De Pers: "CDA heeft bewust paniek gezaaid"

quote:

Een reconstructie van Fitna-gate

Na drie maanden politiek geklungel wordt de islamitische wereld nu inderdaad woedend over de film van Geert Wilders. ‘Dood aan Nederland’, klonk het gisteren in Afghanistan. Reconstructie: hoe het optreden van vooral het CDA een mondiale rel heeft helpen ontketenen. En: schreeuwsites kunnen niet wachten tot Wilders’ film Fitna online komt.

Een van de belangrijkste zinnen die minister-president Balkenende uitsprak, tijdens de persconferentie die hij vrijdag gaf over de aanstaande film van PVV-leider Geert Wilders, was deze: ‘De hele psychologie rond de film heeft een eigen werkelijkheid geschapen en dat baart zorgen.’

Inderdaad: de film zelf is er nog niet eens en toch brengt die in binnen- en buitenland allerlei reacties teweeg. Zelfs president Bush begon erover, zo vertelde secretaris-generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer – net terug uit Washington – gisteren in Buitenhof. In Afghanistan worden alvast Nederlandse vlaggen verbrand. Maar wie schiep die ‘eigen werkelijkheid’? Terugkijkend: Wilders leverde daar nauwelijks een bijdrage aan. Het waren leden van het kabinet en andere bestuurders, met een hoofdrol voor Balkenende zelf.

Lek
Het nieuws dat Wilders zijn afkeer van de Koran wil verfilmen, is een primeur van De Telegraaf, op woensdag 28 november 2007. Wilders bezweert die dag dat hij het nieuws niet naar buiten heeft gebracht. Hij is geïrriteerd over het lek en gelooft dat dat is gebeurd om hem een hak te zetten. Zelf had hij de film pas enkele weken vóór uitzending willen aankondigen.

De Telegraaf schrijft zich te baseren op ‘kringen rond het kabinet’. Wilders is enkele weken hiervoor naar Tjibbe Joustra gestapt, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding, om zijn voornemen bekend te maken. Wilders houdt er rekening mee dat de medewerkers aan zijn film gevaar lopen, evenals Nederlanders in het buitenland. Hij wil dat Joustra en zijn mensen zich kunnen voorbereiden. Joustra geeft dit door aan het kabinet.

Risico's
Korte tijd later nodigen de ministers Hirsch Ballin van Justitie en Ter Horst van Binnenlandse Zaken Wilders uit voor een gesprek. Op woensdag 7 november wijzen zij hem op de mogelijke risico’s van zijn film en op een eventuele strafrechtelijke vervolging achteraf. Nog wat later roept ook minister Verhagen van Buitenlandse Zaken Wilders bij zich. Verhagen benadrukt de internationale gevaren van een eventuele film.

Het is achteraf moeilijk te beoordelen hoe onherroepelijk het besluit van Wilders dan al is om de film te maken. Hij worstelt met een dilemma: hij wil niet dat mensen iets wordt aangedaan, maar wil ook niet capituleren. Ook is hij zich bewust van het politieke risico. Zijn kiezers kunnen weglopen naar Rita Verdonk als ze hem te extreem vinden. Later zal uit enquêtes van TNS Nipo blijken dat PVV-stemmers achter de actie staan, maar dat driekwart van alle Nederlanders het een slecht idee vindt om de film te maken. Maar door het in de openbaarheid te brengen, heeft het kabinet Wilders op een point of no return gebracht.

Geruchten
Het stuk in De Telegraaf bevat de suggestie dat Wilders de koran zal verscheuren of verbranden. Via Netwerk brengen andere overheidsbronnen dat gerucht ook de wereld in. De kabinetsleden die met Wilders hebben gepraat, vertellen voor de camera wat ze hebben besproken. Minister Vogelaar zegt dat ze moslimorganisaties al heeft ingelicht over de film.

