Evolutie in het Nieuws #2

Zijn er al vergelijkbare experimenten gedaan met een andere soorten cellen?

quote:

Op woensdag 18 januari 2012 20:45 schreef LunaAurea het volgende:
Zijn er al vergelijkbare experimenten gedaan met een andere soorten cellen?

dat kun je beter hier vragen: [ Centraal ] Evolutie discussie & vragentopic.

Wat was de andere mogelijkheid dan? Straat van Gibraltar? Nee toch zeker?

05-02-2012

DNA mysterieuze eencellige uit zeewater gevist

_{Laatste update: 3 februari 2012 23:00 info}



AMSTERDAM - Wetenschappers zijn er voor het eerst in geslaagd om DNA van een nog niet eerder onderzocht micro-organisme uit zeewater te isoleren en analyseren.

Tot nu toe konden ze uit zeewater alleen het DNA van alle micro-organismen tegelijk analyseren. De nieuwe techniek biedt kansen voor onderzoek naar de rol van nu nog mysterieuze micro-organismen.
Biologen van de Universiteit van Washington beschrijven hun resultaten in de nieuwste editie van Science.

Zeewater, maar ook zoet water in meren en sloten bevat miljoenen soorten micro-organismen, waarvan de meeste niet onder laboratoriumomstandigheden kunnen groeien. Dat maakt het bestuderen van het genetisch materiaal van die soorten erg moeilijk.

Kluwen

De laatste jaren is een manier om deze 'wilde' micro-organismen te analyseren in opkomst: metagenomics. Met die methode analyseren onderzoekers al het DNA tegelijk en proberen ze de kluwen aan de hand van het resultaat als het ware uit elkaar te trekken.
De Amerikanen is het nu voor het eerst gelukt al voor de analyse uit die kluwen het DNA te trekken van de zogeheten groep-II zee-Euryarchaeota. Dat zijn eencellige wezentjes zonder celkern die methaan produceren en die ook in onze darmen kunnen voorkomen.

Puzzelen

Niemand is het ooit gelukt deze eencelligen in het laboratorium te laten groeien. Het DNA van deze soort omvatte maar 1,7 procent van het totale genetische materiaal van micro-organismen in de onderzochte slok zeewater. Toch kregen de onderzoekers het voor elkaar vrijwel het volledige DNA van deze soort bij elkaar te puzzelen en te analyseren.
Ze ontdekten dat de Euryarchaeota veel DNA heeft uitgewisseld met bacteriën, een manier om meer genetische variatie te bewerkstelligen. Ook ontdekten ze allerlei genen die het metabolisme van deze eencelligen sturen, onder meer de methaanproductie.

Broeikasgassen

Ze verwachten door de analyse van nog veel meer mysterieuze micro-organismen kennis te verwerven over de rol van al deze wezentjes in ons milieu, onder meer bij de vertering van dode materialen en de productie van broeikasgassen.

nu.nl

6 februari 2012

Plastic-etende schimmel ontdekt in regenwoud

UTRECHT – Een groep studenten van de Amerikaanse universiteit Yale heeft tijdens een excursie in de Ecuadoraanse Amazone een schimmel ontdekt die het plastic polyurethaan eet.



Dat meldt het wetenschappelijk tijdschrift Applied and Environmental Microbiology.
Vorig jaar al kwamen de studenten terug van hun excursie met de schimmel Pestalotiopsis microspora. Uit onderzoek blijkt nu dat de schimmel kunststof als voedselbron ziet.
Mogelijk is deze eigenschap niet heel zeldzaam: de studenten kwamen tijdens dezelfde studiereis nog meer micro-organismen tegen die polyurethaan kunnen eten.

Wat Pestalotiopsis microspora echter bijzonder maakt is dat het kan overleven op een dieet dat uitsluitend uit de plastic bestaat én dat het voor de vertering geen zuurstof nodig heeft. Dit betekent dat de schimmel ook onderop een vuilnisbelt, waar geen frisse lucht kan komen, nuttig werk kan doen.

Veelzijdig kunststof

Polyurethaan is een veelzijdig materiaal dat in de jaren veertig werd ontwikkeld. De bekendste toepassing is als kunstleer, maar het is ook te vinden in verf, meubels, schoenen, lijm en het isolatieschuim PUR.

