Ondervoeding de wereld uit? Het kan! Met gentechnologie!

quote:

Gentechnologie: Ondervoeding de wereld uit? Het kan. Nu!



Ingo Potrykus, de Zwitser die de honger in de wereld wil bestrijden met Gouden Rijst maar wordt tegengehouden door Greenpeace, geeft de strijd niet op

Ingo Potrykus draagt een kaki broek en een tweed jasje, is kalend, heeft een ringbaardje en een vriendelijk, open gezicht. De organisatoren van het internationale congres Biovision in Lyon, Frankrijk, hebben een provocerende titel gesuggereerd voor zijn lezing: kost het overreguleren van genvoedsel levens?

De titel is een kolfje naar de hand van de Zwitser. Al in de eerste zinnen antwoordt hij met een volmondig ja. "Het overreguleren van genvoedsel kost miljoenen mensenlevens." De emeritus hoogleraar aan het Instituut voor Technologie vertelt dat hij zes jaar geleden 'een onschuldige wetenschapper was die een humanitair probleem wilde oplossen'. Dat probleem was niet het eerste het beste: de honger in ontwikkelingslanden.

Potrykus ontwikkelde samen met Peter Beyer, hoogleraar aan de Universität Freiburg, een genetisch gemanipuleerde rijstsoort. Witte rijst is op zichzelf een leeg voedingsmiddel. Potrykus en Beyer brachten een gen van de narcis over naar rijst, waardoor deze bètacaroteen maakt dat in het lichaam wordt omgezet in vitamine A. De gele rijst werd bekend als Gouden Rijst. Potrykus en zijn Gouden Rijst kregen veel publiciteit. De Zwitser kwam op het omslag van Time, hij werd genoemd voor de Nobelprijs voor de vrede.

Gouden Rijst bracht Greenpeace in een spagaat. Het was onmiskenbaar ontwikkeld vanuit nobele motieven en bedoeld voor de allerarmsten in de wereld. Maar sommige milieugroepen hebben zich vanaf het begin gekeerd tegen het genetisch veranderen van voedsel (Frankenstein-voedsel). Zo ook Greenpeace. En dus begon de internationale milieugroep (ooit gestart om tegen kernproeven en dus voor de vrede in de wereld te vechten) een campagne tegen Gouden Rijst. De organisatie merkte bijvoorbeeld op dat er handiger methoden zijn om aan vitamines te komen, zoals andere dingen eten dan rijst. Of dat Gouden Rijst een 'technische mislukking' is omdat er te weinig vitamine A in zit: op de website van Greenpeace staat dat een kind 9 kilo Gouden Rijst per dag zou moeten eten om genoeg vitamine A binnen te krijgen.

Welnu, dat laatste argument gaat in elk geval niet meer op. In het aprilnummer van het wetenschappelijke blad Nature Biotechnology staat dat Syngenta, de multinational waaraan Potrykus en Beyer hun vinding hebben geschonken op voorwaarde dat zij gratis onder de allerarmste boeren wordt verspreid, een nieuwe versie van Gouden Rijst heeft ontwikkeld. Daarin zit niet meer het gen van een narcis maar van maïs en daardoor produceert Gouden Rijst nummer 2 meer dan twintig maal zoveel vitamine A als de eerste variant.

Het hoofdredactionele commentaar in Nature Biotechnology van april wond er dan ook geen doekjes om: "Er komt een tijd dat argumenten tegen een genetisch gemanipuleerd product dat jaarlijks blindheid bij honderdduizenden en de dood van miljoenen kan voorkomen, gezien moeten worden voor wat ze zijn: ideologisch fanatisme."

Tegen deze achtergrond houdt Potrykus een lezing in Lyon. Hij fileert de argumenten van zijn tegenstanders stuk voor stuk. Te beginnen met de stelling dat het eten van groenten en fruit een betere manier is om aan vitamine A te komen dan het eten van Gouden Rijst. "Dat klopt op zichzelf, maar er zijn nu eenmaal landen waar een groot deel van de bevolking zich bovenal met witte rijst voedt." Zo haalt de bevolking van Bangladesh 79 procent van haar calorieën uit witte rijst. In andere Zuidoost-Aziatische landen is het iets beter, maar nog steeds veel: 40 procent.

Potrykus: "Dan kan Greenpeace wel zeggen dat ze in Bangladesh beter worteltjes en andere groenten kunnen eten, maar feit is dat als de bevolking witte rijst vervangt door Gouden Rijst de tekorten aan vitamine A in één klap zijn verdwenen."

De volgende dia in de presentatie van Potrykus is van een proefveld in Louisiana (Verenigde Staten) waar de eerste versie van Gouden Rijst is geteeld. "Er zijn geen ecologische problemen, er zat zelfs meer vitamine A in de rijst dan we verwacht hadden en de smaak was uitstekend." In de volgende fase moeten er veldtests in India en de Filipijnen komen, gepland voor het eind van dit jaar.

Eigenlijk is Gouden Rijst klaar om overal in de wereld toegepast te worden. "We hebben inmiddels tientallen lokale varianten van Gouden Rijst."Potrykus voegt eraan toe dat iedere boer met een omzet van minder dan 10.000 dollar per jaar de Gouden Rijst gratis zal krijgen. "Als ze ermee gaan kweken, kan elke boer in twee jaar tijd uit één rijstkorrel 20.000 ton rijst verbouwen, genoeg voor 100.000 mensen. "En dankzij de vitamine A in die rijst sterven die mensen niet aan een vitamine-A-gebrek. Ook worden ze niet blind: volgens de Wereldgezondheidsorganisatie, WHO, worden jaarlijks 500.000 kinderen in de wereld blind als gevolg van een gebrek aan vitamine A.

