Vollenbroek: 'Ik gijzel Nederland niet,dat doet het kabinet zelf'

quote:

Johan Vollenbroek: 'Ik gijzel Nederland niet, dat doet het kabinet zelf' (FD)

Keer op keer halen Johan Vollenbroek en zijn milieugroep MOB het Nederlandse natuurbeleid onderuit bij de rechter, van de nationale stikstofaanpak tot gaswinning in de Noordzee. 'In de natuur is er geen links of rechts: het gaat iedereen aan.'

Als de sirene van het luchtalarm door de Nijmeegse straten schalt, ligt de vrouw van Johan Vollenbroek ‘dood’ op de grond voor het stadhuis. Ze doet mee aan de maandelijkse die-in van Extinction Rebellion, waarbij activisten zich elke eerste maandag van de maand om 12 uur ter aarde storten. Klimaatalarm, noemen ze dat.

Zelf zit Vollenbroek (73) vier minuten verderop in arthousecafé Lux, achter een ‘cappuccino decafé plantaardig’. Hij realiseert het zich later pas, als we voor het fotomoment naar de oevers van de Waal lopen. ‘Hoe laat is het? 12 uur geweest? Ah, dan lag mijn vrouw hier net op de grond.’

Vollenbroek is blij met Extinction Rebellion, 'omdat ze ten minste wat doén'. Toch wordt de gepensioneerde chemicus, die een ridderorde kreeg voor zijn inzet voor de natuur, zelf niet graag ‘weggezet’ als klimaatactivist. 'Waarom zijn wij bij MOB activisten en is de LTO een boerenorganisatie? Waarom zijn wij geen milieuorganisatie? Het woord activist kan betekenen dat je verschillende middelen inzet om je doel te bereiken. Wij gebruiken alleen wettelijke middelen.'

Een land op slot
In die wettelijke middelen heeft Mobilisation for the Environment (MOB) zich de afgelopen 27 jaar gespecialiseerd. De milieugroep bestaat naast Vollenbroek uit zes juristen, die het ene na het andere milieubesluit bij de rechter aanvechten. Met succes: vorige week nog zette de rechter een streep door een vergunning voor gaswinning in de Noordzee. MOB was ook betrokken bij zaken tegen staalproducent Tata Steel, chemiereus Chemours, racecircuit Zandvoort en Schiphol.

Velen kennen Vollenbroek vooral van het stikstofarrest in 2019. Na een beroep van MOB en twee andere organisaties haalde de rechter een streep door het Nederlandse stikstofbeleid, met verregaande gevolgen voor de landbouw, de woningbouw en de industrie.

Het maakte Vollenbroek geliefd én gehaat. In klimaatkringen dragen ze 'de stikstofbestrijder des vaderlands' op handen. In andere kringen — boeren, Formule 1-fans en het bedrijfsleven, om maar wat te noemen — staat hij vooral bekend als de man die Nederland op slot heeft gezet.

Onzin, zegt Vollenbroek daarover. 'Als Nederland geen bananenrepubliek wil zijn, zal het zich aan de nationale en Europese milieuwetgeving moeten houden. Nou, dat doet dit kabinet niet. Dus wie zet Nederland dan op slot?'

Rechtse ballenclub
Noem Johan Vollenbroek dus geen activist. Wat, en wie, is hij dan wel? Een man van 73, gehuld in retrojasjes, die nog altijd volop meedoet in de maatschappij. Hij werkt, meer dan fulltime. Fietst, veel en ver, in een felgele ligfiets. Twittert, onvermoeibaar. Mengt zich overal in het debat.

De dag voor het interview zat hij voor een gesprek over stikstof bij omroep WNL. 'Een beetje een rechtse ballenclub, maar ik praat ook met Farmers Defence Force en ga geregeld langs bij Rotary Clubs. Goed voor de discussie. In de natuur is er trouwens geen links of rechts: het gaat iedereen aan.'

In de WNL-studio zat Vollenbroek tegenover Arnout Jaspers, schrijver van een omstreden boek over stikstof waarin ook onjuistheden over MOB staan. Het ging er hard aan toe. Niet erg, vindt Vollenbroek. 'Iemand vroeg me laatst: waarom klaag je Jaspers niet aan voor smaad? Maar ik ga toch niet tegen een clown procederen? Dat vind ik sneu.'

Zijn uitgesproken opvattingen en continue procedures vallen niet bij iedereen in goede aarde. Nuchter vertelt hij dat er geregeld dreigbrieven binnenkomen, vooral uit agrarische hoek. 'De afgelopen maanden wat minder, maar daar hebben we een cyberoorlog voor teruggekregen. Onze website ligt voortdurend onder vuur. Laatst zijn zelfs de gegevens van een deel van onze donateurs gehackt en gepubliceerd.' Lachend: 'Het heeft ons vooral meer donaties opgeleverd.'