Wilders zelf laat weinig los. Over de inhoud van zijn film, waarvan hij dan zegt dat die eind januari wordt uitgezonden, geeft hij slechts prijs dat Korancitaten aan bijvoorbeeld terroristische aanslagen en vrouwenonderdrukking worden gekoppeld. Over verscheuren of verbranden zegt hij niets. Op zijn weblog spreekt hij een paar dagen later over ‘een filmpje’, waarmee hij ‘wil aantonen dat de Koran geen oud stoffig boek is maar nog steeds de aanleiding en inspiratiebron is voor intolerantie, moord en terreur.’


Motieven
Naar de motieven van het kabinet om de publiciteit te kiezen, is het gissen. Hoopt het maatschappelijke weerstand tegen Wilders te organiseren, in de hoop dat die buigt? Hoopt het kabinet dat er zo genoeg tijd is om woede onder moslims te kanaliseren? Wil het duidelijk maken aan de islamitische wereld dat Wilders niet met heel Nederland moet worden vereenzelvigd? Wil het zich indekken om nooit het verwijt te krijgen dat het onvoldoende heeft gedaan om schade te beperken? Of ziet het kansen om Wilders politiek te isoleren en van zijn aanhang te vervreemden?

Tegenstanders van Ayaan Hirsi Ali hebben immers met succes de indruk gecreëerd dat Nederland van terrorisme gevrijwaard zou blijven als de onruststoker Hirsi Ali van het toneel zou verdwijnen – zo’n benadering kan tegen Wilders wellicht opnieuw werken. Het kabinet roept de rellen over de Deense spotprenten van de profeet Mohammed in herinnering, een kleine twee jaar eerder.

Cartoonrellen
Dat lijkt logisch, maar dat is het niet helemaal. De cartoonrellen ontstonden niet spontaan, maar na een leugenachtige lobby van Deense imams in het Midden-Oosten. De onlusten ontstonden pas maanden na publicatie, vaak gedirigeerd door regimes. Wilders’ eerdere anti-islamitische uitingen hebben in islamitische landen niet tot grote onrust geleid. Kortom, het is eind november helemaal niet zeker dat de film grote gevolgen zal hebben. Tenzij er maanden worden uitgetrokken om de islamitische wereld ervan te doordringen dat de film eraan komt. Dat zal gebeuren. Maar niet door Wilders.

De discussie over de film bereikt het eerstvolgende hoogtepunt door toedoen van Doekle Terpstra, voorzitter van de HBO-Raad, oud-voorzitter van de christelijke vakbond CNV en een goede bekende van Balkenende. Terpstra zegt dat hij boos is geworden toen hij Wilders hoorde zeggen dat de Koran een fascistisch boek is. Later zal Terpstra beweren dat hij ophef heeft veroorzaakt met een fel opiniestuk tegen Wilders in dagblad Trouw, op vrijdag 30 november. Maar dat is niet waar. Terpstra trekt pas echt de aandacht als hij twee dagen later in De Telegraaf zegt: ‘Wilders is het kwaad en dat kwaad moet gestopt worden.’

Wilders zegt dit als een verkapte oproep tot geweld te zien. In de media begint het nu speculaties en ingezonden stukken te regenen. Wilders zelf blijft vrij stil. Vlak voor Kerst zegt hij tegen De Volkskrant: ‘Het is niet mijn intentie dat het tot rellen zal komen, maar sommige tere zielen zijn snel beledigd.’

'Wildersmoeheid’
Het is 24 januari als minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken (PvdA) een brief verstuurt naar onder meer politie- en brandweerkorpsen. Volgens de brief moet rekening worden gehouden met dagenlange ongeregeldheden. De suggestie wordt gedaan om verloven in te trekken en zo nodig de hulp van het leger in te roepen. De brief van Ter Horst lekt uiteraard uit. Het is niet bekend op welke informatie de minister zich baseert, maar vreemd is haar verwachting wel. Islamitische Nederlanders gedragen zich – ook als zij zich gekrenkt voelen – over het algemeen keurig. Onder moslims in Nederland heerst al een zekere ‘Wildersmoeheid’.

