F&L Filosofie & Levensbeschouwing
Een plek om te discussiëren over filosofische vragen, filosofen, religieuze vraagstukken of religie en levensbeschouwing in het algemeen.
Nog een blog over dit topic:
[ Bericht 1% gewijzigd door deelnemer op 07-09-2016 10:46:55 ]
Hij zegt het goed. Twee betekenissen van het woord vrijheid. Niet twee betekenissen van de vrije wil.quote:Vrijheid
Vrij zijn is doen wat men wil.
In de eerste plaats als vrijheid om te doen: handelingsvrijheid, en daarom het tegengestelde van dwang, van hindernissen en van slavernij.
Daarom spreekt men, om deze vrijheid aan te duiden, vaak over politieke vrijheid, omdat de Staat de eerste macht is die haar beperkt, en ongetwijfeld de enige die haar kan garanderen.
Waar geen wetten zijn, merkt Locke op, daar is ook geen vrijheid.
Want vrijheid betekent gevrijwaard te zijn van hinder en geweld van de zijde van anderen, wat niet mogelijk is als er geen wetten zijn.
En wie is minder vrij dan een mens die steeds in angst leeft en bedreigd wordt?
Vrij zijn is dus doen wat men wil: vrijheid van handelen, politieke vrijheid, fysieke en relatieve vrijheid.
Maar zijn we ook vrij om te willen wat we willen?
Dat is de tweede betekenis van het woord vrijheid: wilsvrijheid, vrijheid in metafysische zin; absolute en zelfs bovennatuurlijke vrijheid, beweren sommigen.
Filosofisch gezien is dit de meest problematische betekenis, en ook de meest interessante.
Maar ben je ook vrij om op die of die te willen stemmen?
Maar wie kiest zijn meningen?
Doen wat je wilt? Zeker! Maar waarom wil je het?
Je wil is een deel van de werkelijkheid; zij is, zoals alles, onderworpen aan het beginsel van de voldoende grond (niets bestaat zonder reden; alles kan verklaard worden), aan het beginsel van de oorzakelijkheid (niets komt uit niets voort; alles heeft een oorzaak), en tenslotte aan het algemene determinisme van de macro scopische wezens.
Een al zou er op het microscopische vlak sprake zijn van uiteindelijke ongedetermineerdheid (zoals de Epicuristen dachten en zoals de kwantumfysica dit tegenwoordig lijkt te bevestigen), dan zou jij niettemin, op het neurobiologische vlak, gedetermineerd zijn door de atomen waaruit je bent samengesteld.
Maar dan is het Ik een gevangenis; hoe zou het vrij kunnen zijn?
Maar als ik mijn hersenen ben, dan beveel Ik dus ook mijzelf.
Dat ik wordt gedetermineerd door wat Ik ben, betekent dat mijn vrijheid niet absoluut is, maar niet dat zij niet bestaat.
Vrijheid in deze zin is niets anders dan het gedetermineerde vermogen om zichzelf te determineren. (Aristoteles)
Wij zijn vrij, schrijft Bergson, wanneer onze daden voortspruiten of emaneren uit heel onze persoonlijkheid, wanneer zij die uitdrukken, wanneer zij met haar die ondefinieerbare gelijkenis vertonen die men soms aantreft tussen een kunstenaar en zijn werk.
Deze tweede vrijheid van de wil is ongetwijfeld mysterieus (want zij lijkt tegen het identiteitsbeginsel in te gaan; zij veronderstelt dat ik iets anders zou kunnen willen dan ik wil).
Zij wordt door de filosofen soms de vrijheid van indifferentie genoemd, en vaker: vrije wil.
Marcel Conche geeft er een voortreffelijke definitie van: De vrije wil, schrijft hij, is het vermogen om zichzelf te determineren zonder door iets anders gedetermineerd te worden.
Dat is vrijheid in de zin van Descartes, van Kant, van Sartre.
Zij veronderstelt dat wat ik doe (mijn existentie) niet wordt gedetermineerd door wat Ik ben (mijn essentie), maar dat ik deze essentie integendeel zelf schep of in vrijheid kies.
Daarom is, zoals Sartre goed begrepen heeft, deze vrijheid niet mogelijk tenzij de existentie voorafgaat aan de essentie.
Twee hoofd betekenissen dus – handelingsvrijheid en wilsvrijheid – waarvan de tweede op haar beurt onderverdeeld kan worden in de spontaniteit van de wil en de vrije wil.
De rede maakt ons daarvan los; zij bevrijdt ons uit onszelf en stelt ons open voor het universele.
Vrijheid van de geest: vrijheid van de rede.
Dat betekent niet een vrije keuze; dat is een vrije noodzakelijkheid.
Het is de vrijheid volgens Spinoza, volgens Hegel, en ongetwijfeld ook volgens Marx en Freud; de vrijheid als begrepen noodzakelijkheid, of beter nog als het inzien van de noodzakelijkheid.
Vrij zijn, in de ware betekenis van het woord, is slechts onderworpen te zijn aan zijn eigen noodzakelijkheid, legt Spinoza ons uit; in die zin is de rede vrij en bevrijdend.
Dit mysterie maakt ons tot wat wij zijn; daardoor is iedereen ook een mysterie voor zichzelf.
Als ik heb verkozen om te zijn wie ik ben, dan kan dit slechts in een ander leven geweest zijn, zoals Plato volhield, of in een ander niveau, zoals Sartre zou zeggen, dan dat van de vrijwillige beslissing die eruit voortkomt.
We worden niet vrij geboren; we worden het.
Dit althans geloof ik, en daarom is vrijheid nooit absoluut, noch oneindig, noch definitief.
We zijn min of meer vrij, en het gaat er natuurlijk om, het zoveel mogelijk te worden.
