[POLCAFE #2183] Waar Voorschrift het laat afweten

quote:

Liberalisme en vrijheid
Er blijkt momenteel veel verwarring te bestaan over wat vrijheid en liberalisme inhouden, terwijl het eigenlijk eenvoudig is. Voor mij is liberalisme het politieke streven om de rechten van de mens te realiseren. Dat gaat verder dan de politieke en burgerlijke vrijheden. Het gaat ook om het recht van ieder kind op een menswaardig bestaan. Toegang tot schoon drinkwater voor iedereen vind ik daarom bijvoorbeeld ook een liberaal beginsel.


Ik vind het een klassieke fout van veel liberalen om je te beperken tot de spelregels waaraan de economie zou moeten voldoen. Dat speelde in de negentiende eeuw al. De oud-liberalen wilden zo weinig mogelijk overheidsbemoeienis, terwijl de radicalen en de vrijzinnigen inzagen dat overheidsingrijpen noodzakelijk was om de gebreken van de markt, armoede en ellende, te corrigeren. Ik voel me verwant met deze sociaalliberale stroming.


Liberalisme is voor mij: beperkingen opheffen die er voor zorgen dat slechts een klein deel van de wereldbevolking zich kan ontplooien. Dat is iets heel anders dan de vrijheidsgedachte die de PVV er op na blijkt te houden. Die zou ik willen omschrijven als: Vrijheid is mijn recht om te doen, te zeggen en te consumeren wat ik wil, zonder acht te hoeven slaan op de consequenties. Door die houding ontwricht je de samenleving. De grondleggers van het liberalisme hebben dat nooit als ideaal gezien. Denk aan de beroemde uitspraak van John Stuart Mill: de vrijheid om met mijn armen te zwaaien eindigt waar ik een ander in zijn gezicht dreig te slaan.


Basisbehoeften
Mijn denken heeft zich in de tijd natuurlijk wel verder ontwikkeld, maar deze opvatting over het liberalisme heb ik altijd aangehangen. Toen ik in de jaren zeventig bij de Wereldbank werkte ben ik betrokken geweest bij een poging dat te vertalen in concrete beleidsmaatregelen. We trachtten de basic needs van elke wereldbewoner te definiëren. Ik heb toen aan de aanwezige landenspecialisten gevraagd wat het zou kosten om aan deze basisbehoeften tegemoet te komen. Mijn rekensom kwam uit op 150 miljard dollar op wereldschaal en een jaarlijkse onderhoudsbijdrage van 75 miljard. Dat lijkt een enorm bedrag, maar is op mondiale schaal een schijntje. Als je er een kosten-batenberekening op los laat is het zelfs uiterst voordelig. Het was een grote teleurstelling dat deze aanpak toen niet tot ontwikkeling kwam. In plaats daarvan werden de Structural Adjustment Plans mode, die ontwikkelingslanden dwongen om alle kaarten op de ontwikkeling van de exportproductie te zetten. Gelukkig zie je nu weer een kentering met de millenniumdoelen. De kosten om die te realiseren zijn geraamd op 250 miljard dollar. Als je de inflatie in aanmerking neemt, komt dat aardig overeen met die eerdere berekeningen die we bij de Wereldbank hadden gemaakt.
Ja, Arend Jan Boekestijn vindt inderdaad dat die Millenniumdoelen moeten worden losgelaten. Dat vind ik onvoorstelbaar. Natuurlijk onderschrijf ik zijn pleidooi tegen niet reële macro-economische plannen. Je moet alles zoveel mogelijk lokaal proberen op te zetten. Arend Jans grote probleem is dat hij de praktijk niet goed kent en alleen kritische theorieën over ontwikkelingssamenwerking naar voren haalt. Er gaat heel veel goed in de ontwikkelingssamenwerking.


