POL Politiek
Discussies en diepgaande gesprekken over de politiek in de breedste zin van het woord kun je hier voeren.
In de NRC van het weekend van 25 en 26 juni stond het volgende vraaggesprek met Paul De Grauwe. Paul De Grauwe is een gezaghebbend econoom en verbonden aan de werkgroep Internationale Economie van de universiteit van Leuven.
Kapitaalvlucht binnen de Eurozone
Laten we eerst eens wat dieper op het mechanisme achter deze kapitaalvlucht in gaan. In het interview wordt het voorbeeld van Groot-Brittannië aangehaald, de overheid van het land heeft een beduidend slechter rapport dan de Spaanse overheid. Zo hebben de Britten een staatsschuld/BBP verhouding van 77 %1 terwijl Spanje een staatsschuld/BBP verhouding heeft van 63 %1, wat zelfs nog iets lager is dan Nederland. Als we echter kijken naar de rentespread op een 10 jaars staatsobligatie zien we dat die tussen Groot-Brittannië en Spanje inmiddels is opgelopen tot 300 basispunten1, in het voordeel van de Britten. De markt eist dus een substantieel hogere risicopremie op Spaans staatspapier.
(1Cijfers afkomstig van Bloomberg)
Het kritieke verschil tussen Groot-Brittannië en Spanje is dat Spanje zijn overheid financiert met Euro's en dat de Britten dat doen met Ponden. De Ponden zijn buiten Groot-Brittannië waardeloos, de Euro's zijn buiten Spanje, maar binnen de Eurozone echter net zoveel waard als binnen Spanje. Door deze weeffout is het mogelijk dat een kapitaalvlucht ontstaat vanuit Spanje naar de noordelijk gelegen Eurolanden. Deze kapitaalvlucht zal alleen maar versnellen als men het huidige beleid, dat zich kenmerkt door leningen van het IMF/de EU en zeer harde bezuinigingen, doorzet omdat daardoor het verschil in economische groei toeneemt ten gunste van de noordelijk gelegen landen in de Eurozone. Het huidige beleid is dus niet alleen foutief maar kent ook een pervers effect omdat de zuidelijke Eurolanden hard moeten bezuinigen en de lasten sterk moeten verhogen om daarmee de kapitaalvlucht naar de noordelijke Eurolanden te kunnen financieren.
Model van monetaire unies
Uit het voorbeeld van Spanje en Groot-Brittannië kunnen we abstraheren dat de koppeling tussen de uitgifte van staatsobligaties in een bepaalde munteenheid en het gebruik van die munteenheid in een bepaald geografisch gebied essentieel is om kapitaalvlucht binnen een monetaire zone te voorkomen. Het begrip monetaire unie kan verder uitgediept worden met het volgende model.
De donkerste blauwe cirkel voorgesteld worden als zijnde de Eurozone. In deze Eurozone zitten een aantal landen, aangegeven met grijze cirkels. Ook bevindt zich in de Eurozone een blauwe cirkel die kan worden voorgesteld als zijnde Nederland. Binnen deze blauwe cirkel bevindt zich onder andere de blauwe cirkel die we ons kunnen voorstellen als zijnde de provincie Zuid-Holland. De blauwe cirkel binnen deze cirkel van Zuid-Holland kunnen we ons voorstellen als zijnde de stad Rotterdam. Enzovoort, enzovoort. Uiteindelijk kom je uit bij de rode cirkel welke het individu voorstelt.
Het interessante is nu dat al deze geografische gebieden, afgezien van de Eurozone, in het verleden hun eigen monetaire eenheid hebben gehad en dat zij tevens zelf schuldpapier uitgegeven hebben. Monetaire unies hebben dus eigenlijk altijd al bestaan en zijn dus totaal geen nieuw verschijnsel. Verder blijkt uit het model dat monetaire unies schaalinvariant zijn, het bestaan van een monetaire unie is niet gebonden aan een bepaalde geografische schaal.
Samenwerken en opportunisme
Deze twee constateringen laten zien dat de huidige crisis in de Eurozone geen economische achtergrond kent, maar een politieke achtergrond: de politieke consensus over samenwerking die vereist is binnen een goed functionerende monetaire unie ontbreekt. De EU heeft dus de verkeerde volgorde bewandeld voor de realisatie van de Eurozone. Men heeft eerst het geografische gebied voor de monetaire unie bepaald en maar heeft vervolgens niet de noodzakelijke consensus bereikt over de centrale uitgifte van staatsobligaties. Dit had dus precies andersom had moeten gebeuren, sterker nog, uit de consensus was als vanzelf het geografische gebied voor de monetaire unie voortgekomen.
De cruciale vraag voor het op duurzame wijze voortbestaan van de Eurozone is dus of men deze consensus alsnog kan bereiken. Aan de basis van ieder duurzaam samenwerkingsverband staat het streven naar een gemeenschappelijk doel centraal. Het is voor het duurzaam voortbestaan van de samenwerking essentieel dat de partners geen opportunistisch gedrag vertonen, dit doet namelijk sterk afbreuk aan het gemeenschappelijk doel.
Vanuit het aspect van opportunisme bezien is het raar dat er vaak gesteld wordt, bijvoorbeeld op dit forum, dat Nederland toch vooral vanwege haar eigen economische belang deel moet nemen aan de Euro. En wie verder kijkt ziet dat dit opportunisme en gebrek aan wil tot samenwerking ook op grote schaal bestaat binnen de Europese politiek zelf. Enkele standpunten van bekende politici en onbekende ambtenaren omtrent de EU (uit diverse NRC artikelen van de afgelopen maand):
Nicolas Sarkozy:
Splits de Eurozone op
Er kan dus maar één conclusie getrokken worden met betrekking tot de vorming van consensus over de centrale uitgifte van Euro-staatsobligaties, deze zal er niet komen in de huidige situatie. De nationale politiek in de diverse Eurolanden gelooft enkel in Europese 'samenwerking' als zij daar zelf direct en op korter termijn beter van wordt. Laat staan dat de nationale politiek in de diverse Eurolanden bereid is het zeer belangrijke financieringsinstrument dat staatsschuld is, bijna alle Eurolanden hebben een begrotingstekort, over te dragen aan Brussel of Frankfurt.
Toch is er wel een uitweg uit deze situatie. Eerder in dit artikel werd al aangetoond dat monetaire unies schaalinvariant zijn is, het is dus zeer goed mogelijk om een monetaire unie te vormen die kleiner is dan de huidige Eurozone. Daarnaast is vanuit de economische literatuur over industriële organisatie (onder andere Cordes et al., 2006) en de literatuur over beleidswetenschappen (onder andere Van de Graaf en Hoppe, 2000) bekend dat binnen kleinere organisaties opportunisme een veel kleinere rol speelt.