Verbranding is tot nu toe de enige bekende manier om het plastic af te breken. Dit is echter onwenselijk omdat er grote hoeveelheden koolstofmonoxide en andere schadelijke chemische stoffen bij vrijkomen.

Een deel van het geproduceerde polyurethaan kan weliswaar worden gerecycled, maar uiteindelijk belandt het allemaal op de vuilnisbelt. Daar dreigt het vervolgens eeuwig te blijven liggen, omdat er bij ons geen bacteriën en andere microben voorkomen die de kunststof kunnen verteren.

nu.nl

quote:

Wetenschappers hebben voor het eerst gezien hoe het stichter effect en natuurlijke selectie samen hun stempel drukken op een soort.

Dit is geen evolutie. dit is een aanpassing in de reptielensoort. Het blijft namelijk gewoon een reptiel zoals het was. Alleen nu een reptiel met iets kleinere poten. Dat is geen vooruitgang maar een achteruitgang. Een verlies van informatie. Namelijk de informatie om langere poten te krijgen. Eigenlijk zijn deze hagedissen dus slechter af als van te voren.

quote:

Van muis naar olifant
De evolutie doet er minstens 24 miljoen generaties over

Dit geloof je toch niet? hahaha

Beste Robmeister, dit is enkel een topic voor nieuws over evolutie, biologie etc. Wil je discussiëren hierover, dan is er een ander topic voor: [ Centraal ] Evolutie discussie & vragentopic.

_{Dat zou je moeten weten, je bent er namelijk al een keer of 5 á 10 op gewezen in andere topics}

quote:

Op dinsdag 7 februari 2012 11:43 schreef Robmeister het volgende:

[..]

Dit is geen evolutie. dit is een aanpassing in de reptielensoort. Het blijft namelijk gewoon een reptiel zoals het was. Alleen nu een reptiel met iets kleinere poten. Dat is geen vooruitgang maar een achteruitgang. Een verlies van informatie. Namelijk de informatie om langere poten te krijgen. Eigenlijk zijn deze hagedissen dus slechter af als van te voren.

Bedoel je met dat dik gedrukte dat jij denkt dat vooruitgang een vereiste is om het evolutie te noemen of dat evolutie enkel over vooruitgang gaat? Want dan heb je het verkeerd.

Evolutie is vooruitgang noch achteruitgang, het is "gang". Veranderingen vinden plaats onder selectieve druk of bijvoorbeeld genetische drift. Een bepaalde kenmerk kan daardoor tot wasdom komen of juist verdwijnen afhankelijk van de omstandigheden en de eventuele voor of nadelen voor het soort.

Ook suggereer je door te zeggen "dat het nog steeds een reptiel zoals het was blijft" dat je denkt dat evolutie gaat over de overgang van één soort naar een ander soort. Ook dit is incorrect.

Ook deze aanpassing is een vorm van evolutie, mocht deze aanpassing doorzetten en gecombineerd met andere aanpassingen zorgen voor een dermate verandering van deze kolonie, in vergelijking met de groep waar deze kolonie oorspronkelijk vandaan kwam, kan het zijn dat je op een gegeven moment kan spreken over een nieuw soort reptiel. Waarbij beide reptiel soorten niet meer met elkaar (kunnen) voortplanten.

Let wel! Evolutie doet zich voor op genetisch niveau, dus je moet eigenlijk niet in groepen of zelfs individuele organismes denken.

quote:

Dit geloof je toch niet? hahaha

Ben je nu echt zo kinderachtig? _{En ik vrees het ergste}

Hoe dan ook, als je de discussie voort wilt zetten (en ook daadwerkelijk een poging wilt doen tot een echte discussie) dan stel ik voor dat je dit doet in het topic: [ Centraal ] Evolutie discussie & vragentopic.

Voor de volledigheid zal ik deze post ook daar neerzetten.

quote:

Op dinsdag 7 februari 2012 11:43 schreef Robmeister het volgende:

[..]

Dit is geen evolutie. dit is een aanpassing in de reptielensoort. Het blijft namelijk gewoon een reptiel zoals het was. Alleen nu een reptiel met iets kleinere poten. Dat is geen vooruitgang maar een achteruitgang. Een verlies van informatie. Namelijk de informatie om langere poten te krijgen. Eigenlijk zijn deze hagedissen dus slechter af als van te voren.

