Koufront en 'thermisch lagedrukgebied'
Tussen Ierland en de Golf van Biskaje ligt op dit moment een koufront. De naam zegt het al: dit front markeert de grens tussen zeer warme en beduidend koelere luchtsoort vanaf de oceaan. Heel langzaam komt het koufront naderbij en zal dinsdagavond Nederland passeren. Aan de voorzijde hiervan komt bovendien een lagedrukgebied in de tropische lucht tot ontwikkeling. Dit heet ook wel een 'thermisch laag'. Dat zijn doorgaans de grootste onweersbrengers in ons deel van Europa, al is het de vraag of dat ook nu op grote schaal gebeurt. Niet alle elementen zitten namelijk 'mee' om tot zwaar onweer te komen.
Het thermisch lagedrukgebied ontstaat precies op de grens van de meest vochtige en warme luchtsoort. Op 850 hPa (ongeveer anderhalve kilometer hoogte) stijgt de temperatuur dan tijdelijk naar 17-18 graden, tegelijkertijd gaat de ThetaE naar 55-60 graden. Dat duidt tot op grote hoogte op behoorlijk vochtige lucht. Langs dit warme lobje kunnen uiteindelijk dus ook de onweersbuien ontstaan.
Onstabiliteit is er in de eerste plaats wel voldoende: maandagmiddag en -avond ontstaat boven het oostelijke deel van de Benelux een gebied met 1000-2000 J/kg CAPE, een maat voor onstabiliteit. Meer over dit soort parameters valt hier te lezen. Daarbij zien we circa 30 knopen effectieve windschering voorbij komen in de weerkaarten. Deze waarden kunnen mede zorgen voor de ontwikkeling van één of twee stevige buien, maar er ligt op dat moment ook nog een rug van hogedruk boven onze omgeving. Dat is een soort klein hogedrukgebiedje dat buienvorming juist onderdrukt. Waarschijnlijk komt het daardoor tot de late avond nog niet echt tot onweersbuien, omdat er gewoonweg geen sterke 'trigger' aanwezig is. Mocht er nou tóch een bui ontstaan, dan is er sprake van multicell-onweer met kans op windstoten en lokaal wateroverlast. Maar de kans hierop blijft overdag dus nog klein.
Meer buien in de nacht
Wanneer het koufront dichterbij komt, neemt de forcering daarbij ook verder toe. Hierdoor wordt het ontstaan van buien steeds groter. Dit effect zien we in de nacht naar dinsdag: het kleine hogedrukgebiedje trekt naar Duitsland weg en maakt plaats voor nog wat onstabielere lucht. Waarschijnlijk ontstaan dan veel meer buien en daarbij komt dan ook redelijk frequent onweer voor, met name in de oostelijke helft van de Benelux. Eventuele buien zijn dan wel vanaf hoogte gevoerd, wat betekent dat gunstige omstandigheden voor onweer nabij het aardoppervlak (in de onderste twee kilometer) niet meer benut worden. Onweer profiteert 's nachts van hooguit nog 500-1000 J/kg CAPE met daarbij zo'n 20 knopen windschering. Ruim voldoende om bliksem te krijgen (kan lokaal mooi worden voor fotografie!) en ook is her en der flink wat neerslag in korte tijd mogelijk, maar veel meer bijzondere randverschijnselen worden al niet meer verwacht.
Op de indicatieve weergave van het Harmoniemodel hieronder zien we de onweersbuien dinsdagnacht boven Nederland hangen. Het meeste onweer zit bij dit soort situaties standaard op de oostflank van de buien, het verst in de warme lucht. Waar die grens precies komt te liggen zal tot het laatste ogenblik onzeker blijven, neem deze kaart dus niet te letterlijk. Overigens is het niet uitgesloten dat deze buien zich gedeeltelijk tot een groter cluster vormen (wellicht een MCS-achtig complex), maar er is eigenlijk net te weinig dynamiek aanwezig voor écht zwaar onweer. Dat lijkt dus zeker niet aan de orde.
Nieuwe onweerskans op dinsdag
Een tweede onweerskans zien we dinsdagmiddag en -avond op de weerkaarten verschijnen, op nadering van het koufront. Indien het voldoende opwarmt zijn dan vooral langs onze oostgrens enkele forse buien mogelijk met kans op windstoten en middelgrote zomerhagel, zeer lokaal tot 2-3 cm doorsnede als maximum. De meeste en zwaarste buien lijken dinsdagavond echter voor het westen van Duitsland bestemd. Als het koufront nadert is daar op sommige plaatsen (met circa 1000 J/kg beschikbare CAPE) ook nog een bliksemshow mogelijk later in de avond.
Tegen die tijd is de atmosfeer boven Nederland al grotendeels gestabiliseerd met hooguit nog enige tijd regen. Veel neerslag wordt trouwens niet verwacht, maar een millimeter of 5 is op sommige plaatsen best mogelijk. Daarna is de warme lucht uit onze omgeving verdreven.
Daarna (tijdelijk?) minder warm
Vanaf woensdag zitten we ten minste enkele dagen in de polaire lucht met temperaturen tussen 20 en 23 graden. Overigens is dat nog steeds behoorlijk warm voor half september. 's Nachts koelt het later in de week wel verder af: donderdag en vrijdag kunnen de minima regionaal tot onder de grens van 10 graden zakken. Dan neemt ook de kans op mistbanken weer toe.
Richting het weekend van 16/17 september steekt mogelijk opnieuw een zuidelijke stroming op, waarmee beduidend warmere lucht naar ons land wordt geblazen. Doordat een lagedrukgebied ditmaal veel dichterbij komt te liggen neemt potentieel ook de kans op (onweers)buien snel toe. Of dat ook vuurwerk oplevert bekijken we later deze week. Maar dat deze septembermaand als (zeer) warm de boeken ingaat lijkt nu al vrij zeker.
Never Stop Exploring!
Life begins at the end of your comfort zone!
Follow me on Twitter:
https://twitter.com/EdwinKr83 Instagram:
https://www.instagram.com/edwinkr83/