quote:
'Je zag aan de body language van Wopke, dat dat hem niet ging worden’CDAGeplaagd door persoonlijke twijfels en interne besluiteloosheid kreeg het CDA de lijsttrekkersstrijd die niemand had verwacht. Een reconstructie in drie delen.
Deel 1: BuurtenZe zitten zo’n zeventig meter bij elkaar vandaan. CDA-Kamerlid Martijn van Helvert en zijn collega Pieter Omtzigt bezetten fraaie kamers in het voormalige ministerie van Justitie, tegenwoordig een deel van het Kamergebouw. Van Helvert loopt binnen bij Omtzigt, in de week van 22 juni. De week dat alleen staatssecretaris Mona Keijzer zich heeft gemeld als tegenkandidaat voor vicepremier Hugo de Jonge.
,,Zeg Pieter, klopt het nou dat er zich uit de fractie helemaal niemand opwerpt als lijsttrekkerskandidaat?’’ vraagt Van Helvert. Dat ziet de Limburger goed, stelt Omtzigt. Hij wil weten of Omtzigt zich dan niet gaat kandideren. Geen denken aan, antwoordt de Twentenaar. ,,Dan stel ik me kandidaat’’, kondigt Van Helvert aan en kuiert terug.
Tien minuten voor de deadline, op 24 juni om tien voor twaalf, stuurt Van Helvert de mail naar het partijbestuur. Wat hij dan niet weet is dat Omtzigt zich heeft bedacht. Hij heeft gepolst bij vertrouwelingen en journalisten met wie hij al lang omgaat of het verstandig zou zijn zich te kandideren. En of hij kans maakt.
Omtzigt besluit er vlak voor de deadline voor te gaan. Er golft een schok door de partijburelen op het Haagse Buitenom
Omtzigt spreekt ook uitgebreid met zijn vrouw Ayfer, die CDA-fractievoorzitter in de gemeenteraad van Enschede is. En ook hij hakt de knoop door. Vijf minuten ná Van Helvert stuurt Omtzigt de mail dat hij er ook voor gaat. Er golft een schok door de partijburelen op het Haagse Buitenom.
Deel 2: De moeizame startDe mond van partijvoorzitter Rutger Ploum zou begin dit jaar zijn opengevallen als iemand hem had kunnen schetsen hoe de verkiezing van de CDA-lijsttrekker uiteindelijk zou verlopen. Het is Ploums grote opdracht: een lijsttrekker vinden voor het CDA zonder bloedvergieten en gedoe. Hij polst bij mensen in zijn grote netwerk wie ze de beste kandidaat vinden. En of ze vinden dat er een lijsttrekkersverkiezing moet komen.
Want Ploum heeft daar aanvankelijk niet veel zin in. Zo’n verkiezing kost de partijkas 40.000 euro met het huren van zalen, zo schat men. Het risico is bovendien dat er twee kampen ontstaan. Ploum hoopt dan nog dat de drie mogelijke kandidaten Hoekstra, De Jonge en Keijzer er samen zullen uitkomen.
In februari legt Ploum in de top van het partijbestuur het idee neer dat de CDA-lijsttrekker op het partijcongres van 6 juni moet worden gekozen. Dat plan wordt nog niet met de buitenwacht gedeeld, maar wel met de mogelijke kandidaten Hoekstra, De Jonge en Keijzer.
Van de railsMaar de uitbrekende coronacrisis rijdt dit plan van de rails. Over het lijsttrekkerschap wordt zeker tien weken niet gesproken. ,,Het landsbelang gaat voor, Wopke en Hugo moesten aan de bak’’ zegt een partijprominent over de sleutelrol die beide bewindslieden hadden te spelen bij de aanpak van de coronacrisis.
Toch broedt Ploum nu opeens wel op een verkiezing. Het kostenprobleem is weg omdat er toch geen zalen voor de lijsttrekkersdebatten kunnen worden gehuurd. Belangrijker is echter dat de lijsttrekker een mandaat moet hebben. Want het applaus van een afgeladen congres ontbreekt. Ook als er maar één kandidaat is, zal de partij daar met een stemming zijn fiat aan moeten geven.