[..]

Dit geloof je toch niet? hahaha

"Zelfde soort" - Check
"Geen vooruitgaan, maar achteruitgang" - Check
"Verlies van informatie" - Check

Gefeliciteerd, drie creationismecliché puntjes!

quote:

Eenzame sprinkhanen leven langer
woensdag 08 februari 2012 om 09u28

Ofwel leef je als sprinkhaan in een massa, ofwel leef je lang.

Als er genoeg te eten is, is het gemakkelijk: elke sprinkhaan trekt zijn plan. Maar als het voedsel uitgeput raakt, worden de sprinkhanen geleidelijk samengedreven op de weinige plaatsen waar nog iets te vinden is.

http://www.knack.be/nieuw(...)le-4000040963511.htm

Kenneth R. Miller - America's Darwin Problem

quote:

America's got a Darwin problem -- and it matters. According to a 2009 Gallup poll taken on the 200th anniversary of Charles Darwin's birth, fewer than 40% of Americans are willing to say that they "believe in evolution." When another study asked if humans had developed from earlier species of animals, the American public split right down the middle. 40% said they had, while 39% rejected any suggestion that our species had emerged from the process of evolution. Even more worrisome is the fact that rejection of evolution correlates closely with political views, with a majority of the members of one of our major political parties casting themselves as Darwin rejectionists. In this election year, the strength of anti-evolution sentiment has been on full display in the presidential race, as one candidate after another declared their distrust of the scientific consensus around evolution. One member of the group, however, broke ranks with the others and boldly declared, "I believe in evolution and trust scientists on global warming." How'd that turn out for him? Jon Huntsman's early exit from the race confirmed something else he said at the time. "Call me crazy" for trusting science, he tweeted. And sadly, it looks like he was right.

[..]

Evolution isn't just a story about where we came from. It's an epic at the center of life itself. Far from robbing our lives of meaning, it instills an appreciation for the beautiful, enduring, and ultimately triumphant fabric of life that covers our planet. Understanding that doesn't demean human life -- it enhances it. We may be animals, but we are not just animals. We are the only ones who can truly appreciate, as Darwin put it, that there is "grandeur in this view of life," and indeed there is. To accept evolution isn't just to acknowledge the obvious -- that the evidence behind it is overwhelming -- it is to open one's eyes to the endless beauty that life has generated and continues to produce. It is to become a knowing participant, in the truest sense, in the living world of which we are all a part.

Bron

Miller (die van het beroemde experiment) heeft later in zn leven zn pijlen juist gericht op ijs als mogelijke kandidaat. Hoewel reacties normaal gesproken trager gaan door lagere temperatuur, blijken veel reacties toch veel sneller te gaan doordat opgeloste stoffen geconcentreerd worden tussen de ijskristallen. Dus ijs op het land misschien? sowieso zullen niet alle bouwstenen op 1 plek ontstaan maar ontstaan ze op meerdere plekken en komen later bijeen.

Wellicht leuk om te lezen in het licht van de laatste paar posts.

SUNDAY, FEBRUARY 12, 2012

Science Hints at Alternative Recipes for Life. Evolution is the Common Thread

Here's my weekly evolution column, which appears Monday Feb 13 in the Philadelphia Inquirer:



On Star Trek, the aliens often look so human that crew members fall in love with them. But in real life, scientists in the field known as astrobiology can’t be sure alien life would even be carbon-based like us, or use DNA to carry a genetic code.

Some insight now is coming from earthly labs, where scientists are building alternative kinds of genetic codes, and showing how they can evolve.

Whether life could be built with an alien biochemistry was among the more interesting questions that came up during a public event with famed biologist Richard Dawkins and physicist Lawrence Krauss, author of the book The Physics of Star Trek.

Dawkins saw the question as a biological equivalent of one posed by Einstein: Did God have any choice in making the universe? Not that Einstein believed in a biblical God, as the famously atheistic Dawkins was quick to point out.

Dawkins noted that most of the species that ever existed are now extinct. The way carbon-based life works on Earth is downright wasteful, he said. “Any decent engineer would have sent it back to the shop.”

The event, which drew more than 3,000 people, was held at Arizona State University in Tempe. Dawkins didn’t lecture but instead took part in an onstage discussion with Krauss, who runs a multidisciplinary program there on the origins of humanity, life, and the cosmos.

