bron Volkskrantquote:'Euthanasie, omdat de zorg het laat afweten'
De manier waarop wij omgaan met dementerenden maakt dat zij de dood verkiezen. Dat stelt verpleegkundige en medisch socioloog Hugo van der Wedden.
In 15 jaar is een enorme verschuiving opgetreden in het denken rond euthanasie en dementie. Doorgaans wordt dat gezien als het resultaat van een emancipatoir proces. Maar wie de roze bril afzet, ziet een samenleving die zich geen raad weet met haar dementerende ouderen.
Algehele geheugenloosheid
In 1995 liet toenmalig minister van Volksgezondheid Els Borst in HP/De Tijd optekenen dat ze euthanasie wenst als algehele geheugenloosheid haar voorland wordt. Die uitspraak zou de aanzet zijn tot een debat over dementie en euthanasie dat tot op de dag van vandaag gevoerd wordt. Aanvankelijk waren medici not amused. Specialist ouderengeneeskunde en filosoof Bert Keizer, toch een ruimdenkend man, verweet de minister in dagblad Trouw 'borrelpraat'.
De KNMG en de Vereniging voor Verpleeghuisartsen stelden in ondubbelzinnige rapporten dat 'actieve levensbeëindiging om reden van dementie onverenigbaar moet worden geacht met goed geneeskundig hulpverlenerschap'. De Gezondheidsraad schreef zelfs in 2002 nog in een advies aan de minister dat het 'in algemene zin onjuist is het lijden van dementerenden aan te merken als ondragelijk en uitzichtloos'.
Een dergelijke houding is nog geen tien jaar later ouderwets en achterhaald. Euthanasie op basis van dementie is immers alledaagse praktijk. Afgelopen jaar kregen 21 beginnend dementerenden stervenshulp van hun arts, en in alle gevallen was volgens de toetsingscommissie aan de zorgvuldigheidseisen voldaan. Dit jaar zal dat aantal verder stijgen. Niemand vindt dat schokkend. Eerder is het tegendeel waar. Juist de arts die euthanasie weigert, moet zich verantwoorden.
Voorstel
Toen in juli dit jaar uit onderzoek bleek dat één op de drie artsen bereid is euthanasie toe te passen op Alzheimerpatiënten in het beginstadium van hun ziekte, leidde dat meteen tot Kamervragen: wat de minister ervan vindt dat 'slechts' 33 procent van de artsen bereid is tot euthanasie in geval van beginnende dementie?
GroenLinks en D66 besloten het antwoord van de minister niet af te wachten. Samen werken ze aan een wetsvoorstel dat onwillige medici verplicht patiënten door te verwijzen naar een arts die wel openstaat voor euthanasie. De kans is zeer reëel dat een meerderheid in de Kamer zich achter het voorstel zal scharen.
Afgelopen week werd een volgende stap gezet. De toetsingscommissie is voor het eerst akkoord gegaan met euthanasie op een patiënt die gevorderd dement was.
De enorme verschuiving in denken en doen is mede het resultaat van een emancipatoir proces. Lange tijd hebben we gedacht dat dementerenden niet in staat zijn weloverwogen om de dood te verzoeken. Het idee dat de diagnose dementie als vanzelfsprekend gelijk staat aan wilsonbekwaamheid is echter losgelaten. Het is aan mensen als Hugo Claus en Paul van Eerde te danken dat dementerenden een stem hebben gekregen. En naar die stem wordt steeds vaker geluisterd.
Comfortabele cultuur
Het emancipatoire discours, dat humaan en progressief aandoet, leidt er echter toe dat we de ogen sluiten voor de invloed van een schier onoplosbare zorgcrisis. Eind jaren zestig, in een periode van economische voorspoed, schoten verpleeg- en verzorgingshuizen als paddestoelen uit de grond. De comfortabele cultuur van zorguitbesteding heeft decennialang gefunctioneerd, maar door vergrijzing, het krimpen van de beroepsbevolking en financiële problemen is dat stelsel praktisch onhoudbaar.
