Laten we het openbaar onderwijs afschaffen.

quote:

3. Standpunt.

Tijden veranderen, de situatie van het hedendaagse onderwijs is niet vergelijkbaar met de stand van zaken in 1917. Onder leiding van minister-president Cort van der Linden werd de zgn. 'Schoolstrijd' beeindigd met een compromis dat uitgewerkt werd in grondwetsartikel 23, dat de in Europa unieke situatie creëerde van twee soorten onderwijs, het openbaar en het bijzonder, die naast elkaar functioneerden. Anno 2006, na 89 jaar praktijkervaring met dit compromis, ben ik het eens met de critici dat dit artikel zo onderhand wel weer eens tegen het licht mag worden gehouden, zeker ook omdat de omstandigheden gewijzigd zijn.

Ik deel de visie van Manschot daar waar hij stelt dat onze samenleving voor nieuwe problemen staat die om deels andere oplossingen vragen, en dit geldt zeker ook voor het onderwijs. Ik verschil echter met hem van mening als hij zover gaat dat hij stelt dat het bijzonder onderwijs, en dan zeker ook de confessionele scholen afgeschaft dienen te worden. Het plan van Manschot voor 'levensbeschouwelijk pluriforme' scholen is zeker niet onaardig, maar de 'algemeenheidsclaim' die hij doet door te stellen dat het bestaande stelsel vervangen dient te worden ten gunste van zijn scholen, vind ik te ver gaan. Hij stelt dat op zijn scholen alle levensbeschouwingen op een gelijke en evenwichtige manier onder de aandacht gebracht moeten worden, wat dan impliciet in zou houden dat deze levensbeschouwingen ook gelijkwaardig zijn en alleen uit dit laatste al blijkt een impliciete levensbeschouwing verborgen te zitten, want op deze manier met levensbeschouwingen omgaan, is an sich óók een ideologie en óók een stellingname, want zoals van Gennip het verwoord: "Een beroep op algemeenheden, op 'de' algemeenheid, gevuld of niet, als basiswaarde, moet terzake worden afgewezen als lafheid, die ons in confrontatie met de grote vragen waarvoor de ontwikkelingen ons gaan stellen, zullen opbreken.". De manier waarop leerlingen vertrouwd worden gemaakt met levensbeschouwingen, wát er wordt aangeboden en hoe het wordt aangeboden zal toch vanuit een bepaalde invalshoek moeten gebeuren, als men het betoog van Manschot doorleest, ontstaat bij mij in elk geval het vermoeden dat deze invalshoek (impliciet) een humanistische zal zijn.

Moet Manschot's plan dan maar naar de prullebak worden verwezen? Nee, dat hoeft niet, want dat is het positieve aspect van het bijzonder onderwijs, als Manschot er werk van maakt, dan kan hij binnen de kaders die het bijzonder onderwijs biedt, vanuit de humanistische levensbeschouwing een stelsel van 'levensbeschouwelijk pluriforme' scholen realiseren.

Hier komt dan ook de meerwaarde van het bijzonder onderwijs te voorschijn, mits het aan zekere basisvoorwaarden en kwaliteitseisen die de overheid stelt voldoet, laat het ruimte aan het particulier initiatief van gemeenschappen om onderwijs aan te bieden vanuit de ideologie die deze gemeenschappen aanhangen. Op deze wijze bied het een tweevoudig emanciperende werking, enerzijds emancipeert het de immigrantengroepen, die vanuit een vertrouwde omgeving die de eigen levensbeschouwing biedt, leren deel te nemen aan onze maatschappij, het Islamitisch onderwijs is hier o.a. een goed voorbeeld van, en anderzijds biedt het ook de geseculariseerde en geindividualiseerde groepen in onze samenleving een mogelijkheid om in ieder geval op onderwijsgebied, zich op een andere wijze te verenigen, men kan zich bijvoorbeeld scholen voorstellen met een sociaaldemocratische of new age achtergrond, of scholen die zich focussen op bepaalde wijzen van lesgeving zoals men nu al Montessori of Jenaplanscholen kent. Als de Nederlander zich op onderwijsgebied (her-)organiseert, dan bestaat er tevens kans dat er vanuit dit proces een prikkel uit gaat die de trend van individualisering die deze samenleving zo teistert, een halt toeroept, en wellicht zelfs kan ombuigen. In het verleden heeft het bijzonder onderwijs bewezen dit in zich te hebben, groepen die zich enigzins buiten de samenleving bevonden, zoals de katholieken en de bevindelijk gereformeerden, zijn o.a. doordat ze hun eigen identiteit in het onderwijs konden vormen, succesvol geintegreerd, meer recent zou men het islamitisch onderwijs kunnen aanhalen, waar leerlingen beter presteren en beter in hun vel lijken te zitten dan geloofsgenoten die openbaar onderwijs volgen. Levensbeschouwingen of gemeenschappen die te klein zijn om organisatorisch gezien een school op te zetten, zouden op rationele basis afspraken kunnen maken met andere 'kleintjes' om zaken die niet direct met het onderwijzen te maken hebben (denk aan administratie en huisvesting).

