Bernanke strooit, buitenland betaalt mee
Kredietcrisis, deel 3![]()
14-07-2008 | Gepubliceerd 15:08
Met de vertrouwensproblemen rond hypotheekverpakkers Fannie Mae en Freddie Mac treft de kredietcrisis het hart van het Amerikaanse financiële systeem. Fed-president Ben Bernanke staat klaar met de helikopter om dollars uit te strooien. Het buitenland betaalt mee.
Wat medio 2007 begon als een probleem rond Amerikaanse rommelhypotheken, en in maart dit jaar escaleerde met de val van de Amerikaanse zakenbank Bear Stears, heeft inmiddels het hart van het Amerikaanse financiële systeem bereikt. Deel drie van de kredietcrisis ontvouwt zich.
Hoofdrollen in deze acte zijn weggelegd voor Fannie Mae en Freddie Mac.
De hypotheekgiganten vormden begin deze eeuw het vliegwiel van de schuldexplosie die de Amerikaanse economie jaren op de been heeft gehouden.
Fannie & Freddie
Fannie Mae en Freddie Mac zijn geen directe hypotheekverstrekkers, maar kopen hypotheken op van banken. Deels houden ze de hypotheken zelf aan, maar ze maken er ook beleggingspakketjes van die ze doorverkopen aan beleggers.
De twee hypotheekverpakkers vervulden jarenlang een sleutelrol bij het opschonen van de balansen van banken, die zo de ruimte kregen om nieuwe hypotheken op te tuigen. Fannie & Freddie waren de afgelopen vijf jaar zodoende belangrijke aanjagers van de Amerikaanse kredietorgie.
Fannie & Freddie zijn om twee redenen bijzonder. Ze zijn schrikbarend groot en genieten steun van de overheid.
Samen zijn Fannie & Freddie goed voor zo'n 5.200 miljard dollar aan hypotheken. Anders gezegd: bijna één op de twee Amerikaanse hypotheken wordt gegarandeerd door één van beide instellingen.Cruciaal is verder dat Fannie & Freddie bij hun expansie altijd de impliciete steun genoten van de Amerikaanse overheid. Die dichtte de hypotheekverpakkers een voortrekkersrol toe bij het bevorderen van het huizenbezit van doorsnee Amerikanen.
Omvallen mag nietToch geloven beleggers niet dat Fannie & Freddie ongenaakbaar zijn. De malaise op de Amerikaanse huizenmarkt is intussen zo groot, dat investeerders zich zorgen maken over toename aan wanbetalingen op de door Fannie & Freddie gedekte hypotheken.
Daarbij gaat het niet alleen om de beruchte 'sub-prime' hypotheken. Maar ook om leningen van Amerikanen die tot voor kort als kredietwaardig te boek stonden.
Zelf verzekeren beide bedrijven dat hun financiële buffers krachtig genoeg zijn. De afgelopen weken bleek echter dat ze moeite kregen om zelf nieuwe leningen af te sluiten.
Op dit punt is centrale-bankpresident Ben Bernanke zondag ingesprongen. Want Fannie & Freddie mogen simpelweg niet omvallen.
Brandweerman Ben springt bij
Bernanke's grootste zorg is dat het financiële systeem vast loopt, als leenhuiver ertoe leidt dat banken en beleggers niet meer aan elkaar lenen. Zodra in het verlengde hiervan ook de kredietverlening aan bedrijven en consumenten stokt, is een diepe recessie onvermijdelijk.Door hun omvang kunnen Fannie & Freddie zo'n crisis uitlokken. Bernanke wil vermijden dat de hypotheekverpakkers geen kortlopende leningen kunnen aantrekken, want dat kan een gevaarlijke kettingreactie uitlokken.
Als Fannie & Freddie zelf onvoldoende geld kunnen ophalen om oude schulden af te betalen, worden ze mogelijk gedwongen een deel van hun hypotheekportefeuille te verkopen. Dat zou onmiddellijk leiden tot torenhoge hypotheekrentes op de consumentenmarkt, met desastreuze gevolgen voor de Amerikaanse economie.
Om dit scenario te vermijden bood Bernanke Fannie & Freddie zondag aan dat ze bij de Amerikaanse centrale bank mogen lenen. Tegelijk beloofde minister van Financiën Henry Paulson dat de regering noodkredieten beschikbaar stelt en mogelijk aandelen van beide instellingen koopt.
Doos van PandoraBernanke hoopt dat deze toezeggingen voldoende zijn om de private geldstroom richting Fannie & Freddie op gang te houden. Extra smeerolie voor het financiële systeem.
De Amerikaanse overheid heeft de afgelopen jaren impliciet laten doorschemeren garant te staan voor Fannie & Freddie. Nu moeten Bernanke en Paulson laten zien hoe hard die garantie is. Want het gaat niet om klein grut.
De officiële schuld van de Amerikaanse overheid bedraagt zo'n negenduizend miljard dollar. In het zwartste scenario moet de staat de vijfduizend miljard dollar aan hypotheken die Fannie & Freddie beheren, zelf overnemen. De facto betekent dat een explosie van de staatsschuld of draconische belastingverhogingen.Zo ver is het nog lang niet. Maar door Fannie & Freddie extra leenruimte te geven bij de centrale bank, opent Bernanke de doos van Pandora.
Liever geen melt downIdealiter is de toezegging van Bernanke voldoende om private financiers extra geld in Fannie & Freddie te laten steken. In dat geval blijft de schade voor de Amerikaanse overheid beperkt.
Maar Bernanke bevestigt met de toezegging van zondag wel zijn reputatie van vliegende brandweerman, die in geval van nood bakken dollars over de Verenigde Staten uit stort. Dat heeft een keerzijde. Ben doet namelijk weinig tot niets om de vrees voor geldontwaarding in toom te houden. En dat terwijl de inflatie toch al in de lift zit door de stijgende olie- en voedselprijzen.
De angst voor oplopende inflatie in de Verenigde Staten doet momenteel bij drie groepen pijn: spaarders, particuliere beleggers en pensioenfondsen.
Inflatie tast de koopkracht van geld aan en treft Amerikanen die hun spaartegoeden minder waard zien worden.Inflatie-angst is ook een belangrijke oorzaak van de mondiale beursdip van de afgelopen twee maanden. Die raakt onder meer Nederlandse pensioenfondsen die hun aandelenbezittingen in waarde zien kelderen, en zodoende moeite krijgen om te garanderen dat ze genoeg vermogen hebben om pensioenen met de inflatie te laten meestijgen.
Bovendien staat Bernanke oogluikend toe dat de dollar zwakker en zwakker wordt, en dat hakt er stevig in bij buitenlandse kopers van Amerikaanse staatsleningen. Kortom: Ben strooit, het buitenland betaalt mee.
Toch is het vanuit Amerikaanse perspectief goed te begrijpen dat Bernanke een financiële melt down hoe dan ook wil vermijden. En eerlijk gezegd: zolang de Verenigde Staten de spil zijn van de mondiale economie, is een Amerikaanse crash ook voor Europeanen en Aziaten een optie die beter in de bureaula kan rusten.
Jeroen de Boer -
Z24