Dementerenden worden nu al vaker dan noodzakelijk vastgebonden en gedrogeerd door gebrek aan kundig personeel. Over veertig jaar zijn er twee keer zoveel dementerende ouderen, terwijl het aantal potentiële hulpverleners met de helft daalt. Het is niet reëel te denken dat kinderen weer als vanzelfsprekend de zorg voor hun ouders op zich nemen. Uit onderzoek blijkt dat afhankelijke ouderen daar ook niet op zitten te wachten: zij worden liever door een professional onder de douche geholpen.
Taboe
Deze context speelt een centrale rol in het euthanasiedebat. Mensen willen geen last voor hun kinderen of partner zijn, maar een gang naar het verpleeghuis moet koste wat het kost worden voorkomen. Wie in gesprek met de arts naar zijn kinderen of het verpleeghuis verwees, kon tot een paar jaar geleden euthanasie op zijn buik schrijven. Dergelijke argumenten waren taboe, want deden denken aan de euthanasiepraktijk in Duitsland tussen 1914 en 1945: honderdduizenden krankzinnigen en gehandicapten werden omgebracht of uitgehongerd omdat zij een last waren voor hun naasten, en de staat de zorg voor hen niet meer kon of wilde opbrengen.
Els Borst waarschuwde voor een dergelijke situatie. Op 16 juli 1999 liet ze in deze krant optekenen dat er geen verband mag zijn tussen euthanasie en de beschikbaarheid van zorg, 'want dan wordt euthanasie echt gevaarlijk'.
Argument
Die waarschuwing van Els Borst lijkt vandaag de dag aan niemand meer besteed, integendeel. Het verpleeghuis, met alle ellende van dien, is tegenwoordig het meest gebruikte argument voor euthanasie van Alzheimerpatiënten. Ook de vrouw met gevorderde dementie, die onlangs het nieuws haalde, wilde liever sterven dan eindigen tussen de muren van een instelling. Artsen lijken daar verrassend genoeg in mee te gaan. Huisarts Marianne Dees zei in Nieuwsuur van 26 juni dat 'het vooruitzicht naar een verpleeghuis te moeten een goede reden kan zijn voor euthanasie'.
Ik ben geen principieel tegenstander van euthanasie, ook niet waar het gaat om dementie. Maar ik vind het buitengewoon zorgelijk hoe wij momenteel met het dementievraagstuk omgaan in Nederland. We weten ons geen raad met de honderdduizenden dementerenden in onze samenleving, en we hebben geen idee hoe we de verdubbeling van het aantal patiënten gaan opvangen. Daarover nadenken doen we echter niet: we debatteren liever over euthanasie en het verruimen van de mogelijkheden. We noemen het emancipatie, maar verliezen uit het oog dat het toch vooral de manier is waarop wij in Nederland met dementerenden omgaan, die maakt dat zij de dood verkiezen.
Hugo van der Wedden is verpleegkundige en studeerde af als socioloog op 'Alzheimer en euthanasie'.
Bingo spelen kan soms best gezellig zijn.quote:Op vrijdag 18 november 2011 15:52 schreef RemcoDelft het volgende:
Ik sprak pas een Aziatisch meisje, ze was totaal verbaasd dat wij bejaarden hier in grote opslaghuizen bewaren, om ze vervolgens nog een paar keer te reanimeren/opereren voor ze doodgaan...
Er is geen enkele reden om mensen als kastplantjes in leven te houden.
Dit gaat niet over kasplantjes. Kasplantjes zijn mensen aan allerlei infusen.quote:Op vrijdag 18 november 2011 15:52 schreef RemcoDelft het volgende:
Ik sprak pas een Aziatisch meisje, ze was totaal verbaasd dat wij bejaarden hier in grote opslaghuizen bewaren, om ze vervolgens nog een paar keer te reanimeren/opereren voor ze doodgaan...
Er is geen enkele reden om mensen als kastplantjes in leven te houden.
En wat doen zij dan met hun oudjes?quote:Op vrijdag 18 november 2011 15:52 schreef RemcoDelft het volgende:
Ik sprak pas een Aziatisch meisje, ze was totaal verbaasd dat wij bejaarden hier in grote opslaghuizen bewaren, om ze vervolgens nog een paar keer te reanimeren/opereren voor ze doodgaan...
Er is geen enkele reden om mensen als kastplantjes in leven te houden.
