Ooggetuige Istanbul: 'Vrijdagavond was mijn eerste aanraking met een traangaswolk' weblog Op dag vier van de protesten in Istanbul begint het weer onrustig te worden, schrijft de Nederlandse Willem van de Riet (25) die sinds acht maanden in de Turkse stad woont. 'Ik zie voetbalfans van de normaal enorm rivaliserende clubs Galatasaray, Fenerbahce en Besiktas samen scanderend tussen de ravage op Taksim plein.' De avond is gevallen op dag vier van de grootscheepse protesten in Istanbul en volgens de laatste berichten op Facebook en Twitter beginnen Besiktas en Taksim weer onrustig te worden. Veel mensen verzamelen zich opnieuw in de wijken waar de demonstraties van dit weekend eindigden in een gewelddadige botsing met de politie. In de Kanyon Mall, om de hoek van mijn werk, was het alweer vroeg raak.
Een protest door honderden betogers tegen de restaurantketen Kitchenette mondde uit in hard politieoptreden in de anders zo rustige en luxe winkelcentrum. Kitchenette is eigendom van de Dogus Holding, een groot familiebedrijf met verschillende nieuwsmedia die bekritiseerd wordt vanwege een te grote pro-overheid houding en minimale berichtgeving over de protesten. De ober die na de protesten bij het restaurant de stoelen op het lege terras weer schoonveegt, weet wat ook de regering duidelijk is: de protesten in Istanbul zijn nog niet voorbij.
Potten en pannenIk woon hier nu zo'n acht maanden en nog niet eerder waren de straatprotesten zo intens en zo langdurig. Sinds vrijdag zijn er elke avond massa's mensen op de straat om te protesteren. De met traangas en waterkanonnen bewapende aanwezige politie tegenover hen. De mensen die binnen zijn, staan op hun balkons of dakterrassen met potten en pannen lawaai te maken. Er hangt een sfeer van verandering, onrust en verwachting. Een sfeer die kippenvel geeft. Wat een paar dagen begon als een protest tegen het volbouwen van een park met een winkelcentrum is verworden tot een algeheel volksprotest tegen de regering.
Het besef dat de geruchten van grote protesten op vrijdag serieus waren kwam toen onze taxichauffeur 's avonds niet naar mijn huis wilde rijden, dat om de hoek van het Taksim plein ligt. Na hem te hebben overgehaald om ons toch naar Taksim te brengen kwamen we (mijn huisgenote en ik) in het midden van een soort oorlogszone terecht. Het hele plein was uitgestorven, behalve de aanwezigheid van een leger ME met gasmaskers en schermen en een paar verdwaalde mensen die rennend met een doek voor hun gezicht en tranende ogen weg probeerden te komen van het traangas - een groep waar wij na vijf seconden buiten de taxi ook bij hoorden. Een bizarre versie van een plein dat normaal gesproken druk is met uitgaande mensen, kebab zaakjes en taxi's.
Het protesterend publiek is wisselend, van echte relschoppers voorop tot voornamelijk heel gewone mensen die ook mee willen demonstreren, tot simpelweg nieuwsgierige mensen die met een biertje in hun hand staan te kijken. Mensen dragen shawls, mondkapjes, of hele gasmaskers voor hun gezicht om zich te weren tegen het enthousiasme van de politie voor het gebruik van traangas.
WaterkanonwagenDicht bij de politie komen is gevaarlijk en ik begrijp waarom Amnesty het politiegeweld al veroordeeld heeft. Vrijdagavond was mijn eerste aanraking met een traangaswolk. Het is geen pretje. We kwamen terecht in een menigte betogers die voorbij een waterkanon probeerde te komen. Telkens wanneer de waterkanonwagen met grote snelheid in de richting van de betogers chargeerde trok men zich een paar meter terug. Daarna bewoog de menigte zich weer in de richting van het Taksim plein aarzelend, omdat de zwaailichten van het waterkanon nog steeds oplichtten achter een rookgordijn van gas.
Gedurende het weekend is de dynamiek van de protesten veranderd. De politie heeft na grote internationale druk het Taksim plein en Gezi park verlaten en nu zijn het de demonstranten die de politie opzoeken in Besiktas, waar het werkkantoor van Premier Erdogan staat. De demonstraties lijken de stad te verbinden. Zoals Meltem, een collega tegen me zei: 'eindelijk zijn mensen weer met elkaar samen in deze stad'. Een mooi beeld dat me van gisteren bij is gebleven onderschrijft dat: voetbalfans van de normaal enorm rivaliserende clubs Galatasaray, Fenerbahce en Besiktas samen scanderend tussen de ravage op Taksim plein, niet gestoord door de verschillende kleuren van hun clubshirts.
CitroensapAls ik praat met collega's en Turkse vrienden zijn mensen vooral boos. Boos vanwege het excessieve geweld van de afgelopen dagen, vanwege de geplande ontworteling van het centrale Gezi park om een winkelcentrum te bouwen, terwijl er veel belangrijkere politieke zaken horen te spelen. En boos vanwege de houding van de premier en de overheid, die zich niets aan lijken te trekken van wat er op straat geroepen wordt. Een houding die vrijdag werd samengevat door de deputy van de regerende AK-Partij op zijn Twitter account: 'Het is duidelijk dat er mensen zijn die behoefte hebben aan gas. (...) het systeem dient gehoorzaamd te worden' (Sirin Ünal ).
Het eerste betwijfel ik, nadat ik inmiddels een paar keer citroensap in mijn ogen heb geknepen om het brandende gevoel van het gas te neutraliseren. Met het laatste lijkt de stad het in ieder geval zeker niet eens te zijn. Voorlopig gaat er hier nog niemand naar bed.
Willem van de Riet (25) is projectmanager bij een internetbedrijf in Istanbul.Bron: Volkskrant