[NPO2] Zomergasten 2025 #2 Met Griet

Vanavond:

Historicus en hoogleraar Holocaust- en Genocidestudies Uğur Ümit Üngör (1980, Erzincan, Turkije) is op zondag 17 augustus de vierde gast in VPRO Zomergasten. Griet Op de Beeck interviewt Üngör over zijn werk en leven aan de hand van fragmenten uit onder andere de speelfilm Mitra, waarin een politieke afrekening in het Iran van de jaren ‘80 opnieuw opspeelt achter de deuren van een Nederlandse portiekflat. In de ontroerende documentaire De Sobibor tapes - De vergeten interviews van Jules Schelvis zien we het levenswerk van de Nederlandse Holocaust-overlevende Jules Schelvis: hij wijdde zijn leven aan het vertellen van het verhaal van nazi-vernietigingskamp Sobibór. Gevangenen wisten daar in 1943 de bewakers te trotseren en braken uit het kamp. En in een fragment uit Mijn vrienden van de Servische documentairemaker Lidija Zelovic zien we hoe vriendschap zelfs de verscheurende gevolgen van een genocide overleeft.

Uğur Ümit Üngör is hoogleraar Holocaust- en Genocidestudies aan de Universiteit van Amsterdam en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies.
Üngör richt zich in zijn onderzoek op de geschiedenis en sociologie van genocide en massaal politiek geweld, met bijzondere aandacht voor het moderne Midden-Oosten en daderschap. In 2017 adviseerde hij de Tweede Kamer over het gebruik van de term ‘genocide’. Daarbij pleitte hij ervoor om goed onderzochte genociden als zodanig te erkennen, maar wees hij politici ook op de beperkingen en risico’s van die term. In april 2022 haalde hij de wereldpers met de onthulling van een massa-executie in 2013 door een van Assads milities in Tadamon, een voorstadje van Damascus. Als coördinator van het Syria Oral History Project tekende hij niet alleen de verhalen op van slachtoffers en getuigen van politiek geweld, maar sprak hij ook met daders. Zoals ‘gewone’ Nederlanders ooit via de radio werden gevraagd naar hun oorlogsdagboeken, zo werkt hij aan een uitgebreid archief met zoveel mogelijk getuigenissen van Syriërs. Hij leerde er speciaal Arabisch voor.

Üngör werd geboren in het noordoosten van Turkije, maar vanwege de communistische overtuigingen van zijn vader week het gezin kort na zijn geboorte uit naar Nederland. Hier groeide hij op in Enschede, naar zijn zeggen 'het Anatolië van Nederland’. Hij studeerde sociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en genocidestudies aan de Universiteit van Amsterdam. In 2009 promoveerde hij cum laude op een onderzoek naar de Armeense genocide van 1915 en de wording van de Turkse natiestaat, waarvoor hij de Erasmus Research Prijs ontving. Voor zijn werk ontving Üngör in 2012 ook de Heineken Young Scientists Award voor Geschiedenisvan de KNAW. Üngör bekleedde onderzoeks- en onderwijsposities aan de universiteiten van Sheffield, Dublin, Boedapest, Vancouver, Los Angeles en Utrecht. Hij is de samensteller van het overzichtswerk Genocide: New Perspectives on its Causes, Courses and Consequences(2016), over de oorzaken en mechanismen van genocide. Tussen 2014 en 2019 leidde hij een omvangrijk onderzoeksproject naar paramilitair geweld, dat resulteerde in boeken over de rol van niet-statelijke strijders bij massaal geweld en over het gevangenissysteem als instrument van terreur in Syrië. Sinds 2020 bekleedt Üngör de leerstoel Holocaust- en Genocidestudies aan de UvA en het NIOD. Momenteel werkt hij aan een nieuw boek over de daders van het Assad-regime in Syrië. UğurÜngör woont met zijn gezin in Amsterdam.

Uğur Ümit Üngör over Zomergasten:

" Mijn avond is gericht op een ieder die oprecht nieuwsgierig is naar het grootschalige en gewelddadige onrecht in de wereld, maar het nooit durfde te benaderen of echt onder ogen durfde te zien. Welke mechanismen maken gruwelijkheden mogelijk, in individuen, in samenlevingen? Hebben daders vaak spijt? Waarom zijn sommige slachtoffers veerkrachtig en andere juist niet? We gaan samen afdalen in die materie. Maar we gaan er ook samen weer uit omhoogkomen. Aan het einde van de avond moeten kijkers het gevoel hebben dat ze een inzicht hebben gekregen in de vreselijke dingen die mensen doen, maar dat ze niet wanhopig hoeven te worden. Want precies als je kijkt naar de onmenselijkheid van mensen, dan zie je juist ook dáár onze menselijkheid terugkomen."

Ze heeft haar glitterjas niet aan.

De eerste zomergast met korte broek.

quote:

Op zondag 17 augustus 2025 20:28 schreef superniger het volgende:
Armeense kwestie*

Nee, hij benoemde het echt als de Armeense genocide.

Indrukwekkend fragment uit de film 'Mitra'.

2e generatie-problematiek.

Jules Schelvis.

Sobibor, waar vrijwel mijn hele familie is vermoord.