Rick Nieman over Syrie:
We kunnen ook niets doen…
Rick Nieman vraagt zich af waarom we Syri eigenlijk zouden aanvallen.
Het geroffel op de oorlogstrom werd de afgelopen dagen steeds luider, tot het gistermiddag bijna oorverdovend was.
‘Spanning Syri loopt op’ (Parool); ‘Westen klaar voor aanval Syri’ (NRC); ‘Aanval op Syri komt steeds dichterbij’ (RTL Nieuws); ‘Amerikaanse leger is klaar om Syri aan te vallen’ (NOS); ‘Obama weighs targets in Syria’ (International Herald Tribune); ‘Mogelijk snel aanval op Syri’ (Volkskrant); ‘President Obama besluit nog deze week over een mogelijke militaire aanval op Syri’ (Nieuwsuur).
Goed, de druk lijkt tijdelijk van de ketel omdat de grootste voorstander van ingrijpen - de conservatieve Britse premier David Cameron - eerst een zo groot mogelijk draagvlak wil creren in Groot-Brittanni. Hij wil toch geen actie ondernemen tot de VN-inspecteurs die in Syri zijn, de resultaten van hun werk hebben gepresenteerd aan de VN-Veiligheidsraad.
"Want waarm zouden wij Syri dan aanvallen?"
En omdat de secretaris-generaal van de VN, Ban Ki-moon, al heeft laten weten dat de inspecteurs nog minstens vier dagen in Syri nodig hebben, en dat hun bevindingen dan nog moeten worden gevalueerd door experts, zal er op z’n vroegst over een week in de Veiligheidsraad gestemd kunnen worden over een motie om Syri te straffen voor de gifgasaanval van vorige week.
Cameron doet dit omdat hij de steun wil van de Britse Labour Party, die nog altijd een trauma heeft van de manier waarop hun toenmalige leider Tony Blair Groot-Brittanni de Irak-oorlog inrommelde zonder instemming van de VN.
Toch is de kans nog steeds groot dat Groot-Brittanni, Amerika, en Frankrijk – mogelijk gesteund door onder meer Duitsland, Nederland en de Arabische Liga – volgende week een beperkte militaire aanval op Syri zullen uitvoeren.
Maar moet dat echt? Hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik begin te twijfelen.
Want waarm zouden wij Syri dan aanvallen?
Omdat, zeggen de experts die voor ingrijpen zijn, Amerika – en daarmee het Westen – anders zijn geloofwaardigheid verliest. Immers, president Obama heeft een jaar geleden aangekondigd dat als Syri de ‘rode lijn’ van het gebruik van gifgas op grote schaal zou overschrijden, hij in zou grijpen. Doet hij dat niet, is het argument, dan heeft een land als Iran vrij spel om een atoomwapen te ontwikkelen. Want Amerikaanse waarschuwingen om dat vooral niet te doen, stellen dan ook niets meer voor.
Maar je kunt twee grote vraagtekens bij die argumentatie zetten.
"Toen de eerste 100.000 burgerslachtoffers in Syri vielen, grepen Amerika en het Westen ook niet in"
Ten eerste: was de Amerikaanse geloofwaardigheid voor wat Syri betreft al niet flinterdun? De bewijzen dat president Assad al eerder chemische wapens gebruikte, werden door de VS weggewuifd omdat dat slechts ‘op bescheiden schaal’ gebeurd zou zijn.
Belangrijker nog: toen de eerste 100.000 burgerslachtoffers in Syri vielen, grepen Amerika en het Westen ook niet in, ondanks herhaalde oproepen dat ‘het geweld moest stoppen'.
Natuurlijk, nu gaat het om gifgas, en de internationale gemeenschap had afgesproken die wapens na de verschikkingen van de Eerste Wereldoorlog niet meer te gebruiken. Maar zoals Stephen Walt, professor internationale betrekkingen van Harvard University gisteren in de New York Times schreef: "Maakt het echt iets uit of Assad zijn tegenstanders doodt met bommen van 500 pond, mortiergranaten, clustermunitie, machinegeweren, ijspriemen of sarin-zenuwgas? Dood is dood."
Bovendien, schrijft professor Walt cynisch maar terecht: "De rechtvaardiging (om in te grijpen, namelijk dat Assad internationale afspraken schendt) zou overtuigender zijn als de Amerikaanse regering niet zelf het internationale recht zou negeren, elke keer als dat in de weg staat van iets wat Washington wil doen."
"Iran is niet gek, integendeel"
En ten tweede: is het echt waar dat Amerika zijn verdere geloofwaardigheid verliest als het nu niets doet?
Iran is niet gek, integendeel. Wij kunnen het Iraanse regime verwerpelijk vinden, maar de politieke en militaire elite van Iran is hoogopgeleid, slim, en zeer goed thuis in de internationale diplomatie.
Iran weet dat Amerika nu alleen maar in zou grijpen omdat Obama een jaar geleden iets te stoere taal gebruikte over ‘rode lijnen'. Stel dat Amerika inderdaad kruisraketten op Damascus gooit, dan zullen de Iranirs dat in de meest stellige bewoordingen veroordelen…om vervolgens over te gaan tot de orde van de dag. Want ze snappen dat Obama slechts een punt wil maken.
Maar ze snappen ook dat het ontwikkelen van een nucleair wapen door Iran van een hele andere orde is. En dat als het voor Amerika cht menens is, de VS niet zal aarzelen om wel in te grijpen.
Zoals Pieter Klein gisteren in zijn column betoogde, is de uiterst cynische waarheid dat Amerika helemaal niet wil dat f Assad f de (inmiddels steeds radicalere en fundamentalistische) rebellen deze oorlog winnen. Beide alternatieven zijn voor de Amerikanen zo onverkwikkelijk dat ze het liefste de oorlog door laten etteren, zoals ze de afgelopen twee jaar hebben gedaan.
Dat cynisme kun je ook proeven in het feit dat Amerika al dagen bezig is lijsten van mogelijke doelen te laten circuleren. Zodat het Syrische regime zijn helikopters en vliegtuigen in veiligheid kan brengen. Want het is niet de bedoeling dat Assads troepen dusdanig verzwakt worden dat ze de strijd van de rebellen verliezen…
Maar als dus het redden van de geloofwaardigheid van Obama de enige reden is om in te grijpen (terwijl dat niet hoeft: zie hierboven), waarom doen we dan niet gewoon…niets?
Dat scheelt mensenlevens, allerlei onvoorziene neveneffecten, en veel woede in het sjiitische deel van de Arabische wereld.
Maar ik ben bang dat het al te laat is.
"Hij had gelijk: de situatie op het wereldtoneel verschilt soms in niets van die van het jongenshoekje op de speelplaats van de basisschool"
Want zoals onze Midden-Oostencorrespondent Conny Mus zei vlak voor de oorlog tegen Irak in 2003, in ons discussieprogramma Nieuws aan Tafel: "De Amerikanen moeten wel aanvallen. Ze hebben zo’n grote broek aangetrokken, ze zijn zo hoog in de boom gaan zitten, dat ze niet meer terug kunnen."
Hij had gelijk: de situatie op het wereldtoneel verschilt soms weinig van die van het jongenshoekje op de speelplaats van de basisschool. Ego’s en testosteron zijn daar vaak belangrijker dan rede en rationaliteit. En dus gaan er nu mensen sterven om de mannelijkheid van de Amerikaanse president en zijn Britse en Franse collega’s te bewijzen.
Treurig. En onnodig, denk ik. Maar blijkbaar onvermijdelijk.