TDF Tour de France 2025
Op naar Parijs. Wie gaat er winnen? Wie gaat er gepakt worden met doping? Genoeg te bespreken dus. :)
Etappe 1: Bilbao - Bilbao, 182 km
Ongi etorri Euskal Herrira! Ik heet jullie van harte welkom in het Baskenland. We staan aan de vooravond van de beste Tourstart ooit. Het is iets waar ik lang van heb gedroomd, maar nu is het eindelijk zo ver. Een Tourstart in het Baskenland, kan iemand me even knijpen? De Grand Départ van de Tour vindt plaats in Bilbao, de grootste stad van het Baskenland. Officieel gaan we van start in Euskadi, de autonome regio Baskenland. Deze regio omvat de drie provincies Bizkaia, Gipuzkoa en Araba. Dat is Baskenland, het Baskenland is een grotere regio die ook de provincies Nafarroa, Lapurdi, Zuberoa en Nafarroa Beherea omvat. Voor de fanatieke Basken, daar zijn er nog steeds genoeg van, vormen de zeven provincies samen het Baskenland en is Euskadi dus maar een klein deel van hun gedroomde land. Euskadi is niet genoeg, het gaat om Euskal Herria. Met deze kennis hoeven we verder weinig te doen, we negeren alle politieke spelletjes en stellen domweg vast dat de Tour van start gaat in het Baskenland. De meest wielergekke regio op aarde, daar waar de koers leeft. De Baskische fans kennen alle renners bij naam en moedigen alle renners even hard aan, alleen al daarom verdienen ze een Tourstart. Hoewel de Tour voor het eerst in Bilbao is zijn we wel al eerder in het Baskenland van start gegaan. De Tour de France van 1992 ging van start in Donostia, een tijdrit in de straten van die stad werd gewonnen - uiteraard - door Miguel Indurain. Ook een Bask, eentje uit Navarra. In 1992 was ik er nog niet, dus voor mij is het de eerste Tourstart in het Baskenland die ik mag meemaken. Ik ben de Baskische overheden zeer erkentelijk dat ze een bedrag tussen de 12 en 20 miljoen hebben overgemaakt richting ASO om dit feest te organiseren. Kost wat, maar dan heb je ook echt iets. De Tour is overigens veel vaker in het Baskenland geweest, in vroegere tijden lag Bayonne steevast op de route. Dat is dan wel officieel Frankrijk, maar volgens ons hoort het bij Iparralde, Noord-Baskenland. Ook in Pamplona zijn we al eens geweest, met een bepaald idee. In 1996 wilde de organisatie de vijfvoudige Tourwinnaar Indurain eren, maar net in die Tour ging hij volledig kopje onder. Onderweg naar Pamplona werd hij helemaal op een hoop gereden en in zijn eigen stad kwam hij ontredderd in de achterhoede aan. Leuk idee, matige uitvoering.
In het heden worden we getrakteerd op een Tourstart in mijn geliefkoosde Euskal Herria, ik ben helemaal gelukkig. Mijn Baskenland is een bijzondere regio. De Basken hebben hun eigen taal, het Euskara, een taal waar geen touw aan vast te knopen is. Een taal zonder enige connectie met welke andere taal dan ook, een zogenaamde geïsoleerde taal. Ik ken inmiddels een aantal woorden, maar ik snap er het grootste gedeelte van de tijd helemaal niets van. Ondoorgrondelijk, maar daardoor juist zo fascinerend. De Basken hebben naast hun eigen taal ook hun eigen cultuur, een deel van die cultuur konden we al zien tijdens de ploegenpresentatie. Bijna alle folkloristische klassiekers kwamen voorbij. Een man deed voor ons de aurresku, de typisch Baskische ceremoniële dans die altijd de revue passeert als er iets te vieren valt, zoals bijvoorbeeld de start van een koers. Qua bewegingen past het zo in The Ministry of Silly Walks, maar dit is een onmisbaar stukje Baskische traditie. De begeleiding bij de dans komt vaak van een fluit, de txistu, die mij altijd ontzettend vals in de oren klinkt. Ditmaal kozen ze voor begeleiding van de txalaparta, een soort prehistorische xylofoon. Een deel van de Baskische cultuur hebben we al gezien, de komende dagen gaan we nog veel meer zien. Alle gebruiken zullen de revue passeren, maar we gaan natuurlijk vooral krankzinnig veel fans langs de kant van de weg zien staan. Enthousiaste fans, ontzettend enthousiaste fans. We gaan de Baskische natuur zien, groen, ruig en vooral beeldschoon. De steile heuvels komen ons meteen vanaf de allereerste kilometer tegemoet. Het worden drie geweldige dagen. Daarna volgen er overigens nog 18. Als je wil weten hoe het parcours er de komende weken uit gaat zien verwijs ik je graag naar dit topic, waar ik m'n best heb gedaan om alles zo goed mogelijk te beschrijven. Toch voelen al die 18 ritten als een plichtmatig nummertje, het draait allemaal om de eerste drie ritten. Drie ritten in het Baskenland, ik zit al maanden te popelen. Een droom komt uit en ik neem jullie graag mee in de droom. Er komt een onovertroffen hoeveelheid Baskisch genot op ons af.
De Tour de France mogen we dit jaar ook de Tour de Frantzia noemen, want we gaan van start in het Baskenland. In Bilbao, om precies te zijn. Bilbao is de grootste stad van het Baskenland, er wonen 354.000 mensen in deze stad en in de agglomeratie wonen in totaal bijna een miljoen mensen. Bilbao is het economische en industriële centrum van het Baskenland en dat is eigenlijk altijd al zo geweest. Officieel heet de stad Bilbao, maar de Basken mogen de stad ook graag Bilbo noemen. Jan Boskamp zei het al die tijd al goed. In principe maakt het weinig uit of je Bilbao of Bilbo zegt, allebei even goed. Zo lang als we ons kunnen heugen een industriestad, wat in het verleden een beetje uit de hand liep. Bilbao ligt aan de rivier de Nervión, die even verderop uitmondt in zee. Uiteraard werd Bilbao daardoor een belangrijke havenstad, vooral ook omdat er in de Baskische heuvels allerlei grondstoffen werden gevonden die men kon winnen. Alle bergen in de omgeving werden leeggeroofd, overal ontstonden mijnen waar bijvoorbeeld ijzererts werd gewonnen. De ijzererts werd omgesmolten in de hoogovens beneden aan het water in Bilbao en andere dorpen aan de monding van de Nervión. Altos Hornos de Vizcaya was zo'n bedrijf waar in de hoogovens alles gesmolten werd en waar het asfalt uiteraard doodleuk in de rivier werd gedumpt. Daardoor dreigde Bilbao op een gegeven moment onleefbaar te worden. De rivier was vervuild, de lucht was nog vervuilder, alles ging helemaal mis. In Bilbao wilde je niet zijn, totdat men op het idee kwam het Guggenheim binnen te halen. Die organisatie was op zoek naar een locatie voor een nieuw museum en in Bilbao trokken ze de stoute schoenen aan. Geldverspilling, vond men, maar uiteindelijk heeft het de stad op de kaart gezet. Pleur één interessant gebouw neer in je stad en je komt al een heel eind. Al zijn er natuurlijk veel meer interessante gebouwen te zien en al die gebouwen gaan we tijdens de etappe ook terug zien komen. Een greep uit de gebouwen die tijdens de rit minder aan bod gaan komen: Museo de Bellas Artes de Bilbao: een museum voor de Schone Kunsten, Museo Etnográfico Vasco: museum over de geschiedenis van Baskenland, Museo Marítimo Ría de Bilbao: Maritiem museum van Bilbao. Meer dan alleen het Guggenheim, willen we maar zeggen. De metro van Bilbao is ook de moeite waard en heeft eveneens geholpen om de stad weer op de kaart te zetten. Ineens was alles in de metropool beter bereikbaar, dat helpt. Er is de San Antonbrug, de oudste brug van de stad. Langs de Nervión staat de Mercado de la Ribera (1929), een overdekte markt aan de rand van het historisch centrum. Het station van Abando is ook heel vet en zoals veel steden in dit deel van de wereld is er ook een centraal plein volledig omgeven door gebouwen. Plaza Nueva, of Plaza Barria, want we hanteren zoveel mogelijk het Baskisch. De Plaza Barria ligt in de Casco Viejo, het middeleeuwse deel van Bilbao. Smalle straatjes, kleurrijke huizen, pintxosbarretjes overal waar je kijkt. Zo kan ik nog een uur door blijven gaan over de stad en verhip, dat ga ik tijdens de rest van de voorbeschouwing ook doen. Bilbao is een stad die een volledige transformatie heeft ondergaan, van smerige industriestad tot hippe plek voor een citytrip. Of voor een Tourstart. De geschiedenis en de toekomst van de stad worden wel goed gecombineerd, zo komen we naast de Nervión nog een oude kraan tegen op een van de vele plaatsen waar de industrie ooit floreerde. Bilbao blijft een ruw randje houden, het is niet het gepolijste gedoe van Donostia. Tussen alle stadsvernieuwing door is het industriële karakter zeker nog aanwezig. Boek dus snel een hotelletje en ga naar Bilbao. Nog steeds een belangrijke havenstad, nog steeds veel industrie, maar ook steeds meer toerisme. Tussen alle toeristen door lopen er enkele bekende sporters rond in de stad. Als we ons beperken tot de wielrenners komen we uit bij Jonathan Lastra, een renner van Cofidis die helaas voor hem niet aanwezig is deze Tour. Een oud-prof uit Bilbao is Iñaki Gaston, hij was een van de mensen die tijdens de ploegenpresentatie geëerd werden, ook hij mocht een ploeg richting het Guggenheim begeleiden. Toch 32 overwinningen als prof, waaronder de Klasikoa en drie ritzeges in de Vuelta. Relatief gezien weinig bekende wielrenners uit Bilbao, daarna kom je al uit bij iemand als Iban Mayoz. Dat was bepaald geen Iban Mayo. David Herrero, Txema del Olmo, Cesar Solaun, nee, over het algemeen hoef je in Bilbao niet op zoek te gaan naar de goede coureurs. Die komen vooral uit de dorpen in de omgeving. Miguel de Unamuno komt dan wel weer uit Bilbao, een van de bekendste Baskische schrijvers. En Iñaki Williams werd hier natuurlijk geboren, mijn Iñaki. Er komt relatief gezien ook weinig goede muziek uit Bilbao, daar verbaas ik me al langer over. Er is eigenlijk maar één echt bekende en populaire band uit Bilbao, Zea Mays. Zangeres Aiora Renteria komt uit Bilbao en ze kan best een aardig eindje zingen. Het bekendste nummer van de band is Negua joan da ta. In de videoclip op youtube, bijna zes miljoen kliks, schittert de Baskische Irma Sluis, als je Euskara voor geen meter begrijpt maar wel vloeiend gebarentaal spreekt kun je me wellicht uitleggen waar het nummer over gaat. Ik luister alleen maar voor de muziek.
De Tour de France van het jaar 2023 gaat officieel van start op het plein voor San Mamés, het voetbalstadion van de lokale trots, Athletic Club. Of simpelweg Athletic, dat werkt ook. Ooit opgericht door Britse immigranten die actief waren in de haven van Bilbao, vandaar de Engelse naam. In de beginjaren speelden er logischerwijs een hoop Britten voor de club, maar die verdwenen en sinds 1912 hebben er alleen Basken voor de club gespeeld. Dat is het bijzondere van Athletic Club, ze hebben een filosofie. Volgens die filosofie mag je alleen voor de club spelen als je een Bask bent, in het Baskenland geboren bent, in het Baskenland opgegroeid bent of op wat voor manier dan ook een connectie hebt met het Baskenland. In de loop der jaren is men af en toe creatief geweest, zo kwam Aymeric Laporte in aanmerking om voor Athletic uit te komen omdat zijn grootouders Baskisch waren. De grenzen van de filosofie worden soms opgerekt, wat in Bilbao altijd tot ontzettende discussies weet te leiden. Maar, grosso modo, al meer dan 100 jaar alleen maar Basken in het eerste elftal en in de jeugdopleiding. Athletic accepteert spelers vanuit het hele Baskenland en dus vissen ze in een vijver die amper drie miljoen mensen bevat. Het is alsof je in Nederland een profclub zou hebben met alleen maar spelers uit Noord-Brabant. Die club zou niet actief zijn op het hoogste niveau, kan ik je vertellen. Dat maakt de prestaties van Athletic Club zo bijzonder, een ploeg bestaande uit alleen maar Basken won acht keer de competitie en liefst 24 keer de beker. Ook heden ten dage doen ze nog steeds goed mee, met een ploeg bestaande uit vooral jongens die de club zelf heeft opgeleid. Wel zie je het Baskenland ook steeds diverser worden, zo kunnen we al een aantal jaar genieten van de verrichtingen van Iñaki Williams, een jongen met Ghanese roots. Zijn jongere broertje Nico steelt inmiddels ook de show in San Mamés en is international van Spanje geworden. Er komen er meer aan, ook in het Baskenland staat de tijd niet stil. Athletic is een ontzettend bijzondere club, eentje met een geheel eigen identiteit. Ze spelen hun wedstrijden in San Mamés, of in het Baskisch Estadioa Santimami. Het nieuwe San Mamés, moeten we er dan wel meteen bij zeggen. Sinds 2013 is het nieuwe stadion geopend, gebouwd op een steenworp afstand van het oude stadion. Bij de opening ontbrak er nog een tribune, omdat het nieuwe stadion voor een deel is gebouwd op dezelfde plek als het oude stadion. Pas na de sloop van het oude San Mamés, de magische kathedraal, kon het stadion afgemaakt worden. Het is een bijzonder stadion geworden, zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant. Er is plaats voor 53.332 mensen in deze nieuwe kathedraal, waar de Baskische fans om de week hun ongeëvenaarde passie tonen aan de wereld. Moderne stadions zijn over het algemeen spuuglelijk, maar San Mamés is een uitzondering. Van binnen ziet het er perfect uit, maar de Baskische ontwerpers hebben vooral van de buitenkant iets bijzonders weten te maken. Een opvallende constructie, die vooral 's nachts een blikvanger is. De buitenkant kan namelijk van kleur veranderen, iets wat het geval is als Athletic 's avonds moet spelen. Het nieuwe stadion heeft net niet de intensiteit van het oude San Mamés, maar men is behoorlijk dicht in de buurt gekomen. Athletic Club is nog nooit gedegradeerd uit La Liga en bevindt zich daarmee in het gezelschap van Real Madrid en Barcelona, geen misselijk rijtje. Maar die clubs kopen er lustig op los en steken zich om de haverklap in de schulden, Athletic niet. Ze zetten in op eigen jeugd, proberen de beste Basken van andere clubs los te weken en proberen vooral ook zwarte cijfers te behouden. Financieel gezond, alleen maar Basken op het veld en toch meedoen om de knikkers. Afgelopen seizoen werd bijna Europees voetbal bereikt, je blijft je verbazen over hoeveel er met een goede opleiding en een stukje liefde voor de club mogelijk is. Hoewel Athletic door weinig spelers überhaupt te kunnen kopen veel geld overhoudt voor stevige salarissen, dat helpt ook wel mee aan de loyaliteit van de spelers. Maar toch, een club met een verhaal, identiteit en knettergekke fans vol passie. Het blijft een bijzonder verhaal. Er zijn nog een paar clubs over die weinig met het moderne voetbal te maken hebben, heel goed. De afgelopen jaren is gebleken dat het stadion van de voetbalclub prima valt te combineren met een wielerkoers. Nadat hij met pensioen ging werd Igor Antón bijvoorbeeld geëerd op het voetbalveld tijdens een wedstrijd van Athletic. Voetbal en wielrennen, dat gaat hier perfect samen. De meeste Baskische wielrenners zijn ook hartstochtelijk fan van hun lokale voetbalclub, het is altijd een totaalpakket. In de Vuelta van 2019 ging men heel ver, een etappe ging toen van start in Bilbao, voor San Mamés. Tijdens de neutralisatie reden we door het stadion, de renners fietsten over het gras en af en toe stopte er een grapjes om een denkbeeldige bal in het doel te schoppen. Die taferelen zien we nu hopelijk niet, dat ging me net wat te ver. Voor het stadion starten is prima, dan kunnen we de schoonheid van de buitenkant van het bouwwerk optimaal aanschouwen. De Tour was nog nooit eerder in Bilbao, al ging de Grande Boucle, de voormalige vrouwenvariant, wel ooit van start in de stad. De mannenvariant dan weer niet, we hebben te maken met een primeur waar het wel eens tijd voor werd. De Vuelta is dan weer een keer of 75 in Bilbao geweest, vooral in een ver verleden. Vroeger passeerde de Vuelta ieder jaar in het Baskenland, vooral omdat de koers in die tijd werd georganiseerd door een Baskische krant. In de vroegste geschiedenis van de Vuelta blijkt Athletic Club ook een eigen wielerploeg te hebben gehad, dat wist ik dan weer niet. Bovendien blijkt de voetbalclub een van de drijvende krachten te zijn geweest achter het ontstaan van de Itzulia. In het verleden is er twee keer een rit aangekomen bij het oude San Mamés. In 1960 wist Frans de Mulder te winnen in de buurt van het stadion, twee jaar later deed Rudi Altig dat dunnetjes over. Wielrennen en voetbal, dat kan best samen. Er is momenteel ook een tentoonstelling in het stadion over de link tussen de voetbalclub en de wielersport. Athletic bestaat dit jaar 125 jaar en in die 125 jaar hebben ze behoorlijk wat met de koers te maken gehad.
Na de start bij het voetbalstadion gaan de renners beginnen aan een ontzettend lange neutralisatie dwars door de straten van Bilbao. De Baskische overheid heeft ergens tussen de 12 en 20 miljoen euro op tafel gelegd en dat geld gaat terugverdiend moeten worden. Alle hoogtepunten komen alvast voorbij, een stukje citymarketing om u tegen te zeggen. We slaan voorbij het stadion linksaf en rijden over de Sabino Arana Etorbidea langs de Gran Via. De Gran Via is normaal de plaats waar ritten in Bilbao finishen, maar de Tour wil anders zijn dan andere koersen en dus zullen we over een kilometer of 180 op een andere locatie gaan aankomen. Sabino Arana, dat was me trouwens een kerel. De Baskische vader des vaderlands, de oprichter van de Baskische Nationalistische Partij, de bedenker van de Baskische vlag en degene die de aanzet gaf tot het ontstaan van Euskara batua, de Baskische standaardtaal. Overal sprak men een andere versie van het Baskisch, overal totaal verschillende dialecten, op een gegeven moment kwam men op het idee om een standaardversie te ontwikkelen zodat mensen uit verschillende regio's elkaar misschien een beetje konden begrijpen. Daar was deze Arana dus bij betrokken, een man met een missie. Enfin, voorbij een mokergroot beeld van Jezus fietsen we langs het Euskalduna Jauregia, een concertzaal die is verrezen op de plek waar vroeger de scheepswerf Euskalduna lag. Jauregi is Baskisch voor paleis, in zekere zin is het dus een concertpaleis! Een Ziggo Dome, maar dan beter. Even verderop fietsen de renners langs de Torre Iberdrola, het hoogste gebouw van de stad. Hier bevindt zich het hoofdkantoor van Iberdrola, een bedrijf dat actief is in de elektriciteitssector, dan weet je het wel ongeveer. Ze schijnen vooral in te zetten op hernieuwbare energie en ze zouden de grootste producent van windenergie moeten zijn, tegelijkertijd is Qatar de grootaandelhouder dus weg ermee. De toren is overigens eveneens gebouwd op de plek van een voormalige scheepswerf, om maar weer eens aan te tonen hoe erg Bilbao is veranderd. Voorbij de toren fietsen we langs het Guggenheim en voorbij het museum slaan we rechtsaf richting het centrum van Bilbao, waar we ook door wat winkelstraatjes mogen cruisen. Door de wijk Abando fietsen de renners naar de Casco Viejo, het oude middeleeuwse gedeelte van de stad. We pakken toch nog een stuk van de Gran Via mee, die volledig de Gran Vía de Don Diego López de Haro heet. De Casco Viejo slaan we grotendeels over, je kunt daar ook niet echt makkelijk fietsen. Aan de rand van het oude deel van de stad slaan we na over de Nervión te zijn gereden linksaf en daarna volgen we een tijd de loop van de rivier, na een tijd komen we op de weg terecht die in volle finale in tegengestelde richting zal worden afgewerkt. We volgen pakweg het parcours van de laatste zes kilometer van de rit, daarbij de laatste kilometer richting het park van Etxebarria even buiten beschouwing latend. Een soort van verkenning voor de renners, al weet ik niet of je er iets aan hebt als je later juist de andere kant op gaat fietsen. Langs de Nervión zien we allerlei mooie beelden verschijnen, zo komt het Guggenheim opnieuw in beeld. Even verderop verlaten we de stad en dan loopt de weg tijdens de neutralisatie al vervelend omhoog. De renners zijn in het Baskenland en dat zullen ze voelen in hun benen ook.
Een gebouw dat de show al stal tijdens de ploegenpresentatie en een gebouw waar we deze etappe drie keer langs gaan fietsen is natuurlijk het onvermijdelijke Guggenheim. Het Guggenheim is een van de drie Guggenheim-musea over de hele wereld naast de Peggy Guggenheim Collection in Venetië en het Solomon R. Guggenheim Museum in New York. De musea behoren tot de Solomon R. Guggenheim Foundation in New York. Het is een van de belangrijkste musea voor moderne kunst en zorgde voor een grote groei van de toeristensector van de stad. Naar dat succes is het Bilbao-effect genoemd. Het Bilbao-effect is een fenomeen waarbij een stad door de bouw van een markant gebouw dat ontworpen is door een bekende architect uitgroeit tot een belangrijkere of rijkere stad. Nu is het wat kort door de bocht om alles toe te schrijven aan het Guggenheim, ze hebben in Bilbao ontzettend veel zaken veranderd. Ooit was de Nervión een smerige sloot, bruiner dan bruin, nu is het weer een mooie rivier. Alles is opgeknapt en dat alles bij elkaar heeft ervoor gezorgd dat de stad weer op de kaart is gezet. Het Guggenheim heeft een ontzettend belangrijke bijdrage geleverd, maar meer factoren hebben geleid tot het succes van Bilbao. Enfin, het gebouw is een museumstuk op zich door zijn deconstructivistische architectuur. Het is voor het publiek geopend sinds 1997 en de kunstwerken die tentoongesteld worden variëren van moderne kunst (popart) tot werken van gerenommeerde artiesten als Picasso. Het gebouw is ontworpen door Frank Gehry en heeft een tentoonstellingsoppervlakte van 11.000 vierkante meter. Het gebouw is grotendeels bedekt met schubvormige titaniumplaten die ervoor moeten zorgen dat het gebouw honderd jaar kan schitteren. De vele glazen wanden zijn geconstrueerd om de vele kunstwerken te beschermen tegen warmte en beschadiging door zonlicht. Dit alles maakt dit gebouw tot een van de grootste kunstwerken van de hedendaagse architectuur. Wow, wervende teksten op Wikipedia. Gaan ze het daarna nog hebben over het deconstructivisme: een moderne bouwstijl waarbij de bouwwerken een verwarrende collectie willekeurig bij elkaar geplaatste vlakken en verwrongen lijnen lijken die samen de indruk wekken dat de constructie ieder moment in elkaar kan zakken. Dat vind ik ook wel weer meevallen, al ziet het gebouw er zeker vrij willekeurig uit. Met wat fantasie haal je er de vorm van een boot uit, met het oog op de geschiedenis van de stad is dat best goed bedacht. Jaarlijks komen er ongeveer een miljoen mensen af op het museum. Het museum stond er overigens niet zonder slag of stoot. Er waren bepaalde visionairs in het Baskenland die het binnenhalen van het museum zagen als een kans, anderen vonden het geldverspilling. Nou, geldverspilling is het niet geweest, binnen een paar jaar hadden ze de investering alweer terugverdiend. Het Guggenheim wilde graag een nieuwe locatie en de Basken met visie wisten de stichting te overtuigen om die nieuwe locatie te laten verrijzen in Bilbao. Dat was geen slechte beslissing. Als je in Bilbao bent moet je uiteraard het Guggenheim bezoeken, of op z'n minst een rondje om het gebouw heen lopen. Dan kom je onder meer de puppy van Jeff Koons tegen, een joekel van een hond, iedere keer voorzien van verse bloemen. En de spin, die heb je ook nog. Een metalen reuzenspin van tien meter hoog van de hand van de Franse kunstenaar Louise Bourgeois. Schitterde ook tijdens de ploegenpresentatie. Nouja, afijn, museumpje, schijnt enigszins belangrijk te zijn, bezoeken.
De renners werken een lange tocht af door de stad, maar ook buiten de stad gaan ze nog lang niet beginnen aan de rit. Over een ontzettend brede weg gaat het eindeloos omhoog en duurt het een eeuwigheid voor we kilometer 0 bereiken. Een heel eind buiten Bilbao gaat de rit van start op een brede en rechte weg, een weg die gelijk een paar meter vals plat omhoog loopt. Dat was tijdens de neutralisatie al zo, maar ook als Prudhomme met de vlag heeft gezwaaid gaan we de eerste officiële meters in stijgende lijn afwerken. De renners fietsen rechtdoor Zabaloetxe binnen en slaan hier rechtsaf richting Loiu. De weg blijft breed, we komen een paar bochten en wat drempels tegen terwijl het even op en af gaat. De Baskische start is meteen heel erg Baskisch, op de brede weg na dan. De renners komen uit bij een rotonde, hier gaan ze rechtdoor en dan begint eigenlijk meteen al de eerste klim van de Tour, een ongecategoriseerde. Door de buitenwijken van Bilbao gaat het in de heuvels boven die stad 3,6 kilometer omhoog aan 4% gemiddeld richting de top van de Alto de Lauro. De brede weg omhoog wordt nooit heel steil, de 5% tikken we nog niet eens aan, maar het is wel lollig dat je na amper vijf kilometer Tour al daadwerkelijk aan het klimmen bent. De groene Baskische heuvels tonen zich al snel aan de wereld, wat verder buiten Bilbao gaat het door de bossen en door een aantal gehuchtjes omhoog richting Mungia, maar die plaats gaan we niet bereiken. In Loiu, aan de voet van de klim, fietsen de renners langs het vliegveld van Bilbao. Dit vliegveld komt niet in beeld, maar het is uiteraard wel het belangrijkste onderdeel van Loiu. Een vrij groot vliegveld, waar de renners ongetwijfeld gebruik van gemaakt zullen hebben. In 2022 werden er vluchten naar 44 bestemmingen uitgevoerd door 20 maatschappijen, aldus Wikipedia. Voor corona vlogen er jaarlijks zes miljoen mensen via dit vliegveld, waarvan het luchthavengebouw ontworpen is door Santiago Calatrava. Vliegen is verder natuurlijk walgelijk, dus dit stukje Baskenland kan ik niet verder in het zonnetje zetten. Voorbij het vliegveld, eenmaal op de klim, gaat het via Lauroeta omhoog naar de top van dit eerste klimmetje, na amper zes kilometer koers zijn we eigenlijk al boven. Vervolgens is het een kilometer of twee vrij vlak richting het gehucht Botiola, waar een bocht naar links volgt. Na die bocht naar links gaat het eventjes omlaag richting Elizalde. In deze omgeving ligt overigens het kasteel van Butrón. Dat kasteel passeren we niet, maar je kunt er donder op zeggen dat de helikopter er wel fraaie beelden van gaat laten zien. Een van de mooiste kastelen van het Baskenland, wat op zich ook weer geen al te bijzondere prestatie is aangezien er hier relatief weinig kastelen zijn.
Dit stukje in dalende lijn richting Elizalde stelt dankzij de brede en goed geasfalteerde weg weinig voor, ook al komen we wel een paar bochten tegen. Vrij snel wordt het ook alweer vlak, waarna de weg niet veel later ook weer wat omhoog loopt. We zijn in het beloofde land en daar ligt het beloofde terrein. In het dorp Elizalde, waar de stratenmakers een straatje vol mooie klinkers hebben neergelegd, slaan we linksaf en dan beginnen we bijna meteen aan de tweede klim van de dag, de eerste officiële klim van deze Tour de France. Na een paar vlakke meters gaat het gelijk flink omhoog naar het dorpje Unbe-Mendi. Mendi is het Baskische woord voor berg en daar is niets aan gelogen, want de komende 2,6 kilometer gaat het aan 6,4% gemiddeld omhoog. Of 2,2 kilometer aan 6,9%, als je de organisatie wil geloven. De organisatie spreekt van de Côte de Laukiz, want de Fransen proberen altijd alles te koloniseren als ze in het buitenland zijn. Wij negeren de Franse benamingen, het gaat simpelweg omhoog naar Unbe en die weg omhoog is breed. Heel breed, voorlopig geen typisch Baskische taferelen. Al is de klim zelf wel weer typisch Baskisch, de steile en minder steile stroken wisselen elkaar af. Richting de top van de klim wordt het echt lastig, een laatste halve kilometer aan 8% met een piek boven 10%, de vluchters kunnen zich hier naar hartelust uitleven. We krijgen meteen een fantastische strijd om de bollentrui te zien, direct vanuit het vertrek gaat deze rit de moeite waard zijn. U mag geen seconde missen. Na 13,8 kilometer zijn we al boven op de tweede klim van de dag, dat is toch genieten? We fietsen overigens door de gemeente Laukiz, de gemeente is uiteindelijk volgens de organisatie de naamgever van de klim, maar we starten in het dorpje Elizalde en komen boven aan in de urbanisatie Urbe-Mende. Over een brede weg omhoog, deels door een bos, paar steile stroken erbij, het Baskenland hoest meteen in ons gezicht. We zijn wakker. De lokale overheid in Bizkaia is overigens met een plan gekomen om iedere beklimming in Bizkaia van een informatiebord te voorzien, met speciale aandacht voor de beklimmingen die opgenomen zijn in het Tourparcours. Alle informatie die we nodig hebben kunnen we zien op de gele borden langs de flanken van de beklimmingen van deze rit.
De Basken zijn gek op wielrennen. Een van de dingen waar je dat aan kunt zien is dat ieder dorp z'n eigen koers heeft. Zo ook Laukiz, ze organiseren in deze omgeving jaarlijks een wedstrijd voor amateurs, waar in de praktijk vooral de Spaanse beloften aan de start staan. Vorig jaar ging de zege bijvoorbeeld naar Abel Balderstone, thans prof bij Caja Rural. Wielrennen moet er niet alleen voor de profs zijn, maar juist ook voor de jongens die ooit graag prof willen worden. Het is een veelgehoord bezwaar met betrekking tot deze Grand Départ. Waarom ligt er wel 20 miljoen klaar voor een Tourstart maar blijft er steeds minder geld over voor het organiseren van kleinere koersen? De situatie doet wat denken aan die in Nederland, de lokale overheden bij ons worden ook alleen maar wakker als ze een grote ronde kunnen lokken. Een lokale ronde, dat boeit niet. Zo lag het Baskische amateurcircuit dit jaar bijna helemaal op z'n gat omdat de eenheid die alle koersen via de motor begeleidt aan het staken was. Er werd een oplossing gevonden en er kon weer gekoerst worden, maar de vroegere tijden zijn wel verdwenen. Toen waren er hier nóg meer koersen, met nóg meer deelnemers. Het wielrennen als breedtesport heeft niet alleen in Nederland een probleem, het keert op meerdere plaatsen terug. Enfin, boven op de klim in Unbe slaan de renners linksaf en daarna dalen de renners twee kilometer af over een gigantisch brede weg. Het is hier heerlijk fietsen, niets aan de hand. Na die twee kilometer komen we dan wel weer een bocht naar rechts tegen, waarna het nog even wat verder vals plat omlaag zal gaan. De renners fietsen rechtdoor de UPV/EHU tegemoet, de Baskische Universiteit. Universidad del Pais Vasco of Euskal Herriko Unibertsitatea, voor de mensen die willen weten waar de afkorting voor staat. De Baskische Universiteit heeft meerdere locaties, maar dit is de belangrijkste. In Leioa, want op dat grondgebied bevinden we ons nu, ligt de hoofdcampus. In totaal heeft de universiteit 35.000 studenten, als je wil gaan studeren in het Baskenland en dan specifiek bij deze universiteit moet je wel even opletten welke richting je gaat volgen, want het kan dus zomaar zijn dat je in de heuvels boven Bilbao op de campus terechtkomt. Quasi midden in het niets, maar er rijden dan wel weer ontzettend veel bussen heen en weer.
Als we bijna over de campus fietsen komen we een rotonde tegen, hier gaat het naar links en dan dalen we nog een kilometer of twee verder af, terug richting Bilbao. De weg omlaag wordt iets smaller omdat men de weg hier in tweeën heeft gesplitst en een betonnen muur in het midden heeft geplaatst. Als we daar dan even bij optellen dat we onderweg een paar bochten tegenkomen wordt dit het eerste punt waar de renners echt even op moeten letten. Beneden komen we uit bij een rotonde en daarna is de weg weer breed. De renners bevinden zich nu in het plaatsje Erandio, een voorstad van Bilbao. In 2008 won Kim Kirchen in deze plaats een rit in de Ronde van het Baskenland, geen heilige grond dus. Na een paar bochten en een aantal rotondes komen we uit in de haven van Bilbao, de kranen komen ons tegemoet. Na een bocht naar rechts aan het eind van de afdaling fietsen we langs het water de zee tegemoet. De Nervión gaat zometeen uitmonden in zee en die tocht gaan we volgen. Rechtdoor over een brede en vlakke weg rijden we nu een van de hoogtepunten van het Baskenland tegemoet. Op een paar rotondes na komen we een aantal kilometer niet zoveel tegen, buiten het feit dat we kunnen genieten van de bedrijvigheid in de uitgestrekte haven van Bilbao. Na een tijd komen we uit in Las Arenas, een wijk van Getxo, en daar staat ie te pronken. Daar staat ie te shinen, de enige echte Puente Vizcaya. Bizkaia Zubia, zo noemen de Basken dat ding dan weer. Dat ding is de Vizcayabrug, een brug die Portugalete en Las Arenas verbindt over de Nervión. Het is werelds oudste zweefbrug, gebouwd in 1893. De Vizcayabrug werd ontworpen door Alberto Palacio, een van de leerlingen van Gustave Eiffel. De brug is nog steeds in gebruik: elke 8 minuten verplaatst een gondel passagiers en maximaal zes auto's. Zweefbruggen zijn uniek, er zijn bijzonder weinig zweefbruggen. Wikipedia noemt er 18, waarvan er een aantal al niet meer in gebruik zijn. De zweefbrug is een bijzondere brug, en de zweefbrug tussen Portugalete, ginder aan de overkant, en Las Arenas is ook nog eens de oudste ter wereld! De Basken zijn een uniek volk, blijkt wederom. Je kunt een kaartje kopen om plaats te nemen in de gondel, waarna je over de Nervión zweeft. Je kunt ook een kaartje kopen om over het bovenste gedeelte van de brug te lopen. Niet geschikt voor mensen met hoogtevrees. Wel heel vet, al is dat zweven op zich al vet genoeg. De brug, die sinds 2006 op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat, werd gebouwd op particulier initiatief tussen 1887 en 1893. De brug werd op 28 juli 1893 in gebruik genomen en bevindt zich op een steenworp afstand van de plek waar de Nervión uitmondt in de Golf van Biskaje. De brug beschikt over twee pijlers van liefst 60 meter hoog, dat de boel zo hoog moest worden had te maken met het drukke scheepvaartverkeer van en naar de haven van Bilbao. In die tijd was Bilbao een belangrijke industriële regio met mijnbouw, handel, scheepvaart en een financieel centrum. Op zich is de stad nu nog steeds vrij belangrijk, al is het mijnbouwgedeelte gelukkig wel redelijk verdwenen. Per jaar werd meer dan 12 miljoen ton goederen overgeslagen in de haven. De schepen mochten niet gehinderd worden en dat is de verklaring voor de grote hoogte van het bouwwerk. De mobiele gondel ligt op het niveau van de kade en maakte de aanleg van lange toe- en afvoerwegen overbodig. De gondel ligt tegen de kade wanneer een schip wil passeren en vormt hierdoor nauwelijks hinder. De Bizkaiko Zubia, dames en heren. Nog nooit van m'n leven zo'n mooie brug gezien. Schitterend.
De brug gaat hoe dan ook in beeld komen. Vergaap je dan vooral aan de gondel, die zomaar bozen het water loopt te zweven. Uniek, ongekend. De renners fietsen door Las Arenas en tussen de huizen door is er ineens een open plek, hier eindigt de brug. Voor de renners zal het een korte blik zijn op deze ongeëvenaarde zweefbrug, ze vervolgens vrij snel hun vlakke weg en rijden het centrum van Getxo tegemoet. Meerdere renners zullen nu stevig zitten te kwispelen op hun fiets. Omar Fraile, bijvoorbeeld. Aan de overkant van het water ligt naar Portugalete Santurtzi, zijn woonplaats. Eén renner zal nóg enthousiaster zijn, zijn ploeggenoot bij Ineos, Jonathan Castroviejo. Jonathan komt uit Getxo en hij mag dus gewoon tijdens de Tour dwars door zijn eigen woonplaats rijden. Ze fietsen praktisch langs zijn voordeur, dat is toch wel de ultieme natte droom van iedere renner. Castro is van de partij als eeuwige knecht, maar in Getxo zal hij ook even een moment voor zichzelf gaan vinden. Getxo is tevens de stad van Iñigo Landaluze, een renner die in het verleden voor Euskaltel-Euskadi reed. Een van de proefkonijnen van José Ibarguren Taus. De dokter die vooral beroemd werd bij Quick Step en nu floreert bij Movistar was in zijn vroegere jaren een beetje een beunhaas. Door eeuwig te blijven proberen wist hij uiteindelijk de gouden formule te vinden, maar het ging echt met vallen en opstaan. De winst in het Critérium du Dauphiné Libéré van 2005 door Iñigo Landaluze was een van de spaarzame hoogtepunten van José Ibarguren uit die jaren. Landaluze klopte uit het niets Botero, Leipheimer en Armstrong, vooral dankzij een geslaagde vlucht, maar alsnog. Dat Landaluze uiteindelijk door de dopingmand viel hoorde er in die jaren ook volledig bij. Naast Jonathan Castroviejo, die de dag van zijn leven zal beleven, en Iñigo Landaluze, die doodgezwegen zal worden, is Getxo ook de stad van het Circuito de Getxo. Een profkoers, die ook wel de Memorial Hermanos Otxoa wordt genoemd. Eerst de Memorial Ricardo Otxoa, nadat hij in 2001 het leven liet na aangereden te zijn door een automobilist die niet aan het opletten was. Tweelingbroer Javier overleefde de aanrijding ternauwernood, en zou later nog schitteren op de Olympische Spelen. Nadat Javier in 2018 helaas dan toch overleed werd de naam van de koers aangepast van Memorial Ricardo Otxoa naar Memorial Hermanos Otxoa, een koers ter ere van de broers Otxoa. Die werden geboren in Barakaldo, aan de overkant van de Nervión, aan de andere kant van Portugalete. Opgroeien deden ze in een dorpje net buiten Getxo, een dorpje waar we zometeen doorheen gaan fietsen. De Memorial Ricardo Otxoa was altijd een koers voor de puncheurs. Een paar heuveltjes in en rond Getxo, maar niet teveel bijzonders. Dat is sinds 2020 veranderd. Toen ontdekte men een klim. Pike Bidea. De klim die we nu in de finale van deze rit gaan zien. Ontdekt door de organisatoren van Circuito de Getxo. Die klim heeft de hele koers veranderd, hoewel Giacomo Nizzolo in 2021 liet zien dat een sprinter nog steeds kan winnen liet het aanstormende fenomeen Juan Ayuso in 2022 dan weer zien dat hier in de toekomst toch vooral andere types gaan winnen. Wielco Kelderman werd vorig jaar overigens derde, in de sprint om de zege liet hij het uiteraard volledig afweten want winnen zit niet in het pakket inbegrepen. Jonathan Castroviejo schijnt overigens zo nu en dan de organisatie van deze koers te voorzien van tips. Hij heeft al eens een keer een beklimming toe laten voegen aan de koers, de klim naar Unbe van net maar dan van een andere kant. Of Pike Bidea ook op zijn conto komt zegt het verhaal dan weer niet, gezien zijn gebrek aan explosiviteit schat ik zomaar in dat het niet zijn eigen favoriete klim is. Niet voor het eerst overigens dat hij door zijn eigen woonplaats mag fietsen, in de Ronde van Spanje van 2018 ging er een etappe van start in Getxo, aankomst op Monte Oiz. Ook toen was Castro van de partij en hij werd voor vertrek geëerd door de gemeente. Het leek lang de bedoeling te zijn dat hij in 2024 nog een jaartje bij Ineos bleef en dat hij er daarna mee zou stoppen, maar heel recent kwam dan weer het nieuws naar buiten dat hij tot 2025 bijtekent bij Ineos en dus nog twee jaar in het peloton blijft. Ze kunnen bij Ineos niet zonder hun meesterknecht, dat is logisch. Getxo is overigens ook de stad van de muziekband We Are Standard, die tegenwoordig door het leven gaat als WAS. Eigenlijk een minderwaardige band, want ze zingen in het Engels en niet in het Baskisch. Sinds ze WAS heten verwerken ze wel Baskische invloeden in hun nummers en geven ze die nummers Baskische namen. Irrintzi is zo'n nummer, vernoemd naar de typisch Baskische kreet die tijdens de ploegenpresentatie nog ten gehore werd gebracht door nota bene Lawson Craddock. Gelachen.
De lokale wielerploeg heet Punta Galea TXE. Punta Galea, dat is de kaap even verderop die uitsteekt in de Golf van Biskaje. TXE is kort voor Txirrindulari Elkartea. Een txirrindulari is een wielrenner, elkartea is een ploeg. Zie je, Baskisch is helemaal niet zo'n moeilijke taal. Bij die wielerploeg werd Castroviejo groot, het is ook deze wielerploeg die ieder jaar Circuito de Getxo organiseert. Waarvoor hulde. Zoveel Baskische profkoersen zijn er niet meer over, de paar die standhouden moeten we dus koesteren. Getxo is een mooie stad, langs de kust staan er ontzettend veel fraaie gebouwen. Er is een hele strook vol paleizen, zoals de Lezama-Leguizamon jauregia. Jauregi is dan weer Baskisch voor paleis, aan het eind van de voorbeschouwing spreken we vloeiend Euskera. In de haven ging de Vueltarit in 2018 van start en even verderop staat een windmolen. Deze windmolen draagt de naam Aixerrota, wat niets anders dan windmolen in het Baskisch (aixe (haize), wind en errota, molen) betekent. Sow. We pakken niet alle hoogtepunten van de stad mee, zo fietsen we met een boog om de oude vissershaven heen. We rijden ook niet over de finishstraat van Circuito de Getxo heen, wat jammer is, daardoor missen we weer een hele strook. In Getxo komen de renners vooral een aantal rotondes en een paar bochten tegen, waarna ze buiten de stad waar toch bijna 80.000 mensen wonen via Berango naar Sopela fietsen. De renners moeten een beetje opletten voor de Baskische drempels, verder is het voorlopig vrij makkelijk fietsen. Berango is het dorp van Gotzon Udondo, een renner die vier jaar voor Euskadi-Murias reed en in die vier jaar 0 punten op de CQranking bij elkaar wist te sprokkelen. De helft van de Franse profs had nooit prof moeten worden, maar ik moet heel eerlijk toegeven dat er zo nu en dan ook Basken prof zijn geworden die niet veel te zoeken hadden in het peloton. Berango was ook de woonplaats van de broers Otxoa. Javier en Ricardo verdeelden hun tijd tussen Berango en Andalusië. Daar gingen ze in de winter naartoe om van de zon te genieten en te trainen. Tijdens een van die trainingsritten werden ze geschept, waren ze maar gewoon in Berango gebleven. In het Berango van de familie Otxoa komen we weer wat bochten en rotondes tegen terwijl de wegen nog steeds behoorlijk vlak zijn. Over brede wegen rijden we Sopela tegemoet, een plaats waar ik helaas voor jullie ook weer het nodige over te vertellen heb. Sopela ligt in de buurt van de kust, even verderop liggen er aan het wat er een paar stranden. Onder andere het nudistenstrand van Barinatxe, waar jaarlijks de nudistenrace van Sopela wordt gehouden. Wat ze daar precies doen weet ik niet, maar ik laat dat graag aan jullie eigen fantasie over. Sopela is de plaats met de rijkste inwoners en de duurste huizen, waar zich merkwaardig genoeg het consulaat van Pakistan bevindt. Koersgerelateerd kunnen we melden dat de beste Baskische wielrenster ooit afkomstig is uit Sopela. Ik heb het dan natuurlijk over Joane Somarriba. Dat is een naam die ons waarschijnlijk weinig zegt. Ze werd geboren in Gernika, daar komen we tijdens deze rit ook nog voorbij, en groeide op in Sopela. Ze wordt door Wikipedia zelfs een van de grootste vrouwelijke wielrenners aller tijden genoemd, wat misschien niet eens zo vergezocht is als je bedenkt dat ze twee keer de Giro Donne won en drie keer de Grande Boucle Féminine, in die tijd de Ronde van Frankrijk voor vrouwen. Ze werd ook nog een keer wereldkampioen tijdrijden. Sindsdien hebben ze in het Baskenland nooit meer zo'n goede vrouwelijke wielrenner gezien. De Emakumeen Bira, vroeger de Ronde van Baskenland voor vrouwen, letterlijk vertaald vrouwentour, kwam in het verleden regelmatig langs in deze plaats. Uit Sopela is tevens Sopela Women's Team afkomstig, een continentale vrouwenploeg. De echte toppers rijden niet voor deze ploeg, maar ze steunen wel het vrouwenwielrennen en dan specifiek het Baskische vrouwenwielrennen en daar hebben we altijd respect voor. Ter ere van Somarriba, al jaren kwakkelend met haar gezondheid (ziekte van Crohn) en sinds kort adviseur van Laboral Kutxa (de vrouwenploeg van Euskaltel), staat er voor de lokale gymzaal in Sopela een standbeeld, jawel!
In Sopela hebben de renners 33 kilometer afgewerkt. Er staan opvallend genoeg een paar palmbomen in dit plaatsje, nergens voor nodig. Via een viaduct rijden we omhoog naar het centrum, daarna rijden we een tijd over een licht glooiende, brede weg richting Urduliz. We komen onderweg alleen een paar rotondes tegen, en waarschijnlijk weer een uitzinnige menigte. In Urduliz, eerder bekend vanwege een aantal onbekende voetballers dan vanwege de koers, slaan we een paar keer linksaf en daarna gaan we op weg naar Plentzia. Speciaal voor Mikel fietsen we tussendoor ook nog even door Landa, die plaatsnaam komt vaker voor in het Baskenland. De weg tussen Urduliz en Plentzia is ook weer breed, terwijl we drie kilometer heel licht afdalen, fietsend door een omgeving die onmogelijk groener zou kunnen zijn. Paar bochten erbij, maar de organisatie gaat voorlopig alle spannende punten uit de weg. Beneden komen de renners uit in Plentzia, een plaatsje gelegen aan de Plentziako Itsasadarra. Zo kun je een rivier ook gewoon noemen. De rivier mondt even verderop uit in zee, want Plentzia ligt aan de kust. De kust van Uribe, om precies te zijn. Plentzia heette oorspronkelijk Placencia, dat werd Plencia en daar werd dan weer een Baskische versie van gemaakt. Eruit met je c, erin met je tz. Zo doen we dat hier, soms. In Plentzia fietsen we over een mooie rode brug, terwijl we even verderop een mooie witte brug zien liggen. Van Plentzia, waar Angel Vicioso in de Itzulia van 2003 een rit won, fietst men naar Gorliz, in de twee kilometer richting dit volgende dorpje loopt de weg wat meer omhoog. Een halve kilometer redelijk steil, daarna niet meer. Na een kleine 43 kilometer komt het peloton uit in Gorliz, een plaatsje dat het van oudsher vooral van de landbouw moest hebben. Tegenwoordig wat meer van het toerisme. De kuststreek hier is waanzinnig mooi, dat zal door helikopter en drone ontzettend goed in beeld worden gebracht. Gorliz is de geboortegrond van Eneritz Vadillo, een piepjonge renster. Bezig aan haar eerste jaar als belofte is ze meteen prof geworden bij Laboral Kutxa, en daar doet ze het goed. Wellicht de opvolgster van Joane Somarriba, het Baskische (vrouwen)wielrennen heeft er behoefte aan. Plentzia en Gorliz, kijk ze daar nou liggen. Plentzia beneden, Gorliz een paar meter hoger. Wat een schitterende baai, jongens toch.
Na de doortocht in Gorliz rijden de renners over een brede weg door de bossen naar Armintza, gelegen aan de kust. De komende vijf kilometer gaat het wat op en af, zonder dat het heel spannend wordt. Kilometertje aan 5% buiten Gorliz, daarna vooral vals plat omlaag richting Armintza. Eenmaal in Armintza beginnen we aan de volgende klim van de dag, weer een ongecategoriseerde. De organisatie doet alsof ie niet bestaat, maar er moet toch echt flink geklommen gaan worden richting Jata. In Armintza fietsen we langs een paar schitterende kliffen, het is hier werkelijk beeldschoon, en dan gaan we omhoog naar de berg Jata. Het gaat de komende negen kilometer gemiddeld aan 3% omhoog, wat niet direct heel veel zegt. We beginnen met een kilometer klimmen aan 6%, nog steeds over een brede weg. Na deze kilometer aan 6% komen we boven en gaat het twee kilometer licht naar beneden. Boven op het eerste deel van de klim krijgen we een prachtig uitzicht over de zee aangeboden, even later krijgen we dan weer een ander uitzicht aangeboden. We zien de kerncentrale van Lemoiz liggen, een kerncentrale die nooit actief is geweest en ook nooit helemaal is afgebouwd. Een kerncentrale met een verhaal, zoals je op iedere hoek van de straat een verhaal kunt oprapen in het Baskenland. In de jaren '70 van de vorige eeuw begon men met het bouwen van de kerncentrale, maar van allerlei kanten kwam er protest. Er waren natuurlijk mensen die überhaupt niet op kernenergie zaten te wachten, en er was uiteraard ook protest van ETA. De Baskische afscheidingsbeweging zat niet te wachten op een Spaanse kerncentrale in hun Baskenland, en dus probeerden ze de boel te saboteren. Er werden meerdere bommen geplaatst op het terrein en die bommen gingen ook af. Er kwamen daarbij mensen om het leven en de faciliteit werd de nodige schade toegebracht. Ook werd het hoofd van de kerncentrale ontvoerd en vermoord, alles om die kerncentrale te stoppen. In 1983 stopte men met het bouwen van de kerncentrale, vooral omdat er een nieuwe regering was gekozen die het niet zo zag zitten in nucleaire energie. In 1984 gingen de deuren dicht en sindsdien staat de kerncentrale van Lemoiz er maar desolaat te staan. De kerncentrale was bijna af, maar is uiteindelijk nooit gebruikt. Er zijn plannen om de kerncentrale een andere functie te geven, een van de ideeën schijnt te zijn om hier vis te kweken. Dan zou het gebouw toch nog enig nut hebben, nu kost het alleen maar geld. Ze moeten de boel nog enigszins onderhouden en beveiligen en dat loopt in de tonnen per jaar terwijl je er helemaal niets aan hebt. Geniaal.
De kerncentrale bevindt zich op het grondgebied van Lemoiz, hoewel het gelijknamige dorpje een klein stukje verderop ligt. We rijden niet door het dorp, maar we moeten alsnog wel even een persoon afkomstig uit het dorp noemen. De godfather van het Baskische wielrennen komt uit Lemoiz, ik heb het dan over niemand minder dan Miguel Madariaga. Madariaga was een simpele boerenzoon, die van het ene baantje naar het andere baantje ging. Hij werkte een tijd als taxichauffeur en in die tijd kwam hij in contact met enkele profwielrenners, die vaste klanten van hem werden. Door het contact met al die wielrenners en het feit dat hij zelf überhaupt fan was van wielrennen ontstond bij hem het idee om een Baskische ploeg te creëren. Manusje van alles Madariaga wist tevens een opleiding tot masseur af te ronden, wat hem een tweede ingang in het wielrennen gaf. In de jaren '60 wist hij al een eigen amateurploeg op te richten, terwijl hij ondertussen bij verschillende profploegen bijbeunde als chauffeur en masseur. In de jaren '80 kwam hij dan weer als chauffeur in dienst van het provinciebestuur in Bizkaia. Daar wist hij, geslepen als hij was, met de juiste mensen in contact te komen. Hij wist het provinciebestuur tijdens een bezoek aan de Tour dusdanig in te palmen dat het idee ontstond om een Baskische profploeg te laten ontstaan, een profploeg die uiteindelijk deel zou moeten nemen aan de Tour. In 1993 kwam het plan dan uiteindelijk daadwerkelijk tot leven en in 1994 ontstond Euskadi-Petronor, een ploeg gesponsord door de Baskische overheid en de chemische rotzooi van Petronor. Dat bedrijf hield het maar een jaar vol als sponsor en in de jaren daarna stond alleen de Baskische overheid garant voor een paar centen. Het waren barre tijden, iedere cent moest worden omgedraaid en veel resultaten werden er nog niet geboekt. Dat veranderde pas in 1998, toen Euskaltel haar intrede deed. Dat telecommunicatiebedrijf bestond pas sinds 1995, maar Madariaga had genoeg gezien. Hij bracht het bedrijf en de Baskische overheid met elkaar in contact en er ontstond een vruchtbare samenwerking, die tot 2013 stand zou houden. Tot 2012, eigenlijk. Met wat extra financiële support op zak durfde Madariaga een belangrijke stap te zetten, hij benaderde Jean-Marie Leblanc, de toenmalige koersdirecteur. In 1999, het jaar waarin Roberto Laiseka namens Euskaltel-Euskadi een eerste ritzege boekte in de Vuelta, liet Madariaga zijn project zien aan Leblanc. Leblanc was enthousiast, en twee jaar later, in 2001, was Euskaltel-Euskadi voor het eerst welkom in de Tour. Roberto Laiseka won meteen een rit, op Luz Ardiden. Tot 2012 stond Madariaga aan het roer van de ploeg, in de tussentijd werden er nog veel meer successen geboekt. Ritzeges in alle grote rondes, onder andere dankzij Samuel Sanchez, Iban Mayo en Igor Anton. Een podium in de Tour, een bolletjestrui, noem het allemaal maar op. Allemaal dankzij Madariaga, een self-made man die zijn droom wist te bewerkstelligen. Het eindigde zuur, in 2013 werd Madariaga naar buiten gewerkt en nam Igor Gonzalez de Galdeano het stokje van hem over. Euskaltel en Euskadi werden van elkaar losgekoppeld. De Baskische overheid had geen geld en haakte af, Euskaltel wilde in de World Tour blijven en gaf het geld dat voor twee jaar bedoeld was in één jaar uit. Men haalde een sloot buitenlanders die later allemaal werden betrapt op doping, het was een totale catastrofe. Euskaltel-Euskadi hield na dat jaar op te bestaan, ondanks een flirt met Fernando Alonso wist Gonzalez de Galdeano geen nieuwe sponsor te strikken nadat Euskaltel ook afhaakte. Toch was dat niet het absolute dieptepunt volgens Madariaga, dat was het overlijden van Victor Cabedo. Meer van dit soort feiten vinden we terug in een interview met hem, waarin hij eigenlijk aangeeft dat we de Tourstart in Bilbao aan hem te danken hebben. Zonder zijn doorzettingsvermogen had Euskaltel-Euskadi niet bestaan. Zonder hem stonden de Pyreneeën niet gelijk aan de kleur oranje. Madariaga heeft een kleine hoeveelheid Van Gaal in zich. Het Baskische wielrennen is door hem op de kaart gezet, en door niemand anders. Na het einde van Euskaltel-Euskadi ging hij nog een tijd door met de Fundación, de amateurploeg. Ooit had Euskaltel-Euskadi een perfect systeem, met een ploeg in de World Tour, een continentale opleidingsploeg (toen vrij uniek) en liefst twee ploegen die actief waren in het Baskische amateurcircuit. Stap voor stap werden de renners gevormd, beter kon niet. Van de junioren naar een van de twee amateurploegen, de beste talenten gingen door naar de continentale ploeg en de toppers van die ploeg werden gestrikt door de World Tour-ploeg. Dat hele systeem donderde in elkaar en hij wist nog net één amateurploeg te behouden, die inmiddels is uitgegroeid tot het nieuwe Euskaltel-Euskadi. Daar wil hij dan weer niets mee te maken hebben. Hij deed de leiding van de ploeg na een aantal jaar over aan Mikel Landa en vooral de zaakwaarnemer van Landa, Jesus Ezkurdia. Hij nam afscheid van zijn tweede kindje, dat hij lijkt te beschouwen als een lelijke nageboorte. Het oude en het nieuwe Euskaltel hoef je niet met elkaar te vergelijken, dat doet Madariaga teveel pijn. Hoe dan ook, een absoluut fenomeen. Ik zie hem nog uit de auto hangen toen Igor Anton in de Vuelta won in Bilbao, Marc Madiot was er niets bij.