Krauss — while not going so far as to say alien chicks would be hot — did say the laws of physics and chemistry might favor carbon-based life resembling ours.

Dawkins said he was inclined to think life could exist in more diverse forms, as long as it included some kind of code-carrying system equivalent to DNA, copying itself with high fidelity. Such genetic material is critical for Darwinian evolution, which, to Dawkins and many others, is the defining characteristic of life.

Perhaps it wasn’t a complete coincidence that at the same university, biochemist John Chaput was creating an alternative version of DNA, called TNA, and had last month published the first evidence that the stuff can undergo Darwinian evolution.

Chaput, who works at ASU’s Biodesign Institute, said Dawkins is correct to emphasize the need for genetic material — something that can carry a code. All known life does this with DNA and RNA.

NASA has taken a great interest in such possible alternative code-carriers. In late 2010 the space agency claimed that scientists had forced bacteria to substitute arsenic for phosphorus in its DNA. Despite the fanfare, the team never presented adequate evidence that alternative life really existed, said chemist Steve Benner of the Florida-based Foundation for Applied Molecular Evolution.

And when biochemist Rosemary Redfield of the University of British Columbia tried to replicate this, she discovered that the bacteria failed to grow when fed arsenic and no phosphorus.

Benner said the original arsenic life paper admitted to a small amount of phosphorus contamination. From the start, he said, he thought the contamination was fooling the team into thinking the organism was using arsenic the way we use phosphorus.

Benner said this new TNA work is just as exciting and relevant to astrobiology as the arsenic bacteria would have been if it had been proved.

This alternative genetic material is like RNA in that it’s single-stranded and it carries a chemical code with four different units. But the backbone that holds it together has a different structure, incorporating a sugar called threose where RNA has a sugar called ribose.

Threose is found in meteorites, said Chaput, suggesting it can form spontaneously in the absence of life. It’s also simpler than RNA, making it a reasonable candidate for a precursor to our current genetic material.

The existence of a precursor fits with the widely held view that life didn’t start out as complex as even the simplest microbes today. Instead, the simplest known living things evolved from yet simpler life that no longer exists.

Chaput showed that, like RNA, TNA can undergo Darwinian evolution. In theory, then, life elsewhere could use TNA as its genetic code, and if early life on Earth used it, TNA-based life could evolve into DNA-based life.

To demonstrate TNA evolution, he used selection to prompt the molecules to do a fairly simple task — to stick to a specific protein. This is what so-called receptors do in our bodies. He continued to select those TNA molecules that best stuck to the protein until he had a decent receptor.

TNA evolution worked the same way as in DNA, with accidental mutations leading to variation, and natural selection amplifying those variants that are best at surviving and reproducing themselves. He published the results last month in the journal Nature Chemistry.

That suggests the possibility of TNA-based life elsewhere, said Benner. It’s also possible, he said, that arsenic-using DNA would be stable, say, under the frigid conditions of Saturn’s moon Titan.

So now we have TNA as well as PNA, GNA, FNA and code-carrying molecules that use six or 12 characters rather than the usual four. With these increasing possibilities known, Benner sides more closely with Dawkins on the question of life forms with alternative chemistries.

Our life is not the best of all possible forms, Benner said, but a product of chance, our biochemistry hinging on which molecules happened to bump into each other. God did have alternatives, in other words, but perhaps no power to choose which one would evolve to create works like Star Trek.

Contact staff writer Faye Flam at 215-854-4977, fflam@phillynews.com, on her blog at www.philly.com/evolution, or @fayeflam on Twitter.

Bron

Extra URL artikel Nature Chemistry: http://www.nature.com/nch(...)full/nchem.1241.html

quote:

Waarom heeft de evolutie dieren niet gewapend tegen de mens?
Stephanie Engel − 19/02/12, 22:48

Tussen prooi en roofdier bestaat een natuurlijke evolutionaire symbiose. Alleen tegen het grootste roofdier ter wereld, de mens, is de trukendoos der evolutie niet bestand. Menselijke jachttechnieken zijn scherpe horens, dikke pantsers of snelle benen de baas.

http://www.trouw.nl/tr/nl(...)-tegen-de-mens.dhtml

Researchers in Cambridge have deciphered the genetic code of the gorilla - the last of the Great Ape genuses to be sequenced.