Dat het mysterie niet volkomen opgehelderd kan worden belet niet dat het ideaal ons toelacht.
Dat het doel niet geheel bereikt kan worden belet niet dat wij ernaar streven en er dichterbij komen.
Het gaat erom ons van de dingen los te maken.
Deze vrijheid is niets anders dan, zoals we bij Spinoza lezen, een andere naam voor wijsheid.
[ Bericht 1% gewijzigd door deelnemer op 07-09-2016 10:46:55 ]
The view from nowhere.
Het verhaal is wel complexer dan dit.quote:Op dinsdag 6 september 2016 20:01 schreef Molurus het volgende:
[..]
Het zijn eigenlijk meer twee definities van "vrij" die verder niet zo veel met wil te maken hebben.
1) X is vrij om handeling Y uit te voeren wanneer X niet door omgeving Z ervan wordt weerhouden om handeling Y uit te voeren, waarbij Z exclusief X is.
2) X is vrij om handeling Y uit te voeren wanneer X niet door omgeving Z ervan wordt weerhouden om handeling Y uit te voeren, waarbij Z inclusief X is.
Mijn stelling is dat we normaalgesproken onder "vrijheid" verstaan: vrij zoals verwoord onder 1).
In de vrije wil discussie werkt men, zonder enige aanwijsbare reden, met definitie 2). Wat men feitelijk vraagt is: "is de wil vrij van zichzelf?", ofwel "is X vrij van X?"
In mijn ogen ontbreekt het aan een goede reden om de tweede uitleg te gebruiken ipv de eerste, en is het helemaal niet zinvol om je af te vragen of iets vrij is van zichzelf.
PS: en met determinisme heeft dat al helemaal niets te maken natuurlijk.
Mensen dachten vroeger dat zaken als sekseverschillen in gedrag en psychologie, seksualiteit, intelligentie en persoonlijkheid maakbaar waren.
Nu weten we dat deze zaken grotendeels vast staan en vaak genetisch overdraagbaar.
Er is dus heel veel keuzevrijheid ontnomen, ik kan niet kiezen om homo te worden, ik kan niet kiezen om dom te worden, ik kan niet kiezen om me vrouw te voelen (of man te voelen), ik kan niet kiezen waar ik talent voor heb en waar niet voor (zit ook in het brein).
Men realiseert nu ook dat opvoeding relatief weinig invloed heeft op kinderen. Uit een normaal gezin kan een zieke psychopaat voortkomen (allemaal in het brein).
Dat wisten mensen vroeger niet. Daarom was het geloof in de vrije wil vroeger veel breder. Namelijk, ''je kunt alles worden wat je wilt''<--- American Dream
Nou, nee dus. Net zomin als je je oogkleur of huidskleur kan veranderen.
Nu is het een feit dat er handelingsvrijheid bestaat, om zo te handelen zoals je goed dunkt. Maar als je handelen voor je bepaalt wordt voordat je er bewust van bent (wederom Libet) dan blijft er dus helemaal niks van het oorspronkelijke idee van vrije wil over,.
Het is in deze context een volstrekt irrelevante interpretatie. En ik zou het zelfs een geheel zinloos begrip willen noemen, maar dat is hier off topic.quote:
Sinds wanneer is sociaal determinisme een extreme interpretatie? Leg eens uit.
Sociaal determinisme zegt niets over vrije wil. Niemand haalt hier sociaal determinisme erbij, en al helemaal niet als argument om de waarschijnlijkheid van een niet-vrije wil te onderbouwen.
Dus laten we buitenissige en (in deze context) onzinnige fratsen als sociaal determinisme erbuiten laten. Ik had onderstaand voorstel gedaan over wat wel een zinnige interpretatie is van determinisme in de context van dit topic. Zullen we die aanhouden?
Anders kun je wel zeggen "ja maar er zijn ook andere definities van determinisme en dan gelden je argumenten niet", nee, inderdaad, mijn argumenten zijn ook niet op die definities gebaseerd dus dat zegt niets.
quote:
Zullen we afspreken dat als we het binnen de discussie over vrij wil over determinisme hebben, dat we dan fysiek determinisme bedoelen: dat alles wordt gedetermineerd door de fysica. Dus het idee dat er in de natuurwetten (niet onze huidige modellen, maar de echte natuurwetten waaraan alles onderhevig is) géén vrijheidsgraad of willekeur of onzeker element zit. Maar dat alles zicht 100% causaal gedraagt, zonder overige onbepaalde invloeden, iedere oorzaak leidt onherroepelijk tot eenduidige gevolgen. Net als een algoritme in een computer.
Dingen als sociaal determinisme is een afgezwakte warboel waar je binnen een discussie over vrije wil niets mee kan.
[..]
Oh dat is een opmerkelijk onderscheid. Beide spierbewegingen komen voort uit je hersenen. Waarom zeg je bij het tweede soort dat we dat zelf bepalen, maar bij het eerste niet?
The worst thing about censorship is ███ ███████ ██████.
quote:
[..]
Het is in deze context een volstrekt irrelevante interpretatie. En ik zou het zelfs een geheel zinloos begrip willen noemen, maar dat is hier off topic.
Sociaal determinisme zegt niets over vrije wil. Niemand haalt hier sociaal determinisme erbij, en al helemaal niet als argument om de waarschijnlijkheid van een niet-vrije wil te onderbouwen.
Dus laten we buitenissige en (in deze context) onzinnige fratsen als sociaal determinisme erbuiten laten. Ik had onderstaand voorstel gedaan over wat wel een zinnige interpretatie is van determinisme in de context van dit topic. Zullen we die aanhouden?
Anders kun je wel zeggen "ja maar er zijn ook andere definities van determinisme en dan gelden je argumenten niet", nee, inderdaad, mijn argumenten zijn ook niet op die definities gebaseerd dus dat zegt niets.