(bijna) Iedereen heeft de drang om te leven.quote:Op vrijdag 18 november 2011 15:57 schreef HostiMeister het volgende:
Goede zaak toch? Scheelt een hoop centjes die anderen hard nodig hebben. We worden te lang en te kunstmatig in leven gehouden tegenwoordig.
Ja vast, neemt niet weg dat dat de discussie niet is.quote:Op vrijdag 18 november 2011 16:01 schreef VeniVidiViciV het volgende:
[..]
(bijna) Iedereen heeft de drang om te leven.
Het principe blijft hetzelfde, alleen in dit geval beweegt het plantje nog...quote:Op vrijdag 18 november 2011 15:56 schreef sigme het volgende:
Dit gaat over mensen die lichamelijk best in orde zijn, maar geestelijk nogal ouderdomsverschijnselen vertonen.
Kinderen e.d. zorgen ervoor. En ze gaan dood zonder 300.000 euro aan operaties, betaald door de kinderen in de toekomst, want het komt nu gewoon uit de Staatsschuld...quote:Op vrijdag 18 november 2011 15:58 schreef -moppie- het volgende:
[..]
En wat doen zij dan met hun oudjes?
In de meest Aziatische landen reanimeren ze je ook totdat je een ons weegt. Alleen daar ben je dan ook nog eens tot last van je familie. Dat is het enige verschil.quote:Op vrijdag 18 november 2011 15:52 schreef RemcoDelft het volgende:
Ik sprak pas een Aziatisch meisje, ze was totaal verbaasd dat wij bejaarden hier in grote opslaghuizen bewaren, om ze vervolgens nog een paar keer te reanimeren/opereren voor ze doodgaan...
Er is geen enkele reden om mensen als kastplantjes in leven te houden.
Ouderen mogen daarom vermoord worden ?quote:Op vrijdag 18 november 2011 15:57 schreef HostiMeister het volgende:
Goede zaak toch? Scheelt een hoop centjes die anderen hard nodig hebben. We worden te lang en te kunstmatig in leven gehouden tegenwoordig.
Nee, OUD worden is zo afschrikwekkend...quote:Op vrijdag 18 november 2011 20:52 schreef sigme het volgende:
Maar dit onderzoek zegt nu juist dat mensen die toestand in een verpleeghuis zo afschrikwekkend vinden dat ze (mede) dáárom euthanasie vragen.
Niet.quote:Op vrijdag 18 november 2011 20:54 schreef Tem het volgende:
Hoe weet je dat nou als je zo dement als een deur bent?
Euthanasie hè, dus dan vragen ze er zelf om..quote:Op vrijdag 18 november 2011 20:53 schreef Bluesdude het volgende:
[..]
Ouderen mogen daarom vermoord worden ?
Nou ja zoals ik al eerder opperde. Misschien moeten mensen al ver van te voren moeten kunnen aangeven of ze wel door willen leven als het zover is en dit laten registreren, net als bij donorregistratie. Ik denk dat er aardig wat mensen zijn die in zo'n situatie niet verder willen. Daarmee zal er een stuk minder aanbod zijn bij de verpleeghuizen waardoor er betere zorg kan worden verleend.quote:Op vrijdag 18 november 2011 20:58 schreef sigme het volgende:
[..]
Niet.
Maar mensen willen euthanasie vóórdat ze zo dement als een deur zijn. Omdat ze bang zijn, o.a. dit bang voor de verschrikkingen van een verpleeghuis. Terecht? Moet daar iets aan verbeteren?
Oh, dit stond onder het artikel en heb ik blijkbaar niet meegekopieerd:quote:Op vrijdag 18 november 2011 21:01 schreef ShadyLane het volgende:
Is geen onderzoek naar gedaan nog, toch? Het zijn analyses van deze schrijver op basis van een paar uitspraken. Ik vraag me echt af of 'het verpleeghuis' afschrikwekkend is of de dementie an sich. Voor mij geldt het laatste. Als blijkt dat voor een meerderheid het eerste geldt is dat heel erg.
Scriptie te vinden op: http://hugovanderwedden.nl/publicaties/alzheimer-en-euthanasiequote:Hugo van der Wedden [schriver van het artikel] is verpleegkundige en studeerde af als socioloog op 'Alzheimer en euthanasie'.