U bent 73 en denkt nog niet aan stoppen. Waar is uw inzet voor de natuur ontstaan?
'Ik ben opgegroeid op de boerderij van mijn ouders in de Achterhoek, aan de vooravond van de grote schaalvergroting in de landbouw. Het motto was vergroten, vergroten, vergroten, onder druk van de banken. Mijn ouders deden daar niet aan mee, maar kregen het zo steeds moeilijker. Dus zei mijn vader: “Als je de kans krijgt, ga je een opleiding doen”.'

'Dat werd scheikunde, in Nijmegen. Daar maakten we toen al berekeningen over de opwarming van de aarde door broeikasgassen. Na mijn studie wilde ik iets met milieu doen, maar in de jaren 70 bestond dat vakgebied nog niet. Uiteindelijk kwam ik terecht bij ingenieursbureau Haskoning.'

'Bij Haskoning adviseerde ik buitenlandse overheden over hun milieubeleid. In Oost-Europa en het Midden-Oosten zag ik allerlei hoopvolle ontwikkelingen, terwijl de natuur en het natuurbeleid in Nederland achteruitgingen. Daarom heb ik MOB opgericht, samen met mijn collega Imre Csikós, die inmiddels helaas is overleden. In eerste instantie combineerden we lucratieve adviesklussen in het buitenland met procedures in Nederland. Pas sinds een jaar of zeven richt MOB zich fulltime op Nederland.'

Wat staat er op het spel?
'Ik ben opgegroeid met de natuur. Rondom onze boerderij liepen fazanten, patrijzen en zelfs tullepetaons, een soort parelhoenders. In het voorjaar waren de weiden één grote bloemenpracht. Ik herinner me nog dat ik als kleine jongen mee moest naar het land om te schoffelen, onkruid te verwijderen. Dat was best gezellig. Maar op een dag kwam er een grote tractor langs, met van die lange armen, en spoot alles onder het gif. Dat was natuurlijk handig voor mijn vader, want nu hoefde hij niet meer te wieden. Maar één beeld staat mij nog zo goed bij: dat bestrijdingsmiddel was geel en die man in die tractor ook. Mijn vader vroeg zich toen al af hoe gezond dat was.'

'En moet je nou eens kijken. Dode akkers, zonder hazen, kieviten en tureluurs. De Nederlandse biodiversiteit neemt enorm af. Toen ik vorig jaar op de Veluwe fietste, zag ik hoeveel eiken hun kruin beginnen te verliezen. Ze gaan dood. Het wordt langzaam één groot ecologisch rampgebied. Nu de diversiteit zo terugloopt, wordt het systeem dat overblijft steeds kwetsbaarder. Dat raakt ook boeren. Door het gebrek aan natuurlijke vijanden hebben zij steeds meer bestrijdingsmiddelen nodig om hun gewassen te telen. Een aardappelboer vertelde me laatst dat hij veertig keer per jaar pesticiden moet spuiten!'

Hoe is het zo ver gekomen?
'Er wordt in Nederland geen milieubeleid meer gemaakt. Vroeger had je ministers van milieu die ergens voor stonden, zoals Hans Alders (PvdA) en Pieter Winsemius (VVD). Toen bleek dat Nederland een dioxineprobleem had, stelde Winsemius meteen een loeizware norm in. Maar recentere kabinetten waren rampzalig. Balkenende vroeg de Europese Commissie zelfs om de Habitatrichtlijn [een richtlijn voor biodiversiteit, red.] voor Nederland af te zwakken. Tevergeefs, natuurlijk. En Rutte zei tien jaar geleden nog dat windmolens alleen op subsidie draaien, waarna de prille sector naar Denemarken verkaste. Nu moeten we onze windmolens uit dat land importeren!'

'Nederland wordt niet bestuurd, maar gestuurd door belangengroepen. Dat is het model-Rutte. De politiek beweegt mee met het bedrijfsleven. Dat zag je ook bij Chemours, dat jarenlang pfas uitstootte in Dordrecht en omgeving. Toen wij in 2007 begonnen met procederen tegen DuPont, zoals Chemours toen nog heette, was de Commissaris van de Koningin van Zuid-Holland woést op ons. Hij noemde DuPont een “modelbedrijf”, terwijl het enorme hoeveelheden chemicaliën loosde. Uiteindelijk hebben wij en omliggende gemeenten er zelf voor moeten zorgen dat de vergunning strenger werd. Zowel bij Chemours als bij Tata Steel zag je dat bevoegde omgevingsdiensten veel te weinig deden, omdat ze te weinig kennis in huis hadden. Zij konden zulke grote bedrijven helemaal niet aan.'

Jullie procederen ook tegen de bouwvrijstelling van het Porthos-project, dat de CO₂-uitstoot van de industrie in de Rotterdamse haven onder de Noordzee wil opslaan. Dat helpt Nederland om de klimaatdoelen te halen. Bijten milieu- en klimaatdoelen elkaar?
'Nee. Als dit project goed was geweest voor het klimaat, hadden we het niet gekozen. Het afvangen van CO₂ kost enorm veel energie. Eerder wilde een Rotterdamse elektriciteitscentrale ook zijn CO₂ opslaan. Uit berekeningen bleek dat bijna een derde van de energie die daar werd opgewekt, zou moeten worden gebruikt om de CO₂ op te slaan!'