http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-17239059

quote:

Zoogdierenfauna frist zich om de 10 miljoen jaar eens om

zaterdag 10 maart 2012 om 10u55

Klimaatsveranderingen hebben de zoogdierenfauna sterk beïnvloed.

http://www.knack.be/nieuw(...)le-4000062656733.htm

quote:

Zacht kuikendons en vlijmscherpe tanden: nieuwe tyrannosaurus was reus met veren

Echt knuffelbaar zijn ze niet, deze tyrannosauriërs. Achter de kleine sikjes en onder de zachte donsveren schuilen nog altijd de scherpe tanden van toppredators. Het is een nieuwe dinosoort, ontdekt in China en vandaag in Nature beschreven. Paleontologen vonden niet alleen botten en schedels van de dieren, maar ook afdrukken van honderden kleine veertjes. Het is voor het eerst dat wetenschappers fossielen van zo’n grote dino met veren hebben ontdekt.

De onderzoekers hebben de nieuwe dinosaurussoort Yutyrannus gedoopt. ‘Yu’ is Mandarijn voor veer, ‘tyrannus’ Latijn voor koning of tiran. De totale vondst bestaat uit drie dieren: één volwassene en twee jonkies. De wetenschappers schatten dat het volwassen dier bij leven ongeveer 9 meter lang was en 1.400 kg woog. De twee ‘kleintjes’ laten met hun 600 en 500 kilo de wijzer van de weegschaal ook behoorlijk uitslaan.

quote:

Op maandag 9 april 2012 19:04 schreef Perrin het volgende:
[ afbeelding ]

[..]

Grote kans dat ze soort van warmbloedig waren dus.

quote:

'Verste verwant van de mens ontdekt'

OSLO - Na circa 20 jaar van onderzoek van een microscopisch klein algenetertje in een meer in Noorwegen, hebben onderzoekers dit uitgeroepen tot een van de oudste levende organismen en 's mens verste verwant.

Het eencellige wezen zou volgens de onderzoekers een miljard jaar geleden zijn ontstaan. Het past in geen enkele categorie: het is geen dier, plant, parasiet, schimmel of alg. „Het is uniek”, concludeerde onderzoeker Kamran Shalchian-Tabrizi van de Universiteit van Oslo donderdag. Het wezen is benoemd tot een nieuwe categorie, de zogeheten collodictyon.
De wetenschappers menen dat de ontdekking inzicht kan geven in het leven op aarde honderden miljoenen jaren geleden.

quote:

Op donderdag 26 april 2012 22:53 schreef Arcee het volgende:

[..]

De eigenlijke bron van het artikel

Via 9gag.

quote:

New, Pink, and Rare
Photograph courtesy Karen Gowlett-Holmes

Using its fins to walk, rather than swim, along the ocean floor in an undated picture, the pink handfish is one of nine newly named species described in a recent scientific review of the handfish family.

Only four specimens of the elusive four-inch (ten-centimeter) pink handfish have ever been found, and all of those were collected from areas around the city of Hobart (map), on the Australian island of Tasmania.

Though no one has spotted a living pink handfish since 1999, it's taken till now for scientists to formally identify it as a unique species.

The new-species determinations were made based on a number of factors, including number of vertebrae and fin rays, coloration, the presence of scales and spines, and proportional body measurements, according to review author Daniel Gledhill of Australia's Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, or CSIRO.

All of the world's 14 known species of handfish are found only in shallow, coastal waters off southeastern Australia, the review notes.

Even among the previously known species, the fish are poorly studied, the review authors add, and little is known about their biology or behavior.

(See pictures of some of the hundreds of new sea species recently found off Tasmania.)