Het gevolg is dat het binnen kleinere organisaties beter mogelijk is om daadwerkelijk goed samen te werken. Enerzijds kan men gemakkelijker consensus vormen over het gemeenschappelijke doel van de samenwerking doordat er minder snel sprake is van opportunistisch gedrag. Anderzijds is de kans veel groter dat er een gemeenschappelijk cultuur bestaat binnen het samenwerkingsverband waardoor er ook veel sneller sprake is van een gemeenschappelijk doel. Men zal in een dergelijke situatie dus sneller bereid zijn de nationale uitgifte van staatsobligaties uit handen te geven aan het samenwerkingsverband, zodat een kapitaalvlucht zoals nu in de Eurozone uitgesloten is. Zweden, Duitsland, Denemarken, Noorwegen en Vlaanderen, zijn voor Nederland in dit opzicht dus veel logischer partners om een monetaire unie mee te vormen dan Frankrijk, Italië, Griekenland en Spanje.
Een ander voordeel daarvan is dat daarmee de tweespalt in monetair beleid verdwijnt. Om de inflatie te beteugelen hebben de noordelijke Eurolanden op dit moment baat bij een renteverhoging. De zuidelijke Eurolanden kampen echter met sterke economische krimp, zij hebben juist geen baat bij een renteverhoging. De huidige opzet van de Eurozone zorgt er dus ook nog eens voor dat de ECB haar mandaat van inflatiebeheersing niet zo effectief uit kan voeren als eigenlijk wenselijk is.
Ik raak er steeds meer van overtuigd dat de Euro op termijn ongecontroleerd in elkaar zal klappen als men vasthoudt aan de huidige Eurozone. Nu is er nog tijd voor een gecontroleerde ontmanteling van de Eurozone, als het uiteindelijk mis gaat is die tijd er niet meer. Juist het realisme om de Eurozone te splitsen zal monetaire samenwerking op langer termijn doen overleven!
[ Bericht 0% gewijzigd door Bolkesteijn op 17-07-2011 15:34:32 ]
De Grauwe legt mijns inziens haarfijn uit wat nu het werkelijke probleem is binnen de Eurozone, namelijk kapitaalvlucht, de vlucht van kapitaal van land A naar land B. Verder blijkt uit het artikel ook dat er geen sprake is van tijdelijke schuldenproblematiek als gevolg van de financiële crisis in 2008, maar dat er sprake is van permanente schuldenproblematiek als gevolg van een fundamentele weeffout binnen de Eurozone.quote:Nederland speelt rond Griekse misère gevaarlijk spel
Het lidmaatschap van de euroclub heeft veel voordelen gehad voor landen als Spanje. Vanwege de euro kon het land bijvoorbeeld goedkoop lenen. Maar nu blijkt dat de euro de Spanjaarden ook een gigantisch nadeel bezorgt: kapitaalvlucht. Dat nadeel kan het land weleens fataal worden - hoe hard het ook bezuinigt. Als euro's het land eenmaal verlaten, is er weinig houden meer aan. En dat is exact wat er al een tijdje gebeurt.
Dit is de alarmerende strekking van een lang artikel dat de Belgische monetaire econoom Paul De Grauwe onlangs schreef. Invloedrijke collega's als Martin Wolf van de Financial Times en Nobelprijswinnaar Paul Krugman wijdden er afgelopen weken columns aan die over de hele wereld verschenen. Volgens hen toont De Grauwe niet alleen aan dat Spanje in een spiraal is beland waar het moeilijk uit komt, maar laat hij ook zien hoe kortzichtig het is om probleemlanden simpelweg in de hoek te zetten als 'eurozondaars' die hard gestraft moeten worden. ,,Nederland en Duitsland overdrijven de schuld- en boetevraag kolossaal", zegt De Grauwe in zijn werkkamer in de Katholieke Universiteit Leuven, waar hij hoogleraar internationale economie is. ,,Dat is gevaarlijk."
Ziet u de Spanjaarden niet als zondaars?
,,Nee. Kijk naar de cijfers. Groot-Brittannië heeft een hogere staatsschuld en een groter begrotingstekort dan Spanje. Toch kijkt de financiële markt daar anders naar: die vindt Spanje riskanter. Vandaar dat Spanje 200 basispunten meer rente betaalt als het een lening afsluit. Dat is 2 procentpunten meer dan Groot-Brittannië, wat veel is. De vraag is nu: hoe komt het dat beleggers Spanje slechter behandelen dan Groot-Brittannië, terwijl Spanje een beter rapport heeft? De reden is dat Spanje lid is van een muntunie. Het geeft schuld uit in een munt waar het zelf geen controle over heeft."
Hoe komt dat?
,,Stel, beleggers verliezen om wat voor reden ook vertrouwen in de Britten. Ze verkopen dan Britse staatsobligaties. Daar krijgen ze Britse ponden voor terug. Die moeten ze in Groot-Brittannië herinvesteren. Die ponden blijven dus daar, de cash gaat het land niet uit. Dat is belangrijk. Want mocht de financiële situatie van Groot-Brittannië verslechteren, dan kan de regering altijd de nationale bank, de Bank of England, op het matje roepen en zeggen: geef mij de cash om mijn leningen af te betalen, om obligatiehouders te betalen. Dat geld is er altijd, want de ponden zijn in het land gebleven. De essentie is dat markten de Britten nooit tot een faillissement kunnen dwingen. Anders gezegd: de oorlog tussen de publieke en de financiële sector wordt altijd gewonnen door de publieke sector.
,,Maar in Spanje is het andersom. Daar wint de financiële sector. Niet omdat het Spanje is, maar omdat Spanje in een muntunie zit. Als beleggers zenuwachtig worden over Spanje en staatsobligaties dumpen, kunnen ze de euro's die ze daarvoor terugkrijgen ook in andere landen herinvesteren. De euro's kunnen het land uit. Dat is precies wat nu al een tijdje gebeurt. Het is exact hetzelfde probleem waar ontwikkelingslanden mee kampen. Is er een boom, dan komt iedereen dollars investeren. Bij de minste of geringste dip halen ze die dollars weg, om ze elders ter wereld in iets anders te steken."
Dezer dagen lopen de rentes op Spaanse obligaties sterk op.
,,Ja, maar dat is niet de schuld van Spanje."
Waar gaan die euro's heen?
,,Naar landen met lage rentes: Duitsland, Nederland."
Profiteert Nederland van de Spaanse misere?