Miguel Madariaga, een kleurrijk figuur en een ontzettend belangrijk figuur voor het Baskische wielrennen. Als je nu Jorge Azanza aan ziet rommelen bij het moderne Euskaltel-Euskadi verlang je terug naar zo'n figuur. Iemand die daadwerkelijk een visie heeft en die eigenlijk het onmogelijke voor elkaar heeft weten te krijgen. Euskaltel reed 13 keer de Tour, een ploeg die louter uit Basken bestond was 13 jaar op rij van de partij in de allergrootste ronde van allemaal. Ze reden niet alleen mee, ze boekten ook successen. Ze hadden een kenmerkende stijl, altijd aanwezig in de bergen en altijd op de grond buiten de bergen. Een ploeg met karakter, zo'n ploeg missen we tegenwoordig absoluut. Roberto Laiseka die wint op Luz Ardiden, voor mij toch wel het begin van mijn Baskische obsessie. Heb ik dus allemaal te danken aan de werken van Miguel Madariaga. Bedankt, Miguel. Dit terzijde, we gaan toch maar weer even terug naar de koers. We waren gebleven bij de kerncentrale van Lemoiz. We dalen af rond die kerncentrale, dan gaat het aan de andere kant van de centrale kort een kilometer omhoog aan 4%, volgt er een nieuw knikje omlaag en dan gaat het in de laatste 4,5 kilometer van de klim gemiddeld aan 5% omhoog. Door de brede weg stellen die stukken in dalende lijn weinig voor, ook al komen we wel wat bochten tegen. Het kan eventueel vervelend worden als het regent, in het Baskenland geen onrealistische gedachte. Het laatste deel van de klim, het zwaarste deel, is vrij onregelmatig. We komen een kilometer aan 6,5% tegen met een piek tot 10%, dat is toch niet misselijk. Had een klimmetje van de vierde categorie kunnen zijn, op z'n minst. Maar goed, de verdeling van de bergpunten is altijd ondoorgrondelijk. Door een fraai bos rijden we omhoog en als we na een wat makkelijkere kilometer aan het eind nog even een kilometer aan 6% hebben overwonnen bereiken we de top van Jata. In de Itzulia van vorig jaar lag deze klim ook op het parcours en toen werden hier ook gewoon bergpunten verdeeld, de streep ligt nog getrokken op de weg. Net als toen dalen we na de klim af richting Bakio. Alhoewel, van een echte afdaling is nog niet meteen sprake. Het is eigenlijk nog een kilometer zo goed als vlak voor de afdaling richting Bakio echt begint. Deze afdaling is een kilometer of vier lang en best interessant. Een paar snelle bochten achter elkaar in het begin, fietsend door een donker bos. De weg is wel gigantisch breed en het asfalt goed, wat de zaak een stuk makkelijker zou moeten maken. Vooral het eerste stuk van de afdaling is even lastig, daarna wordt het makkelijker en als we beneden zijn slaan we linksaf waarna we eventjes rechtdoor over een brede weg naar Bakio mogen fietsen. Deze kustplaats, waar Dani Moreno in 2008 een rit won in de Euskal Bizikleta, bereiken we na 61 kilometer, over 6,5 kilometer bereiken we wellicht de mooiste plek van het Baskenland. Ik geef alvast een tipje van de sluier:
Ongi etorri Euskal Herrira! Ik heet jullie van harte welkom in het Baskenland. We staan aan de vooravond van de beste Tourstart ooit. Het is iets waar ik lang van heb gedroomd, maar nu is het eindelijk zo ver. Een Tourstart in het Baskenland, kan iemand me even knijpen? De Grand Départ van de Tour vindt plaats in Bilbao, de grootste stad van het Baskenland. Officieel gaan we van start in Euskadi, de autonome regio Baskenland. Deze regio omvat de drie provincies Bizkaia, Gipuzkoa en Araba. Dat is Baskenland, het Baskenland is een grotere regio die ook de provincies Nafarroa, Lapurdi, Zuberoa en Nafarroa Beherea omvat. Voor de fanatieke Basken, daar zijn er nog steeds genoeg van, vormen de zeven provincies samen het Baskenland en is Euskadi dus maar een klein deel van hun gedroomde land. Euskadi is niet genoeg, het gaat om Euskal Herria. Met deze kennis hoeven we verder weinig te doen, we negeren alle politieke spelletjes en stellen domweg vast dat de Tour van start gaat in het Baskenland. De meest wielergekke regio op aarde, daar waar de koers leeft. De Baskische fans kennen alle renners bij naam en moedigen alle renners even hard aan, alleen al daarom verdienen ze een Tourstart. Hoewel de Tour voor het eerst in Bilbao is zijn we wel al eerder in het Baskenland van start gegaan. De Tour de France van 1992 ging van start in Donostia, een tijdrit in de straten van die stad werd gewonnen - uiteraard - door Miguel Indurain. Ook een Bask, eentje uit Navarra. In 1992 was ik er nog niet, dus voor mij is het de eerste Tourstart in het Baskenland die ik mag meemaken. Ik ben de Baskische overheden zeer erkentelijk dat ze een bedrag tussen de 12 en 20 miljoen hebben overgemaakt richting ASO om dit feest te organiseren. Kost wat, maar dan heb je ook echt iets. De Tour is overigens veel vaker in het Baskenland geweest, in vroegere tijden lag Bayonne steevast op de route. Dat is dan wel officieel Frankrijk, maar volgens ons hoort het bij Iparralde, Noord-Baskenland. Ook in Pamplona zijn we al eens geweest, met een bepaald idee. In 1996 wilde de organisatie de vijfvoudige Tourwinnaar Indurain eren, maar net in die Tour ging hij volledig kopje onder. Onderweg naar Pamplona werd hij helemaal op een hoop gereden en in zijn eigen stad kwam hij ontredderd in de achterhoede aan. Leuk idee, matige uitvoering.
In het heden worden we getrakteerd op een Tourstart in mijn geliefkoosde Euskal Herria, ik ben helemaal gelukkig. Mijn Baskenland is een bijzondere regio. De Basken hebben hun eigen taal, het Euskara, een taal waar geen touw aan vast te knopen is. Een taal zonder enige connectie met welke andere taal dan ook, een zogenaamde geïsoleerde taal. Ik ken inmiddels een aantal woorden, maar ik snap er het grootste gedeelte van de tijd helemaal niets van. Ondoorgrondelijk, maar daardoor juist zo fascinerend. De Basken hebben naast hun eigen taal ook hun eigen cultuur, een deel van die cultuur konden we al zien tijdens de ploegenpresentatie. Bijna alle folkloristische klassiekers kwamen voorbij. Een man deed voor ons de aurresku, de typisch Baskische ceremoniële dans die altijd de revue passeert als er iets te vieren valt, zoals bijvoorbeeld de start van een koers. Qua bewegingen past het zo in The Ministry of Silly Walks, maar dit is een onmisbaar stukje Baskische traditie. De begeleiding bij de dans komt vaak van een fluit, de txistu, die mij altijd ontzettend vals in de oren klinkt. Ditmaal kozen ze voor begeleiding van de txalaparta, een soort prehistorische xylofoon. Een deel van de Baskische cultuur hebben we al gezien, de komende dagen gaan we nog veel meer zien. Alle gebruiken zullen de revue passeren, maar we gaan natuurlijk vooral krankzinnig veel fans langs de kant van de weg zien staan. Enthousiaste fans, ontzettend enthousiaste fans. We gaan de Baskische natuur zien, groen, ruig en vooral beeldschoon. De steile heuvels komen ons meteen vanaf de allereerste kilometer tegemoet. Het worden drie geweldige dagen. Daarna volgen er overigens nog 18. Als je wil weten hoe het parcours er de komende weken uit gaat zien verwijs ik je graag naar dit topic, waar ik m'n best heb gedaan om alles zo goed mogelijk te beschrijven. Toch voelen al die 18 ritten als een plichtmatig nummertje, het draait allemaal om de eerste drie ritten. Drie ritten in het Baskenland, ik zit al maanden te popelen. Een droom komt uit en ik neem jullie graag mee in de droom. Er komt een onovertroffen hoeveelheid Baskisch genot op ons af.
De Tour de France mogen we dit jaar ook de Tour de Frantzia noemen, want we gaan van start in het Baskenland. In Bilbao, om precies te zijn. Bilbao is de grootste stad van het Baskenland, er wonen 354.000 mensen in deze stad en in de agglomeratie wonen in totaal bijna een miljoen mensen. Bilbao is het economische en industriële centrum van het Baskenland en dat is eigenlijk altijd al zo geweest. Officieel heet de stad Bilbao, maar de Basken mogen de stad ook graag Bilbo noemen. Jan Boskamp zei het al die tijd al goed. In principe maakt het weinig uit of je Bilbao of Bilbo zegt, allebei even goed. Zo lang als we ons kunnen heugen een industriestad, wat in het verleden een beetje uit de hand liep. Bilbao ligt aan de rivier de Nervión, die even verderop uitmondt in zee. Uiteraard werd Bilbao daardoor een belangrijke havenstad, vooral ook omdat er in de Baskische heuvels allerlei grondstoffen werden gevonden die men kon winnen. Alle bergen in de omgeving werden leeggeroofd, overal ontstonden mijnen waar bijvoorbeeld ijzererts werd gewonnen. De ijzererts werd omgesmolten in de hoogovens beneden aan het water in Bilbao en andere dorpen aan de monding van de Nervión. Altos Hornos de Vizcaya was zo'n bedrijf waar in de hoogovens alles gesmolten werd en waar het asfalt uiteraard doodleuk in de rivier werd gedumpt. Daardoor dreigde Bilbao op een gegeven moment onleefbaar te worden. De rivier was vervuild, de lucht was nog vervuilder, alles ging helemaal mis. In Bilbao wilde je niet zijn, totdat men op het idee kwam het Guggenheim binnen te halen. Die organisatie was op zoek naar een locatie voor een nieuw museum en in Bilbao trokken ze de stoute schoenen aan. Geldverspilling, vond men, maar uiteindelijk heeft het de stad op de kaart gezet. Pleur één interessant gebouw neer in je stad en je komt al een heel eind. Al zijn er natuurlijk veel meer interessante gebouwen te zien en al die gebouwen gaan we tijdens de etappe ook terug zien komen. Een greep uit de gebouwen die tijdens de rit minder aan bod gaan komen: Museo de Bellas Artes de Bilbao: een museum voor de Schone Kunsten, Museo Etnográfico Vasco: museum over de geschiedenis van Baskenland, Museo Marítimo Ría de Bilbao: Maritiem museum van Bilbao. Meer dan alleen het Guggenheim, willen we maar zeggen. De metro van Bilbao is ook de moeite waard en heeft eveneens geholpen om de stad weer op de kaart te zetten. Ineens was alles in de metropool beter bereikbaar, dat helpt. Er is de San Antonbrug, de oudste brug van de stad. Langs de Nervión staat de Mercado de la Ribera (1929), een overdekte markt aan de rand van het historisch centrum. Het station van Abando is ook heel vet en zoals veel steden in dit deel van de wereld is er ook een centraal plein volledig omgeven door gebouwen. Plaza Nueva, of Plaza Barria, want we hanteren zoveel mogelijk het Baskisch. De Plaza Barria ligt in de Casco Viejo, het middeleeuwse deel van Bilbao. Smalle straatjes, kleurrijke huizen, pintxosbarretjes overal waar je kijkt. Zo kan ik nog een uur door blijven gaan over de stad en verhip, dat ga ik tijdens de rest van de voorbeschouwing ook doen. Bilbao is een stad die een volledige transformatie heeft ondergaan, van smerige industriestad tot hippe plek voor een citytrip. Of voor een Tourstart. De geschiedenis en de toekomst van de stad worden wel goed gecombineerd, zo komen we naast de Nervión nog een oude kraan tegen op een van de vele plaatsen waar de industrie ooit floreerde. Bilbao blijft een ruw randje houden, het is niet het gepolijste gedoe van Donostia. Tussen alle stadsvernieuwing door is het industriële karakter zeker nog aanwezig. Boek dus snel een hotelletje en ga naar Bilbao. Nog steeds een belangrijke havenstad, nog steeds veel industrie, maar ook steeds meer toerisme. Tussen alle toeristen door lopen er enkele bekende sporters rond in de stad. Als we ons beperken tot de wielrenners komen we uit bij Jonathan Lastra, een renner van Cofidis die helaas voor hem niet aanwezig is deze Tour. Een oud-prof uit Bilbao is Iñaki Gaston, hij was een van de mensen die tijdens de ploegenpresentatie geëerd werden, ook hij mocht een ploeg richting het Guggenheim begeleiden. Toch 32 overwinningen als prof, waaronder de Klasikoa en drie ritzeges in de Vuelta. Relatief gezien weinig bekende wielrenners uit Bilbao, daarna kom je al uit bij iemand als Iban Mayoz. Dat was bepaald geen Iban Mayo. David Herrero, Txema del Olmo, Cesar Solaun, nee, over het algemeen hoef je in Bilbao niet op zoek te gaan naar de goede coureurs. Die komen vooral uit de dorpen in de omgeving. Miguel de Unamuno komt dan wel weer uit Bilbao, een van de bekendste Baskische schrijvers. En Iñaki Williams werd hier natuurlijk geboren, mijn Iñaki. Er komt relatief gezien ook weinig goede muziek uit Bilbao, daar verbaas ik me al langer over. Er is eigenlijk maar één echt bekende en populaire band uit Bilbao, Zea Mays. Zangeres Aiora Renteria komt uit Bilbao en ze kan best een aardig eindje zingen. Het bekendste nummer van de band is Negua joan da ta. In de videoclip op youtube, bijna zes miljoen kliks, schittert de Baskische Irma Sluis, als je Euskara voor geen meter begrijpt maar wel vloeiend gebarentaal spreekt kun je me wellicht uitleggen waar het nummer over gaat. Ik luister alleen maar voor de muziek.
De Tour de France van het jaar 2023 gaat officieel van start op het plein voor San Mamés, het voetbalstadion van de lokale trots, Athletic Club. Of simpelweg Athletic, dat werkt ook. Ooit opgericht door Britse immigranten die actief waren in de haven van Bilbao, vandaar de Engelse naam. In de beginjaren speelden er logischerwijs een hoop Britten voor de club, maar die verdwenen en sinds 1912 hebben er alleen Basken voor de club gespeeld. Dat is het bijzondere van Athletic Club, ze hebben een filosofie. Volgens die filosofie mag je alleen voor de club spelen als je een Bask bent, in het Baskenland geboren bent, in het Baskenland opgegroeid bent of op wat voor manier dan ook een connectie hebt met het Baskenland. In de loop der jaren is men af en toe creatief geweest, zo kwam Aymeric Laporte in aanmerking om voor Athletic uit te komen omdat zijn grootouders Baskisch waren. De grenzen van de filosofie worden soms opgerekt, wat in Bilbao altijd tot ontzettende discussies weet te leiden. Maar, grosso modo, al meer dan 100 jaar alleen maar Basken in het eerste elftal en in de jeugdopleiding. Athletic accepteert spelers vanuit het hele Baskenland en dus vissen ze in een vijver die amper drie miljoen mensen bevat. Het is alsof je in Nederland een profclub zou hebben met alleen maar spelers uit Noord-Brabant. Die club zou niet actief zijn op het hoogste niveau, kan ik je vertellen. Dat maakt de prestaties van Athletic Club zo bijzonder, een ploeg bestaande uit alleen maar Basken won acht keer de competitie en liefst 24 keer de beker. Ook heden ten dage doen ze nog steeds goed mee, met een ploeg bestaande uit vooral jongens die de club zelf heeft opgeleid. Wel zie je het Baskenland ook steeds diverser worden, zo kunnen we al een aantal jaar genieten van de verrichtingen van Iñaki Williams, een jongen met Ghanese roots. Zijn jongere broertje Nico steelt inmiddels ook de show in San Mamés en is international van Spanje geworden. Er komen er meer aan, ook in het Baskenland staat de tijd niet stil. Athletic is een ontzettend bijzondere club, eentje met een geheel eigen identiteit. Ze spelen hun wedstrijden in San Mamés, of in het Baskisch Estadioa Santimami. Het nieuwe San Mamés, moeten we er dan wel meteen bij zeggen. Sinds 2013 is het nieuwe stadion geopend, gebouwd op een steenworp afstand van het oude stadion. Bij de opening ontbrak er nog een tribune, omdat het nieuwe stadion voor een deel is gebouwd op dezelfde plek als het oude stadion. Pas na de sloop van het oude San Mamés, de magische kathedraal, kon het stadion afgemaakt worden. Het is een bijzonder stadion geworden, zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant. Er is plaats voor 53.332 mensen in deze nieuwe kathedraal, waar de Baskische fans om de week hun ongeëvenaarde passie tonen aan de wereld. Moderne stadions zijn over het algemeen spuuglelijk, maar San Mamés is een uitzondering. Van binnen ziet het er perfect uit, maar de Baskische ontwerpers hebben vooral van de buitenkant iets bijzonders weten te maken. Een opvallende constructie, die vooral 's nachts een blikvanger is. De buitenkant kan namelijk van kleur veranderen, iets wat het geval is als Athletic 's avonds moet spelen. Het nieuwe stadion heeft net niet de intensiteit van het oude San Mamés, maar men is behoorlijk dicht in de buurt gekomen. Athletic Club is nog nooit gedegradeerd uit La Liga en bevindt zich daarmee in het gezelschap van Real Madrid en Barcelona, geen misselijk rijtje. Maar die clubs kopen er lustig op los en steken zich om de haverklap in de schulden, Athletic niet. Ze zetten in op eigen jeugd, proberen de beste Basken van andere clubs los te weken en proberen vooral ook zwarte cijfers te behouden. Financieel gezond, alleen maar Basken op het veld en toch meedoen om de knikkers. Afgelopen seizoen werd bijna Europees voetbal bereikt, je blijft je verbazen over hoeveel er met een goede opleiding en een stukje liefde voor de club mogelijk is. Hoewel Athletic door weinig spelers überhaupt te kunnen kopen veel geld overhoudt voor stevige salarissen, dat helpt ook wel mee aan de loyaliteit van de spelers. Maar toch, een club met een verhaal, identiteit en knettergekke fans vol passie. Het blijft een bijzonder verhaal. Er zijn nog een paar clubs over die weinig met het moderne voetbal te maken hebben, heel goed. De afgelopen jaren is gebleken dat het stadion van de voetbalclub prima valt te combineren met een wielerkoers. Nadat hij met pensioen ging werd Igor Antón bijvoorbeeld geëerd op het voetbalveld tijdens een wedstrijd van Athletic. Voetbal en wielrennen, dat gaat hier perfect samen. De meeste Baskische wielrenners zijn ook hartstochtelijk fan van hun lokale voetbalclub, het is altijd een totaalpakket. In de Vuelta van 2019 ging men heel ver, een etappe ging toen van start in Bilbao, voor San Mamés. Tijdens de neutralisatie reden we door het stadion, de renners fietsten over het gras en af en toe stopte er een grapjes om een denkbeeldige bal in het doel te schoppen. Die taferelen zien we nu hopelijk niet, dat ging me net wat te ver. Voor het stadion starten is prima, dan kunnen we de schoonheid van de buitenkant van het bouwwerk optimaal aanschouwen. De Tour was nog nooit eerder in Bilbao, al ging de Grande Boucle, de voormalige vrouwenvariant, wel ooit van start in de stad. De mannenvariant dan weer niet, we hebben te maken met een primeur waar het wel eens tijd voor werd. De Vuelta is dan weer een keer of 75 in Bilbao geweest, vooral in een ver verleden. Vroeger passeerde de Vuelta ieder jaar in het Baskenland, vooral omdat de koers in die tijd werd georganiseerd door een Baskische krant. In de vroegste geschiedenis van de Vuelta blijkt Athletic Club ook een eigen wielerploeg te hebben gehad, dat wist ik dan weer niet. Bovendien blijkt de voetbalclub een van de drijvende krachten te zijn geweest achter het ontstaan van de Itzulia. In het verleden is er twee keer een rit aangekomen bij het oude San Mamés. In 1960 wist Frans de Mulder te winnen in de buurt van het stadion, twee jaar later deed Rudi Altig dat dunnetjes over. Wielrennen en voetbal, dat kan best samen. Er is momenteel ook een tentoonstelling in het stadion over de link tussen de voetbalclub en de wielersport. Athletic bestaat dit jaar 125 jaar en in die 125 jaar hebben ze behoorlijk wat met de koers te maken gehad.
Na de start bij het voetbalstadion gaan de renners beginnen aan een ontzettend lange neutralisatie dwars door de straten van Bilbao. De Baskische overheid heeft ergens tussen de 12 en 20 miljoen euro op tafel gelegd en dat geld gaat terugverdiend moeten worden. Alle hoogtepunten komen alvast voorbij, een stukje citymarketing om u tegen te zeggen. We slaan voorbij het stadion linksaf en rijden over de Sabino Arana Etorbidea langs de Gran Via. De Gran Via is normaal de plaats waar ritten in Bilbao finishen, maar de Tour wil anders zijn dan andere koersen en dus zullen we over een kilometer of 180 op een andere locatie gaan aankomen. Sabino Arana, dat was me trouwens een kerel. De Baskische vader des vaderlands, de oprichter van de Baskische Nationalistische Partij, de bedenker van de Baskische vlag en degene die de aanzet gaf tot het ontstaan van Euskara batua, de Baskische standaardtaal. Overal sprak men een andere versie van het Baskisch, overal totaal verschillende dialecten, op een gegeven moment kwam men op het idee om een standaardversie te ontwikkelen zodat mensen uit verschillende regio's elkaar misschien een beetje konden begrijpen. Daar was deze Arana dus bij betrokken, een man met een missie. Enfin, voorbij een mokergroot beeld van Jezus fietsen we langs het Euskalduna Jauregia, een concertzaal die is verrezen op de plek waar vroeger de scheepswerf Euskalduna lag. Jauregi is Baskisch voor paleis, in zekere zin is het dus een concertpaleis! Een Ziggo Dome, maar dan beter. Even verderop fietsen de renners langs de Torre Iberdrola, het hoogste gebouw van de stad. Hier bevindt zich het hoofdkantoor van Iberdrola, een bedrijf dat actief is in de elektriciteitssector, dan weet je het wel ongeveer. Ze schijnen vooral in te zetten op hernieuwbare energie en ze zouden de grootste producent van windenergie moeten zijn, tegelijkertijd is Qatar de grootaandelhouder dus weg ermee. De toren is overigens eveneens gebouwd op de plek van een voormalige scheepswerf, om maar weer eens aan te tonen hoe erg Bilbao is veranderd. Voorbij de toren fietsen we langs het Guggenheim en voorbij het museum slaan we rechtsaf richting het centrum van Bilbao, waar we ook door wat winkelstraatjes mogen cruisen. Door de wijk Abando fietsen de renners naar de Casco Viejo, het oude middeleeuwse gedeelte van de stad. We pakken toch nog een stuk van de Gran Via mee, die volledig de Gran Vía de Don Diego López de Haro heet. De Casco Viejo slaan we grotendeels over, je kunt daar ook niet echt makkelijk fietsen. Aan de rand van het oude deel van de stad slaan we na over de Nervión te zijn gereden linksaf en daarna volgen we een tijd de loop van de rivier, na een tijd komen we op de weg terecht die in volle finale in tegengestelde richting zal worden afgewerkt. We volgen pakweg het parcours van de laatste zes kilometer van de rit, daarbij de laatste kilometer richting het park van Etxebarria even buiten beschouwing latend. Een soort van verkenning voor de renners, al weet ik niet of je er iets aan hebt als je later juist de andere kant op gaat fietsen. Langs de Nervión zien we allerlei mooie beelden verschijnen, zo komt het Guggenheim opnieuw in beeld. Even verderop verlaten we de stad en dan loopt de weg tijdens de neutralisatie al vervelend omhoog. De renners zijn in het Baskenland en dat zullen ze voelen in hun benen ook.
Een gebouw dat de show al stal tijdens de ploegenpresentatie en een gebouw waar we deze etappe drie keer langs gaan fietsen is natuurlijk het onvermijdelijke Guggenheim. Het Guggenheim is een van de drie Guggenheim-musea over de hele wereld naast de Peggy Guggenheim Collection in Venetië en het Solomon R. Guggenheim Museum in New York. De musea behoren tot de Solomon R. Guggenheim Foundation in New York. Het is een van de belangrijkste musea voor moderne kunst en zorgde voor een grote groei van de toeristensector van de stad. Naar dat succes is het Bilbao-effect genoemd. Het Bilbao-effect is een fenomeen waarbij een stad door de bouw van een markant gebouw dat ontworpen is door een bekende architect uitgroeit tot een belangrijkere of rijkere stad. Nu is het wat kort door de bocht om alles toe te schrijven aan het Guggenheim, ze hebben in Bilbao ontzettend veel zaken veranderd. Ooit was de Nervión een smerige sloot, bruiner dan bruin, nu is het weer een mooie rivier. Alles is opgeknapt en dat alles bij elkaar heeft ervoor gezorgd dat de stad weer op de kaart is gezet. Het Guggenheim heeft een ontzettend belangrijke bijdrage geleverd, maar meer factoren hebben geleid tot het succes van Bilbao. Enfin, het gebouw is een museumstuk op zich door zijn deconstructivistische architectuur. Het is voor het publiek geopend sinds 1997 en de kunstwerken die tentoongesteld worden variëren van moderne kunst (popart) tot werken van gerenommeerde artiesten als Picasso. Het gebouw is ontworpen door Frank Gehry en heeft een tentoonstellingsoppervlakte van 11.000 vierkante meter. Het gebouw is grotendeels bedekt met schubvormige titaniumplaten die ervoor moeten zorgen dat het gebouw honderd jaar kan schitteren. De vele glazen wanden zijn geconstrueerd om de vele kunstwerken te beschermen tegen warmte en beschadiging door zonlicht. Dit alles maakt dit gebouw tot een van de grootste kunstwerken van de hedendaagse architectuur. Wow, wervende teksten op Wikipedia. Gaan ze het daarna nog hebben over het deconstructivisme: een moderne bouwstijl waarbij de bouwwerken een verwarrende collectie willekeurig bij elkaar geplaatste vlakken en verwrongen lijnen lijken die samen de indruk wekken dat de constructie ieder moment in elkaar kan zakken. Dat vind ik ook wel weer meevallen, al ziet het gebouw er zeker vrij willekeurig uit. Met wat fantasie haal je er de vorm van een boot uit, met het oog op de geschiedenis van de stad is dat best goed bedacht. Jaarlijks komen er ongeveer een miljoen mensen af op het museum. Het museum stond er overigens niet zonder slag of stoot. Er waren bepaalde visionairs in het Baskenland die het binnenhalen van het museum zagen als een kans, anderen vonden het geldverspilling. Nou, geldverspilling is het niet geweest, binnen een paar jaar hadden ze de investering alweer terugverdiend. Het Guggenheim wilde graag een nieuwe locatie en de Basken met visie wisten de stichting te overtuigen om die nieuwe locatie te laten verrijzen in Bilbao. Dat was geen slechte beslissing. Als je in Bilbao bent moet je uiteraard het Guggenheim bezoeken, of op z'n minst een rondje om het gebouw heen lopen. Dan kom je onder meer de puppy van Jeff Koons tegen, een joekel van een hond, iedere keer voorzien van verse bloemen. En de spin, die heb je ook nog. Een metalen reuzenspin van tien meter hoog van de hand van de Franse kunstenaar Louise Bourgeois. Schitterde ook tijdens de ploegenpresentatie. Nouja, afijn, museumpje, schijnt enigszins belangrijk te zijn, bezoeken.
De renners werken een lange tocht af door de stad, maar ook buiten de stad gaan ze nog lang niet beginnen aan de rit. Over een ontzettend brede weg gaat het eindeloos omhoog en duurt het een eeuwigheid voor we kilometer 0 bereiken. Een heel eind buiten Bilbao gaat de rit van start op een brede en rechte weg, een weg die gelijk een paar meter vals plat omhoog loopt. Dat was tijdens de neutralisatie al zo, maar ook als Prudhomme met de vlag heeft gezwaaid gaan we de eerste officiële meters in stijgende lijn afwerken. De renners fietsen rechtdoor Zabaloetxe binnen en slaan hier rechtsaf richting Loiu. De weg blijft breed, we komen een paar bochten en wat drempels tegen terwijl het even op en af gaat. De Baskische start is meteen heel erg Baskisch, op de brede weg na dan. De renners komen uit bij een rotonde, hier gaan ze rechtdoor en dan begint eigenlijk meteen al de eerste klim van de Tour, een ongecategoriseerde. Door de buitenwijken van Bilbao gaat het in de heuvels boven die stad 3,6 kilometer omhoog aan 4% gemiddeld richting de top van de Alto de Lauro. De brede weg omhoog wordt nooit heel steil, de 5% tikken we nog niet eens aan, maar het is wel lollig dat je na amper vijf kilometer Tour al daadwerkelijk aan het klimmen bent. De groene Baskische heuvels tonen zich al snel aan de wereld, wat verder buiten Bilbao gaat het door de bossen en door een aantal gehuchtjes omhoog richting Mungia, maar die plaats gaan we niet bereiken. In Loiu, aan de voet van de klim, fietsen de renners langs het vliegveld van Bilbao. Dit vliegveld komt niet in beeld, maar het is uiteraard wel het belangrijkste onderdeel van Loiu. Een vrij groot vliegveld, waar de renners ongetwijfeld gebruik van gemaakt zullen hebben. In 2022 werden er vluchten naar 44 bestemmingen uitgevoerd door 20 maatschappijen, aldus Wikipedia. Voor corona vlogen er jaarlijks zes miljoen mensen via dit vliegveld, waarvan het luchthavengebouw ontworpen is door Santiago Calatrava. Vliegen is verder natuurlijk walgelijk, dus dit stukje Baskenland kan ik niet verder in het zonnetje zetten. Voorbij het vliegveld, eenmaal op de klim, gaat het via Lauroeta omhoog naar de top van dit eerste klimmetje, na amper zes kilometer koers zijn we eigenlijk al boven. Vervolgens is het een kilometer of twee vrij vlak richting het gehucht Botiola, waar een bocht naar links volgt. Na die bocht naar links gaat het eventjes omlaag richting Elizalde. In deze omgeving ligt overigens het kasteel van Butrón. Dat kasteel passeren we niet, maar je kunt er donder op zeggen dat de helikopter er wel fraaie beelden van gaat laten zien. Een van de mooiste kastelen van het Baskenland, wat op zich ook weer geen al te bijzondere prestatie is aangezien er hier relatief weinig kastelen zijn.
Dit stukje in dalende lijn richting Elizalde stelt dankzij de brede en goed geasfalteerde weg weinig voor, ook al komen we wel een paar bochten tegen. Vrij snel wordt het ook alweer vlak, waarna de weg niet veel later ook weer wat omhoog loopt. We zijn in het beloofde land en daar ligt het beloofde terrein. In het dorp Elizalde, waar de stratenmakers een straatje vol mooie klinkers hebben neergelegd, slaan we linksaf en dan beginnen we bijna meteen aan de tweede klim van de dag, de eerste officiële klim van deze Tour de France. Na een paar vlakke meters gaat het gelijk flink omhoog naar het dorpje Unbe-Mendi. Mendi is het Baskische woord voor berg en daar is niets aan gelogen, want de komende 2,6 kilometer gaat het aan 6,4% gemiddeld omhoog. Of 2,2 kilometer aan 6,9%, als je de organisatie wil geloven. De organisatie spreekt van de Côte de Laukiz, want de Fransen proberen altijd alles te koloniseren als ze in het buitenland zijn. Wij negeren de Franse benamingen, het gaat simpelweg omhoog naar Unbe en die weg omhoog is breed. Heel breed, voorlopig geen typisch Baskische taferelen. Al is de klim zelf wel weer typisch Baskisch, de steile en minder steile stroken wisselen elkaar af. Richting de top van de klim wordt het echt lastig, een laatste halve kilometer aan 8% met een piek boven 10%, de vluchters kunnen zich hier naar hartelust uitleven. We krijgen meteen een fantastische strijd om de bollentrui te zien, direct vanuit het vertrek gaat deze rit de moeite waard zijn. U mag geen seconde missen. Na 13,8 kilometer zijn we al boven op de tweede klim van de dag, dat is toch genieten? We fietsen overigens door de gemeente Laukiz, de gemeente is uiteindelijk volgens de organisatie de naamgever van de klim, maar we starten in het dorpje Elizalde en komen boven aan in de urbanisatie Urbe-Mende. Over een brede weg omhoog, deels door een bos, paar steile stroken erbij, het Baskenland hoest meteen in ons gezicht. We zijn wakker. De lokale overheid in Bizkaia is overigens met een plan gekomen om iedere beklimming in Bizkaia van een informatiebord te voorzien, met speciale aandacht voor de beklimmingen die opgenomen zijn in het Tourparcours. Alle informatie die we nodig hebben kunnen we zien op de gele borden langs de flanken van de beklimmingen van deze rit.
De Basken zijn gek op wielrennen. Een van de dingen waar je dat aan kunt zien is dat ieder dorp z'n eigen koers heeft. Zo ook Laukiz, ze organiseren in deze omgeving jaarlijks een wedstrijd voor amateurs, waar in de praktijk vooral de Spaanse beloften aan de start staan. Vorig jaar ging de zege bijvoorbeeld naar Abel Balderstone, thans prof bij Caja Rural. Wielrennen moet er niet alleen voor de profs zijn, maar juist ook voor de jongens die ooit graag prof willen worden. Het is een veelgehoord bezwaar met betrekking tot deze Grand Départ. Waarom ligt er wel 20 miljoen klaar voor een Tourstart maar blijft er steeds minder geld over voor het organiseren van kleinere koersen? De situatie doet wat denken aan die in Nederland, de lokale overheden bij ons worden ook alleen maar wakker als ze een grote ronde kunnen lokken. Een lokale ronde, dat boeit niet. Zo lag het Baskische amateurcircuit dit jaar bijna helemaal op z'n gat omdat de eenheid die alle koersen via de motor begeleidt aan het staken was. Er werd een oplossing gevonden en er kon weer gekoerst worden, maar de vroegere tijden zijn wel verdwenen. Toen waren er hier nóg meer koersen, met nóg meer deelnemers. Het wielrennen als breedtesport heeft niet alleen in Nederland een probleem, het keert op meerdere plaatsen terug. Enfin, boven op de klim in Unbe slaan de renners linksaf en daarna dalen de renners twee kilometer af over een gigantisch brede weg. Het is hier heerlijk fietsen, niets aan de hand. Na die twee kilometer komen we dan wel weer een bocht naar rechts tegen, waarna het nog even wat verder vals plat omlaag zal gaan. De renners fietsen rechtdoor de UPV/EHU tegemoet, de Baskische Universiteit. Universidad del Pais Vasco of Euskal Herriko Unibertsitatea, voor de mensen die willen weten waar de afkorting voor staat. De Baskische Universiteit heeft meerdere locaties, maar dit is de belangrijkste. In Leioa, want op dat grondgebied bevinden we ons nu, ligt de hoofdcampus. In totaal heeft de universiteit 35.000 studenten, als je wil gaan studeren in het Baskenland en dan specifiek bij deze universiteit moet je wel even opletten welke richting je gaat volgen, want het kan dus zomaar zijn dat je in de heuvels boven Bilbao op de campus terechtkomt. Quasi midden in het niets, maar er rijden dan wel weer ontzettend veel bussen heen en weer.
Als we bijna over de campus fietsen komen we een rotonde tegen, hier gaat het naar links en dan dalen we nog een kilometer of twee verder af, terug richting Bilbao. De weg omlaag wordt iets smaller omdat men de weg hier in tweeën heeft gesplitst en een betonnen muur in het midden heeft geplaatst. Als we daar dan even bij optellen dat we onderweg een paar bochten tegenkomen wordt dit het eerste punt waar de renners echt even op moeten letten. Beneden komen we uit bij een rotonde en daarna is de weg weer breed. De renners bevinden zich nu in het plaatsje Erandio, een voorstad van Bilbao. In 2008 won Kim Kirchen in deze plaats een rit in de Ronde van het Baskenland, geen heilige grond dus. Na een paar bochten en een aantal rotondes komen we uit in de haven van Bilbao, de kranen komen ons tegemoet. Na een bocht naar rechts aan het eind van de afdaling fietsen we langs het water de zee tegemoet. De Nervión gaat zometeen uitmonden in zee en die tocht gaan we volgen. Rechtdoor over een brede en vlakke weg rijden we nu een van de hoogtepunten van het Baskenland tegemoet. Op een paar rotondes na komen we een aantal kilometer niet zoveel tegen, buiten het feit dat we kunnen genieten van de bedrijvigheid in de uitgestrekte haven van Bilbao. Na een tijd komen we uit in Las Arenas, een wijk van Getxo, en daar staat ie te pronken. Daar staat ie te shinen, de enige echte Puente Vizcaya. Bizkaia Zubia, zo noemen de Basken dat ding dan weer. Dat ding is de Vizcayabrug, een brug die Portugalete en Las Arenas verbindt over de Nervión. Het is werelds oudste zweefbrug, gebouwd in 1893. De Vizcayabrug werd ontworpen door Alberto Palacio, een van de leerlingen van Gustave Eiffel. De brug is nog steeds in gebruik: elke 8 minuten verplaatst een gondel passagiers en maximaal zes auto's. Zweefbruggen zijn uniek, er zijn bijzonder weinig zweefbruggen. Wikipedia noemt er 18, waarvan er een aantal al niet meer in gebruik zijn. De zweefbrug is een bijzondere brug, en de zweefbrug tussen Portugalete, ginder aan de overkant, en Las Arenas is ook nog eens de oudste ter wereld! De Basken zijn een uniek volk, blijkt wederom. Je kunt een kaartje kopen om plaats te nemen in de gondel, waarna je over de Nervión zweeft. Je kunt ook een kaartje kopen om over het bovenste gedeelte van de brug te lopen. Niet geschikt voor mensen met hoogtevrees. Wel heel vet, al is dat zweven op zich al vet genoeg. De brug, die sinds 2006 op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat, werd gebouwd op particulier initiatief tussen 1887 en 1893. De brug werd op 28 juli 1893 in gebruik genomen en bevindt zich op een steenworp afstand van de plek waar de Nervión uitmondt in de Golf van Biskaje. De brug beschikt over twee pijlers van liefst 60 meter hoog, dat de boel zo hoog moest worden had te maken met het drukke scheepvaartverkeer van en naar de haven van Bilbao. In die tijd was Bilbao een belangrijke industriële regio met mijnbouw, handel, scheepvaart en een financieel centrum. Op zich is de stad nu nog steeds vrij belangrijk, al is het mijnbouwgedeelte gelukkig wel redelijk verdwenen. Per jaar werd meer dan 12 miljoen ton goederen overgeslagen in de haven. De schepen mochten niet gehinderd worden en dat is de verklaring voor de grote hoogte van het bouwwerk. De mobiele gondel ligt op het niveau van de kade en maakte de aanleg van lange toe- en afvoerwegen overbodig. De gondel ligt tegen de kade wanneer een schip wil passeren en vormt hierdoor nauwelijks hinder. De Bizkaiko Zubia, dames en heren. Nog nooit van m'n leven zo'n mooie brug gezien. Schitterend.
De brug gaat hoe dan ook in beeld komen. Vergaap je dan vooral aan de gondel, die zomaar bozen het water loopt te zweven. Uniek, ongekend. De renners fietsen door Las Arenas en tussen de huizen door is er ineens een open plek, hier eindigt de brug. Voor de renners zal het een korte blik zijn op deze ongeëvenaarde zweefbrug, ze vervolgens vrij snel hun vlakke weg en rijden het centrum van Getxo tegemoet. Meerdere renners zullen nu stevig zitten te kwispelen op hun fiets. Omar Fraile, bijvoorbeeld. Aan de overkant van het water ligt naar Portugalete Santurtzi, zijn woonplaats. Eén renner zal nóg enthousiaster zijn, zijn ploeggenoot bij Ineos, Jonathan Castroviejo. Jonathan komt uit Getxo en hij mag dus gewoon tijdens de Tour dwars door zijn eigen woonplaats rijden. Ze fietsen praktisch langs zijn voordeur, dat is toch wel de ultieme natte droom van iedere renner. Castro is van de partij als eeuwige knecht, maar in Getxo zal hij ook even een moment voor zichzelf gaan vinden. Getxo is tevens de stad van Iñigo Landaluze, een renner die in het verleden voor Euskaltel-Euskadi reed. Een van de proefkonijnen van José Ibarguren Taus. De dokter die vooral beroemd werd bij Quick Step en nu floreert bij Movistar was in zijn vroegere jaren een beetje een beunhaas. Door eeuwig te blijven proberen wist hij uiteindelijk de gouden formule te vinden, maar het ging echt met vallen en opstaan. De winst in het Critérium du Dauphiné Libéré van 2005 door Iñigo Landaluze was een van de spaarzame hoogtepunten van José Ibarguren uit die jaren. Landaluze klopte uit het niets Botero, Leipheimer en Armstrong, vooral dankzij een geslaagde vlucht, maar alsnog. Dat Landaluze uiteindelijk door de dopingmand viel hoorde er in die jaren ook volledig bij. Naast Jonathan Castroviejo, die de dag van zijn leven zal beleven, en Iñigo Landaluze, die doodgezwegen zal worden, is Getxo ook de stad van het Circuito de Getxo. Een profkoers, die ook wel de Memorial Hermanos Otxoa wordt genoemd. Eerst de Memorial Ricardo Otxoa, nadat hij in 2001 het leven liet na aangereden te zijn door een automobilist die niet aan het opletten was. Tweelingbroer Javier overleefde de aanrijding ternauwernood, en zou later nog schitteren op de Olympische Spelen. Nadat Javier in 2018 helaas dan toch overleed werd de naam van de koers aangepast van Memorial Ricardo Otxoa naar Memorial Hermanos Otxoa, een koers ter ere van de broers Otxoa. Die werden geboren in Barakaldo, aan de overkant van de Nervión, aan de andere kant van Portugalete. Opgroeien deden ze in een dorpje net buiten Getxo, een dorpje waar we zometeen doorheen gaan fietsen. De Memorial Ricardo Otxoa was altijd een koers voor de puncheurs. Een paar heuveltjes in en rond Getxo, maar niet teveel bijzonders. Dat is sinds 2020 veranderd. Toen ontdekte men een klim. Pike Bidea. De klim die we nu in de finale van deze rit gaan zien. Ontdekt door de organisatoren van Circuito de Getxo. Die klim heeft de hele koers veranderd, hoewel Giacomo Nizzolo in 2021 liet zien dat een sprinter nog steeds kan winnen liet het aanstormende fenomeen Juan Ayuso in 2022 dan weer zien dat hier in de toekomst toch vooral andere types gaan winnen. Wielco Kelderman werd vorig jaar overigens derde, in de sprint om de zege liet hij het uiteraard volledig afweten want winnen zit niet in het pakket inbegrepen. Jonathan Castroviejo schijnt overigens zo nu en dan de organisatie van deze koers te voorzien van tips. Hij heeft al eens een keer een beklimming toe laten voegen aan de koers, de klim naar Unbe van net maar dan van een andere kant. Of Pike Bidea ook op zijn conto komt zegt het verhaal dan weer niet, gezien zijn gebrek aan explosiviteit schat ik zomaar in dat het niet zijn eigen favoriete klim is. Niet voor het eerst overigens dat hij door zijn eigen woonplaats mag fietsen, in de Ronde van Spanje van 2018 ging er een etappe van start in Getxo, aankomst op Monte Oiz. Ook toen was Castro van de partij en hij werd voor vertrek geëerd door de gemeente. Het leek lang de bedoeling te zijn dat hij in 2024 nog een jaartje bij Ineos bleef en dat hij er daarna mee zou stoppen, maar heel recent kwam dan weer het nieuws naar buiten dat hij tot 2025 bijtekent bij Ineos en dus nog twee jaar in het peloton blijft. Ze kunnen bij Ineos niet zonder hun meesterknecht, dat is logisch. Getxo is overigens ook de stad van de muziekband We Are Standard, die tegenwoordig door het leven gaat als WAS. Eigenlijk een minderwaardige band, want ze zingen in het Engels en niet in het Baskisch. Sinds ze WAS heten verwerken ze wel Baskische invloeden in hun nummers en geven ze die nummers Baskische namen. Irrintzi is zo'n nummer, vernoemd naar de typisch Baskische kreet die tijdens de ploegenpresentatie nog ten gehore werd gebracht door nota bene Lawson Craddock. Gelachen.
De lokale wielerploeg heet Punta Galea TXE. Punta Galea, dat is de kaap even verderop die uitsteekt in de Golf van Biskaje. TXE is kort voor Txirrindulari Elkartea. Een txirrindulari is een wielrenner, elkartea is een ploeg. Zie je, Baskisch is helemaal niet zo'n moeilijke taal. Bij die wielerploeg werd Castroviejo groot, het is ook deze wielerploeg die ieder jaar Circuito de Getxo organiseert. Waarvoor hulde. Zoveel Baskische profkoersen zijn er niet meer over, de paar die standhouden moeten we dus koesteren. Getxo is een mooie stad, langs de kust staan er ontzettend veel fraaie gebouwen. Er is een hele strook vol paleizen, zoals de Lezama-Leguizamon jauregia. Jauregi is dan weer Baskisch voor paleis, aan het eind van de voorbeschouwing spreken we vloeiend Euskera. In de haven ging de Vueltarit in 2018 van start en even verderop staat een windmolen. Deze windmolen draagt de naam Aixerrota, wat niets anders dan windmolen in het Baskisch (aixe (haize), wind en errota, molen) betekent. Sow. We pakken niet alle hoogtepunten van de stad mee, zo fietsen we met een boog om de oude vissershaven heen. We rijden ook niet over de finishstraat van Circuito de Getxo heen, wat jammer is, daardoor missen we weer een hele strook. In Getxo komen de renners vooral een aantal rotondes en een paar bochten tegen, waarna ze buiten de stad waar toch bijna 80.000 mensen wonen via Berango naar Sopela fietsen. De renners moeten een beetje opletten voor de Baskische drempels, verder is het voorlopig vrij makkelijk fietsen. Berango is het dorp van Gotzon Udondo, een renner die vier jaar voor Euskadi-Murias reed en in die vier jaar 0 punten op de CQranking bij elkaar wist te sprokkelen. De helft van de Franse profs had nooit prof moeten worden, maar ik moet heel eerlijk toegeven dat er zo nu en dan ook Basken prof zijn geworden die niet veel te zoeken hadden in het peloton. Berango was ook de woonplaats van de broers Otxoa. Javier en Ricardo verdeelden hun tijd tussen Berango en Andalusië. Daar gingen ze in de winter naartoe om van de zon te genieten en te trainen. Tijdens een van die trainingsritten werden ze geschept, waren ze maar gewoon in Berango gebleven. In het Berango van de familie Otxoa komen we weer wat bochten en rotondes tegen terwijl de wegen nog steeds behoorlijk vlak zijn. Over brede wegen rijden we Sopela tegemoet, een plaats waar ik helaas voor jullie ook weer het nodige over te vertellen heb. Sopela ligt in de buurt van de kust, even verderop liggen er aan het wat er een paar stranden. Onder andere het nudistenstrand van Barinatxe, waar jaarlijks de nudistenrace van Sopela wordt gehouden. Wat ze daar precies doen weet ik niet, maar ik laat dat graag aan jullie eigen fantasie over. Sopela is de plaats met de rijkste inwoners en de duurste huizen, waar zich merkwaardig genoeg het consulaat van Pakistan bevindt. Koersgerelateerd kunnen we melden dat de beste Baskische wielrenster ooit afkomstig is uit Sopela. Ik heb het dan natuurlijk over Joane Somarriba. Dat is een naam die ons waarschijnlijk weinig zegt. Ze werd geboren in Gernika, daar komen we tijdens deze rit ook nog voorbij, en groeide op in Sopela. Ze wordt door Wikipedia zelfs een van de grootste vrouwelijke wielrenners aller tijden genoemd, wat misschien niet eens zo vergezocht is als je bedenkt dat ze twee keer de Giro Donne won en drie keer de Grande Boucle Féminine, in die tijd de Ronde van Frankrijk voor vrouwen. Ze werd ook nog een keer wereldkampioen tijdrijden. Sindsdien hebben ze in het Baskenland nooit meer zo'n goede vrouwelijke wielrenner gezien. De Emakumeen Bira, vroeger de Ronde van Baskenland voor vrouwen, letterlijk vertaald vrouwentour, kwam in het verleden regelmatig langs in deze plaats. Uit Sopela is tevens Sopela Women's Team afkomstig, een continentale vrouwenploeg. De echte toppers rijden niet voor deze ploeg, maar ze steunen wel het vrouwenwielrennen en dan specifiek het Baskische vrouwenwielrennen en daar hebben we altijd respect voor. Ter ere van Somarriba, al jaren kwakkelend met haar gezondheid (ziekte van Crohn) en sinds kort adviseur van Laboral Kutxa (de vrouwenploeg van Euskaltel), staat er voor de lokale gymzaal in Sopela een standbeeld, jawel!
In Sopela hebben de renners 33 kilometer afgewerkt. Er staan opvallend genoeg een paar palmbomen in dit plaatsje, nergens voor nodig. Via een viaduct rijden we omhoog naar het centrum, daarna rijden we een tijd over een licht glooiende, brede weg richting Urduliz. We komen onderweg alleen een paar rotondes tegen, en waarschijnlijk weer een uitzinnige menigte. In Urduliz, eerder bekend vanwege een aantal onbekende voetballers dan vanwege de koers, slaan we een paar keer linksaf en daarna gaan we op weg naar Plentzia. Speciaal voor Mikel fietsen we tussendoor ook nog even door Landa, die plaatsnaam komt vaker voor in het Baskenland. De weg tussen Urduliz en Plentzia is ook weer breed, terwijl we drie kilometer heel licht afdalen, fietsend door een omgeving die onmogelijk groener zou kunnen zijn. Paar bochten erbij, maar de organisatie gaat voorlopig alle spannende punten uit de weg. Beneden komen de renners uit in Plentzia, een plaatsje gelegen aan de Plentziako Itsasadarra. Zo kun je een rivier ook gewoon noemen. De rivier mondt even verderop uit in zee, want Plentzia ligt aan de kust. De kust van Uribe, om precies te zijn. Plentzia heette oorspronkelijk Placencia, dat werd Plencia en daar werd dan weer een Baskische versie van gemaakt. Eruit met je c, erin met je tz. Zo doen we dat hier, soms. In Plentzia fietsen we over een mooie rode brug, terwijl we even verderop een mooie witte brug zien liggen. Van Plentzia, waar Angel Vicioso in de Itzulia van 2003 een rit won, fietst men naar Gorliz, in de twee kilometer richting dit volgende dorpje loopt de weg wat meer omhoog. Een halve kilometer redelijk steil, daarna niet meer. Na een kleine 43 kilometer komt het peloton uit in Gorliz, een plaatsje dat het van oudsher vooral van de landbouw moest hebben. Tegenwoordig wat meer van het toerisme. De kuststreek hier is waanzinnig mooi, dat zal door helikopter en drone ontzettend goed in beeld worden gebracht. Gorliz is de geboortegrond van Eneritz Vadillo, een piepjonge renster. Bezig aan haar eerste jaar als belofte is ze meteen prof geworden bij Laboral Kutxa, en daar doet ze het goed. Wellicht de opvolgster van Joane Somarriba, het Baskische (vrouwen)wielrennen heeft er behoefte aan. Plentzia en Gorliz, kijk ze daar nou liggen. Plentzia beneden, Gorliz een paar meter hoger. Wat een schitterende baai, jongens toch.
Na de doortocht in Gorliz rijden de renners over een brede weg door de bossen naar Armintza, gelegen aan de kust. De komende vijf kilometer gaat het wat op en af, zonder dat het heel spannend wordt. Kilometertje aan 5% buiten Gorliz, daarna vooral vals plat omlaag richting Armintza. Eenmaal in Armintza beginnen we aan de volgende klim van de dag, weer een ongecategoriseerde. De organisatie doet alsof ie niet bestaat, maar er moet toch echt flink geklommen gaan worden richting Jata. In Armintza fietsen we langs een paar schitterende kliffen, het is hier werkelijk beeldschoon, en dan gaan we omhoog naar de berg Jata. Het gaat de komende negen kilometer gemiddeld aan 3% omhoog, wat niet direct heel veel zegt. We beginnen met een kilometer klimmen aan 6%, nog steeds over een brede weg. Na deze kilometer aan 6% komen we boven en gaat het twee kilometer licht naar beneden. Boven op het eerste deel van de klim krijgen we een prachtig uitzicht over de zee aangeboden, even later krijgen we dan weer een ander uitzicht aangeboden. We zien de kerncentrale van Lemoiz liggen, een kerncentrale die nooit actief is geweest en ook nooit helemaal is afgebouwd. Een kerncentrale met een verhaal, zoals je op iedere hoek van de straat een verhaal kunt oprapen in het Baskenland. In de jaren '70 van de vorige eeuw begon men met het bouwen van de kerncentrale, maar van allerlei kanten kwam er protest. Er waren natuurlijk mensen die überhaupt niet op kernenergie zaten te wachten, en er was uiteraard ook protest van ETA. De Baskische afscheidingsbeweging zat niet te wachten op een Spaanse kerncentrale in hun Baskenland, en dus probeerden ze de boel te saboteren. Er werden meerdere bommen geplaatst op het terrein en die bommen gingen ook af. Er kwamen daarbij mensen om het leven en de faciliteit werd de nodige schade toegebracht. Ook werd het hoofd van de kerncentrale ontvoerd en vermoord, alles om die kerncentrale te stoppen. In 1983 stopte men met het bouwen van de kerncentrale, vooral omdat er een nieuwe regering was gekozen die het niet zo zag zitten in nucleaire energie. In 1984 gingen de deuren dicht en sindsdien staat de kerncentrale van Lemoiz er maar desolaat te staan. De kerncentrale was bijna af, maar is uiteindelijk nooit gebruikt. Er zijn plannen om de kerncentrale een andere functie te geven, een van de ideeën schijnt te zijn om hier vis te kweken. Dan zou het gebouw toch nog enig nut hebben, nu kost het alleen maar geld. Ze moeten de boel nog enigszins onderhouden en beveiligen en dat loopt in de tonnen per jaar terwijl je er helemaal niets aan hebt. Geniaal.
De kerncentrale bevindt zich op het grondgebied van Lemoiz, hoewel het gelijknamige dorpje een klein stukje verderop ligt. We rijden niet door het dorp, maar we moeten alsnog wel even een persoon afkomstig uit het dorp noemen. De godfather van het Baskische wielrennen komt uit Lemoiz, ik heb het dan over niemand minder dan Miguel Madariaga. Madariaga was een simpele boerenzoon, die van het ene baantje naar het andere baantje ging. Hij werkte een tijd als taxichauffeur en in die tijd kwam hij in contact met enkele profwielrenners, die vaste klanten van hem werden. Door het contact met al die wielrenners en het feit dat hij zelf überhaupt fan was van wielrennen ontstond bij hem het idee om een Baskische ploeg te creëren. Manusje van alles Madariaga wist tevens een opleiding tot masseur af te ronden, wat hem een tweede ingang in het wielrennen gaf. In de jaren '60 wist hij al een eigen amateurploeg op te richten, terwijl hij ondertussen bij verschillende profploegen bijbeunde als chauffeur en masseur. In de jaren '80 kwam hij dan weer als chauffeur in dienst van het provinciebestuur in Bizkaia. Daar wist hij, geslepen als hij was, met de juiste mensen in contact te komen. Hij wist het provinciebestuur tijdens een bezoek aan de Tour dusdanig in te palmen dat het idee ontstond om een Baskische profploeg te laten ontstaan, een profploeg die uiteindelijk deel zou moeten nemen aan de Tour. In 1993 kwam het plan dan uiteindelijk daadwerkelijk tot leven en in 1994 ontstond Euskadi-Petronor, een ploeg gesponsord door de Baskische overheid en de chemische rotzooi van Petronor. Dat bedrijf hield het maar een jaar vol als sponsor en in de jaren daarna stond alleen de Baskische overheid garant voor een paar centen. Het waren barre tijden, iedere cent moest worden omgedraaid en veel resultaten werden er nog niet geboekt. Dat veranderde pas in 1998, toen Euskaltel haar intrede deed. Dat telecommunicatiebedrijf bestond pas sinds 1995, maar Madariaga had genoeg gezien. Hij bracht het bedrijf en de Baskische overheid met elkaar in contact en er ontstond een vruchtbare samenwerking, die tot 2013 stand zou houden. Tot 2012, eigenlijk. Met wat extra financiële support op zak durfde Madariaga een belangrijke stap te zetten, hij benaderde Jean-Marie Leblanc, de toenmalige koersdirecteur. In 1999, het jaar waarin Roberto Laiseka namens Euskaltel-Euskadi een eerste ritzege boekte in de Vuelta, liet Madariaga zijn project zien aan Leblanc. Leblanc was enthousiast, en twee jaar later, in 2001, was Euskaltel-Euskadi voor het eerst welkom in de Tour. Roberto Laiseka won meteen een rit, op Luz Ardiden. Tot 2012 stond Madariaga aan het roer van de ploeg, in de tussentijd werden er nog veel meer successen geboekt. Ritzeges in alle grote rondes, onder andere dankzij Samuel Sanchez, Iban Mayo en Igor Anton. Een podium in de Tour, een bolletjestrui, noem het allemaal maar op. Allemaal dankzij Madariaga, een self-made man die zijn droom wist te bewerkstelligen. Het eindigde zuur, in 2013 werd Madariaga naar buiten gewerkt en nam Igor Gonzalez de Galdeano het stokje van hem over. Euskaltel en Euskadi werden van elkaar losgekoppeld. De Baskische overheid had geen geld en haakte af, Euskaltel wilde in de World Tour blijven en gaf het geld dat voor twee jaar bedoeld was in één jaar uit. Men haalde een sloot buitenlanders die later allemaal werden betrapt op doping, het was een totale catastrofe. Euskaltel-Euskadi hield na dat jaar op te bestaan, ondanks een flirt met Fernando Alonso wist Gonzalez de Galdeano geen nieuwe sponsor te strikken nadat Euskaltel ook afhaakte. Toch was dat niet het absolute dieptepunt volgens Madariaga, dat was het overlijden van Victor Cabedo. Meer van dit soort feiten vinden we terug in een interview met hem, waarin hij eigenlijk aangeeft dat we de Tourstart in Bilbao aan hem te danken hebben. Zonder zijn doorzettingsvermogen had Euskaltel-Euskadi niet bestaan. Zonder hem stonden de Pyreneeën niet gelijk aan de kleur oranje. Madariaga heeft een kleine hoeveelheid Van Gaal in zich. Het Baskische wielrennen is door hem op de kaart gezet, en door niemand anders. Na het einde van Euskaltel-Euskadi ging hij nog een tijd door met de Fundación, de amateurploeg. Ooit had Euskaltel-Euskadi een perfect systeem, met een ploeg in de World Tour, een continentale opleidingsploeg (toen vrij uniek) en liefst twee ploegen die actief waren in het Baskische amateurcircuit. Stap voor stap werden de renners gevormd, beter kon niet. Van de junioren naar een van de twee amateurploegen, de beste talenten gingen door naar de continentale ploeg en de toppers van die ploeg werden gestrikt door de World Tour-ploeg. Dat hele systeem donderde in elkaar en hij wist nog net één amateurploeg te behouden, die inmiddels is uitgegroeid tot het nieuwe Euskaltel-Euskadi. Daar wil hij dan weer niets mee te maken hebben. Hij deed de leiding van de ploeg na een aantal jaar over aan Mikel Landa en vooral de zaakwaarnemer van Landa, Jesus Ezkurdia. Hij nam afscheid van zijn tweede kindje, dat hij lijkt te beschouwen als een lelijke nageboorte. Het oude en het nieuwe Euskaltel hoef je niet met elkaar te vergelijken, dat doet Madariaga teveel pijn. Hoe dan ook, een absoluut fenomeen. Ik zie hem nog uit de auto hangen toen Igor Anton in de Vuelta won in Bilbao, Marc Madiot was er niets bij.