Het klinkt als een sprookje, alleen loopt het niet goed af. Althans voorlopig niet. Onder druk van Greenpeace en co hebben nationale en internationale overheden extra strenge regels voor genvoedsel opgesteld. Daardoor komt Gouden Rijst op zijn vroegst in 2009 beschikbaar voor ontwikkelingslanden.

Potrykus: "We waren in 2003 klaar en hebben door de regelgeving zes jaar vertraging opgelopen. "Vervolgens maakt hij een macabere rekensom. Per dag sterven 6.000 mensen in de wereld ten gevolge van een vitamine-A-gebrek. De helft daarvan is te wijten aan een te grote afhankelijkheid van witte rijst. Potrykus: "Laten we nu even voorzichtig aannemen dat slechts 1 procent van die 3.000 mensen te bereiken is met Gouden Rijst. Dan zou met Gouden Rijst in 6 jaar 6 maal 365 maal 30, ofwel de dood van ruim 65.000 mensen voorkomen kunnen worden. Welke maatschappij kan het zich veroorloven om 65.000 mensen te laten sterven?"

De regelgeving voor genetisch gemanipuleerd voedsel is volgens Potrykus gebaseerd op een extreme interpretatie van het voorzorgsbeginsel, de angst dat er bij een nieuwe techniek iets verkeerd gaat. Potrykus: "Inmiddels hebben we meer dan twintig jaar ervaring met genetisch gemanipuleerd voedsel. We weten dat er geen uitzonderlijke risico's aan verbonden zijn."

Natuurlijk valt niet met 100 procent zekerheid uit sluiten dat het inbrengen van een nieuw gen in een plant onverwachte negatieve effecten kan hebben. 'Dat is waar, maar het geldt voor alle soorten van plantenveredeling. "Om dat te illustreren laat Potrykus twee genenkaarten zien, van moderne naast ouderwetse, oerrijst. De twee zijn totaal verschillend. "Wat de moderne mens tegenwoordig ook eet, het is zwaar genetisch gemodificeerd, al noemen we het niet zo."

Een ander argument voor de strenge regelgeving is dat die zorgt voor een betere publieke acceptatie. Potrykus: "Een drogredenering. Het publiek redeneert juist dat als er zo'n strenge regelgeving wordt toegepast, genvoedsel wel uiterst gevaarlijk moet zijn. De overheid op haar beurt probeert de anti-genvoedselactivisten te sussen met een extreem strenge regelgeving en staart zich aldus blind op hypothetische risico's zonder de grote voordelen van genvoedsel te oogsten."

Overdrijven?
Na afloop van de lezing heeft Ingo Potrykus tijd voor een interview met Elsevier. Overdrijft hij niet met zijn kritiek op de strenge regelgeving -per slot van rekening is tegenwoordig bijna overal in de wereld genvoedsel te koop? "Absoluut niet. In feite is er maar voor vier gewassen - katoen, maïs, soja en koolzaad - en voor twee genetische eigenschappen - insectenresistentie en herbicide-tolerantie -toestemming verleend."

De Zwitser stelt dat het technisch mogelijk is alle voedingsmiddelen die in ontwikkelingslanden worden gegeten -rijst, soja, cassave, bananen - met genetische manipulatie zo te verrijken, dat ondervoeding de wereld uit kan worden geholpen. "Het kan. Niet morgen of overmorgen, maar nu! Een miljard mensen krijgen te weinig zink binnen, drie miljard mensen te weinig ijzer, een half miljard te weinig essentiële aminozuren. Dat kan de wetenschap verhelpen, maar het mag niet van de milieubeweging en de overheid!"

Het heeft geen zin meer om met Greenpeace te praten, meent de Zwitser. Hij vertelt dat hij eens de toenmalige campagneleider een dag lang op zijn laboratorium te gast had. "Ik heb negen uur met hem doorgebracht en na afloop zei hij: "Het plan ziet er goed uit maar sorry, Greenpeace is uit principe tegen genetische manipulatie." Ze hebben negatieve aandacht nodig om aan campagnegeld te komen. Ze zijn bang dat de bevolking in de gaten krijgt dat je gentechnologie voor humanitaire doeleinden kunt gebruiken."

De commercialisering van Gouden Rijst is volledig in handen van het bedrijf Syngenta, waar Potrykus geen bemoeienis mee heeft. Wel zit hij in de Humanitaire Raad die het project begeleidt en erop toeziet dat de nobele doelstellingen (de armste boeren moeten het gratis krijgen) worden nageleefd.

Op de vraag waarom hij niet allang niet gestopt is met zijn kruistocht tegen de 'demonisering' van genvoedsel is zijn antwoord simpel. "Ik moet wel doorgaan. U ook. Iedereen die op de hoogte is, moet zich hiervoor inzetten. De geschiedschrijving zal ons later verantwoordelijk houden voor deze misdaad tegen de menselijkheid. Jullie waren in staat om iets tegen de ondervoeding te doen maar jullie hebben het nagelaten."

quote:

Per dag sterven 6.000 mensen aan vitamine-A-gebrek

De helft, 3.000 doden, is te wijten aan te grote afhankelijkheid van witte rijst, een leeg voedingsmiddel

Stel dat 1 procent van die 3.000 doden te voorkomen is door Gouden Rijst, dan scheelt dat 30 doden per dag. Ofwel: 365 x 30 = bijna 11.000 doden per jaar

Door de regelgeving wordt Gouden Rijst zes jaar vertraagd. Dat kost dus ruim 65.000 doden.

quote:

Op woensdag 4 mei 2005 18:44 schreef Sidekick het volgende:
[...] dus die Potrykus moet niet zo zeuren.