,,Inderdaad. Dit kan uit de hand lopen. Want er is nóg een verschil tussen Groot-Brittannië en Spanje: de Spaanse regering heeft geen controle over de Europese Centrale Bank. Ze kan niet tegen Frankfurt zeggen: 'Give me the cash'. Dus is er op een dag geen geld om obligatiehouders te betalen. Dus gaat de rente op staatsleningen omhoog, want obligatiehouders lopen een risico, steeds méér risico. Hoe meer de rente stijgt, hoe sneller je insolvabel wordt [niet in staat zijn om de financiële verplichtingen na te komen, red.] Zo wordt vrees de aanjager van het faillissement. Dat maakt het systeem broos."
Speelt dit nu Griekenland parten?
,,Ja, dit systeem maakt het voor de Grieken vrijwel onmogelijk om er bovenop te komen. Van Griekenland kun je nog zeggen: die hadden al een solvabiliteitsprobleem van eigen makelij. Maar Spanje en Portugal niet. Spanje was ieders voorbeeld, voordat de crisis uitbrak. Spanje en Portugal zijn méér slachtoffer dan Griekenland.
,,In een muntunie zijn financiële markten erg machtig. Politici hebben dat onvoldoende doorgehad toen ze het systeem opzetten. Sommigen hebben het nog altijd niet goed begrepen, en bepleiten nog steeds de verkeerde oplossingen."
Een van die oplossingen is stevig bezuinigen in combinatie met leningen van het noodfonds, met hoge rentes. Waarom vindt u dat verkeerd?
,,Als je keihard bezuinigt, krimpt je economie. Beleggers halen euro's het land uit, de rente op staatsobligaties stijgt. Op zeker moment moet een land dan leningen accepteren van het noodfonds, zoals Portugal laatst. Maar ook daar zitten fikse rentes op. Dat betekent extra lasten voor de overheid. Ook nationale banken komen in de problemen, want bij hen zit een deel van de staatsobligaties.
,,Banken in Spanje en Portugal waren kerngezond toen de crisis begon. Zelfs Griekse banken waren dat. Nu niet meer. Zo verzwak je alle pilaren waarop het land, en uiteindelijk de eurozone, rust. Eurolanden hebben niet goed nagedacht, toen ze zo zwaar het accent legden op 'boete en straf'. De werking van dit noodfonds is gebaseerd op een waanidee. Als we de euro overeind willen houden, moeten we de schuldvraag juist opzij zetten."
Wat is dan de ideale oplossing?
,,Een sterkere politieke unie. Daarmee zeg ik niets nieuws; economen roepen dat al twintig jaar. Maar dat is politiek te verregaand. Geen regering wil dat. Want dat betekent: Europese belastingen, een Europese overheid die regeringen kan overrulen, enzovoort. Maar omdat ze dit niet willen, stijgt de chaos en moeten regeringen toch steeds meer coördineren. Maar daar slagen zij niet in. Financiële markten stoken nu de boel op. Het is de taak van politici om de zaak te kalmeren. Maar ze doen het omgekeerde."
De ECB verstrekte probleemlanden cash, tegen de regels in, en eurolanden zetten een noodfonds op. Dat is toch niet niks?
,,ECB-voorzitter Jean-Claude Trichet heeft de euro gered. Als euro's naar het noorden gaan, moet je zorgen dat ze in het zuiden niet droog komen te zitten. Dat heeft hij gedaan. Sommigen zeggen nu dat dit moet stoppen, omdat 'geld gooien naar zondaars' niet juist is. Dat is complete waanzin. Het zijn geen zondaars, het gaat niet om goed en kwaad, maar om een systeem dat uit balans is en waar wij allemaal verantwoordelijk voor zijn.
,,In elke muntunie heb je liquiditeitsbewegingen - geld dat heen en weer gaat. En het tijdelijke Europese noodfonds [European Financial Stability Facility (EFSF), red.] is een miskleun gebleken, omdat elk land vetorecht heeft. Dus gaat elk euroland steeds dreigen: 'Wij lenen niets meer uit, tenzij ' Daardoor ligt het accent bij elke lening alleen op straffen, straffen en nog eens straffen. Dus zijn de rentes voor landen die uit het noodfonds lenen, te hoog en dalen de tekorten in die landen niet. De basis van dit systeem is revanchisme. Dat is fundamenteel fout."
Omdat het landen verder in de plomp duwt in plaats van ze er uit trekt?
,,Exact."
Nederland zegt: als we die leningen te goedkoop maken, gaat iedereen straks lekker aan het infuus.
,,Die redenering klopt niet. Dat soort moral hazard gaat voor landen niet op. Landen vinden deze leningen niet lekker. Hier speelt eergevoel, nationale trots. Portugal en Ierland vonden het zo'n gruwelijke vernedering dat ze pas naar het fonds stapten toen het veel te laat was. Verder maak je het probleem voor deze landen met hoge rentes groter, niet kleiner. Hun schulden groeien alleen maar verder. Is dat in het belang van Nederland? Ik denk van niet."
Kunnen euro-obligaties de schuldencrisis stoppen?
,,Zonder euro-obligaties gaat de eurozone eraan, daar ben ik van overtuigd. Als je schulden van eurolanden deels poolt, los je het schuldenprobleem grotendeels op. Je voegt daarbij alleen de 'goede schuld' samen: die schuld die onder de vereiste 60 procent van het bruto binnenlands product ligt. Alles wat een land méér aan schuld heeft, wordt niet samengevoegd. Op die manier kan een land goedkoop lenen voor alle goede schuld. Voor alles daarboven betaalt het hogere rentes. Dat moedigt landen aan om de schulden in toom te houden. Het voorkomt ook dat het ene land opdraait voor de hoge schulden van het andere land. Tegelijkertijd kan elk land altijd essentiële leningen afsluiten tegen aantrekkelijke rentes. Euro-obligaties maken de eurozone minder kwetsbaar."
Kan dit systeem voorkomen dat Griekenland helemaal uitglijdt?
,,Ik denk dat de overgang naar euro-obligaties kan samengaan met een herschikking van Griekse schuld, die zo langzamerhand onvermijdelijk is. Je kunt een uitruil doen tussen Griekse staatsobligaties en euro-obligaties, met ingebouwde haircut [afwaardering, red.]"
Hoe werkt dat?
,,Griekenland heeft teveel schuld. Zomaar een deel kwijtschelden is riskant. De kans is groot dat beleggers wegrennen en banken in noordelijke eurolanden in de problemen komen. Daarom lopen discussies tussen regeringen van eurolanden en de ECB daarover zo hoog op. Als je beleggers voor elke euro aan Griekse staatsobligaties 60 cent aan euro-obligaties biedt, kunnen ze naar een deel van hun geld fluiten. Maar de obligaties die ze ervoor terugkrijgen zijn zó solide, dat ze zo'n bod waarschijnlijk de moeite waard vinden. Je weet wat je verlies is. Dat geeft duidelijkheid, die er nu niet is. Dit is een vorm van ordelijk herstructureren waar nu behoefte aan is."
