Post hier mooie woorden die amper worden gebruikt.

volière

quote:

Op zaterdag 25 augustus 2007 23:12 schreef Kees22 het volgende:
"Ik pas de schoen.", betekent voor mijn gevoel: "Ik probeer of de schoen mij past."

Idem voor mijn gevoel.

quote:

"Ik mankeer niets." betekent voor mij: "Ik heb geen ziekte."

Dit zou ik niet snel zeggen. Sterker nog, het druist tegen mijn taalgevoel in.

Doch, ik zal mijn leger eens opzoeken om in Morpheus' armen neder te zijgen.

quote:

Op zaterdag 25 augustus 2007 23:12 schreef Kees22 het volgende:

[..]

"Ik pas de schoen.", betekent voor mijn gevoel: "Ik probeer of de schoen mij past."
"Ik mankeer niets." betekent voor mij: "Ik heb geen ziekte."

Met het eerste is in deze betekenis inderdaad niets mis.

De tweede is een voorbeeld van een vrij recente ontwikkeling in de taal. Men schijnt moeite te hebben met een meewerkend voorwerp aan het begin van de zin. Weinig mensen zullen zeggen: wat mankeer jij? (meestal: wat mankeert jou?) maar "jij mankeert iets" wordt steeds gewoner.

Andere voorbeelden zijn:

de reizigers worden verzocht hier over te stappen (moet zijn: wordt)
de staatssecretaris wordt zeven gevallen van bedrog ten laste gelegd (moet zijn: worden)

Mij gaan bij dergelijke zinnen de rillingen over de rug, en in mijn dialect lijkt me het ook onmogelijk, zo'n wangedrocht te produceren. Bij onze Randstandse vrienden tiert het echter welig. En o wat is het dan tenenkrommend waar te nemen hoe deze bijgoochems denken zelf het perfecte Nederlands te spreken!

Voor het slechtste Nederlands, reize men naar de Randstad

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 02:28 schreef Plaas het volgende:

Met het eerste is in deze betekenis inderdaad niets mis.

Er bestaat een verschil tussen wat mensen zéggen dat 'correct Nederlands' is en wat ze zelf doen. Veel mensen zeggen 'Ik pa die schoen' om aan te geven dat de schoen goed zit. Zoveel mensen zeggen het zelfs, dat de ANS het gebruik op heeft moeten nemen. (Als ik er weer tijd voor heb, zal ik er eens naar op zoek gaan. De zoekfunctie van de E-ANS is belabberd.) Ik kan me voorstellen dat je je hiertegen verzet als je zelf nog voelt dat het fout is. Maar ach, er zijn zelfs mensen die over germanismen vallen.

"Hun hebben" is natuurlijk een andere kwestie, want nog lang niet geaccepteerd. En ik zie dat gebruik ook niet over een jaar of twintig ingeburgerd zijn.

quote:

de reizigers worden verzocht hier over te stappen (moet zijn: wordt)

Er heeft in Onze Taal eens een interessant stuk gestaan waarin betoogd werd dat 'worden' hier juist correct is, gezien het historisch gebruik. Daar zal ik ook naar op zoek gaan als ik weer tijd heb. Help me er over een week aan herinneren!

quote:

Voor het slechtste Nederlands, reize men naar de Randstad

In de Randstad wordt veel lelijk Nederlands gesproken. Het Nederlands hoeft overigens niet incorrect te zijn om lelijk te zijn. Ik gruwel van een uitdrukking als "een stukje service naar de klant toe". Oh, en ook van de dikke L. Brr.

quote:

Op zaterdag 25 augustus 2007 23:17 schreef Kees22 het volgende:

[..]

Sprekers van andere dialecten dan de Hollandse zijn vaak in het voordeel. Hollanders denken vaak, dat hun dialect ook goed Nederlands is. Terwijl sprekers uit andere delen van Nederland zich van het verschil veel beter bewust zijn.

In mijn geval is dat zeker zo, want ik heb de eerste 16 jaar van mijn leven temidden van de boeren gewoond en ik heb er geen greintje accent aan overgehouden. Mijn ouders spraken wel 'plat', maar hebben ons geprobeerd 'netjes' te laten praten. Dat klinkt misschien een beetje naar, maar ze hebben me daarmee wel heel bewust gemaakt van de verschillen.

