Instorten eurozone steeds dichterbij, banken spreken van 'totale rampsituatie''Wat er nu gebeurt in de EMU (eurozone) is een totale en volslagen ramp.' Met deze woorden omschreef Andrew Roberts, hoofd krediet bij de Royal Bank of Scotland (RBS), de dramatisch snel verslechterende financiële situatie in de eurozone. 'De euro zou niet mogen bestaan,' waren de al even kritische woorden van Stephane Deo van de Zwitserse bankgigant UBS. 'De munt kost de zwakkeren meer dan het oplevert. Het niet functioneren van de euro werd verhuld door de krediet zeepbel. Deze fout is nu pijnlijk duidelijk geworden.' Volgens Ambrose Evans-Pritchard, International Business Editor van de Britse The Telegraph, bevinden Duitsland en Griekenland zich zelfs op het pad naar 'wederzijdse gegarandeerde vernietiging'. (1)
De belangrijkste Europese leiders weten het zelf ondertussen ook niet meer. Eerst werd vandaag aangekondigd dat de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Sarkozy morgen een gezamenlijke 'resolute' verklaring over Griekenland naar buiten zouden brengen (2). Kort daarna werd er echter haastig een tegenbericht uitgevaardigd dat deze verklaring er toch niet gaat komen omdat er nog voldoende miljarden over zouden zijn om Griekenland -dat echter al op 17 oktober weer zonder geld komt te zitten- overeind te houden. Het gevolg was dat de koers van de euro, die bij het eerste gerucht aantrok, weer pijlsnel kelderde (3).
De euro was vandaag toch al aan een flinke afdaling bezig vanwege de slecht verlopen veiling van Italiaanse staatsobligaties (4). De Italianen moesten een veel hogere rente betalen om deze verkocht te krijgen en zouden volgens de Financial Times nu hun hoop hebben gevestigd op China, dat al eerder overging tot het opkopen van Griekse en Portugese schulden. Analisten denken echter dat dit een doelbewust verspreid gerucht is dat enkel is bedoeld om het vertrouwen van de financiële markten in Italië en de eurozone te herstellen (5).
Nationalisatie Franse banken?
Ondertussen gaat het inderdaad eveneens steeds slechter met de grote Franse banken. Volgens een voorpagina artikel van de gezaghebbende Wall Street Journal heeft de Franse megabank BNP Paribas niet langer toegang tot de dollarmarkten. 'We kunnen niet langer dollars lenen,' aldus een woordvoerder van de bank. 'De Amerikaanse geldmarkt fondsen lenen niet meer aan ons. Daarom creëren we een markt in euro's. Dat is voor het eerst, en we hopen dat het zal werken. Anders belanden we in een helse neerwaartse spiraal.' Omdat de andere bankgiganten, Société Générale en Crédit Agricole er even slecht voorstaan, suggereren analisten dat de Franse regering de banken mogelijk gaat nationaliseren (6).
CDS kosten ook voor Nederland steeds hoger
De Europese banken zoeken ondertussen steeds meer hun laatste toevlucht bij de Europese Centrale Bank. Het gebruik van de speciale Deposito Faciliteit van de ECB steeg gisteren naar ¤ 198 miljard, een stijging van ¤ 118 miljard in slechts één maand. In vrijwel heel Europa worden de gevolgen van de miljardenbailouts zichtbaar in het verder stijgen van de verzekeringskosten (Credit Default Swaps) over het falen van de staatsschulden van ieder land. Ook Nederland moet steeds meer betalen. Dat komt omdat de financiële markten beseffen dat de grote financiële problemen van de Zuid Europese landen worden afgewenteld op de Noord Europese lidstaten, die daardoor eveneens in zwaar weer dreigen te komen. Tevens stijgen de CDS kosten voor alle grote Europese banken, waaronder ook het Nederlandse Aegon (7).
Wederzijdse Gegarandeerde Vernietiging
De afgelopen twee jaar is het stelselmatig ontkend, maar inmiddels sluiten politieke en financiële leiders niet langer een bankroet van Griekenland en een mogelijke exit uit de eurozone uit. Volgens Ambrose Evans-Pritchard, al 20 jaar financieel analist bij The Telegraph, zou de grote druk die Duitsland uitoefent op Griekenland wel eens kunnen leiden tot 'wederzijdse gegarandeerde vernietiging'.
De Duitsers willen met hun openlijke overweging om Griekenland uit de eurozone te zetten de Grieken zover krijgen om de strenge bezuinigingsmaatregelen die door het IMF en de EU zijn opgelegd door te voeren. De Griekse minister van Financiën Venizelos waarschuwde echter dat 'iedereen die denkt dat Griekenland een makkelijke zondebok is zal merken dat dit zich uiteindelijk tegen hen keert, tegen de harde kern van de eurozone.'
'Blauwhelmen naar Griekenland'
De Duitse EU-commissaris Günther Oettinger suggereerde zelfs om blauwhelmen naar Griekenland te sturen om de belastingheffing van de regering over te nemen en Griekse staatsbezittingen te verkopen. Volgens Evans-Pritchard kunnen die blauwhelmen dan maar beter goed bewapend zijn, want de Griekse kranten spreken al van een 'onvoorwaardelijke overgave' aan Duitsland, het 'terroriseren van de Grieken' en zelfs van de opkomst van het 'Fourth Reich'.