Soepeler met dementie?quote:Op vrijdag 18 november 2011 21:03 schreef Friek_ het volgende:
Ik vraag me ook af of de correlatie verpleeghuis en toenemende dementie zo makkelijk te maken is. Volgens mij is het ook gewoon zo dat we over de jaren heen soepeler met dementie zijn omgegaan. Zelfbeschikking is belangrijk, en dat is maar goed ook.
Zodra je dat laatste eraan koppelt wordt er een zeker beroep gedaan op ouderen om de zorg niet zwaarder te belasten dan strikt noodzakelijk en zachte dood is gratis en ontlast de gemeenschap.quote:Op vrijdag 18 november 2011 21:04 schreef Tem het volgende:
[..]
Nou ja zoals ik al eerder opperde. Misschien moeten mensen al ver van te voren moeten kunnen aangeven of ze wel door willen leven als het zover is en dit laten registreren, net als bij donorregistratie. Ik denk dat er aardig wat mensen zijn die in zo'n situatie niet verder willen. Daarmee zal er een stuk minder aanbod zijn bij de verpleeghuizen waardoor er betere zorg kan worden verleend.
OUD is per definitie afschrikwekkend.quote:Op vrijdag 18 november 2011 20:55 schreef RemcoDelft het volgende:
[..]
Nee, OUD worden is zo afschrikwekkend...
Een win-win situatie, waarbij de oudere z'n waardigheid houdt en de samenleving kosten bespaard blijven.quote:Bij kanker in het terminale stadium is sprake van fysiek lijden. Ernstige pijn, benauwdheid en misselijkheid maken van de dood een welkome gast. Euthanasie is dan invulling geven aan een stervensproces dat zich hoe dan ook aandient. Bij Alzheimer in de beginfase van het ziekteproces is dat wezenlijk anders. Wie de dood verkiest, ontloopt de schaamte en het verlies van aanzien dat met dementie gepaard gaat. Men laat wellicht het leven, de eer blijft behouden, net als de liefde en de achting van de naasten. Dat euthanasie binnen onze cultuur als aanzienswaardig wordt gezien versterkt dit beeld. Een waardige dood komt recht tegenover een leven te staan dat zich kenmerkt door een verlies van status. Euthanasie op basis van Alzheimer is, met andere woorden, een eergerelateerde vorm van zelfdoding.
Hmm, zo zie ik het niet. Het is toch een reële vraag die je je als mens moet stellen? Wil ik in die fase van mijn leven nog wel verder? dat staat buiten de kostenvraag. Nu is daar vrij weinig voor geregeld volgens mij en komt het vaak op de familie en zorgverleners aan om dit soort moeilijke beslissingen en inschattingen te maken.quote:Op vrijdag 18 november 2011 21:11 schreef sigme het volgende:
[..]
Zodra je dat laatste eraan koppelt wordt er een zeker beroep gedaan op ouderen om de zorg niet zwaarder te belasten dan strikt noodzakelijk en zachte dood is gratis en ontlast de gemeenschap.
Is dat wenselijk / onvermijdelijk / .. ?
Dat bedoelde ik ook, excuus.quote:Op vrijdag 18 november 2011 21:08 schreef sigme het volgende:
[..]
Soepeler met dementie?
Soepeler met euthanasie eerder.
De portemonnee van de staat of van de jongeren is geen valide argument als het gaat om het recht op leven en het recht om het leven niet te kiezen. In deze context zekerquote:Op vrijdag 18 november 2011 21:14 schreef sigme het volgende:
Van de site van schrijver van het stuk:
[..]
Een win-win situatie, waarbij de oudere z'n waardigheid houdt en de samenleving kosten bespaard blijven.
Deden de Inuït het niet zo?quote:Op vrijdag 18 november 2011 21:11 schreef sigme het volgende:
[..]
Zodra je dat laatste eraan koppelt wordt er een zeker beroep gedaan op ouderen om de zorg niet zwaarder te belasten dan strikt noodzakelijk en zachte dood is gratis en ontlast de gemeenschap.
Is dat wenselijk / onvermijdelijk / .. ?
Om over R&P maar te zwijgen.quote:Op vrijdag 18 november 2011 21:14 schreef Reya het volgende:
[..]
