[Donnergate #1] Van Speculatie naar benoeming

quote:

Op vrijdag 16 december 2011 12:23 schreef Bolkesteijn het volgende:
Hoe is Tjeenk Willink trouwens benoemd?

quote:

Piet Hein Donner wordt de nieuwe vicevoorzitter van de Raad van State. Hij volgt Herman Tjeenk Willink op. De ministerraad heeft de voordracht tot benoeming vandaag officieel afgerond.

De nieuwe minister van Binnenlandse Zaken wordt CDA'er Liesbeth Spies. Momenteel is ze gedeputeerde in de provincie Zuid-Holland. De portefeuille integratie zal waarschijnlijk verhuizen naar minister Leers voor Asiel. Spies is inmiddels langs geweest bij de koningin op paleis Huis ten Bosch.

CDA-prominent Donner (63) was al maanden de gedoodverfde opvolger van Tjeenk Willink. Vanwege de wetgeving was de staat echter verplicht om een 'transparante procedure' op de starten.

Er kwam een vacature in de Staatcourant. Daarin stond dat de nieuwe vicevoorzitter iemand met 'diepgaande kennis van het constitutioneel recht, een brede blik, met gezag en flexibiliteit om consensus te bereiken', en een goed adviseur van de koningin moet zijn.

Advies
De Raad van State is het belangrijkste adviesorgaan van de overheid. Het kijkt daarbij vooral naar de kwaliteit en uitvoerbaarheid van wetgeving. Ook doet de Raad van State uitspraken in bestuursrechtelijke rechtszaken.

Donner heeft een lange staat van dienst binnen de overheid. Sinds 2002 is hij minister van Justitie, Sociale Zaken en Binnenlandse Zaken geweest. Eerder was hij voorzitter van de Wetenschappelijke Raad van het Regeringsbeleid en gewoon lid van de Raad van State.

Recht en economie
Spies (45) studeerde Nederlands recht en economie in Leiden en werkte na haar studie onder meer voor het Interprovinciaal Overleg (IPO) en voor de provincie Zuid-Holland, voor ze in 2002 voor het CDA in de Tweede Kamer kwam. Vier jaar later stond ze 13 op de CDA-lijst bij de Kamerverkiezingen.

Ze werd in april 2007 vicefractievoorzitter onder Pieter van Geel, die 4 jaar lang de CDA-fractie leidde ten tijde van het vierde kabinet-Balkenende. In 2010 stelde ze zich niet weer kandidaat voor de Kamerverkiezingen van juni dat jaar, ze werd lijsttrekker voor het CDA bij de Provinciale Statenverkiezingen in Zuid-Holland.

quote:

Vandaag heeft de ministerraad ingestemd met de benoeming van Piet Hein Donner (CDA) tot vicepresident van de Raad van State. Dat hij het zou worden, stond eigenlijk al een half jaar vast. Verslag van een lijdensweg.

Minister-president Mark Rutte en vicepremier Maxime Verhagen wisten niet dat voor de vacature van vicepresident van de Raad van State een advertentie moest worden geplaatst. Zij dachten de benoeming van Piet Hein Donner tot 'onderkoning van Nederland' voor de zomer binnenskamers te kunnen afronden, nadat in de formatie van 2010 al de politieke afspraak was gemaakt dat de post het CDA zou toevallen.

Dit blijkt uit een rondgang langs betrokkenen. Pas vandaag, een half jaar later, heeft de ministerraad kunnen instemmen met de voordracht van Donner. Die zal zijn ontslag als minister aanbieden aan koningin Beatrix.

Lijdensweg
Daarmee komt aan een lijdensweg van maanden een einde. Want al op woensdag 6 juli wist De Telegraaf het zeker. CDA-minister Donner van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zou op 1 februari 2012 Herman Tjeenk Willink (PvdA) opvolgen als vicepresident van de Raad van State. Zijn benoeming zou al die vrijdag, 8 juli, in de ministerraad aan de orde komen.

Maar die vrijdagmiddag gebeurde er iets heel anders. Op zijn wekelijkse persconferentie kwam premier Rutte (VVD) met de mededeling dat na de zomer een advertentie in de krant zou worden geplaatst voor de vacature. Daarop zou iedereen die zich gekwalificeerd achtte, mogen solliciteren.

Spelend debat
Wat was er gebeurd? Na het bericht in De Telegraaf werden Rutte en Verhagen erop geattendeerd dat tussen 2007 en 2009 een slepend Kamerdebat was gevoerd over een herziening van de Wet op de Raad van State. De aanvankelijke wens van het parlement was dat benoemingen van staatsraden en de vicepresident, net als leden van de Hoge Raad, door de Kamer zouden worden gedaan. Dit bleek grondwettelijk onmogelijk.

Als compromis kondigde minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst in 2009 aan dat benoemingen 'zo transparant mogelijk' moeten zijn. In de nota van wijziging heeft het kabinet dat aangegeven: 'Er komt een advertentie waar mensen op kunnen reflecteren. Dat betekent dat er volle transparantie over het benoemingsproces plaatsvindt.'