Op internet verschijnen weerzinwekkende filmpjes over Wilders en een enkele islamitische bestuurder hint op onlusten. Maar onder moslims ontstaat vooral een breed scala aan democratische initiatieven om op de plannen van Wilders te reageren. Van ludieke acties (‘Knuffels voor Wilders’) en ingezonden stukken tot juridische stappen en tegenfilms. Het is opvallend dat flink wat bestuurders van de PvdA, de belangrijkste coalitiepartner van het CDA, ingetogener reageren. De Amsterdamse burgemeester Cohen zegt dat alle aandacht voor Wilders en zijn film hem ingegeven lijkt door angst. ‘En die angst bevalt me niet.’

Islamitische reactie
PvdA-staatssecretaris voor Sociale Zaken Ahmed Aboutaleb, zelf moslim, zegt in Buitenhof dat de film ‘een aangename verrassing met zich mee zou kunnen brengen’, in de vorm van een waardige islamitische reactie. Wilders constateert intussen droogjes dat alle ophef nooit was ontstaan als hij een nare film over de Bijbel had gemaakt – hij heeft zijn gelijk al gehaald. Hij laat weten dat zijn film weer is uitgesteld, tot maart, en vertelt er wat meer over. De titel zal Fitna zijn, door Wilders vertaald als ‘beproeving’, maar vaker als ‘anarchie’ of ‘burgeroorlog’.

De film speelt zich af in een koran. Binnen de randen van het boek worden beelden vertoond van bijvoorbeeld een onthoofding in Irak of een steniging in Iran. Aan het eind zal de profeet Mohammed in beeld komen en daar zal ‘iets mee gebeuren’.

Ironie
De ironie bereikt een toppunt als Wilders zich aansluit bij Cohen en tot kalmte oproept. ‘Laten we geen paniek veroorzaken nog voor er één minuut is uitgezonden.’ Oproepen tot kalmte vallen niet erg op naast het verbale geweld van de christendemocraten. Waarnemend burgemeester van Eindhoven Gerrit Braks belegt een persconferentie om ‘afstand van het gedachtegoed’ van Wilders’ partij te nemen.

Premier Balkenende zet de toestand op scherp door op tv te zeggen dat sprake is van ‘een forse crisissituatie’. Het is de vraag waarom juist CDA’ers het voortouw nemen tegen de film. Het ligt voor de hand dat zij, meer dan PvdA en VVD, begrip hebben voor religieuze gevoeligheden van moslims. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat CDA’ers de meest behendige machtspolitici zijn. Het CDA pakt de electorale bedreiging Wilders pas keihard aan nu hij een impopulaire zet doet.

Oproep
Hoe het ook zij, afgelopen week is het opnieuw een CDA’er die als eerste politicus Wilders uitdrukkelijk oproept om de film niet uit te zenden: Pieter van Geel, fractievoorzitter in de Tweede Kamer. Hij zegt in NRC Handelsblad: ‘De inhoud van de film is niet meer van belang voor de mechanismen die al zijn ontstaan.’ Verhagen volgt Van Geels voorbeeld en maant Wilders voor de camera van Het Journaal van uitzending af te zien.

Volgens NRC Handelsblad heeft het kabinet onderzoek laten doen naar de mogelijkheid van een verbod voor de film. Maar dat blijkt juridisch te ingewikkeld. Vrijdag is er dan de voorlopige apotheose van de campagne: de persconferentie van Balkenende. In zijn voorbereide verklaring neemt hij het op voor de vrijheid van meningsuiting en veroordeelt hij dat Wilders wordt bedreigd; PvdA-ministers hebben daarop aangedrongen. Hij vraagt Wilders slechts alle mogelijke consequenties mee te wegen. Maar als de premier op vragen van journalisten gaat improviseren, wijkt hij af van de met de PvdA afgesproken lijn: ‘Er kunnen economische sancties komen, aanslagen, dreiging. Degene die daar aanleiding toe geeft, is daarvoor verantwoordelijk.’ Wilders dus. Op de vraag of een terrorist niet verantwoordelijk is voor een aanslag, antwoordt de premier: ‘Die is verantwoordelijk voor de feitelijke handeling, maar die legitimeert hij met de film. Dat is niet los te zien.’