[..]
Wanneer een definitie meerdere betekenissen kent kun je niet gemakshalve maar één van die betekenissen weglaten binnen de discussie. Feit blijft overeind staan dat er niet één definitie van de term determinisme bestaat. Iets wat me al binnen de gegeven reacties opviel dus vandaar de door mij gegeven link.quote:
woensdag 7 september 2016 01:34
schreef lnloggen het volgende:
[..]
Het is in deze context een volstrekt irrelevante interpretatie. En ik zou het zelfs een geheel zinloos begrip willen noemen, maar dat is hier off topic.
Sociaal determinisme zegt niets over vrije wil. Niemand haalt hier sociaal determinisme erbij, en al helemaal niet als argument om de waarschijnlijkheid van een niet-vrije wil te onderbouwen.
Dus laten we buitenissige en (in deze context) onzinnige fratsen als sociaal determinisme erbuiten laten. Ik had onderstaand voorstel gedaan over wat wel een zinnige interpretatie is van determinisme in de context van dit topic. Zullen we die aanhouden?
Anders kun je wel zeggen "ja maar er zijn ook andere definities van determinisme en dan gelden je argumenten niet", nee, inderdaad, mijn argumenten zijn ook niet op die definities gebaseerd dus dat zegt niets.
[..]
Bovendien heb ik met enkele voorbeelden duidelijk gemaakt dat we niet louter door onze omgeving en door onze genetische aanleg zijn 'voorgeprogrammeerd' in al ons doen en laten. Dat binnen dat openstaande spectrum wel degelijk ruimte bestaat tot de vrije keuze als een aspect van de vrije wil.
Ik geef tegelijkertijd volmondig toe dat we deze processen (die de betekenis van onze persoonlijkheid zo dicht raken) nog onontgonnen gebied is voor neurologen en dat daarmee de vraag of de vrije wil wel of niet bestaat onbeantwoord blijft. Daar is overigens ook niets mis mee, want al honderden jaren stelt de mens tevergeefs diezelfde vraag.
Ja daag, zo kun je onder elke discussie uitkomen door een andere definitie te verzinnen voor een begrip uit iemands argument, en te zeggen "zie je, er zijn meer definities, dus je argument is niet geldig".quote:
Wanneer een definitie meerdere betekenissen kent kun je niet gemakshalve maar één van die betekenissen weglaten binnen de discussie. Feit blijft overeind staan dat er niet één definitie van de term determinisme bestaat. Iets wat me al binnen de gegeven reacties opviel dus vandaar de door mij gegeven link.
Als je vindt dat een verzonnen definitie geen geldige definitie is: ik vind van wel. Zie hier, we hebben nu twee definities van 'definitie'. Dus jouw argument van hierboven houdt dus geen stand.
Ik heb mijn argument over determinisme versus vrije wil aangescherpt door duidelijk aan te geven wat ik bedoel met determinisme. Dat er daarnaast anderen zijn die iets anders bedoelen met determinisme, is irrelevant voor mijn verhaal. Neem anders mijn uitleg waarin je overal het woord 'determinisme' vervangt door de interpretatie die ik erbij heb genoemd. Dan hebben we daarmee klare taal waar geen ambigue begrippen zoals determinisme meer in voorkomen.
Dat heb ik even gemist. Wat zat er precies nog meer tussen onze genetische aanleg en omgevingsfactoren dan?quote:Bovendien heb ik met enkele voorbeelden duidelijk gemaakt dat we niet louter door onze omgeving en door onze genetische aanleg zijn 'voorgeprogrammeerd' in al ons doen en laten. Dat binnen dat openstaande spectrum wel degelijk ruimte bestaat tot de vrije keuze als een aspect van de vrije wil.
Maar zolang er geen enkele reden is om het bestaan ervan aan te nemen, lijkt het me niet redelijk om zo'n vreemd buitenissig concept als serieuze optie te overwegen, temeer omdat het lijnrecht ingaat tegen alles wat we begrijpen en om ons heen zien in de fysica. Niet dat we die helemaal begrijpen, verre van, maar het lijkt me raar om te zeggen "we begrijpen nog niet alles, dus dan kunnen we net zo goed ook wel allerlei random zaken als serieuze optie overwegen, ondanks dat die niet stroken met wat we al wel begrijpen".quote:Ik geef tegelijkertijd volmondig toe dat we deze processen (die de betekenis van onze persoonlijkheid zo dicht raken) nog onontgonnen gebied is voor neurologen en dat daarmee de vraag of de vrije wil wel of niet bestaat onbeantwoord blijft. Daar is overigens ook niets mis mee, want al honderden jaren stelt de mens tevergeefs diezelfde vraag.
The worst thing about censorship is ███ ███████ ██████.
Sociaal determinisme is een geaccepteerde definitie. Waarom zou je die gemakshalve uit de discussie willen houden?quote:
[..]
Ja daag, zo kun je onder elke discussie uitkomen door een andere definitie te verzinnen voor een begrip uit iemands argument, en te zeggen "zie je, er zijn meer definities, dus je argument is niet geldig".
Als je vindt dat een verzonnen definitie geen geldige definitie is: ik vind van wel. Zie hier, we hebben nu twee definities van 'definitie'. Dus jouw argument van hierboven houdt dus geen stand.
Ik heb mijn argument over determinisme versus vrije wil aangescherpt door duidelijk aan te geven wat ik bedoel met determinisme. Dat er daarnaast anderen zijn die iets anders bedoelen met determinisme, is irrelevant voor mijn verhaal. Neem anders mijn uitleg waarin je overal het woord 'determinisme' vervangt door de interpretatie die ik erbij heb genoemd. Dan hebben we daarmee klare taal waar geen ambigue begrippen zoals determinisme meer in voorkomen.