Voorzitter Ploum wil toch een verkiezing. De lijsttrekker moet een mandaat hebben. Het applaus van een afgeladen congres ontbreekt
Pas in mei wordt er door het CDA weer fysiek vergaderd op het ministerie van Financiën. Na afloop van het voorbespreken van de ministerraad zitten Ploum, Hoekstra, De Jonge en soms ook Keijzer bij elkaar.
Ze bespreken de procedure en er wordt ook onderling afgetast of ze zich zouden kandideren. Een betrokkene zegt daarover: ,,Je zag aan de body language van Wopke, dat dat hem niet ging worden.’’ Een andere ingewijde: ,,De twijfel van Wopke was een constante. Bij de ene zin die hij uitsprak dacht je: hij gaat het doen. Dat werd dan weer teniet gedaan door de volgende zin.’’
Partijvoorzitter Rutger Ploum voerde de druk op Hoekstra op in de hoop hem te verleiden tot een kandidaatstelling. Het 'riskante porretje’ pakte anders uit: Hoekstra bedankte voor de eer.Partijvoorzitter Rutger Ploum voerde de druk op Hoekstra op in de hoop hem te verleiden tot een kandidaatstelling. Het 'riskante porretje’ pakte anders uit: Hoekstra bedankte voor de eer. © ANP
Ploum geeft aan dat hij voor de zomer uitsluitsel wil over wie de CDA-lijst gaat trekken. Want na de zomer komt er mogelijk een tweede coronagolf, zet de recessie door en staat Prinsjesdag voor de deur.
Riskant porretjeDaarom zal hij een filmpje maken waarmee hij met een mansgrote nummer één door het land zal reizen. Hij doet Rotterdam aan voor De Jonge, Volendam voor Keijzer. Als hij de één parkeert voor het ministerie van Financiën, waar Hoekstra resideert, weet Ploum dat hij een riskant porretje uitdeelt aan een twijfelaar.
De boodschap wordt verstaan. Hoekstra belt Ploum om te zeggen dat hij 15 juni in de Telegraaf meldt dat hij geen kandidaat is. De Jonge, die ook een telefoontje van Hoekstra krijgt, realiseert zich daarop dat het een ander, overzichtelijker speelveld wordt. Drie dagen na het afhaken van Hoekstra kandideert hij zich.
Hoekstra krijgt van verschillende kanten het verwijt: Zie je wel, door jou komt er nu chaosquote:
Inmiddels krijgt Hoekstra uit alle hoeken en gaten de volle laag. De partij lijkt in een collectief rouwproces omdat hij niet meedoet. Gewone leden begrijpen het werkelijk niet, ze zagen het niet aankomen.
En als duidelijk is geworden dat er vier kandidaten participeren, waarvan er drie zeggen mee te doen omdat Hoekstra is afgehaakt, krijgt de minister van Financiën van verschillende kanten het verwijt: ,,Zie je wel, door jou komt er nu chaos.’’
Voor de Volendamse Mona Keijzer is steeds één ding duidelijk geweest. Als Hugo de Jonge lijsttrekker dreigt te worden, zal zij zich hoe dan ook kandideren. Dat weten haar intimi al een half jaar. Een week na het nieuws van Hoekstra parachuteert zij zich. Niet alleen omdat ze vrouw is. Keijzer zal zich ook kandideren omdat ze Hugo de Jonge geen goede kandidaat vindt. Ze had zich wel willen neerleggen bij CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra.
Deel 3: De apotheoseIn de eerste ronde valt Mona Keijzer af, Van Helvert trok zich al terug voordat de stemming open ging. De spanning zit echt in de tweede ronde, ook omdat De Jonge net niet boven de vijftig procent uitkomt. Nu gaat de finale van start: De Jonge versus Omtzigt.