Rellen
Islamitische Nederlanders hebben eerder van het kabinet de boodschap gekregen: we verwachten dat jullie gaan rellen. Moslims elders wordt nu voorgehouden: het ligt voor de hand dat jullie gaan moorden. En Balkenende doet er nog een schepje bovenop: ‘Ik ben bekritiseerd omdat ik dit een forse crisis heb genoemd. We zullen zien of het woord crisis niet nog te gematigd zal blijken.’

Als een verslaggeefster van deze krant suggereert dat het kabinet ‘het filmpje’ vooral zelf tot een hype heeft gemaakt, is het antwoord van de premier nijdig en onnavolgbaar: ‘Ik heb achteraf wel eens commentaar op mezelf gehad dat iets een stormpje in een glas water was. We spreken elkaar over een paar maanden.’

quote:

Op maandag 3 maart 2008 19:18 schreef G.Fawkes het volgende:
Maar wat ik al zeg. Hoeveel goeds heeft de CDA gedaan door dit zoveel te bespreken in de media?

quote:

Op maandag 3 maart 2008 19:30 schreef G.Fawkes het volgende:

[..]

Hoewel WIlders een misselijkmakend figuur is, is dit idd niet de manier om er mee om te gaan. Zoals Pechtold zei: Als je dan andere landen wil laten zien dat Nederland niet alleen maar uit Wilders-denkers bestaat, laat je zelf dan uitnodigen bij een arabische tv zender...

quote:

Woensdag werd bekend dat ik aan een korte film over de Koran werk. Met het filmpje wil ik aantonen dat de Koran geen oud stoffig boek is maar nog steeds in grote delen van de wereld, waaronder Europa en Nederland, de aanleiding en inspiratiebron is voor intolerantie, moord en terreur. Ik hoop dat het vele ogen opent.

quote:

Op maandag 3 maart 2008 19:55 schreef damian5700 het volgende:
Interessante theorie die aansluit bij mijn gedachte, dat het kabinet en in het bijzonder de premier zich schuldig maakt aan stemmingmakerij.
Het valt me ook op, dat onze vice-premier Rouvoet zich nog niet heeft uitgelaten over deze kwestie, terwijl Bos dat al wel heeft gedaan.
Daarentegen heeft Rouvoet zich wel sterk gemaakt voor een verbod op de uitzending ' Deep Throat'.
Misschien is er wel iets uit de christelijke politiek, dat niet geheel compatibel is met individuele grondrechten.

quote:

Op maandag 3 maart 2008 23:00 schreef Morendo het volgende:

[..]

Een regering bestaande uit CDA, VVD, PVV en TON zal heus niet uitgekotst worden door de internationale wereld. Het accent zal alleen een beetje naar rechts verschuiven vergeleken met Balkie 2-4.

quote:

Op maandag 3 maart 2008 22:27 schreef Qomolangma het volgende:
Wat ook niet vergeten moet worden is dat alle relevante politici ook CDA mannen zijn. Op Buitenlandse Zaken is er Verhagen, op Algemene Zaken is er Balkenende en als men De Hoop Scheffer van de NAVO er nog bij wil betrekken kan dat ook.