[..]
Dat heb ik even gemist. Wat zat er precies nog meer tussen onze genetische aanleg en omgevingsfactoren dan?
[..]
Maar zolang er geen enkele reden is om het bestaan ervan aan te nemen, lijkt het me niet redelijk om zo'n vreemd buitenissig concept als serieuze optie te overwegen, temeer omdat het lijnrecht ingaat tegen alles wat we begrijpen en om ons heen zien in de fysica. Niet dat we die helemaal begrijpen, verre van, maar het lijkt me raar om te zeggen "we begrijpen nog niet alles, dus dan kunnen we net zo goed ook wel allerlei random zaken als serieuze optie overwegen, ondanks dat die niet stroken met wat we al wel begrijpen".
De mens heeft het vermogen tot vrije keuze, ongeacht zijn genetische aanleg of omgevingsfactor. Stel iemand heeft een verslavings-gen en bevindt zich in een omgeving waar gebruik wordt aangemoedigd. Dan heeft iemand toch de eigen keuze zich hieraan te ontworstelen. Dan vervalt het argument dat we onze keuzes baseren op genetische aanleg of op onze omgeving alléén.
De mens heeft het vermogen tot zelfbewustzijn, tot zelfreflectie waaraan het een individuele identiteit koppelt. Vanuit een deterministisch standpunt zouden onze hersenen als orgaan het vermogen kennen tot zelfbewustzijn, tot zelfreflectie. Maakt het als orgaan eigen keuzes en beslissingen. Deterministen accepteren die optie op basis van geobserveerde elektrische impulsen door het gehele brein. Op een dag was er een brein die in gemeenschap met andere breinen besloot de MRI uit te vinden zodat ze zichzelf konden gaan waarnemen. Fascinerend.
Dat is juist het punt dat ter discussie staat.quote:
[..]
Sociaal determinisme is een geaccepteerde definitie. Waarom zou je die gemakshalve uit de discussie willen houden?
De mens heeft het vermogen tot vrije keuze, ongeacht zijn genetische aanleg of omgevingsfactor. Stel iemand heeft een verslavings-gen en bevindt zich in een omgeving waar gebruik wordt aangemoedigd. Dan heeft iemand toch de eigen keuze zich hieraan te ontworstelen. Dan vervalt het argument dat we onze keuzes baseren op genetische aanleg of op onze omgeving alléén.
Leg eens uit waarom een complex adaptief systeem zoals ons brein bij iemand met verslavingsgen en een omgeving waarin verslaving een belangrijke rol heeft gespeeld in een deterministisch systeem niet anders kan dan ook verslaafd raken? Want dat is wat je lijkt te suggereren?
quote:De mens heeft het vermogen tot zelfbewustzijn, tot zelfreflectie waaraan het een individuele identiteit koppelt. Vanuit een deterministisch standpunt zouden onze hersenen als orgaan het vermogen kennen tot zelfbewustzijn, tot zelfreflectie. Maakt het als orgaan eigen keuzes en beslissingen. Deterministen accepteren die optie op basis van geobserveerde elektrische impulsen door het gehele brein. Op een dag was er een brein die in gemeenschap met andere breinen besloot de MRI uit te vinden zodat ze zichzelf konden gaan waarnemen. Fascinerend.
It ain't what you don't know that gets you into trouble. It's what you know for sure that just ain't so - Mark Twain
Omdat dat een zwakke variant van determinisme is die niets zegt over vrije wil.quote:
Sociaal determinisme is een geaccepteerde definitie. Waarom zou je die gemakshalve uit de discussie willen houden?
Neoimpressionistische schilderkunst is ook een geaccepteerde definitie. Waarom zou je die uit de discussie willen houden? Omdat het in deze context gewoon geen zak toevoegt.
Sociaal determinisme en het determinisme waar ik op doel zijn twee hele verschillende dingen.
Dus ik baseer een argument op concept A ('mijn' determinisme), en dan zeg jij: maar concept B dan? Eh, ja what about it? Dat heeft niets te maken met wat ik zeg.
Dat is nu juist de vraag, daar gaat deze discussie over. Ik zie geen enkel gedrag in de mens wat niet voort zou kunnen komen uit genetische aanleg of omgevingsfactoren. Of wat een bewijs of zelfs maar reële aanleiding zou zijn om er andere factoren (zoals een vrije wil) bij te halen.quote:De mens heeft het vermogen tot vrije keuze, ongeacht zijn genetische aanleg of omgevingsfactor.
Hoe bedoel je, heeft de eigen keuze. Zijn combinatie van genen en externe factoren (zoals omgeving, opvoeding, maatschappelijke conditionering, enzovoort) zal ertoe leiden dat hij stopt. Of niet stopt, maar zie niet welke andere oorzaak je er nog bij moet verzinnen om die uitslag te verklaren.quote:Stel iemand heeft een verslavings-gen en bevindt zich in een omgeving waar gebruik wordt aangemoedigd. Dan heeft iemand toch de eigen keuze zich hieraan te ontworstelen.
Er is geen argument van het sociaal determinisme in deze discussie. Sociaal determinisme zegt niets over vrije wil. Laten we concepten die niets met het vraagstuk over de vrije wil te maken hebben (zoals sociaal determinisme of neoimpressionistische schilderkunst) hierbuiten laten, dat vertroebelt de discussie alleen maar.quote:Hiermee ontkracht je dus het argument van het sociaal determinisme.
Ja hequote:De mens heeft het vermogen tot zelfbewustzijn, tot zelfreflectie waaraan het een individuele identiteit koppelt. Vanuit een deterministisch standpunt zouden onze hersenen als een orgaan het vermogen kennen tot zelfbewustzijn, tot zelfreflectie. Maakt het als orgaan eigen keuzes en beslissingen. Deterministen accepteren die optie op basis van geobserveerde elektrische impulsen door het gehele brein. Op een dag was er een brein die in gemeenschap met andere breinen besloot de MRI uit te vinden zodat ze zichzelf konden gaan waarnemen. Fascinerend.