Miguel Madariaga, een kleurrijk figuur en een ontzettend belangrijk figuur voor het Baskische wielrennen. Als je nu Jorge Azanza aan ziet rommelen bij het moderne Euskaltel-Euskadi verlang je terug naar zo'n figuur. Iemand die daadwerkelijk een visie heeft en die eigenlijk het onmogelijke voor elkaar heeft weten te krijgen. Euskaltel reed 13 keer de Tour, een ploeg die louter uit Basken bestond was 13 jaar op rij van de partij in de allergrootste ronde van allemaal. Ze reden niet alleen mee, ze boekten ook successen. Ze hadden een kenmerkende stijl, altijd aanwezig in de bergen en altijd op de grond buiten de bergen. Een ploeg met karakter, zo'n ploeg missen we tegenwoordig absoluut. Roberto Laiseka die wint op Luz Ardiden, voor mij toch wel het begin van mijn Baskische obsessie. Heb ik dus allemaal te danken aan de werken van Miguel Madariaga. Bedankt, Miguel. Dit terzijde, we gaan toch maar weer even terug naar de koers. We waren gebleven bij de kerncentrale van Lemoiz. We dalen af rond die kerncentrale, dan gaat het aan de andere kant van de centrale kort een kilometer omhoog aan 4%, volgt er een nieuw knikje omlaag en dan gaat het in de laatste 4,5 kilometer van de klim gemiddeld aan 5% omhoog. Door de brede weg stellen die stukken in dalende lijn weinig voor, ook al komen we wel wat bochten tegen. Het kan eventueel vervelend worden als het regent, in het Baskenland geen onrealistische gedachte. Het laatste deel van de klim, het zwaarste deel, is vrij onregelmatig. We komen een kilometer aan 6,5% tegen met een piek tot 10%, dat is toch niet misselijk. Had een klimmetje van de vierde categorie kunnen zijn, op z'n minst. Maar goed, de verdeling van de bergpunten is altijd ondoorgrondelijk. Door een fraai bos rijden we omhoog en als we na een wat makkelijkere kilometer aan het eind nog even een kilometer aan 6% hebben overwonnen bereiken we de top van Jata. In de Itzulia van vorig jaar lag deze klim ook op het parcours en toen werden hier ook gewoon bergpunten verdeeld, de streep ligt nog getrokken op de weg. Net als toen dalen we na de klim af richting Bakio. Alhoewel, van een echte afdaling is nog niet meteen sprake. Het is eigenlijk nog een kilometer zo goed als vlak voor de afdaling richting Bakio echt begint. Deze afdaling is een kilometer of vier lang en best interessant. Een paar snelle bochten achter elkaar in het begin, fietsend door een donker bos. De weg is wel gigantisch breed en het asfalt goed, wat de zaak een stuk makkelijker zou moeten maken. Vooral het eerste stuk van de afdaling is even lastig, daarna wordt het makkelijker en als we beneden zijn slaan we linksaf waarna we eventjes rechtdoor over een brede weg naar Bakio mogen fietsen. Deze kustplaats, waar Dani Moreno in 2008 een rit won in de Euskal Bizikleta, bereiken we na 61 kilometer, over 6,5 kilometer bereiken we wellicht de mooiste plek van het Baskenland. Ik geef alvast een tipje van de sluier:
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
In Bakio slaan we bij een rotonde rechtsaf, we rijden dan even rechtdoor in het centrum tot aan de volgende rotonde. In de buurt van deze rotonde, waar de renners quasi rechtdoor gaan, begint de weg ineens merkbaar omhoog te lopen. Het gaat de komende vier kilometer aan 7% omhoog naar San Pelaio. Of 3,5 kilometer aan 7,6%, als we de organisatie geloven. De organisatie heeft opnieuw gekozen voor een andere naam, in dit geval kunnen we dat begrijpen. San Pelaio, dat spreekt niet tot de verbeelding. San Juan de Gaztelugatxe, dat dan weer wel. Dat lijkt misschien moeilijk uit te spreken, maar eigenlijk valt het wel mee. Gaz-te-lu-gat-xe, niks aan de hand. Een van de bekendste plekken van het Baskenland, een van de populairste toeristische bestemmingen. Je moet er alleen wel wat voor over hebben, met welk vervoersmiddel je ook bent, je moet eerst de berg op. De weg omhoog is ook nu ontzettend breed, terwijl de percentages er totaal niet om liegen. Door de brede weg valt het amper op, maar na twee kilometer rond de 6% moet er in de laatste twee kilometer heel serieus geklommen worden. Het gaat omhoog aan 8%, met pieken tot 10%. Over de klim zelf kunnen we verder weinig boeiende verhalen vertellen. De weg omhoog is breed, er liggen een paar bochten en het is groen. Het gaat hier veel meer om de omgeving. We passeren onderweg een paar parkeerplaatsen en dat heeft allemaal een reden. De top van de klim bereiken we na 67,8 kilometer en hier gaat door de renners gesprint worden. Het is een klimmetje van de derde categorie, dus worden er bergpunten verdeeld. De renners zullen totaal niet in de gaten hebben dat er aan de linkerkant in de diepte een toeristisch hoogtepunt valt te vinden. Beneden ligt voor de kust het eiland Gaztelugatxe. Dit eiland is met een brug verbonden met het vasteland, met een wereldberoemde brug zelfs. Op de top van het eiland staat de kleine kluizenarij San Juan de Gaztelugatxe (Baskisch: Gaztelugatxeko Doniene), gewijd aan Johannes de Doper. De eerste kerk stond hier reeds in de 10e eeuw. Het woord gaztelugatxe komt van het Baskische gaztelu = "kasteel" en atx = "rots", wat samen "het rotskasteel" vormt. Het woord atx en zijn afgeleiden zijn gebruikelijk in Baskische toponiemen die verband houden met rotsachtige toppen. De Baskische kust is ruig in dit gebied. De zee erodeert onophoudelijk de rotsachtige kust en creëert tunnels, bogen en grotten. Het eiland Gaztelugatxe ligt in het midden van dit deel van de kust naast het kleine eiland Aketx, een plek met veel zeevogels. De kluizernarij ligt zo'n 80 meter boven het zeeniveau. Het is toegankelijk via een smal pad. Het begint bij een stenen brug vanaf het vaste land gevolgd door 241 treden. Volgens de legende moet men na de klim naar de top drie keer bellen en een wens doen. De stenen brug met 241 treden is waar het allemaal om te doen is. Niet in de laatste plaats omdat een deel van de serie Game of Thrones hier is opgenomen. In het zevende seizoen van die serie bezoeken we Dragonstone. Die plaats bestaat niet, dat is allemaal CGI. Maar de weg naar Dragonstone toe, die bestaat wel. Dat is de brug naar San Juan de Gaztelugatxe. Ook in House of the Dragon kwam deze brug weer voor. Het was altijd al een iconische plek, maar nu is het helemaal ontdekt door Jan en alleman en daarom moet je een ticket kopen als je van plan bent deze plek in de zomer te bezoeken. Tussen juni en september ben je verplicht een kaartje te kopen met daarbij een tijdslot, doe je dat niet dan ben je niet welkom. Het kaartje is gratis, ze willen geen geld verdienen, ze willen er vooral voor zorgen dat er geen file ontstaat op de brug. Je kunt dit omzeilen door 's ochtends vroeg, voor 10 uur, naar deze plek te gaan, of je gaat buiten het hoogseizoen. Wel een waarschuwing: voor je überhaupt de brug bereikt volgt er al een flinke wandeling. Je moet er wat voor over hebben om een van de fraaiste plekken van het Baskenland met eigen ogen te aanschouwen. Vanuit Bakio kun je het eiland al zien liggen, tegen de tijd dat we de top van de klim naar San Pelaio bereiken zal de helikopter ons op eindeloze droomshots trakteren. Als je het Baskenland bezoekt is dit eigenlijk een plek die je niet mag missen. San Juan de Gaztelugatxe, ik doe heel even mijn broekje uit. Als je Windows gebruikt komt deze plaats je overigens sowieso bekend voor, maar dat geheel terzijde.
En nog even een boodschap van algemeen belang:
De koers heeft San Juan de Gaztelugatxe ook helemaal herontdekt, misschien ook wel dankzij Game of Thrones en het door die serie aangewakkerde toerisme. Zowel tijdens de Vuelta als de Itzulia zijn we hier de afgelopen jaren al eens gepasseerd. En eerlijk gezegd, ik kan er geen genoeg van krijgen. Het is echt heel erg mooi, bijzonder en uniek. Baskisch genot, naar wij dachten. Na een klim volgt doorgaans een afdaling en dat is nu niet anders. Voorbij San Juan de Gaztelugatxe gaan we afdalen richting Bermeo, de afdaling begint met een stukje uitzicht over zee. Het gaat een aantal meter rechtdoor, maar daarna duiken we een bos in en daar liggen flink wat bochten. Een paar snelle bochten achter elkaar, het is eventjes vrij ingewikkeld. Door de brede weg en het feit dat er hier nog niet heel veel op het spel staat zou het wel mee moeten vallen. Een paar kilometer later komen we uit in Bermeo, waar de weg ook in de bebouwde kom nog naar beneden blijft lopen. Paar rotondes en bochten erbij, waarna we uitkomen in de prachtige haven van Bermeo. We bevinden ons nu in de hoofdstad van de tonijn, dat is de lokale specialiteit van dit vissersdorpje. Er zijn heel wat dorpjes aan de Baskische kust en bijna overal wordt er nog steeds actief gevist, waarbij ieder dorpje een voorkeur voor een bepaalde vis lijkt te hebben. In Bermeo zijn de vissers vooral op zoek naar makreel, ansjovis en dus tonijn. De tonijn wordt gevangen en meteen geserveerd in een van de vele restaurants die Bermeo rijk is. De smaak schijnt onovertroffen te zijn, zo zacht dat het op je tong meteen uit elkaar valt en dus heel smaakvol. Wel een handige tip van de locals: je moet de barretjes en restaurantjes in de haven overslaan. Tourist traps. Liever even een paar straatjes verder lopen en buiten de haven een tentje uitzoeken. En dan dus tonijn eten, liever niet in de kleurrijke haven maar wel in het middeleeuwse centrum waar de smalle straatjes voor het nodige karakter zorgen. Mocht je geen zin hebben om naar Bermeo af te reizen dan kun je ook nog de ingeblikte vis kopen, naast het toerisme draait de economie uiteraard op de verkoop van vis. Er is ook een vissersmuseum, een aanrader als je er toch bent. Bermeo is verder het dorp van Bingen Fernandez, een voormalig prof die twee keer de Tour reed en vooral opviel door niet op te vallen. Later werd hij ploegleider, in die functie is hij nu bij Cofidis actief, ook de ploeg waar hij als renner al het langste voor reed. In de Itzulia van 2018 eindigde er een rit in dit mooie vissersdorpje, na een beklimming van San Pelaio, weliswaar van een andere kant. Die rit werd gewonnen door Julian Alaphilippe, hij versloeg in de sprint Roglic, Gorka Izagirre en Mikel Landa.
Van een van de belangrijkste en mooiste vissersdorpjes van het Baskenland rijden we naar een dorp dat dan weer om een andere reden bekend is. In de haven van Bermeo loopt de weg een paar meter omhoog en voorbij de haven komen we nog een paar rotondes tegen, verder gaat het een tijdje rechtdoor verder richting Mundaka, waar alle surfers zich verzamelen. In Mundaka schijnen ze de beste golven van heel Europa te hebben. Als we Wikipedia moeten geloven komt het op het volgende neer: Huge swells roll in from the Bay of Biscay and slam into the rocky coastline of the Basque Country. The estuary at Mundaka has created a perfect sandbar which forms hollow waves that can be watched from the town's harbor wall. Mundaka was formerly one of the sites of the World Championship Tour of Surfing. Some great surfers have marked their legacy on Mundaka such as Andy Irons, Taj Burrow, Kelly Slater, Mark Occilupo and Joel Parkinson.
The wave of Mundaka is “perfect” for surfing one of every three days of the year. During the months of winter, the possibility of surfing increases until surpassing 50%. And it is the month of January, with a 62% of surfable days, when the bar of Mundaka displays the best scene for the lovers of this sport. Die namen zeggen me allemaal niets, maar de linkse golf in Mundaka schijnt onovertroffen te zijn. Een linkse golf, dat bevalt me überhaupt wel. De golf schijnt overigens wel onder druk te staan, door menselijk ingrijpen in de haven zou de stroming veranderd zijn. Typisch. Mundaka is verder ook een vissersdorp, maar als je niets met watersport hebt net wat minder boeiend dan een aantal dorpen in de omgeving. Als je niet wil roeien of surfen raad ik andere plaatsen aan, zoals Bermeo. Ter hoogte van Mundaka rijden we wel een heel belangrijk natuurgebied binnen. Een natuurgebied waar we de komende 50 kilometer alle hoeken en gaten van gaan zijn. In Mundaka mondt de rivier de Oka uit in zee, het estuarium dat zich hier heeft gevormd luistert naar de naam Urdaibai. En Urdaibai, daar gaan we het nu met elkaar over hebben.
Op Monte Oiz, de berg waar Michael Woods ooit een rit won in de Vuelta, ontspringt de rivier de Oka. De rivier zoekt een weg naar de kust en vindt die weg bij Mundaka. Daar mondt de Oka uit in de Cantabrische Zee. Op zich geen heel bijzonder verhaal, dit is wat rivieren doen. Het bijzondere is dat er langs de Oka een estuarium is ontstaan dat zich nog wel het beste laat omschrijven als moeras. Of als biosfeerreservaat. Een biosfeerreservaat is een door de UNESCO aangewezen gebied dat een ecosysteem representeert waarin de biodiversiteit en de genetische waarden beschermd worden. Sinds 1984 is het estuarium van Urdaibai door UNESCO aangewezen als biosfeerreservaat. Het moeras is de moeite waard vanwege alle planten- en ook diersoorten die je er tegenkomt. Daarnaast zijn er spectaculaire stranden en dan is het ook nog het kicken eilandje Izaro dat niet onbenoemd mag blijven. Het is een gebied van 220 km² waar 45.000 mensen wonen in 22 verschillende gemeenten. Bijna al die gemeenten gaan we de komende kilometers vereren met een bezoekje. Zo'n beetje alle hoogtepunten die door de verschillende toeristische sites worden genoemd gaan we met eigen ogen kunnen aanschouwen, de Basken krijgen waar voor hun geld. Het estuarium van Urdaibai heeft een maximale breedte van 12 kilometer en een lengte van een kleine 20 kilometer, je verzamelt vanzelf kilometers als je heel Urdaibai wil vereren met een bezoekje. Volgens sommige bronnen hoort Bermeo bij het reservaat, andere bronnen laten het in Mundaka beginnen. Laten wij het ook maar op Mundaka houden. Als we door dit surfersdorpje zijn gereden rijden we over een brede doch glooiende weg naar het zuiden, naar het begin van het estuarium. Van het einde naar het begin, onderweg passeren we enkele dorpjes. Sukarrieta bijvoorbeeld, waar we het eilandje Txatxarramendi vinden. In Urdaibai vinden we verschillende eilandjes terug, Izaro dus, maar midden in het moeras ook Txatxarramendi. Klinkende naam. Op het eiland vinden we een uitkijkpunt en de toeristische sector drukt ons op het hart om zo'n uitkijkpunt op meerdere momenten te bezoeken. Eb en vloed hebben hier nogal veel invloed, het estuarium ziet er steeds anders uit. Soms water, soms valt de boel droog. Van Sukarrieta, waar de Baskische vader des vaderlands Sabino Arana zijn laatste levensdagen sleet, fietsen we over een licht bochtige weg naar Busturia. In dit piepkleine dorpje staat de Torre Madariaga, een oude toren uit de 15e eeuw. In deze oude toren bevindt zich heden het Ekoetxea. Etxe is zo'n beetje het woord dat het meest voorkomt in het Baskisch, huis is de betekenis. Eko is simpelweg eco, dus vinden we hier het ecohuis. Een museum waar je alles te weten kunt komen over het natuurgebied waar we ons nu bevinden. Alles over het verleden, het heden en de toekomst van Urdaibai. Alle insecten, planten en dieren die voorkomen in het estuarium worden uitgelicht in dit moderne museum. Via Streetview kun je praktisch het hele museum al bekijken, best een aanrader. Het gaat ook over een stukje geologie, context bij het ontstaan van het estuarium en ook het fenomeen van de flysch, dat later nog aan bod zal komen. Ook enkele typische Baskische gebruiken worden uitgelicht, kortom, leerzaam. Begrip kweken voor biodiversiteit, dat is het belangrijkste doel van het museum. Dat valt te prijzen.
Van Busturia en het Ekoetxea rijden de renners verder over een rechte weg langs het estuarium. De weg blijft glooiend, maar het is allemaal net niet lastig genoeg om het specifiek te beschrijven. Een beetje op en af, allemaal korte hupjes. Van de toestanden in de wetlands krijgen we voorlopig weinig mee, we rijden vooral door wat dorpjes en zien aan de rechterkant van de weg de nodige bossen liggen. Rechtdoor over een brede weg, we passeren Murueta en gaan via Forua op weg naar Gernika, het ontzettend belangrijke Gernika. Op het glooiende karakter na is het een vrij eenvoudige tocht, al komen we zo nu en dan enkele vluchtheuvels tegen. Een paar paaltjes ook, een Baskische specialiteit. Daar hebben we al eens lelijke valpartijen door zien ontstaan, dus we mogen hopen dat ze voor de gelegenheid worden weggehaald. Na een aantal kilometer rechtdoor gereden te hebben komen de renners na 88 kilometer koers voor de eerste keer uit in Gernika. Wellicht de belangrijkste stad van het Baskenland, het komt daarom niet slecht uit dat we de stad twee keer gaan vereren met een bezoekje. Nu, en over een kleine 40 kilometer nog eens. Bij de eerste passage in Gernika volgt er aan het eind van de lange rechte weg net voor een rotonde de allereerste tussensprint van deze ronde. De mannen met ambitie voor de groene trui zullen zich snel gaan tonen. Heel veel zin in Wout van Aert die niet voor groen gaat maar wel punten gaat sprokkelen. Eén renner zal momenteel dolblij zijn, dat is Pello Bilbao. Pello is afkomstig uit Gernika, hij mag tijdens deze rit doodleuk twee keer door zijn eigen woonplaats fietsen. Dat is een zeldzaam genot, me dunkt. Pello Bilbao is niet de enige coureur uit Gernika, ook Roberto Laiseka komt uit deze stad. Het opgewarmde lijk dat twee ritten in de Vuelta won en in de Tour van 2001 een rit wist te winnen op Luz Ardiden. Met zijn uitgemergelde voorkomen wist hij tijdens de eerste Tour van Euskaltel meteen een fameuze bergrit te winnen in de Pyreneeën, kleppers als Armstrong afschuddend. Nog een renner uit Gernika: Gorka Gerrikagoitia. Dat lijkt weer een moeilijke naam, het is eigenlijk een samensmelting van twee achternamen. Gerrika en Goitia. Ze noemen 'm gemakshalve Gerrika, Gerrika uit Gernika. Hij reed een aantal jaar voor Euskaltel-Euskadi en werd na zijn carrière ploegleider bij dezelfde ploeg, thans is hij net als Bingen Fernandez actief als ploegleider van Cofidis en beide heren zullen ook in de auto zitten tijdens de Tour. Er komen nog een aantal wat minder bekende renners uit Gernika, ik noem een Haritz Orbe, maar het draait toch vooral om Laiseka en Bilbao. Laiseka zette Euskaltel op de kaart dankzij zijn prestaties in de grote rondes. Tegenwoordig is hij actief als koersdirecteur van de Itzulia, dit jaar kreeg hij met de nodige kritiek af te rekenen omdat de renners zijn parcoursen gevaarlijk vonden. Een finish vijf meter na het eind van een afdaling, dat was ook wel redelijk op het randje. Maar niet met mijn Roberto. Laat 'm lekker z'n sjekkie roken en gekke parcoursen in elkaar draaien. Op verzoek van de organisatie van de Vuelta ontdekte hij ook een keer een mokersteile klim in de buurt van Bilbao, Roberto is ook na zijn carrière ons leven blijven verrijken. Terwijl hij zelf nog grijzer is geworden dan hij tijdens zijn carrière al was, een prestatie van jewelste. Messcherp nog steeds, het blijft een macabere jongen om te zien. Maar wel een absoluut fenomeen, dat was hij op de fiets en dat is hij nu nog steeds. Bilbao heeft het stokje van hem overgenomen als beste renner uit Gernika. Pello is beter geworden dan ik ooit had verwacht. Tijdens zijn tijd als belofte zat het er niet echt aan te komen dat hij een van de beste klimmers van het peloton zou worden. Hij viel toen nog eerder op door zijn snelheid. Die snelheid zet hij nu af en toe nog in, zo weet hij wel eens mooie dingen te winnen. Verder valt hij vooral op door de opmerkelijk knik die zijn knie bij iedere trap lijkt te maken. En zijn daalkunsten, om duimen en vingers bij af te likken. Wellicht de beste daler van het peloton. Die kunsten kan hij aan het eind van deze rit misschien nog wel aan de wereld tonen. Maar goed, Gernika dus. Daar gaan we na 88 kilometer sprinten, waarna we even verderop bij de eerste de beste rotonde linksaf slaan. Daarna verlaten we de stad meteen weer. Over 40 kilometer zijn we terug en dan ga ik het met jullie over de geschiedenis van de stad hebben. Jullie krijgen wel alvast een bepaalde muurschildering van me cadeau, een muurschildering waar we over 40 kilometer langs zullen gaan fietsen.
Aan de buitenrand van Gernika slaan we bij een rotonde linksaf, even later gaat het bij de volgende rotonde weer naar links en dan bevinden we ons ineens aan de andere kant van de Oka en de andere kant van het estuarium van Urdaibai. Over een brede weg gaat het een anderhalve kilometer vals plat omhoog naar Kortezubi, weer een significant dorp. Federico Echave is van Kortezubi, tussen 1981 en 1996 was hij profwielrenner. Volgens Wikipedia stond hij bekend als begenadigd ronderenner en klimmer, in zijn nadagen was hij een belangrijke knecht van Tony Rominger. Echave won twee ritten in de Vuelta en hij werd in die koers ooit vierde in het eindklassement. In de Tour kwam hij niet verder dan de 12e plaats, maar precies in die Tour wist hij wel een etappe te winnen. In aanloop naar de Tour werd hij samen met alle andere ritwinnaars uit Bizkaia geëerd. Het is een vrij select gezelschap, we komen net aan 10 mannen uit deze provincie die ooit een rit wisten te winnen in de Tour. Federico Echave, nog steeds voorzien van een prachtige volle haardos, is niet het enige bekende fenomeen van Kortezubi. Op het grondgebied van deze plaats vinden we ook enkele oude boerderijen, klassieke Baskische boerderijen. Een baserri, zo heet zo'n boerderij. Enkele fraaie exemplaren staan in Kortezubi, zoals ze eigenlijk overal in het Baskische hinterland te vinden zijn. Iedere baserri heeft ook een eigen naam, en die naam is vaak de familienaam van de Basken. Als een Bask etxe of een variant daarvan in z'n naam heeft weet je meteen dat het een verwijzing is naar zo'n oude boerderij ergens op een heuvel. Fietsend door Kortezubi zien we een bruin bord staan, dat is in deze contreien een signaal dat er iets van enig toeristisch belang te vinden is in de nabije omgeving. In dit geval zijn het zelfs twee dingen. Omako Basoa en Santimamiñeko kobazuloa. Laat ik beginnen met de tweede, op de eerste kom ik later nog terug. Net buiten Kortezubi vinden we in de heuvels de grotten van Santimamiñe. Een van de belangrijkste archeologische vindplaatsen van het Baskenland, een joekel van een grot die vooral bekend is geworden vanwege de muurschilderingen uit de Magdalénien-periode, met afbeeldingen van bizons , paarden , geiten en herten. Het Magdalénien is een van de latere culturen van het laat-paleolithicum in West-Europa. Het paleolithicum, de ijzertijd, de Neolithische tijd, de bronstijd, welke tijd dan ook, je vindt in de grot overblijfselen van al die tijden en alle culturen die hier in het Baskenland aanwezig zijn geweest. Vanwege de ligging boven het estuarium van Urdaibai is het waarschijnlijk altijd bewoond geweest, door neanderthalers en ook door de wat vroegere homo sapiens. De grot werd in 1916 per toeval ontdekt door een paar spelende jongens en nadien werd het natuurlijk een populaire locatie voor archeologen en toeristen. Je kon de grot lang zelf bezoeken, maar als je zo'n grot door veel mensen laat bezoeken gaat de kwaliteit van de muurschilderingen helaas verloren. Het deel met de muurschilderingen is daarom niet meer te bezichtigen, maar er is wel een alternatief gekomen. Er is een informatiecentrum in de buurt van de grot waar je kunt deelnemen aan een rondleiding. Om de muurschilderingen toch nog te kunnen zien is er zelfs een virtuele rondleiding, 3D, alles. Natuurlijk een aanrader als je een bezoek brengt aan het geweldige Urdaibai. Werelderfgoed van UNESCO, uiteraard.
We waren in Kortezubi gebleven, richting het dorp loopt de weg wat vals plat omhoog en na een rotonde loopt het dan weer wat vals plat omlaag. Grotendeels rechtdoor over een brede weg, waarna we in het centrum van Kortezubi zelf nog een keer een rotonde tegenkomen. Na deze rotonde is de weg twee kilometer volledig recht, en bijna volledig vlak. Tijdens dit stuk rechtdoor verplaatsen we ons van Kortezubi naar Gautegiz Arteaga. In Gautegiz Arteaga staat een kasteel, wat in het Baskenland nog best een bijzonderheid is. Het kasteel van Arteaga, tegenwoordig is het een restaurant. Je kunt dineren op het dak van het kasteel, qua uitzicht kan het amper beter. Je kijkt uit over het estuarium van Urdaibai, terwijl je aan de andere kant dan weer uitkijkt op de steile, groene heuvels. Een paar idyllisch gelegen dorpjes op de heuvels erbij, wat wil een mens nog meer? Nou, sommige mensen willen graag vogels. Die mensen komen ook aan hun trekken in Gautegiz Arteaga, want op het grondgebied van dit dorpje vinden we het Urdaibai Bird Center. Urdaibai is om meerdere redenen een biosfeerreservaat geworden. Niet in de laatste plaats omdat je hier bijzondere vogels tegen kunt komen. En iedere dag kom je weer andere vogels tegen, want voor de nodige trekvogels is Urdaibai een vaste tussenstop. Als je de vogeltrek van dichtbij wil bestuderen moet je het Bird Center zeker bezoeken. Het Bird Center is een museum en een onderzoekscentrum, maar het gebouw doet ook simpelweg dienst als uitkijkpunt. Je kijkt uit over het moeras, en daar zie je dus al die vogels vogeldingen doen. Een toeristische site weet het zo te verkopen: Lepelaars uit de Waddenzee, elegante reigers, verschillende soorten eenden, waadvogels komen uit het hoge noorden en zelfs vogels als de roerdomp. We kijken uit over een groot vogelvliegveld waar de begeleidende teksten van het personeel van het Centrum en de spectaculaire audiovisuals die binnen te vinden zijn ons zullen introduceren in deze opwindende wereld. Als je ooit een roerdomp hebt willen zien, sleep je ornithologische reet dan naar Urdaibai. Overigens ging het ook in Urdaibai niet goed met de biodiversiteit. Wetenschappers lopen hier al een jaar of 60 rond om de vogeltrek te bestuderen en ze kwamen tot de conclusie dat er steeds minder vogels voorbij kwaen. Dat had onder meer te maken met het feit dat een deel van het estuarium door mensen werd aangepast, men probeerde bijvoorbeeld landbouwgrond te creëren. Dat ging allemaal ten koste van de biodiversiteit, uiteraard. Het hele karakter van het estuarium veranderde, de invloed van eb en vloed verdween en daarmee kwam het leefgebied van de vogels in het geding. Geconfronteerd met dit probleem werd er een jaar of 15 geleden een project opgestart om het natuurgebied te herstellen. Dit heeft effect gesorteerd, het gaat nu beter met het moeras, er komen weer meer vogels voor en ook insecten. In totaal een stuk of 200 vogelsoorten, dat is niet gering. Ieder jaar neemt het aantal vogels nog toe, de natuur kan dus ook gewoon herstellen. Daar moet je wel moeite voor doen, maar het kan. Het resultaat is te zien vanuit het Urdaibai Bird Center, je zou er toch welhaast een moord voor doen om vanuit die kicken boomhut over de wetlands uit te mogen kijken?
In Gautegiz Arteaga slaan de renners linksaf, we dalen een klein stukje af en komen daarna dichter langs de rand van het estuarium te fietsen. De wegen blijven breed, zijn niet helemaal recht en tijdens dit stukje van de rit gaat het continu een beetje op en af. Grillige knikjes omhoog en omlaag, die weinig invloed zullen hebben op het koersverloop. We zijn nog steeds vooral op zoek naar de mooie plaatjes en de bijzondere verhalen. Zo nu en dan wordt ons een uitzicht geboden op Urdaibai, ten tijde van het opnemen van de beelden van het karretje van Google was het zo te zien eb. We zien de Oka, maar naast de Oka is het vrij droog. Het ziet er wel drassig uit, neem je laarzen mee. Na een paar kilometer fietsen over deze weg fietsen we door een dorpje met de naam Kanala. Dit dorpje zal opgericht zijn in de tijd dat hier een kanaal lag. Men vond het een goed idee om de rivier te kanaliseren, dat bleek in ieder geval voor de biodiversiteit geen goed idee te zijn. De rivier is nu weer lekker aan het kronkelen en aan het meanderen, leve de natuur. Voorbij Kanala dalen we via een aantal makkelijke bochten af richting Laida, het belangrijkste strand van Urdaibai. Het strand van Laida beschermt het hele moeras tegen de effecten van de golven en daardoor is het binnenland zo drassig. Als we langs het strand van Laida fietsen zien we aan de overkant Mundaka liggen, daar slaan dankzij het strand van Laida alle golven stuk. Van boven ziet het er indrukwekkend uit, het strand van Laida is een flinke zandbank. Door de invloed van de zee en eb en vloed en noem het allemaal maar op verandert het strand wel ieder jaar van vorm, een vast plekje hoef je hier dus niet te veroveren. Een indicatie:
Voorbij het strand van Laida vervolgen de renners hun weg, ze rijden naar de zee toe. We verlaten het estuarium en zien de Oka in de Cantabrische Zee eindigen. Er wordt ons een blik geboden op het eiland Izaro, ook weer een belangrijke plek voor de Basken. En voor vogels, je kunt hier onder meer geelpootmeeuwen en stormvogels vinden. In de Baskische kustplaatsen houden ze van roeien, het schijnt zo te zijn dat Bermeo en Mundaka onder meer een roeiwedstrijd organiseerden om te bepalen wie de eigenaar zou worden van het eiland Izaro. Aan fantasie ligt het nooit in het Baskenland. Als Izaro uit beeld verdwijnt komen we wat meer bochten tegen, en wat meer rotsen. Het blijft vrij vlak, terwijl we na een passage in een boerengehucht even later het volgende strand bereiken, dat van Laga. Dit is een strand waar ik eigenlijk niets over hoef te zeggen. Een foto zegt meer dan 1000 woorden.
Dat huisje aan het uiteinde van het strand, je zal er wonen zeg, mijn hemel. Paradijs op aarde, vind ik. Voorbij het strand van Laga duiken we de bossen in. We verlaten de kustlijn en gaan het binnenland verkennen, richting Ibarrangelu loopt de gigantisch brede weg vier kilometer vals plat omhoog. De kustlijn is schitterend, het binnenland mag er ook zijn. Groen, bomen, heuvels, af en toe een mooi oud wit huisje. Ik zie mezelf hier prima wonen. Of een tijdje verblijven, we fietsen onder meer langs een gebouw waar Laga Surf Camp op de gevel staat, deze omgeving lijkt de ideale locatie om te leren surfen. Een paar traditionele boerderijen later komen we na 106 kilometer, op grofweg 75 kilometer van het eind, uit in Ibarrangelu. In dit kleine dorpje wonen niet veel mensen, maar er komt wel een leuk bandje vandaan. The Uski's, logischerwijs maken ze surfmuziek. Lekker man. Ik heb jullie tot nu toe nog helemaal geen Baskische muziek door de strot geduwd, dat voegen we nog even als extra element toe vanaf nu. Horrelako is de klassieker van The Uski's, hun andere nummers ken ik eerlijk gezegd ook niet.
In Ibarrangelu fietsen we langs een aantal opmerkelijk gebouwen, kleurrijke toestanden. Ook fietsen we langs het plaatselijke fronton, een onmisbare plek in iedere Baskisch dorp. Daar waar men pelota speelt, of een van de lokale varianten daarvan. Naast wielrennen en voetbal een van de belangrijkste sporten van het Baskenland. Een soort squash, maar dan met je handen. Een soort kaatsen, dus ook min of meer. Je hebt heel wat varianten, maar in Ibarrangelu staat een simpele fronton waar je vooral het spelletje speelt met je handen. We verlaten de bebouwde kom snel en fietsen vervolgens een tijd over een brede weg door een bos. De komende 11 kilometer gaat het vooral omhoog richting Nabarniz, zonder dat het direct heel spannend gaat worden. In dat stuk van 11 kilometer komen we 250 meter hoger uit, dan kun je al uitrekenen dat het gemiddelde stijgingspercentage zo rond de twee blijft steken. Het is natuurlijk wel weer Baskisch terrein, dus gaat het vrij onregelmatig omhoog en omlaag. Vanuit Ibarrangelu volgen we vier kilometer dezelfde weg. Het gaat twee kilometer aan 5% omhoog en het is twee kilometer vlak, zo ziet het terrein er dus uit. De renners komen na die vlakke kilometers uit bij een rotonde, waar ze linksaf slaan. Een kilometer verderop slaan we rechtsaf een iets smallere weg in. Nog steeds een brede weg, maar voor het eerst deze rit rijden we een keer niet over een snelweg. De renners komen uit in het kleine dorpje Ereño, waar amper 250 mensen wonen. Toch hebben ze hier jaarlijks hun eigen amateurkoers, een koers die vorig jaar nog werd gewonnen door een van de opkomende Baskische fenomenen, Enekoitz Azparren. Ereño wordt ook wel de "hoofdstad van het marmer" genoemd, vanwege het rode marmer dat werd gewonnen uit de steengroeven van de gemeente. Dit marmer werd gebruikt voor religieuze gebouwen en paleizen over de hele wereld. Werd, want de steengroeven zijn niet meer actief en daarmee verloor Ereño de nodige relevantie, behalve dan dat ze dus nog steeds hun eigen amateurkoers hebben. Van Ereño rijden we voornamelijk vals plat omhoog nog een kilometer of zes verder naar Nabarniz, de smalle weg wordt wat bochtiger en dus zou de postionering wat belangrijker kunnen worden, al zal de koers rond deze tijd waarschijnlijk nog steeds vrij ontspannen en rustig zijn. Na een tijd fietst men door het piepkleine dorpje Gabika, een naam die mij gelijk laat denken aan Francisco Gabica. Die komt uit Ispaster, een paar kilometer verderop. Hij won in 1966 de Vuelta en is daarmee een van de weinige winnaars van een grote ronde uit het Baskenland. Voorbij Gabika wordt de weg weer wat breder, terwijl we aan de rechterkant van de weg heel veel bomen zien. Bomen die onderdeel uitmaken van een bijzonder bos. Na wat passages in kleine dorpjes als Intxaurraga en Zabaleta komen de renners na heel wat werk vals plat omhoog, een paar kleine stukjes in dalende lijn en een paar minimale zwaardere stroken omhoog na 117,6 kilometer uit in Nabarniz. Daar zijn we boven, verder valt er over Nabarniz relatief weinig te vertellen. Daarom is het een goed moment om het te hebben over het bijzondere bos dat hier in de omgeving ligt. We fietsen een grote ronde om dat bos heen, het bos van Oma. Urdaibai is een bijzonder gebied. Je hebt het moeras, je hebt de vogels, je hebt de gave kustlijn, je hebt eilandjes, je hebt golven, je hebt vis, planten, dieren, ga zo maar door. En je hebt bos, heel veel bos. Een van die bossen is het bos van Oma, het Omako Basoa. In dit bos staan vooral veel dennen. In 1984 kwam een schilder uit Bilbao, Agustín Ibarrola, op het idee om meerdere bomen in dit bos te beschilderen en zo een kunstwerk te creëren. Hij voorzag honderden dennen van een likje verf en zo onstond een heuse toeristische trekpleister. Jarenlang trokken mensen naar het bos van Oma om de dennenkunst te aanschouwen. Maar, een paar jaar geleden ging het helemaal mis. De bomen werden ziek. Ze kregen te maken met de rodebandjesziekte, daardoor kregen de bomen een roodbruine kleur en verloren ze hun naalden. Het bos werd gesloten, het kunstwerk van Ibarrola was niet meer te bezichtigen. Maar, de Basken zouden de Basken niet zijn als ze niet tot een oplossing zouden komen. Ibarrola is inmiddels dik in de 90 en hij was niet in staat om zelf een nieuw kunstwerk te laten ontstaan, een groep vrijwilligers nam die taak op zich. Op een andere locatie beschilderden zij ook een hoop dennen, in de geest van Ibarrola. Een nieuw kunstwerk ontstond, een groep bomen werd weer geschilderd, met een groter oppervlak dan het oude bos. Door alle stammen net weer een ander patroontje mee te geven ontstaan er verschillende vormen, die vanaf verschillende kanten een verschillend optisch resultaat opleveren. Vorig jaar is het bos weer geopend, onder begeleiding kun je de 700 beschilderde dennen bekijken. In totaal gaat het om een stuk of 14 kunstwerken, de een uiteraard mooier dan de ander. Maar absoluut de moeite waard. Als je dan toch in Urdaibai bent moet je een wandeling door het bos van Oma maken, mag onder geen beding ontbreken.
De eerste foto is nog van het oude bos, maar dit kunstwerk is eigenlijk één op één overgenomen in het nieuwe bos. De tweede foto is een nieuwe creatie, de vrijwilligers hebben lekker gewerkt. Het is wel grappig om op de foto's een heel team aan het werk te zien, terwijl Ibarrola het in de jaren '80 allemaal in z'n eentje heeft gedaan. Nu we dit stukje Land Art hebben besproken kunnen we verder met de rit, we hebben nu zo'n beetje alle belangrijke bijzonderheden van Urdaibai wel behandeld. Tijd om terug te keren naar Gernika, waar we ook nog een hoop over moeten vertellen. De weg naar Gernika loopt een kilometer of zeven omlaag. Na een rotonde in Nabarniz beginnen we aan een afdaling die tot in Zabala toch minstens vijf kilometer vrij ingewikkeld is. De renners rijden door een donker bos, terwijl het vrij bochtig is. Enkele van die bochten zijn lastig in te schatten omdat je het einde van de bocht heel lang niet ziet. Het gaat steevast aan een procent of vijf naar beneden, met wat snelle bochten erbij en dus wordt het opletten geblazen. De weg is wel breed en het asfalt goed, maar dit gaat wel enige nervositeit opleveren in het peloton. Hier wil je niet helemaal achteraan bungelen, voor je het weet zit je op een gat. In de omgeving van de weg waar we overheen aan het afdalen zijn ligt een oppidum, het Castro de Arrola. Dus als je ergens rond deze tijd een ruïne in beeld ziet verschijnen, nouja, dat is dan dus een oppidum uit de ijzertijd. Goed, na een kilometer of zes gedaald te hebben komen we uit in Zabala, waar de afdaling makkelijker wordt. We verlaten het bos, dat scheelt. Even later komen we in Uarka uit bij een rotonde, waar het naar rechts gaat. Na deze rotonde wordt het vlak en dat blijft een aantal kilometer zo. We rijden nu wat meer rechtdoor over een brede weg voor de tweede keer Gernika tegemoet, de stad van Laiseka en Bilbao. Al ben ik ergens onderweg gestuit op het feit dat sommige bronnen Laiseka toeschrijven aan Getxo. Wel geboren in Gernika, maar opgeleid door de lokale wielerploeg in Getxo, Punta Galea, en ook in Getxo geëerd na zijn prestaties op de fiets. Jeminee, zo kan ik wel aan de gang blijven. We zagen Roberto tijdens de ploegenpresentatie nog fietsen, hij was de begeleider van Ineos en Omar Fraile bleek zijn grootste fanboy te zijn. Even een selfie maken met Roberto. Dat snappen we, zijn overwinning op Luz Ardiden was ontzettend belangrijk voor het Baskische wielrennen en voor Euskaltel-Euskadi. Een kleine Omar zal het net als een kleine Rellende_Rotscholier vol enthousiasme hebben aanschouwd. Aanvallen op die berg vanuit het peloton, de laatste vluchters oprapen en met ruime voorsprong op Armstrong en co de magere handjes in de lucht steken. Die beelden gaan nooit meer weg. Pello Bilbao is in ieder geval zeker van Gernika, een ritzege in de Tour boekte hij alleen nog niet. Moet nu dan maar gaan gebeuren. Ramon Gonzalez Arrieta, voormalig prof en de partner van Joane Somarriba, is ook van Gernika. Samen hebben ze drie kinderen, die allemaal fietsen. Dat moet wat op gaan leveren, zou je denken. Na 127 kilometer komen we voor de tweede keer uit in Gernika, nu volgt er daadwerkelijk een tocht door het centrum. Op een rotonde na rijden we volledig rechtdoor, ook als we ons in de bebouwde kom bevinden. Zodra de straat iets omhoog begint te lopen komen we in de buurt van de muurschildering die ik eerder al heb getoond. Zodra de renners de Guernica van Picasso met hun eigen ogen zien slaan ze linksaf, waarna een tocht langs de meest bijzondere gebouwen van de stad zal volgen.
Gernika is een stad waar je een boek over zou kunnen schrijven, en dat is dan ook veelvuldig gedaan. Het is ondoenbaar om het belang van deze stad in één simpele alinea samen te vatten, ik ga wat korter door de bocht en ongetwijfeld zal het desondanks alsnog een lang verhaal worden. Eeuwenlang konden de Basken hun goddelijke gang gaan. Vooral de Basken in Bizkaia en Gipuzkoa hadden weinig te schaften met de buitenwereld. De groene en steile heuvels van dit deel van het Baskenland waren onbereikbaar voor vele volkeren. Zelfs de Romeinen lieten de Basken in de heuvels hun gang gaan. Ze dreven er handel mee, maar legden niet hun wetten op. Dan moesten ze gaan vechten in de heuvels en dat zou gegarandeerd verkeerd aflopen. In Araba, in het zuiden van het Baskenland, gelegen op een hoogvlakt,e konden de Romeinen dan weer veel makkelijker hun gang gaan. De heuvels waren ondoorgrondelijk, onbegaanbaar, onbereikbaar. In de heuvels hanteerden de Basken hun eigen wetten, de zogenaamde fueros. Al mag je het eigenlijk niet eens wetten noemen, de Basken kwamen samen, spraken af onder een boom en bespraken daar wat het beste zou zijn voor de hele gemeenschap. Er werden mondelinge afspraken gemaakt en men keerde terug naar de eigen stad. Iedere stad had z'n eigen boom waar afspraken werden gemaakt en waar een eed werd afgelegd, gedurende de eeuwen werd de boom van Gernika de belangrijkste. Daar kwamen alle hoogwaardigheidsbekleders van Bizkaia samen om de toekomst van het gebied te bespreken. Onder de eik van Gernika maakte men afspraken, waar men zich dan aan beloofde te houden. Eeuwenlang dreef Bizkaia op dit gewoonterecht, gebaseerd op mondelinge overlevering. Om de zoveel tijd trokken de belangrijkste Basken naar Gernika, werd de stand van zaken besproken en waar nodig werden de fueros aangepast. In de middeleeuwen was dit systeem van lokaal recht vrij gebruikelijk, maar na verloop van tijd werd het overal vervangen door een systeem dat meer lijkt op het huidige systeem, maar de Basken gingen ontzettend lang door met deze traditie. Nadat Bizkaia dan toch werd opgenomen in het koninkrijk Castilië bleven de fueros geldig, de Castiliaanse koning trok zelfs naar Gernika om daar onder de eik een eed af te leggen. Het handvest van Bizkaia zou gerespecteerd worden, de Basken behielden hun gewoonterecht en hun autonomie.
Al eeuwenlang is de gemeente Gernika de facto de hoofdplaats van Bizkaia. In het verleden stuurde onder meer elke kerk een vertegenwoordiger naar de stad om de gemeenschappelijke problemen van de heerschappij van Bizkaia te bespreken. Sinds de middeleeuwen werden deze conferenties gehouden naast de eik van Gernika en dat ging na een tijd de Algemene Vergadering van Bizkaia heten. Na verloop van tijd werden er verschillende gebouwen gebouwd rond de eik, ten slotte begon in 1828 de bouw van de huidige congreshal, ook wel de Juntetxea genoemd. De fueros werden gehandhaafd tot 1876, daarna ging dit antieke systeem ten onder. Toch verloor Gernika niet aan belang, de Algemene Vergadering van Bizkaia bleef samenkomen in Gernika. De stad bleef het hart van Bizkaia en in het verlengde daarvan het Baskenland. Dat is de achtergrondkennis die we nodig hebben om de belangrijkste gebeurtenis in de geschiedenis van Gernika te begrijpen. Op 26 april 1937 vond tijdens de Spaanse Burgeroorlog het bombardement op Gernika plaats. Ik zal jullie de geschiedenis van de Spaanse Burgeroorlog besparen, laten we simpelweg vaststellen dat generaal Franco heel Spanje wilde veroveren en dat het hem heel veel moeite kostte om het Baskenland en Catalonië op de knieën te dwingen. Ook in andere delen van het te verenigen land moest hij vechten, maar in die gebieden lukte het helemaal voor geen meter. De opstandige Basken, voorstanders van de republiek en tegenstanders van de koning en het leger, moesten op de knieën gedwongen worden en Franco had een nieuwe manier bedacht om dat voor elkaar te krijgen. Zijn beste matties Hitler en Mussolini waren bezig met het oprichten van een luchtleger. Vanuit de lucht zou je een oorlog sneller kunnen winnen. Gooi een paar bommen vanuit een vliegtuig, leg een stad in de as en het verzet is gebroken. Veel ervaring hadden de Duitsers en de Italianen alleen nog niet. Dat bracht Franco op een idee, zouden ze die bommenwerpers niet eens uit willen proberen in het Baskenland? En zo geschiedde. Meerdere Baskische steden werden volledig vernietigd door Duitse en Italiaanse bommenwerpers. Het Legioen Condor sloopte onder meer mijn geliefkoosde Eibar, maar het was de aanval op Gernika die het meest is blijven hangen. Dat heeft te maken met het feit dat Gernika historisch gezien ontzettend belangrijk is, maar ook met het feit dat de aanval op Gernika bruter dan bruut was. Men koos de wekelijkse marktdag uit. Van heinde en verre trokken mensen naar Gernika om spullen te kopen en verkopen. Het was gigantisch druk in de stad en daardoor werden er gedurende de vier uur dat de stad gebombardeerd werd ontzettend veel slachtoffers gemaakt. Meer dan de helft van de stad werd in puin gelegd, meer dan 1500 mensen kwamen om het leven. Al beweerden bronnen aan de kant van Franco dat het slechts om een paar 100 mensen ging. Ongeloofwaardig, als je de beelden uit die tijd bekijkt. De hele stad werd weggevaagd. Op een paar gebouwen na. Juist de belangrijke gebouwen werden niet geraakt. De Eik van Gernika bleef ongedeerd, net als de Juntetxea, het regeringsgebouw van Bizkaia. Het verzet werd wel gebroken en Franco nam Gernika twee dagen later in. Daarna nam hij de rest van het Baskenland in, hij nam ook Catalonië in en zo werd zijn natte droom werkelijkheid, een verenigd Spanje ontstond. Op de meest laffe manier mogelijk, door op klaarlichte dag een stad vol burgers aan te vallen. De donkerste dag in de geschiedenis van Gernika en wellicht de geschiedenis van het hele Baskenland. Maar de belangrijkste gebouwen bleven dus bewaard. Daarom kunnen we heden ten dage nog steeds de Juntetxea bezoeken, waar de Algemene Vergadering van Bizkaia nog steeds samenkomt. In deze vergaderingen wordt meestal de gouverneur-generaal van Bizkaia gekozen, worden de provinciale verordeningen die door de provinciale raad moeten worden uitgevoerd vastgesteld en wordt de begroting van Bizkaia goedgekeurd. Ook de lehendakari, de president van de Baskische regering, wordt hier beëdigd. Als er geen vergadering plaatsvindt kun je zelf dit gebouw bezoeken. Het is een van de oudste parlementen van Europa, aldus de officiële toeristische site van Euskadi. De Gernika-boom wordt beschouwd als het belangrijkste symbool van de Baskische identiteit, zeggen ze er ook meteen bij. De ruimte waar het bijzondere glas in lood te vinden is maakt deel uit van dit gebouw, het gegeven dat de boel gratis te bezoeken is zorgt ervoor dat je ook hier weer verplicht naartoe moet.
De Eik van Gernika is in de tussentijd wel een paar keer overleden. Eiken worden oud, maar ooit gaan ze dood. In de tuin rond het regeringsgebouw van Bizkaia kun je een oude, overleden eik vinden, ze hebben er een soort tempel omheen gebouwd. Voor het gebouw is nu een nieuwe eik aan het groeien, een vertakking van de oude eik. Andere vertakkingen van de eik zijn in andere Baskische plaatsen geplant, het is nog steeds het ideale scenario dat ieder dorp zijn eigen eik heeft. Over de eik van Gernika is ook een lied geschreven, en dat lied is een van de bekendste Baskische nummers. Gernikako Arbola, de boom van Gernika. Het lied ontstond in de tijd dat de fueros onder druk kwamen te staan. De Basken hadden het lang voor het zeggen, maar ze werden steeds meer onder druk gezet om afscheid te nemen van hun gebruiken, totdat de knoop voor ze werd doorgehakt. Gernikako Arbola is een protestsong, dat vooral ten gehore werd gebracht in Madrid. Moet je ook maar durven. José María Iparragirre is de zanger die vooral bekend is als vertolker van het nummer, van hem is ook een standbeeld te vinden in Gernika. Het is een nummer dat ik niet direct in je playlist zou zetten, het is enigszins oubollig. Maar wel significant. Goed, we hebben dus het regeringsgebouw dat te bezoeken is, de nieuwe eik voor de deur, de oude eik in de tuin. Even verderop een tuin vol sculpturen van Henry Moore en Eduardo Chillida, die tweede is een Baskische beeldhouwer waar ze nogal trots op zijn. Die man komt iedere keer terug, waar je ook gaat. De tuin noemen ze het park van de volkeren van Europa, om aan te tonen dat verbinding beter is dan, nouja, de boel platbombarderen. Er is een Euskal Herria Museoa, een museum over Euskal Herria. En even verderop vinden we het Bakearen museoa. Oftewel, het vredesmuseum. Wat is vrede? Welke erfenis heeft de bomaanslag op Gernika ons nagelaten? Wat is het om een bombardement te ervaren: getuigenissen van getuigen en wat gebeurt er vandaag in de wereld met mensenrechten? Vanuit deze vragen wil het Gernika Peace Museum een aantrekkelijke en dynamische ruimte creëren voor de bezoeker. Het museum wil geen absolute waarheid vaststellen; het wil ons aanmoedigen om vragen te stellen en over vrede te praten. Aldus de toeristische site. Een museum om de herinnering aan die ene vreselijke dag niet verloren te laten gaan, maar ook vooral een museum dat ons laat kijken naar de toekomst. In het museum hangt een kopie van dat ene schilderij van Picasso. Dat puntje moeten we nog even behandelen en dan kunnen we door met de koers. Picasso moest ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling in 1937 in Parijs een schilderij maken, maar hij stroomde nog niet over van de inspiratie. Tot het bombardement van Gernika. De beelden bereikten hem en hij was diep geraakt. Woedend, misschien ook wel. Hij was al niet de grootste fan van Franco, maar dit vormde een geheel nieuw dieptepunt. In een paar weken tijd draaide hij dit reusachtige kunstwerk in elkaar. De Guernica is een abstract schilderij, een schilderij dat vooral de totale zinloosheid van oorlog doet overbrengen op de persoon die het werk aanschouwt. De wanhoop valt met bakken tegelijk van de gezichten van de dieren op het doek te scheppen. Alles gaat kapot, zoals in Gernika alles gesloopt werd. Een meesterwerk van Picasso, dat tegenwoordig nog steeds geldt als een aanklacht tegen iedere vorm van oorlog, misschien zelfs wel iedere vorm van geweld. Ik vind het alleen wel heel erg hinderlijk dat het schilderij de Guernica heet, want mensen komen daardoor in de probleem qua uitspraak. Kijkend naar De Slimste Mens komt er ieder seizoen wel een vraag voorbij over Picasso en dan maakt Philip Freriks er steevast Gwernica van. Neen. De Baskische naam is Gernika, dat laat weinig mogelijkheden over om het op een andere manier uit te spreken. In het Spaans is het Guernica, ja, maar de u kun je doorgaans probleemloos negeren.
Het is me niet echt gelukt om het kort te houden en alsnog bekruipt me het gevoel dat ik de zaken halfslachtig heb toegelicht. Je zou nog een uur langer door kunnen bomen (haha bomen) over Gernika, Picasso en de Guernica. Dat de Guernica tijdens de dictatuur van Franco op verzoek van Picasso in Amerika verbleef en pas nadien naar Spanje is gehaald. Ding hangt nu nog in Madrid, terwijl ie natuurlijk in het Baskenland thuishoort. Maar goed, er waait nog altijd een fascistische wind in Spanje en het Baskenland heeft daar tot een bepaalde hoogte nog steeds last van. Als je ooit in Madrid bent moet je sowieso het Museo Reina Sofía even bezoeken en daar het belangrijkste schilderij bekijken. Laat je inspireren, geweld is nooit de oplossing. Kijk naar de blikken op het doek en besef: dit zijn de gevolgen. Na het bombardement werd Gernika opnieuw opgebouwd, net zoals Eibar en alle andere getroffen steden. We spreken overigens van Gernika-Lumo, een samenvoeging van twee kernen. Kun je ook weer een boom over opzetten, maar dit verhaal laat ik even passeren. Ik gooi er nog even een leuk deuntje in en dan gaan we door. Uit Gernika is Alex Sardui afkomstig, de zanger van Gatibu. Dat is een van de bekendste Baskische bands, 100.000 luisteraars per maand op Spotify. Dat zijn voor het Baskenland hoge aantallen, zeker als het gaat om bands die ook daadwerkelijk in het Baskisch zingen. Je hebt Baskische artiesten die veel meer luisteraars hebben, maar die zinggen in het Spaans of het Engels. Daarmee boor je een veel grotere doelgroep aan. Ik geef alleen iets om de bands die zich uitsluitend beperken tot het zingen in het Baskisch. Dan beperk je je doelgroep wel tot slechts een miljoen mensen, dus als je van dat miljoen 100.000 mensen weet te verleiden om naar je te luisteren doe je het niet verkeerd. ETS, een band die we tijdens de ploegenpresentatie nog een moppie zagen playbacken, gaat eenzaam aan top, daarna komen we uit bij ZETAK en via Huntza bereik je Gatibu. Gatibu gaat al heel lang mee en heeft ontzettend veel muziek uitgebracht. Hun beste werk blijft zonder meer een samenwerking met de fantastische Izaro. Zes miljoen kliks op youtube, je zou voor minder!