Hoe kunnen Nederland en Duitsland hun burgers uitleggen dat ze schulden gaan poolen met die van Griekenland?
,,Zij zijn tegen euro-obligaties, ik weet het. Maar wat nu gebeurt, is pervers: euro's uit Spanje gaan regelrecht naar de Duitse en Nederlandse obligatiemarkt. Daarmee daalt de rente in Duitsland nog verder. Daar wordt Duitsland nóg beter van. De Nederlandse obligatiemarkt is kleiner, maar daar zie je hetzelfde effect. Als politici eerlijk zijn, leggen ze dat óók aan burgers uit. Politici volgen de publieke opinie veel te slaafs. Leiders weigeren leiders te zijn. Clichés corrigeren of nuanceren durven ze niet meer. Dat maakt het extra moeilijk oplossingen te vinden."
In het permanente noodfonds ESF (European Stability Facility), vanaf 2013, moet de financiële sector een deel van de risico's van leningen dragen. Wat vindt u daarvan?
,,Dat is een dom idee. Je maakt het riskanter voor beleggers om mee te doen. Dus vragen zij een hoger rendement, voor het geval-dat. Daarbij komt, als er weer schokken komen en een land moet naar het fonds, wat doen obligatiehouders dan?"
Die dumpen hun obligaties van dat land.
,,Juist. They run for cover. Ze dumpen alles vóór je ze kunt straffen. Daarmee wakkert het permanente noodfonds financiële turbulentie aan, in plaats van haar af te zwakken. Hoe politici dit hebben kunnen produceren, is mij een raadsel. Het is een blamage voor de Europese politiek."
Kapitaalvlucht binnen de Eurozone
Laten we eerst eens wat dieper op het mechanisme achter deze kapitaalvlucht in gaan. In het interview wordt het voorbeeld van Groot-Brittannië aangehaald, de overheid van het land heeft een beduidend slechter rapport dan de Spaanse overheid. Zo hebben de Britten een staatsschuld/BBP verhouding van 77 %1 terwijl Spanje een staatsschuld/BBP verhouding heeft van 63 %1, wat zelfs nog iets lager is dan Nederland. Als we echter kijken naar de rentespread op een 10 jaars staatsobligatie zien we dat die tussen Groot-Brittannië en Spanje inmiddels is opgelopen tot 300 basispunten1, in het voordeel van de Britten. De markt eist dus een substantieel hogere risicopremie op Spaans staatspapier.
(1Cijfers afkomstig van Bloomberg)
Het kritieke verschil tussen Groot-Brittannië en Spanje is dat Spanje zijn overheid financiert met Euro's en dat de Britten dat doen met Ponden. De Ponden zijn buiten Groot-Brittannië waardeloos, de Euro's zijn buiten Spanje, maar binnen de Eurozone echter net zoveel waard als binnen Spanje. Door deze weeffout is het mogelijk dat een kapitaalvlucht ontstaat vanuit Spanje naar de noordelijk gelegen Eurolanden. Deze kapitaalvlucht zal alleen maar versnellen als men het huidige beleid, dat zich kenmerkt door leningen van het IMF/de EU en zeer harde bezuinigingen, doorzet omdat daardoor het verschil in economische groei toeneemt ten gunste van de noordelijk gelegen landen in de Eurozone. Het huidige beleid is dus niet alleen foutief maar kent ook een pervers effect omdat de zuidelijke Eurolanden hard moeten bezuinigen en de lasten sterk moeten verhogen om daarmee de kapitaalvlucht naar de noordelijke Eurolanden te kunnen financieren.
Model van monetaire unies
Uit het voorbeeld van Spanje en Groot-Brittannië kunnen we abstraheren dat de koppeling tussen de uitgifte van staatsobligaties in een bepaalde munteenheid en het gebruik van die munteenheid in een bepaald geografisch gebied essentieel is om kapitaalvlucht binnen een monetaire zone te voorkomen. Het begrip monetaire unie kan verder uitgediept worden met het volgende model.
De donkerste blauwe cirkel voorgesteld worden als zijnde de Eurozone. In deze Eurozone zitten een aantal landen, aangegeven met grijze cirkels. Ook bevindt zich in de Eurozone een blauwe cirkel die kan worden voorgesteld als zijnde Nederland. Binnen deze blauwe cirkel bevindt zich onder andere de blauwe cirkel die we ons kunnen voorstellen als zijnde de provincie Zuid-Holland. De blauwe cirkel binnen deze cirkel van Zuid-Holland kunnen we ons voorstellen als zijnde de stad Rotterdam. Enzovoort, enzovoort. Uiteindelijk kom je uit bij de rode cirkel welke het individu voorstelt.
Het interessante is nu dat al deze geografische gebieden, afgezien van de Eurozone, in het verleden hun eigen monetaire eenheid hebben gehad en dat zij tevens zelf schuldpapier uitgegeven hebben. Monetaire unies hebben dus eigenlijk altijd al bestaan en zijn dus totaal geen nieuw verschijnsel. Verder blijkt uit het model dat monetaire unies schaalinvariant zijn, het bestaan van een monetaire unie is niet gebonden aan een bepaalde geografische schaal.
Samenwerken en opportunisme
Deze twee constateringen laten zien dat de huidige crisis in de Eurozone geen economische achtergrond kent, maar een politieke achtergrond: de politieke consensus over samenwerking die vereist is binnen een goed functionerende monetaire unie ontbreekt. De EU heeft dus de verkeerde volgorde bewandeld voor de realisatie van de Eurozone. Men heeft eerst het geografische gebied voor de monetaire unie bepaald en maar heeft vervolgens niet de noodzakelijke consensus bereikt over de centrale uitgifte van staatsobligaties. Dit had dus precies andersom had moeten gebeuren, sterker nog, uit de consensus was als vanzelf het geografische gebied voor de monetaire unie voortgekomen.
De cruciale vraag voor het op duurzame wijze voortbestaan van de Eurozone is dus of men deze consensus alsnog kan bereiken. Aan de basis van ieder duurzaam samenwerkingsverband staat het streven naar een gemeenschappelijk doel centraal. Het is voor het duurzaam voortbestaan van de samenwerking essentieel dat de partners geen opportunistisch gedrag vertonen, dit doet namelijk sterk afbreuk aan het gemeenschappelijk doel.