Maar zelfbewustzijn en determinisme / geen vrije wil, hoeven elkaar helemaal niet uit te sluiten.
Ik ben het overigens niet eens met "Maakt het als orgaan eigen keuzes en beslissingen". Wat er gekozen en beslist wordt, kan volgens mij prima een gevolg zijn van puur fysieke omstandigheden en causale processen. Voor zover we kunnen zien "beslissen" hersenen dingen net zoals waterstof "beslist" om met zuurstof te reageren, we zien daar geen enkele andere bovennatuurlijke of metafysische factoren bij (noch de noodzaak daartoe).
The worst thing about censorship is ███ ███████ ██████.
Als je absoluut determinisme aanneemt is vrijheid niet objectief.
Vrijheid die daarmee wel compatibel is, is er omdat je er zelf in zit, samenvalt met een deel, en dat deel als ongedwongen beschouwd omdat je het zelf bent. Dat is het perspectief van een deelnemer op zijn eigen vrijheid.
Die vrijheid heb je alleen zelf. De mensen, waarmee je niet samenvalt, zijn vanuit jouw gezichtspunt niet vrij. Ze zijn gedetermineerd, net als iedere ander fysisch object in een deterministische wereld. En omgekeerd, door de bril van anderen gezien heb je zelf ook geen vrijheid.
De vrijheid die je hebt in een deterministische wereld is asymmetrisch (je bent vrij, maar de anderen niet). Deze vrijheid is niet objectiveerbaar, want dan is het wel in strijd is met determinisme.
Dat is het logische gevolg van de aanname dat de objectieve wereld absoluut deterministisch is.
[ Bericht 3% gewijzigd door deelnemer op 07-09-2016 12:28:05 ]
Vrijheid die daarmee wel compatibel is, is er omdat je er zelf in zit, samenvalt met een deel, en dat deel als ongedwongen beschouwd omdat je het zelf bent. Dat is het perspectief van een deelnemer op zijn eigen vrijheid.
Die vrijheid heb je alleen zelf. De mensen, waarmee je niet samenvalt, zijn vanuit jouw gezichtspunt niet vrij. Ze zijn gedetermineerd, net als iedere ander fysisch object in een deterministische wereld. En omgekeerd, door de bril van anderen gezien heb je zelf ook geen vrijheid.
De vrijheid die je hebt in een deterministische wereld is asymmetrisch (je bent vrij, maar de anderen niet). Deze vrijheid is niet objectiveerbaar, want dan is het wel in strijd is met determinisme.
Dat is het logische gevolg van de aanname dat de objectieve wereld absoluut deterministisch is.
[ Bericht 3% gewijzigd door deelnemer op 07-09-2016 12:28:05 ]
The view from nowhere.
Is het logische gevolg niet dat je ook jezelf als onvrij beschouwd?quote:
Als je absoluut determinisme aanneemt is vrijheid niet objectief.
Vrijheid die daarmee wel compatibel is, is er omdat je er zelf in zit, samenvalt met een deel, en dat deel als ongedwongen beschouwd omdat je het zelf bent. Dat is het perspectief van een deelnemer op zijn eigen vrijheid.
Die vrijheid heb je alleen zelf. De mensen, waarmee je niet samenvalt, zijn vanuit jouw gezichtspunt niet vrij. Ze zijn gedetermineerd, net als iedere ander fysisch object in een deterministische wereld. En omgekeerd, door de bril van anderen gezien heb je zelf ook geen vrijheid.
De vrijheid die je hebt in een deterministische wereld is asymmetrisch (je bent vrij, maar de anderen niet). Deze vrijheid is niet objectiveerbaar, want dan is het wel in strijd is met determinisme.
Dat is het logische gevolg van de aanname dat de objectieve wereld absoluut deterministisch is.
It ain't what you don't know that gets you into trouble. It's what you know for sure that just ain't so - Mark Twain
Als je jezelf overstijgt (objectief gezien) dan wel. Als je jezelf identificeert met een het deel van de wereld waarmee je samenvalt, dan niet. Dat deel is ook deterministisch, maar niet het andere dat je bepaalt, want je bent het zelf.quote:Op woensdag 7 september 2016 12:45 schreef GrumpyFish het volgende:
[..]
Is het logische gevolg niet dat je ook jezelf als onvrij beschouwd?
Als je jezelf identificeert met het hele universum, dan pas ben je helemaal vrij en ga je ook niet dood.
Zelf-identificatie is het sleutelwoord.
[ Bericht 0% gewijzigd door deelnemer op 07-09-2016 14:31:56 ]
The view from nowhere.
Goed lezen, ik schrijf juist het tegenovergestelde op.quote:
[..]
Dat is juist het punt dat ter discussie staat.
Leg eens uit waarom een complex adaptief systeem zoals ons brein bij iemand met verslavingsgen en een omgeving waarin verslaving een belangrijke rol heeft gespeeld in een deterministisch systeem niet anders kan dan ook verslaafd raken? Want dat is wat je lijkt te suggereren?
[..]
Ik zie niet in waarom sociaal determinisme buiten deze discussie moet worden gehouden. Er zijn simpelweg verschillende definities en interpretaties van de term determinisme.quote:
[..]
Omdat dat een zwakke variant van determinisme is die niets zegt over vrije wil.
Neoimpressionistische schilderkunst is ook een geaccepteerde definitie. Waarom zou je die uit de discussie willen houden? Omdat het in deze context gewoon geen zak toevoegt.
Sociaal determinisme en het determinisme waar ik op doel zijn twee hele verschillende dingen.