En nog even een boodschap van algemeen belang:
De koers heeft San Juan de Gaztelugatxe ook helemaal herontdekt, misschien ook wel dankzij Game of Thrones en het door die serie aangewakkerde toerisme. Zowel tijdens de Vuelta als de Itzulia zijn we hier de afgelopen jaren al eens gepasseerd. En eerlijk gezegd, ik kan er geen genoeg van krijgen. Het is echt heel erg mooi, bijzonder en uniek. Baskisch genot, naar wij dachten. Na een klim volgt doorgaans een afdaling en dat is nu niet anders. Voorbij San Juan de Gaztelugatxe gaan we afdalen richting Bermeo, de afdaling begint met een stukje uitzicht over zee. Het gaat een aantal meter rechtdoor, maar daarna duiken we een bos in en daar liggen flink wat bochten. Een paar snelle bochten achter elkaar, het is eventjes vrij ingewikkeld. Door de brede weg en het feit dat er hier nog niet heel veel op het spel staat zou het wel mee moeten vallen. Een paar kilometer later komen we uit in Bermeo, waar de weg ook in de bebouwde kom nog naar beneden blijft lopen. Paar rotondes en bochten erbij, waarna we uitkomen in de prachtige haven van Bermeo. We bevinden ons nu in de hoofdstad van de tonijn, dat is de lokale specialiteit van dit vissersdorpje. Er zijn heel wat dorpjes aan de Baskische kust en bijna overal wordt er nog steeds actief gevist, waarbij ieder dorpje een voorkeur voor een bepaalde vis lijkt te hebben. In Bermeo zijn de vissers vooral op zoek naar makreel, ansjovis en dus tonijn. De tonijn wordt gevangen en meteen geserveerd in een van de vele restaurants die Bermeo rijk is. De smaak schijnt onovertroffen te zijn, zo zacht dat het op je tong meteen uit elkaar valt en dus heel smaakvol. Wel een handige tip van de locals: je moet de barretjes en restaurantjes in de haven overslaan. Tourist traps. Liever even een paar straatjes verder lopen en buiten de haven een tentje uitzoeken. En dan dus tonijn eten, liever niet in de kleurrijke haven maar wel in het middeleeuwse centrum waar de smalle straatjes voor het nodige karakter zorgen. Mocht je geen zin hebben om naar Bermeo af te reizen dan kun je ook nog de ingeblikte vis kopen, naast het toerisme draait de economie uiteraard op de verkoop van vis. Er is ook een vissersmuseum, een aanrader als je er toch bent. Bermeo is verder het dorp van Bingen Fernandez, een voormalig prof die twee keer de Tour reed en vooral opviel door niet op te vallen. Later werd hij ploegleider, in die functie is hij nu bij Cofidis actief, ook de ploeg waar hij als renner al het langste voor reed. In de Itzulia van 2018 eindigde er een rit in dit mooie vissersdorpje, na een beklimming van San Pelaio, weliswaar van een andere kant. Die rit werd gewonnen door Julian Alaphilippe, hij versloeg in de sprint Roglic, Gorka Izagirre en Mikel Landa.
Van een van de belangrijkste en mooiste vissersdorpjes van het Baskenland rijden we naar een dorp dat dan weer om een andere reden bekend is. In de haven van Bermeo loopt de weg een paar meter omhoog en voorbij de haven komen we nog een paar rotondes tegen, verder gaat het een tijdje rechtdoor verder richting Mundaka, waar alle surfers zich verzamelen. In Mundaka schijnen ze de beste golven van heel Europa te hebben. Als we Wikipedia moeten geloven komt het op het volgende neer: Huge swells roll in from the Bay of Biscay and slam into the rocky coastline of the Basque Country. The estuary at Mundaka has created a perfect sandbar which forms hollow waves that can be watched from the town's harbor wall. Mundaka was formerly one of the sites of the World Championship Tour of Surfing. Some great surfers have marked their legacy on Mundaka such as Andy Irons, Taj Burrow, Kelly Slater, Mark Occilupo and Joel Parkinson.
The wave of Mundaka is “perfect” for surfing one of every three days of the year. During the months of winter, the possibility of surfing increases until surpassing 50%. And it is the month of January, with a 62% of surfable days, when the bar of Mundaka displays the best scene for the lovers of this sport. Die namen zeggen me allemaal niets, maar de linkse golf in Mundaka schijnt onovertroffen te zijn. Een linkse golf, dat bevalt me überhaupt wel. De golf schijnt overigens wel onder druk te staan, door menselijk ingrijpen in de haven zou de stroming veranderd zijn. Typisch. Mundaka is verder ook een vissersdorp, maar als je niets met watersport hebt net wat minder boeiend dan een aantal dorpen in de omgeving. Als je niet wil roeien of surfen raad ik andere plaatsen aan, zoals Bermeo. Ter hoogte van Mundaka rijden we wel een heel belangrijk natuurgebied binnen. Een natuurgebied waar we de komende 50 kilometer alle hoeken en gaten van gaan zijn. In Mundaka mondt de rivier de Oka uit in zee, het estuarium dat zich hier heeft gevormd luistert naar de naam Urdaibai. En Urdaibai, daar gaan we het nu met elkaar over hebben.
Op Monte Oiz, de berg waar Michael Woods ooit een rit won in de Vuelta, ontspringt de rivier de Oka. De rivier zoekt een weg naar de kust en vindt die weg bij Mundaka. Daar mondt de Oka uit in de Cantabrische Zee. Op zich geen heel bijzonder verhaal, dit is wat rivieren doen. Het bijzondere is dat er langs de Oka een estuarium is ontstaan dat zich nog wel het beste laat omschrijven als moeras. Of als biosfeerreservaat. Een biosfeerreservaat is een door de UNESCO aangewezen gebied dat een ecosysteem representeert waarin de biodiversiteit en de genetische waarden beschermd worden. Sinds 1984 is het estuarium van Urdaibai door UNESCO aangewezen als biosfeerreservaat. Het moeras is de moeite waard vanwege alle planten- en ook diersoorten die je er tegenkomt. Daarnaast zijn er spectaculaire stranden en dan is het ook nog het kicken eilandje Izaro dat niet onbenoemd mag blijven. Het is een gebied van 220 km² waar 45.000 mensen wonen in 22 verschillende gemeenten. Bijna al die gemeenten gaan we de komende kilometers vereren met een bezoekje. Zo'n beetje alle hoogtepunten die door de verschillende toeristische sites worden genoemd gaan we met eigen ogen kunnen aanschouwen, de Basken krijgen waar voor hun geld. Het estuarium van Urdaibai heeft een maximale breedte van 12 kilometer en een lengte van een kleine 20 kilometer, je verzamelt vanzelf kilometers als je heel Urdaibai wil vereren met een bezoekje. Volgens sommige bronnen hoort Bermeo bij het reservaat, andere bronnen laten het in Mundaka beginnen. Laten wij het ook maar op Mundaka houden. Als we door dit surfersdorpje zijn gereden rijden we over een brede doch glooiende weg naar het zuiden, naar het begin van het estuarium. Van het einde naar het begin, onderweg passeren we enkele dorpjes. Sukarrieta bijvoorbeeld, waar we het eilandje Txatxarramendi vinden. In Urdaibai vinden we verschillende eilandjes terug, Izaro dus, maar midden in het moeras ook Txatxarramendi. Klinkende naam. Op het eiland vinden we een uitkijkpunt en de toeristische sector drukt ons op het hart om zo'n uitkijkpunt op meerdere momenten te bezoeken. Eb en vloed hebben hier nogal veel invloed, het estuarium ziet er steeds anders uit. Soms water, soms valt de boel droog. Van Sukarrieta, waar de Baskische vader des vaderlands Sabino Arana zijn laatste levensdagen sleet, fietsen we over een licht bochtige weg naar Busturia. In dit piepkleine dorpje staat de Torre Madariaga, een oude toren uit de 15e eeuw. In deze oude toren bevindt zich heden het Ekoetxea. Etxe is zo'n beetje het woord dat het meest voorkomt in het Baskisch, huis is de betekenis. Eko is simpelweg eco, dus vinden we hier het ecohuis. Een museum waar je alles te weten kunt komen over het natuurgebied waar we ons nu bevinden. Alles over het verleden, het heden en de toekomst van Urdaibai. Alle insecten, planten en dieren die voorkomen in het estuarium worden uitgelicht in dit moderne museum. Via Streetview kun je praktisch het hele museum al bekijken, best een aanrader. Het gaat ook over een stukje geologie, context bij het ontstaan van het estuarium en ook het fenomeen van de flysch, dat later nog aan bod zal komen. Ook enkele typische Baskische gebruiken worden uitgelicht, kortom, leerzaam. Begrip kweken voor biodiversiteit, dat is het belangrijkste doel van het museum. Dat valt te prijzen.
Van Busturia en het Ekoetxea rijden de renners verder over een rechte weg langs het estuarium. De weg blijft glooiend, maar het is allemaal net niet lastig genoeg om het specifiek te beschrijven. Een beetje op en af, allemaal korte hupjes. Van de toestanden in de wetlands krijgen we voorlopig weinig mee, we rijden vooral door wat dorpjes en zien aan de rechterkant van de weg de nodige bossen liggen. Rechtdoor over een brede weg, we passeren Murueta en gaan via Forua op weg naar Gernika, het ontzettend belangrijke Gernika. Op het glooiende karakter na is het een vrij eenvoudige tocht, al komen we zo nu en dan enkele vluchtheuvels tegen. Een paar paaltjes ook, een Baskische specialiteit. Daar hebben we al eens lelijke valpartijen door zien ontstaan, dus we mogen hopen dat ze voor de gelegenheid worden weggehaald. Na een aantal kilometer rechtdoor gereden te hebben komen de renners na 88 kilometer koers voor de eerste keer uit in Gernika. Wellicht de belangrijkste stad van het Baskenland, het komt daarom niet slecht uit dat we de stad twee keer gaan vereren met een bezoekje. Nu, en over een kleine 40 kilometer nog eens. Bij de eerste passage in Gernika volgt er aan het eind van de lange rechte weg net voor een rotonde de allereerste tussensprint van deze ronde. De mannen met ambitie voor de groene trui zullen zich snel gaan tonen. Heel veel zin in Wout van Aert die niet voor groen gaat maar wel punten gaat sprokkelen. Eén renner zal momenteel dolblij zijn, dat is Pello Bilbao. Pello is afkomstig uit Gernika, hij mag tijdens deze rit doodleuk twee keer door zijn eigen woonplaats fietsen. Dat is een zeldzaam genot, me dunkt. Pello Bilbao is niet de enige coureur uit Gernika, ook Roberto Laiseka komt uit deze stad. Het opgewarmde lijk dat twee ritten in de Vuelta won en in de Tour van 2001 een rit wist te winnen op Luz Ardiden. Met zijn uitgemergelde voorkomen wist hij tijdens de eerste Tour van Euskaltel meteen een fameuze bergrit te winnen in de Pyreneeën, kleppers als Armstrong afschuddend. Nog een renner uit Gernika: Gorka Gerrikagoitia. Dat lijkt weer een moeilijke naam, het is eigenlijk een samensmelting van twee achternamen. Gerrika en Goitia. Ze noemen 'm gemakshalve Gerrika, Gerrika uit Gernika. Hij reed een aantal jaar voor Euskaltel-Euskadi en werd na zijn carrière ploegleider bij dezelfde ploeg, thans is hij net als Bingen Fernandez actief als ploegleider van Cofidis en beide heren zullen ook in de auto zitten tijdens de Tour. Er komen nog een aantal wat minder bekende renners uit Gernika, ik noem een Haritz Orbe, maar het draait toch vooral om Laiseka en Bilbao. Laiseka zette Euskaltel op de kaart dankzij zijn prestaties in de grote rondes. Tegenwoordig is hij actief als koersdirecteur van de Itzulia, dit jaar kreeg hij met de nodige kritiek af te rekenen omdat de renners zijn parcoursen gevaarlijk vonden. Een finish vijf meter na het eind van een afdaling, dat was ook wel redelijk op het randje. Maar niet met mijn Roberto. Laat 'm lekker z'n sjekkie roken en gekke parcoursen in elkaar draaien. Op verzoek van de organisatie van de Vuelta ontdekte hij ook een keer een mokersteile klim in de buurt van Bilbao, Roberto is ook na zijn carrière ons leven blijven verrijken. Terwijl hij zelf nog grijzer is geworden dan hij tijdens zijn carrière al was, een prestatie van jewelste. Messcherp nog steeds, het blijft een macabere jongen om te zien. Maar wel een absoluut fenomeen, dat was hij op de fiets en dat is hij nu nog steeds. Bilbao heeft het stokje van hem overgenomen als beste renner uit Gernika. Pello is beter geworden dan ik ooit had verwacht. Tijdens zijn tijd als belofte zat het er niet echt aan te komen dat hij een van de beste klimmers van het peloton zou worden. Hij viel toen nog eerder op door zijn snelheid. Die snelheid zet hij nu af en toe nog in, zo weet hij wel eens mooie dingen te winnen. Verder valt hij vooral op door de opmerkelijk knik die zijn knie bij iedere trap lijkt te maken. En zijn daalkunsten, om duimen en vingers bij af te likken. Wellicht de beste daler van het peloton. Die kunsten kan hij aan het eind van deze rit misschien nog wel aan de wereld tonen. Maar goed, Gernika dus. Daar gaan we na 88 kilometer sprinten, waarna we even verderop bij de eerste de beste rotonde linksaf slaan. Daarna verlaten we de stad meteen weer. Over 40 kilometer zijn we terug en dan ga ik het met jullie over de geschiedenis van de stad hebben. Jullie krijgen wel alvast een bepaalde muurschildering van me cadeau, een muurschildering waar we over 40 kilometer langs zullen gaan fietsen.
Aan de buitenrand van Gernika slaan we bij een rotonde linksaf, even later gaat het bij de volgende rotonde weer naar links en dan bevinden we ons ineens aan de andere kant van de Oka en de andere kant van het estuarium van Urdaibai. Over een brede weg gaat het een anderhalve kilometer vals plat omhoog naar Kortezubi, weer een significant dorp. Federico Echave is van Kortezubi, tussen 1981 en 1996 was hij profwielrenner. Volgens Wikipedia stond hij bekend als begenadigd ronderenner en klimmer, in zijn nadagen was hij een belangrijke knecht van Tony Rominger. Echave won twee ritten in de Vuelta en hij werd in die koers ooit vierde in het eindklassement. In de Tour kwam hij niet verder dan de 12e plaats, maar precies in die Tour wist hij wel een etappe te winnen. In aanloop naar de Tour werd hij samen met alle andere ritwinnaars uit Bizkaia geëerd. Het is een vrij select gezelschap, we komen net aan 10 mannen uit deze provincie die ooit een rit wisten te winnen in de Tour. Federico Echave, nog steeds voorzien van een prachtige volle haardos, is niet het enige bekende fenomeen van Kortezubi. Op het grondgebied van deze plaats vinden we ook enkele oude boerderijen, klassieke Baskische boerderijen. Een baserri, zo heet zo'n boerderij. Enkele fraaie exemplaren staan in Kortezubi, zoals ze eigenlijk overal in het Baskische hinterland te vinden zijn. Iedere baserri heeft ook een eigen naam, en die naam is vaak de familienaam van de Basken. Als een Bask etxe of een variant daarvan in z'n naam heeft weet je meteen dat het een verwijzing is naar zo'n oude boerderij ergens op een heuvel. Fietsend door Kortezubi zien we een bruin bord staan, dat is in deze contreien een signaal dat er iets van enig toeristisch belang te vinden is in de nabije omgeving. In dit geval zijn het zelfs twee dingen. Omako Basoa en Santimamiñeko kobazuloa. Laat ik beginnen met de tweede, op de eerste kom ik later nog terug. Net buiten Kortezubi vinden we in de heuvels de grotten van Santimamiñe. Een van de belangrijkste archeologische vindplaatsen van het Baskenland, een joekel van een grot die vooral bekend is geworden vanwege de muurschilderingen uit de Magdalénien-periode, met afbeeldingen van bizons , paarden , geiten en herten. Het Magdalénien is een van de latere culturen van het laat-paleolithicum in West-Europa. Het paleolithicum, de ijzertijd, de Neolithische tijd, de bronstijd, welke tijd dan ook, je vindt in de grot overblijfselen van al die tijden en alle culturen die hier in het Baskenland aanwezig zijn geweest. Vanwege de ligging boven het estuarium van Urdaibai is het waarschijnlijk altijd bewoond geweest, door neanderthalers en ook door de wat vroegere homo sapiens. De grot werd in 1916 per toeval ontdekt door een paar spelende jongens en nadien werd het natuurlijk een populaire locatie voor archeologen en toeristen. Je kon de grot lang zelf bezoeken, maar als je zo'n grot door veel mensen laat bezoeken gaat de kwaliteit van de muurschilderingen helaas verloren. Het deel met de muurschilderingen is daarom niet meer te bezichtigen, maar er is wel een alternatief gekomen. Er is een informatiecentrum in de buurt van de grot waar je kunt deelnemen aan een rondleiding. Om de muurschilderingen toch nog te kunnen zien is er zelfs een virtuele rondleiding, 3D, alles. Natuurlijk een aanrader als je een bezoek brengt aan het geweldige Urdaibai. Werelderfgoed van UNESCO, uiteraard.
.jpg)
We waren in Kortezubi gebleven, richting het dorp loopt de weg wat vals plat omhoog en na een rotonde loopt het dan weer wat vals plat omlaag. Grotendeels rechtdoor over een brede weg, waarna we in het centrum van Kortezubi zelf nog een keer een rotonde tegenkomen. Na deze rotonde is de weg twee kilometer volledig recht, en bijna volledig vlak. Tijdens dit stuk rechtdoor verplaatsen we ons van Kortezubi naar Gautegiz Arteaga. In Gautegiz Arteaga staat een kasteel, wat in het Baskenland nog best een bijzonderheid is. Het kasteel van Arteaga, tegenwoordig is het een restaurant. Je kunt dineren op het dak van het kasteel, qua uitzicht kan het amper beter. Je kijkt uit over het estuarium van Urdaibai, terwijl je aan de andere kant dan weer uitkijkt op de steile, groene heuvels. Een paar idyllisch gelegen dorpjes op de heuvels erbij, wat wil een mens nog meer? Nou, sommige mensen willen graag vogels. Die mensen komen ook aan hun trekken in Gautegiz Arteaga, want op het grondgebied van dit dorpje vinden we het Urdaibai Bird Center. Urdaibai is om meerdere redenen een biosfeerreservaat geworden. Niet in de laatste plaats omdat je hier bijzondere vogels tegen kunt komen. En iedere dag kom je weer andere vogels tegen, want voor de nodige trekvogels is Urdaibai een vaste tussenstop. Als je de vogeltrek van dichtbij wil bestuderen moet je het Bird Center zeker bezoeken. Het Bird Center is een museum en een onderzoekscentrum, maar het gebouw doet ook simpelweg dienst als uitkijkpunt. Je kijkt uit over het moeras, en daar zie je dus al die vogels vogeldingen doen. Een toeristische site weet het zo te verkopen: Lepelaars uit de Waddenzee, elegante reigers, verschillende soorten eenden, waadvogels komen uit het hoge noorden en zelfs vogels als de roerdomp. We kijken uit over een groot vogelvliegveld waar de begeleidende teksten van het personeel van het Centrum en de spectaculaire audiovisuals die binnen te vinden zijn ons zullen introduceren in deze opwindende wereld. Als je ooit een roerdomp hebt willen zien, sleep je ornithologische reet dan naar Urdaibai. Overigens ging het ook in Urdaibai niet goed met de biodiversiteit. Wetenschappers lopen hier al een jaar of 60 rond om de vogeltrek te bestuderen en ze kwamen tot de conclusie dat er steeds minder vogels voorbij kwaen. Dat had onder meer te maken met het feit dat een deel van het estuarium door mensen werd aangepast, men probeerde bijvoorbeeld landbouwgrond te creëren. Dat ging allemaal ten koste van de biodiversiteit, uiteraard. Het hele karakter van het estuarium veranderde, de invloed van eb en vloed verdween en daarmee kwam het leefgebied van de vogels in het geding. Geconfronteerd met dit probleem werd er een jaar of 15 geleden een project opgestart om het natuurgebied te herstellen. Dit heeft effect gesorteerd, het gaat nu beter met het moeras, er komen weer meer vogels voor en ook insecten. In totaal een stuk of 200 vogelsoorten, dat is niet gering. Ieder jaar neemt het aantal vogels nog toe, de natuur kan dus ook gewoon herstellen. Daar moet je wel moeite voor doen, maar het kan. Het resultaat is te zien vanuit het Urdaibai Bird Center, je zou er toch welhaast een moord voor doen om vanuit die kicken boomhut over de wetlands uit te mogen kijken?
In Gautegiz Arteaga slaan de renners linksaf, we dalen een klein stukje af en komen daarna dichter langs de rand van het estuarium te fietsen. De wegen blijven breed, zijn niet helemaal recht en tijdens dit stukje van de rit gaat het continu een beetje op en af. Grillige knikjes omhoog en omlaag, die weinig invloed zullen hebben op het koersverloop. We zijn nog steeds vooral op zoek naar de mooie plaatjes en de bijzondere verhalen. Zo nu en dan wordt ons een uitzicht geboden op Urdaibai, ten tijde van het opnemen van de beelden van het karretje van Google was het zo te zien eb. We zien de Oka, maar naast de Oka is het vrij droog. Het ziet er wel drassig uit, neem je laarzen mee. Na een paar kilometer fietsen over deze weg fietsen we door een dorpje met de naam Kanala. Dit dorpje zal opgericht zijn in de tijd dat hier een kanaal lag. Men vond het een goed idee om de rivier te kanaliseren, dat bleek in ieder geval voor de biodiversiteit geen goed idee te zijn. De rivier is nu weer lekker aan het kronkelen en aan het meanderen, leve de natuur. Voorbij Kanala dalen we via een aantal makkelijke bochten af richting Laida, het belangrijkste strand van Urdaibai. Het strand van Laida beschermt het hele moeras tegen de effecten van de golven en daardoor is het binnenland zo drassig. Als we langs het strand van Laida fietsen zien we aan de overkant Mundaka liggen, daar slaan dankzij het strand van Laida alle golven stuk. Van boven ziet het er indrukwekkend uit, het strand van Laida is een flinke zandbank. Door de invloed van de zee en eb en vloed en noem het allemaal maar op verandert het strand wel ieder jaar van vorm, een vast plekje hoef je hier dus niet te veroveren. Een indicatie:
Voorbij het strand van Laida vervolgen de renners hun weg, ze rijden naar de zee toe. We verlaten het estuarium en zien de Oka in de Cantabrische Zee eindigen. Er wordt ons een blik geboden op het eiland Izaro, ook weer een belangrijke plek voor de Basken. En voor vogels, je kunt hier onder meer geelpootmeeuwen en stormvogels vinden. In de Baskische kustplaatsen houden ze van roeien, het schijnt zo te zijn dat Bermeo en Mundaka onder meer een roeiwedstrijd organiseerden om te bepalen wie de eigenaar zou worden van het eiland Izaro. Aan fantasie ligt het nooit in het Baskenland. Als Izaro uit beeld verdwijnt komen we wat meer bochten tegen, en wat meer rotsen. Het blijft vrij vlak, terwijl we na een passage in een boerengehucht even later het volgende strand bereiken, dat van Laga. Dit is een strand waar ik eigenlijk niets over hoef te zeggen. Een foto zegt meer dan 1000 woorden.
Dat huisje aan het uiteinde van het strand, je zal er wonen zeg, mijn hemel. Paradijs op aarde, vind ik. Voorbij het strand van Laga duiken we de bossen in. We verlaten de kustlijn en gaan het binnenland verkennen, richting Ibarrangelu loopt de gigantisch brede weg vier kilometer vals plat omhoog. De kustlijn is schitterend, het binnenland mag er ook zijn. Groen, bomen, heuvels, af en toe een mooi oud wit huisje. Ik zie mezelf hier prima wonen. Of een tijdje verblijven, we fietsen onder meer langs een gebouw waar Laga Surf Camp op de gevel staat, deze omgeving lijkt de ideale locatie om te leren surfen. Een paar traditionele boerderijen later komen we na 106 kilometer, op grofweg 75 kilometer van het eind, uit in Ibarrangelu. In dit kleine dorpje wonen niet veel mensen, maar er komt wel een leuk bandje vandaan. The Uski's, logischerwijs maken ze surfmuziek. Lekker man. Ik heb jullie tot nu toe nog helemaal geen Baskische muziek door de strot geduwd, dat voegen we nog even als extra element toe vanaf nu. Horrelako is de klassieker van The Uski's, hun andere nummers ken ik eerlijk gezegd ook niet.
In Ibarrangelu fietsen we langs een aantal opmerkelijk gebouwen, kleurrijke toestanden. Ook fietsen we langs het plaatselijke fronton, een onmisbare plek in iedere Baskisch dorp. Daar waar men pelota speelt, of een van de lokale varianten daarvan. Naast wielrennen en voetbal een van de belangrijkste sporten van het Baskenland. Een soort squash, maar dan met je handen. Een soort kaatsen, dus ook min of meer. Je hebt heel wat varianten, maar in Ibarrangelu staat een simpele fronton waar je vooral het spelletje speelt met je handen. We verlaten de bebouwde kom snel en fietsen vervolgens een tijd over een brede weg door een bos. De komende 11 kilometer gaat het vooral omhoog richting Nabarniz, zonder dat het direct heel spannend gaat worden. In dat stuk van 11 kilometer komen we 250 meter hoger uit, dan kun je al uitrekenen dat het gemiddelde stijgingspercentage zo rond de twee blijft steken. Het is natuurlijk wel weer Baskisch terrein, dus gaat het vrij onregelmatig omhoog en omlaag. Vanuit Ibarrangelu volgen we vier kilometer dezelfde weg. Het gaat twee kilometer aan 5% omhoog en het is twee kilometer vlak, zo ziet het terrein er dus uit. De renners komen na die vlakke kilometers uit bij een rotonde, waar ze linksaf slaan. Een kilometer verderop slaan we rechtsaf een iets smallere weg in. Nog steeds een brede weg, maar voor het eerst deze rit rijden we een keer niet over een snelweg. De renners komen uit in het kleine dorpje Ereño, waar amper 250 mensen wonen. Toch hebben ze hier jaarlijks hun eigen amateurkoers, een koers die vorig jaar nog werd gewonnen door een van de opkomende Baskische fenomenen, Enekoitz Azparren. Ereño wordt ook wel de "hoofdstad van het marmer" genoemd, vanwege het rode marmer dat werd gewonnen uit de steengroeven van de gemeente. Dit marmer werd gebruikt voor religieuze gebouwen en paleizen over de hele wereld. Werd, want de steengroeven zijn niet meer actief en daarmee verloor Ereño de nodige relevantie, behalve dan dat ze dus nog steeds hun eigen amateurkoers hebben. Van Ereño rijden we voornamelijk vals plat omhoog nog een kilometer of zes verder naar Nabarniz, de smalle weg wordt wat bochtiger en dus zou de postionering wat belangrijker kunnen worden, al zal de koers rond deze tijd waarschijnlijk nog steeds vrij ontspannen en rustig zijn. Na een tijd fietst men door het piepkleine dorpje Gabika, een naam die mij gelijk laat denken aan Francisco Gabica. Die komt uit Ispaster, een paar kilometer verderop. Hij won in 1966 de Vuelta en is daarmee een van de weinige winnaars van een grote ronde uit het Baskenland. Voorbij Gabika wordt de weg weer wat breder, terwijl we aan de rechterkant van de weg heel veel bomen zien. Bomen die onderdeel uitmaken van een bijzonder bos. Na wat passages in kleine dorpjes als Intxaurraga en Zabaleta komen de renners na heel wat werk vals plat omhoog, een paar kleine stukjes in dalende lijn en een paar minimale zwaardere stroken omhoog na 117,6 kilometer uit in Nabarniz. Daar zijn we boven, verder valt er over Nabarniz relatief weinig te vertellen. Daarom is het een goed moment om het te hebben over het bijzondere bos dat hier in de omgeving ligt. We fietsen een grote ronde om dat bos heen, het bos van Oma. Urdaibai is een bijzonder gebied. Je hebt het moeras, je hebt de vogels, je hebt de gave kustlijn, je hebt eilandjes, je hebt golven, je hebt vis, planten, dieren, ga zo maar door. En je hebt bos, heel veel bos. Een van die bossen is het bos van Oma, het Omako Basoa. In dit bos staan vooral veel dennen. In 1984 kwam een schilder uit Bilbao, Agustín Ibarrola, op het idee om meerdere bomen in dit bos te beschilderen en zo een kunstwerk te creëren. Hij voorzag honderden dennen van een likje verf en zo onstond een heuse toeristische trekpleister. Jarenlang trokken mensen naar het bos van Oma om de dennenkunst te aanschouwen. Maar, een paar jaar geleden ging het helemaal mis. De bomen werden ziek. Ze kregen te maken met de rodebandjesziekte, daardoor kregen de bomen een roodbruine kleur en verloren ze hun naalden. Het bos werd gesloten, het kunstwerk van Ibarrola was niet meer te bezichtigen. Maar, de Basken zouden de Basken niet zijn als ze niet tot een oplossing zouden komen. Ibarrola is inmiddels dik in de 90 en hij was niet in staat om zelf een nieuw kunstwerk te laten ontstaan, een groep vrijwilligers nam die taak op zich. Op een andere locatie beschilderden zij ook een hoop dennen, in de geest van Ibarrola. Een nieuw kunstwerk ontstond, een groep bomen werd weer geschilderd, met een groter oppervlak dan het oude bos. Door alle stammen net weer een ander patroontje mee te geven ontstaan er verschillende vormen, die vanaf verschillende kanten een verschillend optisch resultaat opleveren. Vorig jaar is het bos weer geopend, onder begeleiding kun je de 700 beschilderde dennen bekijken. In totaal gaat het om een stuk of 14 kunstwerken, de een uiteraard mooier dan de ander. Maar absoluut de moeite waard. Als je dan toch in Urdaibai bent moet je een wandeling door het bos van Oma maken, mag onder geen beding ontbreken.
%20jpg.jpg)
De eerste foto is nog van het oude bos, maar dit kunstwerk is eigenlijk één op één overgenomen in het nieuwe bos. De tweede foto is een nieuwe creatie, de vrijwilligers hebben lekker gewerkt. Het is wel grappig om op de foto's een heel team aan het werk te zien, terwijl Ibarrola het in de jaren '80 allemaal in z'n eentje heeft gedaan. Nu we dit stukje Land Art hebben besproken kunnen we verder met de rit, we hebben nu zo'n beetje alle belangrijke bijzonderheden van Urdaibai wel behandeld. Tijd om terug te keren naar Gernika, waar we ook nog een hoop over moeten vertellen. De weg naar Gernika loopt een kilometer of zeven omlaag. Na een rotonde in Nabarniz beginnen we aan een afdaling die tot in Zabala toch minstens vijf kilometer vrij ingewikkeld is. De renners rijden door een donker bos, terwijl het vrij bochtig is. Enkele van die bochten zijn lastig in te schatten omdat je het einde van de bocht heel lang niet ziet. Het gaat steevast aan een procent of vijf naar beneden, met wat snelle bochten erbij en dus wordt het opletten geblazen. De weg is wel breed en het asfalt goed, maar dit gaat wel enige nervositeit opleveren in het peloton. Hier wil je niet helemaal achteraan bungelen, voor je het weet zit je op een gat. In de omgeving van de weg waar we overheen aan het afdalen zijn ligt een oppidum, het Castro de Arrola. Dus als je ergens rond deze tijd een ruïne in beeld ziet verschijnen, nouja, dat is dan dus een oppidum uit de ijzertijd. Goed, na een kilometer of zes gedaald te hebben komen we uit in Zabala, waar de afdaling makkelijker wordt. We verlaten het bos, dat scheelt. Even later komen we in Uarka uit bij een rotonde, waar het naar rechts gaat. Na deze rotonde wordt het vlak en dat blijft een aantal kilometer zo. We rijden nu wat meer rechtdoor over een brede weg voor de tweede keer Gernika tegemoet, de stad van Laiseka en Bilbao. Al ben ik ergens onderweg gestuit op het feit dat sommige bronnen Laiseka toeschrijven aan Getxo. Wel geboren in Gernika, maar opgeleid door de lokale wielerploeg in Getxo, Punta Galea, en ook in Getxo geëerd na zijn prestaties op de fiets. Jeminee, zo kan ik wel aan de gang blijven. We zagen Roberto tijdens de ploegenpresentatie nog fietsen, hij was de begeleider van Ineos en Omar Fraile bleek zijn grootste fanboy te zijn. Even een selfie maken met Roberto. Dat snappen we, zijn overwinning op Luz Ardiden was ontzettend belangrijk voor het Baskische wielrennen en voor Euskaltel-Euskadi. Een kleine Omar zal het net als een kleine Rellende_Rotscholier vol enthousiasme hebben aanschouwd. Aanvallen op die berg vanuit het peloton, de laatste vluchters oprapen en met ruime voorsprong op Armstrong en co de magere handjes in de lucht steken. Die beelden gaan nooit meer weg. Pello Bilbao is in ieder geval zeker van Gernika, een ritzege in de Tour boekte hij alleen nog niet. Moet nu dan maar gaan gebeuren. Ramon Gonzalez Arrieta, voormalig prof en de partner van Joane Somarriba, is ook van Gernika. Samen hebben ze drie kinderen, die allemaal fietsen. Dat moet wat op gaan leveren, zou je denken. Na 127 kilometer komen we voor de tweede keer uit in Gernika, nu volgt er daadwerkelijk een tocht door het centrum. Op een rotonde na rijden we volledig rechtdoor, ook als we ons in de bebouwde kom bevinden. Zodra de straat iets omhoog begint te lopen komen we in de buurt van de muurschildering die ik eerder al heb getoond. Zodra de renners de Guernica van Picasso met hun eigen ogen zien slaan ze linksaf, waarna een tocht langs de meest bijzondere gebouwen van de stad zal volgen.
Gernika is een stad waar je een boek over zou kunnen schrijven, en dat is dan ook veelvuldig gedaan. Het is ondoenbaar om het belang van deze stad in één simpele alinea samen te vatten, ik ga wat korter door de bocht en ongetwijfeld zal het desondanks alsnog een lang verhaal worden. Eeuwenlang konden de Basken hun goddelijke gang gaan. Vooral de Basken in Bizkaia en Gipuzkoa hadden weinig te schaften met de buitenwereld. De groene en steile heuvels van dit deel van het Baskenland waren onbereikbaar voor vele volkeren. Zelfs de Romeinen lieten de Basken in de heuvels hun gang gaan. Ze dreven er handel mee, maar legden niet hun wetten op. Dan moesten ze gaan vechten in de heuvels en dat zou gegarandeerd verkeerd aflopen. In Araba, in het zuiden van het Baskenland, gelegen op een hoogvlakt,e konden de Romeinen dan weer veel makkelijker hun gang gaan. De heuvels waren ondoorgrondelijk, onbegaanbaar, onbereikbaar. In de heuvels hanteerden de Basken hun eigen wetten, de zogenaamde fueros. Al mag je het eigenlijk niet eens wetten noemen, de Basken kwamen samen, spraken af onder een boom en bespraken daar wat het beste zou zijn voor de hele gemeenschap. Er werden mondelinge afspraken gemaakt en men keerde terug naar de eigen stad. Iedere stad had z'n eigen boom waar afspraken werden gemaakt en waar een eed werd afgelegd, gedurende de eeuwen werd de boom van Gernika de belangrijkste. Daar kwamen alle hoogwaardigheidsbekleders van Bizkaia samen om de toekomst van het gebied te bespreken. Onder de eik van Gernika maakte men afspraken, waar men zich dan aan beloofde te houden. Eeuwenlang dreef Bizkaia op dit gewoonterecht, gebaseerd op mondelinge overlevering. Om de zoveel tijd trokken de belangrijkste Basken naar Gernika, werd de stand van zaken besproken en waar nodig werden de fueros aangepast. In de middeleeuwen was dit systeem van lokaal recht vrij gebruikelijk, maar na verloop van tijd werd het overal vervangen door een systeem dat meer lijkt op het huidige systeem, maar de Basken gingen ontzettend lang door met deze traditie. Nadat Bizkaia dan toch werd opgenomen in het koninkrijk Castilië bleven de fueros geldig, de Castiliaanse koning trok zelfs naar Gernika om daar onder de eik een eed af te leggen. Het handvest van Bizkaia zou gerespecteerd worden, de Basken behielden hun gewoonterecht en hun autonomie.
Al eeuwenlang is de gemeente Gernika de facto de hoofdplaats van Bizkaia. In het verleden stuurde onder meer elke kerk een vertegenwoordiger naar de stad om de gemeenschappelijke problemen van de heerschappij van Bizkaia te bespreken. Sinds de middeleeuwen werden deze conferenties gehouden naast de eik van Gernika en dat ging na een tijd de Algemene Vergadering van Bizkaia heten. Na verloop van tijd werden er verschillende gebouwen gebouwd rond de eik, ten slotte begon in 1828 de bouw van de huidige congreshal, ook wel de Juntetxea genoemd. De fueros werden gehandhaafd tot 1876, daarna ging dit antieke systeem ten onder. Toch verloor Gernika niet aan belang, de Algemene Vergadering van Bizkaia bleef samenkomen in Gernika. De stad bleef het hart van Bizkaia en in het verlengde daarvan het Baskenland. Dat is de achtergrondkennis die we nodig hebben om de belangrijkste gebeurtenis in de geschiedenis van Gernika te begrijpen. Op 26 april 1937 vond tijdens de Spaanse Burgeroorlog het bombardement op Gernika plaats. Ik zal jullie de geschiedenis van de Spaanse Burgeroorlog besparen, laten we simpelweg vaststellen dat generaal Franco heel Spanje wilde veroveren en dat het hem heel veel moeite kostte om het Baskenland en Catalonië op de knieën te dwingen. Ook in andere delen van het te verenigen land moest hij vechten, maar in die gebieden lukte het helemaal voor geen meter. De opstandige Basken, voorstanders van de republiek en tegenstanders van de koning en het leger, moesten op de knieën gedwongen worden en Franco had een nieuwe manier bedacht om dat voor elkaar te krijgen. Zijn beste matties Hitler en Mussolini waren bezig met het oprichten van een luchtleger. Vanuit de lucht zou je een oorlog sneller kunnen winnen. Gooi een paar bommen vanuit een vliegtuig, leg een stad in de as en het verzet is gebroken. Veel ervaring hadden de Duitsers en de Italianen alleen nog niet. Dat bracht Franco op een idee, zouden ze die bommenwerpers niet eens uit willen proberen in het Baskenland? En zo geschiedde. Meerdere Baskische steden werden volledig vernietigd door Duitse en Italiaanse bommenwerpers. Het Legioen Condor sloopte onder meer mijn geliefkoosde Eibar, maar het was de aanval op Gernika die het meest is blijven hangen. Dat heeft te maken met het feit dat Gernika historisch gezien ontzettend belangrijk is, maar ook met het feit dat de aanval op Gernika bruter dan bruut was. Men koos de wekelijkse marktdag uit. Van heinde en verre trokken mensen naar Gernika om spullen te kopen en verkopen. Het was gigantisch druk in de stad en daardoor werden er gedurende de vier uur dat de stad gebombardeerd werd ontzettend veel slachtoffers gemaakt. Meer dan de helft van de stad werd in puin gelegd, meer dan 1500 mensen kwamen om het leven. Al beweerden bronnen aan de kant van Franco dat het slechts om een paar 100 mensen ging. Ongeloofwaardig, als je de beelden uit die tijd bekijkt. De hele stad werd weggevaagd. Op een paar gebouwen na. Juist de belangrijke gebouwen werden niet geraakt. De Eik van Gernika bleef ongedeerd, net als de Juntetxea, het regeringsgebouw van Bizkaia. Het verzet werd wel gebroken en Franco nam Gernika twee dagen later in. Daarna nam hij de rest van het Baskenland in, hij nam ook Catalonië in en zo werd zijn natte droom werkelijkheid, een verenigd Spanje ontstond. Op de meest laffe manier mogelijk, door op klaarlichte dag een stad vol burgers aan te vallen. De donkerste dag in de geschiedenis van Gernika en wellicht de geschiedenis van het hele Baskenland. Maar de belangrijkste gebouwen bleven dus bewaard. Daarom kunnen we heden ten dage nog steeds de Juntetxea bezoeken, waar de Algemene Vergadering van Bizkaia nog steeds samenkomt. In deze vergaderingen wordt meestal de gouverneur-generaal van Bizkaia gekozen, worden de provinciale verordeningen die door de provinciale raad moeten worden uitgevoerd vastgesteld en wordt de begroting van Bizkaia goedgekeurd. Ook de lehendakari, de president van de Baskische regering, wordt hier beëdigd. Als er geen vergadering plaatsvindt kun je zelf dit gebouw bezoeken. Het is een van de oudste parlementen van Europa, aldus de officiële toeristische site van Euskadi. De Gernika-boom wordt beschouwd als het belangrijkste symbool van de Baskische identiteit, zeggen ze er ook meteen bij. De ruimte waar het bijzondere glas in lood te vinden is maakt deel uit van dit gebouw, het gegeven dat de boel gratis te bezoeken is zorgt ervoor dat je ook hier weer verplicht naartoe moet.
De Eik van Gernika is in de tussentijd wel een paar keer overleden. Eiken worden oud, maar ooit gaan ze dood. In de tuin rond het regeringsgebouw van Bizkaia kun je een oude, overleden eik vinden, ze hebben er een soort tempel omheen gebouwd. Voor het gebouw is nu een nieuwe eik aan het groeien, een vertakking van de oude eik. Andere vertakkingen van de eik zijn in andere Baskische plaatsen geplant, het is nog steeds het ideale scenario dat ieder dorp zijn eigen eik heeft. Over de eik van Gernika is ook een lied geschreven, en dat lied is een van de bekendste Baskische nummers. Gernikako Arbola, de boom van Gernika. Het lied ontstond in de tijd dat de fueros onder druk kwamen te staan. De Basken hadden het lang voor het zeggen, maar ze werden steeds meer onder druk gezet om afscheid te nemen van hun gebruiken, totdat de knoop voor ze werd doorgehakt. Gernikako Arbola is een protestsong, dat vooral ten gehore werd gebracht in Madrid. Moet je ook maar durven. José María Iparragirre is de zanger die vooral bekend is als vertolker van het nummer, van hem is ook een standbeeld te vinden in Gernika. Het is een nummer dat ik niet direct in je playlist zou zetten, het is enigszins oubollig. Maar wel significant. Goed, we hebben dus het regeringsgebouw dat te bezoeken is, de nieuwe eik voor de deur, de oude eik in de tuin. Even verderop een tuin vol sculpturen van Henry Moore en Eduardo Chillida, die tweede is een Baskische beeldhouwer waar ze nogal trots op zijn. Die man komt iedere keer terug, waar je ook gaat. De tuin noemen ze het park van de volkeren van Europa, om aan te tonen dat verbinding beter is dan, nouja, de boel platbombarderen. Er is een Euskal Herria Museoa, een museum over Euskal Herria. En even verderop vinden we het Bakearen museoa. Oftewel, het vredesmuseum. Wat is vrede? Welke erfenis heeft de bomaanslag op Gernika ons nagelaten? Wat is het om een bombardement te ervaren: getuigenissen van getuigen en wat gebeurt er vandaag in de wereld met mensenrechten? Vanuit deze vragen wil het Gernika Peace Museum een aantrekkelijke en dynamische ruimte creëren voor de bezoeker. Het museum wil geen absolute waarheid vaststellen; het wil ons aanmoedigen om vragen te stellen en over vrede te praten. Aldus de toeristische site. Een museum om de herinnering aan die ene vreselijke dag niet verloren te laten gaan, maar ook vooral een museum dat ons laat kijken naar de toekomst. In het museum hangt een kopie van dat ene schilderij van Picasso. Dat puntje moeten we nog even behandelen en dan kunnen we door met de koers. Picasso moest ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling in 1937 in Parijs een schilderij maken, maar hij stroomde nog niet over van de inspiratie. Tot het bombardement van Gernika. De beelden bereikten hem en hij was diep geraakt. Woedend, misschien ook wel. Hij was al niet de grootste fan van Franco, maar dit vormde een geheel nieuw dieptepunt. In een paar weken tijd draaide hij dit reusachtige kunstwerk in elkaar. De Guernica is een abstract schilderij, een schilderij dat vooral de totale zinloosheid van oorlog doet overbrengen op de persoon die het werk aanschouwt. De wanhoop valt met bakken tegelijk van de gezichten van de dieren op het doek te scheppen. Alles gaat kapot, zoals in Gernika alles gesloopt werd. Een meesterwerk van Picasso, dat tegenwoordig nog steeds geldt als een aanklacht tegen iedere vorm van oorlog, misschien zelfs wel iedere vorm van geweld. Ik vind het alleen wel heel erg hinderlijk dat het schilderij de Guernica heet, want mensen komen daardoor in de probleem qua uitspraak. Kijkend naar De Slimste Mens komt er ieder seizoen wel een vraag voorbij over Picasso en dan maakt Philip Freriks er steevast Gwernica van. Neen. De Baskische naam is Gernika, dat laat weinig mogelijkheden over om het op een andere manier uit te spreken. In het Spaans is het Guernica, ja, maar de u kun je doorgaans probleemloos negeren.
Het is me niet echt gelukt om het kort te houden en alsnog bekruipt me het gevoel dat ik de zaken halfslachtig heb toegelicht. Je zou nog een uur langer door kunnen bomen (haha bomen) over Gernika, Picasso en de Guernica. Dat de Guernica tijdens de dictatuur van Franco op verzoek van Picasso in Amerika verbleef en pas nadien naar Spanje is gehaald. Ding hangt nu nog in Madrid, terwijl ie natuurlijk in het Baskenland thuishoort. Maar goed, er waait nog altijd een fascistische wind in Spanje en het Baskenland heeft daar tot een bepaalde hoogte nog steeds last van. Als je ooit in Madrid bent moet je sowieso het Museo Reina Sofía even bezoeken en daar het belangrijkste schilderij bekijken. Laat je inspireren, geweld is nooit de oplossing. Kijk naar de blikken op het doek en besef: dit zijn de gevolgen. Na het bombardement werd Gernika opnieuw opgebouwd, net zoals Eibar en alle andere getroffen steden. We spreken overigens van Gernika-Lumo, een samenvoeging van twee kernen. Kun je ook weer een boom over opzetten, maar dit verhaal laat ik even passeren. Ik gooi er nog even een leuk deuntje in en dan gaan we door. Uit Gernika is Alex Sardui afkomstig, de zanger van Gatibu. Dat is een van de bekendste Baskische bands, 100.000 luisteraars per maand op Spotify. Dat zijn voor het Baskenland hoge aantallen, zeker als het gaat om bands die ook daadwerkelijk in het Baskisch zingen. Je hebt Baskische artiesten die veel meer luisteraars hebben, maar die zinggen in het Spaans of het Engels. Daarmee boor je een veel grotere doelgroep aan. Ik geef alleen iets om de bands die zich uitsluitend beperken tot het zingen in het Baskisch. Dan beperk je je doelgroep wel tot slechts een miljoen mensen, dus als je van dat miljoen 100.000 mensen weet te verleiden om naar je te luisteren doe je het niet verkeerd. ETS, een band die we tijdens de ploegenpresentatie nog een moppie zagen playbacken, gaat eenzaam aan top, daarna komen we uit bij ZETAK en via Huntza bereik je Gatibu. Gatibu gaat al heel lang mee en heeft ontzettend veel muziek uitgebracht. Hun beste werk blijft zonder meer een samenwerking met de fantastische Izaro. Zes miljoen kliks op youtube, je zou voor minder!
![Gatibu - Aske Maitte [Official HD]](https://i.ytimg.com/vi/L2jSZ-IvhmE/0.jpg)
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
We waren gebleven in het centrum van Gernika, waar we rechtdoor tegen de Mural del "Guernica" de Picasso aan gaan fietsen. Bij de mural slaan de renners linksaf en dan fietsen ze via een licht bochtige en wat smallere weg door het centrum van de stad langs het regeringsgebouw en de eik. Voorbij deze belangrijkste plek van de stad wordt het nog wat smaller en liggen er ook wat steentjes, naderhant komen we een chicane tegen en dan verlaten we via een bredere weg de stad weer. Lichtelijk nerveuze passage, een passage die vooral tot doel heeft de belangwekkende gebouwen van Gernika in beeld te brengen. Ik kan nu al niet wachten op de commentatoren die ons niets gaan kunnen vertellen over het belang van Gernika. Aan de rand van Gernika komen de renners twee rotondes tegen en daarna fietsen ze rechtdoor over een vlakke weg naar Muxika. We laten Urdaibai definitief achter ons, het was een intrigerende tocht. Na 132 kilometer, op 50 kilometer van het eind, bereiken we Muxika. Dit is een piepklein dorpje waar een bekende renner geboren werd. Niemand minder dan Beñat Intxausti, toch tweevoudig ritwinnaar in de Giro. Beñat was een begenadigde klimmer, tot hij de ziekte van Pfeiffer opliep. Daarna was het gedaan met zijn carrière. Jarenlang aan blijven rommelen, maar hij kwam niet meer vooruit. Tegenwoordig is hij actief als scout bij A&J ALL SPORT AGENCY, het managementbureau van de Carera's, die onder meer Pogacar en Bini vertegenwoordigen. Daarnaast is hij ook ploegleider bij een van de vele Baskische amateurploegen. Beñat, die tegenwoordig in Amorebieta schijnt te wonen, waar de derde rit van start gaat, weet zijn dagen na zijn carrière dus wel te vullen. Lander Euba, een veel onbekendere renner maar ook ooit prof bij Euskaltel, schijnt eveneens uit Muxika te komen. Of we veel aan die kennis hebben weet ik niet, maar ik wil het toch even gemeld hebben. In Muxika slaan de renners rechtsaf, na deze bocht gaan we bijna beginnen aan de volgende klim van de dag. Een klim die de nodige renners zullen kennen, want tijdens de afgelopen Itzulia reden we ook nog over deze wegen. Tijdens de vijfde rit van de Ronde van het Baskenland reden we van Amorebieta naar Amorebieta en tijdens die rit reden we ook door Gernika en even later kwamen we uit in Muxika, waarna we niet veel later zouden beginnen aan een klim die toen simpelweg Morga heette. Ongecategoriseerd, een verschil met nu. We spreken nu over de Col de Morga en dat is een klim van de vierde categorie. Na de bocht naar rechts in Muxika is het even een kilometer vlak tot in het dorpje Ugarte en buiten dat dorp gaat het in eerste instantie drie kilometer aan 5% omhoog, na een kort afdalinkje gaat het vervolgens nog eens vier kilometer aan 5% omhoog richting Aretxabalgane, zoals de klim in het Baskisch heet. Op de gele borden langs de kant van de weg staat ook Aretxabalgane, we steken onze middelvingers op naar de stokbroodfascisten en houden het bij de Baskische naam. Aupa. De renners kunnen de klim kennen van een paar maanden geleden, of anders van de Vuelta van vorig jaar, toen zat hij in de rit met vertrek in Irun en aankomst in Bilbao. Hey, Bilbao, kennen we ergens van. Aretxabalgane is niet de meest spannende klim, de weg is breed en heel steil gaat het nergens omhoog. We noteren een hele kleine piek tot 9% en wat langere stroken aan 7%, maar niet veel meer dan dat. Het telt wel allemaal op en alle hoogtemeters bij elkaar kunnen inmiddels vervelend gaan worden voor heel wat renners, maar de klassementsrenners liggen hier uiteraard nog niet wakker van. Door een bosrijke omgeving over een brede weg omhoog naar Morga, een paar prachtige brede bochten erbij en vooral in de buurt van de top een net iets lastiger stuk. De top bereiken we na 141 kilometer, op 41 kilometer van de finish. De finale gaat hier wel zo ongeveer beginnen, ja. Dit is wel een klim waar we al de ambities van enkele ploegen kunnen zien. Als een ploeg hier tempo begint te maken weet je wat ze van plan zijn op de resterende beklimmingen.
Na het eerste klimmetje volgt een kort afdalinkje, op een bocht naar links na stelt die weinig voor. Al snel gaat het weer omhoog en dan fietsen we dwars door het dorpje Morga, waarna we een eindje verderop de top van de klim bereiken. Na de klim volgt er een afdaling van vijf kilometer richting Larrabetzu. Deze afdaling begint vrij lastig, in de eerste kilometer gaat het aan 7% omlaag en we komen een paar flinke bochten tegen, waaronder een stevige haarspeldbocht. Na dit pittige begin wordt de afdaling wel makkelijker. De weg is sowieso breed en wordt na de eerste kilometer een stuk rechter. De renners komen uit in Goikolexea en vanuti dit dorp gaat het op een rechte manier verder naar Larrabetzu, waar we na 146 kilometer passeren. Larrabetzu is een klein dorpje waar ongeveer 2000 mensen wonen, toch is het ook weer een belangrijk dorpje. Niet omdat Mikel Artetxe hier vandaan komt, al was die jongen wel mooi zeven jaar prof bij Euskaltel. Nee, Larrabetzu is vooral bekend vanwege Jesus Loroño. Loroño was een wielrenner uit de tijd van Bahamontes, het waren volgens Wikipedia tegelijkertijd concurrenten en ploeggenoten. Bahamontes was de betere klimmer, maar Loroño wist hem het vuur aan de schenen te leggen door beter af te dalen en harder tegen de klok te rijden. Door zijn daalkunsten won hij in de Tour van 1953 een rit, maar dat hij meer kon dan dat liet hij vooral in de Vuelta zien. In de Vuelta van 1956 werd hij tweede, waarna hij het een jaar later nog beter deed. De Vuelta van 1957 schreef hij op zijn naam. Loroño, weer een Baskische winnaar van een grote ronde. Het zijn er niet veel, maar ze bestaan. Sinds 1998 niet meer onder ons, wat dat betreft heeft Bahamontes hem ruimschoots verslagen. Jesus Loroño stierf in Larrabetzu, hij bleef zijn hele leven trouw aan dit dorpje dat ogenschijnlijk niet heel bijzonder is. Daarom fietsen we snel verder, we volgen de brede weg om het dorp heen en zetten koers richting de volgende klim van de dag. Van Larrabetzu gaan we naar Galdakao fietsen, de komende vijf kilometer is het volledig vlak. Brede weg, rechte weg, bomen langs de kant, toch zal het niet rustig zijn in het peloton. De Vivero is in aantocht, daar zal de koers alvast gaan losbranden. Voor we de voet van de Vivero bereiken komen we tussen Larrabetzu en Galdakao wel een aantal rotondes tegen, het gaat twee keer schuin naar links. Na de tweede rotonde volgen we anderhalve kilometer dezelfde brede weg, zo goed als rechtdoor. Even een nerveus momentje, en dan wordt het nog wat nerveuzer wegens de sprint naar de voet van de klim. Na die anderhalve kilometer komen we in Gumuzio een nieuwe rotonde tegen, waar het naar rechts gaat. Richting deze rotonde loopt de weg wat omlaag, dat wordt leuk. Na de rotonde loopt de weg dan weer wat vals plat omhoog, na anderhalve kilometer voornamelijk rechtdoor gereden te hebben slaan we aan de buitenrand van Galdakao scherp rechtsaf en na die bocht loopt de weg meteen omhoog. De finale gaat hier écht beginnen. De Vivero is begonnen.
We zien hier iedereens favoriete voormalig coureur Igor Antón naast het bord staan dat de renners zullen passen na hun bocht naar rechts. De Vivero begint en van deze kant is de Vivero 7,7 kilometer lang, terwijl het gemiddeld aan 4,3% omhoog zal gaan. De Vivero is de klim van Igor Antón, want Igor komt uit Galdakao. Galdakao is de plaats die we net niet bereiken, als we rechtdoor bleven rijden waren we in het centrum van de stad uitgekomen, maar vlak voor de eerste huizen slaan we rechtsaf en dan begint dus de klim. De Vivero is een bekende klim, maar we beginnen er wel van een onbekende kant aan. De afgelopen jaren is ie in meerdere koersen voorbij gekomen, van Itzulia tot Vuelta, maar meestal van een andere kant. De steilste kant ligt aan de andere kant van Galdakao, dat is de kant die we meestal zien. Vier kilometer aan 8%, net een ander verhaal. Die kant van de Vivero maakte onderdeel uit van een van de mooiste ritten ooit, een rit waar ik toch weer even over ga leeglopen, ondanks het feit dat we nu dus via een andere weg omhoog zullen gaan. Een stukje Igor Antón-propaganda sla ik nooit over.
Het gaat om de 19e rit van de Vuelta van 2011, een etappe van Noja naar Bilbao. Vroeger kwam de Vuelta bijna jaarlijks in Bilbao, maar door allerlei politieke spanningen, waar ik niet teveel over uit zal weiden, kwam daar in 1978 een eind aan. In die editie waren er nogal wat protesten van Baskische nationalisten, waarna werd besloten het Baskenland een tijd te ontlopen. Tijdens de koers ontplofte er ook een keer een bommetje, het werd de organisatie een beetje te heet onder de voeten. Naarmate de tijd vorderde werden er steeds meer redenen verzonnen om niet meer naar het Baskenland te gaan. Angst voor de ETA en dat soort dingen, zelfs toen de ETA steeds minder relevant werd. Uiteindelijk duurde het meer dan 33 jaar voor de Vuelta terugkeerde naar de regio waar de koers vroeger jaarlijks kwam. De negentiende etappe van de Vuelta van 2011 zorgde ervoor dat we na 33 jaar weer terug waren op heilige wielergrond. Na zo'n lange tijd waarin het Baskenland werd vermeden moest dit heuglijke feit groots gevierd worden, dus kwamen alle Basken naar buiten en werd de rit zo'n beetje de drukbezochtste rit ooit. Overal stonden mensen, van het binnenrijden van Euskadi tot de finish in Bilbao. De Basken hadden voor de Vuelta begon één grote droom. Ze wilden Igor Antón in de rode leiderstrui zien passeren. Antón was de sterkste in de Vuelta van 2010, maar door een valpartij schakelde hij zichzelf uit. Hij had al twee ritten op zak en reed in de rode leiderstrui, in het klassement had hij een voorsprong van een minuut op Nibali en co, maar een gat in de weg richting Peña Cabarga werd hem fataal. Met een gebroken elleboog en wat al niet meer moest hij gedwongen afstapte. Nu, één jaar later en ook een jaar sterker, moest hij dan de Vuelta van 2011 maar gaan winnen. Hij keerde terug na zijn blessures en won in de Giro van 2011 een rit op de Zoncolan, maar het grote doel van het jaar bleef de Vuelta. Daar moest het gaan gebeuren, nu moest hij de Vuelta dan alsnog gaan winnen. Al snel bleek dat dit niet ging lukken. Voorafgaand aan de Vuelta van 2011 werd Igor ziek. Met een slechte conditie begon hij aan de ronde en al snel werd hij in meerdere ritten op grote achterstand gereden. Hij zou de Vuelta van 2011 vrij duidelijk niet gaan winnen.