Profielschets
Aldus kwam het te staan in artikel 2 van de herziene wet. Rutte zag zich dus gedwongen een personeelsadvertentie op te stellen, met profielschets, die in de Staatscourant gepubliceerd diende te worden. Dat gebeurde met vertraging. De advertentie verscheen pas op 17 oktober, de sluitingstermijn was 10 november.

Daarvoor waren verschillende redenen. In de zomer kwamen krachten los in het CDA die zich sterk maakten voor een andere kandidaat dan Donner. Het zou goed zijn voor het onafhankelijke profiel van de Raad, was de redenering, als de nieuwe vicepresident een tegenstander van de huidige gedoogconstructie was. In plaats van de pleitbezorger die Donner was geweest voor samenwerking van de VVD en het CDA met de PVV van Geert Wilders.

Minderheidskabinet
Daarmee hing de tweede reden voor vertraging samen. Om de dissidente Kamerleden Ab Klink, Ad Koppejan en Kathleen Ferrier vorig jaar mee te krijgen met steun voor het minderheidskabinet, hield Donner als bemiddelaar de drie flink onder water. Deze en andere handelingen in de formatie gaven een vlekje op Donners voorheen probleemloze relatie met koningin Beatrix - in de formatie procesbewaker.

Een goed gesprek daarover tussen Donner en Beatrix, die voorzitter is van de Raad van State, had nooit plaatsgevonden. Het geval wilde dat Donner als verantwoordelijk minister zou meereizen met het bezoek van de koningin aan het Caribisch deel van het Koninkrijk, van 27 oktober tot en met 6 november. Daar, op de Antillen, 'werden de plooien gladgestreken', zegt een betrokkene.

Veto
De reis vond plaats terwijl de procedure liep. Volgens een ingewijde is er om die reden lang gewacht met het plaatsen van de advertentie. Als de procedure voorbij was vóór de reis, had men het risico van een veto van Beatrix gelopen. Door de gesprekken onder de Caribische zon is dat risico geminimaliseerd.

In de tijd die met dit proces heenging, heeft Rutte nog een consultatieronde gedaan langs de fractievoorzitters van de politieke partijen in de Kamer. Ergens onderweg is daarbij de indruk ontstaan dat nog andere kandidaten kans zouden maken op de functie. Dat leidde tot de vergeefse sollicitatie van SER-voorzitter Alexander Rinnooy Kan (D66).

Aanzien geschaad
Vandaag is dus de uitkomst dezelfde als al op 6 juli bekend werd. Piet Hein Donner krijgt het begeerde ambt. Daartussen ligt een half jaar van speculaties en irritaties. De Nijmeegse hoogleraar staatsrecht Paul Bovend'Eert meent dat 'het aanzien van de politiek en het aanzien van het ambt van vicepresident van de Raad van State is geschaad'. Hij stelt 'dat politici een verontrustend gebrek aan besef hebben getoond dat het belangrijk is om zorgvuldigheid in acht te nemen bij dergelijke benoemingsprocedures'.

Ook Hans van den Heuvel, emeritus hoogleraar beleidswetenschap aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, is niet mals in zijn kritiek. 'Dit getuigt van een regenteske mentaliteit, om twee redenen. Donner denkt kennelijk dat hij familiair voorbeschikt is. Voorts is dit een voorbeeld van systeemdenken, van verdeling van de macht. Zo'n partijpolitieke benoeming kan in onze maatschappij echt niet meer. Ik ben hier heel scherp en cynisch over.'
En oud-minister Ter Horst, is zij tevreden? 'Nou, ik lees er elke dag over in de krant. Dat noem ik transparant. Maar het is zo dat het aantal mensen dat deze functie kan vervullen buitengewoon klein is. En als een van hen het dan wordt, kun je niet zeggen dat het niet transparant was.'

quote:

Het kabinet wilde een 'transparante procedure' voor de opvolging van Herman Tjeenk Willink, vice-voorzitter van de Raad van State. Van meet af aan was duidelijk wat de uitkomst van die procedure zou zijn: Piet Hein Donner als de nieuwe onderkoning van Nederland. Zelf bleef hij stug ontkennen.

Doordat journalisten en Kamerleden maar vragen bleven stellen en informeerde naar de stand van zaken, schoot Donner herhaaldelijk uit zijn slof. Een overzicht:

6 juli
Al voor de zomervakantie verschenen de eerste verhalen dat Donner de opvolger van Tjeenk Willink zou worden. 'Ik speculeer nooit verder dan de dag dat ik leef', wilde Donner hierover kwijt. Uiteindelijk werd de benoeming over de zomer getild, omdat de wet een 'transparante procedure' voorschreef.

Heel de zomer bleef de eventuele kandidatuur van Donner voorpaginanieuws. Het CDA zou een andere kandidaat naar voren willen schuiven. Donner bleef ondertussen volharden in het niet-reageren. En de andere kandidaat kwam er niet.

