quote:
Eerst blussen als de bank in brand staat
8 oktober 2008 | Het Financieele Dagblad
Door: Boonstra, W.
Wim Boonstra
Als de bank in brand staat moet men eerst blussen. De zorg over de waterschade komt later en weer later pakt men de pyromaan bij zijn kladden.
Dat hebben onze beleidsmakers goed begrepen, getuige het doortastende optreden bij de crisis rond Fortis. Er vallen her en der kritische commentaren vanaf de zijlijn te horen, maar Balkenende, Bos en Wellink hebben in de huidige crisis op tijd de juiste maatregelen genomen. U zult mij in het koor der critici niet aantreffen.
Maar vooruitkijkend maak ik mij zorgen. Want aan de manier waarop de brand wordt geblust kleven ook nadelen die op de langere termijn grote gevolgen kunnen hebben. Sterker nog, uiteindelijk zou de blustechniek wel eens een enorme impact kunnen hebben op de wijze waarop onze samenleving en economie worden ingericht.
In een sombere bui word ik zelfs wel eens overvallen door de gedachte dat de waterschade uiteindelijk die van de brand wel eens zou kunnen overtreffen.
Wij leven in een markteconomie. Daar mogen wij blij mee zijn, want deze heeft ons een enorme welvaartswinst gebracht. Gemiddeld leven wij in een materiële weelde die onze grootouders zich veelal niet konden voorstellen.
Internationale vrijhandel krijgt voor elkaar wat decennia van ontwikkelingshulp niet is gelukt. Het marktmechanisme is, met alle nadelen die er wel degelijk aan kleven, een krachtig allocatiemiddel dat per saldo forse vooruitgang heeft gebracht. Iets om te koesteren.
De kern van een markteconomie is de vrije keuze van mensen, in hun rol van consument, producent, spaarder en belegger, en het dragen van de verantwoordelijkheid ervan. Keuzes kunnen goed of fout uitpakken, de kosten en baten ervan bepalen het tempo van vooruitgang. Gezien de eerder omschreven vooruitgang kan worden gesteld dat dit mechanisme meestal goed uitpakt.
Maar soms gaat het dramatisch fout. Toen de aandeelhouders van Fortis als een kudde verdwaasde lemmingen achter hun voormannen aanrenden was dat hun vrije keuze. Toen het aandeel in de afgrond stortte was dat zuur, temeer daar de meeste aandeelhouders, anders dan de voormannen, niet over een parachute van vele miljoenen beschikten om het leed te verzachten. Hoe zuur ook, dergelijk leed hoort ook bij een markteconomie. Het aandelenvermogen heet niet voor niets risicodragend kapitaal.
Hoge rendementen, dat wil zeggen hoger dan het zogeheten risicovrije rendement op staatsleningen, vormen de beloning voor het feit dat de spaarder of belegger een zeker risico op zich neemt. Hoe hoger het voorgespiegelde rendement, des te hoger het risico.
Dit besef, dat hoort te leven bij iedereen die in een markteconomie acteert, wordt ondermijnd door garantiestelsels en overheidsingrijpen. Een ruimere garantie op spaargeld, hoe begrijpelijk ook, maakt een land tot een walhalla voor parasietbanken. Het risicobesef van spaarders wordt er al helemaal door ondermijnd. De overname van Fortis door de Staat, hoezeer te begrijpen vanuit stabiliteitsoogpunt, maakt de slechtst geleide bank van het land opeens tot een heel veilige plek om je spaargeld te stallen.
Dat is zuur voor de bankiers die hun risicomanagement wél op orde hadden en er geen zootje van gemaakt hebben.
De ervaring van Duitsland leert dat staatsbanken in het algemeen op zijn best een gemengde zegen zijn. Decennialang verstoorden zij aldaar met hun staatsgarantie de concurrentieverhoudingen.
Na privatisering blijken zij in de huidige crisis er de grootste rotzooi van te hebben gemaakt. Die kant moeten wij in ons land niet op.
De bank staat in brand en er moet worden geblust. Maar laten we er vooral voor zorgen dat het bluswater het fundament van de bank niet wegspoelt.
Wim Boonstra is chief economist bij Rabobank.
Bron: FD, 8 oktober
The secret to happiness is freedom...
And the secret to freedom is courage.
Thucydides