Wouter Bos: 'Migratie heeft duur prijskaartje'

Door onze redacteur Froukje Santing

DEN HAAG, 10 DEC. Te calculerend en in strijd met de solidariteit met migranten. Dat zijn - naast lovende woorden dat er eindelijk over dit heikele thema wordt gepraat - de verwijten die PvdA-leider Wouter Bos de afgelopen dagen vooral uit zijn eigen partij te horen heeft gekregen na zijn pleidooi om selectiever met migratie om te gaan.

Bos wil arbeidsmigranten niet onmiddellijk aanspraak geven op de rechten en plichten die bij een verzorgingstaat horen. Hij pleit voor een greencard-achtig-systeem, zoals in de Verenigde Staten. ,,Mijn antwoord op het eerste verwijt is'', aldus Bos in een gesprek op zijn werkkamer in de Tweede Kamer, ,,dat als je niet op een selectieve manier met migratie bezig bent, dat uiteindelijk ten koste gaat van de verzorgingsstaat. En wat die solidariteit betreft: als je je betrokken voelt bij de Derde wereld, dan zijn er betere manieren, zoals het afbreken van tariefmuren, om mensen daar te helpen. Dat zet meer zoden aan de dijk dan het ongeremd toestaan van internationale migratiestromen.''

Wat beoogt u met uw noodkreet om selectiever en rationeler over migratie na te denken?

,,Mijn primaire doelstelling is om een kanteling te bewerkstelligen in het denken over migratie. Om er rationeel, vanuit een kosten-batenanalyse voor de ontvangende samenleving, naar te kijken. In ieder geval in mijn eigen partij. Er komt onvermijdelijk weer een moment dat we actief aan arbeidsmigratie moeten doen. Dan is het zaak daarvoor de kaders, de regels, de modellen gereed te hebben. Dat betekent dat we ons moeten gaan afvragen welk type migrant we tijdelijk toelaten en welk permanent? Aan wie geven we welke rechten en plichten of onthouden we die juist?''

Dan hebben we het over mensen die om economische redenen Nederland binnenkomen?

,,Niet alleen. Het geldt wat mij betreft ook voor gezinsvorming en gezinshereniging. Ook hier moeten we rationeel over na willen denken. Wat levert dit de samenleving per saldo op? Welke achterstanden worden op die manier de samenleving binnengebracht en kunnen we dat aan? We zien nu dat door ook deze vorm van migratie maar te laten gebeuren, onze samenleving een duur prijskaartje krijgt gepresenteerd.

Enerzijds moeten we ons aansluiten bij de toekomstige eisen voor stringentere inburgering die in de maak zijn: je al in het land van herkomst voorbereiden en het optrekken van de leeftijdsgrens voor de buitenlandse partner. Anderzijds moet je fors investeren in de allochtone gemeenschappen in Nederland zelf. Denk aan de initiatieven van de Turks-islamitische vereniging Milli Görüs om het opteren voor een bruid uit het land van herkomst te ontmoedigen Ik denk ook aan de geëmancipeerde Marokkanen die hier al zijn. Dat zijn je belangrijkste bondgenoten in de pogingen om huwelijksmigratie af te remmen.

Daarnaast moeten we ons afvragen hoe rationeel het is om eisen te stellen aan de partner die al in Nederland is, door van hem bijvoorbeeld te verlangen dat hij 120 procent van het minimumloon verdient, zoals de regering wil. Dan krijg je de vreemde situatie dat iemand die genoeg verdient nog steeds een partner kan laten overkomen met een enorme achterstand. Er wordt bovengemiddeld gescheiden in de groep van de importhuwelijken. Dat betekent dat een belangrijk deel van deze mannen en vrouwen binnen enkele jaren gedwongen wordt om zichzelf in Nederland te redden, zonder dat ze daartoe zijn uitgerust.

Zelfredzaamheid moet wat mij betreft het uitgangspunt worden bij migratie. Maar omdat bij huwelijksmigratie de internationaal-rechtelijke mogelijkheden beperkt zijn, zullen we het vooral van voorlichting en emancipatie moeten hebben.

Hoe gaat u afbakenen dat we, indien nodig, alleen die werknemers binnenkrijgen die we ook daadwerkelijk nodig hebben?

,,Op dit moment kennen we maar één model. Je komt, je kan op een gegeven moment blijven en je bent verzekerd van alle rechten en plichten die iedereen heeft. Maar er is een heel spectrum van alternatieve modellen. Het ene uiterste: je haalt hier een werknemer naar toe. Hij heeft feitelijk geen rechten, dus zelfs als hij ziek wordt moet hij terug. Dat betekent dat hij ook geen premies betaalt. Een wel heel kaal type tijdelijk contract. Het andere uiterste: de buitenlandse werknemer kan ingroeien in ons model van sociale zekerheid. Hij krijgt al de rechten en plichten pas naarmate hij er langer is. Een greencard-achtig systeem.''

Is dat ook uw oplossing voor de groeiende groep illegalen in Nederland?

,,Dat moet wat mij betreft nog verder bestudeerd worden. Maar er zijn mensen die inderdaad zeggen dat dit een mogelijkheid is om het probleem van de illegaliteit in Nederland te bestrijden. Je creëert dan een titel waardoor illegalen legaal kunnen worden zonder dat ze meteen uit de ruif van de verzorgingsstaat mogen mee-eten. Een tegenargument is dat ook landen die dit model al hebben, denk aan de VS, nog steeds met illegalen kampen.''

In de jaren zestig kregen gastarbeiders tijdelijke contracten en nauwelijks rechten. De bonden liepen daartegen te hoop toen. ,,Rechtsongelijkheid is geen ijzersterk argument als je ziet dat het in andere landen wel kan. We moeten ons realiseren dat als we niet selectief met migratie omgaan we de kans lopen mensen binnen te halen die een enorme opgave voor de ontvangende samenleving opleveren. En we houden, door bijvoorbeeld te hoge leges en een trage bureaucratie, juist die werknemers buiten die ons verder kunnen helpen.''

Uw pleidooi lijkt op dat van Rotterdam om alleen nog opgeleide migranten toe te laten.

,,Ik vind de vraag van Rotterdam 'Welke migranten kan dit land nog aan?' gelegitimeerd. Maar dat moet niet op stadsniveau maar op nationaal niveau worden geregeld.''

http://www.nrc.nl/binnenland/artikel/1071038718525.html