quote:
Honger in Afrika komt niet alleen door droogte
Afgelopen week vond in Rome een wereldvoedseltop plaats. Helaas waren er maar weinig regeringsleiders aanwezig. Veel hadden vertegenwoordigers gestuurd en dat is een veeg teken. Niet belangrijk genoeg blijkbaar. Het gerucht gaat zelfs dat premier Silvio Berlusconi (als gastheer wel aanwezig) de laatste bijeenkomst op donderdag 13 juni twee uur eerder liet eindigen dan was gepland, omdat hij de WK-wedstrijd Italië-Mexico wilde zien. Toch lijden 816 miljoen mensen in de wereld honger. De top in Rome kwam niet verder dan de belofte ervoor te zorgen dat het aantal hongerenden in 2015 'nog maar' 400 miljoen zal zijn. Maar dat hebben de landen op de vorige voedseltop in 1996 ook al beloofd en toen werd het aantal hongerlijders nog op 800 miljoen geschat.
Een vrouw in het vluchtelingenkamp Nabuangongo in Angola laat zien hoe weinig eten ze heeft voor de kinderen. Afgelopen week werd in Rome gesproken over hongersnood op de wereldvoedseltop. (Foto AP)
Tegelijk met de voedseltop kwamen er berichten over een dreigende hongersnood in zes Afrikaanse landen. (zie infographic) Dan gaat het niet meer om mensen die permanent ondervoed zijn omdat ze niet genoeg te eten hebben, maar om miljoenen die de hongerdood dreigen te sterven omdat ze helemaal niets meer hebben. Zelfs als de rijke landen nu zouden besluiten tot grootscheepse voedselhulp, zou dat voor een groot deel van deze hongerenden al te laat zijn.
Misschien zullen er binnenkort via de televisie weer afschuwelijke beelden van stervende mensen onze huiskamers binnenkomen. En misschien zal iemand dan weer het initiatief nemen tot een grote televisieactie om de slachtoffers te helpen. Dikke kans dat we dan zullen horen over droogte en misoogsten zodat we het idee zullen krijgen dat die de oorzaken zijn. Dat er nu eenmaal landen op de wereld zijn, waar niet genoeg wil groeien. Was het maar zo simpel.
NRC-redacteur Dick Wittenberg bezocht het Afrikaanse land Malawi, een van de zes landen waar hongersnood dreigt. Tot zijn verbazing merkte hij dat in het ene dorp de bewoners blij waren dat ze meer maïs geoogst hadden dan het vorige jaar, terwijl op andere plekken de mensen kruipend over het veld naar achtergebleven maïskorrels zochten omdat ze niets hadden kunnen oogsten.
In Malawi heeft het niet minder geregend dan normaal. De oorzaak van de hongersnood heeft niet te maken met droogte. In dit land is het wel gewoon dat de mensen, met name in de dorpen, nooit echt genoeg te eten hebben. De keuterboeren moeten het hebben van twee perioden per jaar waarin ze kunnen oogsten. Als de oogst dan tegenvalt, moeten ze interen en hebben ze een tijdje meer honger. Kinderen sterven eraan, maar volwassenen komen normaal gesproken die perioden wel door. Ze zijn wel afhankelijk van subsidies om pakketten zaaigoed, kunstmest en pesticiden te kopen.
Volgens Kerren Hedlund, coördinator van het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties, was het wispelturige weer van het afgelopen jaar slechts de nekslag voor de bewoners van Malawi. De oorzaak van de honger zit veel dieper. Die ligt bijvoorbeeld in het feit dat in heel Malawi op grote schaal maïs wordt verbouwd, een kwetsbaar en niet erg voedzaam product dat helemaal niet behoort tot de oorspronkelijke gewassen van Malawi. Maar de vorige president, dictator Banda, dwong de bevolking in navolging van de Portugezen en Britten die vroeger Malawi beheersten, maïs te verbouwen. Want dat viel te verkopen aan de rijke landen.
De aarde van Malawi raakte er uitgeput van en inmiddels kan er weinig meer groeien zonder kunstmest. Maar kunstmest is duur, en als het economisch een tijdje slecht gaat en de buitenlandse geldschieters besluiten ook nog eens hun hulp en investeringen te schrappen, dan gaat het snel mis in zo'n land als Malawi.
Ook het regeringsbeleid draagt juist bij aan de malaise, in plaats van dat er wordt gezocht naar oplossingen. Vorig jaar, en dit jaar ook weer, heeft de regering de totale nationale graanreserve aan het buitenland verkocht, terwijl die juist bedoeld was om de hongersnood te voorkomen. De regering deed dit onder druk van het Internationale Monetaire Fonds (IMF) en westerse geldschieters, die meer financiële discipline eisen omdat ze anders de ontwikkelingshulp stopzetten (wat ze dit jaar toch gedaan hebben). Regenten en ambtenaren worden er overigens van verdacht lang niet al het graan te hebben verkocht en een deel van de opbrengst in eigen zak te hebben gestoken.
Kortom: de oorzaak van hongersnoden in een land als Malawi is nooit alleen maar droogte of een natuurramp. Was het maar zo, heb je de neiging te denken. Dan kon je tenminste de illusie hebben dat hulp kan helpen.