Denemarken zoekt grenzen op met 'gettowet'

quote:

Denemarken zoekt grenzen op met 'gettowet'

Overal in de wijk Gellerup in de stad Aarhus klinkt het geluid van hijskranen, bulldozers en graafmachines. De galerijflat van de 60-jarige buschauffeur Ezzeddine Azzam staat op de lijst voor de sloop, maar Azzam weigert te vertrekken.

De flats uit de jaren 60 liggen als blokkendozen in een rijtje tegenover elkaar met een grasveldje ertussen. "We barbecueën hier 's zomers met bewoners, kinderen spelen met elkaar, het is een hechte gemeenschap."

Azzam woont inmiddels, samen met zijn vrouw en 12-jarige dochter, in een vrijwel leeg flatgebouw. De rest is vertrokken. Azzam: "Veel van mijn buren deden wat er gezegd werd, omdat je alleen dan een alternatieve huurwoning krijgt aangeboden. Dat recht heb ik verspeeld." Een paar enorme gaten geven aan welke flats al zijn gesloopt.

Parallelsamenlevingen

Het doel van de Deense 'gettowet', die in 2018 werd ingevoerd, is dat het land geen achterstandswijken met grote sociale problemen en criminaliteit meer heeft. "Ik ben tot het inzicht gekomen dat we een wet nodig hebben, waar we niet alle Denen mee lastigvallen, maar alleen bewoners in de wijken waar problemen zijn", zo zei de huidige minister van Buitenlandse Zaken, destijds premier, Lars Løkke Rasmussen. Zo kwam de gettowet tot stand, die inmiddels officieel "wet voor parallelsamenlevingen" heet. De wet richt zich speciaal op migranten met een niet-westerse achtergrond.

Bewoners in achterstandswijken met ten minste duizend bewoners, waar meer dan de helft van de bewoners een 'niet-westerse-achtergrond' heeft, worden onder de loep genomen. Daarbij worden burgerservicenummers gekoppeld aan specifieke data zoals inkomen, werkloosheid, vervolgopleiding en strafblad.

Gemeenten met wijken waar bewoners op twee van deze gebieden te slecht scoren, zijn verplicht om het aantal sociale huurwoningen te beperken. Dat betekent dat een deel van de socialehuurflats gesloopt wordt en er in de plaats daarvan koopwoningen worden gebouwd om zo rijkere Denen aan te trekken.

Doel heiligt de middelen

De gettowet werd destijds met een grote meerderheid in het parlement aangenomen en krijgt veel bijval. Voorstanders zijn ervan overtuigd dat het de integratie bevordert en verschillen tussen rijk en arm verkleint.

"De wijk Gellerup werd geplaagd door hoge werkloosheid, armoede en veel schooluitval", aldus Kristian Würtz, directeur van de lokale socialewoningbouworganisatie. "Dat is niet alleen een probleem voor de wijk, maar voor de hele samenleving."

De nieuwe generatie jongeren die in Gellerup opgroeit, krijgt volgens hem veel betere kansen als er ook welgestelde gezinnen komen wonen. De gedwongen verhuizingen zijn vervelend voor bewoners, maar het doel heiligt de middelen, is het devies.

Maar critici vrezen dat de landelijke volksverhuizing niet het gewenste effect heeft. "Je lost er geen sociale ongelijkheid mee op, dat blijkt uit al het onderzoek op dit gebied", zegt Gunvor Christensen, hoofd analyse bij een socialehuurwoningorganisatie.

Christensen ziet in de praktijk wat voor praktische problemen er kunnen ontstaan. De wijken op de gettolijst waar haar socialehuurwoningorganisatie actief is, een plattelandsgebied in West-Zeeland, zijn niet erg populair bij kopers. Flats zijn al gesloopt, maar bouwbedrijven voor koopwoningen zijn ver te zoeken.

Ik word nog steeds beschouwd als 'niet-westers'. Wanneer ben ik Deens genoeg? - Ezzedine Azzam, huurder

Bij de rekensom waarbij burgerservicenummers aan specifieke criteria worden gekoppeld, kunnen een paar bewoners het verschil maken of een wijk wel of niet op de gettolijst terechtkomt.

In sommige wijken die op de lijst kwamen, gingen ambtenaren daarom langs de deuren met de vraag of er geen oude diploma's op zolder lagen om het gemiddelde van het criterium 'vervolgopleiding' op te poetsen. In andere wijken werden bewoners met een strafblad betaald als ze naar een wijk verderop zouden verhuizen.

Na de zomer doet het Europees Hof van Justitie uitspraak over de vraag of Denemarken met de "wet voor parallelsamenlevingen" discrimineert. De advocaat-generaal bij het hof heeft in een advies gesteld dat Denemarken inderdaad ongeoorloofd onderscheid maakt. Maar het is onduidelijk of de gettowet wordt ingetrokken als de rechter ook tot die conclusie komt.

Dat betekent ook dat het maar de vraag is of Azzam met zijn gezin in de flat mag blijven wonen. Maar met dat scenario houdt de buschauffeur vooralsnog geen rekening.

"Ik denk dat we deze rechtszaak zullen winnen. Ik woon al 36 jaar in Denemarken, heb de Deense nationaliteit, heb altijd gewerkt, mijn vier kinderen werken, studeren en gaan naar school. Maar ik word nog steeds beschouwd als 'niet-westers'. Wanneer ben ik Deens genoeg?"