Het Dodendraad komt tot leven

Het Dodendraad komt tot leven

Den Draad, Dodendraad, Grenzhochspannungshindernis, allemaal benamingen voor de 332 kilometer lange onder 2000 Volt staande versperring die gedurende de Eerste Wereldoorlog langs de Belgisch-Nederlandse grens stond.

Om te voorkomen dat jonge Belgen zich via het neutrale Nederland naar Groot-Brittannië begaven en zich aansloten bij het geallieerde leger bouwde de Duitse bezetter in 1914 een prikkeldraadversperring langs de Belgisch-Nederlandse grens. Tevens had de versperring het doel om spionnen, smokkelaars en deserteurs te stoppen. De versperring liep vanaf, toen nog, het vierlandenpunt op de Vaalserberg tot aan zee bij Knokke.

Voor de bouw van de versperring gebruikte men Russische krijgsgevangenen, leden van de Duitse Landsturm en Belgische arbeiders. Belgische gemeentes langs de grens werden verplicht om de benodigde houten palen kosteloos te leveren. Door de Duitse Gründlichkeit duurde de aanleg maanden. Nederland, België en de betrokken gemeentes werden voor plaatsing via nota's op de hoogte gebracht van de Duitse plannen.

Nederland maakte overigens geen bezwaar tegen de plaatsing van de versperring. De overheid zag het plaatsen van de versperring als een erkenning van de gehanteerde neutraliteitspolitiek.

Bewaking en slachtoffers
Het bewaken van een versperring van prikkeldraad kostte enorm veel manschappen. Manschappen die het Duitse leger nodig had aan het front. Om deze manschappen vrij te maken besloten de Duitsers de versperring onder stroom te zetten. Na wat testen op kleine stukjes gelijksoortige versperring in Zwitserland paste men in 1915 de gehele versperring aan en zette deze onder stroom. Aan beide zijden van het Dodendraad was een extra hek met prikkeldraad geplaatst in een poging om mens en dier van de het draad weg te houden. Aanraking van het Dodendraad leidde tot elektrocutie, met meestal de dood tot gevolg. Aan de Belgische zijde van het Dodendraad lag een pad bestemd voor patrouilles van de grenswachten. Langs het Dodendraad stonden op regelmatige afstand en bij grensovergangen wachtverblijven voor de grenswachten. Deze grenswachten waren vaak oudere Duitse militairen.

Schijnwerpers, luchtballonnen en mijnenvelden werden ingezet als extra middelen om de versperring te bewaken. Mocht iemand te dicht bij de Draad gesignaleerd worden dan mochten de grenswachten volgens voorschrift direct met scherp schieten als er geen reactie kwam op een waarschuwing. Om conflicten met Nederland te voorkomen mochten ze dit niet doen in de richting van de landsgrens.

Smokkelaars, vluchtelingen en deserteurs waagden ondanks alle bewaking toch vaak de overgang. Met vaak de dood als gevolg. Dit regelmatig omdat men niet echt bekend was met elektriciteit en de gevolgen van aanraking van het Dodendraad onderschatte. Regelmatig stond er in de kranten een artikel dat er weer iemand was "doodgebliksemd" door het draad. Onderzoekers schatten het aantal dodelijke slachtoffers van het Dodendraad tussen de honderden en duizenden.

Aan de Nederlandse zijde was het alleen voor de veldpolitie toegestaan om bij het Dodendraad te komen. Er werd streng opgetreden tegen hen die de versperring probeerden te passeren. Opgepakte deserteurs werden geïnterneerd in een van de vele kampen in Nederland. Smokkelaars, die zeer actief waren, werden vervolgd. Vluchtelingen werden opgevangen bij mensen thuis of in bijvoorbeeld het Belgenkamp op de heide in Ede.

Na het einde van de Eerste Wereldoorlog is de versperring zo snel mogelijk gesloopt.

Tot leven brengen
Stichting Verhalis uit Breda gaat het Dodendraad in 2018 weer tot leven brengen. Langs het traject van het Dodendraad wil men een lange afstand fietsroute realiseren. Ook gaat men honderdduizenden witte krokussen langs het traject planten om deze zichtbaar te maken. Men heeft voor witte krokussen gekozen omdat die het meest lijken op de witte porseleinen isolatoren die in de versperring gebruikt werden.

Verder zijn, door andere organisaties, op verschillende plekken langs de grens al delen van de versperring gereconstrueerd.

quote:

Op vrijdag 15 december 2017 19:03 schreef qajariaq het volgende:

[..]

#metoo

Ben wel benieuwd hoe ze dat deden bij Baarle. Bij Castelre moet dat toch heel veel draad extra hebben gekost of ze hebben Belgen afgesloten van het eigen land.

Stukken Belgisch gebied werden door de versperring inderdaad afgesloten van België om het traject van de versperring redelijk recht te houden. Er ontstond daar een soort niemandsland waarvan de bewoners bij Nederland aanklopte voor hulp. Gedurende de oorlog kregen ze dat ook.

Vraagtekens bij krokussen als symbool van 'doodendraad'

Het idee 'de doodendraad' langs de Belgisch-Nederlandse grens terug te brengen in het landschap kan op steun rekenen, bleek donderdag op een startbijeenkomst in Koewacht. Of dat moet in de vorm van een lint van witte krokussen riep wel vragen op.

https://www.bndestem.nl/z(...)oodendraad~ab986b1b/

Mooie foto's!