Vanuit het aspect van opportunisme bezien is het raar dat er vaak gesteld wordt, bijvoorbeeld op dit forum, dat Nederland toch vooral vanwege haar eigen economische belang deel moet nemen aan de Euro. En wie verder kijkt ziet dat dit opportunisme en gebrek aan wil tot samenwerking ook op grote schaal bestaat binnen de Europese politiek zelf. Enkele standpunten van bekende politici en onbekende ambtenaren omtrent de EU (uit diverse NRC artikelen van de afgelopen maand):
Nicolas Sarkozy:
Jan Kees de Jager:quote:Maar in Frankrijk, de grootste ontvanger van landbouwsubsidies, heeft president Nicolas Sarkozy met ,,oorlog" gedreigd als ook maar ,,één euro" van het landbouwbudget wordt afgehaald.
Anonieme EU ambtenaar:quote:In een eerste reactie liet minister Jan Kees de Jager (Financiën, CDA) weten: ,,Ik steun de introductie van Europese belastingen niet. [ ] Belastingen zijn een nationale competentie".
Anonieme EU ambtenaar:quote:Landen die veel uit de cohesiepot krijgen, zoals Polen, hebben al laten weten dat snijden in het cohesiebudget voor hen volstrekt onbespreekbaar is.
Een ander voorbeeld van opportunisme is de gang van zaken rondom het stabiliteitspact met betrekking tot een maximaal begrotingstekort, zoals afgesproken in het Verdrag van Maastricht in 1997. Al in 2003 overtraden zowel Duitsland als Frankrijk, de belangrijkste peilers van de Eurozone, de afspraken die zij zelf gemaakt hadden in 1997. Zelfs harde afspraken kunnen het opportunisme binnen de EU dus niet inperken, de nationale politiek ondermijnt dit.quote:De EU lidstaten willen geen transactiebelasting willen - sommige uit principe, andere omdat ze al bankbelasting hebben. Zij gebruiken de opbrengst voor hun eigen begroting en willen dat niet kwijt.
Splits de Eurozone op
Er kan dus maar één conclusie getrokken worden met betrekking tot de vorming van consensus over de centrale uitgifte van Euro-staatsobligaties, deze zal er niet komen in de huidige situatie. De nationale politiek in de diverse Eurolanden gelooft enkel in Europese 'samenwerking' als zij daar zelf direct en op korter termijn beter van wordt. Laat staan dat de nationale politiek in de diverse Eurolanden bereid is het zeer belangrijke financieringsinstrument dat staatsschuld is, bijna alle Eurolanden hebben een begrotingstekort, over te dragen aan Brussel of Frankfurt.
Toch is er wel een uitweg uit deze situatie. Eerder in dit artikel werd al aangetoond dat monetaire unies schaalinvariant zijn is, het is dus zeer goed mogelijk om een monetaire unie te vormen die kleiner is dan de huidige Eurozone. Daarnaast is vanuit de economische literatuur over industriële organisatie (onder andere Cordes et al., 2006) en de literatuur over beleidswetenschappen (onder andere Van de Graaf en Hoppe, 2000) bekend dat binnen kleinere organisaties opportunisme een veel kleinere rol speelt.
Het gevolg is dat het binnen kleinere organisaties beter mogelijk is om daadwerkelijk goed samen te werken. Enerzijds kan men gemakkelijker consensus vormen over het gemeenschappelijke doel van de samenwerking doordat er minder snel sprake is van opportunistisch gedrag. Anderzijds is de kans veel groter dat er een gemeenschappelijk cultuur bestaat binnen het samenwerkingsverband waardoor er ook veel sneller sprake is van een gemeenschappelijk doel. Men zal in een dergelijke situatie dus sneller bereid zijn de nationale uitgifte van staatsobligaties uit handen te geven aan het samenwerkingsverband, zodat een kapitaalvlucht zoals nu in de Eurozone uitgesloten is. Zweden, Duitsland, Denemarken, Noorwegen en Vlaanderen, zijn voor Nederland in dit opzicht dus veel logischer partners om een monetaire unie mee te vormen dan Frankrijk, Italië, Griekenland en Spanje.
Een ander voordeel daarvan is dat daarmee de tweespalt in monetair beleid verdwijnt. Om de inflatie te beteugelen hebben de noordelijke Eurolanden op dit moment baat bij een renteverhoging. De zuidelijke Eurolanden kampen echter met sterke economische krimp, zij hebben juist geen baat bij een renteverhoging. De huidige opzet van de Eurozone zorgt er dus ook nog eens voor dat de ECB haar mandaat van inflatiebeheersing niet zo effectief uit kan voeren als eigenlijk wenselijk is.
Ik raak er steeds meer van overtuigd dat de Euro op termijn ongecontroleerd in elkaar zal klappen als men vasthoudt aan de huidige Eurozone. Nu is er nog tijd voor een gecontroleerde ontmanteling van de Eurozone, als het uiteindelijk mis gaat is die tijd er niet meer. Juist het realisme om de Eurozone te splitsen zal monetaire samenwerking op langer termijn doen overleven!
[ Bericht 0% gewijzigd door Bolkesteijn op 17-07-2011 15:34:32 ]
Te moeilijk allemaal maar:
"Het huidige beleid is dus niet alleen foutief maar kent ook een pervers effect omdat de zuidelijke Eurolanden hard moeten bezuinigen en de lasten sterk moeten verhogen om daarmee de kapitaalvlucht naar de noordelijke Eurolanden te kunnen financieren."
Wil dat zeggen dat deze meneer beweerd dat de zuidelijke landen armer worden door ons?
Dacht dat het net andersom was en wij kapitalen naar Spanje ed sluizen.
"Het huidige beleid is dus niet alleen foutief maar kent ook een pervers effect omdat de zuidelijke Eurolanden hard moeten bezuinigen en de lasten sterk moeten verhogen om daarmee de kapitaalvlucht naar de noordelijke Eurolanden te kunnen financieren."
Wil dat zeggen dat deze meneer beweerd dat de zuidelijke landen armer worden door ons?
Dacht dat het net andersom was en wij kapitalen naar Spanje ed sluizen.
De EU had enkel moeten gaan samenwerken op punten waar het voordeel oplevert voor alle betrokken landen.
Vrijhandelszone
Militaire-samenwerken
Onderzoeksinstanties samenvoegen
Infrastructuur afstemmen
Vrijhandelszone
Militaire-samenwerken
Onderzoeksinstanties samenvoegen
Infrastructuur afstemmen
Ja, met het huidige beleid van het verstrekken van noodleningen is dat inderdaad het geval. De noordelijke Eurolanden en het IMF lenen, dus niet geven, de zuidelijke Eurolanden geld om daarmee de kapitaalvlucht richting de noordelijke Eurolanden te kunnen financieren. En om de rente te kunnen betalen moeten de zuidelijke Eurolanden stevig bezuinigen.quote:Op zondag 17 juli 2011 15:34 schreef captainkid het volgende:
Te moeilijk allemaal maar:
"Het huidige beleid is dus niet alleen foutief maar kent ook een pervers effect omdat de zuidelijke Eurolanden hard moeten bezuinigen en de lasten sterk moeten verhogen om daarmee de kapitaalvlucht naar de noordelijke Eurolanden te kunnen financieren."