Hij toonde zich strijdbaar. Richting het eind van de Vuelta begon hij te herstellen. Hij reed sterk op de Angliru, deed het nog wat beter op Peña Cabarga (ditmaal kwam hij niet ten val) en besloot daarom zijn plannen maar te veranderen. Niet de rode leiderstrui in Bilbao, maar een ritoverwinning behoorde nog wel tot de mogelijkheden. Op 9 september 2011 viel hij aan. Hij kreeg drie mensen mee. Ten eerste zijn ploeggenoot, de eeuwige knecht, Gorka Verdugo. Een oersterke klimmer, die zich altijd wegcijferde voor andere renners. Alexandr Dyachenko, een Kazach, sloot zich ook aan. Ook Marzio Bruseghin, de man van de ezels, sloot zich bij het geschelschap aan. Met z'n vieren reden ze voor het peloton uit. Het peloton dat niet echt rustig reed, maar ook nooit echt heel erg dicht in de buurt kwam. Het parcours bevatte twee keer de steile kant van de Vivero, Igor Antón mocht twee keer door zijn eigen dorp rijden en twee keer over de klim fietsen waar hij gedurende zijn leven al duizenden keren overheen was gefietst. De eerste passage over de klim stond in het teken van puur genieten. Hij dacht nog niet direct aan de ritzege en had tijd om zelfs een paar woorden te wisselen met vrienden en familie op de klim. Het was een gekkenhuis, heel Galdakao was uitgelopen om hun Igor aan te moedigen. Al zijn vrienden, familie, kennissen, iedereen stond op de berg. Allemaal schreeuwden ze hem naar voren. Veel gebeurde er nog niet. Het was nog een aardig eind tot de finish. Gorka Verdugo reed de longen uit zijn lijf om de voorsprong op het peloton groot genoeg te houden. De tweede keer dat de koplopers aan de voet van de Vivero kwamen hield Verdugo het voor gezien. Igor wachtte niet lang. Hij dacht nu wel aan de ritzege en hij ging er meteen vandoor. Hij kende de klim uiteraard perfect, kon iedere meter precies inschatten. Hoewel de grap is dat Igor deze kant van de Vivero eigenlijk altijd ontweek. Je kunt de klim van vier kanten bedwingen en het liefst bedwong hij de Vivero vanuit Lezama. De kant vanuit zijn eigen Galdakao was eigenlijk te lastig, dan werd het meteen een hele zware training. De kant vanuit Lezama, dat is dan juist weer de weg waar we na deze klim naar beneden zullen gaan. Marzio Bruseghin had geen antwoord op zijn demarrage. Antón ging en pakte meteen een grote voorsprong. Luid aangemoedigd door iedereen op de berg fietste hij weg van iedereen. Het peloton kwam ook niet meer dichterbij, zijn voorsprong begon zelfs op te lopen.
Op de top had hij ongeveer een halve minuut voorsprong op Bruseghin. Zolang de weg omhoog liep was hij ontketend, maar de logica zei dat hij het in de afdaling en op het vlakke moeilijk zou hebben om zijn voorsprong te behouden. De logica gooiden we tijdens deze glorieuze rit uit het raam. Het was nog nooit vertoond, maar Igor pakte in de afdaling tijd op Bruseghin. Zijn voorsprong werd groter en groter. Op het vlakke, in de straten van Bilbao, kwam de auto van Euskaltel nog een keer langs hem rijden. Hij werd nog maar eens luid aangemoedigd door Miguel Madariaga, de oprichter van de ploeg, die hem als kleine Igor ook nog eens had ontdekt. Madariaga schreeuwde zijn Fuji nog maar eens naar voren. Dat is de bijnaam van Antón, want zijn eerste fiets was een Fuji. Zijn naam kenden ze nog niet, maar dat kleine kotertje op die Fuji ging wel verdomd hard, zo ontstaan die bijnamen daar dan blijkbaar. Ook op het vlakke bleeft Antón maar uitlopen op Bruseghin, terwijl die laatste toch bekend stond als een goede tijdrijder. Het was de dag van Antón, en niemand die daar wat aan kon doen. In de laatste kilometers begon het geluid steeds harder te worden. Steeds werd omgeroepen dat de voorsprong van Antón groter werd en steeds begon het publiek uitzinniger te worden. In de laatste kilometer pakte Igor uitgebreid zijn moment. Hij ging nog maar eens naar de auto, om de hand van Madariaga te schudden. Daarna vierde hij uitgebreid de overwinning, zijn vierde ritzege in de Vuelta. De mooiste van allemaal. Het publiek klapte de handen stuk en was nog nooit zo voldaan. De perfecte rit. Na 33 jaar zonder rit in het Baskenland won de beste Bask van dat moment op een legendarische wijze de rit. Een kind van de stad, die door zijn eigen dorp en over zijn eigen klim mocht soleren naar de overwinning. Veel mooier gaat het nooit meer worden, ben ik bang. Wielrennen is een sport van verhalen en dit is voor mij het allermooiste verhaal. De romantiek spat er vanaf.
Met dit stukje romantiek achter de kiezen moeten we wel concluderen dat we in de Tour van een andere kant omhoog zullen gaan naar de Vivero. Een makkelijkere kant, al geeft de 7,7 kilometer aan 4,3% wel een vertekend beeld. Het draait vooral om de eerste vier kilometer van de klim, gemiddeld gaat het tijdens deze kilometers aan 7,3% omhoog. Dat is al een ander verhaal. Van het Baskenland zijn we smalle wegen gewend, maar de organisatie heeft het voor elkaar gekregen om bijna de hele dag lang alleen maar over gigantisch brede wegen te rijden. Deze kant van de Vivero is ontzettend breed, het is praktisch een snelweg omhoog. Al zullen de Baskische fans anders bepalen. De Basken zijn gek van de koers en ze zullen massaal op de afspraak zijn. Rijen dik, dat kan niet missen. Ze blowen er lustig op los en wapperen vrolijk met hun ikurriña, de weg steeds smaller maken. Dat lijkt beangstigend, maar de Basken weten wat ze doen. Ze weten wanneer ze aan de kant moeten gaan en dat zullen ze dan ook doen. Bovendien rennen ze niet mee, dat is hier verboden. Meerenners komen voor zichzelf, Basken komen voor de koers. De Basken zijn zo wielergek dat ze alle renners bij naam kennen en ook alle renners bij naam aanmoedigen. Ze juichen voor iedereen en daarom ontstaat er een mooie sfeer. Het gaat een imponerend schouwspel worden, ik heb er zin in. Als mensen nog tips nodig hebben moeten ze toch echt mijn vriend Igor Antón nog een keer bellen, want die heeft deze kant van de Vivero gebruikt voor een stukje Everesting. Liefst 29 keer reed hij de eerste vier kilometer van deze kant van de Vivero omhoog en omlaag, voor het goede doel. Hij probeerde geld in te zamelen voor een gehandicapte jongen uit Galdakao, die wilde graag een handbike. Igor houdt zich nogal bezig met het wel en wee in zijn eigen dorp, hij probeert jonge renners op te leiden en als er geld ingezameld moet worden springt hij meteen op de fiets. Het blijft een sympathieke jongen, ik was zo blij als een klein kind toen ik hem tijdens de ploegenpresentatie ineens in beeld zag verschijnen. Maar goed, wellicht dwaal ik weer een beetje af. Vooral het begin van de klim is lastig, in de eerste kilometer gaat het gelijk aan 8% omhoog, met een piek boven de 10%. Daarna volgt een kilometer aan 6%, waarna we het steeds moeilijker gaan maken tot aan de plek waar volgens ASO de top ligt. Van een kilometer aan 7% naar een kilometer aan 8% en dan zijn we na 155 kilometer boven op de Vivero, een klim van de tweede categorie. Een klim die we dus kennen van de koers, maar minder goed van deze kant. Vorig jaar zat ie ook nog in de Vuelta, maar dan weer van de zwaarste kant en dus niet van deze kant. De snelweg omhoog is net iets minder interessant, maar gezien het feit dat het de eerste rit van de Tour is zal het hier alsnog spectaculair gaan worden. Een ploeg met ambitie kan hier de boel al helemaal overhoop gooien. De bocht naar rechts richting de voet van de klim zal een gevecht gaan opleveren, vooral omdat daar dus het zwaarste stuk van de klim zit. Ik voorspel dat we hier gigantisch veel fans gaan zien en ik voorspel eigenlijk ook wel dat er hier een hoop renners gelost gaan worden. Na de top zijn we nog niet helemaal klaar, het is nog vier kilometer fietsen tot de officieuze top. De brede weg kent in het begin wat bochten, maar naderhand loopt het door een bosrijke omgeving wat meer rechtdoor verder. Een paar stukjes in licht dalende lijn, een paar stukjes in licht stijgende lijn. Vooral vals plat, op de laatste kilometer na. Dan gaat het nog even een stuk aan 4,5% omhoog, waarna we de top bereiken bij een mooi parkje waar Igor al zijn hele leven lang komt picknicken. Op de top is er alvast een mooi uitzicht over de vallei, waar Galdakao en Bilbao te aanschouwen zijn. De Mirador de Elorritxueta, een plek om even stil te staan. Je kunt ook nog een paar meter hoger naar de antennes van Ganguren, maar dat doen we niet. Vanaf dat punt heb je evenwel een nog mooier uitzicht over de omgeving.
Het laatste stukje van het bovenstaande profiel moeten we dus even negeren. De laatste steile strook laten we voor wat het is, we slaan ter hoogte van het mooie park met vol gezellige bankjes en boompjes meteen rechtsaf voorbij een parkeerplaats en dan gaan we afdalen richting Lezama. Igor Anton reed altijd over deze weg omhoog, wij gaan omlaag. De klim waar hij duizenden keren overheen is gefietst, waar hij met zijn vriendjes in de loopgraven uit de burgeroorlog ging spelen, waar hij ging mountainbiken, waar hij in het park ging picknicken en ga zo maar door, dit is heilige grond voor de Euskaltelfappers onder ons. De weg omlaag naar Lezama is vier kilometer lang, in de eerste meters van de afdaling komen we meteen een haarspeldbocht tegen. Door een donker bos gaat het omlaag over een weg die vorig jaar nog voorzien was van vrij matig asfalt. Dat zal ongetwijfeld voor de gelegenheid opgelapt zijn. Even Google opstarten: jawel, voor een slordige 700.000 euro heeft de gemeente Lezama het hele traject opnieuw laten asfalteren. De weg is breed, maar wel iets minder breed dan we inmiddels gewoon zijn. De weg omhoog is een snelweg, dit is een normale weg. In de eerste kilometer gaat het omlaag aan 9%, om maar even aan te geven dat dit een snelle afdaling wordt. Normaal rijden we van de Vivero eigenlijk altijd rechtdoor naar Bilbao over een snelweg, die optie bestaat. Nu maken we juist de keuze om af te dalen naar Lezama via een iets smallere en steilere weg. Er is vooral gekozen voor de veilige optie, maar uitgerekend in de finale is er een gewaagdere keuze gemaakt. Al bij al valt de afdaling wel mee, het gaat slechts vier kilometer omlaag en het aantal lastige bochten is op een hand te tellen. We komen er wel een paar tegen, dit is het terrein waar een Aranburu of een Bilbao stiekem al een bommetje zou kunnen gooien. Een goede daler kan hier een gat slaan, al is de finish nog steeds best ver weg. Lichte verbazing over deze afdaling, we hadden rechtdoor kunnen rijden om vals plat omlaag te fietsen over een brede weg, maar het is de smallere weg richting Lezama geworden en die gaat steil omlaag. Vlak voor we het dorp bereiken komen we nog een kilometer in dalende lijn aan 9% tegen met wat listige bochten erbij, daarna gaat het in de laatste kilometer van de afdaling rechtdoor verder in het dorp. Aan het eind van de afdaling slaan we bij een rotonde linksaf en daarna fietsen we een kleine acht kilometer over een vlakke weg richting de voet van de gevreesde Pike. De afdaling is dus voorzien van nieuw asfalt, maar het blijft linke soep. Na de klim van de Vivero een afdaling waar je je kunt smijten, we kunnen hier al koers gaan zien. Beneden komen we uit in het dorpje Lezama, een plek waar amper 2500 mensen wonen. Toch een ontzettend bekende plek, met dank aan voetjebal. Het trainingscomplex van het machtige Athletic Club de Bilbao bevindt zich in Lezama. Het trainingscomplex draagt ook de naam Lezama, zeg je Lezama dan zeg je Athletic. Wikipedia omschrijft het zo: Het Complex van Lezema is een sportaccommodatie gelegen in Lezama. Het werd in 1971 afgewerkt en dient als trainingscomplex van Athletic Bilbao en als thuishaven van Bilbao Athletic, de jeugdopleiding van Athletic Bilbao, de vrouwenploegen van Athletic Club Femenino en tijdens het seizoen 2021-2022 voor SD Amorebieta dat toen in de Segunda División A aantrad. Oja, Amorebieta speelde hier z'n wedstrijdjes toen ze een jaartje in La Liga2 actief waren. Lezama is een ontzettend belangrijke plek, want hier worden de spelers voor Athletic opgeleid. Voor Athletic mag je alleen spelen als je een Bask bent, Baskische roots hebt of om wat voor reden dan ook met het Baskenland in verbinding valt te brengen. De vijver om uit te vissen is heel klein en dus moet je ervoor zorgen dat je een goede jeugdopleiding hebt. De enige manier om het hoofd boven water te houden als je als club zo'n strenge filosofie hanteert. Zonder Lezama is er geen Athletic. Zonder een fantastische jeugdopleiding was de club al lang weggezakt naar de lagere regionen, maar het is nog steeds een van de clubs die nooit is gedegradeerd uit La Liga. Ik ga staan en ik applaudisseer voor Lezama. De talentensmeden van Athletic leveren waanzinnig werk.
De markante boog van het oude San Mamés schittert naast het hoofdveld van Lezama. Een stukje hergebruik, niet mis mee. Het oude San Mamés verdween en het nieuwe San Mamés verscheen, maar een aandenken aan het oude stadion valt dus altijd nog te vinden op het trainingscomplex. We fietsen langs de faciliteiten van Lezama en rijden rechtdoor verder over een brede en vlakke weg richting Zamudio. In Zamudio eindigde vorig jaar een etappe in de Itzulia, gewonnen door Dani Martinez, thans aanwezig in de Tour. Het was een voorzichtig gesponsorde aankomst op het Ingeteam Parke, voor de deur van het hoofdkantoor van het bedrijf Ingeteam. Zamudio ligt vol met bedrijven, we vinden hier het Parque Cientifico y Tecnologico de Bizkaia. De officiële site van de Tour noemt tal van hoogtepunten langs de route en een van hun hoogtepunten is dit met maar liefst 140 bedrijven. De Basken zijn bedrijvig, dat klopt en dat moeten we ook zeker benadrukken, maar een hoogtepunt gaat me wat ver. In Zamudio fietsen we over het industrieterrein en we komen hier een aantal rotondes tegen, tevens wat vluchtheuvels. Meer dan dat valt er niet te beleven, het gaat volledig rechtdoor over een brede en vlakke weg en dat acht kilometer lang. Enthousiaste aanvallers op de Vivero of juist in de afdaling van de Vivero gaan het lastig krijgen om hier voor het peloton uit te blijven. Ze zien je rijden en ze kunnen hier een organisatie op poten zetten. Van Zamudio rijden we rechtdoor naar Derio, een belangrijke plaats. De weg naar Derio is in het dagelijks leven voorzien van enkele paaltjes, die hopelijk worden weggehaald. We komen nog wat rotondes tegen en nog wat vluchtheuvels, als we dat even vergeten is het fietsen hier heel plezant. We rijden door de vallei van Txorierri en in die vallei liggen allerlei kleine plaatjes vol bedrijven. Het bekendste bedrijf van Derio is, jawel, daar komt ie: Euskaltel! Het hoofdkantoor van Euskaltel bevindt zich op het bedrijventerrein van Derio, we mogen dus wel stellen dat het een bijzondere plaats is. Euskaltel was natuurlijk jarenlang de hoofdsponsor van de mythische ploeg Euskaltel-Euskadi. Die ploeg ging helaas in 2013 ten onder, waarna Euskaltel uit de sport verdween. Het Baskische wielrennen had een groot probleem, nog een jaar lang bleef een continentale ploeg bestaan, maar die verdween daarna ook. Op een gegeven moment hadden we alleen een amateurploeg over, maar die is in de jaren nadien uitgegroeid tot ProTeam. En zodra de ploeg een ProTeam werd kwam ook Euskaltel weer om de hoek kijken. Ze keerden in 2020 terug in de sport en ook dit jaar zijn ze hoofdsponsor van de ploeg die opnieuwe Euskaltel-Euskadi is gaan heten. We hebben weer een ploeg met dezelfde naam, maar daarmee houden verder alle gelijkenissen op. De nieuwe Euskaltel-Euskadi acteert op een lager niveau, er rijden allerlei niet-Basken voor en de resultaten zijn volledig afwezig. Geen Miguel Madariaga aan het roer, maar Jorge Azanza. Die kan er he-le-maal niets van. Het Baskische wielrennen heeft überhaupt te maken met het feit dat er steeds minder fietsende kinderen zijn en dat er steeds meer koersen verdwijnen, maar de renners die overblijven zetten geen stappen vooruit onder de vleugels van Azanza. De nieuwe ploeg is een parodie op de oude ploeg en daarom is het ook behoorlijk logisch te noemen dat Euskaltel-Euskadi ondanks een start in het Baskenland niet is uitgenodigd. Ze verdienen het ook niet. Azanza d'ruit, iemand met meer verstand erin. Dan wordt het wellicht ooit nog wat. Op twitter gooide de ploeg er nog een oude foto uit, uit het jaar 2011. Het verschil tussen de ploeg van toen en de ploeg van nu kan amper groter zijn.
Ik mis het oude Euskaltel nog iedere dag en ik geef iedere keer een beetje binnensmonds over als het nieuwe Euskaltel probeert mee te liften op het oude Euskaltel. Die ploegen moet je echt volledig scheiden, het heeft allemaal niets meer met elkaar te maken. Hoe dan ook, met pijn in het hart ga ik verder. In Derio bevindt zich niet alleen het hoofdkantoor van Euskaltel, we vinden er ook de grootste begraafplaats van de regio Bilbao. De renners fietsen langs dit gigantische kerkhof, waar sinds 2013 ook een stukje Rellende_Rotscholier ligt begraven. We hopen er ook snel het stoffelijk overschot van Gaizka Garitano aan te treffen, deze voetbalterrorist is uit Derio afkomstig en hij heeft twee jaar achter elkaar Eibar gesaboteerd. De sympathiekste club op aarde kreeg twee keer een gouden gelegenheid aangeboden om weer te promoveren naar La Liga, maar Garitano verprutste het iedere keer opnieuw. Gelukkig is hij nu opgetyft. Van Derio rijden we rechtdoor verder naar Sondika, in wat toch een ongeziene spurt moet gaan opleveren. We gaan bijna beginnen aan de allesbepalende klim van Pike, de strijd om posities zal hier volledig losbarsten. In de laatste paar kilometer voor de klim begint is er ruimte genoeg om op te schuiven, het blijft breed. We komen buiten Derio nog een rotonde tegen maar het blijft toch vrij breed en recht. Tot we Sondika bereiken, gelegen aan de andere kant van het vliegveld van Bilbao. In het begin van de etappe reden we via Loiu langs de noordkant van het vliegveld, nu passeren we langs het zuiden. De renners zullen rond dit punt ook bijna gaan opstijgen, het wordt een onvoorstelbare sprint tot de rotonde in het centrum van Sondika. Hier slaan de renners stevig linksaf en dan rijden ze over een licht bochtige doch brede weg, voorzien van wat drempels, de wijk Julio Arteche tegemoet. Een halve kilometer moeten we nog afwerken tot de voet van Pike Bidea. In deze halve kilometer loopt de weg licht omlaag, waardoor we gelanceerd aan de klim gaan beginnen. Het is een beetje een kronkelende weg, we komen zelfs nog een lichte chicane tegen in Sondika. Dan omlaag richting Julio Arteche en voila, daar loopt de weg ineens omhoog.
Pike Bidea is een klim van 2,1 kilometer aan 9,5% gemiddeld, al houdt de organisatie het op twee kilometer aan 10%. De klim begint relatief makkelijk, we rijden in licht dalende lijn naar de eerste stroken toe en dus vliegen we over de eerste halve kilometer van de klim heen. Het gaat in de eerste kilometer gemiddeld aan 6,5% omhoog met een piek tot 11%, maar die kilometer gaat het probleem niet vormen. Het is gelijk steil in het begin, maar met de vaart die we hebben gemaakt zijn we daar zo voorbij. Even later vlakt het even kort af, terwijl we door een woonwijk aan het fietsen zijn. Bij het verlaten van de woonwijk wordt de klim pas echt leuk. We gaan over een brug fietsen, de brug die hierboven valt te zien. Zodra deze brug met de rode railing in beeld komt moeten we op gaan letten. Vlak voor de brug staat een bord met de onheilspellende boodschap 14%. Op de weg staat START gekalkt en dat is niet zonder reden. Alles gaat beslist worden in de tweede kilometer van de klim, een loodzware kilometer. De Baskische fans zullen ook hier weer massaal op de afspraak zijn, dit gaat het grootste gekkenhuis worden dat we al hebben gezien. Duizenden en duizenden fans zullen hier op de berg staan. De beste fans van de wereld, aldus de renners. Onder meer Egan Bernal is die mening toegedaan, wie zijn wij om het met zo'n klepper oneens te zijn? Kritiek op de Baskische fans sta ik dus niet toe, de renners hebben gesproken. Die weten het beter dan wij, bedoel ik maar. Door een golf aan ikurrinas en een penetrante wietlucht gaat het in de tweede kilometer van de klim aan 12,6% gemiddeld omhoog. Terwijl de trommelvliezen van de renners worden doorboord zal het melkzuur tot hun oren stijgen. We noteren een halve kilometer aan 15%, met een steilste strook tot 21%. Voorbij de ongelooflijk steile brug volgt er een ontzettend steile bocht naar rechts en even later volgt er een nóg steilere bocht naar links. De weg lijkt loodrecht omhoog te lopen, het is niet te doen. Normaliter overigens een behoorlijk brede weg, ik denk dat de Baskische fans 'm iets smaller gaan maken. Even later rijden we een blauwgeschilderd gebouwtje tegemoet, rond dit gebouw volgt de zwaarste strook van de klim. Een meter of 100 aan 16% met de piek tot 21%. Pike Bidea piekt boven de 20%, het is absoluut loodzwaar. Na een bocht naar links om het gebouwtje heen vlakt de klim heel langzaam iets af. Nee, grapje, het blijft mokersteil, dik boven de 10%, maar het zwaarste gedeelte hebben we al wel gehad. Pas in de allerlaatste meters wordt het iets makkelijker. Een ein-de-lo-ze klim, eindeloos. Na 172,4 kilometer, op net iets minder dan 10 kilometer van het eind, bereiken we de top van Pike Bidea, een muur van de derde categorie.
Er zijn talloze vergelijkingen te maken. Pike Bidea is zwaarder dan de Muur van Hoei, vooral omdat ie langer is. Zwaarder dan de Roche aux Faucons, dat ook al. Vergelijkbaar met de Redoute, zo'n beetje. Dan weten we ongeveer waar we het over hebben. De Redoute is een klim waar Remco Evenepoel de afgelopen twee edities de concurrentie overboord gooide tijdens Luik-Bastenaken-Luik. Niet bepaald een klim voor de puncheurs, een klim voor de echte klimmers. Als we het zo bekijken gaan bepaalde renners een groot probleem hebben. Het gaat simpelweg een gekkenhuis worden, totale chaos. De sprint naar de voet van de klim, vooral de rotonde in Sondika, daarna de afdaling richting de eerste steile meters en dan omhoog knallen. Drommen Baskische fans erbij. Ik kijk echt al heel erg lang reikhalzend uit naar deze rit. Over Pike Bidea is veel te doen, en terecht. Bidea is overigens simpelweg een woord voor weg, de weg van Pike. De klim debuteerde in Circuito de Getxo, de wedstrijd die ook wel de Memorial Hermanos Otxoa wordt genoemd. In de editie van 2020 werd de klim ontdekt voor de paar wielergekken die de hele dag naar een stream op youtube liepen te kijken. Ik was een van die gekken en ik zag Biniam Girmay demarreren op de steilste stroken van Pike Bidea. Bini reed in die tijd nog voor Delko en beschikte toen over meer klimmersbenen dan nu, maar alsnog. De toenmalige wereldkampioen Mads Pedersen werd gelost, terwijl Pello Bilbao op kop reed voor Damiano Caruso. Met een groepje van een man of zes kwamen ze boven op de klim, Bini was een van de zes. In de afdaling werd hij evenwel van de fiets gereden, dat was jammer. De klim is in ieder geval lastig, de boel werd aan flarden gereden. Ook in de jaren daarna was dat het geval, vooral de editie van vorig jaar verdient onze aandacht. In 2020 en 2021 lag Pike Bidea vrij geïsoleerd, eigenlijk de enige lastige klim. In 2022 voegde men de Vivero toe aan het parcours, waardoor de finale van die wedstrijd ineens heel erg veel lekker op de finale van deze rit. Een ideale voorbereidingskoers, waar niet veel renners gebruik van maakten. Wilco Kelderman wel. In typische Wilco Kelderman-bewoordingen weet hij Pike Bidea te omschrijven als een typisch Baskische beklimming: steil, toch wel een brede weg en gewoon lastig. Het gaat zeker een moeilijke finale zijn, aldus Wilco. Bedankt Wilco. Wilco deed die dag iets wat hij nooit doet, hij ging in de aanval. Op de Vivero, van dezelfde kant beklommen als nu, trok hij ten strijde. Hij kreeg Andrea Piccolo met zich mee en met z'n tweeën wisten ze een mooi gat te slaan. Na de top van de Vivero dook Wilco omlaag richting Lezama, wat hij nu ook gaat doen. Hij kwam niet ten val, wellicht is die afdaling toch niet zo lastig. In het vlakke stuk tussen Lezama en Sondika werkten Piccolo en Kelderman goed samen en hun voorsprong liep op naar 45 seconden. Dat leek voldoende zijn om de zege onderling te verdelen, maar daar dacht Juan Ayuso anders over. Eenmaal op Pike Bidea gooide het nieuwe Spaanse fenomeen zijn knuppel in het hoenderhok en hij dichtte het gat op de twee koplopers. De rest kon niet mee. Natuurlijk, andere koers, ander deelnemersveld, maar als een topklimmer wil kan ie hier de rest lossen. Ayuso had ongeveer 5:30 nodig voor de klim, het is een serieuze inspanning. De KOM staat nu op naam van Wout van Aert, die er 5:35 voor nodig had. In koers zal het nog wel iets sneller gaan, maar dit is hoe dan ook een inspanning op het randje voor veel renners. Vlak voor de top sloot hij bijna aan bij Kelderman en Piccolo en uiteindelijk wisst hij in de afdaling de definitiefe aansluiting te maken, waarna hij die jongens in de sprint bergop in Getxo versloeg. Valentin Ferron of all places wist in de tussentijd zijn karretje ook nog aan te haken, het is wel een klim waar vreemde figuren kunnen komen bovendrijven. Maar goed, het is dus wel vrij lastig, zeker met de Vivero ervoor. De combinatie van die twee is in het nadeel van de puncheurs, zou je voorzichtig kunnen stellen.
Ter hoogte van het huis hierboven zijn we ook daadwerkelijk boven op de klim. Overigens lag er oorspronkelijk op de top van Pike Bidea een tijdbonus op de renners te wachten. We hadden afstand genomen van dat geflopte idee, maar de bonussprints op toppen van enkele beklimmingen zijn weer terug. De sprint op de top van Pike Bidea is alleen geschrapt, omdat men tot de conclusie kwam dat het daardoor theoritisch mogelijk zou zijn dat de winnaar van de etappe niet de gele trui draagt. En dat is natuurlijk niet de bedoeling. Lekker gewerkt, ASO. Nu geen bonussprint meer, wel zijn er een paar bergpunten te rapen. De renners slaan na de top rechtsaf, stevige bocht, en bereiken een brede weg. Ze zouden ook linksaf kunnen slaan, dan rijden ze naar Artxanda. Een van de toeristische trekpleisters van Bilbao is dat, Artxanda is de berg boven de stad vanwaar je een fantastisch uitzicht krijgt aangeboden over Bilbao. Je kunt omhoog fietsen naar Artxanda, wat we nu zo'n beetje doen, of je pakt gezellig de funicular. Zoals een toeristische site het zou omschrijven: De Artxanda Funicular (Baskisch: Artxandako Funikularra) is de kabelbaan van Bilbao. Deze tandradbaan verbindt het centrum van Bilbao met het recreatiegebied op de top van de nabijgelegen berg Artxanda. Op deze berg vindt u een park, een restaurant, een hotel, een sportcomplex en de belangrijkste reden voor de toerist: op ongeveer 250 meter hoogte een mooi panoramisch uitzicht over de stad Bilbao, de Ría del Nervión en de zee. Het elektrische kabeltrammetje 'funicular' legt een lengte van 770 meter af en het maximale stijgingspercentage is 45%. Gedurende de rit van 3 minuten kan de funicular maximaal 70 personen vervoeren. Het vertrekpunt van de Artxanda kabelbaan is net ten noorden van de Zubizuri brug, op de rechteroever van de rivier de Nervion, en op loopafstand van het Guggenheim Museum. De funicular rijdt elke 15 minuten gedurende de dag. Tickets voor de funicular de Artxanda kunnen gekocht worden bij de stations. Als je in Bilbao bent dan ben je eigenlijk verplicht de funicular richting Artxanda te pakken. Het uitzicht is weergaloos, je ziet zo'n beetje alle hoogtepunten van de stad liggen. Het Guggenheim, de toren van Iberdrola (oké, eerder een dieptepunt) en San Mamés liggen mooi op een rijtje. In het park op de top kom je ook nog eens allerlei kunstwerken tegen, het is op alle mogelijke manieren een feest. Omhoog met de funicular, een hapje eten en drinken, een beetje over de stad uitkijken, beetje chillen in het park en dan weer naar beneden natuurlijk. Voor de gelegenheid zijn de treintjes gehuld in een bolletjestrui, want als je binnen drie minuten deze berg weet te beklimmen ben je een stuk sneller dan de renners. Terechte trui.
Deze toeristische trekpleister moest ook even benoemd worden. We komen niet langs Artxanda, want op de top van Pike Bidea slaan we rechtsaf en dan gaan we over een brede weg afdalen richting Bilbao. Nog minder dan tien kilometer te gaan, na de bocht naar rechts loopt de weg nog een halve kilometer heel smerig vals plat omhoog vooraleer we gaan beginnen aan de afdaling. De afdaling die vervolgens begint is ontzettend simpel. De weg omlaag is gigantisch breed en het gaat niet ontzettend steil omlaag. We komen in het begin een tweetal wat scherpere bochten tegen naar rechts, maar ook die stellen eigenlijk betrekkelijk weinig voor. Je gaat hier op de grote plaat naar beneden zonder al teveel stuurmanskunst nodig te hebben. Tot zes kilometer van het eind rijden we over dezelfde, brede weg. Vals plat omlaag, min of meer. Het is niet direct een afdaling voor een Bilbao of een Aranburu om aan de wereld te tonen wat ze kunnen, vooral een bijtrapafdaling met tussendoor ook nog een paar korte knikjes omhoog. Qua bochten heb je die twee in het begin en daarna eventjes helemaal niets. Pas op zes kilometer van het eind volgt de volgende serieuze bocht, die je zou kunnen beschouwen als de enige lastige van de hele finale. We krijgen een tijdje een uitzicht aangeboden over Bilbao, de stad waar we nu heel snel naartoe zullen gaan. De renners gaan op zes kilometer van de finish een soepele bocht naar links nemen. Er volgt een wegversmalling, waarna we aan het eind van de bocht uitkomen op een snelweg. Over die snelweg dalen we verder af, het is nu dus uiteraard weer breed en het gaagt praktisch rechtdoor redelijk licht naar beneden tot op vier kilometer van de finish. Het is een ontzettend simpele afdaling, die afdaling richting Lezama is lastiger. Hier ga je het verschil moeilijk kunnen maken, dat zal eerder bergop moeten gebeuren. Op ongeveer vier kilometer van het eind moeten we de linkerkant van de weg gaan aanhouden, we nemen een afslag waar je niet direct voor hoeft te sturen. Langzaam buigen we af naar links en even verderop volgt er een iets merkbaardere bocht naar links. We bevinden ons nu helemaal in de straten van Bilbao en tussen de huizen door dalen we nog wat verder door. Vals plat omlaag tot op drie kilometer van het eind, dwars door de wijk Deusto. Paar flauwe bochtjes, niets opmerkelijk. Op drie kilometer van het eind komen de txirrindulariak uit bij een rotonde, dat gaat nog wel even een pittig puntje worden. Omlaag voorbij die rotonde, schuin rechtdoor, op leven en dood. Een paar meter later komen we uit bij een andere rotonde, die grotendeels genegeerd kan worden. Het gaat flauw naar links en dan fietsen we ineens langs de Nervión. We zien de toren van Iberdrola liggen, geen sympathiek bedrijf. Aan de linkerkant van de weg zien we dan weer een aantal oude gebouwen liggen, het gaat om de universiteit van Deusto. Een van de belangrijkste universiteiten van het land, eigendom van de jezuïeten. Een oude universiteit, dat zie je ook wel aan de gebouwen. Interessant motto wel: kennis is beter dan goud. In dat kader ben ik ook uren en uren deze voorbeschouwing voor jullie aan het maken. Kennis is kracht, maar kennis delen is macht!
Ter hoogte van de universiteit moeten we nog ongeveer 2,5 kilometer afwerken tot de finish. Het is vlak langs de Nervión en de weg is breed, we fietsen rechtdoor verder langs het water en zien vrij snel het Guggenheim in beeld verschijnen. Aan het begin en aan het eind van de rit rijden we langs het museum, er is over deze rit nagedacht. De renners rijden voorbij het Guggenheim onder de brug van La Salve door, we kunnen ons verkneukelen over dit soort plaatjes:
Voorbij de brug van La Salve is het nog twee kilometer fietsen en tot op ongeveer een kilometer van het eind rijden de renners rechtdoor over een brede en vlakke weg langs de rivier. We komen een paar flauwe bochten tegen en we zien dat hier zowaar een fietspad ligt, maar we zijn toch vooral aan het wachten op de slotkilometer. Onderweg passeren we ook nog langs de Zubizuri, de witte brug. Zubi, brug, zuri, wit. Een creatie van Siantiago Calatrava. Naar het schijnt niet een van z'n betere werken, in de winter schijnt het hier keiglad te zijn. Met net iets meer dan een kilometer te gaan komen we uit bij een rotonde, hier gaan we linksaf slaan om aan de slotklim te beginnen. De rotonde is langs alle kanten omgeven door bijzondere bouwwerken. We zien hier bijvoorbeeld het beeld Variante Ovoide, een werk van de Baskische beeldhouder Jorge Oteiza. Niet helemaal mijn ding, maar hij valt wel op. We vinden hier ook het Bilboko Udaletxea, oftewel het stadhuis van Bilbo. Aan de overkant van het water komen we dan weer een gebouw tegen waar men speciaal voor de gelegenheid een grote gele trui aan de gevel heeft gehangen. De stad en eigenlijk het hele Baskenland is volledig in de Toursfeer gebracht. Het lokale stadhuis schijnt 's nachts ook geel verlicht te zijn. Niet de meest Baskische kleur, maar de komende drie dagen wel.
We slaan bij de rotonde linksaf en een paar meter later komen we uit bij de volgende rotonde. Hier gaan we rechtdoor en betreden we de slotkilometer. In de eerste meters van deze slotkilometer loopt de brede weg meteen omhoog. We gaan klimmen naar het park van Etxebarria, de laatste kilometer van deze rit gaat het gemiddeld aan 5% omhoog. De weg omhoog is gigantisch breed, wel komen we twee gigantisch brede haarspeldbochten tegen. Het is een vrij gelijkmatige klim, op een klein stukje aan 7% na gaat het eigenlijk steevast aan 5% omhoog. Na alles wat we deze dag al hebben meegemaakt gaat het een lastig klimmetje zijn, door de twee haarspeldbochten in het begin is de positionering ook niet onbelangrijk. Op grofweg 300 meter van het eind slaan de renners rechtsaf en daarna gaat het rechtdoor verder naar de finish, de streep ligt getrokken langs het park van Etxebarria op een gigantisch brede weg. De bocht naar rechts is normaal wel voorzien van een vluchtheuvel in het midden, die mogen ze even weghalen en dan is er verder eigenlijk niets aan de hand. Een leuke, onbekende klim. Richting de finish lijkt het af te zwakken, maar de profielen geven aan dat het steevast omhoog blijft gaan aan 5%. Mocht het op een sprint gaan uitdraaien dan zal de timing heel belangrijk zijn. Niet te vroeg beginnen, het blijft tot in de allerlaatste meter van deze formidabele rit bijzonder lastig. Leuke rit, leuke finale. We zijn gewend dat in Bilbao de ritten eindigen op de Gran Via, maar dit is een leuke variant.
De finish ligt naast Etxebarria Parkea, een park dat we zouden kunnen kennen. De Ronde van het Baskenland van 2021 begon met een korte tijdrit. Die tijdrit eindigde na een korte, steile klim in een park, het Etxebarria Parkea. We reden dezelfde berg op, alleen op een andere manier. Toen via een smal pad heel steil omhoog, nu via de ontzettend brede weg met een boog om het park heen. Zelfde plek, andere manier om er te komen. Die tijdrit werd gewonnen door Primoz Roglic, voor McNulty, Pogacar werd slechts vijfde. Etxebarria Parkea is nu een mooi park, maar dat was het niet altijd. Het park is gelegen in de wijk Begoña, op het terrein van een voormalige staalgieterij. Het is een nakomeling van het industriële herstructureringsplan van Bilbao in de jaren '80, waarbij de staalgieterij plaats maakte plaats voor een groot openbaar park. Het is nog steeds het grootste park van de stad Bilbao. Vanaf de glooiende heuvel heeft u in de buurt van de hoge schoorsteen een schitterend uitzicht op de vallei waar de stad Bilbao in ligt, met name de wijken Abando en Casco Viejo. Ja, er staat midden in het park een grote schoorsteen, dat is wel geestig. En je kunt de Casco Viejo zien, het oude centrum waar alle gezellige pintxosbarretjes te vinden zijn. Heb je honger of dorst, ga dan heel snel naar de Casco Viejo, waar je in de smalle en oude straatjes zoveel eten kunt vinden dat je er een beetje bang van wordt. Ooit een industriegebied, nu een park. Zowat alles in Bilbao heeft een nieuwe bestemming gekregen en dat geldt dus ook voor dit gebied. De naam Etxebarria Parkea valt te vertalen als park van Etxebarria, terwijl Etxebarria op zich ook nog wel makkelijk te vertalen is. Etxe is een huis, dat weten we inmiddels, barria (ook wel berria) betekent nieuw. Nieuw huis. In Nederland heb je Joris Nieuwenhuis, in het Baskenland heb je ontzettend veel mensen die Etxebarria of Etxeberria heten, allemaal hadden hun voorouders ooit een nieuw huis. Het park ligt in de wijk Begoña, een wijk die vooral bekend is vanwege de gelijknamige basiliek. Die basiliek staat een klein eindje voorbij de finish. De basiliek is opgedragen aan Onze-Lieve-Vrouw van Begoña, de beschermheilige van Bizkaia. De heilige maagd Maria zou hier ooit verschenen zijn en sindsdien is Begoña een belangrijke plek. Het was ook de plek Tomás de Zumalacárregui gewond raakte tijdens het beleg van Bilbao dat dan weer plaatsvond tijdens de Eerste Carlistenoorlog. Ze hebben hier in de loop der eeuwen nogal wat gevochten. Carlisten tegen Falangisten, dat was de strijd voordat we later te maken kregen met de burgeroorlog. Enfin, Tomás de Zumalacárregui vocht aan de zijde van de carlisten, aan de kant van Carlos, die zichzelf had uitgeroepen tot koning. Zumalacarregui werd opperbevelhebber van het leger maar werd geraakt door een kogel in de buurt van de basiliek van Begoña en niet veel later bezweek hij aan die opgelopen wond. Ter ere van hem is de straat waar we nu gaan finishen de Zumalacárregui Etorbidea genoemd. Waarvan akte. Bilbao is een stad waar al vaker een wedstrijd is geëindigd. In een heel grijs verleden schijnt de klim naar het park van Etxebarria ook al deel te hebben uitgemaakt van verschillende koersen, zo zou Federico Ezquerra, de eerste grote Baskische renner in de geschiedenis, hier in de jaren '30 wel eens zijn kunsten hebben vertoond. In recentere tijden komen etappes in Bilbao vooral aan op de Gran Via, daar keerde de Vuelta na een afwezigheid van 33 jaar naar terug en daar zagen we Igor Antón winnen. Hebben we al uitgebreid behandeld, blijft mooi. Sindsdien won Jens Keukeleire ook op de Gran Via in de Vuelta, dat was heel naar. Philippe Gilbert pakte in 2019 in de Vuelta ook een zege in het centrum van Bilbao, na een beklimming van de stele Arraiz en vorig jaar won Marco Soler in de Vuelta in Bilbao, net als in 2011 was dat een rit met een dubbele beklimming van de steile kant van de Vivero. In de tussentijd kwam de Itzulia ook een aantal keer voorbij, Primoz Roglic won hier in 2017 een rit in lijn en in 2021 pakte hij dus de zege tijdens een korte tijdrit. Sinds 2011 staat Bilbao weer helemaal op de kaart. In de 33 jaar ervoor kwam de koers maar mondjesmaat voorbij, zelfs de Ronde van het Baskenland kwam er niet vaak langs. In de begintijden van de Vuelta werd die koers jarenlang georganiseerd door een Baskische krant en toen zat Bilbao ieder jaar in het parcours, tot in de jaren '70 was de stad bijna jaarlijks een aankomstplaats in die ronde. Daarna kwam de vergetelheid, maar we zijn nu helemaal terug. Sinds 2011 vier keer een aankomstplaats in de Vuelta, drie keer in de Itzulia en dan nu ook eindelijk het debuut in de Tour de France. Het is iets fantastisch.
Als je het tot hier hebt gered ga ik voor je staan. Het is een lange zit geweest, en eigenlijk zijn we er nog steeds niet helemaal. We moeten de deelnemerslijst nog gaan overlopen! Ik zal de lezer een adempauze gunnen, we bespreken nog even het weer en dan houden we het voorlopig voor gezien. In Bilbao zou het zaterdag overdag 24 graden moeten worden. Warm, maar zeker niet te warm. Het zou bewolkt moeten zijn, maar de verwachting is dat we niet te maken krijgen met regen. Een unicum in het Baskenland. Tijdens de ploegenprestentatie ging het al helemaal los, dat was behoorlijk typisch. Een hele dag bewolking maar geen regen, dan zou het wel lekker broeierig kunnen worden. Met het oog op de veiligheid is het heel mooi meegenomen dat het niet gaat regenen, al hebben ze zo'n beetje de meest veilige rit ooit weten uit te tekenen. Ze hadden alleen anders de Vivero kunnen afdalen, verder bestaat er amper een veiligere rit. Amper Baskische toestanden in het Baskenland, geen geitenpaden. Goed, 24 graden, droog, beetje wind uit het noordwesten. Dat is belangrijk, want dat wil zeggen dat we op de Vivero te maken krijgen met tegenwind. Die klim is grotendeels beschut, we rijden vooral door het bos, maar toch. We dalen die klim af en werken daarna een aantal vlakke kilometers af in de vallei van Txoierri, daar staat de wind in ieder geval volledig tegen. Zeer ongunstig voor de vluchters, het vergroot de kans dat we tot Pike Bidea met een gesloten koers te maken krijgen. Op Pike Bidea zal de wind weinig invloed hebben, tijdens het eerste deel van de afdaling is er opnieuw sprake van tegenwind. Pas in de laatste zes kilometer, na de bocht naar rechts, komt de wind in de rug te staan. Met 16 tot 18 km/u gaat het niet heel hard waaien, maar in de laatste kilometers is het wel een mooi zetje in de rug. Ook rugwind in de allerlaatste meters van de rit, wellicht moet je je sprint dus toch iets eerder lanceren. Deze nu al legendarische rit, de beste Tourrit ooit, begint om 12:30, ik verwacht dat jullie allemaal meteen present zijn. We gaan liefst 25 minuten door de straten van Bilbao rijden, waarna de rit om 12:55 officieel zal beginnen. Heel snel zitten we al op de eerste klim, je mag geen seconde missen van deze etappe. Als je van plan bent naar de NOS te kijken gebeurt dat wel, die zijn er pas om 15:30 ofzo bij, kutzender. Daarom kijk je gewoon met je ikurrina om je nek, je txapela op je hoofd en een glaasje txakoli naast een blokje idiazabal vanaf 12:20 naar Eurosport 1 of VRT1. Ik kan nog niet wennen aan VRT1, maar goed, oké, we krijgen nu drie weken de tijd om er toch aan te wennen. Geen één meer, maar VRT1. Sporza gaat direct live, al moeten we rond het onvermijdelijke nieuws van 13:00 wel even schakelen naar Canvas. Wegens Jan en Bobbie is Eurosport 1 overigens ook geen aanrader, we gaan het toch maar weer met Renaat en José proberen. De verschillende commentaarduo's zullen tot ergens tussen 17:15 en 17:42 blijven babbelen, tegen die tijd verwachten we de renners aan te zien komen in het Etxebarria Parkea.
Na het eerste klimmetje volgt een kort afdalinkje, op een bocht naar links na stelt die weinig voor. Al snel gaat het weer omhoog en dan fietsen we dwars door het dorpje Morga, waarna we een eindje verderop de top van de klim bereiken. Na de klim volgt er een afdaling van vijf kilometer richting Larrabetzu. Deze afdaling begint vrij lastig, in de eerste kilometer gaat het aan 7% omlaag en we komen een paar flinke bochten tegen, waaronder een stevige haarspeldbocht. Na dit pittige begin wordt de afdaling wel makkelijker. De weg is sowieso breed en wordt na de eerste kilometer een stuk rechter. De renners komen uit in Goikolexea en vanuti dit dorp gaat het op een rechte manier verder naar Larrabetzu, waar we na 146 kilometer passeren. Larrabetzu is een klein dorpje waar ongeveer 2000 mensen wonen, toch is het ook weer een belangrijk dorpje. Niet omdat Mikel Artetxe hier vandaan komt, al was die jongen wel mooi zeven jaar prof bij Euskaltel. Nee, Larrabetzu is vooral bekend vanwege Jesus Loroño. Loroño was een wielrenner uit de tijd van Bahamontes, het waren volgens Wikipedia tegelijkertijd concurrenten en ploeggenoten. Bahamontes was de betere klimmer, maar Loroño wist hem het vuur aan de schenen te leggen door beter af te dalen en harder tegen de klok te rijden. Door zijn daalkunsten won hij in de Tour van 1953 een rit, maar dat hij meer kon dan dat liet hij vooral in de Vuelta zien. In de Vuelta van 1956 werd hij tweede, waarna hij het een jaar later nog beter deed. De Vuelta van 1957 schreef hij op zijn naam. Loroño, weer een Baskische winnaar van een grote ronde. Het zijn er niet veel, maar ze bestaan. Sinds 1998 niet meer onder ons, wat dat betreft heeft Bahamontes hem ruimschoots verslagen. Jesus Loroño stierf in Larrabetzu, hij bleef zijn hele leven trouw aan dit dorpje dat ogenschijnlijk niet heel bijzonder is. Daarom fietsen we snel verder, we volgen de brede weg om het dorp heen en zetten koers richting de volgende klim van de dag. Van Larrabetzu gaan we naar Galdakao fietsen, de komende vijf kilometer is het volledig vlak. Brede weg, rechte weg, bomen langs de kant, toch zal het niet rustig zijn in het peloton. De Vivero is in aantocht, daar zal de koers alvast gaan losbranden. Voor we de voet van de Vivero bereiken komen we tussen Larrabetzu en Galdakao wel een aantal rotondes tegen, het gaat twee keer schuin naar links. Na de tweede rotonde volgen we anderhalve kilometer dezelfde brede weg, zo goed als rechtdoor. Even een nerveus momentje, en dan wordt het nog wat nerveuzer wegens de sprint naar de voet van de klim. Na die anderhalve kilometer komen we in Gumuzio een nieuwe rotonde tegen, waar het naar rechts gaat. Richting deze rotonde loopt de weg wat omlaag, dat wordt leuk. Na de rotonde loopt de weg dan weer wat vals plat omhoog, na anderhalve kilometer voornamelijk rechtdoor gereden te hebben slaan we aan de buitenrand van Galdakao scherp rechtsaf en na die bocht loopt de weg meteen omhoog. De finale gaat hier écht beginnen. De Vivero is begonnen.
We zien hier iedereens favoriete voormalig coureur Igor Antón naast het bord staan dat de renners zullen passen na hun bocht naar rechts. De Vivero begint en van deze kant is de Vivero 7,7 kilometer lang, terwijl het gemiddeld aan 4,3% omhoog zal gaan. De Vivero is de klim van Igor Antón, want Igor komt uit Galdakao. Galdakao is de plaats die we net niet bereiken, als we rechtdoor bleven rijden waren we in het centrum van de stad uitgekomen, maar vlak voor de eerste huizen slaan we rechtsaf en dan begint dus de klim. De Vivero is een bekende klim, maar we beginnen er wel van een onbekende kant aan. De afgelopen jaren is ie in meerdere koersen voorbij gekomen, van Itzulia tot Vuelta, maar meestal van een andere kant. De steilste kant ligt aan de andere kant van Galdakao, dat is de kant die we meestal zien. Vier kilometer aan 8%, net een ander verhaal. Die kant van de Vivero maakte onderdeel uit van een van de mooiste ritten ooit, een rit waar ik toch weer even over ga leeglopen, ondanks het feit dat we nu dus via een andere weg omhoog zullen gaan. Een stukje Igor Antón-propaganda sla ik nooit over.
Het gaat om de 19e rit van de Vuelta van 2011, een etappe van Noja naar Bilbao. Vroeger kwam de Vuelta bijna jaarlijks in Bilbao, maar door allerlei politieke spanningen, waar ik niet teveel over uit zal weiden, kwam daar in 1978 een eind aan. In die editie waren er nogal wat protesten van Baskische nationalisten, waarna werd besloten het Baskenland een tijd te ontlopen. Tijdens de koers ontplofte er ook een keer een bommetje, het werd de organisatie een beetje te heet onder de voeten. Naarmate de tijd vorderde werden er steeds meer redenen verzonnen om niet meer naar het Baskenland te gaan. Angst voor de ETA en dat soort dingen, zelfs toen de ETA steeds minder relevant werd. Uiteindelijk duurde het meer dan 33 jaar voor de Vuelta terugkeerde naar de regio waar de koers vroeger jaarlijks kwam. De negentiende etappe van de Vuelta van 2011 zorgde ervoor dat we na 33 jaar weer terug waren op heilige wielergrond. Na zo'n lange tijd waarin het Baskenland werd vermeden moest dit heuglijke feit groots gevierd worden, dus kwamen alle Basken naar buiten en werd de rit zo'n beetje de drukbezochtste rit ooit. Overal stonden mensen, van het binnenrijden van Euskadi tot de finish in Bilbao. De Basken hadden voor de Vuelta begon één grote droom. Ze wilden Igor Antón in de rode leiderstrui zien passeren. Antón was de sterkste in de Vuelta van 2010, maar door een valpartij schakelde hij zichzelf uit. Hij had al twee ritten op zak en reed in de rode leiderstrui, in het klassement had hij een voorsprong van een minuut op Nibali en co, maar een gat in de weg richting Peña Cabarga werd hem fataal. Met een gebroken elleboog en wat al niet meer moest hij gedwongen afstapte. Nu, één jaar later en ook een jaar sterker, moest hij dan de Vuelta van 2011 maar gaan winnen. Hij keerde terug na zijn blessures en won in de Giro van 2011 een rit op de Zoncolan, maar het grote doel van het jaar bleef de Vuelta. Daar moest het gaan gebeuren, nu moest hij de Vuelta dan alsnog gaan winnen. Al snel bleek dat dit niet ging lukken. Voorafgaand aan de Vuelta van 2011 werd Igor ziek. Met een slechte conditie begon hij aan de ronde en al snel werd hij in meerdere ritten op grote achterstand gereden. Hij zou de Vuelta van 2011 vrij duidelijk niet gaan winnen.
Hij toonde zich strijdbaar. Richting het eind van de Vuelta begon hij te herstellen. Hij reed sterk op de Angliru, deed het nog wat beter op Peña Cabarga (ditmaal kwam hij niet ten val) en besloot daarom zijn plannen maar te veranderen. Niet de rode leiderstrui in Bilbao, maar een ritoverwinning behoorde nog wel tot de mogelijkheden. Op 9 september 2011 viel hij aan. Hij kreeg drie mensen mee. Ten eerste zijn ploeggenoot, de eeuwige knecht, Gorka Verdugo. Een oersterke klimmer, die zich altijd wegcijferde voor andere renners. Alexandr Dyachenko, een Kazach, sloot zich ook aan. Ook Marzio Bruseghin, de man van de ezels, sloot zich bij het geschelschap aan. Met z'n vieren reden ze voor het peloton uit. Het peloton dat niet echt rustig reed, maar ook nooit echt heel erg dicht in de buurt kwam. Het parcours bevatte twee keer de steile kant van de Vivero, Igor Antón mocht twee keer door zijn eigen dorp rijden en twee keer over de klim fietsen waar hij gedurende zijn leven al duizenden keren overheen was gefietst. De eerste passage over de klim stond in het teken van puur genieten. Hij dacht nog niet direct aan de ritzege en had tijd om zelfs een paar woorden te wisselen met vrienden en familie op de klim. Het was een gekkenhuis, heel Galdakao was uitgelopen om hun Igor aan te moedigen. Al zijn vrienden, familie, kennissen, iedereen stond op de berg. Allemaal schreeuwden ze hem naar voren. Veel gebeurde er nog niet. Het was nog een aardig eind tot de finish. Gorka Verdugo reed de longen uit zijn lijf om de voorsprong op het peloton groot genoeg te houden. De tweede keer dat de koplopers aan de voet van de Vivero kwamen hield Verdugo het voor gezien. Igor wachtte niet lang. Hij dacht nu wel aan de ritzege en hij ging er meteen vandoor. Hij kende de klim uiteraard perfect, kon iedere meter precies inschatten. Hoewel de grap is dat Igor deze kant van de Vivero eigenlijk altijd ontweek. Je kunt de klim van vier kanten bedwingen en het liefst bedwong hij de Vivero vanuit Lezama. De kant vanuit zijn eigen Galdakao was eigenlijk te lastig, dan werd het meteen een hele zware training. De kant vanuit Lezama, dat is dan juist weer de weg waar we na deze klim naar beneden zullen gaan. Marzio Bruseghin had geen antwoord op zijn demarrage. Antón ging en pakte meteen een grote voorsprong. Luid aangemoedigd door iedereen op de berg fietste hij weg van iedereen. Het peloton kwam ook niet meer dichterbij, zijn voorsprong begon zelfs op te lopen.
Op de top had hij ongeveer een halve minuut voorsprong op Bruseghin. Zolang de weg omhoog liep was hij ontketend, maar de logica zei dat hij het in de afdaling en op het vlakke moeilijk zou hebben om zijn voorsprong te behouden. De logica gooiden we tijdens deze glorieuze rit uit het raam. Het was nog nooit vertoond, maar Igor pakte in de afdaling tijd op Bruseghin. Zijn voorsprong werd groter en groter. Op het vlakke, in de straten van Bilbao, kwam de auto van Euskaltel nog een keer langs hem rijden. Hij werd nog maar eens luid aangemoedigd door Miguel Madariaga, de oprichter van de ploeg, die hem als kleine Igor ook nog eens had ontdekt. Madariaga schreeuwde zijn Fuji nog maar eens naar voren. Dat is de bijnaam van Antón, want zijn eerste fiets was een Fuji. Zijn naam kenden ze nog niet, maar dat kleine kotertje op die Fuji ging wel verdomd hard, zo ontstaan die bijnamen daar dan blijkbaar. Ook op het vlakke bleeft Antón maar uitlopen op Bruseghin, terwijl die laatste toch bekend stond als een goede tijdrijder. Het was de dag van Antón, en niemand die daar wat aan kon doen. In de laatste kilometers begon het geluid steeds harder te worden. Steeds werd omgeroepen dat de voorsprong van Antón groter werd en steeds begon het publiek uitzinniger te worden. In de laatste kilometer pakte Igor uitgebreid zijn moment. Hij ging nog maar eens naar de auto, om de hand van Madariaga te schudden. Daarna vierde hij uitgebreid de overwinning, zijn vierde ritzege in de Vuelta. De mooiste van allemaal. Het publiek klapte de handen stuk en was nog nooit zo voldaan. De perfecte rit. Na 33 jaar zonder rit in het Baskenland won de beste Bask van dat moment op een legendarische wijze de rit. Een kind van de stad, die door zijn eigen dorp en over zijn eigen klim mocht soleren naar de overwinning. Veel mooier gaat het nooit meer worden, ben ik bang. Wielrennen is een sport van verhalen en dit is voor mij het allermooiste verhaal. De romantiek spat er vanaf.
