China’s groeiende macht op zee: een wake-upcall voor Europa

quote:

China’s groeiende macht op zee: een wake-upcall voor Europa?



Van de (vermeende) controle over het Panamakanaal tot een kabelincident in de Oostzee, ook op zee wordt steeds vaker naar China gekeken. China’s maritieme ambities zijn de afgelopen decennia explosief gegroeid. Van een land zonder zeevaarttraditie heeft China zich ontpopt tot een maritieme supermacht. Maar wat betekent deze maritieme opmars voor het Westen? En hoe kan Europa reageren?

China heeft de afgelopen decennia niet alleen zijn macht op het land uitgebreid, maar ook de zeeën en oceanen zijn een cruciaal strijdtoneel geworden voor de geopolitieke ambities van Beijing. Zowel op militair als op burgerlijk vlak is China bezig aan een ongeziene opmars, die wereldwijd repercussies heeft.

Het blijkt geen toevallige evolutie te zijn, maar een weldoordachte strategie. China stond tot voor kort niet bekend als een zeevaardersnatie. We moeten in de geschiedenis al teruggaan tot de Ming-dynastie in de 15e eeuw, toen China met admiraal Zheng He ontdekkingsreizen ondernam met de grootste schepen ter wereld.

Na die bloeiperiode verloor China zijn maritieme invloed, het land keerde inwaarts en het zou duren tot de 2e helft van de 20e eeuw vooraleer de Chinese vloot zou terugkeren naar de wereldzeeën. Die heropleving begon in de vroege jaren 50 onder Mao, maar het was pas na de economische hervormingen van 1978 dat China zijn maritieme capaciteiten serieus begon uit te breiden.

Volgens Dorien Emmers, docente Chinese studies en economie aan de KU Leuven, waren door de economische ontwikkeling in de kustgebieden weer meer middelen beschikbaar. “China’s vloot groeide en evolueerde van een kustgerichte marine naar een wereldwijde blauwe-watermarine."

En dat is niet vreemd, want de oceanen worden almaar belangrijker. Op dit moment verloopt 80 procent van alle wereldhandel in goederen immers via de zee. Wereldwijd wordt er een groot Riskspel gespeeld, waar China gretig aan meedoet. Sinds president Xi Jinping eind 2012 aan de macht kwam zet China volop in op de “strong maritime power strategy”, een maritieme langetermijnstrategie die in elk vijfjarenplan terugkomt. Zowel economisch als militair.



Schepen “made in China”
De Boelscheepswerf bij ons in Temse is al lang verdwenen. Vandaag worden de meeste schepen in China gemaakt. Het land is de grootste scheepsbouwer ter wereld geworden. Acht op de tien schepen komen van daar. Het is er goedkoper dankzij massale overheidssubsidies. Europa bouwt enkel nog de meest geavanceerde schepen.

Daarnaast controleert China wereldwijd meer dan 100 buitenlandse havens, waaronder de containerterminal van Zeebrugge en de Griekse haven van Piraeus. Cosco, een van China’s grootste staatsrederijen, speelt hierin een cruciale rol. Dankzij Cosco’s enorme vloot van meer dan 1.500 schepen heeft China de grootste cargovloot ter wereld.

Dit economische succes vertaalt zich in strategische invloed. “China gebruikt de maritieme zijderoute om technische standaarden te promoten in partnerlanden, wat hen economische en politieke macht geeft”, legt Anne-Marie Dedene uit. Zij doet aan de VUB specifiek onderzoek naar de maritieme ambities van China. “Met andere woorden, het is China die steeds meer de grootte van bijvoorbeeld containers bepaalt.”

Incidenten met Chinese schepen, zoals met de kabel in de Oostzee, kunnen we de komende jaren nog vaker verwachten. Begin dit jaar werd de Chinese rederij Cosco door de Amerikanen op de zwarte lijst gezet wegens vermeende militaire banden, wat spanningen in de mondiale scheepvaartsector versterkt. Concrete sancties zijn er niet, maar dit kan een gevaarlijk precedent zijn.

