uitstel te winnen voor de vervulling hunner beloften’.

Matrozen

in hetzelfde boek wordt overigens ook nog een hele andere verklaring gegeven voor de herkomst van ‘Oost-Indisch doof zijn’. Hierbij zouden het niet de Indiërs zijn die net deden of ze doof waren, maar juist de matrozen die vanuit Oost-Indië terugkwamen in Nederland. Volgens deze verklaring ging het om een gewoonte die matrozen vooral in de 17e eeuw hadden. Matrozen deden bij thuiskomst vaak net of ze doof waren om te kijken of de familie dan nog steeds wel blij was om hen weer terug te zien. Ook deden de thuiskomers soms net of ze erg arm waren, dit zou ‘Oost-Indisch arm’ geheten hebben.

Het is dus duidelijk dat ‘Oost-Indisch doof zijn’ iets met ons koloniale verleden in het huidige Indonesië te maken heeft, maar zoals met wel meer uitdrukkingen die al eeuwen in de Nederlandse taal bestaan het geval is, is de precieze herkomst ervan nu nog lastig te achterhalen.

quote:

Op dinsdag 2 september 2014 09:17 schreef Pietverdriet het volgende:

[..]

[..]

http://www.isgeschiedenis(...)t-indisch-doof-zijn/

quote:

Op dinsdag 2 september 2014 12:40 schreef Teslynd het volgende:

[..]

Die matrozensvariant is nieuw voor me. Vind 'm wat twijfelachtig. Het kan zijn dat ze toen al kinine slikten, o.a. tegen malaria en syfilis en misschien als panacee. Kininine is ototoxisch, kan doof maken. Het kan dus zijn dat de matrozen wat slechthorend(er) geworden waren en thuis even wennen moesten aan de Nederlandse geluiden. Oost-Indisch arm klinkt geloofwaardiger, hoewel piratenarm overtuigender zou zijn.
De radjavariant is natuurlijk uit de VOC-tijd.
De arbeidersvariant is uit de latere koloniale tijd en vond lustig plaats in tijden die de oudste Nederlanders nog zelf meegemaakt hebben. Ik "ken" het uit romans.
De laatste twee zijn duidelijk verzet tegen de overheersers.

quote:

Op dinsdag 2 september 2014 10:27 schreef FANN het volgende:
Nog een uitdrukking uit de bijbel, die tegenwoordig nog steeds gebruikt wordt.

Zijn handen in onschuld wassen

Wanneer iemand beweert onschuldig te zijn en alle verantwoordelijkheid voor iets van zich afschuift, kan diegene dit uitdrukken door te stellen dat hij ‘zijn handen in onschuld wast’.

De uitdrukking ‘hij wast zijn handen in onschuld’ is oorspronkelijk afkomstig uit de Bijbel en is in meerdere Bijbelboeken terug te vinden. De beroemdste passage uit de Bijbel waarin de uitdrukking terugkomt, is er een uit het Bijbelboek Mattheüs. In deze passage wast Pontius Pilatus, de Romeinse heerser van Judea die de opdracht gaf tot de kruisiging van Jezus Christus, zijn handen in onschuld ten overstaan van een opstandige menigte. Hij deed dit omdat hij de menigte ervan wilde overtuigen dat hem bij Christus’ kruisiging geen enkele blaam trof.

Het ‘handen in onschuld wassen’ was in die tijd dus een bestaand ritueel. Hoe dit oude, oorspronkelijk Joodse gebruik precies in zijn werk diende te gaan, wordt beschreven in Bijbelboek Deuteronomium. Daar wordt uitgelegd wat men moest doen wanneer er een moord had plaatsgevonden en niet duidelijk was wie daar schuldig aan was.

In dat geval dienden de oudste mannen uit de stad waar de moord had plaatsgevonden een koe te offeren en hun handen boven deze koe te wassen. Wanneer dit niet gebeurde, geloofde men dat de schuld van de onopgeloste moord in de stad bleef hangen. Door het uitvoeren van dit ritueel zorgde men er voor dat de bloedschuld niet meer boven de stad bleef hangen.

‘De handen in onschuld wassen’ was dus een oud Joods ritueel dat er toe diende om ervoor te zorgen dat niemand meer bloed aan zijn handen had nadat er een moord was gepleegd. Langzaam maar zeker werd dit gebruik een steeds algemenere manier om aan te geven dat men onschuldig was en zo is deze uitdrukking ontstaan en blijven bestaan.

quote:

Op vrijdag 4 juni 2010 00:10 schreef FANN het volgende:

[..]

worden die blanken nu afgeslacht

ik ken alleen die ene zin nog

ik moet naar huis met sleepvoet

was van die vent die hier vroeger wel eens op bezoek kwam

toen dacht ik huh??? ik kijk naar zijn voeten want ik dacht

wat heeft ie dan aan zijn voet

maar sleepvoet bleek ''tegenzin'' te betekenen

hij gging dus naar huis met sleepvoet want hij had ruzie met zijn vrouw

quote:

281. De bokkepruik ophebben.

Deze uitdrukking dateert uit den tijd, dat men algemeen pruiken droeg, dus uit de 18de eeuw. Het op een bepaalde wijze dragen van die pruik of ook van den hoed werd als kenteeken beschouwd der stemming van den drager. Zat de pruik netjes, had men veel zorg aan het toilet besteed, dan maakte men daaruit op, dat de drager van dat hoofddeksel goed gehumeurd was. Stond daarentegen de pruik scheef, zat ze slordig, dan merkte men dat aan als een kenteeken van onverschilligheid, norschheid, ontevredenheid, de stemming van een bok, een norsch mensch, en had hij de bokkepruik op. Vgl. hiermede de uitdr. de pruik zit hem scheef1),

1)Wolff en Deken, De fam. Wijsneus en hun boek: Ja wat zou ons beletten onze pruiken op zestig graden te schuiven?
[p. 110]


hij is uit zijn humeur; de pruik op krijgen, boos worden (Jord. 89) en goed (of slecht) gemutst zijn. Zie Noord en Zuid XIX, 27; Ndl. Wdb. III, 269; Slop, 25 en vgl. het fri. de bokkeprûk op ha; nd. de Prück steit ämm verkêrt; ha hât de Prük wieder verkieht stonn (Eckart, 400). In de Zaanstreek: een grim ophebben (Boekenoogen, 1313); in de 16de eeuw: de grimmuts opsetten1).

quote:

Op dinsdag 2 september 2014 12:58 schreef FANN het volgende:
Ik weet nog een leuke,

Met sleepvoet = Afrikaans voor met tegenzin..

Ik hoorde die uitdrukking toen ik eens een man op visite had die uit Zuid Afrika
kwam, tenminste hij had daar jarenlang gewoond.

Ik heb geen bewijs van googel, toen ik ging googelen om iets over die uitdrukking te vinden
kwam ik bij mijn eigen post terecht uit 2010

[..]

quote:

Op dinsdag 2 september 2014 15:46 schreef livelink het volgende:

[..]

Ik vond ook nog een mooi gedicht (heeft er verder weinig mee te maken, maar ik vond het mooi genoeg om te delen)

Gedig vor jou

Al sou ons sleepvoet en doekvoet loop
hande krom soos haakdoringbos
al het die wind die gousblom gestroop
al het die jare ons uitoorlê
sal ek jou heel my lewe lank bly liefhê

(George Weideman)

quote:

Op dinsdag 2 september 2014 16:59 schreef FANN het volgende:
Ik probeer er achter te komen wat doekvoet betekent, maar ik kan niks vinden als
ik googel, ik gok op platzak

Van doekoe = geld