"Aansprakelijkheid NL belachelijk" "Belachelijk." Zo noemt Wim Dijkema, oud-adjudant van Dutchbat 3, de uitspraak van de rechter dat Nederland aansprakelijk is voor de deportatie van 300 mannen in Srebrenica in 1995. Een geïrriteerde Dijkema gaf zijn reactie in het VARA-radioprogramma De Nieuws BV.
"Er wordt steeds gezegd: 300 mensen. Het gaat om 242 mannen in de weerbare leeftijd die op de compound zaten. Die zijn overgedragen voor deportatie om redenen die toen héél duidelijk voor ons waren. De artsen hadden gewaarschuwd dat er besmettelijke ziekten op uitbreken stonden. Er zaten eerder 5000 mensen in een hal, verschrikkelijke taferelen."
"Op een gegeven moment zijn de gevaren afgewogen: de bussen met de vrouwen en kinderen waren veilig in centraal-Bosnië gearriveerd. We wogen af: we dragen de mannen ook over, de hele wereld zit mee te kijken, dus wat kan die mannen gebeuren? De lijst met 242 namen was immers door majoor Franken de hele wereld overgestuurd."
"Dat had een drempelverhogende werking, dacht hij: als je namen bekendmaakt, geeft dat een zekere bescherming. Met de lijst is nooit iets gedaan, en nu hadden wij moeten weten dat die mannen zouden worden vermoord? Ik zou zeggen: de rest van de wereld, de deskundigen, in Nederland en bij de VN, hadden dat ons maar eens even moeten vertellen."
De rechter zegt dat Dutchbat had moeten weten dat de mannen gevaar liepen, omdat de Nederlandse militairen al eerder identiteitspapieren van moslimmannen hadden gevonden. Dat zou betekenen dat die mannen vermoord waren. Jullie hadden het moeten weten.
"Voor mij, en spreek ik op persoonlijke titel, was het duidelijk dat de mannen geen vijfsterrenhotel aangeboden zouden krijgen. Dat ze vermoord zouden worden, had ik niet verwacht, absoluut niet, juist omdat de hele wereld zat toe te kijken. Ik had verwacht dat ze als krijgsgevangene naar Servië zouden gaan. Dat is wat anders dan vermoord worden."
"Wij zouden 8000 man overgedragen hebben aan de Serviërs. Nee, die 8000 mensen zijn vermoord op weg naar de enclave naar Tuzla. In de nacht van 11 op 12 juli zijn ze zelf te voet uitgebroken uit de enclave. Daar zijn ze vermoord, buiten ons zicht, buiten de enclave. Die werkelijkheid klopt dus niet met hoe de media de werkelijkheid weergeven."
De 'Moeders van Srebrenica' hebben de rechtszaak aangespannen omdat de Dutchbatters de opdracht hadden gekregen om vooral voor hun eigen veiligheid te zorgen.
"Dat heb ik achteraf ook gehoord. Karremans (commandant van Dutchbat, red.) heeft de opdracht gekregen om de vluchtelingen bij te staan en om ervoor te zorgen dat er geen lijkenzakken naar Nederland kwamen. Dat is een dubbele opdracht. Ik weet niet hoe u ermee om zou gaan, maar voor mij is dat onuitvoerbaar. Je kan niet het ene en het andere maximaal doen. Nogmaals, de vluchtelingen zijn overgedragen in de wetenschap dat er geen hulp van de VN zou komen."
Snapt u dat de moeders van Srebrenica de zaak hebben aangespannen?
"Wat veel eerder had moeten gebeuren, is dat je als Nederland, of beter de VN, die mensen en het drama erkend had. Dat is nooit gebeurd. Iedereen, van Defensie tot onze politiek, heeft de zaak steeds afgehouden. Erkend had moeten worden dat deze mensen onrecht is aangedaan. In 1993 heeft generaal Morillon, toen VN-commandant van de troepen in Joegoslavië, in het postkantoor van Srebrenica gezegd: "You are under the protection of the United Nations." Dat betekent dat je beschermd wordt. Maar je kunt geen bergachtig gebied van 50 kilometer omtrek met 400 militairen, waarvan zo'n 200 niet-vechtmilitairen, beschermen."
U heeft ook gesproken met de 'Moeders van Srebrenica'?
"Ik heb onder andere een gesprek gehad met de voorzitster. Alle dames beginnen meteen hun gal te spuien. Toen heb ik op een gegeven moment letterlijk met de vuist op tafel geslagen en gezegd, nou ben ik aan de beurt. Daarna ben ik onze situatie gaan uitleggen. Niet om haar te overreden om te stoppen, maar om te laten zien in welke omstandigheden wij daar zaten."
"Vijf minuten later zaten we te huilen. Want ineens zagen ze kennelijk dat ik ook een mens was. Uiteindelijk hebben we afscheid genomen met een omhelzing. Ik heb iedere keer gemerkt dat als je mensen in hun waarde laat, als je erkent dat zij geleden hebben en dat hen onrecht is aangedaan, dat je er dan al veel eerder de angel uithaalt. Ik begrijp die mensen wel, ik begrijp die rechter niet."
NOS