Met dit stukje romantiek achter de kiezen moeten we wel concluderen dat we in de Tour van een andere kant omhoog zullen gaan naar de Vivero. Een makkelijkere kant, al geeft de 7,7 kilometer aan 4,3% wel een vertekend beeld. Het draait vooral om de eerste vier kilometer van de klim, gemiddeld gaat het tijdens deze kilometers aan 7,3% omhoog. Dat is al een ander verhaal. Van het Baskenland zijn we smalle wegen gewend, maar de organisatie heeft het voor elkaar gekregen om bijna de hele dag lang alleen maar over gigantisch brede wegen te rijden. Deze kant van de Vivero is ontzettend breed, het is praktisch een snelweg omhoog. Al zullen de Baskische fans anders bepalen. De Basken zijn gek van de koers en ze zullen massaal op de afspraak zijn. Rijen dik, dat kan niet missen. Ze blowen er lustig op los en wapperen vrolijk met hun ikurriña, de weg steeds smaller maken. Dat lijkt beangstigend, maar de Basken weten wat ze doen. Ze weten wanneer ze aan de kant moeten gaan en dat zullen ze dan ook doen. Bovendien rennen ze niet mee, dat is hier verboden. Meerenners komen voor zichzelf, Basken komen voor de koers. De Basken zijn zo wielergek dat ze alle renners bij naam kennen en ook alle renners bij naam aanmoedigen. Ze juichen voor iedereen en daarom ontstaat er een mooie sfeer. Het gaat een imponerend schouwspel worden, ik heb er zin in. Als mensen nog tips nodig hebben moeten ze toch echt mijn vriend Igor Antón nog een keer bellen, want die heeft deze kant van de Vivero gebruikt voor een stukje Everesting. Liefst 29 keer reed hij de eerste vier kilometer van deze kant van de Vivero omhoog en omlaag, voor het goede doel. Hij probeerde geld in te zamelen voor een gehandicapte jongen uit Galdakao, die wilde graag een handbike. Igor houdt zich nogal bezig met het wel en wee in zijn eigen dorp, hij probeert jonge renners op te leiden en als er geld ingezameld moet worden springt hij meteen op de fiets. Het blijft een sympathieke jongen, ik was zo blij als een klein kind toen ik hem tijdens de ploegenpresentatie ineens in beeld zag verschijnen. Maar goed, wellicht dwaal ik weer een beetje af. Vooral het begin van de klim is lastig, in de eerste kilometer gaat het gelijk aan 8% omhoog, met een piek boven de 10%. Daarna volgt een kilometer aan 6%, waarna we het steeds moeilijker gaan maken tot aan de plek waar volgens ASO de top ligt. Van een kilometer aan 7% naar een kilometer aan 8% en dan zijn we na 155 kilometer boven op de Vivero, een klim van de tweede categorie. Een klim die we dus kennen van de koers, maar minder goed van deze kant. Vorig jaar zat ie ook nog in de Vuelta, maar dan weer van de zwaarste kant en dus niet van deze kant. De snelweg omhoog is net iets minder interessant, maar gezien het feit dat het de eerste rit van de Tour is zal het hier alsnog spectaculair gaan worden. Een ploeg met ambitie kan hier de boel al helemaal overhoop gooien. De bocht naar rechts richting de voet van de klim zal een gevecht gaan opleveren, vooral omdat daar dus het zwaarste stuk van de klim zit. Ik voorspel dat we hier gigantisch veel fans gaan zien en ik voorspel eigenlijk ook wel dat er hier een hoop renners gelost gaan worden. Na de top zijn we nog niet helemaal klaar, het is nog vier kilometer fietsen tot de officieuze top. De brede weg kent in het begin wat bochten, maar naderhand loopt het door een bosrijke omgeving wat meer rechtdoor verder. Een paar stukjes in licht dalende lijn, een paar stukjes in licht stijgende lijn. Vooral vals plat, op de laatste kilometer na. Dan gaat het nog even een stuk aan 4,5% omhoog, waarna we de top bereiken bij een mooi parkje waar Igor al zijn hele leven lang komt picknicken. Op de top is er alvast een mooi uitzicht over de vallei, waar Galdakao en Bilbao te aanschouwen zijn. De Mirador de Elorritxueta, een plek om even stil te staan. Je kunt ook nog een paar meter hoger naar de antennes van Ganguren, maar dat doen we niet. Vanaf dat punt heb je evenwel een nog mooier uitzicht over de omgeving.
Het laatste stukje van het bovenstaande profiel moeten we dus even negeren. De laatste steile strook laten we voor wat het is, we slaan ter hoogte van het mooie park met vol gezellige bankjes en boompjes meteen rechtsaf voorbij een parkeerplaats en dan gaan we afdalen richting Lezama. Igor Anton reed altijd over deze weg omhoog, wij gaan omlaag. De klim waar hij duizenden keren overheen is gefietst, waar hij met zijn vriendjes in de loopgraven uit de burgeroorlog ging spelen, waar hij ging mountainbiken, waar hij in het park ging picknicken en ga zo maar door, dit is heilige grond voor de Euskaltelfappers onder ons. De weg omlaag naar Lezama is vier kilometer lang, in de eerste meters van de afdaling komen we meteen een haarspeldbocht tegen. Door een donker bos gaat het omlaag over een weg die vorig jaar nog voorzien was van vrij matig asfalt. Dat zal ongetwijfeld voor de gelegenheid opgelapt zijn. Even Google opstarten: jawel, voor een slordige 700.000 euro heeft de gemeente Lezama het hele traject opnieuw laten asfalteren. De weg is breed, maar wel iets minder breed dan we inmiddels gewoon zijn. De weg omhoog is een snelweg, dit is een normale weg. In de eerste kilometer gaat het omlaag aan 9%, om maar even aan te geven dat dit een snelle afdaling wordt. Normaal rijden we van de Vivero eigenlijk altijd rechtdoor naar Bilbao over een snelweg, die optie bestaat. Nu maken we juist de keuze om af te dalen naar Lezama via een iets smallere en steilere weg. Er is vooral gekozen voor de veilige optie, maar uitgerekend in de finale is er een gewaagdere keuze gemaakt. Al bij al valt de afdaling wel mee, het gaat slechts vier kilometer omlaag en het aantal lastige bochten is op een hand te tellen. We komen er wel een paar tegen, dit is het terrein waar een Aranburu of een Bilbao stiekem al een bommetje zou kunnen gooien. Een goede daler kan hier een gat slaan, al is de finish nog steeds best ver weg. Lichte verbazing over deze afdaling, we hadden rechtdoor kunnen rijden om vals plat omlaag te fietsen over een brede weg, maar het is de smallere weg richting Lezama geworden en die gaat steil omlaag. Vlak voor we het dorp bereiken komen we nog een kilometer in dalende lijn aan 9% tegen met wat listige bochten erbij, daarna gaat het in de laatste kilometer van de afdaling rechtdoor verder in het dorp. Aan het eind van de afdaling slaan we bij een rotonde linksaf en daarna fietsen we een kleine acht kilometer over een vlakke weg richting de voet van de gevreesde Pike. De afdaling is dus voorzien van nieuw asfalt, maar het blijft linke soep. Na de klim van de Vivero een afdaling waar je je kunt smijten, we kunnen hier al koers gaan zien. Beneden komen we uit in het dorpje Lezama, een plek waar amper 2500 mensen wonen. Toch een ontzettend bekende plek, met dank aan voetjebal. Het trainingscomplex van het machtige Athletic Club de Bilbao bevindt zich in Lezama. Het trainingscomplex draagt ook de naam Lezama, zeg je Lezama dan zeg je Athletic. Wikipedia omschrijft het zo: Het Complex van Lezema is een sportaccommodatie gelegen in Lezama. Het werd in 1971 afgewerkt en dient als trainingscomplex van Athletic Bilbao en als thuishaven van Bilbao Athletic, de jeugdopleiding van Athletic Bilbao, de vrouwenploegen van Athletic Club Femenino en tijdens het seizoen 2021-2022 voor SD Amorebieta dat toen in de Segunda División A aantrad. Oja, Amorebieta speelde hier z'n wedstrijdjes toen ze een jaartje in La Liga2 actief waren. Lezama is een ontzettend belangrijke plek, want hier worden de spelers voor Athletic opgeleid. Voor Athletic mag je alleen spelen als je een Bask bent, Baskische roots hebt of om wat voor reden dan ook met het Baskenland in verbinding valt te brengen. De vijver om uit te vissen is heel klein en dus moet je ervoor zorgen dat je een goede jeugdopleiding hebt. De enige manier om het hoofd boven water te houden als je als club zo'n strenge filosofie hanteert. Zonder Lezama is er geen Athletic. Zonder een fantastische jeugdopleiding was de club al lang weggezakt naar de lagere regionen, maar het is nog steeds een van de clubs die nooit is gedegradeerd uit La Liga. Ik ga staan en ik applaudisseer voor Lezama. De talentensmeden van Athletic leveren waanzinnig werk.
De markante boog van het oude San Mamés schittert naast het hoofdveld van Lezama. Een stukje hergebruik, niet mis mee. Het oude San Mamés verdween en het nieuwe San Mamés verscheen, maar een aandenken aan het oude stadion valt dus altijd nog te vinden op het trainingscomplex. We fietsen langs de faciliteiten van Lezama en rijden rechtdoor verder over een brede en vlakke weg richting Zamudio. In Zamudio eindigde vorig jaar een etappe in de Itzulia, gewonnen door Dani Martinez, thans aanwezig in de Tour. Het was een voorzichtig gesponsorde aankomst op het Ingeteam Parke, voor de deur van het hoofdkantoor van het bedrijf Ingeteam. Zamudio ligt vol met bedrijven, we vinden hier het Parque Cientifico y Tecnologico de Bizkaia. De officiële site van de Tour noemt tal van hoogtepunten langs de route en een van hun hoogtepunten is dit met maar liefst 140 bedrijven. De Basken zijn bedrijvig, dat klopt en dat moeten we ook zeker benadrukken, maar een hoogtepunt gaat me wat ver. In Zamudio fietsen we over het industrieterrein en we komen hier een aantal rotondes tegen, tevens wat vluchtheuvels. Meer dan dat valt er niet te beleven, het gaat volledig rechtdoor over een brede en vlakke weg en dat acht kilometer lang. Enthousiaste aanvallers op de Vivero of juist in de afdaling van de Vivero gaan het lastig krijgen om hier voor het peloton uit te blijven. Ze zien je rijden en ze kunnen hier een organisatie op poten zetten. Van Zamudio rijden we rechtdoor naar Derio, een belangrijke plaats. De weg naar Derio is in het dagelijks leven voorzien van enkele paaltjes, die hopelijk worden weggehaald. We komen nog wat rotondes tegen en nog wat vluchtheuvels, als we dat even vergeten is het fietsen hier heel plezant. We rijden door de vallei van Txorierri en in die vallei liggen allerlei kleine plaatjes vol bedrijven. Het bekendste bedrijf van Derio is, jawel, daar komt ie: Euskaltel! Het hoofdkantoor van Euskaltel bevindt zich op het bedrijventerrein van Derio, we mogen dus wel stellen dat het een bijzondere plaats is. Euskaltel was natuurlijk jarenlang de hoofdsponsor van de mythische ploeg Euskaltel-Euskadi. Die ploeg ging helaas in 2013 ten onder, waarna Euskaltel uit de sport verdween. Het Baskische wielrennen had een groot probleem, nog een jaar lang bleef een continentale ploeg bestaan, maar die verdween daarna ook. Op een gegeven moment hadden we alleen een amateurploeg over, maar die is in de jaren nadien uitgegroeid tot ProTeam. En zodra de ploeg een ProTeam werd kwam ook Euskaltel weer om de hoek kijken. Ze keerden in 2020 terug in de sport en ook dit jaar zijn ze hoofdsponsor van de ploeg die opnieuwe Euskaltel-Euskadi is gaan heten. We hebben weer een ploeg met dezelfde naam, maar daarmee houden verder alle gelijkenissen op. De nieuwe Euskaltel-Euskadi acteert op een lager niveau, er rijden allerlei niet-Basken voor en de resultaten zijn volledig afwezig. Geen Miguel Madariaga aan het roer, maar Jorge Azanza. Die kan er he-le-maal niets van. Het Baskische wielrennen heeft überhaupt te maken met het feit dat er steeds minder fietsende kinderen zijn en dat er steeds meer koersen verdwijnen, maar de renners die overblijven zetten geen stappen vooruit onder de vleugels van Azanza. De nieuwe ploeg is een parodie op de oude ploeg en daarom is het ook behoorlijk logisch te noemen dat Euskaltel-Euskadi ondanks een start in het Baskenland niet is uitgenodigd. Ze verdienen het ook niet. Azanza d'ruit, iemand met meer verstand erin. Dan wordt het wellicht ooit nog wat. Op twitter gooide de ploeg er nog een oude foto uit, uit het jaar 2011. Het verschil tussen de ploeg van toen en de ploeg van nu kan amper groter zijn.
Ik mis het oude Euskaltel nog iedere dag en ik geef iedere keer een beetje binnensmonds over als het nieuwe Euskaltel probeert mee te liften op het oude Euskaltel. Die ploegen moet je echt volledig scheiden, het heeft allemaal niets meer met elkaar te maken. Hoe dan ook, met pijn in het hart ga ik verder. In Derio bevindt zich niet alleen het hoofdkantoor van Euskaltel, we vinden er ook de grootste begraafplaats van de regio Bilbao. De renners fietsen langs dit gigantische kerkhof, waar sinds 2013 ook een stukje Rellende_Rotscholier ligt begraven. We hopen er ook snel het stoffelijk overschot van Gaizka Garitano aan te treffen, deze voetbalterrorist is uit Derio afkomstig en hij heeft twee jaar achter elkaar Eibar gesaboteerd. De sympathiekste club op aarde kreeg twee keer een gouden gelegenheid aangeboden om weer te promoveren naar La Liga, maar Garitano verprutste het iedere keer opnieuw. Gelukkig is hij nu opgetyft. Van Derio rijden we rechtdoor verder naar Sondika, in wat toch een ongeziene spurt moet gaan opleveren. We gaan bijna beginnen aan de allesbepalende klim van Pike, de strijd om posities zal hier volledig losbarsten. In de laatste paar kilometer voor de klim begint is er ruimte genoeg om op te schuiven, het blijft breed. We komen buiten Derio nog een rotonde tegen maar het blijft toch vrij breed en recht. Tot we Sondika bereiken, gelegen aan de andere kant van het vliegveld van Bilbao. In het begin van de etappe reden we via Loiu langs de noordkant van het vliegveld, nu passeren we langs het zuiden. De renners zullen rond dit punt ook bijna gaan opstijgen, het wordt een onvoorstelbare sprint tot de rotonde in het centrum van Sondika. Hier slaan de renners stevig linksaf en dan rijden ze over een licht bochtige doch brede weg, voorzien van wat drempels, de wijk Julio Arteche tegemoet. Een halve kilometer moeten we nog afwerken tot de voet van Pike Bidea. In deze halve kilometer loopt de weg licht omlaag, waardoor we gelanceerd aan de klim gaan beginnen. Het is een beetje een kronkelende weg, we komen zelfs nog een lichte chicane tegen in Sondika. Dan omlaag richting Julio Arteche en voila, daar loopt de weg ineens omhoog.
Pike Bidea is een klim van 2,1 kilometer aan 9,5% gemiddeld, al houdt de organisatie het op twee kilometer aan 10%. De klim begint relatief makkelijk, we rijden in licht dalende lijn naar de eerste stroken toe en dus vliegen we over de eerste halve kilometer van de klim heen. Het gaat in de eerste kilometer gemiddeld aan 6,5% omhoog met een piek tot 11%, maar die kilometer gaat het probleem niet vormen. Het is gelijk steil in het begin, maar met de vaart die we hebben gemaakt zijn we daar zo voorbij. Even later vlakt het even kort af, terwijl we door een woonwijk aan het fietsen zijn. Bij het verlaten van de woonwijk wordt de klim pas echt leuk. We gaan over een brug fietsen, de brug die hierboven valt te zien. Zodra deze brug met de rode railing in beeld komt moeten we op gaan letten. Vlak voor de brug staat een bord met de onheilspellende boodschap 14%. Op de weg staat START gekalkt en dat is niet zonder reden. Alles gaat beslist worden in de tweede kilometer van de klim, een loodzware kilometer. De Baskische fans zullen ook hier weer massaal op de afspraak zijn, dit gaat het grootste gekkenhuis worden dat we al hebben gezien. Duizenden en duizenden fans zullen hier op de berg staan. De beste fans van de wereld, aldus de renners. Onder meer Egan Bernal is die mening toegedaan, wie zijn wij om het met zo'n klepper oneens te zijn? Kritiek op de Baskische fans sta ik dus niet toe, de renners hebben gesproken. Die weten het beter dan wij, bedoel ik maar. Door een golf aan ikurrinas en een penetrante wietlucht gaat het in de tweede kilometer van de klim aan 12,6% gemiddeld omhoog. Terwijl de trommelvliezen van de renners worden doorboord zal het melkzuur tot hun oren stijgen. We noteren een halve kilometer aan 15%, met een steilste strook tot 21%. Voorbij de ongelooflijk steile brug volgt er een ontzettend steile bocht naar rechts en even later volgt er een nóg steilere bocht naar links. De weg lijkt loodrecht omhoog te lopen, het is niet te doen. Normaliter overigens een behoorlijk brede weg, ik denk dat de Baskische fans 'm iets smaller gaan maken. Even later rijden we een blauwgeschilderd gebouwtje tegemoet, rond dit gebouw volgt de zwaarste strook van de klim. Een meter of 100 aan 16% met de piek tot 21%. Pike Bidea piekt boven de 20%, het is absoluut loodzwaar. Na een bocht naar links om het gebouwtje heen vlakt de klim heel langzaam iets af. Nee, grapje, het blijft mokersteil, dik boven de 10%, maar het zwaarste gedeelte hebben we al wel gehad. Pas in de allerlaatste meters wordt het iets makkelijker. Een ein-de-lo-ze klim, eindeloos. Na 172,4 kilometer, op net iets minder dan 10 kilometer van het eind, bereiken we de top van Pike Bidea, een muur van de derde categorie.
Er zijn talloze vergelijkingen te maken. Pike Bidea is zwaarder dan de Muur van Hoei, vooral omdat ie langer is. Zwaarder dan de Roche aux Faucons, dat ook al. Vergelijkbaar met de Redoute, zo'n beetje. Dan weten we ongeveer waar we het over hebben. De Redoute is een klim waar Remco Evenepoel de afgelopen twee edities de concurrentie overboord gooide tijdens Luik-Bastenaken-Luik. Niet bepaald een klim voor de puncheurs, een klim voor de echte klimmers. Als we het zo bekijken gaan bepaalde renners een groot probleem hebben. Het gaat simpelweg een gekkenhuis worden, totale chaos. De sprint naar de voet van de klim, vooral de rotonde in Sondika, daarna de afdaling richting de eerste steile meters en dan omhoog knallen. Drommen Baskische fans erbij. Ik kijk echt al heel erg lang reikhalzend uit naar deze rit. Over Pike Bidea is veel te doen, en terecht. Bidea is overigens simpelweg een woord voor weg, de weg van Pike. De klim debuteerde in Circuito de Getxo, de wedstrijd die ook wel de Memorial Hermanos Otxoa wordt genoemd. In de editie van 2020 werd de klim ontdekt voor de paar wielergekken die de hele dag naar een stream op youtube liepen te kijken. Ik was een van die gekken en ik zag Biniam Girmay demarreren op de steilste stroken van Pike Bidea. Bini reed in die tijd nog voor Delko en beschikte toen over meer klimmersbenen dan nu, maar alsnog. De toenmalige wereldkampioen Mads Pedersen werd gelost, terwijl Pello Bilbao op kop reed voor Damiano Caruso. Met een groepje van een man of zes kwamen ze boven op de klim, Bini was een van de zes. In de afdaling werd hij evenwel van de fiets gereden, dat was jammer. De klim is in ieder geval lastig, de boel werd aan flarden gereden. Ook in de jaren daarna was dat het geval, vooral de editie van vorig jaar verdient onze aandacht. In 2020 en 2021 lag Pike Bidea vrij geïsoleerd, eigenlijk de enige lastige klim. In 2022 voegde men de Vivero toe aan het parcours, waardoor de finale van die wedstrijd ineens heel erg veel lekker op de finale van deze rit. Een ideale voorbereidingskoers, waar niet veel renners gebruik van maakten. Wilco Kelderman wel. In typische Wilco Kelderman-bewoordingen weet hij Pike Bidea te omschrijven als een typisch Baskische beklimming: steil, toch wel een brede weg en gewoon lastig. Het gaat zeker een moeilijke finale zijn, aldus Wilco. Bedankt Wilco. Wilco deed die dag iets wat hij nooit doet, hij ging in de aanval. Op de Vivero, van dezelfde kant beklommen als nu, trok hij ten strijde. Hij kreeg Andrea Piccolo met zich mee en met z'n tweeën wisten ze een mooi gat te slaan. Na de top van de Vivero dook Wilco omlaag richting Lezama, wat hij nu ook gaat doen. Hij kwam niet ten val, wellicht is die afdaling toch niet zo lastig. In het vlakke stuk tussen Lezama en Sondika werkten Piccolo en Kelderman goed samen en hun voorsprong liep op naar 45 seconden. Dat leek voldoende zijn om de zege onderling te verdelen, maar daar dacht Juan Ayuso anders over. Eenmaal op Pike Bidea gooide het nieuwe Spaanse fenomeen zijn knuppel in het hoenderhok en hij dichtte het gat op de twee koplopers. De rest kon niet mee. Natuurlijk, andere koers, ander deelnemersveld, maar als een topklimmer wil kan ie hier de rest lossen. Ayuso had ongeveer 5:30 nodig voor de klim, het is een serieuze inspanning. De KOM staat nu op naam van Wout van Aert, die er 5:35 voor nodig had. In koers zal het nog wel iets sneller gaan, maar dit is hoe dan ook een inspanning op het randje voor veel renners. Vlak voor de top sloot hij bijna aan bij Kelderman en Piccolo en uiteindelijk wisst hij in de afdaling de definitiefe aansluiting te maken, waarna hij die jongens in de sprint bergop in Getxo versloeg. Valentin Ferron of all places wist in de tussentijd zijn karretje ook nog aan te haken, het is wel een klim waar vreemde figuren kunnen komen bovendrijven. Maar goed, het is dus wel vrij lastig, zeker met de Vivero ervoor. De combinatie van die twee is in het nadeel van de puncheurs, zou je voorzichtig kunnen stellen.
Ter hoogte van het huis hierboven zijn we ook daadwerkelijk boven op de klim. Overigens lag er oorspronkelijk op de top van Pike Bidea een tijdbonus op de renners te wachten. We hadden afstand genomen van dat geflopte idee, maar de bonussprints op toppen van enkele beklimmingen zijn weer terug. De sprint op de top van Pike Bidea is alleen geschrapt, omdat men tot de conclusie kwam dat het daardoor theoritisch mogelijk zou zijn dat de winnaar van de etappe niet de gele trui draagt. En dat is natuurlijk niet de bedoeling. Lekker gewerkt, ASO. Nu geen bonussprint meer, wel zijn er een paar bergpunten te rapen. De renners slaan na de top rechtsaf, stevige bocht, en bereiken een brede weg. Ze zouden ook linksaf kunnen slaan, dan rijden ze naar Artxanda. Een van de toeristische trekpleisters van Bilbao is dat, Artxanda is de berg boven de stad vanwaar je een fantastisch uitzicht krijgt aangeboden over Bilbao. Je kunt omhoog fietsen naar Artxanda, wat we nu zo'n beetje doen, of je pakt gezellig de funicular. Zoals een toeristische site het zou omschrijven: De Artxanda Funicular (Baskisch: Artxandako Funikularra) is de kabelbaan van Bilbao. Deze tandradbaan verbindt het centrum van Bilbao met het recreatiegebied op de top van de nabijgelegen berg Artxanda. Op deze berg vindt u een park, een restaurant, een hotel, een sportcomplex en de belangrijkste reden voor de toerist: op ongeveer 250 meter hoogte een mooi panoramisch uitzicht over de stad Bilbao, de Ría del Nervión en de zee. Het elektrische kabeltrammetje 'funicular' legt een lengte van 770 meter af en het maximale stijgingspercentage is 45%. Gedurende de rit van 3 minuten kan de funicular maximaal 70 personen vervoeren. Het vertrekpunt van de Artxanda kabelbaan is net ten noorden van de Zubizuri brug, op de rechteroever van de rivier de Nervion, en op loopafstand van het Guggenheim Museum. De funicular rijdt elke 15 minuten gedurende de dag. Tickets voor de funicular de Artxanda kunnen gekocht worden bij de stations. Als je in Bilbao bent dan ben je eigenlijk verplicht de funicular richting Artxanda te pakken. Het uitzicht is weergaloos, je ziet zo'n beetje alle hoogtepunten van de stad liggen. Het Guggenheim, de toren van Iberdrola (oké, eerder een dieptepunt) en San Mamés liggen mooi op een rijtje. In het park op de top kom je ook nog eens allerlei kunstwerken tegen, het is op alle mogelijke manieren een feest. Omhoog met de funicular, een hapje eten en drinken, een beetje over de stad uitkijken, beetje chillen in het park en dan weer naar beneden natuurlijk. Voor de gelegenheid zijn de treintjes gehuld in een bolletjestrui, want als je binnen drie minuten deze berg weet te beklimmen ben je een stuk sneller dan de renners. Terechte trui.
Deze toeristische trekpleister moest ook even benoemd worden. We komen niet langs Artxanda, want op de top van Pike Bidea slaan we rechtsaf en dan gaan we over een brede weg afdalen richting Bilbao. Nog minder dan tien kilometer te gaan, na de bocht naar rechts loopt de weg nog een halve kilometer heel smerig vals plat omhoog vooraleer we gaan beginnen aan de afdaling. De afdaling die vervolgens begint is ontzettend simpel. De weg omlaag is gigantisch breed en het gaat niet ontzettend steil omlaag. We komen in het begin een tweetal wat scherpere bochten tegen naar rechts, maar ook die stellen eigenlijk betrekkelijk weinig voor. Je gaat hier op de grote plaat naar beneden zonder al teveel stuurmanskunst nodig te hebben. Tot zes kilometer van het eind rijden we over dezelfde, brede weg. Vals plat omlaag, min of meer. Het is niet direct een afdaling voor een Bilbao of een Aranburu om aan de wereld te tonen wat ze kunnen, vooral een bijtrapafdaling met tussendoor ook nog een paar korte knikjes omhoog. Qua bochten heb je die twee in het begin en daarna eventjes helemaal niets. Pas op zes kilometer van het eind volgt de volgende serieuze bocht, die je zou kunnen beschouwen als de enige lastige van de hele finale. We krijgen een tijdje een uitzicht aangeboden over Bilbao, de stad waar we nu heel snel naartoe zullen gaan. De renners gaan op zes kilometer van de finish een soepele bocht naar links nemen. Er volgt een wegversmalling, waarna we aan het eind van de bocht uitkomen op een snelweg. Over die snelweg dalen we verder af, het is nu dus uiteraard weer breed en het gaagt praktisch rechtdoor redelijk licht naar beneden tot op vier kilometer van de finish. Het is een ontzettend simpele afdaling, die afdaling richting Lezama is lastiger. Hier ga je het verschil moeilijk kunnen maken, dat zal eerder bergop moeten gebeuren. Op ongeveer vier kilometer van het eind moeten we de linkerkant van de weg gaan aanhouden, we nemen een afslag waar je niet direct voor hoeft te sturen. Langzaam buigen we af naar links en even verderop volgt er een iets merkbaardere bocht naar links. We bevinden ons nu helemaal in de straten van Bilbao en tussen de huizen door dalen we nog wat verder door. Vals plat omlaag tot op drie kilometer van het eind, dwars door de wijk Deusto. Paar flauwe bochtjes, niets opmerkelijk. Op drie kilometer van het eind komen de txirrindulariak uit bij een rotonde, dat gaat nog wel even een pittig puntje worden. Omlaag voorbij die rotonde, schuin rechtdoor, op leven en dood. Een paar meter later komen we uit bij een andere rotonde, die grotendeels genegeerd kan worden. Het gaat flauw naar links en dan fietsen we ineens langs de Nervión. We zien de toren van Iberdrola liggen, geen sympathiek bedrijf. Aan de linkerkant van de weg zien we dan weer een aantal oude gebouwen liggen, het gaat om de universiteit van Deusto. Een van de belangrijkste universiteiten van het land, eigendom van de jezuïeten. Een oude universiteit, dat zie je ook wel aan de gebouwen. Interessant motto wel: kennis is beter dan goud. In dat kader ben ik ook uren en uren deze voorbeschouwing voor jullie aan het maken. Kennis is kracht, maar kennis delen is macht!
Ter hoogte van de universiteit moeten we nog ongeveer 2,5 kilometer afwerken tot de finish. Het is vlak langs de Nervión en de weg is breed, we fietsen rechtdoor verder langs het water en zien vrij snel het Guggenheim in beeld verschijnen. Aan het begin en aan het eind van de rit rijden we langs het museum, er is over deze rit nagedacht. De renners rijden voorbij het Guggenheim onder de brug van La Salve door, we kunnen ons verkneukelen over dit soort plaatjes:
Voorbij de brug van La Salve is het nog twee kilometer fietsen en tot op ongeveer een kilometer van het eind rijden de renners rechtdoor over een brede en vlakke weg langs de rivier. We komen een paar flauwe bochten tegen en we zien dat hier zowaar een fietspad ligt, maar we zijn toch vooral aan het wachten op de slotkilometer. Onderweg passeren we ook nog langs de Zubizuri, de witte brug. Zubi, brug, zuri, wit. Een creatie van Siantiago Calatrava. Naar het schijnt niet een van z'n betere werken, in de winter schijnt het hier keiglad te zijn. Met net iets meer dan een kilometer te gaan komen we uit bij een rotonde, hier gaan we linksaf slaan om aan de slotklim te beginnen. De rotonde is langs alle kanten omgeven door bijzondere bouwwerken. We zien hier bijvoorbeeld het beeld Variante Ovoide, een werk van de Baskische beeldhouder Jorge Oteiza. Niet helemaal mijn ding, maar hij valt wel op. We vinden hier ook het Bilboko Udaletxea, oftewel het stadhuis van Bilbo. Aan de overkant van het water komen we dan weer een gebouw tegen waar men speciaal voor de gelegenheid een grote gele trui aan de gevel heeft gehangen. De stad en eigenlijk het hele Baskenland is volledig in de Toursfeer gebracht. Het lokale stadhuis schijnt 's nachts ook geel verlicht te zijn. Niet de meest Baskische kleur, maar de komende drie dagen wel.
We slaan bij de rotonde linksaf en een paar meter later komen we uit bij de volgende rotonde. Hier gaan we rechtdoor en betreden we de slotkilometer. In de eerste meters van deze slotkilometer loopt de brede weg meteen omhoog. We gaan klimmen naar het park van Etxebarria, de laatste kilometer van deze rit gaat het gemiddeld aan 5% omhoog. De weg omhoog is gigantisch breed, wel komen we twee gigantisch brede haarspeldbochten tegen. Het is een vrij gelijkmatige klim, op een klein stukje aan 7% na gaat het eigenlijk steevast aan 5% omhoog. Na alles wat we deze dag al hebben meegemaakt gaat het een lastig klimmetje zijn, door de twee haarspeldbochten in het begin is de positionering ook niet onbelangrijk. Op grofweg 300 meter van het eind slaan de renners rechtsaf en daarna gaat het rechtdoor verder naar de finish, de streep ligt getrokken langs het park van Etxebarria op een gigantisch brede weg. De bocht naar rechts is normaal wel voorzien van een vluchtheuvel in het midden, die mogen ze even weghalen en dan is er verder eigenlijk niets aan de hand. Een leuke, onbekende klim. Richting de finish lijkt het af te zwakken, maar de profielen geven aan dat het steevast omhoog blijft gaan aan 5%. Mocht het op een sprint gaan uitdraaien dan zal de timing heel belangrijk zijn. Niet te vroeg beginnen, het blijft tot in de allerlaatste meter van deze formidabele rit bijzonder lastig. Leuke rit, leuke finale. We zijn gewend dat in Bilbao de ritten eindigen op de Gran Via, maar dit is een leuke variant.
De finish ligt naast Etxebarria Parkea, een park dat we zouden kunnen kennen. De Ronde van het Baskenland van 2021 begon met een korte tijdrit. Die tijdrit eindigde na een korte, steile klim in een park, het Etxebarria Parkea. We reden dezelfde berg op, alleen op een andere manier. Toen via een smal pad heel steil omhoog, nu via de ontzettend brede weg met een boog om het park heen. Zelfde plek, andere manier om er te komen. Die tijdrit werd gewonnen door Primoz Roglic, voor McNulty, Pogacar werd slechts vijfde. Etxebarria Parkea is nu een mooi park, maar dat was het niet altijd. Het park is gelegen in de wijk Begoña, op het terrein van een voormalige staalgieterij. Het is een nakomeling van het industriële herstructureringsplan van Bilbao in de jaren '80, waarbij de staalgieterij plaats maakte plaats voor een groot openbaar park. Het is nog steeds het grootste park van de stad Bilbao. Vanaf de glooiende heuvel heeft u in de buurt van de hoge schoorsteen een schitterend uitzicht op de vallei waar de stad Bilbao in ligt, met name de wijken Abando en Casco Viejo. Ja, er staat midden in het park een grote schoorsteen, dat is wel geestig. En je kunt de Casco Viejo zien, het oude centrum waar alle gezellige pintxosbarretjes te vinden zijn. Heb je honger of dorst, ga dan heel snel naar de Casco Viejo, waar je in de smalle en oude straatjes zoveel eten kunt vinden dat je er een beetje bang van wordt. Ooit een industriegebied, nu een park. Zowat alles in Bilbao heeft een nieuwe bestemming gekregen en dat geldt dus ook voor dit gebied. De naam Etxebarria Parkea valt te vertalen als park van Etxebarria, terwijl Etxebarria op zich ook nog wel makkelijk te vertalen is. Etxe is een huis, dat weten we inmiddels, barria (ook wel berria) betekent nieuw. Nieuw huis. In Nederland heb je Joris Nieuwenhuis, in het Baskenland heb je ontzettend veel mensen die Etxebarria of Etxeberria heten, allemaal hadden hun voorouders ooit een nieuw huis. Het park ligt in de wijk Begoña, een wijk die vooral bekend is vanwege de gelijknamige basiliek. Die basiliek staat een klein eindje voorbij de finish. De basiliek is opgedragen aan Onze-Lieve-Vrouw van Begoña, de beschermheilige van Bizkaia. De heilige maagd Maria zou hier ooit verschenen zijn en sindsdien is Begoña een belangrijke plek. Het was ook de plek Tomás de Zumalacárregui gewond raakte tijdens het beleg van Bilbao dat dan weer plaatsvond tijdens de Eerste Carlistenoorlog. Ze hebben hier in de loop der eeuwen nogal wat gevochten. Carlisten tegen Falangisten, dat was de strijd voordat we later te maken kregen met de burgeroorlog. Enfin, Tomás de Zumalacárregui vocht aan de zijde van de carlisten, aan de kant van Carlos, die zichzelf had uitgeroepen tot koning. Zumalacarregui werd opperbevelhebber van het leger maar werd geraakt door een kogel in de buurt van de basiliek van Begoña en niet veel later bezweek hij aan die opgelopen wond. Ter ere van hem is de straat waar we nu gaan finishen de Zumalacárregui Etorbidea genoemd. Waarvan akte. Bilbao is een stad waar al vaker een wedstrijd is geëindigd. In een heel grijs verleden schijnt de klim naar het park van Etxebarria ook al deel te hebben uitgemaakt van verschillende koersen, zo zou Federico Ezquerra, de eerste grote Baskische renner in de geschiedenis, hier in de jaren '30 wel eens zijn kunsten hebben vertoond. In recentere tijden komen etappes in Bilbao vooral aan op de Gran Via, daar keerde de Vuelta na een afwezigheid van 33 jaar naar terug en daar zagen we Igor Antón winnen. Hebben we al uitgebreid behandeld, blijft mooi. Sindsdien won Jens Keukeleire ook op de Gran Via in de Vuelta, dat was heel naar. Philippe Gilbert pakte in 2019 in de Vuelta ook een zege in het centrum van Bilbao, na een beklimming van de stele Arraiz en vorig jaar won Marco Soler in de Vuelta in Bilbao, net als in 2011 was dat een rit met een dubbele beklimming van de steile kant van de Vivero. In de tussentijd kwam de Itzulia ook een aantal keer voorbij, Primoz Roglic won hier in 2017 een rit in lijn en in 2021 pakte hij dus de zege tijdens een korte tijdrit. Sinds 2011 staat Bilbao weer helemaal op de kaart. In de 33 jaar ervoor kwam de koers maar mondjesmaat voorbij, zelfs de Ronde van het Baskenland kwam er niet vaak langs. In de begintijden van de Vuelta werd die koers jarenlang georganiseerd door een Baskische krant en toen zat Bilbao ieder jaar in het parcours, tot in de jaren '70 was de stad bijna jaarlijks een aankomstplaats in die ronde. Daarna kwam de vergetelheid, maar we zijn nu helemaal terug. Sinds 2011 vier keer een aankomstplaats in de Vuelta, drie keer in de Itzulia en dan nu ook eindelijk het debuut in de Tour de France. Het is iets fantastisch.
Als je het tot hier hebt gered ga ik voor je staan. Het is een lange zit geweest, en eigenlijk zijn we er nog steeds niet helemaal. We moeten de deelnemerslijst nog gaan overlopen! Ik zal de lezer een adempauze gunnen, we bespreken nog even het weer en dan houden we het voorlopig voor gezien. In Bilbao zou het zaterdag overdag 24 graden moeten worden. Warm, maar zeker niet te warm. Het zou bewolkt moeten zijn, maar de verwachting is dat we niet te maken krijgen met regen. Een unicum in het Baskenland. Tijdens de ploegenprestentatie ging het al helemaal los, dat was behoorlijk typisch. Een hele dag bewolking maar geen regen, dan zou het wel lekker broeierig kunnen worden. Met het oog op de veiligheid is het heel mooi meegenomen dat het niet gaat regenen, al hebben ze zo'n beetje de meest veilige rit ooit weten uit te tekenen. Ze hadden alleen anders de Vivero kunnen afdalen, verder bestaat er amper een veiligere rit. Amper Baskische toestanden in het Baskenland, geen geitenpaden. Goed, 24 graden, droog, beetje wind uit het noordwesten. Dat is belangrijk, want dat wil zeggen dat we op de Vivero te maken krijgen met tegenwind. Die klim is grotendeels beschut, we rijden vooral door het bos, maar toch. We dalen die klim af en werken daarna een aantal vlakke kilometers af in de vallei van Txoierri, daar staat de wind in ieder geval volledig tegen. Zeer ongunstig voor de vluchters, het vergroot de kans dat we tot Pike Bidea met een gesloten koers te maken krijgen. Op Pike Bidea zal de wind weinig invloed hebben, tijdens het eerste deel van de afdaling is er opnieuw sprake van tegenwind. Pas in de laatste zes kilometer, na de bocht naar rechts, komt de wind in de rug te staan. Met 16 tot 18 km/u gaat het niet heel hard waaien, maar in de laatste kilometers is het wel een mooi zetje in de rug. Ook rugwind in de allerlaatste meters van de rit, wellicht moet je je sprint dus toch iets eerder lanceren. Deze nu al legendarische rit, de beste Tourrit ooit, begint om 12:30, ik verwacht dat jullie allemaal meteen present zijn. We gaan liefst 25 minuten door de straten van Bilbao rijden, waarna de rit om 12:55 officieel zal beginnen. Heel snel zitten we al op de eerste klim, je mag geen seconde missen van deze etappe. Als je van plan bent naar de NOS te kijken gebeurt dat wel, die zijn er pas om 15:30 ofzo bij, kutzender. Daarom kijk je gewoon met je ikurrina om je nek, je txapela op je hoofd en een glaasje txakoli naast een blokje idiazabal vanaf 12:20 naar Eurosport 1 of VRT1. Ik kan nog niet wennen aan VRT1, maar goed, oké, we krijgen nu drie weken de tijd om er toch aan te wennen. Geen één meer, maar VRT1. Sporza gaat direct live, al moeten we rond het onvermijdelijke nieuws van 13:00 wel even schakelen naar Canvas. Wegens Jan en Bobbie is Eurosport 1 overigens ook geen aanrader, we gaan het toch maar weer met Renaat en José proberen. De verschillende commentaarduo's zullen tot ergens tussen 17:15 en 17:42 blijven babbelen, tegen die tijd verwachten we de renners aan te zien komen in het Etxebarria Parkea.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Drie posts nodig, dat is een record.
En dan ben ik nog niet eens klaar.
En dan ben ik nog niet eens klaar.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Ik ga vast beginnen, ben ik bij het vallen van de vlag wel klaar
Cancellara; "Tweede worden is gemakkelijker dan eerste worden"
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
Kun je geen podcast opnemen, allicht veel informatiever dan wat manke Thijs Z elke ochtend fabriceert.
Jezus RR, ik heb ook nog andere dingen te doen.
Maar nu weten we nog steeds niet wie (niet) wint.
Maar nu weten we nog steeds niet wie (niet) wint.
You don't need a weatherman to know which way the wind blows.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
En wie er überhaupt meedoen! Maar daar is de derde post voorquote:Op vrijdag 30 juni 2023 21:48 schreef Felagund het volgende:
Jezus RR, ik heb ook nog andere dingen te doen.
Maar nu weten we nog steeds niet wie (niet) wint.
Cancellara; "Tweede worden is gemakkelijker dan eerste worden"
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
Ik verwacht een volledig Baskische top 5.quote:
Jezus RR, ik heb ook nog andere dingen te doen.
Maar nu weten we nog steeds niet wie (niet) wint.
De Béarn, kent u die uitdrukking?quote:Op vrijdag 30 juni 2023 21:51 schreef Immerdebestebob het volgende:
[..]
Pau ligt in Baskenland, maar niet in het Baskenland.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Wat betreft het weerbericht: De meeste modellen gaan voor half bewolkt en een graad of 22-24. Echter gaan een aantal modellen wel voor wat motregen in de middag(ECMWF en GFS onder andere, de twee belangrijkste). Zwaartepunt daarvan ligt vooral aan de kust.
Voor iedere renner die achter Pello eindigt gaat er deze Tour geld naar een goed doel. Ik vind dat de concurrentie hem morgen moet laten winnen zodat er extra veel geld naar het goede doel gaat.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Over Pello gesproken, hij gaat zichzelf morgen tegenkomen.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Morgen 30.000 woorden lofzang over de Jaizkibelquote:
Meer dan 27.000 woorden over de etappe van morgen
Dit record wordt nooit meer verbroken.
Allejezus wat een boekwerk.
Op donderdag 15 juni 2017 16:53 schreef Cyan9 het volgende:
IJsbeer is inderdaad officieel cute. :D
Op donderdag 30 juli 2020 16:27 schreef Guanabana het volgende:Houdt @:ijs_beer een beetje van ouder? En dan niet 40 jaar ouder, maar laten we zeggen bijvoorbeeld, iets van 5 jaar ouder?
IJsbeer is inderdaad officieel cute. :D
Op donderdag 30 juli 2020 16:27 schreef Guanabana het volgende:Houdt @:ijs_beer een beetje van ouder? En dan niet 40 jaar ouder, maar laten we zeggen bijvoorbeeld, iets van 5 jaar ouder?
Het eerste deel, morgenvroeg ga ik voor de rest zitten. Het is wat veel maar ik waardeer de moeite die erin gestoken wordt en dan vind ik het relatief een kleine moeite het te lezen.quote:
Op 
Volgens google translate is Totaal in het Baskisch 'Guztira', lijkt mij een mooie naam voor het boek.quote:
Hopelijk gaat RR net als Marcel van Roosmalen ook al z’n genotsstukjes bundelen.
You don't need a weatherman to know which way the wind blows.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
Half WLR is er geweest dit jaar. Weet niet precies meer wie.quote:
Ja GVD nu wil ik ook naar Baskenland!!
Ik had oorspronkelijk ook het plan om er heen te gaan. Misschien nu volgend jaar.quote:
[..]
Half WLR is er geweest dit jaar. Weet niet precies meer wie.
You don't need a weatherman to know which way the wind blows.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
Kleine correctie: NOS is er ook vanaf de start bij, maar ze beginnen op NPO2. Verder .
.
sig verwijderd door FA
En ik mij nog zorgen maken of er voorbeschouwingen zouden komen eerder vandaag. 
@Rellende_Rotscholier GOAT
@Rellende_Rotscholier
GOAT
Jack does it in real time...
Slobeend en hhh38quote:
[..]
Half WLR is er geweest dit jaar. Weet niet precies meer wie.
Zoo hee, zulke lange werkstukken heb ik vroeger tijdens mijn scholierentijd nooit gemaakt.quote:
Drie posts nodig, dat is een record.
En dan ben ik nog niet eens klaar.
Ik heb vroeger ooit een werkstuk over de Amerikaanse Burgeroorlog gemaakt. Dat werd zo detaillistisch, dat uiteindelijk niet verder gekomen ben dan halverwege het jaar 1864 bij het beleg van Atlanta.
Ik ga gruwelijk afquote:
[..]
De Béarn, kent u die uitdrukking?
Van alleen dit stukje kun je al 1 boek makenquote:
Hopelijk gaat RR net als Marcel van Roosmalen ook al z’n genotsstukjes bundelen.
Ik hoop niet dat dit elke dag zo gaat zijn want dan vrees ik voor de gezondheid van @Rellende_Rotscholier wegens slaapgebrek
En als ik alles lees, ook voor mij.
En als ik alles lees, ook voor mij.
Un dann rettet kein Kavallerie,
keine Zorro kümmert sich dodrömm.
Dä piss höchstens e " Zet " en der Schnie
keine Zorro kümmert sich dodrömm.
Dä piss höchstens e " Zet " en der Schnie
Maar je volgt hem wel, anders lees je dit niet.quote:
[ twitter ]How can I make it about me?
Daar zeveren ze bij Beat ook al jaren over.quote:
[ twitter ]How can I make it about me?
Jij bent de Jan Bakelants van Tietema.quote:Op vrijdag 30 juni 2023 23:30 schreef Pino112 het volgende:
[..]
Maar je volgt hem wel, anders lees je dit niet.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Voor de cringe ja.quote:
[..]
Maar je volgt hem wel, anders lees je dit niet.
Boeiend.quote:
[..]
Jij bent de Jan Bakelants van Tietema.
Prima content, trekt een boel jeugd naar het wielrennen en dat is wel het belangrijkste lijkt me.
Als Pogacar morgen wint komt ie in een shirtje van Athletic het podium op. Die jongen weet hoe je het spelletje speelt.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Knettergek.quote:
Meer dan 27.000 woorden over de etappe van morgen
Citius, Altius, Fortius.
We hebben een groot deel van het verhaal al gehad, maar we zijn nog niet klaar. De startlijst moet nog doorgenomen worden en dat gaan we nu doen. De Tourstart wordt de mooiste Tourstart ooit, in het allermooiste land ooit. Het Baskenland is onovertroffen, net als de startlijst. Mijn hemel, wat een fantastische deelnemerslijst is dit! We krijgen te maken met een sprankelend parcours, in een sprankelend decor, met sprankelende fans en sprankelende deelnemers. Uiteraard beginnen we met de eerste ploeg, Jumbo-Visma. De winnaar van de Tour van vorig jaar draagt nummer 1, het is de charismatische Jonas Vingegaard. Een geweldige coureur, een man van straffe daden op en vooral naast de fiets. Waar normale renners na de finish halfdood op de grond vallen hangt hij binnen 10 seconden aan de telefoon, bellend met vrouw en kind. Geen geringe prestatie. Vingegaard won vorig jaar de Tour op een overtuigende manier en ook dit jaar is hij geweldig in vorm. Alleen in Parijs-Nice kwam hij er niet helemaal aan te pas, wat blijkbaar met persoonlijke omstandigheden te maken had. In iedere andere koers domineerde hij, recentelijk maakte hij in de Dauphiné de tegenstand op ieder lullig klimmetje totaal belachelijk. Dit jaar won hij ook de Itzulia, hij is dus bekend met het Baskenland. Vingegaard is een van de twee grote favorieten, daar hoeven we verder niet moeilijk over te doen. Hij kan zomaar weer de Tour winnen. Dat zal moeten gebeuren met de steun van Tiesj Benoot, de Belg is een belangrijke knecht die op een goede dag ook zelf een resultaat kan rijden. Tijdens deze Tour zal hij vooral in dienst van de ploeg gaan rijden en dat kan hij perfect. Belangrijk in de bergen, nu Roglic er niet bij is zal hij bergop een tandje moeten bijschakelen. Kunstenaar op de fiets Wilco Kelderman is ook van de partij, de veelwinnaar keerde na zes jaar terug op het oude nest en zijn terugkeer liep een klein beetje in de soep omdat hij eigenlijk voor het eerst in zijn carrière ten val kwam. Door een valpartij in de Tirreno was hij drie maanden uit koers, maar in de Ronde van Zwitserland was hij meteen op de afspraak. Bergop een van de belangrijkste krachten van Jumbo-Visma, Vingegaard kan blindelings op hem vertrouwen en kan probleemloos drie weken lang op het wiel van Wilco blijven rijden. Sepp Kuss is een andere belangrijke klimknecht, hij heeft dit jaar al de Giro gereden en daar was hij weer ouderwets belangrijk. Hij hielp Roglic de schade te beperken tijdens de slechtste dag van de Sloveen en daardoor kon Roglic uiteindelijk nog de Giro naar zijn hand zetten in de afsluitende tijdrit. Allemaal dankzij Kuss, die nu ook weer belangrijk gaat zijn. Ik vermoed wel dat hij pas tot leven gaat komen in de tweede en derde week, maar tegen die tijd hebben ze hem ook pas echt nodig. Geweldige timing. Christophe Laporte is de volgende renner, een geweldenaar. Afscheid genomen van het Franse gerommel in de marge en sindsdien een van de sterkste renners van het peloton. Gent-Wevelgem, Dwars door Vlaanderen, twee ritten in de Dauphiné, Laporte is waanzinnig dominant geworden. We kunnen hem tijdens deze Tour ook weer opschrijven voor minstens één ritzege, wellicht komt hij zelfs weer een keer samen met Wout van Aert over de streep. Wout is de volgende klepper van dit sterrenensemble. Mogelijk moet hij eerder afscheid nemen van de Tour omdat zijn vrouw hoogzwanger is, wat voor de concurrentie een zegen zou zijn. Het liep nog niet helemaal bij Wout, maar uiteraard is hij op het juiste moment in vorm. Zijn jaarlijkse Tourpiek is in aantocht, de afgelopen jaren won hij steevast drie ritten per Tour en ik zet nu in op vier ritten. Dan hebben we nog Dylan van Baarle, de ploeg van Jumbo is beangstigend goed. Dylan heeft wat pech gehad met ziekte en blessures, maar ook hij komt op het juiste moment in vorm. Hij won zijn eerste koers voor Jumbo, Omloop Het Nieuwsblad, en hij won voorlopig zijn laatste koers, het Nederlands kampioenschap. Urenlang op kop beuken in een prachtige trui, wat zouden we graag zelf een beetje Dylan zijn. De ploeg wordt helemaal compleet als we meesterknecht Nathan Van Hooydonck ook nog even hebben genoemd. Een waanzinnig slimme renner, een veelzijdige, betrouwbare renner. Nathan gaat heel wat kastanjes uit het vuur halen voor Vingegaard en co. Deze ploeg is onvoorstelbaar goed. Als ze zouden willen winnen ze iedere rit. De concurrentie heeft een heel groot probleem.
De tweede ploeg is de sterrenploeg rond tweevoudig Tourwinnaar Tadej Pogacar. Tadej was bezig aan een waanzinnig jaar, hij won praktisch iedere koers waar hij aan de start verscheen. Mathieu en Wout konden hem kloppen in Milaan-San Remo en de E3 Saxo Classic, voor de rest was iedereen kanonnenvoer. Tot Pogacar zelf kannonenvoer werd, door een gat in de weg in Wallonië. Tijdens Luik-Bastenaken-Luik ging hij op z'n bek en brak hij zijn pols. Een streep door de rekening, zou je denken, maar het schijnt dat het voor hem het perfecte rustmoment was. In alle rust kon hij opbouwen naar de Tour. Om ons wat zand in de ogen te strooien doet men alsof hij nog wat last heeft van de pols, zo probeerde hij een paar dagen geleden tijdens de verkenning een wheelie te maken en die kon hij dankzij de pols minder lang volhouden dan normaal. Een groot probleem, u hoort het. Nee, Pogacar staat op punt. Dat zagen we wel tijdens de Sloveense kampioenschappen, de tijdrit was eigenlijk een klimtijdrit, er werd geklommen naar een berg waar ze een aantal jaar eerder ook al aankwamen en Pogacar reed zijn record van toen aan diggelen, hij is klaar. Kaar om geweldig hard uit te halen en klaar om de fouten van vorig jaar niet te herhalen. Hij gaat zich niet meer uit de tent laten lokken door Jumbo en dus krijgen we te maken met een strijd der titanen. Pogacar tegen Vingegaard, er gaat zo'n ontzettend groot gat in de ozonlaag geschroeid worden dat we allemaal levend gaan verbranden. Pogacar deelt, als we de officiële berichten moeten geloven, het kopmanschap met Adam Yates, die merkwaardig genoeg rugnummer 19 draagt. We hebben nog maar ploegen van 8 tegenwoordig, dus kan dat rugnummer eigenlijk niet. Behalve dan dat UAE niet met rugnummer 13 wil rijden, dat nummer is op verzoek geschrapt en de rest is qua nummer eentje opgeschoven. A. Yates, 19. Dat lijkt me dan ook meteen het aantal aanvalspogingen dat deze zeer attractief koersende renner ons gaat laten zien. In de Dauphiné werd hij tweede, een dikke twee minuten achter Vingegaard. Dat gat valt best te dichten. Ik neem aan dat Pogacar de absolute kopman is en dat hij weinig last gaat hebben van de pols of een mindere vorm, maar Yates is in iedere situatie iemand die je tactisch kunt uitspelen. Laat maar in de aanval gaan, dat is goed voor ons als kijker. Mikkel Bjerg is een van de meesterknechten van UAE, een geweldige renner. Ik zie hem nog vorig jaar op kop beuken in de Pyreneeën, als Bjerg z'n dagje heeft is hij een renner met onbegrensde mogelijkheden. Felix Grosssssschartner, die mag ook in de bergen op kop gaan rijden. Een geweldige, onbaatzuchtige renner, de ideale teamplayer. UAE heeft weer een heerlijk coherent gezelschap bij elkaar verzameld, dat doet local hero Matxin toch iedere keer weer geweldig. Matxin komt uit Basauri, onder de rook van Bilbao, hij zal de heren de oren van de kop hebben geluld over deze openingsrit. Vegard Stake Laengen is er ook weer bij, een grootheid, letterlijk en figuurlijk. Een man waar je een huis op kunt bouwen, en dat doen ze bij UAE dan ook. En wat te denken van Rafal Majka? Een van de beste klimknechten van het peloton, zodra de weg omhoog loopt zet Majka zijn machine aan en dan zit de tegenstand te huilen in het wiel. Over meesterknechten gesproken: Marc Soler. De Einstein van de koers is op ieder scenario voorbereid en weet altijd wat te doen. Een man die altijd op de afspraak is, nooit een steek laat vallen. Pogacar en Yates mogen blij zijn dat ze gesteund worden door een man als Soler, een evenwichtiger persoon ga je niet snel tegenkomen. Omdat een ploeg niet alleen uit goede klimmers kan bestaan is ook Matteo Trentin van de partij. Trentin is nog steeds snel en kan zelf een resultaat boeken in de sprint, vooral in de heuvelachtige sprints, maar hij is toch ook vooral een belangrijke kracht op het vlakke. Tactisch verfijnd, zoals hij bijvoorbeeld in Milaan-San Remo liet zien. Een onmisbare schakel in de trein van UAE, Jumbo tegen UAE is groots tegen grandioos.
Je hebt geweldige ploegen, en dan heb je Ineos Grenadiers. Een fantastische equipe. Op papier is de kopman Egan Bernal, voormalig Tourwinnaar. Begin vorig jaar reed Egan tegen een bus en was hij bijna dood, maar de Colombiaan is helemaal terug. Met een nieuwe neus en heel veel nieuw elan is hij dit jaar koers na koers beter gaan presteren. Hij is nog niet helemaal de oude Bernal, maar dat zit er wel aan te komen. We moeten deze Tour zien als een laatste stap om hem weer helemaal de oude te laten worden. Dat extra stukje intensiteit dat een grote ronde met zich meebrengt heeft hij nodig om in de toekomst weer om de eindzeges te kunnen strijden. Laten we niet teveel van hem verwachten en laten we hem de tijd gunnen om de oude te worden. De ploeg van Ineos bestaat verder uit twee Basken, mijn Baskenalarm gaat helemaal af. Jonathan Castroviejo, een van de allerbeste knechten van het hele peloton, is uiteraard van de partij. Hij mag tijdens de eerste rit door zijn eigen Getxo rijden, dat is toch wel echt fantastisch. Je gunt het hem ook van harte, soms is het genieten om een knecht het knechtzijn volledig te zien omarmen en in het geval van Castro is dat precies zo. De tweede Bask is Omar Fraile, afkomstig uit Santurtzi, een van de voorsteden van Bilbao. Hij is net niet helemaal thuis, maar wel zo goed als. Omar is een fenomeen, hij won ooit een rit in de Tour en als hij voor zichzelf mag rijden kan hij nu zomaar weer een rit gaan winnen. Dat hij het nog in zich heeft liet hij tijdens de Ruta del Sol van dit jaar nog zien. Geef hem in ieder geval de eerste twee dagen de vrijheid, dan gaan we nog wat beleven. De volgende renner van Ineos is Michal Kwiatkowski, een geweldenaar. Niet bezig aan zijn beste jaar, maar Kwiatkowski blijft een fenomeen en hij kan zomaar uit het niets ineens weer op de afspraak zijn. Ik durf hem niet meer af te schrijven, hij komt altijd terug. In principe rijdt hij deze Tour volledig in dienst, maar je weet nooit hoe het loopt. We moeten maar afwachten hoe het met Dani Martinez gaat, bijvoorbeeld. In het begin van het jaar won hij de Ronde van de Algarve, daarna ging het iets minder. Zijn Dauphiné viel nogal in het water, waardoor we ons mogen afvragen wat hij deze Tour gaat uitspoken. Mogelijk heel veel, want het blijft natuurlijk een godstalent. Over godstalenten gesproken, Tom Pidcok. Wat kan die jongen dalen, he? En klimmen. En sprinten. En veldrijden. En eigenlijk alles. Een rasecht fenomeen. Hij gaat dit jaar weer een rit winnen, kun je probleemloos noteren. Verder zien we het debuut in de Tour van Carlos Rodriguez, een van de grootste Spaanse talenten. Een fantastische klimmer, Carlos kan de wereld wel eens gaan verbazen de komende weken. Ben Turner maakt de ploeg rond, de klassieke ontdekking van vorig jaar. Zijn voorjaar viel dit jaar niet mee, wat vooral te maken had met het feit dat hij een paar keer op de grond lag. In de Dauphiné viel hij ook nog uit, maar ze hebben hem toch op tijd weten op te lappen voor de Tour. Een grote jongen met onvoorstelbaar veel kracht, niemand krijgt Ben klein. Een formidabele ploeg van Ineos, ook weer allemaal kleppers.