Een ander voordeel van bijzonder onderwijs is dat de ouders in praktijk toch vaak meer betrokken zijn bij het reilen en zeilen van 'hun' school dan bij het openbaar onderwijs. Door dat het bijzonder onderwijs wordt aangestuurd door particuliere organisaties, kan er vaak flexibel op allerlei omstandigheden worden ingespeeld en deze flexibiliteit heeft vaak weer zijn weerslag op ouderraden die actiever worden naarmate hun inbreng met meer praktische interactie wordt tegemoet getreden. Bij de overheid, die het openbaar onderwijs bestuurt, blijkt zulke horizontale interactie in de praktijk van alledag toch veel moeilijker te liggen, wat terug te voeren valt op allerlei bureacratische obstakels die dit in de weg staat..

4. Conclusie.

Zoals uit het voorgaande zal zijn gebleken, ben ik het niet eens met het betoog van Henk Manschot, de vraagstelling die ik aan Manschot's pleidooi heb ontrokken, namelijk: "Is het wenselijk dat we het bijzonder onderwijs, en daarmee de confessionele scholen afschaffen?" dient wat mij betreft met een luid en duidelijk 'neen' te worden beantwoord. In plaats van dat het bijzonder onderwijs een probleem is, zoals hij het impliciet stelt, zou het wel eens hét antwoord kunnen zijn op de problematiek die hij opwerpt, dat er levensbeschouwelijke verschuivingen zijn doet daar niets aan af, zoals ik hierboven heb aangegeven, is er binnen het systeem van bijzonder onderwijs ruimte genoeg om met deze veranderingen om te gaan, wel vraagt dit inzet vanuit het particulier initiatief i.p.v. het lijdzaam afwachten van overheidsingrijpen.

De overheid op haar beurt zou er goed aan doen om actief te onderzoeken of de regel- en uniformeringsdruk die Pieter-Anton van Gennip mijns inziens terecht constateert, niet wat aan banden kan worden gelegd, de kracht van het bijzonder onderwijs ligt toch vooral in het kunnen uitdragen van de eigen identiteit van de scholen, de overheid zou er goed aan doen om dit juist niet als last te zien, maar als lust, en dit passief én actief te bevorderen.

In elk geval kan rustig worden geconcludeerd dat het bijzonder onderwijs an sich nog niets aan zeggingskracht heeft verloren, theoretisch gezien zou eigenlijk juist het openbaar onderwijs onder vuur moeten liggen, daar zij een claim doet op levensbeschouwelijke neutraliteit die niet hard te maken is, nog daargelaten of die neutraliteit wel zinvol is, maar dat valt verder buiten de kaders van dit betoog.

quote:

Op woensdag 5 april 2006 10:19 schreef Floripas het volgende:
Toch vind ik het nog steeds niet valide om openbare met bijzondere scholen te vergelijken op het punt van prestatie. Ik heb er laatst nog een radioshow over gehoord: bijzondere scholen zijn gemiddeld blanker, hebben meer geld, zijn vaak buiten de randstad en hebben kinderen van hoger opgeleide ouders.

quote:

Op woensdag 5 april 2006 12:35 schreef Gia het volgende:
Maar natuurlijk mag je je kind opvoeden hoe jij wil en ik ben het met je eens dat opvoeden met geloof beter is, dan zonder geloof. Maar ik vind dat dit niet op school hoeft te gebeuren. Geloven doe je thuis of in de kerk. Niet op school. Als een school compleet neutraal is, doet dat geen afbreuk aan het geloof van het kind. Er is ook niks op tegen als een kind leert dat er mensen zijn die niet geloven of ergens anders in geloven. Daarom neutrale scholen waar elk kind terecht kan.