VVD breekt met liberale traditie
De huidige VVD blijkt zich helemaal niet druk te maken over zaken als millenniumdoelen. Dat is, vind ik, een breuk met de liberale traditie van de VVD. De oorspronkelijke VVD van Oud en Witteveen stond in die brede liberale traditie. In de beginselverklaring van de VVD wordt niet voor niets verwezen naar de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Rutte past volgens mij eigenlijk ook in die traditie, maar hij richt zich nu uitsluitend op economische groei en het snoeien op de overheid. Het CDA werkt enthousiast mee aan die onttakeling van de overheid. De PvdA, zeker ten tijde van Paars, ook. Het toverwoord was doelmatigheid. Onder dat motto werden natuurlijke monopolies als de NS geprivatiseerd. Ik vind dat denkfouten, en sommige denkfouten kunnen grote gevolgen hebben. Ook een liberaal moet trots kunnen zijn op de collectieve voorzieningen van de staat. De staat is van ons allemaal!


Ik heb altijd in die sociaalliberale traditie gestaan, ook toen ik fractievoorzitter van de VVD was. In 1987 bepleitte ik al samenwerking met PvdA en D66, wat later Paars zou gaan heten. Dat leidde echter tot een heftige ruzie met het partijbestuur. Ik denk dat dat verschil van mening mede aan de basis lag van mijn val in 1989.

quote:

Jongeren met schulden staan voor gemiddeld 8700 euro in het krijt bij zes schuldeisers. De schulden variëren per jongere van 300 tot meer dan 25.000 euro. Leerlingen kunnen zelfs hun schoolspullen niet meer betalen als gevolg van hun financiële achterstanden.

Dat blijkt uit een inventarisatie van de gemeente Amsterdam op de budgetspreekuren op 34 roc-locaties, waarover Trouw beschikt. De roc's hebben in totaal ongeveer 26.500 leerlingen. In 2010 bezochten ongeveer duizend leerlingen het budgetspreekuur.

Een groot aantal leerlingen tussen 18 en 27 jaar geeft aan 'geen idee' te hebben van de schuldenlast en het aantal schuldeisers. Daardoor stijgen de schulden ongemerkt.

Een andere oorzaak is dat de leerlingen in een soort 'telefoonwedloop' zijn verwikkeld. Daarin zijn steeds luxere en betere telefoons nodig om erbij te horen. Omdat providers 'ondoorzichtige tarieven en complexe abonnementen' aanbieden, nemen leerlingen een telefoon met bijbehorend abonnement dat voor hen 'zeer ongunstig' uitvalt. Vooral de modernste smartphones als de Blackberry, iPhone en Samsung Galaxy S zijn daar volgens de inventarisatie debet aan.

Die wedloop wordt volgens de gemeente heviger. Groepsdruk zorgt ervoor dat een leerling in een 'harde consumptiestrijd' verwikkeld raakt van nieuwe telefoons, kleding, accessoires en schoenen.

De problemen reiken zo ver dat ze hun schoolbenodigdheden niet meer kunnen betalen. Leerlingen kopen schoolspullen via leningen of op afbetaling, en maken ook zo dus schulden. Óf de leerling kan de benodigdheden niet op afbetaling kopen en kan daarom niet of moeizaam de lessen volgen. Want zonder laptop voor ICT'ers, make-up voor aankomende schoonheidsspecialisten en een messenset voor leerling-koks komen de jongeren in de problemen op school. Nicky (25) bijvoorbeeld kwam daarnaast in moeilijkheden met haar zorgverzekering, die ook door velen niet wordt betaald.

Wethouder Freek Ossel (PvdA, armoede) vindt de cijfers 'schokkend' en vreest dat dit het topje van de ijsberg is. Hij wil meer voorlichting op scholen, maar ook voor studenten in het hoger onderwijs, want ook daar stijgt de schuldenlast. Ook moeten ervaringsdeskundigen gastlessen geven over hun eigen problemen.

In Amsterdam is het nu onderzocht, maar ook in steden als Den Haag, Rotterdam en Utrecht zijn dezelfde problemen zichtbaar.