“Heel veel van die Chinese schepen worden gebouwd volgens een dual use principe, zodat ze gebruikt kunnen worden in oorlogstijd als een militair instrument ook”, aldus VUB-onderzoekster Anne-Marie Dedene. “Maar nuance is belangrijk: België heeft ook het beleid dat onze schepen in oorlogstijd gebruikt kunnen worden door Defensie, Amerika ook.”

Voor Belgische havens die Cosco schepen verwelkomen zou de onmiddellijke impact beperkt zijn. Toch kan de Amerikaanse beslissing mogelijk wel de handelsstromen beperken. Volgens Dedene is het de VS vooral om economische redenen te doen, om de Chinese invloed te beperken.

Van Panama tot Groenland
Recent zagen we hoe die groeiende Chinese impact ook voelbaar is in het Panamakanaal, een essentiële schakel in de mondiale scheepvaart die de Atlantische en Stille Oceaan met elkaar verbindt. Sinds 1997 controleert het in Hongkong gevestigde Hutchison Whampoa, een Chinees bedrijf, twee havens aan beide zijden van het kanaal.

De nieuwe Amerikaanse president Donald Trump claimt dat China het kanaal hierdoor de facto beheerst. Hij wil het kanaal desnoods met geweld weer in Amerikaanse handen krijgen. Maar de Panamese overheid benadrukt dat het kanaal onder hun controle blijft.

Naast het Panamakanaal heeft China ook interesse getoond in Groenland, een strategisch belangrijke regio in het Noordpoolgebied. Groenland biedt rijke natuurlijke hulpbronnen en een potentiële toegang tot de noordelijke zeeroutes die door klimaatverandering steeds beter bevaarbaar worden.

Hoewel sommige Chinese investeringsprojecten, zoals luchthavens en mijnbouw, werden geblokkeerd door Denemarken, blijft de Chinese interesse groot. Daarom ook dat president Trump in actie wil schieten.



Militaire macht en de Zuid-Chinese Zee
China heeft op militair vlak nog een grotere sprong gemaakt. De Chinese zeemacht telt nu de meeste oorlogsschepen ter wereld: 239, tegenover 219 voor de VS. 70 procent van de Chinese schepen is gloednieuw, want gebouwd na 2010. In de VS is dat maar een kwart. Tegen 2035 moet China de helft méér oorlogsschepen hebben dan de VS.

“China’s marine evolueerde van een kustgerichte vloot naar een wereldwijde marine”, zegt VUB-professor Internationale politiek Jonathan Holslag. “Maar technologisch en operationeel loopt China toch nog achter op de VS. Kijken we naar de tonnage van die schepen, dan zijn de Verenigde Staten dankzij hun gigantische nucleaire vliegdekschepen nog steeds koploper.”

Dat neemt niet weg dat China de marine met rasse schreden aan het uitbouwen is. Nieuwe vliegdekschepen zoals de Shandong en Fujian zijn voorbeelden van de moderne technologie waarmee China vriend en vijand verrast. Denk maar aan een geavanceerd elektromagnetisch katapultsysteem voor drones. Enkele weken geleden nog stelde het Volksbevrijdingsleger nog trots de Sichuan voor, het eerste Type 076 amfibisch aanvalsschip.

Een belangrijke drijfveer achter deze militaire opbouw is de strategische controle over de Zuid-Chinese Zee en de bescherming van handelsroutes. China wil zich ook meten met de Verenigde Staten. “Het is een stukje onveiligheid die hen drijft”, aldus Jonathan Holslag. “Tot in de jaren negentig was China eigenlijk heel kwetsbaar door de afwezigheid van een krachtige marine. De Amerikanen hadden die wel, waardoor ze zowat overal konden opereren, tot vlak bij de Chinese kust bijvoorbeeld. Dat heeft China wakker geschud.”

