AZ-eigenaar Scheringa kon kiezen voor beton of staal – hij wilde staal
Interview hoofdconstructeur AZ-stadion Het dak van het AZ-stadion stortte dit weekend in. Andries Broersma, destijds hoofdconstructeur van het stadion, was verantwoordelijk voor het doorrekenen van de constructie. "Het dak is clear afgebroken, in één keer naar beneden gekomen."
Enzo van Steenbergen
11 augustus 2019 om 16:04
Leestijd 3 minuten
Het deel van het dak van het AZ-stadion in Alkmaar dat zaterdag instortte.
Foto Vincent Jannink / ANP
„Hoe kan dat nu, na dertien jaar?” Dat dacht constructeur Andries Broersma toen hij dit weekend een foto zag van het AZ-stadion. Het dak van de Molenaar-tribune kwam tijdens de storm zaterdag met een enorme klap naar beneden en ligt bovenop de rood-witte stoeltjes. Er vielen geen slachtoffers, het stadion was verlaten. Het gat in de soepel gewelfde tribunes oogt alsof de voortanden uit een gebit zijn geslagen. AZ-directeur Robert Eenhoorn zei op een persconferentie dat er een onderzoek wordt ingesteld, hij is enorm geschrokken.” AZ kan vermoedelijk een tijdje geen wedstrijden in het stadion, pal aan rijksweg A9, spelen.
Broersma was dertien jaar geleden, toen het stadion werd gebouwd, als hoofdconstructeur verantwoordelijk voor het doorrekenen van de draagconstructie. Kortom: hij moest bepalen of het dak veilig was, of dat het zou houden. Als Broersma de foto bekijkt, ziet hij niet zomaar een gat. Hij ziet „spanten” die „zomaar van de kolom lijken te zijn gekomen”. „Clear afgebroken”, zegt hij een paar keer.
Scheringa was nog de baas
Het stadion van AZ werd in 2006 gebouwd, toen bankier Dirk Scheringa nog de baas was bij de club. Scheringa kon kiezen uit een constructie van beton of staal – hij wilde staal. Net als De Kuip, het stadion van Feyenoord. „Hij wilde dat het stadion net zo sfeervol werd”, vertelt Broersma.
Achter de tribunes van AZ liggen grote kolommen, waaraan als het ware luifels zijn bevestigd die ondersteund door grote stalen buizen over de tribunes hangen. De grootste ‘overkraging’ in het stadion, daar waar het dak over de tribunes heen hangt, is 22 meter en bevindt zich rond de middenlijn van het veld. Precies waar het dak het heeft begeven.
Als de constructie van een gebouw niet deugt, zegt Broersma, dan begint het gebouw eerst te schudden en te beven voordat het instort. Dat lijkt hier niet gebeurd te zijn. De constructeur denkt dat de verbinding van stalen buizen aan de kolommen achter de tribunes niet goed is geweest. Volgens hem geen kwestie van een slechte berekening, maar van een bouwfout. Broersma: „Ik zeg dit op basis van een foto, maar het lijkt erop alsof er bouten zijn losgeschoten waardoor het dak in één keer naar beneden is gekomen. De kolommen achter de tribune staan nog overeind.”
Dat klinkt als een constructiefout.
„Als er een fout was gemaakt in de dimensionering, de berekening die wij maken over draagkracht, dan had het stadion daar niet dertien jaar probleemloos gestaan. Als een dak in één keer omlaag komt, is er meestal een kleine oorzaak die zorgt voor een groot probleem. Het kan bijvoorbeeld neerkomen op een man die een paar bouten niet goed aandraait.”
Daar bent u dan toch verantwoordelijk voor?
„Er is vaak één hoofdconstructeur die berekeningen maakt op grote lijnen. Dat waren wij. Er is bij de constructie van zo’n gebouw verschrikkelijk veel controle. Er wordt geen vergunning verleend voor de bouw als de constructietekeningen niet tot in den treure zijn gecontroleerd en in Nederland blijven die controles streng totdat het gebouw er staat.
„De verantwoordelijkheid voor de uitwerking van de constructie wordt tijdens de bouw overgenomen door de aannemer (het inmiddels failliete Midreth, red). Die heeft in dit geval een ander bureau in de arm genomen voor wat we noemen de detail-engineering. Wij hielden toen alleen nog toezicht, maar waren niet meer aansprakelijk. Vaak zie je dat op detailniveau nog wat goedkopere oplossingen worden gezocht waardoor de constructie iets wordt aangepast – allemaal binnen de veiligheidsvereisten en -wetten. Dat is heel gebruikelijk in de bouw. Het is nog niet te zeggen waar het precies verkeerd is gegaan, maar het zijn zeker niet altijd constructiefouten. Ongelukken in de bouw zullen altijd gebeuren, ingenieurs verkleinen hooguit de kans daarop.”
Kent u vergelijkbare voorbeelden?
„Ik zie een parallel met de parkeergarage in Wormerveer. Die stortte vorig jaar in. Uit onderzoek bleek dat aan het uiteinde van een stalen balk lassen ontbraken. Dat was ofwel een fout in de detail-engineering ofwel een fout tijdens het leggen van de balk. Hoe dan ook: kleine oorzaak, groot gevolg.”
Op het dak van het AZ-stadion zijn later 1.700 zonnepanelen gelegd. Kan dat van invloed zijn?
„Wij hebben dat gewicht destijds niet meegenomen in onze constructietekeningen, omdat toen nog niet bekend was dat er zonnepanelen zouden komen. Toch zou het me verbazen als dat van invloed is. De constructie zal aangepast zijn op de zonnepanelen. En ook als dat niet zo is, dan zijn er zóveel veiligheden ingebouwd dat zo’n constructie veel extra gewicht kan dragen. Voordat je die extra draagkracht hebt opgesoupeerd moet je er echt behoorlijke gewichten op gaan gooien. De manier waarop de spanten op de foto gebroken lijken, lijkt voor mij ook niet te wijzen op een gebrek aan draagkracht van de hoofddraagconstructie.”
In het AD zegt bouwdeskundige Ynso Suurenbroek dat de constructie niet voldeed aan de eisen van het bouwbesluit en de brandveiligheid. Hij zou er destijds een kritisch rapport over hebben geschreven. Klopt dat?
„Nee, dat herken ik totaal niet. We hebben destijds veelvuldig contact gehad met de brandweer over brandwerendheid en zaken als vluchtroutes. Ik ken deze man niet en heb nooit zo’n rapport gezien.”
Bent u bang dat u wordt aangeklaagd?
„Dat zou kunnen gebeuren. De aansprakelijkheid voor het uitvoeren van de werken is overgegaan op de aannemer. De bouwer bouwt altijd volgens eigen inzichten en kan het ontwerp wijzigen. Ik denk niet dat wij een foutief ontwerp hebben geleverd. Maar ik wil natuurlijk wel helpen met het vinden van de oorzaak. Wel raar dat AZ me nog niet heeft gebeld.”
bron
https://www.nrc.nl/nieuws(...)aangedraaid-a3969717