[POL SC 706] Immer gerade aus.

quote:

Zonder belastingen geen lokale democratie


Gedeeltelijke afschaffing van de OZB is geen goed idee. Beter is vervanging door een systeem van inkomstenbelasting, vinden Ferd Crone en anderen.

Het kabinet-Balkenende ziet afschaffing van de onroerende-zaakbelasting (OZB) als een prioriteit. Het schaft daarmee een belangrijke inkomstenbron van de gemeenten af en legt opnieuw veel macht bij de Haagse politiek.

In het vervolg zal de minister van Financiën bepalen hoeveel geld de gemeenten nog krijgen en hoe dit wordt verdeeld over arme en rijkere gemeenten. Het kabinet schaft niet de gehele OZB af, maar alleen het gebruikersdeel. Het deel dat eigenaren betalen, blijft bestaan.

De Partij van de Arbeid vindt een eigen belastinggebied voor gemeenten een absolute noodzaak en heeft zich daarom steeds verzet tegen de (gedeeltelijke) afschaffing van de OZB, omdat het kabinet met deze maatregel de gemeentelijke democratie en het voorzieningenniveau enorm onder druk zet.

Een eigen belastinggebied geeft gemeenten immers de mogelijkheid hun inwoners wel de gewenste voorzieningen te bieden. Als bewoners goede wijkvoorzieningen, woningen, sport en cultuur willen, kan dat niet zonder dat er over de bijbehorende lokale financiële middelen wordt besloten. Zonder een eigen belastinggebied komen gemeenten aan de leiband te lopen van Den Haag en wordt lokaal democratisch maatwerk onmogelijk gemaakt. ‘Geen belastingen zonder democratische verantwoording’, luidt de ijzeren regel van de Britse 17de eeuw politieke filosoof John Locke.

Ook het omgekeerde gaat op: het is heel moeilijk democratie vorm te geven zonder belastingen. Want wat is dan eigenlijk nog de speelruimte voor bestuurders en wat valt er dan eigenlijk nog te kiezen voor burgers? De OZB is bij burgers nooit populair geweest. Dat geldt voor de meeste belastingvormen. Maar het belasten van het woonhuis, de taxatie daarvan en de jaarlijkse aanslag die zo zichtbaar op de mat valt, scoren laag.

Met gedeeltelijk afschaffen, een halve maatregel, los je die irritatie niet op. Wel worden de gemeenten en haar inwoners beknot en blijven de dure uitvoeringskosten, onder andere veroorzaakt door de uitvoering van de Wet Onroerende zaken (WOZ), bestaan. Bovendien hebben lage inkomens geen voordeel van afschaffing, omdat ze al een vrijstelling hadden. Tenslotte is de compensatie die minister Remkes aanbiedt aan de gemeenten veelal onvoldoende en zal dat tot nieuwe bezuinigingen leiden.

De PvdA vindt dat als je dan toch de OZB afschaft, je het goed moet doen en niet half. Wij stellen voor de hele OZB (eigenaren en gebruikers, het deel voor bedrijven blijft bestaan) in een keer te vervangen door een andere, eenvoudige lokale belasting.

Als alternatief voor de OZB ziet de PvdA een goede mogelijkheid in de ‘opcenten’ inkomstenbelasting. Opcenten inkomstenbelasting is een opslag op de inkomstenbelasting en premies voor de volksverzekeringen, en volgt daarmee automatisch de hoogte van het (belastbaar) inkomen.

Het voldoet daarmee nauwkeuriger aan het beginsel dat de zwaarste lasten op de sterkste schouders legt.

De opcentenbelasting is gunstig voor de minima en de middeninkomens. Het lokale belastinggebied kan dan ook groter worden als tegelijk de landelijke belastingen worden verlaagd. Invoeren van deze nieuwe belastingen hoeft niet te leiden tot een hogere belastingdruk voor de inwoners want de gemeenten hebben dan minder geld nodig uit Den Haag. Tot slot, als je de hele OZB afschaft kan de uitvoering van de dure WOZ ook bij de gemeenten verdwijnen. Zo pak je ook nog eens onnodige bureaucratie aan.

De hoogte van de opcenten worden bepaald door de gemeenteraad en zijn dus onderwerp van jaarlijkse politieke begrotingsdebatten en lokale verkiezingen. Net als bij de OZB, zal het tarief per gemeente verschillen. Wellicht moeten de opcenten, zoals in België, worden gebonden aan een bandbreedte, zodat de kosten voor burgers niet uit de hand kunnen lopen.

Er zijn natuurlijk tal van praktische problemen, maar die zijn niet op voorhand onoplosbaar. Het kabinet heeft mogelijkheden voor een alternatief lokaal belastinggebied laten onderzoeken. Een van de conclusies van het rapport van de commissie-Eenhoorn spoort met ons voorstel om uiteindelijk de hele OZB voor huishoudens af te schaffen en door opcenten op de inkomstenbelasting te vervangen. Maar het kabinet voelt daar niet voor en houdt vast aan het afschaffen van de halve OZB.

De ontmaskering is daarmee compleet. Voor de zoveelste keer lijkt hier sprake van daadkracht, maar intussen wordt er geen probleem opgelost. De coalitie heeft de mond vol van eigen verantwoordelijkheid, maar steunt intussen het meest centralistische kabinet sinds decennia.

Het kan ook anders. Door geen half werk te leveren. Een goed voorzieningenniveau waarbij inwoners zich betrokken voelen, vereist een bloeiende lokale democratie en lokale autonomie. Autonomie en democratie kunnen niet bestaan als gemeenten volledig afhankelijk worden van de Haagse regelzucht. Een eigen belastinggebied voor gemeenten hoort bij lokale democratie.