Dus ik baseer een argument op concept A ('mijn' determinisme), en dan zeg jij: maar concept B dan? Eh, ja what about it? Dat heeft niets te maken met wat ik zeg.
[..]
Dat is nu juist de vraag, daar gaat deze discussie over. Ik zie geen enkel gedrag in de mens wat niet voort zou kunnen komen uit genetische aanleg of omgevingsfactoren. Of wat een bewijs of zelfs maar reële aanleiding zou zijn om er andere factoren (zoals een vrije wil) bij te halen.
[..]
Hoe bedoel je, heeft de eigen keuze. Zijn combinatie van genen en externe factoren (zoals omgeving, opvoeding, maatschappelijke conditionering, enzovoort) zal ertoe leiden dat hij stopt. Of niet stopt, maar zie niet welke andere oorzaak je er nog bij moet verzinnen om die uitslag te verklaren.
[..]
Er is geen argument van het sociaal determinisme in deze discussie. Sociaal determinisme zegt niets over vrije wil. Laten we concepten die niets met het vraagstuk over de vrije wil te maken hebben (zoals sociaal determinisme of neoimpressionistische schilderkunst) hierbuiten laten, dat vertroebelt de discussie alleen maar.
[..]
Ja he
Maar zelfbewustzijn en determinisme / geen vrije wil, hoeven elkaar helemaal niet uit te sluiten.
Ik ben het overigens niet eens met "Maakt het als orgaan eigen keuzes en beslissingen". Wat er gekozen en beslist wordt, kan volgens mij prima een gevolg zijn van puur fysieke omstandigheden en causale processen. Voor zover we kunnen zien "beslissen" hersenen dingen net zoals waterstof "beslist" om met zuurstof te reageren, we zien daar geen enkele andere bovennatuurlijke of metafysische factoren bij (noch de noodzaak daartoe).
Waterstof en zuurstof creëren niet een eigen identiteit. Want feitelijk schrijf je op dat dan alles slechts een toevallige samenloop van omstandigheden is. Inderdaad de mening van een hardcore- determinist, maar anno 2016 een nogal achterhaald denkbeeld. Puur statistisch bezien ook niet hard te maken. (denk aan het Dobbelsteen-argument van Einstein)
Dat is wat ik in deze discussie mis, feitelijke onderbouwing voor dit soort stellingen. Vaak wordt de ander steeds uitgedaagd om te bewijzen dat hij of zij bij het rechte eind heeft, maar vervolgens blijft het eenrichtingsverkeer en lees ik buiten het argument van het observeren van wat elektrische stroompjes in de hersenen weinig tot geen onderbouwing. Laat staan ondersteunend bewijs dat de vrije wil niet zou bestaan.
Misschien omdat hier geen sociaal deterministen zijn? Zomaar een idee.quote:
[..]
Ik zie niet in waarom sociaal determinisme buiten deze discussie moet worden gehouden. Er zijn simpelweg verschillende definities en interpretaties van de term determinisme.
Niet meer aanwezig in dit forum.
Goed, laat ik het anders zeggen: ik heb nergens iets beweerd op basis van sociaal determinisme. Ik heb sociaal determinisme in geen enkel argument van mij gebruikt. Overal waar ik het woord 'determinisme' heb genoemd, refereerde ik aan iets wat ik vrij duidelijk gedefinieerd heb, en wat absoluut geen sociaal determinisme is.quote:
Ik zie niet in waarom sociaal determinisme buiten deze discussie moet worden gehouden. Er zijn simpelweg verschillende definities en interpretaties van de term determinisme.
Dus het is nogal flauw om dan te zeggen "je argument op basis van determinisme geldt niet, want determinisme heeft ook een andere betekenis". Ik heb denk ik voldoende duidelijk gemaakt wat ik bedoelde, en dat was -nogmaals- geen sociaal determinisme. Sociaal determinisme heeft met mijn verhaal gewoon helemaal niets te maken. Als iemand anders een pleidooi voor of tegen de vrije wil wenst te bouwen op basis van sociaal determinisme, prima, lijkt me vrij lastig maar ga je gang, doch dat staat dan geheel los van mijn verhaal.
Dat dobbelsteen argument van Einstein ken ik niet?quote:Waterstof en zuurstof creëren niet een eigen identiteit. Want feitelijk schrijf je op dat dan alles slechts een toevallige samenloop van omstandigheden is. Inderdaad de mening van een hardcore- determinist, maar anno 2016 een nogal achterhaald denkbeeld. Puur statistisch bezien ook niet hard te maken. (denk aan het Dobbelsteen-argument van Einstein)
Maar voordat daar een of andere flauwe statistische truc uit de mouw komt: stel, je gooit 2000 keer achter elkaar met een dobbelsteen. Daar komt een bepaalde reeks uit als uitslag (bijvoorbeeld 6,3,2,2,5,1,6,enzovoort). Wat was achteraf de kans dat je die uitslag zou gooien? Hoe realistisch was het dat precies die reeks er uit zou komen?
We lopen in cirkeltjes zo.quote:Dat is wat ik in deze discussie mis, feitelijke onderbouwing voor dit soort stellingen. Vaak wordt de ander steeds uitgedaagd om te bewijzen dat hij of zij bij het rechte eind heeft, maar vervolgens blijft het eenrichtingsverkeer en lees ik buiten het argument van het observeren van wat elektrische stroompjes in de hersenen weinig tot geen onderbouwing. Laat staan ondersteunend bewijs dat de vrije wil niet zou bestaan.
quote:
Het bestaan van zoiets hebben we nog nooit waargenomen, nergens, zelfs niet indirect. Dus ik vraag me af wat een goede reden is om toch in zo'n buitenissig fenomeen te geloven (temeer omdat daar geen enkele aanleiding toe is).
quote:
Ik zie geen enkel gedrag in de mens wat niet voort zou kunnen komen uit genetische aanleg of omgevingsfactoren. Of wat een bewijs of zelfs maar reële aanleiding zou zijn om er andere factoren (zoals een vrije wil) bij te halen.
quote:
Je moet echt met een sterker argument vóór de plausibiliteit van een vrije wil komen dan "je kunt niet bewijzen dat het niet bestaat". Anders zie ik niet hoe het geloven in een vrije wil (of in ieder geval het als reële mogelijkheid openhouden) waarschijnlijker of serieuzer genomen kan worden dan ieder ander lukraak verzinsel wat je niet kunt falsificeren, zoals kabouters of onzichtbare eenhoorns.