Wil dat zeggen dat deze meneer beweerd dat de zuidelijke landen armer worden door ons?
Dacht dat het net andersom was en wij kapitalen naar Spanje ed sluizen.
Nou er valt best wel wat te zeggen voor monetaire samenwerking omdat het de handel tussen landen makkelijker maakt. Ook wordt de markt in deze landen transparanter omdat iedereen binnen die monetaire samenwerking dezelfde munteenheid gebruikt, prijzen zijn dan makkelijker vergelijkbaar.quote:
De EU had enkel moeten gaan samenwerken op punten waar het voordeel oplevert voor alle betrokken landen.
Vrijhandelszone
Militaire-samenwerken
Onderzoeksinstanties samenvoegen
Infrastructuur afstemmen
Leningen? Dacht dat het geven was omdat ze van dat geld hun hele infrastructuur hebben verbeterd. Portugese steden/dorpen bijvoorbeeld zien er EXTREEM gelikt uit, alles netjes, vet dure klinkers overal. Waarom zouden ze dat in godsnaam doen van geleend geld?quote:
[..]
Ja, met het huidige beleid van het verstrekken van noodleningen is dat inderdaad het geval. De noordelijke Eurolanden en het IMF lenen, dus niet geven, de zuidelijke Eurolanden geld om daarmee de kapitaalvlucht richting de noordelijke Eurolanden te kunnen financieren. En om de rente te kunnen betalen moeten de zuidelijke Eurolanden stevig bezuinigen.
Vreemd dat je met betrekking tot een opsplitsing enkel schaalinvariantie erbij betrekt. Dat is namelijk op monetair vlak een hol begrip, die geen prescriptieve waarde heeft. Om een monetaire unie doen te laten slagen(zonder een supranationale overheid) is er een Optimal Currency Area nodig - een gemeenschappelijk gebied die voldoet aan de volgende criteria: flexibele reële lonen, hoge arbeidsmobiliteit en hoge kapitaalmobiliteit. Verder natuurlijk een hoge synchronisatie van economische schokken. Daarnaast is de totale handelsvolume tussen de deelnemende landen van groot belang, evenals overeenkomstige economische patronen.
Aan een groot deel van deze eisen voldoet de huidige EMU niet(met name verschil noord-zuid en zuid onderling). Flexibele reële lonen zijn ver te zoeken binnen de gehele EU en arbeidsmobiliteit wordt sterk beperkt door taal en culturele verschillen. Synchronisatie van economische schokken(mede bepaald door vraag en aanbod patronen), is vooralsnog het grootst in West-Europa. Verder is in dit gebied het handelsvolume ten opzichte van het GDP binnen de EU het hoogst. Het zou op basis van deze criteria dus verstandig zijn om de monetaire unie te beperken tot West-Europa.
Het probleem is echter dat als de zuidelijke landen een nieuwe munt invoeren, dat de schulden van deze landen enorm stijgen. De debt is uitgedrukt in euro's en de nieuwe munt zal sterk depreciëren. Dit maakt een faillisement alleen maar waarschijnlijker en zal onvermijdelijk tot gevolg hebben dat ook West-Europa sterk geraakt wordt(banken, maar ook allerlei exchange-rate gerelateerde kosten, verhoogde risico etc.).
Aan een groot deel van deze eisen voldoet de huidige EMU niet(met name verschil noord-zuid en zuid onderling). Flexibele reële lonen zijn ver te zoeken binnen de gehele EU en arbeidsmobiliteit wordt sterk beperkt door taal en culturele verschillen. Synchronisatie van economische schokken(mede bepaald door vraag en aanbod patronen), is vooralsnog het grootst in West-Europa. Verder is in dit gebied het handelsvolume ten opzichte van het GDP binnen de EU het hoogst. Het zou op basis van deze criteria dus verstandig zijn om de monetaire unie te beperken tot West-Europa.
Het probleem is echter dat als de zuidelijke landen een nieuwe munt invoeren, dat de schulden van deze landen enorm stijgen. De debt is uitgedrukt in euro's en de nieuwe munt zal sterk depreciëren. Dit maakt een faillisement alleen maar waarschijnlijker en zal onvermijdelijk tot gevolg hebben dat ook West-Europa sterk geraakt wordt(banken, maar ook allerlei exchange-rate gerelateerde kosten, verhoogde risico etc.).
Burning bridges gives you so much more
Dat is heel iets anders. Dat gaat om Europese subsidies, in dit topic gaat het onder andere om de noodleningen die men nu gebruikt om de Eurocrisis te lijf te gaan. Dit middel is echter pervers omdat we onze eigen kapitaalvlucht financieren ten koste van de burgers in de zuidelijke Eurolanden.quote:
Leningen? Dacht dat het geven was omdat ze van dat geld hun hele infrastructuur hebben verbeterd. Portugese steden/dorpen bijvoorbeeld zien er EXTREEM gelikt uit, alles netjes, vet dure klinkers overal. Waarom zouden ze dat in godsnaam doen van geleend geld?
Aha, erg interessant, er zijn dus nog meer eisen om monetaire samenwerking te laten slagen. Maar dat is niet de kern van mijn betoog. De kern is dat men niet bereid is in de huidige Eurozone om de noodzakelijke randvoorwaarden te creëren en dat daarmee een gevaarlijk spel gespeeld wordt omdat de monetaire stabiliteit onder druk komt te staan. Wat dat betreft zitten we dus volgens mij op dezelfde lijn als je stelt dat we de monetaire unie kleiner zouden moeten maken.quote:
Om een monetaire unie doen te laten slagen(zonder een supranationale overheid) is er een Optimal Currency Area nodig - een gemeenschappelijk gebied die voldoet aan de volgende criteria: flexibele reële lonen, hoge arbeidsmobiliteit en hoge kapitaalmobiliteit. Verder natuurlijk een hoge synchronisatie van economische schokken. Daarnaast is de totale handelsvolume tussen de deelnemende landen van groot belang, evenals overeenkomstige economische patronen.
Maar de vraag is of met de huidige strategie die faillissementen voorkomen worden. Op basis van het verhaal over kapitaalvlucht van De Grauwe moet je concluderen dat die faillissementen er met de huidige Eurozone ook komen. Er zal namelijk een moment komen waarop de zuidelijke Eurolanden de kapitaalvlucht niet langer kunnen financieren vanwege grote politieke en maatschappelijke weerstand (die mijns inziens zeer terecht is) in die landen.quote:Het probleem is echter dat als de zuidelijke landen een nieuwe munt invoeren, dat de schulden van deze landen enorm stijgen. De debt is uitgedrukt in euro's en de nieuwe munt zal sterk depreciëren. Dit maakt een faillisement alleen maar waarschijnlijker en zal onvermijdelijk tot gevolg hebben dat ook West-Europa sterk geraakt wordt(banken, maar ook allerlei exchange-rate gerelateerde kosten, verhoogde risico etc.).
