De VS verliest Aziatische bondgenoten aan China
President van de Filipijnen Rodrigo Duterte © AFPVergeet de Verenigde Staten, China is de sleutel naar succes. Dat moet de ongepolijste Filipijnse president Duterte hebben gedacht toen hij Obama een 'hoerenzoon' noemde. 'Hoerenzoon.' Rodrigo Duterte heeft het woord eerder gebruikt. De eerste keer had hij het over niemand minder dan paus Franciscus. Destijds werd gedacht dat hij in de oer-katholieke Filipijnen zijn politieke doodvonnis had getekend. Het tegendeel bleek waar. De Filipino's hielden alleen maar meer van hem. Deze week gebruikte hij het woord opnieuw. Ditmaal tegen Barack Obama, president van de machtigste bondgenoot van de Filipijnen. En opnieuw komt hij ermee weg.
Filipijnse politie valt een huis binnen in een buitenwijk van Manila als onderdeel van de 'oorlog tegen drugs' die op dit moment gaande is in het land © AFPDe 'hoerenzoon'-toespraak was Dutertes spetterende opmaat voor zijn debuut op het internationale politieke toneel. De ongepolijste Filipijnse president stond op het punt naar Laos te vertrekken waar deze week de top van de ASEAN is gehouden: het verbond van Zuidoost-Aziatische landen. Obama was een van de wereldleiders die hij daar zou gaan ontmoeten.
Obama had de fout gemaakt aan te kondigen dat hij het met Duterte over de Filipijnse oorlog tegen drugs wilde hebben. Duterte noemde hem niet alleen een hoerenzoon maar ook een neo-koloniaal die zich zonodig met andermans zaken wilde bemoeien. Amerika had de afgelopen maanden vaker kritiek geuit op Dutertes bloedige 'oorlog tegen drugs', die al aan meer dan 2.400 mensen het leven heeft gekost. De Verenigde Staten stonden daarin niet alleen, ook de Verenigde Naties en een hele trits internationale organisaties en buitenlandse regeringen protesteerden tegen de manier waarop Duterte zijn oorlog voert. Verdachten van drugshandel of zelfs maar -gebruik worden zonder vorm van proces doodgeschoten. En dat is in strijd met internationaal recht, aldus Obama.
TiradeDat kwam hem te staan op een giftige tirade van zijn Filipijnse ambtgenoot. 'Ik ben president van een soevereine staat!', brieste Duterte, 'Niemand heeft het recht zich te bemoeien met wat wij in ons eigen land doen. De tijd dat wij een Amerikaanse kolonie waren ligt ver achter ons. Wie denkt hij wel dat hij is! Een hoerenzoon is hij. Ik zeg dat hier in alle openheid.' Dutertes tirade was zo erg dat Obama niet anders kon dan het geplande gesprek met zijn Filipijnse collega afzeggen.
Dat was vermoedelijk Dutertes bedoeling. Hij had geen zin in een moeilijk gesprek over de buiten-justitiële moordpartijen in zijn land. Toen de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Ban Ki-moon, om een gesprek vroeg, wees hij dat af met de reden dat hij het te druk had. Hij meed ook de meeste bijeenkomsten op de conferentie waar de Verenigde Naties bij aanwezig waren.
Het 'hoerenzoon'-woord leidde de aandacht af van een onderliggend probleem dat veel pijnlijker is voor de Verenigde Staten: het dreigt in de regio terrein te verliezen aan China. Tien jaar lang heeft Obama gewerkt aan de versterking van de handelsbetrekkingen, en heeft hij gezocht naar bondgenoten met wie de VS de enorme opkomst van de nieuwe economische grootmacht China zouden kunnen afremmen. Voor Obama was het bezoek aan Laos de afsluiting van zijn elfde en laatste Aziatische reis als president, en die reis had hij graag willen afsluiten met wat nieuwe bondgenootschappen.
SympathieDutertes uitbarsting was niet zozeer een persoonlijke belediging als een bewijs dat het tegenovergestelde misschien het geval is. Obama dreigt ondanks al zijn inspanningen een heel goede bondgenoot tegen het oprukkende China kwijt te raken. Onder de vorige president, Benigno Aquino, waren de banden met de Filipijnen juist weer enorm aangehaald en werd zelfs de confrontatie met China gezocht.
Duterte heeft helemaal geen zin in ruzie met China. Hij nodigt de Chinezen zelfs uit om de Filipijnen te helpen met infrastructuurprojecten. Zijn anti-Obama-speech maakt duidelijk dat hij China misschien liever heeft dan de Verenigde Staten, en liever dan het hele Westen, dat steeds maar weer over die mensenrechten begint. Met China hoeft Duterte dat gesprek nooit te voeren. China is in alle opzichten een gemakkelijker partner voor een president die niet van kritiek houdt.
Dutertes tirade staat niet op zichzelf in Azië. Ook in Indonesië is buitenlandse kritiek onwelkom. Ook daar gebruikt de president, Joko Widodo, nadrukkelijk het woord 'inmenging'. Ook in die oud-kolonie heerst een diep wantrouwen jegens 'het Westen', dat gelijkgesteld wordt met kolonialen. Ook Indonesië keert zich sluipenderwijs richting China, dat zijn best doet het land met grootse infrastructuurprojecten te paaien.
Duterte kan minstens rekenen op een zekere sympathie in het naburige eilandenrijk. Ook zijn keiharde bestrijding van drugs heeft in Indonesië bewonderaars. Het hoofd van de Indonesische drugsbestrijding, Budi Waseso, heeft deze week gezegd Dutertes aanpak wel te willen overnemen.
De banden met Amerika zijn in beide landen nog altijd sterk, en zullen niet zo makkelijk breken, maar het machtige China heeft een voet tussen de deur bij de twee grootste bondgenoten die Obama dacht te hebben binnengehaald. Dat moet hem meer pijn doen dan dat scheldwoord dat door Duterte na een paar gemompelde excuses weer werd ingetrokken.
Obama en Duterte hebben elkaar zelfs de hand geschud en wat beleefdheden uitgewisseld, maar van dat gesprek is het nooit meer gekomen. Dat heeft Duterte handig ontlopen. Dat zal hij niet kunnen blijven doen. Het ASEAN-voorzitterschap van Laos is na de top afgelopen en schuift nu door naar het volgende land: de Filipijnen. Misschien dat Duterte nu ook in ASEAN een andere wind zal laten waaien. Amerika zal erg zijn best moeten doen om te voorkomen dat die wind in de richting van China blijft blazen.
BronObama, obama, obama, man, man. Het leven van wat criminelen boven geopolitiek stellen. Het is niet tactisch.
[ Bericht 0% gewijzigd door George_Zina op 09-09-2016 11:08:15 ]