13 oktober
'Ik heb nu al zoveel baarlijke nonsens gehoord. U kletst uit uw nekharen', zo reageerde Donner op 13 oktober nadat weer een journalist vroeg wanneer zijn nieuwe baan bekend zou worden. 'Met dezelfde stelligheid beweerde u voor de zomer over benoemingen. U heeft nooit eerlijk aangegeven dat u dat dus toen al uit uw duim gezogen had. Dus u heeft het deze keer waarschijnlijk ook uit uw duim gezogen'.

Donner schakelde zelfs Kamervoorzitter Gerdi Verbeet in. 'De minister van Binnenlandse Zaken heeft mij gebeld en mij verzocht u mede te delen dat alle berichten over een mogelijk voordracht voor welke functie dan ook geheel niet juist zijn', verzekerde ze het parlement.

14 oktober
Na de ministerraad van 14 oktober kondigde premier Rutte de zoektocht naar een nieuwe vicevoorzitter van de Raad van State aan. Opstelten zou deze leiden. 'Het is niet bedoeld om de weg vrij te maken voor de kandidatuur van Donner, maar om alle opties open te houden. Voor alle ministers, behalve de heer Opstelten', aldus Rutte tijdens een persconferentie.

16 december
Donner bleef ook de weken hierna ontkennen en irritatie uitstralen. Vandaag was daar opeens de omslag. 'Ik heb er geen kennis van, voor mij is het ook speculeren', klonk het opeens voor aanvang van zijn laatste ministerraad. 'Ik ga als minister naar de ministerraad en woon die als minister bij. Daarna zien we wel verder.'

quote:

Minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie spreekt tegen dat vooraf was afgesproken dat zijn collega Piet Hein Donner de nieuwe vicepresident van de Raad van State zou worden.

Na afloop van de ministerraad zei Opstelten, die namens het kabinet de sollicitatieprocedure leidde, dat Donner als beste naar voren is gekomen uit een groep van 39 sollicitanten. 'Ik heb naar eer en geweten een keuze gemaakt. Donner is de beste die in ons land beschikbaar is', aldus Opstelten. Hij kenschetste Donner als 'eminent jurist met geweldige bestuurlijke kwaliteiten'.

Opstelten benadrukte dat het een transparante en zorgvuldige procedure is geweest, waarbij iedereen kon solliciteren. Onduidelijk is met hoeveel sollicitanten een gesprek is gevoerd.

quote:

Cohen: Rutte schijnheilig AMSTERDAM - Job Cohen heeft kritisch gereageerd op de procedure rondom de benoeming van minister Donner als vicepresident van de Raad van State. „Dit was een dramatische procedure.”

„Maandenlang was heel Nederland ervan overtuigd dat Donner zou worden voorgedragen. Alleen de premier ontkende in alle toonaarden dat het een gelopen race zou zijn. Sterker nog, er zou een open procedure volgen. Met de benoeming van Donner blijkt dat allemaal schijn te zijn geweest. Het optreden van de premier moet dan ook als schijnheilig gekarakteriseerd worden.”

De PvdA-leider vindt daarnaast dat de benoeming van een minister tot vicepresident geen goede keuze is. „Donner gaat straks adviseren over voorstellen die hij zelf als minister heeft gedaan, hij gaat zijn eigen vlees keuren. Door dit proces zo slecht te managen en door een eigen minister te benoemen heeft de premier schade toegebracht aan het instituut van de Raad van State. Daar zit niemand op te wachten. Wij betreuren het daarnaast zeer dat de opvatting van een groot deel van de Kamer is genegeerd.”

quote:

Premier Mark Rutte wil van geen kritiek weten op de gang van zaken rond de benoeming van Piet Hein Donner tot vicevoorzitter van de Raad van State. 'Alles is goed gegaan', zei Rutte vanmiddag op zijn wekelijkse persconferentie.

Er was volgens Rutte geen sprake van achterkamertjespolitiek. Alles is volledig transparant verlopen, zei de minister-president. De procedure heeft niet langer geduurd dan nodig was, en was prima, aldus Rutte.

Naar eigen zeggen hoorde Rutte 'tweede helft november' dat Donner 'mogelijk zou gaan solliciteren. Rutte ziet dan ook geen aanleiding om de procedure aan te passen.

Rutte zei geen lijstjes te hebben gezien van kandidaten. Alleen minister van Veiligheid van Justitie Ivo Opstelten heeft die lijstjes gezien, volgens Rutte. 'Hij heeft toen beslist met wie er gesprekken gevoerd zouden worden, en heeft vervolgens die gesprekken gevoerd.' Er zijn 'absoluut geen afspraken gemaakt.'

Volgens Rutte werd de sollicitatieprocedure onder de vleugels van Opstelten gebracht, omdat hij in het kabinet degene was die gezien zijn leeftijd (Opstelten is 68) daar het meest voor in aanmerking kwam. De wet schrijft voor dat een vicevoorzitter van de Raad van State niet ouder dan 70 mag zijn. Aangezien Opstelten dus toch niet de functie zou kunnen bekleden, maakte hem geschikt de sollicitatieprocedure te leiden. Zo konden de andere ministers uit het kabinet wel hun interesse kenbaar maken.

Rutte noemde Donner een goede kandidaat en een van de weinige mensen in Nederland die in aanmerking komen voor de functie.