We gaan door met Groupama-FDJ, waar de buitengewoon sympathieke allemansvriend David Gaudu de kopman is. De bebrilde Fransoos speelt in zijn vrije tijd het liefst Pro Cycling Manager, tevens praat hij graag over zijn collega's. Dat doet hij vaak in bemoedigende termen, helaas wordt hij vaak verkeerd begrepen. Hij heeft helemaal geen hekel aan Demare, dat lijkt maar zo. Het is allemaal opbouwende kritiek. En ook met Pinot kan hij het gewoon goed vinden. David is de moeilijkste niet. Zijn Dauphiné was wel moeilijk, hij kwam niet verder dan de 30e plaats. Daardoor vraag je je meteen af of hij zijn 4e plaats in de Tour van vorig jaar weet te herhalen, maar Gaudu blijft natuurlijk een wonderklimmer en als hij op het juiste moment piekt gaat Marc Madiot weer vaak uit de auto mogen hangen. Gaudu kan rekenen op de steun van Kevin Geniets, een renner waar we altijd van kunnen genieten. De Luxemburger is een betrouwbare knecht, een jongen die bergop lang meekan. Eigenlijk een jongen die je zou willen klonen en in iedere ploeg zou willen plaatsen. Net als Stefan Küng, de sympathieke Zwitserse hardrijder die vaak net naast de prijzen grijpt. Won recent wel de tijdrit in de Ronde van Zwitserland, daardoor is het helaas wel zo dat hij de rest van het jaar geen tijdrit meer gaat winnen. Olivier Le Gac doet ook mee, een buitengewoon goede knecht. Een kracht waar je niet zonder kan, ook een Olivier Le Gac heb je gewoon nodig. Stel je voor dat er geen Le Gac was, ze zeggen wel dat de Tour op niemand wacht, maar we wachten allemaal op Le Gac. Een van de renners die Le Gac de komende weken naar grote hoogtes mag stuwen is Valentin Madouas, de nieuwe Franse kampioen. Valentin is geweldig in vorm, mogen we op basis van die prestatie concluderen. Op een belachelijk zwaar rondje rond Cassel maakte hij de tegenstand belachelijk, onder meer met hulp van de onbaatzuchtige Gaudu. Madouas kan voor ritzeges gaan, en dan heel ver komen. Eventueel gaat hij voor een aanklampklassement en wordt hij net als vorig jaar 10e, maar de eerste optie klinkt beter. Quentin Pacher doet ook mee, mooie jongen met een mooie baard. De prestaties zouden mooier kunnen zijn, op basis van zijn tijd bij B&B heb je het idee dat er meer mogelijk moet zijn. Bij Groupama-FDJ kijken we voorts naar de laatste dans van Thibaut Pinot. Publiekslieveling Pinot neemt aan het eind van dit jaar afscheid van het peloton. Tijdens zijn afscheidstournee wist hij de bergtrui mee naar huis te nemen in de Giro, maar een ritzege zat er niet in. Die ritzege moet gaan komen in de Tour, en dat kan zomaar met een beetje meer geluk. Tactisch maakt hij nooit fouten, daar ligt het niet aan, hij moet een keer het geluk hebben in de juiste kopgroep te zitten met de juiste benen. En dan kunnen we spreken van een geslaagd afscheid. De achtste renner is Lars van den Berg, een geweldige renner. Je hebt luxeknechten, en je hebt Lars van den Berg. Een fenomeen. Hij won recent nog bijna een rit in de Route d'Occitanie, helaas moest hij sprinten tegen Simon Carr en die was met de auto.
De volgende ploeg is EF Education-EasyPost, de ploeg van de aimabele Jonathan Vaughters. Kopman van de ploeg is Richard Carapaz, de goedlachse kampioen van Ecuador. Carapaz werd in 2021 derde in de Tour, achter Pogacar en Vingegaard. Die prestatie hoopt hij nu te evenaren, en waarom zou dat ook niet lukken? In de recente Dauphiné kon hij Vingegaard volgen. Goed, oké, dat duurde maar tien meter, maar toch. We mogen hem niet onderschatten, met de tips van local hero Juanma Garate zal hij de eerste dagen meteen op de afspraak zijn. Hij had in de Dauphiné moeite met herstellen, maar dat probleem schijnt nu opgelost te zijn. De beer zal los zijn. Steun krijgt hij daarbij van de zeer ervaren Andrey Amador, een renner waarvan je het vermoeden hebt dat zijn beste dagen achter hem liggen, waarvan je misschien het vermoeden hebt dat hij niet eens meer actief coureur is, maar dit zijn de jongens die in zo'n ploeg natuurlijk onmisbaar zijn. Zonder wegkapitein gaat de koers niet door, je hebt een Amador nodig om de lijnen uit te zetten. En dan, de regelmaat zelve, Alberto Bettiol. We weten allemaal precies wat we van Alberto kunnen verwachten, heel veel natuurlijk. Altijd goed voor spektakel en lol, onze Bettiol. Naast de kampioen van Ecuador beschikt EF ook over de kampioen van Colombia, de extreem goedlachse Esteban Chaves is van de partij. Een halve Bask, voor hem is het bijna een thuiswedstrijd. Bij praktisch alle ploegen hebben ze in de staf een aantal Basken rondlopen, bij EF en bij zijn vorige ploeg was dat ook het geval en die Basken hebben Chaves helemaal ingepalmd. Hij houdt nu ook van het Baskenland en verblijft er graag. Chaves is nog steeds een goede klimmer, al kan hij zijn prestaties uit het verleden voorlopig niet helemaal herhalen. Alsnog een jongen die je nooit uit mag vlakken, vooral een gevaarlijke klant met het oog op ritzeges vanuit de vlucht, zou ik zo inschatten. Over ritzeges gesproken, daar komt Magnus Cort om de hoek kijken. De besnorde Deen is altijd goed voor een etappe, hij won er vorig jaar eentje in de Tour en dit jaar won hij er ook al een in de Giro. Daarna reed hij geen koers meer, om zich optimaal op te laten voor de Tour, alwaar hij het kunstje gewoon weer gaat herhalen. De enige Amerikaan van de ploeg is Neilson Powless, een geweldige renner. We zagen hem dit jaar schitteren in het voorjaar, hij reed heel sterk in zo ongeveer iedere koers. Vooraan in Parijs-Nice en in de Ronde van Vlaanderen, dat blijft toch een unieke combinatie. Powless kan alles, in de Tour zullen we vooral zijn klimmersbenen gaan zien. Ik ben heel benieuwd hoe ver hij kan komen. In principe is hij hier om Carapaz te ondersteunen, maar de Native American zal ook zelf voor een rit willen gaan. James Shaw is de minst bekende naam van de ploeg. Een renner die door de Britten op twitter altijd omhoog werd geschreven, waardoor ik instinctief een hekel kreeg aan James Shaw. Maar dat is allemaal onzin, Shaw is een fabelachtige coureur. Hij werd recent gewoon 24e in de Dauphiné, dit is een man waar de kopmannen van EF op kunnen rekenen. Een van die kopmannen is misschien wel Rigoberto Uran. De sfeermaker maakt de laatste jaren meer sfeer dan koers, maar recent werd hij in Zwitserland toch maar gewoon mooi zesde. Uran is ook zo'n renner die je nooit mag afschrijven, een rockster op de fiets die voor eeuwig en altijd zal blijven rocken.
Soudal-Quic Step is de zesde ploeg, bij die ploeg is de kopman Julian Alaphilippe. Alaphilippe heeft wat mindere tijden achter de rug, vorig jaar ontbrak hij zelfs in de Tour, maar ik voel aan m'n water dat hij op de afspraak gaat zijn. Na een sterke Dauphine was hij wel heel erg slecht op het Franse kampioenschap, maar daar verbind ik geen conclusies aan. Alaphilippe is in het Baskenland altijd op z'n best en de rest gaat ontzettend veel rekening met hem moeten houden. Kasper Asgreen is ook zo'n renner die al wat langer in een dipje zit, eigenlijk sinds José Ibarguren is vertrokken bij de ploeg. Zonder een Baskische dokter is het veel lastiger fietsen, dat snappen we allemaal. Met alleen maar Belgische kwakzalvers om je heen kom je er niet. Met of zonder medische begeleiding blijft Asgreen natuurlijk een topper, hij kan zomaar ineens weer boven komen drijven en wie weet zien we hem dan een keer terug in een succesvolle vlucht. De rest van de tijd zal hij vooral plaatsnemen in de trein rond Jakobsen. Dat is de man waar de ploeg toch vooral om zal draaien, naast Alaphilippe dan. Jakobsen is een van de snelste mannen van het peloton. Aanvankelijk maakte ik me een beetje zorgen over zijn vormpeil, maar recentelijk heeft hij grote stappen gezet. In de Elfstedenronde en de Ronde van België kwam hij een paar keer heel dicht in de buurt van Jasper Philipsen, en tijdens de laatste rit van de Baloise Belgium Tour wist hij Philipsen zelfs te kloppen. Philipsen is dit jaar de beste sprinter, als je die klopt ben je klaar voor de Tour. Jakobsen gaat het sowieso beter doen dan vorig jaar, dat lijkt evident. Zijn trein is een TGV, al was het maar omdat Remi Cavagna van de partij is. Een krachtpatser van de hoogste orde, tevens een stylist op de fiets. Een lust voor het oog, een genot om naar te kijken. Een genot ook om in je ploeg te hebben, Jakobsen boft maar met zo'n locomotief. En als de treinen niet rijden kan hij altijd nog de tractor pakken, want Tim Declercq is ook van de partij. De komende weken gaan we weer genieten van Declercq die uren en uren op kop van het peloton mag rijden. Het is onvoorstelbaar wat een werk die man verzet. Ik vind niet snel dat ze een standbeeld voor iemand moeten oprichten, maar Declercq verdient dit eerbetoon zonder meer. Kopmannen heb je genoeg, een type Declercq is veel zeldzamer. Uniek persoon, unieke talenten, een grootheid. Dries Devenyns vind ik ook een grootheid. Wielrennen is niet altijd hard trappen, wielrennen is soms ook slim zijn. Dries is heel slim. Je moet altijd aanpappen met de juiste renners, op die manier kun je jaren in het peloton blijven. Dries is de beste vriend van Alaphilippe en die relatie zorgt ervoor dat hij ondanks het feit dat hij dit jaar nog geen enkele keer bij de eerste 100 heeft gereden toch van de partij is. Ik heb daar veel respect voor, wie niet sterk is moet slim zijn. Bijna 40, en dan toch gewoon nog meedoen, hulde voor Dries. Wellicht enigszins geholpen door het feit dat Casper Pedersen in aanloop naar de Tour zijn sleutelbeen brak en ze een vervanger nodig hadden, maar toch. Je moet jezelf toch maar in de positie van eerste reserve weten te manoeuvreren, geen sinecure. Yves Lampaert is ook van de partij, hij won vorig jaar de openingsrit in Kopenhagen. Ik zie hem nu niet meteen de openingsrit winnen, maar hij gaat wel weer van onschatbare waarde zijn voor de hele ploeg de komende weken. Yves Lampaert is de boter op je brood, door hem blijft alles aan elkaar plakken. Ik lust geen boter, maar dat terzijde. Michael Morkov is de achtste renner van de ploeg. Met recht de sprintprofessor. Morkov was ooit de beste lead-out van het peloton. Hij bracht zijn sprinter altijd op het juiste moment naar voren en wist zo menig zege cadeau te doen aan eender welke sprinter in zijn wiel hing. De leeftijd lijkt hem een beetje in te halen, maar hij heeft natuurlijk nog steeds een schat aan ervaring, meer inzicht en meer verstand van sprinten dan Morkov, nee, dat bestaat niet. Nog altijd een geweldige kracht, Jakobsen krijgt een onverwoestbare trein mee, dat gaat zeker niet ontsporen. Een belachelijk goede ploeg.
De volgende ploeg is een ploeg in de rouw. Bahrain-Victorious is de ploeg van Gino Mäder, de Zwitser die tijdens de afgelopen Ronde van Zwitserland om het leven kwam, een week of twee geleden. Tijdens de afdaling van de Albulapas ging het helemaal mis, Mäder schatte een bocht verkeerd in, dook het ravijn in en kwam daar ongelukkig op de stenen terecht. Men probeerde hem nog te redden, maar de schade bleek te groot te zijn. Mäder had dit jaar zijn debuut moeten maken in de Tour, zijn grootste droom zou bijna in vervulling gaan. Het lot bepaalde anders. Bahrain zou eigenlijk beginnen met rugnummer 61, maar dat rugnummer is geschrapt. Het is het rugnummer van Mäder geworden. Met Gino in gedachten staat de rest van Bahrain aan de start. De kopman is Mikel Landa, een Bask. Ik sta altijd volledig achter Mikel, maar nu al helemaal. Een Tour met redelijk wat klimwerk en amper werk tegen de klok, het is een ideale Tour voor hem. Hij is dit jaar tot nu toe in haast iedere koers geweldig sterk en vooral geweldig consistent geweest. Alleen in de Dauphine was hij minder goed, maar in de koers voor een grote ronde is hij eigenlijk nooit op z'n best. Zijn manier van voorbereiden is nu eenmaal zo, hij is niet in vorm voor de grote ronde en tijdens de grote ronde ineens wel. De Tour winnen, dat is een utopie. Het Tourpodium? Waarom niet. Naar eigen zeggen zou dat de cirkel voor hem rondmaken. Aupa Mikel! De ondersteuning komt van Nikias Arndt, een Duitse krachtpatser die je op ieder terrein wel kunt uitspelen. Dat zal ook gebeuren, want in de sprints gaat hij dan weer Phil Bauhaus moeten helpen. De Duitse sprinter debuteert in de Tour en Bauhaus is dusdanig sterk dat ik verwacht dat hij enkele keren bij de eerste vijf gaat eindigen. De tweede Bask van Bahrein is Pello Bilbao, voor Pello wordt vooral de eerste rit heel bijzonder. Hij rijdt door zijn eigen Gernika, alwaar zijn vrienden een lokale kroeg hebben afgehuurd om daar een gigantisch feest te organiseren. Net buiten Gernika gaat hij in het dorpje Murueata een muurschildering tegen komen waarop hij zelf schittert. Dat lijkt me heel tof en heel ongemakkelijk tegelijk. Pello heeft zijn zinnen gezet op de eerste twee ritten, die etappes wil hij proberen te winnen, daarna gaat hij werken voor Landa. Mäder reed ooit een grote ronde met een goed doel in het achterhoofd, iedere renner die in een etappe achter hem eindigde was een euro waard. Aan het eind van drie weken telde hij alle euro's bij elkaar op en doneerde hij het geld aan een goed doel. Dat heeft Bilbao geïnspireerd tot eenzelfde daad. De komende drie weken gaat Bilbao proberen zoveel mogelijk renners achter zich te houden. Iedere dag voor iedere renner die achter hem eindigt een euro en dan gaat aan het eind van de Tour al het geld naar een project waarbij er bomen worden geplant in het Baskenland. Er moet een heel nieuw bos komen dat dan de naam van Mäder zal dragen, een bijzonder mooi gebaar. Jack Haig lijkt de vervanger van Mäder in de ploeg. Haig is een bikkel, hij reed al de Giro en daarna de Dauphiné, en nu plakt hij er de Tour aan vast. De koers die hij de afgelopen twee jaar steeds zwaargeblesseerd moest verlaten. Haig geeft niet op en knokt zich gewoon terug, daar hebben we uiteraard ontzettend veel bewondering voor. Matej Mohoric is de allrounder van de ploeg, de Sloveen gaat onze mondjes weer snoeren en een paar showtjes opvoeren, dat kan niet missen. Meesterknecht Wout Poels is de man waar Landa in de bergen op mag rekenen, je zou het misschien niet verwachten, maar Wout gaat weer in de binnenbochtjes omhoog alsof het geen enkele moeite kost. En dan hebben we nog het absolute fenomeen Fred Wright. Kampioen van Groot-Britannië, kampioen van de ereplaatsen en kampioen van Jumbo-Visma. Fred gaat dit jaar wel die ritzege pakken, al was het maar om Gino te kunnen eren. Ze missen Mäder, maar Bahrein blijft een fabelachtige ploeg.
Bij Bora-Hansgrohe is superster Jai Hindley de kopman. Jai is een man met een natuurlijk overwicht, een man die je meteen om je vinger windt als je hem een paar seconden hoort praten. Een man waar je hart sneller van gaat kloppen. In Italië heeft Hindley al heel wat harten veroverd, nu gaat hij het Franse publiek inpalmen. Een geweldige klimmer, iemand die de koers wat extra jeu geeft. We hebben geluk dat hij nu eindelijk zijn debuut gaat maken in de Tour, het voorziet de koers van zoveel extra cachet. Hindley wordt ondersteund door Emanuel Buchmann, de enige renner van Bora met nog meer karakter. Stel Emu een vraag en je bent een week later nog aan het luisteren. De joie de vivre druipt van zijn hele verschijning af, een imposante verschijning. Al was het maar omdat hij opnieuw Duits kampioen is geworden. Na een behoorlijk lange periode vol mindere prestaties lijkt hij nu toch weer in orde te zijn. En dat wit van die Duitse kampioenentrui staat hem goed, zijn hoofd en de trui lopen perfect in elkaar over. Marco Haller is een knecht voor ander terrein, hij is wat meer van het vlakke werk en in die hoedanigheid zal hij ook van belang zijn voor Jordi Meeus. De jonge Belg is volgens bepaalde andere jonge Belgen een van de snelste sprinters van de peloton. Dat mag hij nu aan de wereld gaan tonen. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat Sam Bennett de Tour zou rijden, maar die viel dusdanig tegen en dus is hij overvleugeld door Meeus, die net iets meer prestaties weet neer te zetten. Als we Meeus laten koken staat er een zege in de massasprint op het menu. Het helpt dat hij ondersteund wordt door Danny van Poppel, vermoedelijk de beste lead-out van het peloton. Danny is een slimme jongen, dat weten we allemaal. Danny heeft een bepaald fingerspitzengefühl dat niet te overtreffen is. Het treintje van Bora vertrekt altijd pas op het laatste moment, maar daardoor zijn ze juist eigenlijk altijd op tijd. Van Poppel is een kunstenaar in de sprint, Van Poppel geeft puntgave voorzetten met buitenkantje rechts die door Meeus ingekopt mogen worden. De trein wordt verder versterkt door een andere raketgeleerde, Nils Politt. Ik denk dat de gesprekken in de bus van Bora heel vermoeiend zullen zijn, menig politieke crisis zal in die bus besproken en zelfs opgelost worden. Beginnen ze daarna over de kwantumtheorie en dat soort werk, nee, dat moet je niet willen. Politt kan ook bergop nog een beetje van dienst zijn voor Hindley, maar op dat terrein zal hij toch meer moeten rekenen op Bob Jungels en Patrick Konrad. Vooral die tweede is een geweldige knecht die altijd bereid is om zijn eigen kansen helemaal op te offeren voor die van jou. Meer ploeggenoten heb je eigenlijk niet nodig, aan Konrad heb je genoeg. Geweldige ploeg, Bora.
Trek-Segafredo heet tegenwoordig Lidl-Trek. Ze hebben een fantastisch nieuw tricotje, vooral de kampioenstruien zien er prachtig uit. En er rijden ook nog eens prachtige renners in rond. Wat te denken van Alex Kirsch, de kampioen van Luxemburg. Een van de langste renners van het peloton, en een van de beste. Met Alex Kirsch in je ploeg hoef je zelf niks meer te doen. Hij neemt je de hele dag mee op sleeptouw en na de koers stopt ie je ook nog in bed, een verhaaltje voorlezend. De baby van dienst is Giulio Ciccone, de Italiaan trekt als kopman naar de Tour. Ciccone is eigenlijk het hele jaar al heel goed in vorm, zo won hij in de Ronde van Catalonië nog een sprintje bergop van Roglic en Evenepoel. Recent won hij in de Dauphiné nog een etappe, hoewel hij in de Tour tot nu toe nog niets heeft laten zien ben ik er zeker van dat Ciccone de komende drie weken geweldig gaat presteren. Een man met ervaring die hem gaat steunen is Tony Gallopin. Gallopin heeft heel veel ervaring, echt onzettend veel ervaring. En die ervaring ga je wel nodig hebben tijdens de Tour. Zonder ervaring maak je alles voor het eerst mee en Tony zorgt ervoor dat ze bij de Lidl niet voor onaangename verrassingen komen te staan. Tony plukt het rotte fruit zo uit de bakjes, een onmisbare beschermengel voor de kopmannen. Want is Ciccone eigenlijk wel de kopman? Is Skjelmose eigenlijk niet de belangrijke man? Mattias Skjelmose is een renner waar je alleen maar van kunt houden. Als je als junior al betrapt wordt op het gebruik van doping en als je een andere renner naar de finish in elkaar mept dan ben je een hele grote. Veel wielrenners hebben niets te melden en hebben geen verhaal, deze jongen is een levende thriller. Een geweldenaar, met dit jaar ontzettend veel geweldige prestaties. Al het hele jaar op dreef, met als voorlopige hoogtepunten de eindzege in de Ronde van Zwitserland en de zege op het Deens kampioenschap. We gaan allemaal juichen voor Skjelmose, een renner waar de sport echt behoefte aan heeft. Het is zijn debuut in de Tour, maar de bomen groeien tot aan de hemel voor hem. Naast Skjelmose en Ciccone is er nog een derde klimmer mee, de sympathieke Juanpe Lopez. Bevriend met iedereen, altijd aan het babbelen, dit jaar nog niet ontzettend goed aan het klimmen. Dat maakt niet uit, Juanpe is vooral mee voor de sfeer en met hem in de buurt kan die sfeer niet beter zijn. Iedere ploeg heeft een Juanpe nodig, want dan heb je er nooit de pee in. Mads Pedersen is mee voor de sprints, en misschien wel weer voor een etappe vanuit de vlucht net als vorig jaar. In de Giro reeg hij de ereplaatsen aaneen en dat zal nu niet anders zijn. Quinn Simmons was in de buurt toen Mäder in het ravijn dook en dat moet geen pretje zijn voor die jongen. We gunnen hem een mooie Tour om de zinnen te verzetten. Hij is alvast Amerikaans kampioen geworden en dus mag hij in een bijzonder shirt zijn bijzondere kunsten gaan tonen aan der wereld. Ideale ploeggenoot Jasper Stuyven maakt de selectie rond, een gebalanceerde en zeer sterke ploeg van Trek.
We komen uit bij de manschappen van Julien Jurdie, filmster. Een van de absolute hoofdrolspelers van Tour de France: Unchained, de hitserie van Netflix. Julien Jurdie heeft op zijn rug tatoeages staan van alle overwinningen van AG2R, zoals jullie wel kunnen begrijpen staat dus zijn hele rug vol. AG2R is een ontzettend succesvolle ploeg en het is een zekerheid dat er nog veel meer successen gaan volgen. Zeker nu ze Greg Van Avermaet thuis hebben gelaten staan alle seinen op groen voor totale dominantie. Ben O'Connor gaat de wereld versteld doen staan. Vorig jaar viel zijn Tour heel erg tegen doordat hij letterlijk viel. Hij kon amper nog trappen, maar karaktermens Julien Jurdie hield hem in koers. Julien had renners wel eens wonderbaarlijk zien herstellen, dus moest Ben het nog maar een paar dagen aankijken. Dat wonderbaarlijke herstel kwam uiteraard niet, maar dit jaar draait alles wel weer op rolletjes. O'Connor werd derde in de Dauphiné, schrijf hem maar met een markeerstift op voor deze Tour. Voormalig mountainbiker Clement Berthet is een van de mannen die hem bergop moet gaan ondersteunen, een geweldige klimmer die we veelvuldig in beeld zullen zien rijden. In die categorie heeft AG2R ook nog Aurelien Paret-Peintre in de aanbieding. Een renner naar mijn hart, altijd in de aanval, nooit opgevend, een genot om naar te kijken. Met zijn typische aanvalsdrift won hij in de afgelopen Giro nog een etappe, hij komt nu naar de Tour om hetzelfde kunstje te flikken. Hij gaat echt niet voor die anonieme 15e plaats, natuurlijk niet, Paret-Peintre gaat voor alles of niets. Dus gaat hij voor een ritzege en voor het steunen van Ben, alles dus. Een man die ik met stip heb genoteerd voor de 16e rit is Felix Gall. Er doen wel meer goede tijdrijders mee aan deze Tour, maar niemand komt in de buurt van Felix. Bergop zijn er wel renners die hem kunnen kloppen, maar die tijdrit, nee, niemand gaat in de buurt komen. Een jongen om te volgen, van heel dichtbij. AG2R neemt ook Benoit Cosnefroy mee, een beetje een merkwaardige renner. Je hoort het hele jaar niets van hem, tot hij ineens drie weken op de toppen van zijn kunnen rondrijdt in de Tour. Het zal nu ook weer een heus spektakel worden, in de heuvels gaat er geen maat op staan. Stan Dewulf en Oliver Naesen zijn de Belgen van dienst. De mannen die zorgen voor de goede sfeer. Het is altijd lachen met Oli en Stan. En het is natuurlijk ook hard trappen met die twee, ze leggen menig renner op de pijnbank. Tijdens een trainingstochtje met recreanten, dan toch. Nans Peters maakt de ploeg rond, een onderschatte coureur. Beresterk, een parel.
Alpecin-Deceuninck brengt Mathieu van der Poel aan het vertrek. Een fenomeen. Won dit jaar Milaan-San Remo en Parijs-Roubaix, met twee monumenten op zak trekt hij nu naar de Tour. Daar gaat hij het waarschijnlijk wel beter doen dan vorig jaar, slechter kan ook niet. De eerste twee ritten zijn op het randje voor hem, denkt hij, dus dan zal hij wel winnen. Daarna gaat hij de sprint aantrekken voor Philipsen en dat wordt een belachelijk groot succes. Philipsen is dit jaar tot nu toe de beste sprinter van allemaal. In de Ronde van België kwam hij wel ten val en na die val werd hij een keer geklopt door Jakobsen en kende hij een offday op het Belgisch kampioenschap. Daardoor ontstaan er ineens toch weer lichte vraagtekens rond zijn naam, terwijl ik een paar weken geleden nog dacht dat hij met zijn ogen dicht iedere sprint ging winnen. Goed voor de koers dat er toch nog enige spanning overblijft, maar normaal gesproken moeten Philipsen en Alpecin de sprints alsnog domineren. Philipsen is op papier de beste sprinter en Alpecin heeft de beste trein. Mathieu van der Poel heeft dit jaar de sprint al een paar keer op een weergaloze manier aangetrokken voor Philipsen, die hoefde een paar keer alleen maar in de laatste 100 meter nog even drie trappen te doen. Mathieu werd dan weer in de positie gebracht om zo'n lead-out uit te voeren door renners als Sinkeldam en Rickaert. Ramon Sinkeldam is een bezorgde burger, en daar is natuurlijk niets mis mee. Ook het peloton heeft behoefte aan een type Brian Roy, we hebben meer diversiteit nodig en Sinkeldam zorgt ervoor dat onze ogen geopend blijven. Na jarenlang dienst gedaan te hebben als sprintaantrekker van Demare is hij bij Alpecin een klein beetje in de rangorde gezakt, hij komt eerder aan de beurt. Alsnog een onmisbare schakel, net als Rickaert. Dat is oprecht een van de slimste renners van het peloton, iemand met een onverslaanbare timing. Altijd op het juiste moment in het juiste gaatje duiken, dat is de kracht van Rickaert. Al is hij wel lang geblesseerd geweest en is hij sinds zijn terugkeer in het peloton nog niet helemaal de oude, toch staat hij samen met Van Poppel op eenzame hoogte als we doctoraten in de hogere sprintkunde gaan uitdelen. Bij Alpecin zien we verder Quinten Hermans, die zijn ding mag doen in de heuvelritten. Paar keer in de aanval en dan misschien wel dicht in de buurt van de zege komen, ondanks een gebrek aan resultaten dit jaar is Hermans iemand met zoveel potentie dat ie er ook zomaar weer kan staan. Soren Kragh Andersen is nog zo'n renner. Als het draait bij Soren heeft de rest van het peloton een probleem. Silvan Dillier en Michael Gogl zijn geweldige knechten, die moge vele kilometers op kop gaan rijden. Ware het niet dat Alpecin nooit op kop rijdt, maar dat is de boerenslimheid van de Roodhooftjes. Alpecin, prachtige ploeg vol fenomenen.
Over fenomenen gesproken, we komen uit bij Intermarche-Circus-Wanty en daar is iedereens favoriete renner de kopman. Biniam Girmay maakt zijn Tourdebuut en we hopen allemaal vurig dat hij meteen een rit gaat winnen. We hebben hem vorig jaar Gent-Wevelgem zien winnen en we hebben hem Van der Poel zien kloppen in de Giro. Daarna hebben we ook gezien dat zijn voorjaar dit jaar net iets minder was. Bini houdt niet zo van de regen en het regende de hele tijd, dat was een mismatch. In de Ronde van Vlaanderen was het wel droog, maar toen ging hij weer hard onderuit. Hij herstelde in Eritrea en terug in Europa won hij in de Ronde van Zwitserland een sprint. Hij droogde Wout van Aert af en dus mogen we wel stellen dat Bini in vorm is. Hij is de vierde Eritreeër die deelneemt aan de Tour, de eerste die daadwerkelijk kans heeft om een rit te winnen. WE hopen allemaal dat het Europese bastion dat het wielrennen is geslecht gaat worden door Bini. Een eerste ritzege voor een donkere Afrikaan, ja graag. De tweede kopman van Intermarche is toevallig ook een Afrikaan, de altijd aanvallend koersende Louis Meintjes komt naar de Tour voor een goed klassement. Vorig jaar werd hij 7e en hij mag hopen die prestatie te evenaren. Op sommige dagen zal hij tijd verliezen, waarna hij de volgende dag in de aanval gaat om weer wat tijd terug te pakken. Louis bivakkeert niet meer de hele ronde in het laatste wiel, het is een renner geworden die initiatief neemt en daarom juichen wij hem toe. In de sprints gaat Bini ondersteund worden door de ervaren hardrijder Adrien Petit, de veelzijdige Dion Smith en natuurlijk ONZE Mike Teunissen. Mike reed ooit een paar dagen in het geel, nu gaat hij Bini richting het groen proberen te loodsen. Ik kan niet wachten. Perfecte teamplayers als Lilian Calmejane, Rui Costa en Georg Zimmermann zullen Louis Meintjes dan weer bijstaan. Het is bijna ontroerend om te zien dat Intermarche zo'n ploeg bij elkaar heeft weten te verzamelen waar alle neuzen dezelfde kant op zullen staan. ALlemaal renners die zich weg willen cijferen voor een ander, iemand als Rui Costa is toch wel het toonbeeld dat het wielrennen een absolute teamsport is. Georg Zimmermann heeft zijn hele leven lang nog nooit aan zichzelf gedacht, daar zou je eigenlijk een case study van moeten maken. Heel bijzonder. Intermarche, hechte ploeg. De officiële lezing is dat Meintjes nerveus wordt van knechten om zich heen en dat het daarom ieder voor zich is, ik vind het een goed verhaal. Stel je voor dat Bini een sprintje wint, of ergens in een heuvelrit uitpakt, bohhhh. Dan veranderen ze bij Intermarche gewoon het wielrennen. Pioniers, wat een belangrijke ploeg. Intermarche heeft nog nooit een rit gewonnen in de Tour, dat gaan we de komende weken zien veranderen.
Je hebt geweldige ploegen, en dan heb je Cofidis. Het doet altijd heel veel deugd om naar een ploeg als Cofidis te kijken. Een heel bescheiden, piepklein budget. En daarmee boksen ze altijd boven hun eigen gewichtsklasse. Heel veel ploegen zouden nog iets kunnen leren van Cofidis. Renners die bij Cofidis vertrekken gaan ook nooit beter presteren, het is echt een voorbeeldploeg. Ze doen er alles perfect, professioneler bestaat niet. Een Guillaume Martin zou bij andere ploegen niet eens de finish halen, bij Cofidis weten ze alles uit hem te persen. Een zesde plaats in de Dauphiné, dat is eigenlijk helemaal niet zijn niveau. Maar met de uitstekende begeleiding van de ploeg en een beetje bakpoeder bokst hij het toch maar mooi voor elkaar. Guillaume Martin gaat dit jaar weer op zijn eigen manier bij de eerste tien van de Tour eindigen. Hij gaat net zolang volgen tot hij gruwelijk wordt gelost en dan gaat hij niet lang daarna in de aanval om weer tijd terug te pakken. Hetzelfde als Meintjes. Blijkbaar werkt het, want ze eindigen altijd in de top 10. Bryan Coquard is mee voor de sprints, een gevaarlijke klant. Dit jaar boekte hij voor het eerst een zege in de World Tour, de ban is gebroken en hij komt nu ook de Toursprints domineren, 100%. Simon Geschke is ook van de partij, hij toont vooral aan de wereld dat je als man je baard dient te laten staan. Of je er harder door gaat fietsen weet ik niet, maar hij won wel ooit een rit in de Tour. Die prestatie kan hij altijd nog een keer herhalen, want Geschke heeft soms van die dagen dat alles lukt. Als hij nu weer een van die dagen heeft kan hij zomaar een heuvelrit winnen. Mijn Baskenalarm gaat af voor Ion Izagirre. Ik heb helaas wel meteen slecht nieuws: Ion Izagirre gaat dit jaar geen rit winnen. De theorie is onweerlegbaar. In de Giro van 2012 won Ion een rit, daarna won hij een rit in de Tour van 2016 en pakte hij een zege in de Vuelta van 2020. Volgend jaar gaat hij wel een etappe winnen in een grote ronde, maar dit jaar dus niet. Ion is een formidabele coureur, maar boekt volgend jaar pas weer zijn volgende grote zege. Over formidabele coureurs gesproken, Victor Lafay. Een geweldenaar. Gaat er een heuvel- of bergrit naar de vluchters dan moeten we deze jongen volgen. Ook al heeft Cofidis al 20 jaar geen rit meer gewonnen in de Tour, die ritzege komt iedere keer weer een stukje dichterbij. Vooral als je kleppers als Lafay meeneemt, of een groot talent als Axel Zingle. Klein van postuur, groots van daden. Een rappe man, die over een heuvel komt. Schrijf hem maar meteen op voor het eerste weekend. Anthony Perez doet ook mee. Daar zou ik je heel veel over willen vertellen, maar Cedric Vasseur heeft me al de woorden uit de mond gehaald: “Anthony is in de eerste plaats een winnaar, die in staat is om grote wedstrijden te winnen. Dat liet hij dit jaar nog zien met een uitzonderlijke prestatie in de Faun Drôme Classic. Anthony kan zich echter ook dienstbaar opstellen voor zijn ploeggenoten. Hij is op 32-jarige leeftijd een erg volwassen coureur, maar hij blijft zich nog verder ontwikkelen. Door zijn glimlach en levenslust is hij een motivator in de groep.” Een standbeeld voor Anthony, u leest het. Alexis Renard is de achtste man, een snelle man. Ik vermoed dat hij vooral voor Coquard en Zingle mag werken, maar als hij losgelaten wordt kan hij zelf ook zomaar de hoofdvogel afschieten. Een vos verliest nooit zijn streken. Cofidis, een iconische ploeg.
De volgende ploeg is Movistar. Dat is echt iets geweldigs. Enric Mas, de belichaming van de Spaanse passie, is de kopman. Als je Mas ziet fietsen krijg je als klein kind zin om zelf die sport ook te gaan beoefenen. Met een kopman als Enric Mas krijg je de Spaanse jeugd en in het verlengde daarvan alle jeugd wel aan het fietsen. Tijdens de afgelopen Dauphine was Mas wel minder sterk, maar dat lag aan het feit dat hij last had van dysenterie. Verlost van die problemen is hij nu klaar om te shinen. Hij gaat Pogacar en Vingegaard bestoken met de ene na de andere aanval, onderweg onze harten veroverend. Ik kijk enorm uit naar de bijdrage aan de populariteit van de sport die Enric de komende weken gaat leveren. Een renner die de sport naar een hoger niveau tilt. Mas gaat geholpen worden door Ruben Guerreiro, een van de slimste en rustigste renners van het peloton. Nooit op een uitspatting te betrappen, Ruben. Doet altijd geruisloos zijn werk en boekt af en toe zelf een mooi resultaat. Wellicht dat Mas hem de vrijheid geeft om zo nu en dan in de aanval te gaan, dat zou je zo'n loyale jongen wel gunnen. Mijn Baskenalarm gaat af, want we komen uit bij Alex Aranburu. Alex is in vorm, hij reed heel sterk rond in Zwitserland en op het Spaanse kampioenschap kon hij bergop het wiel houden van Juan Ayuso. Alex is klaar voor de eerste twee ritten in zijn Baskenland. Ik verwacht er wel het een en ander van. Wat ie daarna gaat doen weet ik nog niet, maar die eerste twee dagen gaat ie een showtje opvoeren. Gorka Izagirre is ook aanwezig, het broederpaar Izagirre is compleet. Gorka heeft jarenlang zelf mooie resultaten geboekt, maar hij is nu definitief knecht geworden. Een hele goede knecht. Tijdens deze eerste rit zal hij Aranburu helpen, daarna zal hij vooral heel belangrijk zijn voor Mas. Een stille kracht waar zo'n ploeg helemaal op draait. De volgend jaar naar Jumbo vertrekkende Matteo Jorgenson is een andere kopman. Al is de officiële lezing dat hij vooral de Tour rijdt in dienst van Mas. Jorgensen is een van de revelaties van dit seizoen, hij was tot aan de Ronde van Romandië in iedere koers fenomenaal aan het rijden. Heel sterk in het Vlaamse voorjaar en tussendoor hoge ogen gooiend in Parijs-Nice en Romandië. Veelzijdig, op ieder gebied ijzersterk. In de Dauphiné was hij dan weer rotslecht, maar dat had te maken met een paar valpartijen. Een plaats op het eindpodium is het allerbelangrijkste doel van het team. Zolang Mas er goed voorstaat zal Jorgenson hem moeten helpen en er wordt verwacht dat hij het langste bij Enric kan blijven. Geen gekke verwachting. Gregor Mühlberger doet ook mee, de nieuwe Oostenrijks kampioen. Mühlberger heeft vooral het geluk dat hij bij de ploeg naar binnen is gebracht door Patxi Vila, die hem nog kende van zijn tijd bij Bora. Oei, sluipt er bijna een cynische lezing in de voorbeschouwing. Nee, Mühlberger is gewoon een geweldige renner, dat liet hij onder meer zien op dat Oostenrijkse kampioenschap. Nelson Oliveira is dan weer een eeuwige knecht, een man die altijd een bepaald basisniveau haalt en altijd zonder vragen te stellen klaar staat voor de kopmannen. Aan die jongen heb je echt iets. Antonio Pedrero is dan weer wat meer een vraagteken. Op een goede dag hoort Pedrero bij de beste klimmers van het peloton, helaas heeft hij ook wel eens een slechte dag. Met zo'n wonderdag blijft hij misschien wel langer bij Mas dan Jorgenson, Pedrero blijft een onverklaarbaar natuurverschijnsel. Al bij al wel een ontzettend potente en competente ploeg, Movistar.
team dsm firmenich is een ploeg die draait rond kopman romain bardet dat is de klimmer van de ploeg hij is goed in vorm zoals je kon zien aan zijn vijfde plaats in de ronde van zwitserland als hij niet ziek wordt en op de fiets blijft zitten kan hij ook zomaar vijfde worden in de tour en dat zou een groot succes zijn voor dsm firmenich john degenkolb doet ook mee dat is een ervaren renner die vooral welsford bij zal moeten staan tijdens de sprints john reed dit jaar geweldig in parijs roubaix dus hij beschikt nog steeds over heel veel kwaliteit het komt er alleen net wat minder uit van matthew dinham heeft nog nooit iemand gehoord je zou kunnen denken dat hij een prijsvraag heeft gewonnen maar bij dsm zijn ze natuurlijk niet gek die hebben zijn waardes gezien en die zullen astronomisch hoog zijn dinham gaat ons allemaal verrassen een nieuw australisch fenomeen alex edmondson is nog een jongen uit australie hij mag vooral zijn landgenoot welsford gaan helpen en dat kan hij goed want edmondson is natuurlijk de perfecte knecht nils eekhoff is een snelle jongen die waarschijnlijk ook vooral plaats zal nemen in de trein van welsford ze zetten alles op die australische sprinter die van de baan komt er wordt gezegd dat hij een van de snelste renner van het peloton is al heeft hij dat nog niet enorm vaak kunnen zien we hebben straffe stoten van welsford gezien maar we hebben hem ook regelmatig niet gezien bardet krijgt minder steun opvallend genoeg hij zal moeten rekenen op chris hamilton en hoewel dat natuurlijk een geweldige renner is kan hij het ook niet alleen misschien dat kevin vermaerke ook nog een duit in het zakje kan doen die was heel sterk in de ronde van zwitserland waar hij 27e werd wat voor zijn doen een buitengewoon sterke prestatie is dsm zet dus vooral alles op welsford en bardet mag het grotendeels zelf gaan uitzoeken maar met cooperation kom je een heel eind dus ik verwacht heel veel van dsm ploeg met een idee ploeg met een identiteit en ploeg zonder hoofdletters en leestekens maar die zijn toch overrated
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Bij Isreal-Premier Tech is Michael Woods de kopman, de Canadees die zijn fiets als geen ander beheerst is de afgelopen tijd goed in vorm. Hij werd tweede op de Mont Ventoux en won daarna de Route d'Occitanie, hij is dus klaar om een goed klassement neer te zetten in de Tour. Zijn landgenoot Guillaume Boivin is ook van de partij, een ontzettend sterke coureur. De derde Canadees is Hugo Houle, Hugo won vorig jaar nog een rit en niemand zou vreemd opkijken als hij dat kunstje herhaalt. Hugo is een fantastische renner. Net als Simon Clarke, die vorig jaar ook al een rit won. Wat een geweldige Tour was dat voor Israel! Een ploeg die je natuurlijk al het succes gunt. Een sympathieke rijke eigenaar die een enorm sympathiek land in het zonnetje zet, het wielrennen heeft wel ontzettend veel geluk met al die mooie sponsoren en weldoeners. De ploeg bestaat verder uit Nick Schultz, die vorig jaar namens een andere ploeg ook dicht in de buurt van een ritzege kwam. Nu hij voor Israel rijdt zal het dit jaar vast wel lukken. Krists Neilands blijft een van de leukste renners om te volgen, je weet nooit welke Krists je krijgt. Hij kan drie weken onzichtbaar zijn, maar hij kan ook zomaar ineens als eerste bovenkomen op een berg. Goed, de kans op het eerste is wel groter, maar toch, ook Krists mogen we niet onderschatten. Corbin Strong is de sprinter van de ploeg, een man om ook rekening mee te houden. Niet eens voor de echt volledig vlakke sprints, Corbin heeft liever dat het terrein onderweg iets lastiger is. Veel ritten naar zijn gading zijn er niet direct, maar zo'n rit als die in Limoges bijvoorbeeld, nou, schrijf Corbin dan maar op. De laatste renner van Israel is de waanzinnig sympathieke, olijke, amicale goedzak Dylan Teuns. Arme Dylan werd vorig jaar gedemoniseerd door Interpol. Stonden ze ineens bij hem op de stoep om zijn huis te doorzoeken. Laster, smaad en meer van dat soort zaken. Dylan zat een tijdje in zak en as en kwam geen poot meer vooruit, maar de goedzak heeft het vertrouwen in de mensheid en in zichzelf herwonnen en hij begint weer beter te fietsen. Na een weggegooid jaar werd hij ineens negende in de Ronde van Zwitserland. Hij won al twee ritten in de Tour, met zijn stijgende vorm komt die derde ritzege er nu ook aan! U leest het goed, Israel gaat de Tour volledig koloniseren. Van Bilbao tot Parijs zullen er overal illegale nederzettingen worden gebouwd door de acht kanjers van de ploeg.
Van Israël gaan we naar Saoedi-Arabië, we zijn aangekomen bij Team Jayco-Alula. Een combinatie van Australië en Saoedi-Arabië, alsof je gummibeertjes en perziksnoepjes bij elkaar in de trommel gooit. Een verrukkelijke combinatie. Het is iets geweldigs. Simon Yates is het uithangbord, van hem wordt verwacht dat hij hoge ogen gaat gooien in het klassement. Ik verwacht er heel veel van. Simon Yates gaat net als tweelingbroer altijd in de aanval. Het zou mooi zijn als ze deze Tour iedere keer samen in de aanval gaan. Ze hebben het in zich. Ze zijn op de wereld gezet om ons te entertainen, dat merk je tijdens ieder interview weer. Die twee spraakwatervallen stoppen nooit met praten, ze tappen de ene na de andere mop, de ene ludieke opmerking na de andere komt voorbij. En dan die strijdlust op de fiets, ik kan eindeloos naar de familie Yates blijven kijken. Simon stapte ziek af in de Ronde van Romandië en daarna reed hij geen koers meer. Hij bleef al die tijd op hoogte en daarom is het een beetje de vraag hoe het met zijn vorm gesteld is. Zelf doet hij er wat schimmig over. Hij wil niet hardop zeggen dat hij voor het klassement gaat, misschien gaat hij wel alleen maar voor ritten. Die Simon toch weer he, ons zo in de spanning laten zitten! Gelukkig scoorde hij dan wel weer punten door de Basken te paaien. 'Ik geniet altijd van het koersen in het Baskenland, de fans zijn geweldig. Ze houden echt van de sport en dat is heel mooi om te zien.’ Fantastisch! Als we het over fans van het Baskenland hebben komen we uit bij Lawson Craddock. De Amerikaan stal de show tijdens de ploegenpresentatie. Hij was helemaal in zijn element en nadat Simon Yates klaar was met het strooien van spannende oneliners greep Lawson de microfoon en gooide hij er een onvervalste irrintzi uit. De typisch Baskische kreet, in dit geval een vreugdekreet. Geleerd van Juanma Garate, zei Craddock achteraf bij EITB. Dat was zijn ploegleider bij EF en Juanma probeert dus zijn renners duidelijk te maken hoe fantastisch het Baskenland is. Die missie is behoorlijk goed geslaagd, in ieder geval bij Craddock. De kans bestaat dat Craddock met zijn irrintzi al heeft gepiekt, maar hij kan ook zomaar een keer in de goede vlucht belanden. Luke Durbridge is dan weer vooral van de partij om Dylan Groenewegen te ondersteunen. Turbo Durbo is een luxeknecht, eentje waar Groenewegen heel blij mee mag zijn. Groenewegen trekt dan weer met vertrouwen naar de Tour, hij won twee ritten in de Ronde van Slovenië en daar was de concurrentie niet mals. Toch maar mooi Bauhaus en Moschetti op hun plek gezet, we kunnen er wel zeker van zijn dat Groenewegen, die altijd perfect positie weet te kiezen, deze Tour weer zijn ritje gaat meepakken. Degene die de sprint voor hem aantrekt is Luka Mezgec, een van de beste renners op dat gebied. Ook een renner die veel meer kan dan alleen het aantrekken van de sprint, op het Sloveense kampioenschap kon hij nog lang Pogacar volgen. Een fenomeen, een ontzettend ondergewaardeerde coureur. Net als Elmar Reinders, dat is echt een fantastische renner. Het is onbegrijpelijk dat hij niet eerder is opgepikt door een grote ploeg en dat hij nu pas zijn eerste Tour gaat rijden op 31-jarige leeftijd. Altijd onterecht over het hoofd gezien, ONZE Elmar. Vergeet ik bijna Christopher Juul Jensen, die we gewoon Chris Juul mogen noemen. Geweldige renner, echt een topknecht. Een prachtige ploeg van Jayco-Alula, met op ieder terrein een zwaargewicht. Ho, wacht, ik vergeet Chris Harper. Fantastische klimmer, daar gaat Simon Yates veel plezier aan beleven.
Bij Arkea-Samsic is Warren Barguil de kopman, Warren reed dit jaar al de Giro en daar was hij heel aanvallend aan het koersen. Zonder veel succes, maar goed, het kan ook niet altijd feest zijn. Als hij in de Tour net zo aanvallend gaat koersen valt het kwartje vast een keer zijn kant op. Naast Barguil is Clement Champoussin de andere kopman in de bergen, we schrijven hem op voor een prachtig Frans aanklampklassement, een 18e plaats zou tot de mogelijkheden moeten behoren en daar zou Clement heel trots op mogen zijn. Met Jenthe Biermans hebben ze een slimme renner meegenomen die dit jaar al behoorlijk wat mooie dingen heeft laten zien. Op een goede dag is Jenthe best rap, wellicht kan hij die snelle benen zo nu en dan tonen. Het kan ook zo zijn dat ze gaan sprinten met Luca Mozzato, een jongen van eindeloos veel ereplaatsen. Winnen is moeilijk, tot nu toe onmogelijk zelfs, maar hij is er altijd bij. En dan hebben we nog Matis Louvel, nog zo'n snelle man. Ook een jongen van heel veel ereplaatsen, maar hij weet ook wel eens daadwerkelijk te winnen. Ze kunnen bij Arkea op drie raspaarden gokken, een ongekende luxe. Anthony Delaplace gaat dan weer mee om ons te vermaken in de overgangsetappes. De aanvalslustige Fransoos zal in menig vlucht plaatsnemen en dat soort jongens heb je ook nodig. Simon Guglielmi ken ik niet, maar ze zullen hem toch niet zonder reden geselecteerd hebben? Ik neem aan dat hij heel goed is, anders zou hij niet meedoen. En dan is er nog Laurent Pichon, een ervaren kracht. De wegkapitein van dienst. Een prachtig uitgebalanceerde ploeg, vol verdienstelijke coureurs. Arkea mogen we toch wel omschrijven als het neusje van de zalm. Ze gaan de koers kleuren, dat kan niet missen.
Bij Lotto-Dstny is Caleb Ewan de kopman. Een van de beste sprinters van het peloton, een van de leukste sprinters ook om in actie te zien. Normaal zijn sprinters niet zo leuk om naar te kijken, maar Ewan is een ander type sprinter. Hij is iemand die altijd initiatief neemt, iemand die vroeg aan durft te gaan. Een lange sprint, daar draait hij z'n handen niet voor om. Het is ook een sympathieke sprinter, als het een keertje niet lukt betrekt hij het altijd op zichzelf en neemt hij zijn ploeggenoten in bescherming. Hij zou, om maar een voorbeeld te noemen, nooit beweren dat zijn loods een fout maakte door op 500 meter van de finish aan te gaan, terwijl diegene in de praktijk op 250 meter van de finish aanging. Nee, zulke fratsen haalt Caleb niet uit. Een geweldige jongen om mee samen te werken, lijkt me. Hij geeft ook nooit op en blijft altijd doortrappen tot de meet, je weet immers maar nooit. De benen stilhouden als je niet in winnende positie zit, nee, die mentaliteit heeft hij niet. Naar eigen zeggen is hij op het juiste moment in topvorm, we kunnen er dus donder op zeggen dat hij alle massasprints van deze Tour gaat winnen. Hij heeft een aantal geweldige knehcten tot zijn beschikking, waaronder Jasper De Buyst. Zijn vaste lead-out, een van de beste van het peloton. Een slimmerik, eentje die ook altijd het juiste gaatje op het juiste moment ziet. Met Jacopo Guarnieri is er een brok ervaring meegenomen. Goed, de benen kunnen vaak niet meer uitvoeren wat het hoofd wil, maar wat er allemaal in dat hoofd zit is onovertroffen. Hij is op z'n minst grappig op twitter, dan ben je al verder dan de helft van het peloton. Maxim Van Gils is mee voor de bergritten, waar hij met zijn totaal niet studentikoze kapsel de wereld versteld kan doen laten staan. Victor Campenaerts is Victor Campenaerts, een fenomeen. Frederik Frison is er ook bij, een verbeterde uitgave van Tim Declercq. Je hebt een tractor, en je hebt zo'n tractor die een hele vrachtwagen vooruit kan slepen. Tim Declercq spuit pesticiden op z'n akker, Frederik Frison is wereldkampioen tractor pulling. Pascal Eenkhoorn doet ook mee, de voormalig Nederlands kampioen zal op enkele dagen plaatsnemen in de trein van Ewan, neem ik aan, op andere dagen zal hij dan weer voor zichelf mogen rijden. Met wat geluk kan ie dan zomaar een rit winnen. Florian Vermeersch gaat dat tussen de raadsvergaderingen door ook proberen, goed om te zien dat er renners politiek betrokken zijn. Vermeersch mag ongetwijfeld ook Ewan gaan helpen, en misschien nog een dagje voor zichzelf uitzoeken. Een werkelijk ongekend sterke ploeg van Lotto Dstny. Het zijn acht renners waarvan je denkt: goh, zouden ze me maar een DM sturen met daarin een foto van een ontbloof bovenlijf.
Nog drie ploegen te gaan. De volgende ploeg is ook echt weer fantastisch, ik stel jullie graag voor aan Astana Qazaqstan Team en hun prachtige nieuwe shirtje. De kopman is Mark Cavendish. De altijd stabiele en evenwichtige Cavendish is op zoek naar een record. Als hij deze Tour één rit wint verbreekt hij het record van Eddy Merckx. Nu delen ze het record qua aantal ritzeges, maar Cavendish kan Merckx dus achter zich laten. Al is hij daar naar eigen zeggen helemaal niet mee bezig, hij komt gewoon naar de Tour om lekker te fietsen. Malle Mark, wat een mediafenomeen is het ook. Het hele peloton gunt hem die 35e zege in wat zijn laatste Tour gaat zijn, wie zijn wij dan om het hem niet te gunnen? Cavendish krijgt geen volledige trein tot zijn beschikking, maar hij zal in ieder geval kunnen rekenen op de hulp van Cees Bol. Cees is in vorm, eigenlijk gewoon bezig aan een goed jaar. Aan hem heeft Cav eigenlijk ook wel genoeg. Goed, je kunt als Philipsen een hele ploeg tot je beschikking hebben, maar eigenlijk is dat onzin als je het ook alleen met Bol kunt rooien. Eventueel doet de sympathieke Gianni Moscon ook nog een duit in het zakje. Een renner van onbesproken gedrag die al een tijdje onder zijn niveau aan het fietsen is, je gunt hem de ommekeer. Yevgeniy Fedorov (FJODOROV!!!) is een hardrijder die wellicht ook iets kan betekenen voor Cav. En anders heeft ie altijd nog Luis Leon Sanchez achter de hand, dat werkte in de Giro ook. Luis Leon is niet kapot te krijgen, er zitten in dat Murcia bijzondere dingen in het water. Op je 39e doodleuk twee grote rondes achter elkaar afwerken, hoppa. In de vlakke ritten staat hij Cavendish bij, bergop moeten we bij Astana vooral naar Harold Tejada kijken. Harrie is plotseling in vorm, hij werd tiende in de Ronde van Zwitserland en klom daar met de besten. Hij ligt perfect op schema voor een 20e plaats in de Tour en dat zou geweldig zijn voor Harrie. Met David De la Cruz doet er een andere klimmer mee, toch een jongen met een stevige staat van dienst. En dan houden we Alexey Lutsenko over, opnieuw de kampioen van Kazachstan. Als het draait is Lutsenko een hele vervelende renner om tegen te rijden, en het begint nu net te draaien. Een ontzettend interessante ploeg, Astana. Op zoek naar dat record, ik kijk reikhalzend uit naar hun prestaties.
De voorlaatste ploeg is Uno-X, echt een ontzettende kutploeg. Voor de gelegenheid hebben ze hun tenue aangepast en ze zijn nu allemaal Spaans kampioen. Weg ermee, oprotten. Echt een enorm overschatte kloteploeg, met een walgelijke sponsor ook nog eens. Uno-X, dan denk je aan knakworsten, maar nee, het zijn tankstations. En dan de man achter de ploeg, de heer Kulset. Alle vier zijn zoons heeft hij naar binnen gebracht bij de ploeg, meer nepotisme bestaat niet. Ik vind het onbegrijpelijk dat Uno-X is uitgenodigd, ze horen hier niet thuis. Ga maar lekker in Denemarken en Noorwegen rondjes fietsen, dan hebben wij er verder geen last van. Komen ze aanzetten met Alexander Kristoff als kopman, pff, die is al lang voorbij zijn piek. Dat wordt niets. Jonas Abrahamsen, Jonas fucking Abrahamsen. Die woog 60 kilo, nu weegt hij 80 (!) kilo. Een wielrenner die 20 kilo aankomt, dat kan toch niet? Wat zijn dit voor gekke figuren? Wat doen ze hier? Kunnen ze nog weg? Wat dacht je van Anthon Charmig, een klimmer die niet kan klimmen. En dan heet ie ook nog Anthon, waar komt die h nou weer vandaan? Z'n hoofd is er helemaal scheef van gaan staan. Kom je daarna uit bij Tobias Halland Johannessen, een jongen van 23 met chronische knieproblemen. Moet je vooral de Tour gaan rijden ja, met je kunstknie. Varkenskop Rasmus Tiller, dat is leuk hoor, maar niet hier. Torstein Traeen die teelbalkanker heeft gehad en nu de pannen van het dak fietst, trap er niet in AG2R. Een herrijzenis à la Armstrong, ver van wegblijven. Sowieso is dat Uno-X het Bodo Glimt van het wielrennen. Al die renners presteren alleen daar, zet ze bij een andere ploeg neer en ze kunnen er niets meer van. Soren Waerenskjold, die is wel goed toch? Kan wel wezen, maar het blijft een fjordenneuker. Opgerot. Jonas Gregaard haalt het eind van de eerste week niet. Kutploeg. Hier had natuurlijk Euskaltel-Euskadi moeten rijden. Dan hadden ze wel een paar jaar geleden al Jorge Azanza op straat moeten zetten en betere renners moeten halen, maar alsnog. Ik zat niet op Uno-X te wachten, ik zit er niet op te wachten en ik ga er ook nooit op zitten te wachten. Een ploeg vol Noren en Denen is als een koelkast vol alcoholvrij bier. Misschien smaakt het niet eens verkeerd, maar aan het eind van de dag ben je wel nog steeds nuchter en dat is uiteraard niet de bedoeling.
