Ongemakkelijke vragen voor de PVVAlleen de dader, Anders Breivik, is verantwoordelijk voor die tientallen weggenomen levens. Maar de gebeurtenissen roepen wel (ongemakkelijke) vragen op. Voor Wilders en zijn geestverwanten.
Het duurde niet lang voor Geert Wilders een tweet de wereld instuurde. ‘Vreselijke aanslag in Oslo, zoveel onschuldige slachtoffers van gewelddadige, zieke geest. PVV rouwt mee met nabestaanden en Noorse volk.’ Zijn partij, liet hij ook nog weten, ‘verafschuwt alles waar die man voor staat en heeft gedaan’.
En zo zijn er velen, mensen die óók niets moeten weten van de islam en al jaren inbeuken op de elites die in hun ogen de multiculturele ?samenleving mogelijk hebben ?gemaakt. Zoals de Noorse blogger Fjordman en de Amerikaanse publicist Robert Spencer. Net als Wilders roepen zij nu in koor: dit is een gek, hier hebben wij niets, helemaal niets,mee te maken.
Alleen de dader is verantwoordelijk. Alleen hij en niemand anders.
Maar... het is ook te gemakkelijk om dit af te doen met een korte tweet. En om verontwaardigd alle kritische vragen aan de kant te schuiven. De reden: de overeenkomsten tussen het gedachtegoed van Breivik en dat van Wilders, zijn partij-ideoloog Martin Bosma en andere islamcritici in de wereld zijn simpelweg te groot.
‘Andrew Berwick’ is de eerste terrorist die zich expliciet beroept op de ideologie van Nieuw Rechts.
Iemand die doet wat Breivik deed kun je gek noemen. Zoals je dat van andere terroristen kunt zeggen. Maar hij is geen Karst T. (Apeldoorn), geen Tristan van der V. (Alphen). Er zit een consistentie in zijn wereldbeeld. De kern is zijn analyse van de multiculturele samenleving. In het naoorlogse Europa heeft de elite de westerse kernwaarden – vrijheid! – opgeofferd aan het relativisme. En de poorten wijd opengezet voor moslims, die die vrijheid van ons afpakken.
Elite onder de eliteHet was geen toeval dat Breivik zijn bloedbad aanrichtte in het zomerkamp van de Noorse Arbeiderspartij. De elite onder de elite, dat zijn de sociaal-democraten. Zij zijn de zondebok in het multiculturele drama. ‘Zolang de Arbeiderspartij vasthoudt aan haar ideologische koers, waarmee ze de Noorse cultuur deconstrueren en massa’s moslims importeren, is zij aansprakelijk wegens hoogverraad,’ verklaarde de schutter gisteren voor de rechter.
Iedereen die de politiek volgt in Nederland moet dit bekend voorkomen. ‘Cohen heeft Nederland dertig jaar laten volstromen met zijn islamitisch stemvee,’ sneerde Geert Wilders twee maanden terug aan het adres van de PvdA-voorman.
Nee, Wilders beschouwt zichzelf niet als ‘Nieuwe Tempelier’, zoals de Noorse fantast. Maar zijn partijgenoot Bosma schrijft opgewekt dat met de PVV ‘islambestrijding na eeuwen terug is in het hart van de Staten-Generaal’. Immers, Filips de Goede richtte die ooit op om steun te verwerven voor... de kruistochten.
Met alle verschillen die er ook zijn, kan dus niet worden ontkend dat de PVV-leider de kern van Breiviks wereldbeeld deelt. Zoals gezegd, hij niet alleen, maar Wilders is in Nederland de meest zichtbare representant van de anti-islamactivisten. En iemand die zijn ideologie met veel energie internationaal aan de man brengt.
Het grootste verschil – het kan niet genoeg benadrukt worden – is natuurlijk dat Wilders geweld veroordeelt. Maar ook hier wringt het, want tegelijk spuit hij felle oorlogsretoriek.
De PVV-leider strooit met verwijzingen naar de slag tegen de Moren bij Poitiers, naar die tegen de Turken bij Wenen én naar de Tweede Wereldoorlog. ‘Bevrijding’ van de islam is het doel, en wie niet meevecht een laffe ‘Chamberlain’. ‘Als je niet wilt dat je zelf wordt opgegeten, zal je toch de ander moeten opeten.’ (2008, in NRC).
Daarom zijn ongemakkelijke vragen terecht. Zoals het niet meer dan logisch is dat de dierenrechtenbeweging kritisch bevraagd werd na de moord op Pim Fortuyn. Zoals de islam vanzelfsprekend ter discussie staat door de jihadistische aanslagen.
Warme oorlogHoe zien Wilders, en zijn geestverwanten, die ‘oorlog tegen de islam’ nou voor zich? En waarom denkt hij, in tegenstelling tot Fortuyn, dat dit geen Koude Oorlog is maar een ‘warme’ (2007, HP De Tijd)? Betekent dit dat hij vindt dat afschrikking niet genoeg is, maar dat er echt gevochten moet worden? En hoe doe je dat dan, vechten tegen de islam?
In zijn proces stelde hij dat de ‘multiculturalistische elites’ een ‘totale oorlog’ tegen de bevolking voeren. Wat verwacht hij dan van zijn volgelingen? Als er inderdaad een oorlog woedt, is dan niet de logische consequentie dat die naar het zwaard grijpen en terugvechten? En waarom is zo’n aanslag tegen ‘de multiculturalistische elites’ dan opeens de actie van een gek?
Wilders keurt de aanslag echt af. Hij is, zoals iedereen, verdrietig over de moord op tientallen kinderen. Maar moet hij zich dan niet op zijn minst afvragen of hij zijn retoriek dient te matigen? Is dit geen moment voor enige zelfreflectie? Moet hij niet duidelijker, ja kristalhelder maken dat hij doelt op een geestelijke strijd, en niet een op het slagveld?
Die vragen hadden ook eerder gesteld kunnen, ja misschien wel moeten worden. De aanslag en de summiere reactie van Wilders maken ze weer actueel. Dat zal Pavlovreacties oproepen, zoals de afgelopen dagen al is gebeurd. ‘Oh jullie zeggen dat het Wilders’ schuld is!’ ‘Hoe durven jullie te suggereren dat...’ Gemakzuchtige excuses om een pijnlijke discussie te vermijden.