De Duitse minister van Financiën Schaüble zei dat de Grieken echter pas weer geld krijgen als deze 'doen waar ze mee ingestemd hebben' en iedere eis van de EU en het IMF inwilligen. Overigens kan ook Portugal, dat zelfs een nog hogere schuldenlast heeft, net als Griekenland onmogelijk voldoen aan de Duitse bezuinigingseisen. Een kettingreactie lijkt dan ook onvermijdelijk.
Scheuring eurozone nog nooit zó dichtbij
Evans-Pritchard schrijft dat Europa het allemaal aan zichzelf te danken heeft. Brussel wist wel degelijk dat Griekenland rommelde en fraudeerde met de cijfers, maar jarenlang is bewust de andere kant op gekeken om het sprookje van het 'succes' van de euro niet in gevaar te brengen. Nu is het te laat en heeft het geen zin meer de Grieken te dwingen, aangezien het zó slecht met het land gaat dat geen enkele maatregel het land er nog bovenop kan helpen.
'We zijn nog nooit zó dicht bij een scheuring van de eurozone geweest,' schrijft Evans-Pritchard. Een teken aan de wand was het ontslag dat Jurgen Stark nam als lid van de staf van de Europese Centrale Bank. Stark, de 'bewaker' van de monetaire situatie van de Duitse Bundesbank, deed dit uit protest tegen het opkopen van Italiaanse en Spaanse staatsobligaties door de ECB. De markten denken dan ook dat Starks ontslag erop wijst dat Duitsland niet veel langer akkoord zal blijven gaan met het 'redden' van Italië en Spanje op kosten van met name de Duitsers, maar ook de Nederlanders, de Finnen en de Oostenrijkers.
Grote gevolgen exit eurozone
Een terugkeer van de Grieken naar de drachme zou de munt onmiddellijk met 60% doen instorten. Alle Griekse banken zouden omvallen en de Grieken zouden geen toegang meer hebben tot de internationale kapitaalmarkten, waardoor het BNP van Griekenland in het eerste jaar met 50% (!) zou dalen. Kortom, het land zou in een complete chaos veranderen.
Als kredietlanden zoals Duitsland de eurozone zouden verlaten, zou het omgekeerde gebeuren. De nieuwe Mark zou 40% tot 50% in waarde stijgen. Wel zouden de banken opnieuw gered moeten worden met nieuw kapitaal, omdat de Griekse schulden nooit meer terugbetaald zullen worden. Tevens zou de export met 20% dalen vanwege de hoge waarde van de nieuwe Mark. Een exit uit de eurozone zou Duitsland volgens de UBS Bank 20% tot 25% van het BNP kosten.
Fiscale Unie stuit op verzet Duitsers
De UBS bank constateerde vorige week dan ook dat er niets anders opzit dan van de eurozone een fiscale unie te maken. Het is echter zeer de vraag of de Duitse bevolking bereid is om de financiële lasten van de Zuid Europese lidstaten te gaan dragen, zeker omdat dit hen ZES keer zoveel gaat kosten als de hereniging met het voormalige Oost Duitsland. Evans-Pritchard denkt daarom dat een nog nauwere geïntegreerde unie er voor Europa niet inzit. 'De EU is met haar ambities nu al over de tolerantiegrenzen van Europa's historische staten heengegaan en kan dit niet democratisch verantwoorden.'
Het lot van de eurozone lijkt dan ook in handen van de Duitsers te liggen, die wellicht gedwongen zullen moeten kiezen tussen het behouden van de eigen democratie en verdere fiscale integratie van de eurozone. Evans-Pritchard denkt overigens niet dat de UBS bank gelijk heeft dat een exit uit de eurozone zo dramatisch zal zijn. Als voorbeeld geeft hij het Britse loslaten van de goudstandaard in 1931, waar destijds door de politieke en financiële elite hevig voor gewaarschuwd werd, maar wat in werkelijkheid een bevrijding bleek te zijn en zorgde voor economisch herstel.
Oplossing: Splitsen eurozone
De oplossing van Evans-Pritchard: splits de eurozone in twee blokken, met Frankrijk aan het hoofd van het Zuid Europese (of Latijnse) blok dat de euro behoudt. Er zou dan inderdaad een devaluatie optreden, maar niet met 60%. De staatsschulden in euro's blijven intact en het risico op staatsfaillissementen en het omvallen van de banken zou juist verminderen.
Het Duitse blok -waar ook Nederland toe zou gaan behoren- zou enkel de banken hoeven te herkapitaliseren. De verliezen zouden voor beide blokken minder ernstig zijn dan het handhaven van de huidige status quo, die onhoudbaar is geworden en half Europa in een depressie doet wegzinken en in Spanje al voor 46% jeugdwerkloosheid heeft gezorgd, zonder uitzicht op herstel. Op de lange termijn zal er door het opsplitsen van de eurozone dan ook een veel gezondere situatie in de EU ontstaan dan nu het geval is (1).
bron