Westermoskee van de baan

quote:

Moskeebestuurder weigert zich te houden aan convenant

De kans dat de bouw van de prestigieuze Westermoskee in Amsterdam-West wordt hervat, lijkt verkeken. De sfeer tussen bouwers, stadsdeel en moskeebestuur is grondig verziekt.
Moskeebestuurder Fatih Dag van de Turks-religieuze organisatie Milli Görüs weigert zich te houden aan een convenant, dat hij vorig jaar tekende. Daarin staat onder meer dat het moskeebestuur alle banden met het hoofdkantoor in Duitsland moet verbreken. De Duitse moederorganisatie staat bekend als radicaal.

Dag zegt nu dat de afspraken onder druk tot stand zijn gekomen; woningbouwvereniging Het Oosten en stadsdeel De Baarsjes, waar de Westermoskee zou komen, dreigden zich anders terug te trekken.

Fatih Dag is niet van plan zich aan de afspraken te houden. „Het is alsof je de banden met je eigen familie moet doorsnijden.” Hij is dit weekeinde op bezoek geweest in Duitsland om te praten met de hoogste baas.

De Westermoskee, met een minaret van 42 meter hoog, had het boegbeeld moeten worden van een liberale islam. De Nederlandse tak, met zo’n 20.000 leden, stelt zich de laatste jaren open en tolerant op.

Oud-minister Donner sloeg een jaar geleden de eerste paal. De bouw kwam stil te liggen nadat twijfel rees over de naleving van het convenant dat deze zomer werd gesloten. In een vraaggesprek van Fatih Dag met Trouw, neemt hij alle twijfel weg: er is wat hem betreft geen convenant en het komt er ook nooit.

Ook de afdeling Noord Nederland van Milli Görüs tekende het convenant, zegt voorzitter Hamurcu. „Maar we kenden toen slechts een klein deel van de inhoud. We houden de banden met Milli Görüs Duitsland gewoon in stand.”

De corporatie, die naleving van het convenant eist, heeft de bouw stopgezet. Deze belangrijkste geldschieter wil ook dat Dag vertrekt.

Een woordvoerder van stadsdeel De Baarsjes laat weten dat het eenzijdig opbreken van het convenant geen consequenties heeft voor het verlenen van een bouwvergunning. Het stadsdeel hoopt snel een gesprek met Dag te voeren.

quote:

De kans dat de prestigieuze Westermoskee in Amsterdam-West verrijst, is klein. Hoge kosten, verdenking van fraude maar vooral een opgebroken convenant doen de eerste paal wankelen. In Milli Görüs rommelt het.
Het zou een baken van moderniteit worden, de nog te bouwen Westermoskee in Amsterdam-West, zei de toenmalige Milli Görüs-voorman Haci Karacaer in 2003. Daar zou de vernieuwing van de islam beginnen. Het gebouw, een ontwerp van het Frans-Joodse echtpaar Breitner, moest in 2006 open gaan. Begin 2006 stond de enorme moskee er nog niet, maar minister Donner sloeg wel de eerste paal: voorlopig de laatste bouwactiviteit. De kans dat het prestigieuze bouwproject – met een minaret van 42 meter, garages, winkels en woningen – er komt, is klein.

Fatih Dag is directeur van de Turkse Milli Görüs-moskee Aya Sofa. Denkt hij dat hij over vijf jaar, het gezicht naar Mekka gericht, bidt in de Westermoskee? Dag lacht, kijkt naar de artist’s impression van de moskee op zijn pc in het kantoor van zijn uitzendbureau. En zwijgt.

Hij lijkt met zijn gesoigneerde driedagenbaard een beetje op Haci Karacaer, de inmiddels opgestapte voorganger die Milli Görüs-Noord Nederland moderniseerde. Het vertrek van Karacaer luidde een tumultueuze periode in. Hij zou weggewerkt zijn door het hoofdkantoor van Milli Görüs in Duitsland. Dat heeft de naam radicaal-islamitisch te zijn, de Duitse geheime dienst volgt de Turkse koepelorganisatie met argusogen. „De media berichtten erover”, zegt Fatih Dag. „De radicalen uit Duitsland zouden in Nederland de liberalen hebben weggestuurd en er fundamentalisten voor in de plaats hebben gezet.”