Wel gebruik ik bij uitzondering nog dialectwoorden als 'reupen'; werkelijk niemand lijkt te begrijpen wat dat betekent. Gister zei ik: 'Ben je al langs de winkel geweest?' En de twijfel sloeg weer toe. Langs? Dialect? (Brabo's hebben ook zo'n merkwaardig gebruik van 'langs'.)

quote:

Op zaterdag 25 augustus 2007 21:06 schreef Plaas het volgende:
Het meervoud van kot is dus "koten". Om begrijpelijke redenen

Begrijp ik niet. Of is dat juist de grap, dat dat niet begrijpelijk is...

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 09:23 schreef Serendips het volgende:

[..]

Begrijp ik niet. Of is dat juist de grap, dat dat niet begrijpelijk is...

Probeer eens een meervoud met een -s.

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 12:16 schreef Plaas het volgende:

[..]

Probeer eens een meervoud met een -s.

Doch, weshalve geen dubbele 't'? Kotten? Rijmt op potten. Maar 'koten'?

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 08:09 schreef Claudia_x het volgende:

[..]

Er heeft in Onze Taal eens een interessant stuk gestaan waarin betoogd werd dat 'worden' hier juist correct is, gezien het historisch gebruik. Daar zal ik ook naar op zoek gaan als ik weer tijd heb. Help me er over een week aan herinneren!

Klinkt alvast interessant.

Toch vraag ik me af in hoeverre het hard te maken is - in de het nauwst aan het Nederlands verwante taal, Duits, niet toevallig een van de talen die ik studeer hier in Leuven, geldt juist de bovengeschetste norm. Daarbij komt dan ook een voor veel Nederlanders lastige naamvalsaanduiding: "de reizigers" of "de staatssecretaris" komen in de datief.

De datief bewijst natuurlijk dat het hier historisch gezien om een meewerkend voorwerp gaat. Bij het passief maken van een zin wordt wel het lijdend voorwerp tot een onderwerp omgevormd (ik sla hem - hij wordt door mij geslagen) maar dus niet het meewerkend voorwerp: ik vraag hem iets - hem wordt iets gevraagd.

Problematisch in deze kwestie is dat het onderscheid tussen meewerkend en lijdend voorwerp in het Nederlands marginaal is. Dat de standaardtaal het onderscheid maakt is niet geheel terecht (wss omwille vh prestigieuze Latijn).
In de meeste dialecten zijn beide voorwerpen samengevallen en gedragen zich dan ook hetzelfde. Vanuit dit perspectief is "de reizigers worden verzocht" inderdaad begrijpelijk: er is geen onderscheid meer tussen meewerkend en lijdend voorwerp, dus gedragen beide vormen zich precies hetzelfde.

In veel Nederduitse dialecten is dit niet anders. Zo wordt in Noord-Duitsland in het naamvalssysteem geen onderscheid tussen datief en accusatief gemaakt, maar zijn deze naamvallen samengevallen in een "objectief". Of in deze dialecten ook de passiefzinnen, waar het hier om ging, op deze wijze gebouwd worden, weet ik helaas niet.

Probleem is dat in mijn dialect deze samenval blijkbaar niet zo ver is doorgevoerd, want bovenstaande zinnen zou ik ook in het plat niet durven maken. Nu is mijn dialect (het Tessels) sowieso nogal geisoleerd en deels te beschouwen als een eigen omtwikkeling uit het West-Germaans (wss tot de zesde eeuw nog samen met het Oudfries, daarna afgezonderd), dus kan het zich natuurlijk van de besproken ontwikkelingen in het Nederlands onttrokken hebben.

quote:

Oh, en ook van de dikke L. Brr.

Hee! Respect voor de dikke L Die hebben we in het Tessels ook hoor!

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 12:23 schreef Iblis het volgende:

[..]

Doch, weshalve geen dubbele 't'? Kotten? Rijmt op potten. Maar 'koten'?