The worst thing about censorship is ███ ███████ ██████.
Inderdaad, maar "onafhankelijk" is niet hetzelfde als "vrij":quote:
Delen X(t) en Y(t) kunnen onafhankelijk van elkaar zijn. Als de zon ontploft merken we daar de eerste 8 minuten niets van. Maar ook 1 deel X(t) kan niet onafhankelijk zijn van zichzelf op een eerder moment.
"X is vrij om handeling Y uit te voeren wanneer X niet door omgeving Z ervan wordt weerhouden om handeling Y uit te voeren"
De zon wordt er niet door de omgeving van weerhouden om te ontploffen, niettemin is de ontploffing niet onafhankelijk van zijn vorige toestand als "zon".De zon is dus vrij om te ontploffen.
Klopt. De omgeving weerhoudt de zon niet van ontploffen.quote:
[..]
Inderdaad, maar "onafhankelijk" is niet hetzelfde als "vrij":
"X is vrij om handeling Y uit te voeren wanneer X niet door omgeving Z ervan wordt weerhouden om handeling Y uit te voeren"
De zon wordt er niet door de omgeving van weerhouden om te ontploffen, niettemin is de ontploffing niet onafhankelijk van zijn vorige toestand als "zon".De zon is dus vrij om te ontploffen.
Ik heb geen conflict met Molurus over deze kwestie, anders dan de naam die hij aan deze vrijheid geeft. Ik zou het liever niet 'vrij om te willen' noemen, maar liever 'vrij om te handelen' (want de omgeving belemmerd het niet).
Het is geen inhoudelijke kwestie of je iets handelingsvrijheid, wilsvrijheid of ASDGGERGDTH noemt. Het is wel ongewoon om een debat te voeren over twee tegengestelde ideeen over de menselijke vrijheid, en dan beide standpunten dezelfde naam te geven. Gekker wordt het als beide al eeuwenlang bekende standpunten zijn die al bekent staan onder een eigen naam.
Waar ik van baal is dit. De vrije wil (vrij om te kiezen iets anders te willen) is groter dan handelingsvrijheid en in strijd met determinisme. Deze betekenis van de menselijke vrijheid is vaak politiek misbruikt. Het begrip 'vrije wil' handhaven, is vragen om herhaling.
Edit: Ten overvloede. Molurus standpunt is:
1. Handelingsvrijheid is de enige vorm van vrijheid die compatibel is met determinisme
2. Deze vrijheid moet je 'vrije wil' noemen.
Ik bestrijd punt 2.
[ Bericht 0% gewijzigd door deelnemer op 07-09-2016 21:17:12 ]
The view from nowhere.
In een deterministisch systeem kan iemand met een verslavingsgen + verlavingsomgeving alleen maar niet verslaafd raken?quote:
[..]
Goed lezen, ik schrijf juist het tegenovergestelde op.
It ain't what you don't know that gets you into trouble. It's what you know for sure that just ain't so - Mark Twain
Er is inderdaad een verschil tussen 'vrij om te willen' en 'vrij om te handelen'. Het eerste lijkt me dat de omgeving het niet verhindert om iets te willen. Het tweede wanneer de omgeving het niet verhindert om een handeling uit te voeren. Het probleem lijkt me het onderscheid tussen "omgeving" en "systeem", wat voor een levend organisme toch niet zo voor de hand ligt. Het systeem verandert immers voortdurend, en als men een dualistisch perspectief inneemt is het lichaam zelfs deel van de omgeving.quote:
[..]
Klopt. De omgeving weerhoudt de zon niet van ontploffen.
Ik heb geen conflict met Molurus over deze kwestie, anders dan de naam die hij aan deze vrijheid geeft. Ik zou het liever niet 'vrij om te willen' noemen, maar liever 'vrij om te handelen' (want de omgeving belemmerd het niet).
Waarom? Ik kan vanalles willen, zonder dat de omgeving mij dit belemmert. Ik kan zelfs handelingen 'willen', die ik niet kan uitvoeren vanwege de omgeving. Nochtans lijkt het universum mij deterministisch.quote:Het is geen inhoudelijke kwestie of je iets handelingsvrijheid, wilsvrijheid of ASDGGERGDTH noemt. Het is wel ongewoon om een debat te voeren over twee tegengestelde ideeen over de menselijke vrijheid, en dan beide standpunten dezelfde naam te geven. Gekker wordt het als beide al eeuwenlang bekende standpunten zijn die al bekent staan onder een eigen naam.
Waar ik van baal is dit. De vrije wil (vrij om te kiezen iets anders te willen) is groter dan handelingsvrijheid en in strijd met determinisme.
Om dergelijk politiek "misbruik" maak ik me geen zorgen. Ook politiek en rechtspraak komen niet onder het determinisme uit. Zelfs moraliteit ontkomt niet, moraliteit bestaat enkel in relatieve zin: in objectieve zin gebeurt alles gewoon voorbij goed en kwaad.quote:Deze betekenis van de menselijke vrijheid is vaak politiek misbruikt. Het begrip 'vrije wil' handhaven, is vragen om herhaling.