In het bestuur van stadsdeel De Baarsjes en de woningbouwvereniging was de verontrusting over de koerswisseling van Milli Görüs zo groot, dat ze garanties wilden. Dag: „Toen kwam dat convenant. Daarin stond dat Milli Görüs alle juridische, economische en zelfs mentale banden met ’Duitsland’ door zou snijden. Definitief. Een Raad van Toezicht met vooral niet-moslims zou gaan beslissen over de activiteiten in het moskeecomplex.”

Ondertekening was een absolute voorwaarde voor verdere financiering van de bouw van de moskee, de garages, winkels en woningen. Dag tekende. Toch bezocht hij vorig weekeinde het hoofdkantoor van Milli Görüs in Keulen. En sprak er met Yavuz Çelik Karahan, hoogste man van Milli Görüs in Duitsland.

Maar Dag heeft toch getekend voor het doorsnijden van die banden? „Ja, en daar heb ik spijt van. Wakker heb ik ervan gelegen. Het was fout. Ik heb onder druk getekend. Andere bestuursleden zeiden: als jij niet tekent, dan komt de Rabobank niet over de brug met een hypotheek en gaat de Westermoskee niet door. Door jou.”

Een paar weken na het tekenen van het convenant heeft Dag in de provisorische moskee waar de Amsterdamse afdeling van Milli Görüs tegenwoordig zit, opening van zaken gegeven. „Ik pakte de microfoon en zei: we hebben een convenant getekend, dit is de inhoud en ik ga ervoor zorgen dat het ongedaan wordt gemaakt. Ook vertelde ik de gelovigen, die van niets wisten, over een grondtransactie: voor veel te weinig geld is grond verkocht aan de gemeente Amsterdam. Dat is gebeurd buiten mij om, door zakelijk leider Kabaktepe. Ook in Duitsland wisten ze van niets.”

In de moskee vierden de moslims een ramadanmaaltijd, normaal gesproken een gezellige bijeenkomst. „Nu sprongen er vier mannen op die me te lijf wilden gaan, Kabaktepe en zijn vrienden. Als er geen mensen tussen waren gaan staan, waren we slaags geraakt.”

Tussen Üzeyir Kabaktepe en Dag boterde het al langer niet. Kabaktepe was verantwoordelijk voor het convenant, voor de grondtransacties. De mannen betwistten elkaar de macht, Kabaktepe werd ontslagen. De rechter moest eraan te pas komen. Die stelde Dag in het gelijk.

Volgens Dag heeft Kabaktepe niet alleen eigenmachtig gehandeld, maar ook geld verduisterd. „Ik heb aangifte gedaan wegens fraude. Het gaat zeker om acht ton, misschien om miljoenen. Precies weet ik het niet, want Kabaktepe wil de boekhouding niet overhandigen.”

Op dit moment probeert het stadsdeel de impasse te doorbreken. Als er niet snel wat gebeurt, kunnen de miljoenenplannen de prullenbak in, want dan verstrijken de termijnen voor bouwvergunningen.

Voor Fatih Dag heeft het weinig zin om verder te gaan. Hij heeft twee zwaarwegende bezwaren.

Ten eerste is de prijs te hoog. „Volgens mijn berekening gaat het hele project 18 miljoen kosten. Daarvan hebben we vijf miljoen in kas, enkele partners betalen ook miljoenen mee. Blijft over: vier miljoen euro. Dat moeten onze leden opbrengen, en dat gaat niet. Zeker niet als je erbij optelt dat de exploitatie elke maand een ton kost.” Dag heeft inmiddels gevraagd om herziening van de plannen. Het moet goedkoper („In 2000 kostte het hele plan nog maar vijf miljoen euro. Nu het drievoudige. Dat is toch idioot?”), de kosten voor exploitatie moeten omlaag. En hij wil de grond terug.

Het tweede bezwaar is van een andere aard. „Dat convenant is en blijft van tafel. Die Raad van Toezicht komt er niet, en ik ga echt de banden met Milli Görüs niet verbreken. Ik vraag u toch ook niet om de band met uw familie door te snijden? Ja, het voelt als familie, als ik in Keulen ben. Bovendien: we vallen hiërarchisch onder Duitsland”, zegt hij terwijl hij de Milli Görüs-paraplu tekent, met Duitsland boven en de nationale ’federaties’ eronder. „De ideologie verbindt ons.”