OUD is per definitie afschrikwekkend.
Nou, ik weet het niet, maar ik heb gewerkt in een tehuis voor demente bejaarden en het was een tranendal.quote:Op vrijdag 18 november 2011 22:12 schreef JellieVrolijk het volgende:
Misschien is geheugenloosheid wel een verademing voor sommigen. Hoe weten wij nu, of wetenschappers/medici, hoe zo iemand zich voelt? Ik denk dat de naasten er meer moeite mee hebben dan de patient zelf.
Nouja, om maar even wat voorbeelden van Alzheimerpatienten te nemen uit mijn eigen omgeving: met je hoofd tegen de muur bonken of hartstochtelijk verdriet hebben omdat je denkt dat je kinderen, die die middag nog zijn geweest, nooit langskomen of dat de verpleegster je sieraden -die gewoon in het kistje liggen- heeft gestolen zijn toch wel dingen waarover ik denk te kunnen inschatten dat het niet per definitie genieten geblazen is voor de persoon zelf.quote:Op vrijdag 18 november 2011 22:12 schreef JellieVrolijk het volgende:
Misschien is geheugenloosheid wel een verademing voor sommigen. Hoe weten wij nu, of wetenschappers/medici, hoe zo iemand zich voelt? Ik denk dat de naasten er meer moeite mee hebben dan de patient zelf.
quote:Op vrijdag 18 november 2011 22:17 schreef ShadyLane het volgende:
[..]
Nouja, om maar even wat voorbeelden van Alzheimerpatienten te nemen uit mijn eigen omgeving: met je hoofd tegen de muur bonken of hartstochtelijk verdriet hebben omdat je denkt dat je kinderen, die die middag nog zijn geweest, nooit langskomen of dat de verpleegster je sieraden -die gewoon in het kistje liggen- heeft gestolen zijn toch wel dingen waarover ik denk te kunnen inschatten dat het niet per definitie genieten geblazen is voor de persoon zelf.
Ik heb er geen ervaring mee hoor, zeg het eerlijk. Maar is het dan nooit andersom? Dat ze tegen hun kind zeggen: ben je daar alweer? Je bent net weg. Of: hoe kom ik nu aan deze ketting?
Agressief worden tegen naasten is er ook zo een die veel voorkomt. Iemand die agressief wordt doet dat doorgaans niet omdat ie zo vrolijk is.
Je hebt er ook die echt helemaal kinds zijn en meestal hartstikke vrolijk. Dan is het vast niet zo erg. Maar de beginstadia lijken me vreselijk, dat je de grip kwijtraakt en dat wéét...quote:Op vrijdag 18 november 2011 22:20 schreef ShadyLane het volgende:
Waarmee ik niet wil zeggen dat Alzheimerpatienten per definitie niet gelukkig zijn hoor, daar heb ik geen idee van, maar mijn inschatting als buitenstaander is toch wel dat het niet bepaald een verkieslijke toestand is.
En dat ontstaat pas in een cultuur waarin waardigheid synoniem is aan 'jezelf kunnen zijn'. Dat ben je dus niet meer als je dement bent. En dat is erg. Heel erg.quote:Op vrijdag 18 november 2011 21:14 schreef sigme het volgende:
Van de site van schrijver van het stuk:
[..]
Een win-win situatie, waarbij de oudere z'n waardigheid houdt en de samenleving kosten bespaard blijven.
Dát is dus precies wat dat stuk zegt: het verpleeghuis is zo afschrikwekkend: dan liever dood.quote:Op vrijdag 18 november 2011 22:15 schreef Isegrim het volgende:
[..]
Nou, ik weet het niet, maar ik heb gewerkt in een tehuis voor demente bejaarden en het was een tranendal.Op een ochtend rond 10:00 kwam ik het linnengoed brengen in de kamer van een oud vrouwtje. Ze lag nog in bed en de geur in de kamer verried dat ze zich had bevuild. Ze lag te huilen dat ze zo graag uit bed wilde. Ik ben naar de verzorgers gelopen, maar die waren koffiepauze aan het houden, dus mevrouw moest nog maar even wachten.
Dat nooit, dan liever dood.
|
Forum Opties | |
---|---|
Forumhop: | |
Hop naar: |