"
Koop liever een paar goeie drones"
Het F-35-project lijdt al jaren onder technische tegenvallers en ernstige kostenoverschrijdingen. Dat geven het Amerikaanse Pentagon en de producent Lockheed Martin gewoon toe. En precies dat ondermijnt het betoog van de voorstanders van aanschaf: de JSF (de F-35) zou het beste toestel zijn voor de beste prijs. Die voorstanders zijn het ministerie van Defensie, de Luchtmacht en de betrokken industrie.
Het frequente oponthoud van het project, veroorzaakt door onder andere overgewicht en haperende elektronica, maakt de toegepaste technologie er intussen niet moderner op. De meeste militaire analisten – ook Amerikaanse – gaan er nu al van uit dat de F-35 de laatste bemande jachtbommenwerper is. Veel van de taken, zoals het uitvoeren van precisiebombardementen en het controleren van het luchtruim, worden in rap tempo overgenomen door onbemande vliegtuigen. Nu zijn deze Unmanned Aerial Vehicles (UAV), ook wel drones genoemd, veelal traag vliegende toestellen.
Maar een nieuwe generatie snelle, bewapende robots draait in veel Amerikaanse, Europese, Chinese en Russische luchtvaartlaboratoria al proef. Het is helemaal de vraag óf het wel slim is om die F-16’s te vervangen door weer jachtbommenwerpers, of dat nu om de F-35 gaat of om de Zweedse Saab Gripen NG, of de Franse Dassault Rafale.
Hét militair-technologische verkoopargument van de F-35, de ingebouwde stealth-technologie die het toestel lastig waarneembaar maakt voor radarsystemen en warmtesensoren, begint ook snel aan glans te verliezen. Dat is geen gelegenheidsargument van de Franse of Zweedse F-35- concurrenten, maar de mening van een Israëlische luchtmachtgeneraal die notabene wél aanschaf van de F-35 bepleitte. ,,Het basale F-35-ontwerp is oké”, zei hij tegen de vakpers „maar die stealth biedt nog hooguit tien jaar bescherming en wij willen ze minstens veertig jaar in dienst houden.” Hij wilde de Israëlische F-35 daarom voorzien van speciale, Israëlische uitrusting.
Die relativering van de stealth-technologie is des te erger omdat de vliegeigenschappen van de F-35 die van de F-16 niet zouden overstijgen. „Can’t turn, can’t climb, can’t run” concludeerde de Amerikaanse denktank RAND omineus over het toestel.
En dat is nog helemaal los van de vraag of de Nederlandse luchtmacht al deze glitzy technologie wel nodig hebt, die is bedoeld om al op dag één van een conflict ‘hoog in het geweldsspectrum’ in een goed verdedigd luchtruim missies uit te voeren.
Het is niet waarschijnlijk dat Nederland ooit in zijn eentje verwikkeld raakt in een ernstig gewapend conflict. En binnen een coalitie hoeft de Koninklijke Luchtmacht nooit mee te doen aan het ‘intrappen van de deur’, want dat kan het Pentagon met zijn stealth-bommenwerpers, kruisraketten en ander exotisch militair materieel toch veel beter. Om in de operaties daarna wat bommen te gooien, dat vereist geen hypercomplexe kist.
Van de kostenoverschrijdingen is het einde nog steeds niet in zicht en dat vreet de F-35-casus nog harder aan. Niemand, noch de Rekenkamer, noch de Amerikanen of de internationale partners binnen het project, kan op dit moment een exacte stuksprijs berekenen. Die hangt af van de grootte van de totale productie en daarover steggelt zelfs het Pentagon nog.
Gaan er nu drieduizend of vijfduizend F-35 in alle varianten van de band rollen? Nobody knows. En over de onderhoudskosten circuleren intussen ook schrikbarende schattingen.
De doorziekende kredietcrisis heeft die onzekerheid alleen maar vergroot: dure defensieaankopen zijn een aantrekkelijk doelwit voor bezuinigingen. Groot-Brittannië, Japan en Australië hebben hun aanvankelijke enthousiasme voor de F-35 drastisch teruggeschroefd, andere landen kijken de kat uit de boom.
Of de economische deelname aan de ontwikkeling van de JSF, en later, dus, de F-35, de meerprijs kan compenseren, is de vraag. In de Nederlandse industrie is ongeveer een miljard geïnvesteerd om te kunnen meedingen aan orders wanneer de productie voor internationale afnemers eenmaal op gang is gekomen. En er zíjn intentieverklaringen en orders uit voortgekomen, maar of het zoveel werkgelegenheid oplevert als beloofd is onzeker. Want andere mogelijke afnemers van de F-35 zullen orders bedingen voor hun éígen luchtvaartindustrie.
Ergo: een niet eens zo’n best toestel voor een hoe dan ook hoge prijs.
Bron:
http://www.nrcnext.nl/kok(...)n-paar-goeie-drones/
"Any officer who goes into action without his sword is improperly dressed." - "Mad Jack" Churchill DSO MC