Ik vraag mij overigens af of de soep met betrekking tot zelfs mogelijke bancaire faillissementen als gevolg van het failliet gaan van landen wel zo heet gegeten wordt als deze wordt opgediend. Onlangs werd namelijk bekend dat 99 % van de schuldeisers van de Landsbanki bank in IJsland betaald kan worden uit de afwikkeling van de failliete boedel. Dat impliceert dat de schade van bancaire faillissement wel eens veel kleiner kan zijn dan gedacht en dus is er ook geen kapitaalsteun nodig.
[ Bericht 28% gewijzigd door Bolkesteijn op 17-07-2011 16:01:59 ]
Ok. Maar dat heeft toch wel met elkaar te maken. Als die landen subsidies krijgen compenseert dat toch weer mooi. Of mogen ze die subsidies alleen voor de infrastructuur gebruiken of zo.quote:
[..]
Dat is heel iets anders. Dat gaat om Europese subsidies, in dit topic gaat het onder andere om de noodleningen die men nu gebruikt om de Eurocrisis te lijf te gaan. Dit middel is echter pervers omdat we onze eigen kapitaalvlucht financieren ten koste van de burgers in de zuidelijke Eurolanden.
Een splitsing begint steeds aanlokkelijker te worden. Ook voor de Zuid-Europese landen. Immers, zij kunnen de crisis niet bestrijden met monetaire instrumenten en worden gedwongen een neo-liberaal bezuinigstraject in gang te zetten.
Op maandag 3 februari 2014 08:10 schreef Enchanter het volgende:[/b]
In discussie gaan met Koos Vogels :') , een grotere mongool is er niet :r
In discussie gaan met Koos Vogels :') , een grotere mongool is er niet :r
bijzonder en zeldzaam goed stuk, iemand met doorzicht en inzichtquote:
Dat zie je weinig
[ Bericht 45% gewijzigd door Bolkesteijn op 17-07-2011 19:58:32 ]
Er gaat niets boven lekker in de zon zitten in de achtertuin met een heel koud glas bier , als je al 72 jaar bent en nog gezond, laat ze maar lachen de sukkels
Zelfs koos is 100% gedraaid en nu voor een splitsing van de EUSSRquote:
Een splitsing begint steeds aanlokkelijker te worden. Ook voor de Zuid-Europese landen. Immers, zij kunnen de crisis niet bestrijden met monetaire instrumenten en worden gedwongen een neo-liberaal bezuinigstraject in gang te zetten.
Er gaat niets boven lekker in de zon zitten in de achtertuin met een heel koud glas bier , als je al 72 jaar bent en nog gezond, laat ze maar lachen de sukkels
Ik denk dat Duitsland samen met andere landen (Nederland, Luxemburg, Oostenrijk, Finland, Zweden, Denemarken, Slovenië en Tsjechië) op termijn een nieuwe gezamelijke munt zullen krijgen, en dat de PIIGS grotendeels hun eigen munt weer invoeren.
Vooral door de (nog grotere) vergrijzing en de pensioentekorten in het Zuiden zal de euro op termijn uit elkaar splijten.
En hopelijk voldoen de nieuwe muntunie-landen aan nog één eis: dat er sprake is van een handelsoverschot, of een licht handelstekort van maximaal 1% van het bbp.
Vooral door de (nog grotere) vergrijzing en de pensioentekorten in het Zuiden zal de euro op termijn uit elkaar splijten.
En hopelijk voldoen de nieuwe muntunie-landen aan nog één eis: dat er sprake is van een handelsoverschot, of een licht handelstekort van maximaal 1% van het bbp.
President Camacho
TV series: Boardwalk Empire | Burn Notice | Dexter | Game of Thrones | Impractical Jokers | Luther | Sherlock | Sons of Anarchy
TV series: Boardwalk Empire | Burn Notice | Dexter | Game of Thrones | Impractical Jokers | Luther | Sherlock | Sons of Anarchy
Voornaamste eis is dat ze een voertaal moeten hebben en een land willen worden , fiscaal en politiek anders krijg je toch weer dat de koers van de munt gaat wrikkenquote:Op zondag 17 juli 2011 16:24 schreef pberends het volgende:
Ik denk dat Duitsland samen met andere landen (Nederland, Luxemburg, Oostenrijk, Finland, Zweden, Denemarken, Slovenië en Tsjechië) op termijn een nieuwe gezamelijke munt zullen krijgen, en dat de PIIGS grotendeels hun eigen munt weer invoeren.
Vooral door de (nog grotere) vergrijzing en de pensioentekorten in het Zuiden zal de euro op termijn uit elkaar splijten.
En hopelijk voldoen de nieuwe muntunie-landen aan nog één eis: dat er sprake is van een handelsoverschot, of een licht handelstekort van maximaal 1% van het bbp.
Er gaat niets boven lekker in de zon zitten in de achtertuin met een heel koud glas bier , als je al 72 jaar bent en nog gezond, laat ze maar lachen de sukkels
Vanuit een uitgangssituatie(voor de munteenheid) is enkel West-Europa met wellicht de toevoeging van Polen, Oostenrijk en Tsjechië(en Zweden) een optimal currency area. Vanuit de huidige situatie bekeken is dit politiek en economisch niet mogelijk(laat staan dat het economisch niet wenselijk is). Wat men moet bewerkstelligen is om hardere afspraken te maken met betrekking tot het stabiliteitspact. Als landen daarvan afwijken is het normaal dat zij afgestraft worden. De markt aanvaardt namelijk geen renegation van institutionele afspraken en beloont het navolgen ervan(zie literatuur over inflation targeting en instutionalisering etc.)quote:
[..]
Aha, erg interessant, er zijn dus nog meer eisen om monetaire samenwerking te laten slagen. Maar dat is niet de kern van mijn betoog.De kern is dat men niet bereid is in de huidige Eurozone om de noodzakelijke randvoorwaarden te creëren en dat daarmee een gevaarlijk spel gespeeld wordt omdat de monetaire stabiliteit onder druk komt te staan. Wat dat betreft zitten we dus volgens mij op dezelfde lijn als je stelt dat we de monetaire unie kleiner zouden moeten maken.
