Ranja en knakworst in het ziekenhuis, ‘dat kan echt niet’. Dit is de strijd van de Zwolse huisarts IrisKnakworst en kroket in het ziekenhuis, kan dat? Iris de Vries (37) uit Zwolle vindt van niet. Ze is voorzitter van de vereniging Arts en Leefstijl en moeder van een zoon van 4. Toen hij plots in het ziekenhuis belandde, kreeg hij ranja en knakworst aangeboden en kon zij kiezen tussen een saucijzenbroodje en een kroket. ,,Verbijsterend. Een ziekenhuis moet het goede voorbeeld geven.”
Een bericht dat ze erover op LinkedIn zette, kreeg veel bijval. Ze roept daarin Isala en andere ziekenhuizen op om sneller werk te maken van gezonde voeding. In het Nationaal Preventieakkoord is afgesproken dat alle ziekenhuizen in 2030 een gezond voedingsaanbod moeten voorschotelen aan patiënten, bezoekers en personeel. Maar het zou ook nú al prioriteit moeten zijn, vindt de Zwolse.
Als huisarts, leefstijlarts en voorzitter van de vereniging Arts en Leefstijl hamert ze voortdurend op gezond leven en eten als integraal onderdeel van de reguliere gezondheidszorg. ,,Van alle Nederlanders heeft 52 procent overgewicht. Dat is niet hun eigen schuld, maar een groot maatschappelijk probleem. Er is enorm veel gezondheidswinst te behalen door goede voeding.”
‘Daar heb je weer zo'n moeder’
Juist daarom was het extra schrikken toen haar zoon een paar dagen in Isala lag met een longinfectie. De zorg was goed, haast ze zich te zeggen. Maar bij het onderwerp ‘eten’ viel ze van de ene verbazing in de andere.
,,Ze vroegen hem of hij ranja wilde en hij kreeg knakworst aangeboden. Er was witbrood en bruinbrood, maar geen volkorenbrood. Qua broodbeleg had hij de keuze tussen hagelslag en jam, al bleek er ook pindakaas te zijn. Toen ik vroeg of er misschien komkommer was en of hij een ei kon krijgen in plaats van knakworst, kon dat uiteindelijk wel, maar het moest van héél ver komen.’’
,,Ik hoorde de verpleegkundigen haast denken: ‘Daar heb je weer zo’n moeder, doe nou niet zo moeilijk’. Terwijl het volgens mij echt niet overdreven was wat ik vroeg. Ja, ik ben beroepshalve veel met leefstijl bezig, maar niet tot in het extreme.”
Zelf stuitte ze in het bezoekersrestaurant op saucijzenbroodjes, friet en kroketten. ,,Er stonden ook salades, maar als eerste kwam ik bij de ongezonde producten.”
Niet als eerste keuze
Het liefst zou De Vries zien dat alle ziekenhuizen ongezonde producten in de ban doen, zowel aan het bed als in de bezoekers- en personeelsrestaurants en de ziekenhuiswinkel. ,,Als je per se iets ongezonds wil, dan moet je het maar meebrengen. Misschien is dat dan nu een stap te ver, maar je kunt in elk geval iets aan de presentatie doen. Dat je misschien wel nog ergens de Snickers en de kroketten hebt liggen, maar die niet als eerste keuze presenteert. De gezonde keuze moet de makkelijkste zijn, niet de moeilijkste.”
Geen trek
Ziekenhuizen bedienen verschillende doelgroepen. Eigen medewerkers, bezoekers en patiënten. De Vries snapt dat voeding een lastig onderwerp kan zijn voor die laatste groep. Wie ernstig ziek is, heeft vaak geen trek, patiënten kunnen ondervoed binnenkomen, slikproblemen hebben of mogen of kunnen bepaalde producten niet eten vanwege hun aandoening.
,,Toch is het dan te makkelijk om te zeggen: ‘We zijn al blij áls iemand iets binnenkrijgt, al is het iets ongezonds’. Ik begrijp ook dat eten, zeker bij kinderen, als iets troostends en geruststellends wordt gezien. Maar dan nog moet je je inspannen om eerst de gezonde keuze te bieden. Een behandeling kan niet zonder aandacht voor voeding, daar is inmiddels genoeg bewijs voor. Ook als je ‘alleen maar’ met een gebroken been in het ziekenhuis ligt, heb je goede voedingsstoffen nodig voor je herstel.”
‘Uitdaging om aan alle wensen te voldoen‘
Aan alle reacties op haar oproep merkt De Vries dat het onderwerp leeft in de medische wereld. En ze gaat in gesprek met Isala. Het ziekenhuis zegt bij monde van Eveline Henneke dat de oproep van De Vries gewaardeerd wordt. Ze meldt dat er zeker groente en fruit geserveerd wordt in het ziekenhuis. ,,En we willen dat dat dat ook steeds meer wordt.”
In het bezoekers- en personeelsrestaurant zijn volgens haar zeker gezonde keuzes te maken, maar is er ’s nachts een kleiner assortiment. ,,Dat heeft te maken met onder andere de bereiding en de mogelijkheden het eten vers te houden. Tegelijkertijd is er ook vraag naar minder gezonde voeding. Het is de uitdaging aan alle wensen te voldoen.”
Smaakgestuurd eten
Bij de patiënten is Isala volgens Henneke ‘steeds op zoek naar wat bij hen past’. ,,Met onze cateraar zorgen we ervoor dat er steeds meer gezonde voeding en minder ongezonde voeding bij ons verkrijgbaar is.” Daarnaast werkt het ziekenhuis met ‘smaakgestuurd eten’ op de afdeling oncologie, met maatwerk voor kankerpatiënten die met smaakverandering kampen.
,,Daardoor is gezond en voldoende blijven eten lastig, terwijl het binnenkrijgen van voldoende energie en eiwitten juist zo belangrijk is om op krachten te blijven.” Voor patiënten van Isala die geen gewone warme maaltijd kunnen eten, zijn er mini-maaltijden: kleine porties, die toch genoeg eiwitten bevatten, geserveerd in een klein pannetje met deksel.
De Stentor