Omtzigt hint erop dat hij steun krijgt van Hoekstra. Dan krijgt Hoekstra voor de tweede keer te maken met enorme druk. Veel CDA’ers vinden dat hij zich moet uitspreken voor wie hij is. Maar Hoekstra heeft daar geen zin in. Hij heeft de stoet prominenten gezien die hun steun uitspraken voor De Jonge, zoals Ruth Peetoom, Sybrand Buma en Ferd Grapperhaus. Hoekstra vindt dat de leden zelf moeten kiezen.
Al tijdens de eerste ronde gaat begin juli het gerucht dat Hoekstra bij Jaïr Ferwerda (politiek verslaggever met eigen rubriek bij de talkshows Jinek en Beau, red.) op camera zegt op wie hij stemt. Dat doet hij toch niet, maar als de tweede ronde loopt besluit hij onder toenemende druk dat hij een wijs salomonsoordeel zal geven. Hoekstra stelt dat als Pieter hem vraagt, hij ja zal zeggen. En dat zal hij ook doen als Hugo dat doet. Toch wordt dit beschouwd als verkapte steun aan Omtzigt.
De Jonge biedt Omtzigt aan of hij zijn running mate wil zijn. Het verschil is zó klein, daar kan De Jonge niet zomaar overheen stappen
Het wordt bloedstollend spannend. Het kamp rond Hugo de Jonge heeft niet meer het gevoel dat de buit binnen is. Het gespin dat Omtzigt een ruziemakende solist zou zijn beklijft niet. Maar de rest van de partij gaat ook niet massaal achter De Jonge staan, zo is het sentiment.
Het kan alle kanten opDinsdagavond zit Omtzigt met enkele vertrouwelingen bijeen. Het gevoel is dat het alle kanten op kan. ,,We gingen niet eens even bespiegelen: wat doen we als je het wordt? Maar zeker niet: wat doen we als je het niet wordt? Dat gíng niet in zijn hoofd,’’ zegt een betrokkene.
De Jonge en Omtzigt halen hun echtgenotes op het podium. Na afloop maken de geoliede machine van Hugo de Jonge en de familie en vrienden van Pieter Omtzigt kennis met elkaar.
De Jonge en Omtzigt halen hun echtgenotes op het podium. Na afloop maken de geoliede machine van Hugo de Jonge en de familie en vrienden van Pieter Omtzigt kennis met elkaar. © ANP
Woensdagochtend horen De Jonge en Omtzigt om 10.15 uur dat het nogal nipt is. De Jonge wint met 50,7 procent tegenover 49,3 procent voor Omtzigt. In het overleg met zijn campagneteam besluit De Jonge zijn rivaal te bellen en hem aan te bieden of hij running mate wil zijn. Het verschil is zó klein, daar kan De Jonge niet zomaar overheen stappen. Omtzigt doet het.
Partijvoorzitter Ploum neemt dat voorstel onmiddellijk over, al betekent dat niet dat Keijzer dan op nummer drie mag rekenen. In de partijtop wordt niet vanzelfsprekend gevonden dat de nummer 2 van 2012 en 2017 opnieuw de hoogst genoteerde CDA-vrouw is. Het wordt als wanklank gezien dat ze haar kiezers heeft opgeroepen op Omtzigt te stemmen.
Als de pers na de uitslag en de interviews uit de Haagse tramremise is vertrokken gaan de twee campagneteams naar de kantine op de eerste verdieping. Daar maken ze kennis. De geoliede machine van Hugo de Jonge en de familie en vrienden van Pieter Omtzigt.
Van Hoekstra dan nog geen bericht. Het blijft nog uren stil voordat woensdagavond om 21.00 uur een tweet uit de Pyreneeën komt. Wandelaar Hoekstra heeft eindelijk wifi en laat weten: ‘Gefeliciteerd lijsttrekker Hugo de Jonge en runningmate Pieter Omtzigt. Op naar 2021, aan de slag voor Nederland!’'
https://www.ad.nl/politie(...)ing-worden~a722debe/Ook intern ligt hij dus niet lekker, lekker gewerkt Wopke