De woningbouwvereniging en het stadsdeel hebben geprobeerd om Fatih Dag als voorzitter van de moskeevereniging en vervanger van Kabaktepe, kwijt te raken. Zonder succes. Dag, droogjes: „Ik blijf.”

Boven de deur van Dags werkkamer in zijn uitzendbureau hangt een glimmend zilveren schild. „Het wapen van het Ottomaanse Rijk – ik ben geen nationalist hoor, maar dat spreekt me aan.” Hij vertelt dat hij net een boek aan het lezen is van Bernard Lewis waarin de geschiedenis van het grote Ottomaanse Rijk, voorloper van Turkije, beschreven staat. „De Engelsen waren bereid om de Ottomanen geld te lenen, maar dan moesten ze wel aan hun eisen voldoen. Daar capituleerden de Ottomanen voor. Die geschiedenis herhaalt zich hier. Maar ik capituleer niet, zeg ik u.”

Hoe groot is de kans dat de eerste paal van minister Donner de laatste bouwhandeling voor de Westermoskee zal blijken te zijn?

Dag weet het niet. Wel zegt hij dat de andere ’convenantpartners’ dreigen met juridische procedures als hij niet snel met alle oude afspraken instemt. „Maar wij doen géén concessies.” Hij wijst nog eens op zijn pc, waar de maquette van de moskee zijn screensaver is. „Misschien komt die prachtige moskee er. Misschien ook niet. Dan maar geen moskee. In de Koran staat dat de hele aarde een gebedsplaats is.”

quote:

AMSTERDAM - Het is onwaarschijnlijk dat de Amsterdamse Westermoskee wordt gebouwd. Oud-stadsdeelvoorzitter Henk van Waveren, die een bemiddelingspoging doet tussen de Aya-Sofyamoskee en Het Oosten, ziet het somber in.


Woningbouwvereniging Het Oosten ziet geen enkele toenadering van Aya Sofya, dat op haar beurt geen vertrouwen meer heeft in Het Oosten-directeur Bijdendijk. ‘Als dat vertrouwen er maandag niet is, stop ik ermee. Zo’n project gaat om meer dan grond en geld’, zegt Van Waveren.

Als stadsdeelvoorzitter was Van Waveren jarenlang betrokken bij het moskeeproject, dat een toonbeeld leek voor integratie. Vorige week zegde de woningbouwvereniging de medewerking op, uit vrees voor toenemende invloed van het conservatieve Duitse hoofdkantoor van Milli Görüs.

Komende week dient een kort geding waarin Üzeyir Kabaktepe zijn ontslag aanvecht. Kabaktepe was sinds 1994 namens Aya Sofya enig bestuurder van Manderen bv, de toekomstige eigenaar van de Westermoskee. De voorzitter van de Aya-Sofyamoskee, Ucler Fatih Dag, is Kabaktepe opgevolgd.

De vereniging Westermoskee heeft 50 procent van de aandelen van Manderen bv en heeft nooit ingestemd met het ontslag. Fatih Dag zegt dat een deel van de aandelen onrechtmatig bij Westermoskee terecht is gekomen.

Als stadsdeelvoorzitter was Van Waveren zeer ingenomen met de oprichting van de vereniging Westermoskee, die volgens hem het ‘liberale beleid’ veilig moest stellen. Daarom werd in een convenant bepaald dat de raad van toezicht bestaat uit iemand van de vereniging, iemand van Het Oosten, en iemand van het Amsterdams Centrum Buitenlanders. In het bestuur zitten Kabaktepe, Haci Karacear en Ismail Eryigit.

Voor Het Oosten staan alle stoplichten op rood, zegt directeur Bijdendijk. ‘Alleen als Aya Sofya heel duidelijk met integratie doorgaat en dus het convenant respecteert, en er iemand naar voren komt die bij ons en bij Aya Sofya groot vertrouwen geniet, zouden we eventueel verder kunnen gaan.’

Fathi Dag zegt dat de geest van het liberale convenant niet op te leggen is aan zijn achterban: ‘Ik heb het ondertekend, omdat ik de bouw wil. Verder kan ik het niet uitleggen aan mijn achterban.’

Haci Karacear, jarenlang het gezicht van Aya Sofya, zegt niets meer met de Westermoskee te maken te willen hebben.