—Carolyn Barry in Sydney

http://news.nationalgeogr(...)nk_20881_600x450.jpg

Allemaal onzin wat hier in dit topic staat,het leven is veel te complex en te intelligent om zomaar te zijn ontstaan,vooral uit het niets.Dan krijgen we weer het verhaal van ja maar wie heeft God dan gemaakt, nou niemand want dan ga je oneindig door wie heeft die daarvoor dan weer gemaakt.God is er altijd al geweest en zal er altijd zijn je kan zijn aanwezigheid voelen en ook die van Jezus mits je erin geloofd en er naar leeft.De heilige geest kan in je komen en dat ga je zeker merken,dus dan is er toch iets wat we niet kunnen zien maar zeker wel voelen dus kan het geen onzin zijn.En het feit dat darwin een freemason is spreekt ook al boekdelen die zijn allemaal tegen God vooral in de wat hogere kringen,en als je wat meer weet over de freemasons,dan weet je eigenlijk al genoeg over deze theorie.

quote:

Op donderdag 7 juni 2012 21:26 schreef Nonverbaal het volgende:
Allemaal onzin wat hier in dit topic staat,het leven is veel te complex en te intelligent om zomaar te zijn ontstaan,vooral uit het niets.Dan krijgen we weer het verhaal van ja maar wie heeft God dan gemaakt, nou niemand want dan ga je oneindig door wie heeft die daarvoor dan weer gemaakt.God is er altijd al geweest en zal er altijd zijn je kan zijn aanwezigheid voelen en ook die van Jezus mits je erin geloofd en er naar leeft.De heilige geest kan in je komen en dat ga je zeker merken,dus dan is er toch iets wat we niet kunnen zien maar zeker wel voelen dus kan het geen onzin zijn.En het feit dat darwin een freemason is spreekt ook al boekdelen die zijn allemaal tegen God vooral in de wat hogere kringen,en als je wat meer weet over de freemasons,dan weet je eigenlijk al genoeg over deze theorie.

Heb je verder nog echte argumenten of blijft het hierbij?

Stel anders een vraag als je niet zo goed begrijpt waar het over gaat. Dat mag ook, hoewel we een centraal discussie/vraag topic hebben voor evolutie, dit is eigenlijk enkel het nieuws topic. Vind je het allemaal niks, mag je ook best weg blijven.

quote:

Op donderdag 7 juni 2012 21:26 schreef Nonverbaal het volgende:
Allemaal onzin wat hier in dit topic staat,het leven is veel te complex en te intelligent om zomaar te zijn ontstaan,vooral uit het niets.Dan krijgen we weer het verhaal van ja maar wie heeft God dan gemaakt, nou niemand want dan ga je oneindig door wie heeft die daarvoor dan weer gemaakt.God is er altijd al geweest en zal er altijd zijn je kan zijn aanwezigheid voelen en ook die van Jezus mits je erin geloofd en er naar leeft.De heilige geest kan in je komen en dat ga je zeker merken,dus dan is er toch iets wat we niet kunnen zien maar zeker wel voelen dus kan het geen onzin zijn.En het feit dat darwin een freemason is spreekt ook al boekdelen die zijn allemaal tegen God vooral in de wat hogere kringen,en als je wat meer weet over de freemasons,dan weet je eigenlijk al genoeg over deze theorie.

Ach wat kan ik me de tijd nog goed herinneren dat ik ook zo dacht. Nou ik zou bijna zeggen 'Ignorance is bliss' want wat is het fijn als je alle problemen die je hebt en zorgen over de toekomst kunt afschuiven op een denkbeeldig wezen dat alles weet, alles kan en alles ooit weer goed zal maken.

Het is bijna te vergelijken met 'The Matrix'.. don't take the red pill als je de realiteit niet aan kunt. Als je echter er liever voor kiest de waarheid te leren dan stel ik voor dat je eens een echt goed boek over evolutie leest. De bewijzen zijn namelijk zo sterk dat je er niet omheen kunt, en zijn veel sterker dan de creationisten je willen doen geloven. Let wel, dat soort boeken zijn vaak dikke 'pillen', maar dat ben je wel gewend van de bijbel. Ik stel voor eens te beginnen met 'Het grootste spektakel ter wereld' van Dawkins.

Of je kiest voor de blauwe 'pil' en blijft fijn in je sprookjes geloven... slaap zacht.

dan is dit zeker ook weer een trol bericht volgens vele

http://www.genade.info/bl(...)en-resten-zijn-echt/

quote:

Op vrijdag 8 juni 2012 20:07 schreef Nonverbaal het volgende:
dan is dit zeker ook weer een trol bericht volgens vele

http://www.genade.info/bl(...)en-resten-zijn-echt/

Dat is even waar als dat Charles Darwin een vrijmetselaar zou zijn geweest.
beide onwaar.