Meervouden als potten gaan terug op een historisch woord potte. Daarom blijft de vokaal in het meervoud van "pot" kort.
Veel woorden gaan niet op een dergelijke vorm terug, dus *kotte heeft nooit bestaan (Middeknederlands: kote. Derhalve gedraagt kot zich hetzelfde als lot en bv. ook pad in zijn onzijdige vorm: koten, loten, paden.
Het woord padden gaat dan dus weer terug op padde.

Bij nieuwvormingen treedt de vokaalverlenging niet op.

Prieken

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 12:16 schreef Plaas het volgende:
Probeer eens een meervoud met een -s.

Dat is geen logische meervoudsvorming, aangezien deze doorgaans geschiedt door '-en' achter het zelfstandig naamwoord te plaatsen.

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 12:23 schreef Iblis het volgende:
Doch, weshalve geen dubbele 't'? Kotten? Rijmt op potten. Maar 'koten'?

Dat bedoelde ik.

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 12:43 schreef Plaas het volgende:
Meervouden als potten gaan terug op een historisch woord potte. Daarom blijft de vokaal in het meervoud van "pot" kort.
Veel woorden gaan niet op een dergelijke vorm terug, dus *kotte heeft nooit bestaan (Middeknederlands: kote. Derhalve gedraagt kot zich hetzelfde als lot en bv. ook pad in zijn onzijdige vorm: koten, loten, paden.
Het woord padden gaat dan dus weer terug op padde.

Bij nieuwvormingen treedt de vokaalverlenging niet op.

O.k. 'Twee varkenskoten', dus.

quote:

Op zaterdag 25 augustus 2007 17:47 schreef Plaas het volgende:

[..]

Horror. "Ik pas de schoen niet" klinkt voor mij nog altijd als fout.

Oh ik gebruik dat altijd. Hoe moet je dat dan zeggen? De schoen past (bij) mij niet?

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 13:29 schreef wallofdolls het volgende:

[..]

Oh ik gebruik dat altijd. Hoe moet je dat dan zeggen? De schoen past (bij) mij niet?

Mijn voeten zijn te groot/klein voor deze schoenen?

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 13:18 schreef Serendips het volgende:

[..]

Dat is geen logische meervoudsvorming, aangezien deze doorgaans geschiedt door '-en' achter het zelfstandig naamwoord te plaatsen.

Komt toch wel voor, bv. koks als meervoud van kok. In Belgie is een dergelijk meervoud in veel dialecten gebruikelijker dan in het Nederlands, bv. dings ipv dingen. Verder komt het meervoud "kots" wel voor in het Frans (het Frans heeft het woord kot aan het Nederlands ontleend, overigens wel in de Vlaamse betekenis van het woord).

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 13:15 schreef wallofdolls het volgende:
Prieken

Westfriesland?

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 13:18 schreef Serendips het volgende:
O.k. 'Twee varkenskoten', dus.

Ik kan me niet heugen ooit 'koten' gezegd te hebben, of 'kotten' wat dat betreft. Maar ik zou toch zeker varkenskotten zeggen!

Het WNT zegt:

quote:

znw. onz. In sommige toepassingen ook kote, koot. In verbogen vormen treft men zoowel o en enkel-geschreven t als ò en dubbel-geschreven t aan. Mnl. cot en cote. Zie voor verwanten, en voor den oorsprong, waarnaar slechts gegist kan worden, de etymol. wdbb.

Mijn Van Dale zegt: In Nederland -ten, in België -en.

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 13:37 schreef kahaarin het volgende:

[..]

Mijn voeten zijn te groot/klein voor deze schoenen?

Oh ja, hoi

quote:

Op zondag 26 augustus 2007 13:41 schreef Plaas het volgende:

Komt toch wel voor, bv. koks als meervoud van kok. In Belgie is een dergelijk meervoud in veel dialecten gebruikelijker dan in het Nederlands, bv. dings ipv dingen. Verder komt het meervoud "kots" wel voor in het Frans (het Frans heeft het woord kot aan het Nederlands ontleend, overigens wel in de Vlaamse betekenis van het woord).

Het komt wel voor, maar het is niet de meest standaard wijze van meervoudsvorming. Dat blijft de 'en'-uitgang.