Nu willen de Chinezen de Amerikaanse aanwezigheid in hun achtertuin wegduwen en meer de soevereiniteit over de territoriale wateren, zoals in de betwiste 200 mijlzone in de Zuid-Chinese Zee. Maar Holslag gelooft ook dat het niet meer dan normaal is wat China doet. “Andere westerse grootmachten in Europa, maar ook de VS hebben dat gedaan. De Britten en de Japanners ook. Dat ligt in de lijn van de geschiedenis.”

De impact op Europa
Terwijl China zich ontpopt als een hele belangrijke macht op zee, blijft Europa terrein verliezen. Volgens professor Holslag is niet de sterkte van de Chinese marine het probleem, maar ons eigen gebrek aan capaciteit om economische belangen te verdedigen.

"We moeten zelf investeren in fregatten en andere oppervlakteschepen om onze maritieme zones te beschermen. Ook om langs de belangrijke zeestraten in de richting van Europa voldoende aanwezigheid te hebben. Het is de verantwoordelijkheid van Europese marines om de maritieme zone rondom Europa zelfstandig te kunnen beveiligen: de Middellandse Zee, de poort naar de Rode Zee en de Indische Oceaan, ook de Arctische Oceaan.

China’s aanwezigheid in Europese havens, zoals Zeebrugge, blijft ook vragen oproepen over economische afhankelijkheid en strategische kwetsbaarheid. VUB-onderzoekster Anne-Marie Dedene waarschuwt: “China’s investeringen brengen economische voordelen, maar het Westen moet opletten niet te afhankelijk te worden.”

Samenwerken of concurreren?
Toch blijft volgens Anne-Marie Dedene economische samenwerking met China nog steeds zinvol: “De nieuwe maritieme zijderoute biedt kansen voor duurzame ontwikkeling. Een blauwe economie, met aandacht voor ecologie en maritieme innovatie, kan ook in het Westen winst opleveren.”

Maar samenwerking alleen is niet genoeg. Europa moet ook investeren in zijn eigen maritieme sectoren. “Als Europa niet snel actie onderneemt, kan China ook technologisch de leiding nemen in scheepsbouw en maritieme innovatie,” waarschuwt Dorien Emmers van de KU Leuven. “Dit vraagt duurzame, langetermijninvesteringen.”

Een waarschuwing dus voor Europa, deze Chinese maritieme strategie. De dominantie van Peking op zee is niet alleen een economische kwestie, maar ook een militaire en strategische uitdaging.

De recente spanningen in de Oostzee en de Amerikaanse wrevel over Groenland en het Panamakanaal tonen aan dat het Westen wakker is geschud. Toch blijft de vraag of de huidige strategieën voldoende zijn om de Chinese opmars te stoppen.

“Ik zie het eigenlijk als een wake up call”, aldus Dorien Emmers. “Of het nu een maatstaf is voor economische of militaire dominantie door China, dat maakt eigenlijk niet zoveel verschil. Om terrein terug te winnen is er in Europa dringend visie en actie nodig.”

https://www.vrt.be/vrtnws(...)-upcall-voor-europa/

quote:

Op maandag 27 januari 2025 00:07 schreef Mikeytt het volgende:
China gaat in vrijwel alles Europa voorbij. Dat krijg je van een overheid die geen centimenter aan extreem-rechts geeft en zich ontpopt tot meritocratie i.p.v. showmanschap-politiek zoals in het westen.

China heeft altijd open gestaan voor samenwerking, maar Europa heeft ervoor gekozen zijn identiteit weg te geven aan de VS.

quote:

Op maandag 27 januari 2025 08:13 schreef Glazenmaker het volgende:

[..]
Mickey is volgens mij een alt account van starhopper. Draait lekker met de wind mee waar ze de meeste negatieve reacties op verwacht.