We sluiten af met TotalEnergies, een geweldige ploeg. Sympathieke sponsor ook, we tanken natuurlijk allemaal graag bij Total. En we tanken ook graag een biertje in de kroeg met Peter Sagan. Tijdens de ploegenpresentatie werd hij nog een rolmodel genoemd en dat klopt natuurlijk volledig. Sagan is een voorbeeld voor velen. Een beetje zuipen, wat is daar nou mis mee? Ja, je mag geen voertuigen meer besturen als je dronken bent, maar heb je hem ooit op de fiets gezien? Ik heb liever een dronken Sagan om me heen dan een nuchtere Kelderman. Ze moeten gewoon niet zo flauw doen en die jongen z'n drankje gunnen. En kom op, je moet af en toe toch ook gewoon een politieagent op z'n bek kunnen timmeren? Vragen ze gewoon om, met hun uniform. En eerlijk is eerlijk, als je zelf een valpartij veroorzaakt is het toch ook gewoon normaal om degene die dankzij jou valt de huid vol te schelden? Die gozer had ook gewoon uit je buurt kunnen blijven, weet je wel. Sagan stopt aan het eind van dit jaar met fietsen op de weg en we gaan hem ontzettend missen. Een kleurrijk figuur, altijd goed voor een paar malle fratsen. We gunnen hem een ritzege, een groene trui en vooral een hoop drank. Zijn vaste vriend Daniel Oss is ook weer van de partij, een geweldig duo. Edvald Boasson Hagen is een andere snelle man in de ploeg. Het is niet meer wat het geweest is, maar het blijft natuurlijk een jongen met een palmares om voor te klappen. Mathieu Burgaudeau blijft een mini-Alaphilippe, een vermakelijke coureur. En we hebben natuurlijk Steff Cras, een renner die we op de voet gaan volgen. Een topklimmer, die in iedere koers 15e weet te eindigen in het klassement. Dan kun je wat. Valentin Ferron won dit jaar Parijs-Camembert en dan kun je dus ook gewoon in de Tour winnen. Meesterdaler Pierre Latour schrijf ik op voor de rit in Morzine en de laatste renner die ik behandel is Anthony Turgis. Een geweldige renner. Total, maak daar maar gerust Totaal van.
Nu alle 176 deelnemers aan bod zijn gekomen is het tijd om het enigszins lange verhaal af te sluiten. Er rest mij alleen nog de voorspelling, de rubriek waar iedereen al 40.000 woorden reikhalzend naar aan het uitkijken is. Ik voorspel dat het een leuke rit gaat worden. Het is de zwaarste eerste rit van een grote ronde ooit, alleen al op basis daarvan moet het leuk worden. Maar we rijden ook nog eens dwars door het mooiste stukje van de planeet, waar de beste fans van de planeet zich hebben verzameld om de renners aan te moedigen. Het gaat een geweldig schouwspel worden, vanwege de natuur, vanwege de koers, vanwege het publiek, vanwege alles eigenlijk. Hoe de rit precies gaat verlopen, dat is dan weer de vraag. Het is de eerste rit, dus zullen er genoeg ploegen zijn die willen controleren met het oog op de eerste gele trui. De kans dat de vluchters deze rit winnen lijkt me verwaarloosbaar. Het gaat een redelijk nerveuze rit worden, omdat de klassementsrenners graag vooraan willen zitten op de beklimmingen en tijdens de afdalingen. Het is zo'n beetje de veiligste route ooit, zeker voor Baskische begrippen, maar de Tour is een gekkenhuis en dus zullen ze als een stel debielen naar bepaalde punten toe gaan sprinten. Het is haast onvermijdelijk dat we daardoor een aantal valpartijen gaan zien. We kunnen uren lullen over veiligheid, maar als een type Julien Jurdie in je oor loopt te toeteren dat je over een kilometer vooraan moet zitten en al zijn collega's roepen hetzelfde, nouja, dan houdt het al snel op. In ieder geval, door de weersvoorspellingen verwacht ik dat de koers lang gesloten gaat blijven. Als we te maken hebben met tegenwind op de Vivero en tegenwind tijdens het vlakke stuk richting de voet van Pike Bidea heeft het weinig zin om heel vroeg aan te vallen. Je kunt het proberen, maar dan ben je kansloos tegenover het peloton. Als dat het geval is gaan we een laag tempo zien op de Vivero, wat goed is voor de mindere klimmers. Als we pas echt koers gaan zien op de Pike Bidea is dat goed nieuws voor iemand als Mathieu van der Poel. Als ze de hele dag koers gaan maken gaat hij er op de Vivero al af. Als ze zich inhouden en hij zich een beetje kan sparen maakt hij kans om met de besten over de top te komen. Het zal volledig afhangen van de ambities van enkele renners, en ik kan natuurlijk moeilijk in hun hoofd kijken. Kijkend naar Circuito de Getxo van vorig jaar denk ik dat Pogacar en Vingegaard hier probleemloos iedereen kunnen lossen. Jumbo reed vorig jaar in Calais ook het hele peloton op een hoop en dat klimmetje stelde veel minder voor. Als de renners willen wordt het op Pike Bidea een gevecht van man tegen man. De afdaling richting Bilbao daarna is doodsimpel, je moet alleen wel nog even die laatste kilometer aan 5% overleven. Die kilometer vind ik ongunstig voor de kansen van de vluchters, als er daarachter groepjes samenkomen met een paar knechten erbij kun je het gat nog proberen te dichten. Vooral door de tegenwind op de Vivero en het stukje in de vallei daarna neig ik naar een sprint van een stevig uitgedunde groep. Maar we zijn in het Baskenland, mijn Baskenland. En daar word ik altijd heel dromerig van. Ik heb al een aantal scenario's door mijn hoofd zien flitsen en met die scenario's gaan we de boel afronden.
1. Aranburu. Deze hele rit wordt één groot Baskisch orgasme. Dit orgasme zou evenwel pas echt helemaal compleet zijn als er een Bask wint. Aranburu geeft mij het gevoel dat hij volledig heeft toegewerkt naar deze rit. Ineens goed klimmen in Zwitserland en op het NK Ayuso kunnen volgen, dat zijn voor mij voldoende signalen dat hij snode plannen heeft. Het zou kunnen dat hij zelf eerder denkt aan de tweede rit, die net iets meer op zijn lijf geschreven is. In de afdaling van de Jaizkibel kun je meer doen dan in de afdaling richting Bilbao. Maar toch, als Aranburu bij de eersten over Pike Bidea weet te komen kan hij daarna een straffe stoot gaan uithalen. Als een debiel naar beneden en dan even een klimmetje omhoog knallen dat hem op het lijf is geschreven. Bezorg al die Basken maar een mooie dag.
2. Bilbao. Pello heeft aangegeven dat hij de eerste twee dagen voor zichzelf rijdt en daarna voor Landa. Van die twee dagen zou dit zijn rit moeten zijn, vooral omdat we tijdens de etappe door zijn Gernika fietsen. De finale zou hem ook moeten liggen, ik denk dat hij wel behoorlijk gepiekt heeft richting deze etappes in het Baskenland. Bergop moet hij kunnen volgen, terwijl hij bergaf eventueel iets kan proberen. Is het eigenlijk niet lastig genoeg voor, maar wellicht doet de parcourskennis nog iets. En anders doet hij het in een sprintje heuvelop, langzaam is ie niet.
3. Fraile. Er doen zeven Basken mee aan deze Tour, Omar is de derde Bask die ik tijdens deze etappe iets zie doen. Moet de rest van de tijd waarschijnlijk knechten, maar hij verdient de vrijheid tijdens deze rit. Op dit soort aankomsten kan hij nog steeds vooraan eindigen, als hij wil. En hij is bijna thuis, Santurtzi is niet ver van Bilbao. De ambitie en de gretigheid zal uit de oren spuiten. Ik ben benieuwd wat mijn Baskische jongens gaan laten zien, ik kan niet wachten zelfs.
4. Pogacar. Gaat gewoon winnen en dan vervolgens op het podium het shirtje van Athletic aantrekken dat hij van de president van de club heeft gekregen. Niks geen last van de pols, hij zal meteen op punt staan. Maar goed, ik droom nog even verder zolang het nog kan.
5. Alaphilippe. We zijn in het Baskenland, dus ik verwacht een ouderwets lollerende Alaphilippe. Zo niet, dan komt hier de naam Skjelmose te staan. Maar die noem ik liever niet, dus ga ik er even vanuit dat Alaphilippe toch de hoogvorm te pakken heeft.
Van Israël gaan we naar Saoedi-Arabië, we zijn aangekomen bij Team Jayco-Alula. Een combinatie van Australië en Saoedi-Arabië, alsof je gummibeertjes en perziksnoepjes bij elkaar in de trommel gooit. Een verrukkelijke combinatie. Het is iets geweldigs. Simon Yates is het uithangbord, van hem wordt verwacht dat hij hoge ogen gaat gooien in het klassement. Ik verwacht er heel veel van. Simon Yates gaat net als tweelingbroer altijd in de aanval. Het zou mooi zijn als ze deze Tour iedere keer samen in de aanval gaan. Ze hebben het in zich. Ze zijn op de wereld gezet om ons te entertainen, dat merk je tijdens ieder interview weer. Die twee spraakwatervallen stoppen nooit met praten, ze tappen de ene na de andere mop, de ene ludieke opmerking na de andere komt voorbij. En dan die strijdlust op de fiets, ik kan eindeloos naar de familie Yates blijven kijken. Simon stapte ziek af in de Ronde van Romandië en daarna reed hij geen koers meer. Hij bleef al die tijd op hoogte en daarom is het een beetje de vraag hoe het met zijn vorm gesteld is. Zelf doet hij er wat schimmig over. Hij wil niet hardop zeggen dat hij voor het klassement gaat, misschien gaat hij wel alleen maar voor ritten. Die Simon toch weer he, ons zo in de spanning laten zitten! Gelukkig scoorde hij dan wel weer punten door de Basken te paaien. 'Ik geniet altijd van het koersen in het Baskenland, de fans zijn geweldig. Ze houden echt van de sport en dat is heel mooi om te zien.’ Fantastisch! Als we het over fans van het Baskenland hebben komen we uit bij Lawson Craddock. De Amerikaan stal de show tijdens de ploegenpresentatie. Hij was helemaal in zijn element en nadat Simon Yates klaar was met het strooien van spannende oneliners greep Lawson de microfoon en gooide hij er een onvervalste irrintzi uit. De typisch Baskische kreet, in dit geval een vreugdekreet. Geleerd van Juanma Garate, zei Craddock achteraf bij EITB. Dat was zijn ploegleider bij EF en Juanma probeert dus zijn renners duidelijk te maken hoe fantastisch het Baskenland is. Die missie is behoorlijk goed geslaagd, in ieder geval bij Craddock. De kans bestaat dat Craddock met zijn irrintzi al heeft gepiekt, maar hij kan ook zomaar een keer in de goede vlucht belanden. Luke Durbridge is dan weer vooral van de partij om Dylan Groenewegen te ondersteunen. Turbo Durbo is een luxeknecht, eentje waar Groenewegen heel blij mee mag zijn. Groenewegen trekt dan weer met vertrouwen naar de Tour, hij won twee ritten in de Ronde van Slovenië en daar was de concurrentie niet mals. Toch maar mooi Bauhaus en Moschetti op hun plek gezet, we kunnen er wel zeker van zijn dat Groenewegen, die altijd perfect positie weet te kiezen, deze Tour weer zijn ritje gaat meepakken. Degene die de sprint voor hem aantrekt is Luka Mezgec, een van de beste renners op dat gebied. Ook een renner die veel meer kan dan alleen het aantrekken van de sprint, op het Sloveense kampioenschap kon hij nog lang Pogacar volgen. Een fenomeen, een ontzettend ondergewaardeerde coureur. Net als Elmar Reinders, dat is echt een fantastische renner. Het is onbegrijpelijk dat hij niet eerder is opgepikt door een grote ploeg en dat hij nu pas zijn eerste Tour gaat rijden op 31-jarige leeftijd. Altijd onterecht over het hoofd gezien, ONZE Elmar. Vergeet ik bijna Christopher Juul Jensen, die we gewoon Chris Juul mogen noemen. Geweldige renner, echt een topknecht. Een prachtige ploeg van Jayco-Alula, met op ieder terrein een zwaargewicht. Ho, wacht, ik vergeet Chris Harper. Fantastische klimmer, daar gaat Simon Yates veel plezier aan beleven.
Bij Arkea-Samsic is Warren Barguil de kopman, Warren reed dit jaar al de Giro en daar was hij heel aanvallend aan het koersen. Zonder veel succes, maar goed, het kan ook niet altijd feest zijn. Als hij in de Tour net zo aanvallend gaat koersen valt het kwartje vast een keer zijn kant op. Naast Barguil is Clement Champoussin de andere kopman in de bergen, we schrijven hem op voor een prachtig Frans aanklampklassement, een 18e plaats zou tot de mogelijkheden moeten behoren en daar zou Clement heel trots op mogen zijn. Met Jenthe Biermans hebben ze een slimme renner meegenomen die dit jaar al behoorlijk wat mooie dingen heeft laten zien. Op een goede dag is Jenthe best rap, wellicht kan hij die snelle benen zo nu en dan tonen. Het kan ook zo zijn dat ze gaan sprinten met Luca Mozzato, een jongen van eindeloos veel ereplaatsen. Winnen is moeilijk, tot nu toe onmogelijk zelfs, maar hij is er altijd bij. En dan hebben we nog Matis Louvel, nog zo'n snelle man. Ook een jongen van heel veel ereplaatsen, maar hij weet ook wel eens daadwerkelijk te winnen. Ze kunnen bij Arkea op drie raspaarden gokken, een ongekende luxe. Anthony Delaplace gaat dan weer mee om ons te vermaken in de overgangsetappes. De aanvalslustige Fransoos zal in menig vlucht plaatsnemen en dat soort jongens heb je ook nodig. Simon Guglielmi ken ik niet, maar ze zullen hem toch niet zonder reden geselecteerd hebben? Ik neem aan dat hij heel goed is, anders zou hij niet meedoen. En dan is er nog Laurent Pichon, een ervaren kracht. De wegkapitein van dienst. Een prachtig uitgebalanceerde ploeg, vol verdienstelijke coureurs. Arkea mogen we toch wel omschrijven als het neusje van de zalm. Ze gaan de koers kleuren, dat kan niet missen.
Bij Lotto-Dstny is Caleb Ewan de kopman. Een van de beste sprinters van het peloton, een van de leukste sprinters ook om in actie te zien. Normaal zijn sprinters niet zo leuk om naar te kijken, maar Ewan is een ander type sprinter. Hij is iemand die altijd initiatief neemt, iemand die vroeg aan durft te gaan. Een lange sprint, daar draait hij z'n handen niet voor om. Het is ook een sympathieke sprinter, als het een keertje niet lukt betrekt hij het altijd op zichzelf en neemt hij zijn ploeggenoten in bescherming. Hij zou, om maar een voorbeeld te noemen, nooit beweren dat zijn loods een fout maakte door op 500 meter van de finish aan te gaan, terwijl diegene in de praktijk op 250 meter van de finish aanging. Nee, zulke fratsen haalt Caleb niet uit. Een geweldige jongen om mee samen te werken, lijkt me. Hij geeft ook nooit op en blijft altijd doortrappen tot de meet, je weet immers maar nooit. De benen stilhouden als je niet in winnende positie zit, nee, die mentaliteit heeft hij niet. Naar eigen zeggen is hij op het juiste moment in topvorm, we kunnen er dus donder op zeggen dat hij alle massasprints van deze Tour gaat winnen. Hij heeft een aantal geweldige knehcten tot zijn beschikking, waaronder Jasper De Buyst. Zijn vaste lead-out, een van de beste van het peloton. Een slimmerik, eentje die ook altijd het juiste gaatje op het juiste moment ziet. Met Jacopo Guarnieri is er een brok ervaring meegenomen. Goed, de benen kunnen vaak niet meer uitvoeren wat het hoofd wil, maar wat er allemaal in dat hoofd zit is onovertroffen. Hij is op z'n minst grappig op twitter, dan ben je al verder dan de helft van het peloton. Maxim Van Gils is mee voor de bergritten, waar hij met zijn totaal niet studentikoze kapsel de wereld versteld kan doen laten staan. Victor Campenaerts is Victor Campenaerts, een fenomeen. Frederik Frison is er ook bij, een verbeterde uitgave van Tim Declercq. Je hebt een tractor, en je hebt zo'n tractor die een hele vrachtwagen vooruit kan slepen. Tim Declercq spuit pesticiden op z'n akker, Frederik Frison is wereldkampioen tractor pulling. Pascal Eenkhoorn doet ook mee, de voormalig Nederlands kampioen zal op enkele dagen plaatsnemen in de trein van Ewan, neem ik aan, op andere dagen zal hij dan weer voor zichelf mogen rijden. Met wat geluk kan ie dan zomaar een rit winnen. Florian Vermeersch gaat dat tussen de raadsvergaderingen door ook proberen, goed om te zien dat er renners politiek betrokken zijn. Vermeersch mag ongetwijfeld ook Ewan gaan helpen, en misschien nog een dagje voor zichzelf uitzoeken. Een werkelijk ongekend sterke ploeg van Lotto Dstny. Het zijn acht renners waarvan je denkt: goh, zouden ze me maar een DM sturen met daarin een foto van een ontbloof bovenlijf.
Nog drie ploegen te gaan. De volgende ploeg is ook echt weer fantastisch, ik stel jullie graag voor aan Astana Qazaqstan Team en hun prachtige nieuwe shirtje. De kopman is Mark Cavendish. De altijd stabiele en evenwichtige Cavendish is op zoek naar een record. Als hij deze Tour één rit wint verbreekt hij het record van Eddy Merckx. Nu delen ze het record qua aantal ritzeges, maar Cavendish kan Merckx dus achter zich laten. Al is hij daar naar eigen zeggen helemaal niet mee bezig, hij komt gewoon naar de Tour om lekker te fietsen. Malle Mark, wat een mediafenomeen is het ook. Het hele peloton gunt hem die 35e zege in wat zijn laatste Tour gaat zijn, wie zijn wij dan om het hem niet te gunnen? Cavendish krijgt geen volledige trein tot zijn beschikking, maar hij zal in ieder geval kunnen rekenen op de hulp van Cees Bol. Cees is in vorm, eigenlijk gewoon bezig aan een goed jaar. Aan hem heeft Cav eigenlijk ook wel genoeg. Goed, je kunt als Philipsen een hele ploeg tot je beschikking hebben, maar eigenlijk is dat onzin als je het ook alleen met Bol kunt rooien. Eventueel doet de sympathieke Gianni Moscon ook nog een duit in het zakje. Een renner van onbesproken gedrag die al een tijdje onder zijn niveau aan het fietsen is, je gunt hem de ommekeer. Yevgeniy Fedorov (FJODOROV!!!) is een hardrijder die wellicht ook iets kan betekenen voor Cav. En anders heeft ie altijd nog Luis Leon Sanchez achter de hand, dat werkte in de Giro ook. Luis Leon is niet kapot te krijgen, er zitten in dat Murcia bijzondere dingen in het water. Op je 39e doodleuk twee grote rondes achter elkaar afwerken, hoppa. In de vlakke ritten staat hij Cavendish bij, bergop moeten we bij Astana vooral naar Harold Tejada kijken. Harrie is plotseling in vorm, hij werd tiende in de Ronde van Zwitserland en klom daar met de besten. Hij ligt perfect op schema voor een 20e plaats in de Tour en dat zou geweldig zijn voor Harrie. Met David De la Cruz doet er een andere klimmer mee, toch een jongen met een stevige staat van dienst. En dan houden we Alexey Lutsenko over, opnieuw de kampioen van Kazachstan. Als het draait is Lutsenko een hele vervelende renner om tegen te rijden, en het begint nu net te draaien. Een ontzettend interessante ploeg, Astana. Op zoek naar dat record, ik kijk reikhalzend uit naar hun prestaties.
De voorlaatste ploeg is Uno-X, echt een ontzettende kutploeg. Voor de gelegenheid hebben ze hun tenue aangepast en ze zijn nu allemaal Spaans kampioen. Weg ermee, oprotten. Echt een enorm overschatte kloteploeg, met een walgelijke sponsor ook nog eens. Uno-X, dan denk je aan knakworsten, maar nee, het zijn tankstations. En dan de man achter de ploeg, de heer Kulset. Alle vier zijn zoons heeft hij naar binnen gebracht bij de ploeg, meer nepotisme bestaat niet. Ik vind het onbegrijpelijk dat Uno-X is uitgenodigd, ze horen hier niet thuis. Ga maar lekker in Denemarken en Noorwegen rondjes fietsen, dan hebben wij er verder geen last van. Komen ze aanzetten met Alexander Kristoff als kopman, pff, die is al lang voorbij zijn piek. Dat wordt niets. Jonas Abrahamsen, Jonas fucking Abrahamsen. Die woog 60 kilo, nu weegt hij 80 (!) kilo. Een wielrenner die 20 kilo aankomt, dat kan toch niet? Wat zijn dit voor gekke figuren? Wat doen ze hier? Kunnen ze nog weg? Wat dacht je van Anthon Charmig, een klimmer die niet kan klimmen. En dan heet ie ook nog Anthon, waar komt die h nou weer vandaan? Z'n hoofd is er helemaal scheef van gaan staan. Kom je daarna uit bij Tobias Halland Johannessen, een jongen van 23 met chronische knieproblemen. Moet je vooral de Tour gaan rijden ja, met je kunstknie. Varkenskop Rasmus Tiller, dat is leuk hoor, maar niet hier. Torstein Traeen die teelbalkanker heeft gehad en nu de pannen van het dak fietst, trap er niet in AG2R. Een herrijzenis à la Armstrong, ver van wegblijven. Sowieso is dat Uno-X het Bodo Glimt van het wielrennen. Al die renners presteren alleen daar, zet ze bij een andere ploeg neer en ze kunnen er niets meer van. Soren Waerenskjold, die is wel goed toch? Kan wel wezen, maar het blijft een fjordenneuker. Opgerot. Jonas Gregaard haalt het eind van de eerste week niet. Kutploeg. Hier had natuurlijk Euskaltel-Euskadi moeten rijden. Dan hadden ze wel een paar jaar geleden al Jorge Azanza op straat moeten zetten en betere renners moeten halen, maar alsnog. Ik zat niet op Uno-X te wachten, ik zit er niet op te wachten en ik ga er ook nooit op zitten te wachten. Een ploeg vol Noren en Denen is als een koelkast vol alcoholvrij bier. Misschien smaakt het niet eens verkeerd, maar aan het eind van de dag ben je wel nog steeds nuchter en dat is uiteraard niet de bedoeling.
We sluiten af met TotalEnergies, een geweldige ploeg. Sympathieke sponsor ook, we tanken natuurlijk allemaal graag bij Total. En we tanken ook graag een biertje in de kroeg met Peter Sagan. Tijdens de ploegenpresentatie werd hij nog een rolmodel genoemd en dat klopt natuurlijk volledig. Sagan is een voorbeeld voor velen. Een beetje zuipen, wat is daar nou mis mee? Ja, je mag geen voertuigen meer besturen als je dronken bent, maar heb je hem ooit op de fiets gezien? Ik heb liever een dronken Sagan om me heen dan een nuchtere Kelderman. Ze moeten gewoon niet zo flauw doen en die jongen z'n drankje gunnen. En kom op, je moet af en toe toch ook gewoon een politieagent op z'n bek kunnen timmeren? Vragen ze gewoon om, met hun uniform. En eerlijk is eerlijk, als je zelf een valpartij veroorzaakt is het toch ook gewoon normaal om degene die dankzij jou valt de huid vol te schelden? Die gozer had ook gewoon uit je buurt kunnen blijven, weet je wel. Sagan stopt aan het eind van dit jaar met fietsen op de weg en we gaan hem ontzettend missen. Een kleurrijk figuur, altijd goed voor een paar malle fratsen. We gunnen hem een ritzege, een groene trui en vooral een hoop drank. Zijn vaste vriend Daniel Oss is ook weer van de partij, een geweldig duo. Edvald Boasson Hagen is een andere snelle man in de ploeg. Het is niet meer wat het geweest is, maar het blijft natuurlijk een jongen met een palmares om voor te klappen. Mathieu Burgaudeau blijft een mini-Alaphilippe, een vermakelijke coureur. En we hebben natuurlijk Steff Cras, een renner die we op de voet gaan volgen. Een topklimmer, die in iedere koers 15e weet te eindigen in het klassement. Dan kun je wat. Valentin Ferron won dit jaar Parijs-Camembert en dan kun je dus ook gewoon in de Tour winnen. Meesterdaler Pierre Latour schrijf ik op voor de rit in Morzine en de laatste renner die ik behandel is Anthony Turgis. Een geweldige renner. Total, maak daar maar gerust Totaal van.
Nu alle 176 deelnemers aan bod zijn gekomen is het tijd om het enigszins lange verhaal af te sluiten. Er rest mij alleen nog de voorspelling, de rubriek waar iedereen al 40.000 woorden reikhalzend naar aan het uitkijken is. Ik voorspel dat het een leuke rit gaat worden. Het is de zwaarste eerste rit van een grote ronde ooit, alleen al op basis daarvan moet het leuk worden. Maar we rijden ook nog eens dwars door het mooiste stukje van de planeet, waar de beste fans van de planeet zich hebben verzameld om de renners aan te moedigen. Het gaat een geweldig schouwspel worden, vanwege de natuur, vanwege de koers, vanwege het publiek, vanwege alles eigenlijk. Hoe de rit precies gaat verlopen, dat is dan weer de vraag. Het is de eerste rit, dus zullen er genoeg ploegen zijn die willen controleren met het oog op de eerste gele trui. De kans dat de vluchters deze rit winnen lijkt me verwaarloosbaar. Het gaat een redelijk nerveuze rit worden, omdat de klassementsrenners graag vooraan willen zitten op de beklimmingen en tijdens de afdalingen. Het is zo'n beetje de veiligste route ooit, zeker voor Baskische begrippen, maar de Tour is een gekkenhuis en dus zullen ze als een stel debielen naar bepaalde punten toe gaan sprinten. Het is haast onvermijdelijk dat we daardoor een aantal valpartijen gaan zien. We kunnen uren lullen over veiligheid, maar als een type Julien Jurdie in je oor loopt te toeteren dat je over een kilometer vooraan moet zitten en al zijn collega's roepen hetzelfde, nouja, dan houdt het al snel op. In ieder geval, door de weersvoorspellingen verwacht ik dat de koers lang gesloten gaat blijven. Als we te maken hebben met tegenwind op de Vivero en tegenwind tijdens het vlakke stuk richting de voet van Pike Bidea heeft het weinig zin om heel vroeg aan te vallen. Je kunt het proberen, maar dan ben je kansloos tegenover het peloton. Als dat het geval is gaan we een laag tempo zien op de Vivero, wat goed is voor de mindere klimmers. Als we pas echt koers gaan zien op de Pike Bidea is dat goed nieuws voor iemand als Mathieu van der Poel. Als ze de hele dag koers gaan maken gaat hij er op de Vivero al af. Als ze zich inhouden en hij zich een beetje kan sparen maakt hij kans om met de besten over de top te komen. Het zal volledig afhangen van de ambities van enkele renners, en ik kan natuurlijk moeilijk in hun hoofd kijken. Kijkend naar Circuito de Getxo van vorig jaar denk ik dat Pogacar en Vingegaard hier probleemloos iedereen kunnen lossen. Jumbo reed vorig jaar in Calais ook het hele peloton op een hoop en dat klimmetje stelde veel minder voor. Als de renners willen wordt het op Pike Bidea een gevecht van man tegen man. De afdaling richting Bilbao daarna is doodsimpel, je moet alleen wel nog even die laatste kilometer aan 5% overleven. Die kilometer vind ik ongunstig voor de kansen van de vluchters, als er daarachter groepjes samenkomen met een paar knechten erbij kun je het gat nog proberen te dichten. Vooral door de tegenwind op de Vivero en het stukje in de vallei daarna neig ik naar een sprint van een stevig uitgedunde groep. Maar we zijn in het Baskenland, mijn Baskenland. En daar word ik altijd heel dromerig van. Ik heb al een aantal scenario's door mijn hoofd zien flitsen en met die scenario's gaan we de boel afronden.
1. Aranburu. Deze hele rit wordt één groot Baskisch orgasme. Dit orgasme zou evenwel pas echt helemaal compleet zijn als er een Bask wint. Aranburu geeft mij het gevoel dat hij volledig heeft toegewerkt naar deze rit. Ineens goed klimmen in Zwitserland en op het NK Ayuso kunnen volgen, dat zijn voor mij voldoende signalen dat hij snode plannen heeft. Het zou kunnen dat hij zelf eerder denkt aan de tweede rit, die net iets meer op zijn lijf geschreven is. In de afdaling van de Jaizkibel kun je meer doen dan in de afdaling richting Bilbao. Maar toch, als Aranburu bij de eersten over Pike Bidea weet te komen kan hij daarna een straffe stoot gaan uithalen. Als een debiel naar beneden en dan even een klimmetje omhoog knallen dat hem op het lijf is geschreven. Bezorg al die Basken maar een mooie dag.
2. Bilbao. Pello heeft aangegeven dat hij de eerste twee dagen voor zichzelf rijdt en daarna voor Landa. Van die twee dagen zou dit zijn rit moeten zijn, vooral omdat we tijdens de etappe door zijn Gernika fietsen. De finale zou hem ook moeten liggen, ik denk dat hij wel behoorlijk gepiekt heeft richting deze etappes in het Baskenland. Bergop moet hij kunnen volgen, terwijl hij bergaf eventueel iets kan proberen. Is het eigenlijk niet lastig genoeg voor, maar wellicht doet de parcourskennis nog iets. En anders doet hij het in een sprintje heuvelop, langzaam is ie niet.
3. Fraile. Er doen zeven Basken mee aan deze Tour, Omar is de derde Bask die ik tijdens deze etappe iets zie doen. Moet de rest van de tijd waarschijnlijk knechten, maar hij verdient de vrijheid tijdens deze rit. Op dit soort aankomsten kan hij nog steeds vooraan eindigen, als hij wil. En hij is bijna thuis, Santurtzi is niet ver van Bilbao. De ambitie en de gretigheid zal uit de oren spuiten. Ik ben benieuwd wat mijn Baskische jongens gaan laten zien, ik kan niet wachten zelfs.
4. Pogacar. Gaat gewoon winnen en dan vervolgens op het podium het shirtje van Athletic aantrekken dat hij van de president van de club heeft gekregen. Niks geen last van de pols, hij zal meteen op punt staan. Maar goed, ik droom nog even verder zolang het nog kan.
5. Alaphilippe. We zijn in het Baskenland, dus ik verwacht een ouderwets lollerende Alaphilippe. Zo niet, dan komt hier de naam Skjelmose te staan. Maar die noem ik liever niet, dus ga ik er even vanuit dat Alaphilippe toch de hoogvorm te pakken heeft.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
R_R . Na de opbrengsten van je memoires gun ik je een rustige herfst van je carrière in het altijd zonnige Pau
. Na de opbrengsten van je memoires gun ik je een rustige herfst van je carrière in het altijd zonnige Pau
heywoodu
Van bijna dood tot olympiër:
Ik moet de etappe van vandaag alvast gelijk missen 
SPOILEROm spoilers te kunnen lezen moet je zijn ingelogd. Je moet je daarvoor eerst gratis Registreren. Ook kun je spoilers niet lezen als je een ban hebt.Van bijna dood op weg naar de Olympische Spelen, tot olympiër in 2026? Elk beetje hulp wordt bijzonder gewaardeerd!
https://www.gofundme.com/(...)he-spelen-na-ongeval
quote:
Ik moet de etappe van vandaag alvast gelijk missenSPOILEROm spoilers te kunnen lezen moet je zijn ingelogd. Je moet je daarvoor eerst gratis Registreren. Ook kun je spoilers niet lezen als je een ban hebt.
Is @Rellende_Rotscholier voor het Baskenland?
Cancellara; "Tweede worden is gemakkelijker dan eerste worden"
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
Is dit een vraag of een statement?quote:Op zaterdag 1 juli 2023 08:18 schreef franklop het volgende:
Is @:Rellende_Rotscholier voor het Baskenland?
❤ Pino112 ❤ | FeanFan | heywoodugod _O_
Ik eindigde met een vraagteken, daar mag je je eigen conclusies aan verbindenquote:
Cancellara; "Tweede worden is gemakkelijker dan eerste worden"
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
Ik ben helemaal gerust nu. Na het lezen van de ploegbeschrijvingen maak ik me geen enkele zorgen meer over mijn pooltjes, welke renner ik ook opstel, ze gaan het allemaal fantastisch doen 
Un dann rettet kein Kavallerie,
keine Zorro kümmert sich dodrömm.
Dä piss höchstens e " Zet " en der Schnie
keine Zorro kümmert sich dodrömm.
Dä piss höchstens e " Zet " en der Schnie
gelachen om het gebrek aan hoofdletters en leestekens bij dsm-firminich
zo erg doorgevoerd dat het streepje tussen dsm en firminich ontbreekt
zo erg doorgevoerd dat het streepje tussen dsm en firminich ontbreekt
Als ik zo de interviews met Vingegaard en Pogacar beluister dan is er bij Vingegaard een terughoudendheid bij de ritten van vandaag en morgen. Hij wil nog niet in het geel staan eigenlijk. Maar Pogacar heeft er wel echt zin in volgens mij
Iedereen blijft in character dusquote:
Als ik zo de interviews met Vingegaard en Pogacar beluister dan is er bij Vingegaard een terughoudendheid bij de ritten van vandaag en morgen. Hij wil nog niet in het geel staan eigenlijk. Maar Pogacar heeft er wel echt zin in volgens mij
Ez.quote:
[..]
Is dat de Baskische variant op ‘It giet oan’ ?
(Dit is Baskisch voor nee)
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Communicatie verwachtenquote:
[ twitter ]
Hele bult Nederlandse wielrenners hebben nog steeds geen koffer dankzij kut Schiphol
Hey, ik hoor Gatibu op de achtergrond. Maar goed, hekken dus op Pike Bidea.
Tevens schijnt de Baskische politie er alles aan te doen om overal zo min mogelijk fans toe te laten, Steef was hier ook al over aan het klagen.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Wat een ongekende positiviteit in de voorbeschouwing op de deelnemerslijst, wellicht krijgen we binnenkort zelfs nog een lofzang op Pau te lezen.
Demain, on roule
Gelukkig was het bij de knakworsten even uitgewerkt en kregen we weer vertrouwde kostquote:
Die voorbeschouwing van de deelnemerslijst
fans niet toelaten is erg jammer.quote:
[ twitter ]
Hey, ik hoor Gatibu op de achtergrond. Maar goed, hekken dus op Pike Bidea.
Tevens schijnt de Baskische politie er alles aan te doen om overal zo min mogelijk fans toe te laten, Steef was hier ook al over aan het klagen.
Hekken op de klim lijkt me wel verstandig om ongelukken en beïnvloeding van de koers te voorkomen
Heel iets anders en eigenlijk voor morgenvroeg: de uitspraak van Jaizkibel.
Ik ging er altijd vanuit dat je Jaiz als 1 lettergreep uitspraak, hoogstens met een kleine nadruk op de i.
Nu hoorde ik gisteren (weet helaas niet meer waar) iemand een volledige knip maken. Dus Ja-iz-kibel. @Rellende_Rotscholier als lokale kenner, hoe zit het?
Ik ging er altijd vanuit dat je Jaiz als 1 lettergreep uitspraak, hoogstens met een kleine nadruk op de i.
Nu hoorde ik gisteren (weet helaas niet meer waar) iemand een volledige knip maken. Dus Ja-iz-kibel. @Rellende_Rotscholier als lokale kenner, hoe zit het?
quote:
Heel iets anders en eigenlijk voor morgenvroeg: de uitspraak van Jaizkibel.
Ik ging er altijd vanuit dat je Jaiz als 1 lettergreep uitspraak, hoogstens met een kleine nadruk op de i.
Nu hoorde ik gisteren (weet helaas niet meer waar) iemand een volledige knip maken. Dus Ja-iz-kibel. @:Rellende_Rotscholier als lokale kenner, hoe zit het?
Haimar zegt Gaizkibel.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Ik las het met een Marcel van Roosmalen toon.quote:
Wat een ongekende positiviteit in de voorbeschouwing op de deelnemerslijst, wellicht krijgen we binnenkort zelfs nog een lofzang op Pau te lezen.
Franco is een klootzak en de walgelijke fascistische Spanjaarden die nog steeds Franco-adepten zijn, en dat zijn er duizenden, zo niet nog véél meer, die mogen ze wel naar Madagaskar sturen ofzo.
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Bedankt voor helemaal niks, Tom.quote:
TOM heeft echt tijd over tegenwoordig.
https://nos.nl/collectie/(...)ance-nos-sportschool
De hele week.quote:
Hoe lang ben je hier in godsnaam mee bezig geweest RR?
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
De heren hebben me lichtelijk geïnspireerd.quote:
[..]
Ik las het met een Marcel van Roosmalen toon.
Marcel & Gijs, dat was echt iets fantastisch.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Een DNS in plaats van een DNF, leuk voor de afwisseling.quote:
[ twitter ]How can I make it about me?
[ twitter ]Geen Sibiu Tour, want hij gaat trainen.
Reis ver, drink wijn, denk na, lach hard, duik diep. Kom Terug.
Ik weet het alleen van Rojas, zijn er ook nog in deze Tour actieve Spaanse renners voor wie dat geldt?quote:
Franco is een klootzak en de walgelijke fascistische Spanjaarden die nog steeds Franco-adepten zijn, en dat zijn er duizenden, zo niet nog véél meer, die mogen ze wel naar Madagaskar sturen ofzo.
Nog nooit in de geschiedenis van de mensheid heeft zo'n matige atleet zo rent free geleefd als Bas Tietema.
Put these foolish ambitions to rest.
Is dat familie van Anne Franco?quote:
Franco is een klootzak en de walgelijke fascistische Spanjaarden die nog steeds Franco-adepten zijn, en dat zijn er duizenden, zo niet nog véél meer, die mogen ze wel naar Madagaskar sturen ofzo.
Dat is pertinent onwaar.quote:
Nog nooit in de geschiedenis van de mensheid heeft zo'n matige atleet zo rent free geleefd als Bas Tietema.
Ik denk nu eerder aan types als Eddie the Eagle en Eric Moussambani.
Het zou me niet verbazen.quote:
[..]
Ik weet het alleen van Rojas, zijn er ook nog in deze Tour actieve Spaanse renners voor wie dat geldt?
Al rijden er deze Tour volgens mij geen renners uit centraal Spanje mee? Of vergeet ik iemand.
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Je moet 'm ook wel goed dragen natuurlijk, dat ging de meeste renners niet zo goed af.quote:
[ afbeelding ]
Zo'n Evoluon-hoedje maakt je meteen 20 jaar ouder.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
quote:
[..]
Hij dacht ook al dat Bilbao die bal het publiek in schoot i.p.v. Fraile.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Waarom staan alleen Vinjego en Potjakker voor de rest?
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Zegt voldoende hoe de voorbereiding was van Renaat.quote:
Wat dacht je van de neutralisatie Renaat?
Renaat vindt fietsen alleen leuk als er op de baan gereden wordtquote:
[..]
Zegt voldoende hoe de voorbereiding was van Renaat.
The owls are not what they seem
BilbaoGod
Alle omschrijvingen in het Frans, dat helpt dan weer niet.
Alle omschrijvingen in het Frans, dat helpt dan weer niet.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Nog nooit zoveel woorden in 1 topic gezien.
Dag 1 al Hors Catégorie.
Dag 1 al Hors Catégorie.
How do we turn this world-class fuck-up into a world-class learning experience?
Maar wat vind je dan van francofielen?quote:
Franco is een klootzak en de walgelijke fascistische Spanjaarden die nog steeds Franco-adepten zijn, en dat zijn er duizenden, zo niet nog véél meer, die mogen ze wel naar Madagaskar sturen ofzo.
"The man who never alters his opinion is like standing water, and breeds reptiles of the mind." - William Blake, The Marriage of Heaven and Hell.
Jonas Gregaard.quote:
Wie wordt de eerste aanvaller? Nu inzetten!
Put these foolish ambitions to rest.
Een knakworst.quote:
Wie wordt de eerste aanvaller? Nu inzetten!
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Vandaag toch wel een serieuze strijd om de vlucht mag ik hopen.quote:
Wie wordt de eerste aanvaller? Nu inzetten!
Guglielmiquote:
Wie wordt de eerste aanvaller? Nu inzetten!
Tsja.quote:
[..]
Maar wat vind je dan van francofielen?
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Jij en boswachter voor de alternatieve broekje uit.quote:
´ Just remember, there's a thin line between being a hero and being a memory´
Ik heb Anthony Perez gespeeld in de Nostradamusquote:
Wie wordt de eerste aanvaller? Nu inzetten!
The owls are not what they seem
Misschien kunnen we ook nog eens roepen dat Tankink ooit te laat was.quote:
Had Gesink niet ooit eens een chute tijdens het geneutraliseerde gedeelte?
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Er was toch ook een verhaal over de vader van Voeckler?quote:
[..]
Misschien kunnen we ook nog eens roepen dat Tankink ooit te laat was.
You don't need a weatherman to know which way the wind blows.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
Laurent Pichon?quote:
Wie wordt de eerste aanvaller? Nu inzetten!
You don't need a weatherman to know which way the wind blows.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
Tijdens een NK toch?quote:
Had Gesink niet ooit eens een chute tijdens het geneutraliseerde gedeelte?
Цой жив
Het niveau van van Gils, he?quote:
De eerste schoolkrantvragen zijn al gesteld bij Sporza.
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Jody stopt er alvast mee.
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Geef maar meteen op Egan, je kan er toch niks meer van
Lekker zuipen, lekker dansen en daarna lekker neuken.
Bert Pitschon, fenomeenquote:
De eerste schoolkrantvragen zijn al gesteld bij Sporza.
The owls are not what they seem
Ik hoorde laatst een verhaal van een renner die moest poepen tijdens een etappe terwijl die in de leiderstrui reed.quote:
[..]
Er was toch ook een verhaal over de vader van Voeckler?
Dat lijkt me wel zo onwaarschijnlijk. Gek verhaal.
"The man who never alters his opinion is like standing water, and breeds reptiles of the mind." - William Blake, The Marriage of Heaven and Hell.
Je bedoelt dat hij de voeten van de pedalen moet halen om zijn Garmin correct in te stellen.quote:
Bernal komt zijn klikpedaal niet in.
Put these foolish ambitions to rest.
Zou het verhaal over een geblokte Scandinaviër met kramp nog langs komen?quote:
[..]
Ik hoorde laatst een verhaal van een renner die moest poepen tijdens een etappe terwijl die in de leiderstrui reed.
Dat lijkt me wel zo onwaarschijnlijk. Gek verhaal.
Er was ook renner met een hele sloot kinderen.quote:
[..]
Zou het verhaal over een geblokte Scandinaviër met kramp nog langs komen?
We gaan beginnen. 3 weken FOK!
Veel plezier allemaal!
Veel plezier allemaal!
"He was there to do his duty, and he did it — he never let a buddy down in combat, in France, Holland, or Germany — but he never volunteered for anything and he spurned promotion."
Campenaerts dus.quote:
Wie wordt de eerste aanvaller? Nu inzetten!
Citius, Altius, Fortius.
Controleert Jayco al voor Groenewegen?
Reis ver, drink wijn, denk na, lach hard, duik diep. Kom Terug.
We zijn begonnen!
Heeft er al iemand het geel gepakt? Strijdlust al bekend?
Heeft er al iemand het geel gepakt? Strijdlust al bekend?
Un dann rettet kein Kavallerie,
keine Zorro kümmert sich dodrömm.
Dä piss höchstens e " Zet " en der Schnie
keine Zorro kümmert sich dodrömm.
Dä piss höchstens e " Zet " en der Schnie
Niemand goed. Jammer jongens.quote:
[..]
Die zal niet veel gespeeld zijn in de Nostradamus
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Wat een strijd weer voor de kopgroep.
You don't need a weatherman to know which way the wind blows.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
Intermarche steekt nu al de middelvingers op naar Bini, ik ben ziedend.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Ferron rijdt bij Total Hans.
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Flopgroep
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Ze hoeven niet te rijdenquote:
Intermarche steekt nu al de middelvingers op naar Bini, ik ben ziedend.
Mooi, dan zet ik in op Philipsenquote:
Op de NOS zijn ze het er over eens dat het geen massasprint wordt.
Il mondo apre le porte
Pace totalitaria
Solo l'odore della morte.
Pace totalitaria
Solo l'odore della morte.
Ik vind dat die vraag volgende keer aangepast kan worden naar aanwezig in de kopgroep van de dag.quote:
Dat zeg ik niet omdat ik Lilian had hoor!
Ja, zonder Calmejane vooraan lag het gewicht van de koers volledig op hun schouders.quote:
Put these foolish ambitions to rest.
Ze hadden Thijssen nog mee kunnen nemen.quote:
Intermarche steekt nu al de middelvingers op naar Bini, ik ben ziedend.
Het is wel de moeilijkste vraag in het spel, ook qua beoordeling.quote:
[..]
Ik vind dat die vraag volgende keer aangepast kan worden naar aanwezig in de kopgroep van de dag.
Dat zeg ik niet omdat ik Lilian had hoor!
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Natuurlijk niet maar verder is dit totaal kansloze groep. Bollen dan?quote:
[..]
Dat hoefden ze sowieso niet.
Dit zijn geen beelden van het Baskenland.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Ik had hem ooit wel goed!quote:
[..]
Het is wel de moeilijkste vraag in het spel, ook qua beoordeling.
Weet niet meer met wie, een of andere random Fransoos.
Gregaard in de bollen zou de deur wel openzetten voor een zeldzame sweep van truien een der komende dagen voor de Deentjes.
Waarom rijdt er geen Bask in de kopgroep?
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Omdat ze willen winnen.quote:
Waarom rijdt er geen Bask in de kopgroep?
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Is er geen Bask die er niks van kan deze Tour?quote:
[i]Put me on a pedestal and I'll only disappoint you
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Tell me I'm exceptional and I promise to exploit you
Give me all your money and I'll make some origami honey
I think you're a joke but I don't find you very funny[/i]
Nee.quote:
[..]
Is er geen Bask die er niks van kan deze Tour?
Fraile is niet veel meer, maar misschien denkt hij zelf van wel.quote:
[..]
Is er geen Bask die er niks van kan deze Tour?
In de ploegleidersauto bij Cofidis zitten er twee.quote:
[..]
Is er geen Bask die er niks van kan deze Tour?
Ze zijn met zeven en het zijn allemaal kleppers. Te goed voor zo'n lullige kopgroep in ieder geval.quote:
[..]
Is er geen Bask die er niks van kan deze Tour?
Gorka Izagirre is een beetje op z'n retour, maar die zal dan weer bij Mas moeten blijven.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Jij bent niet onder de indruk van Bingen Fernandez? We hadden hier ooit een grote fan van hem.quote:
[..]
In de ploegleidersauto bij Cofidis zitten er twee.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Mathieu, die de rit eigenlijk te zwaar vindt, laat meteen een ploeggenoot op kop rijden. Leuk.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Je had toch ook het grote gevaar Koldo Fernandez?quote:
[..]
Jij bent niet onder de indruk van Bingen Fernandez? We hadden hier ooit een grote fan van hem.
/ En de meest onopvallende renner wordt..... Bingen Fernandezquote:
[..]
Jij bent niet onder de indruk van Bingen Fernandez? We hadden hier ooit een grote fan van hem.
Maar nee, ik was niet onder de indruk van zijn gebrabbel dat uitgezonden werd in Gran Camino (?).
Hoe kom je als ploeg vol met Fransen überhaupt bij Basken als ploegleiders terecht?
Kalme jan kan zich niet rustig houden.
You don't need a weatherman to know which way the wind blows.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
Wat heeft die nu bereikt?quote:
You don't need a weatherman to know which way the wind blows.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Album top 100 2024
Cofidis heeft niet heel goed nagedacht over hun shirts hier. Door de rugnummers zie je alleen een klein streepje rood.
Bingen Fernandez reed in ieder geval tijdens zijn carrière al voor Cofidis, dus die link valt makkelijk te leggen. Gerrikagoitia komt misschien wel via Izagirre, dat was zijn ploegleider in de tijd dat hij bij Euskaltel reed. En hij zal een mondje Frans hebben geleerd in de tijd dat hij ploegleider was bij Delko, maar het blijft uiteraard vrij random.quote:
[..]
/ En de meest onopvallende renner wordt..... Bingen Fernandez
Maar nee, ik was niet onder de indruk van zijn gebrabbel dat uitgezonden werd in Gran Camino (?).
Hoe kom je als ploeg vol met Fransen überhaupt bij Basken als ploegleiders terecht?
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Eekhoorntje kwam net te kort
Ik ben een man met een onverklaarbare fascinatie voor capuchons. Ze zijn mijn tweede huid—altijd om me heen, altijd vertrouwd. Ik draag ze niet alleen, ik lééf erin. Het voelt magisch als iemand er zachtjes aan trekt, een speels moment vol onverwachte connectie. En als mijn capuchon ergens blijft haken? Pure vreugde! Een klein avontuur in het alledaagse, alsof de wereld me even vasthoudt. Capuchons en ik? Een onafscheidelijk duo
Renaat en Jose die ook al moeite hebben met Gaztelugatxe, hoe kan dat?
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Laporte op kop om te controleren, jeetje.
Nathan mag op de Pius Ikedia zeker weer ouderwets de boel volledig uit elkaar trekken.
Nathan mag op de Pius Ikedia zeker weer ouderwets de boel volledig uit elkaar trekken.
Laporte nu al inzetten vind ik heel bijzonder.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Daar hebben ze Nathan voor meegenomen zou je denken.quote:
Laporte nu al inzetten vind ik heel bijzonder.
Wat triestig zeg, terwijl het grootste fiets evenement van het jaar onderweg is rijdt Remco in de gietende regen rond met een stel bejaarde fans.
Reis ver, drink wijn, denk na, lach hard, duik diep. Kom Terug.
Een Kussje? Misschien rijdt hij al rond met Corona en gaan ze hem wat anders inzettenquote:
Laporte nu al inzetten vind ik heel bijzonder.
Cancellara; "Tweede worden is gemakkelijker dan eerste worden"
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
Renaat vindt dat Krek hier had moeten zijn.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Het zal wel een soort statement zijn dat iedereen voor iedereen werkt ofzo.quote:
Laporte nu al inzetten vind ik heel bijzonder.
quote:
Renaat vindt dat Krek hier had moeten zijn.
.
Ik kijk nog niet. Moet ik al kijken? Volgens de experts gaat het pas los op de Pikea
Groot fan van User Wotte
Dan hadden ze hem toch vervangen?quote:
[..]
Een Kussje? Misschien rijdt hij al rond met Corona en gaan ze hem wat anders inzetten
Is Renaat voor België?quote:
Renaat vindt dat Krek hier had moeten zijn.
Ik stel wel voor dat we in de FPCL ook bergtrui punten gaan inzetten. Enige waar Gregaard voor gaat
Cancellara; "Tweede worden is gemakkelijker dan eerste worden"
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
Ik kijk gewoon de hele dag. Beetje chillen voor de tv, mooi sfeertje. Ook als er niet veel gebeurt in de koers.quote:
Ik kijk nog niet. Moet ik al kijken? Volgens de experts gaat het pas los op de Pikea
Overigens zouden we prima een voortijdige hergroepering kunnen krijgen.
NIet significant meer dan andere Belgische wielercommentatoren.quote:
Il mondo apre le porte
Pace totalitaria
Solo l'odore della morte.
Pace totalitaria
Solo l'odore della morte.
Heel misschien is dat ook niet het geval.quote:
[..]
Een Kussje? Misschien rijdt hij al rond met Corona en gaan ze hem wat anders inzetten
Deden ze bij Kuss ook nietquote:
Al kwam dat natuurlijk pas tijdens de race. Maar kan zijn dat ze een ander plan voor hem hebben. Lezen dat volgend jaar in een boek van Nando Boers
Cancellara; "Tweede worden is gemakkelijker dan eerste worden"
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
Misschien alleen in grote rondes. Niemand boeit het bergklassement van de ronde van Schubbekutveen.quote:Op zaterdag 1 juli 2023 13:31 schreef franklop het volgende:
Ik stel wel voor dat we in de FPCL ook bergtrui punten gaan inzetten. Enige waar Gregaard voor gaat
Of zouden ze geanalyseerd hebben dat Pogi nog niet top kan zijn en dat ze straks willen testenquote:
[..]
Heel misschien is dat ook niet het geval.
Goeie timing voor een kinderfeestje. Ik ga nu alvast de grote koersen in de agenda voor 2024 en verder reserveren.
Dat zou erg veel mondjes snoeren.quote:
[..]
Of zouden ze geanalyseerd hebben dat Pogi nog niet top kan zijn en dat ze straks willen testen
Al heb ik ook wel zin in ziedende reacties op een Jumbo dat de gele trui niet wil.
O kom je straks hier langs? Vieren verjaardag van mijn dochter (vanaf 15u, erg onhandig van mij)quote:Op zaterdag 1 juli 2023 13:34 schreef Zwansen het volgende:
Goeie timing voor een kinderfeestje. Ik ga nu alvast de grote koersen in de agenda voor 2024 en verder reserveren.
Cancellara; "Tweede worden is gemakkelijker dan eerste worden"
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
In een koers voor zwakbegaafden wellicht.quote:
Zouden ze in elke koers moeten doen, geen nr. 13 uitreiken.
Put these foolish ambitions to rest.
Van mij mogen ze sowieso wel vrijheid krijgen welke nummers ze eventueel skippen. Als ploeg 13 met de rugnummers 120, 121, 123, 124, 126, 127, 128 en 129 wil rijden, prima toch?quote:
Zouden ze in elke koers moeten doen, geen nr. 13 uitreiken.
Vindt vast rugnummer voor elke World Tour renner ook wel een ok idee.quote:
[..]
Van mij mogen ze sowieso wel vrijheid krijgen welke nummers ze eventueel skippen. Als ploeg 13 met de rugnummers 120, 121, 123, 124, 126, 127, 128 en 129 wil rijden, prima toch?
De inbrekers hebben wel een makkie vandaag in het Baskenland, iedereen staat buiten
Al is de kans groot dat ze er zelf ook tussen staan
Al is de kans groot dat ze er zelf ook tussen staan
Cancellara; "Tweede worden is gemakkelijker dan eerste worden"
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
Ik ga vanmiddag een Baskisch biertje drinken.quote:
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Met het gedistingeerde commentaar van Joris en het zoetgevooisde stemgeluid van Stef weet je dat de Tour echt is begonnen. Genot.
Niet op de Belg kijkenquote:
Met het gedistingeerde commentaar van Joris en het zoetgevooisde stemgeluid van Stef weet je dat de Tour echt is begonnen. Genot.
Dit kan niet.quote:
Met het gedistingeerde commentaar van Joris en het zoetgevooisde stemgeluid van Stef weet je dat de Tour echt is begonnen. Genot.
Turner reed op kop, is een half uur geleden gaan pissen, en is ondertussen nog steeds niet terug op kop. Gemakkelijk krachten sparen zo
Shit, je leest mee.quote:
[..]
O kom je straks hier langs? Vieren verjaardag van mijn dochter (vanaf 15u, erg onhandig van mij)
Landa woont in Murcia volgens Renaat, uh oke.
(Hij woont in het dorpje Murgia)
(Hij woont in het dorpje Murgia)
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Ik heb wel een leven maatquote:
[..]
Ik kijk gewoon de hele dag. Beetje chillen voor de tv, mooi sfeertje. Ook als er niet veel gebeurt in de koers.
Overigens zouden we prima een voortijdige hergroepering kunnen krijgen.
Groot fan van User Wotte
Inderdaad.quote:
taalles van Renaat, R_R zal wel ziedend zijn.
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Ook alleen al de opmerking: "Op de Belg", van wooooooow kijk jullie eens dom zijn dat je Nederland kijkt en kijk mij eens speciaal zijn, zelfde type figuren die met hun Mac Book de hele dag in de koffiewinkel zitten op 1 koffie, en denken: kijk mij eens ZZP'er zijn, maar in feit ben je gewoon een loser die denkt iets voor te stellen, ik help je uit de droom: Je bent middelmaat!quote:
Waarom zit jij nu niet in het Baskenland trouwens?quote:
Cancellara; "Tweede worden is gemakkelijker dan eerste worden"
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
FOK!sport *O* ✩ ✩ ✩ Ajax O+
Je merkt ook aan alles dat Renaat mijn voorbeschouwing niet heeft gelezen. Ik bedoel, neem je dan je vak wel serieus?
Het blijft toch een merkwaardige sport hè, dat wielrennen.
Liever geld naar een goed doel naar keuze dan naar de overheid.quote:
Sterf met je goede doelen -aka verkapte belastingaftrek-, gvd waar is Karsten
moet de flessen nog buiten brengen. Moet nog schoonmaken. Misschien zelfs f1 kijkenquote:
[..]
Of je liegt, of je hoort hier niet, FOK!ers hebben geen leven.
Groot fan van User Wotte
Autorijden is geen sport.quote:
[..]
moet de flessen nog buiten brengen. Moet nog schoonmaken. Misschien zelfs f1 kijken
Put these foolish ambitions to rest.
| Forum Opties | |
|---|---|
| Forumhop: | |
| Hop naar: | |