Met andere woorden:
1) Vanuit het "waarheidsperspectief" is het universum deterministisch en is er niet zoiets als "misbruik van de vrijheid om te willen". Om dezelfde reden dat men geen morele verwijten gaat stellen aan een exploderende zon. M.a.w. hier is het woordje "misbruik" problematisch, omdat het een moreel oordeel is.
2) Vanuit het "deelnemersperspectief" is iedereen vrij in zijn wil, en is er dus evenmin zoiets als "misbruik van de vrijheid om te willen". In dit geval omdat die vrijheid er effectief is.
Hoe ik het nu zie is er een verschil tussen 'vrije wil' en 'handelsvrijheid', en beide zijn compatibel met het deterministische universum.quote:Edit: Ten overvloede. Molurus standpunt is:
1. Handelingsvrijheid is de enige vorm van vrijheid die compatibel is met determinisme
2. Deze vrijheid moet je 'vrije wil' noemen.
Ik bestrijd punt 2.
[ Bericht 8% gewijzigd door yarnamc op 08-09-2016 00:25:06 ]
Handelingsvrijheid is in relatie tot de omgeving. Wilsvrijheid niet. Wilsvrijheid is de interne vrijheid om je eigen wil te kunnen kiezen. Kant 's filosofie, de christelijke en islamitische religies zijn 3 voorbeelden van zienswijzen die inhouden dat je wilsvrijheid hebt.quote:
Er is inderdaad een verschil tussen 'vrij om te willen' en 'vrij om te handelen'. Het eerste lijkt me dat de omgeving het niet verhindert om iets te willen.
The view from nowhere.
Als je wilsvrijheid op die manier definiëert, dan is het toch een onzinnig begrip? Je kan je eigen wil niet kiezen: dat zou een causa sui zijn. Mijn wil kan niet vrij zijn van mijn wil. Mijn wil kan ook niet onafhankelijk of vrij zijn van mijzelf in zijn geheel, aangezien de wil een deel is van mezelf.quote:
[..]
Handelingsvrijheid is in relatie tot de omgeving. Wilsvrijheid niet. Wilsvrijheid is de interne vrijheid om je eigen wil te kunnen kiezen. Kant 's filosofie, de christelijke en islamitische religies zijn 3 voorbeelden van zienswijzen die inhouden dat je wilsvrijheid hebt.
In de moraalfilosofie vinden ze het belangrijk. Religieuze zien het als een eigenschap van de Ziel. Voor hun is het analoog een scheppingsdaad. Kant heeft een eigen metafysica die de mens ook buiten het determinisme plaatst. Het zijn niet mijn standpunten. Ik ga ze dus ook niet verdedigen. Ik zeg alleen dat hun versie van de menselijke vrijheid gaat onder de naam vrije wil.quote:
[..]
Als je wilsvrijheid op die manier definiëert, dan is het toch een onzinnig begrip? Je kan je eigen wil niet kiezen: dat zou een causa sui zijn. Mijn wil kan niet vrij zijn van mijn wil. Mijn wil kan ook niet onafhankelijk of vrij zijn van mijzelf in zijn geheel, aangezien de wil een deel is van mezelf.
Wat wel mijn standpunt is staat duidelijk in dit topic (meerdere malen inmiddels).
Als je het niet eens kan worden hoe je iets noemt, heeft een verdere discussie geen zin. Het is mooi geweest.
[ Bericht 4% gewijzigd door deelnemer op 08-09-2016 01:22:36 ]
The view from nowhere.
Dat is ook de reden dat ze het begrip 'vrije wil' willen handhaven. Hoewel het begrip in het verleden nooit is bedoeld als iemands vrijheid in een deterministische wereld. Als je dit woord wilt vervangen door handelingsvrijheid, dan zul je zien dat de zon eerder is ontploft dan dat ze daarin meegaan. Dat is inmiddels wel duidelijk. Net zoals het Harris ook niet lukt om Dennett van de 'vrije wil' af te krijgen (zie video in het videotopic).quote:
[..]
Hmm, ik zie het moraliserende als een rechts conservatieve eigenschap, het rationele ego-loze plaats ik meer in het linkerspectrum. En volgens mij bedoeld deelnemer dat ook, als ik me niet vergis.
The view from nowhere.
Ik schrijf met dit voorbeeld op dat iemand een vrije keuze kan maken, ongeacht zijn genetische aanleg of omgevingsfactor. Het sociaal determinisme zegt juist dat de vrije wil niet bestaat en dat ons gedrag louter is toe te schrijven aan omgevingsfactoren en genetische aanleg. Dit voorbeeld laat zien dat dit niet het geval hoeft te zijn waarmee dit deterministische argument dus niet opgaat.quote:
[..]
In een deterministisch systeem kan iemand met een verslavingsgen + verlavingsomgeving alleen maar niet verslaafd raken?
Maar dan ga je er dus vanuit, zoals ik al schreef, dat in een gedetermineerd systeem iemand met een verslavingsgen + omgeving ook altijd verslaafd zal raken. Dat volgt nergens uit. Je voorbeeld dat iemand met een verslavingsgen + omgeving soms ook niet verslaafd raakt, verwerpt dus helemaal geen enkel deterministisch argument.quote:
[..]
Ik schrijf met dit voorbeeld op dat iemand een vrije keuze kan maken, ongeacht zijn genetische aanleg of omgevingsfactor. Het sociaal determinisme zegt juist dat de vrije wil niet bestaat en dat ons gedrag louter is toe te schrijven aan omgevingsfactoren en genetische aanleg. Dit voorbeeld laat zien dat dit niet het geval hoeft te zijn waarmee dit deterministische argument dus niet opgaat.
It ain't what you don't know that gets you into trouble. It's what you know for sure that just ain't so - Mark Twain