Mijn voorkeur geldt een supranationale overheid - maar dat is politiek al helemaal niet mogelijk. Ik vermoed dat een herstructurering van de schulden(met uitzondering van de schulden aan de vrije sector) de enige oplossing is. Maar het verhaal van De Grauwe is natuurlijk ook wel vrij eenzijdig: het is niet alleen het noorden van de EMU waar het kapitaal heenvlucht. Omdat de EMU in het geheel gecontamineerd is vlucht kapitaal eerder naar safe havens als Zwitserland, commodities of de V.S.quote:Maar de vraag is of met de huidige strategie die faillissementen voorkomen worden. Op basis van het verhaal over kapitaalvlucht van De Grauwe moet je concluderen dat die faillissementen er met de huidige Eurozone ook komen. Er zal namelijk een moment komen waarop de zuidelijke Eurolanden de kapitaalvlucht niet langer kunnen financieren vanwege grote politieke en maatschappelijke weerstand (die mijns inziens zeer terecht is) in die landen.
Als één bank omvalt is dat economisch geen ramp. In een monetaire crisis als deze is het omvallen van meerdere economische spelers dat natuurlijk wel: naast grote monetaire contractie kan het er ook voor zorgen dat de kapitaalsector vastloopt.quote:Ik vraag mij overigens af of de soep met betrekking tot zelfs mogelijke bancaire faillissementen als gevolg van het failliet gaan van landen wel zo heet gegeten wordt als deze wordt opgediend. Onlangs werd namelijk bekend dat 99 % van de schuldeisers van de Landsbanki bank in IJsland betaald kan worden uit de afwikkeling van de failliete boedel. Dat impliceert dat de schade van bancaire faillissement wel eens veel kleiner kan zijn dan gedacht en dus is er ook geen kapitaalsteun nodig.
Burning bridges gives you so much more
Ja, of je maakt er een poliotieke unie van.quote:
[..]
Zelfs koos is 100% gedraaid en nu voor een splitsing van de EUSSR
Op maandag 3 februari 2014 08:10 schreef Enchanter het volgende:[/b]
In discussie gaan met Koos Vogels :') , een grotere mongool is er niet :r
In discussie gaan met Koos Vogels :') , een grotere mongool is er niet :r
Als de fundamentals prima zijn hoef je je weinig zorgen te maken om de waarde van een munt, zelfs als je in een muntunie zit.quote:
[..]
Voornaamste eis is dat ze een voertaal moeten hebben en een land willen worden , fiscaal en politiek anders krijg je toch weer dat de koers van de munt gaat wrikken
President Camacho
TV series: Boardwalk Empire | Burn Notice | Dexter | Game of Thrones | Impractical Jokers | Luther | Sherlock | Sons of Anarchy
TV series: Boardwalk Empire | Burn Notice | Dexter | Game of Thrones | Impractical Jokers | Luther | Sherlock | Sons of Anarchy
Waarom Finland?quote:
Ik denk dat Duitsland samen met andere landen (Nederland, Luxemburg, Oostenrijk, Finland, Zweden, Denemarken, Slovenië en Tsjechië) op termijn een nieuwe gezamelijke munt zullen krijgen, en dat de PIIGS grotendeels hun eigen munt weer invoeren.
Vooral door de (nog grotere) vergrijzing en de pensioentekorten in het Zuiden zal de euro op termijn uit elkaar splijten.
En hopelijk voldoen de nieuwe muntunie-landen aan nog één eis: dat er sprake is van een handelsoverschot, of een licht handelstekort van maximaal 1% van het bbp.
Burning bridges gives you so much more
Wat is er mis met Finland dan?quote:
President Camacho
TV series: Boardwalk Empire | Burn Notice | Dexter | Game of Thrones | Impractical Jokers | Luther | Sherlock | Sons of Anarchy
TV series: Boardwalk Empire | Burn Notice | Dexter | Game of Thrones | Impractical Jokers | Luther | Sherlock | Sons of Anarchy
Lees de link? Het probleem van Finland is dat het een erg eenzijdige economie heeft en daardoor economisch vrij zwak is. Diversificatie is belangrijk voor economische robuustheid. Daarnaast is de vroege vergrijzing tov. de EU een groot probleem.quote:
Burning bridges gives you so much more
Zo'n nieuwe muntunie moet de strenge eisen nog uitstippelen natuurlijk, dus kan Finland en andere landen best buiten de boot vallen. Zelfs Nederland met onze hoge hypotheekschuldquote:
[..]
Lees de link? Het probleem van Finland is dat het een erg eenzijdige economie heeft en daardoor economisch vrij zwak is. Diversificatie is belangrijk voor economische robuustheid. Daarnaast is de vroege vergrijzing tov. de EU een groot probleem.
.
President Camacho
TV series: Boardwalk Empire | Burn Notice | Dexter | Game of Thrones | Impractical Jokers | Luther | Sherlock | Sons of Anarchy
TV series: Boardwalk Empire | Burn Notice | Dexter | Game of Thrones | Impractical Jokers | Luther | Sherlock | Sons of Anarchy
Niks mis met debt, zolang het maar sustainable is. Dat het sustainable is heeft de Nederlandse hypotheekschuld wel aangetoond.quote:
[..]
Zo'n nieuwe muntunie moet de strenge eisen nog uitstippelen natuurlijk, dus kan Finland en andere landen best buiten de boot vallen. Zelfs Nederland met onze hoge hypotheekschuld
Burning bridges gives you so much more
polio ??quote:Op zondag 17 juli 2011 16:33 schreef KoosVogels het volgende:
[..]
Ja, of je maakt er een poliotieke unie van.
Die is toch de wereld uit
Er gaat niets boven lekker in de zon zitten in de achtertuin met een heel koud glas bier , als je al 72 jaar bent en nog gezond, laat ze maar lachen de sukkels
Oeps, politieke unie. Zoals De Grauwe ook voorstelt.
Op maandag 3 februari 2014 08:10 schreef Enchanter het volgende:[/b]
In discussie gaan met Koos Vogels :') , een grotere mongool is er niet :r
In discussie gaan met Koos Vogels :') , een grotere mongool is er niet :r
Politieke unie voor de EMU of de gehele EU? In het geval van het eerste, wat is de rol van de nieuwe EMU-unie binnen de EU? In het geval van het tweede, wat is de rol van landen die buiten de EMU vallen binnen de nieuwe supranationale staat?quote:
Oeps, politieke unie. Zoals De Grauwe ook voorstelt.
Ik heb het idee dat dit op zijn minst waanzin is.
Burning bridges gives you so much more
Ik weet overigens wel een leuke naam voor de nieuwe munt: de Über.
President Camacho
TV series: Boardwalk Empire | Burn Notice | Dexter | Game of Thrones | Impractical Jokers | Luther | Sherlock | Sons of Anarchy
TV series: Boardwalk Empire | Burn Notice | Dexter | Game of Thrones | Impractical Jokers | Luther | Sherlock | Sons of Anarchy
|
|