'Daarnaast houdt Porthos de fossiele industrie in de haven in stand, terwijl we moeten omschakelen. Daarom hebben we ook het gasplatform in de Noordzee aangevochten. In 2035 moeten alle gascentrales dicht. En dan ga je nu nog een nieuwe bouwen?'

Is het betere hier niet de vijand van het goede? Er is momentum om het klimaatprobleem aan te pakken, maar politici moeten ook andere overwegingen meenemen. Importgas uit Rusland is ook niet wenselijk.
'Er is geen sprake van momentum. Vijftien jaar geleden wilde de politiek nog een miljard subsidie uitkeren aan een “groene” fabriek die palmolie opstookt.' Vollenbroek pakt het koekje dat naast zijn koffie ligt: 'We vinden palmolie al problematisch in koekjes. Stel je voor hoeveel regenwoud zo'n fabriek zou verwoesten. Wij zijn dwars voor die plannen gaan liggen en dat heeft effect gehad, maar Nederland blijft op de pyromanentoer. Kijk maar naar de huidige miljardensubsidies voor houtstook. Sinds de mens vuur kent, willen we altijd maar verbranden. In termen van economie en ecologie neemt de regering al dertig jaar consequent stupide beslissingen.'

Wat zou Nederland dan wel moeten doen?
'Per direct stoppen met fossiele subsidies. Je hoeft geen econoom te zijn om te snappen dat die volkomen stupide zijn. En veel meer investeren in duurzame energie. Dat zie je nu al een beetje, maar het moet sneller. We moeten minder energie gaan verbruiken.'

'Als MOB doen we wel degelijk water bij de wijn. Bij de aanleg van woningbouw en windmolens komt ook stikstof vrij, maar zulke projecten vechten wij niet aan. En we hebben ook niets tegen Europese mijnbouw voor cruciale mineralen, mits het netjes gebeurt. Ik schets geen ideaalbeelden.'

Maar redden we het met wind en zon alleen?
'De vraag is of we ook kernenergie nodig zullen hebben. Daar ben ik nog niet uit. Een nieuwe kerncentrale bouwen op laaggelegen land terwijl de zeespiegel stijgt lijkt me in elk geval niet slim. Maar de ontwikkeling van grote batterijen vind ik fantastisch, zeker van zoutwaterbatterijen. Meteen doen.'

'En wat betreft stikstof: de enige optie om de natuur een kans te geven is het halveren van de veestapel. 90% van de stikstofdepositie komt van de veehouderij. Met zo'n grote veestapel gijzelen we onze economie, terwijl de landbouw slechts 1,4% van het bbp verzorgt. Bijkomend voordeel: met een kleinere veestapel gaat ons waterverbruik flink naar beneden. En dat is belangrijk, gezien de moeilijkheden die daar beginnen te ontstaan.'

Is de watercrisis de volgende stikstofcrisis?
'Zeker. Na jaren uitstel moet het Nederlandse oppervlakte- en grondwater in 2027 echt voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. Zoals het er nu voorstaat, gaan we dat niet halen.'

'Er komt een conflict over ons watergebruik: zetten we het in voor drinkwater of gaat het naar de landbouw of de industrie? Als MOB gaan wij ons in dat conflict mengen. De eerste bezwaarschriften zijn de deur al uit, waaronder eentje tegen de vergunning van een nieuwe yoghurtfabriek in Drenthe. In Luxemburg was die fabriek niet welkom vanwege het enorme drinkwaterverbruik. Maar in Nederland hebben we net zo goed problemen met de leveringszekerheid van schoon drinkwater. Dan moet je niet zo'n fabriek binnenhalen.'

Hoe houdt u het vol, al die procedures?
Ik fiets, drie, vier, vijf keer per week. Gisteren, na dat gedoe bij WNL, ben ik in mijn velomobiel gestapt en naar Duitsland gefietst. Daarna is mijn hoofd leeg. En ik eet vegetarisch — mede daardoor blijf ik fit. Mijn vrouw is trouwens veganist, maar tegen appeltaart met roomboter hoor je mij geen nee zeggen.'

quote:

Op vrijdag 5 mei 2023 23:19 schreef Nober het volgende:
Geef extreemlinks geen podium.

[ afbeelding ]

quote:

Op vrijdag 5 mei 2023 23:20 schreef superniger het volgende:
Klimaathysterie

quote:

Op vrijdag 5 mei 2023 23:51 schreef FLATTTENtheCURVE het volgende:

[..]
Nu zullen de klimaatwappies zeggen dat al die dingen niet gebeurt zijn door al die belastingen...