De waarheid zal ergens in het midden liggen.

quote:

Op dinsdag 4 maart 2008 07:31 schreef DrWolffenstein het volgende:
Intern heerst er in het CDA niet de angst voor beledigde moslims, maar de angst dat dit anti-islamitische momentum zich tegen het christendom keert. Ik weet niet hoe realistisch dit scenario is, maar het verleden laat zien dat veel linksen hun moslim-vriendelijke masker afdoen en hun ware anti-seculiere gezicht laten zien als ze sociaal geaccepteerd op het christendom mogen schelden.

quote:

Op dinsdag 4 maart 2008 08:28 schreef DrWolffenstein het volgende:
Ik noem een Gerard Reve, Jan Wolkers en dies van meer zij.

quote:

In PvdA’s vrije meningsuiting ziet CDA legitimatie terrorist
ACHTERGROND, Van onze verslaggever Ron Meerhof
gepubliceerd op 04 maart 2008 02:46, bijgewerkt op 02:46

DEN HAAG - Premier Balkenende en het CDA oogsten kritiek met hun opstelling inzake de aangekondigde anti-Koranfilm van Geert Wilders. De PvdA-fractie in de Tweede Kamer vindt dat de premier te veel nadruk legt op de verantwoordelijkheid van de PVV-leider voor eventuele aanslagen.

‘We moeten niet de verantwoordelijkheid bij Wilders leggen als idioten in Pakistan of Egypte een aanslag plegen’, aldus PvdA-Kamerlid Jeroen Dijsselbloem. ‘Zelfs als die film uitkomt en hij blijkt snoeihard, dan moeten we ons afvragen of dat wel zo erg is. We moeten echt wat principiëler worden in deze discussie.’

‘Het heersende sentiment lijkt: Wilders wordt nu zo extreem, hij moet stoppen’, aldus Dijsselbloem. ‘Maar daar moeten we niet in meegaan. Zo verliezen we het principe uit het oog.’

De irritaties zijn terug te voeren op de persconferentie na afloop van de ministerraad van afgelopen vrijdag. Balkenende las daar een verklaring voor over de gevoelige kwestie rond Wilders en zijn Koranfilm. Daarin werd eerst omstandig gewezen op de vrijheid van meningsuiting. Pas daarna werd in omfloerste termen een beroep gedaan op Wilders om uitzending van zijn film te heroverwegen.

Die verklaring was volgens ingewijden het resultaat van moeizame onderhandelingen in de ministerraad. De meeste PvdA’ers, vicepremier Bos voorop, vinden de vrijheid van meningsuiting het zwaarst wegen. Het CDA legt vooral de nadruk op de gevaren van de film en hamert op de verantwoordelijkheid die bij vrijheden hoort. Nog maar een dag eerder hadden fractieleider Van Geel en minister Verhagen (Buitenlandse Zaken) gepleit voor een verbod op Wilders’ film.

De geschreven kabinetsverklaring bewaarde zorgvuldig het evenwicht tussen beide zaken, maar tijdens het beantwoorden van vragen erover leek Balkenende in een CDA-reflex te vervallen. Zo zei hij onder meer: ‘Een aanslag is direct te wijten aan een terrorist, maar die heeft zijn legitimatie gevonden in hetgeen waar we nu over spreken.’

Volgens Dijsselbloem zijn dergelijke uitlatingen symptomatisch voor de weifelachtigheid die het CDA al langer tentoonspreidt als het om integratievraagstukken gaat. ‘Het CDA beweegt alsmaar mee; met Fortuyn, toen met Verdonk en nu weer met het oproer in de Arabische wereld. Er liggen nooit overtuigingen of principes aan ten grondslag.’

Het kabinet beoogde voor de verklaring van vrijdag brede steun te verkrijgen in de Kamer. Zo werden al van tevoren de fractievoorzitters Mark Rutte (VVD) en Femke Halsema (GroenLinks) van de verklaring op de hoogte gesteld. Die gaven ook hun steun, zij het met enige reserve.

Maar ten minste binnen de VVD bestaat verschil van inzicht. Zo zet Uri Rosenthal, fractievoorzitter van de VVD-fractie in de senaat, vandaag in een ingezonden brief in de Volkskrant uiteen dat de opstelling van het kabinet in de kwestie-Wilders verkeerd is. Alles wat de Nederlandse regering tot dusver heeft gedaan, betoogt Rosenthal in zijn brief, wordt in de Arabische wereld uitgelegd als tekenen van zwakte.