Het Astronomie Topic #5

Beste Fokkers,

Welkom in de Kosmos!
Ga mee op een reis door het heelal, langs de sterren, planeten, zwarte gaten en nog veel meer...

Het astronomie topic #2

Het astronomie topic #3

Het astronomie topic #4
.
.
Een paar gerelateerde topics:
Centraal Exo-Planeten Topic
Zwarte gaten en dummies #2 Dement in een andere dimensie
Astronomie in de Achtertuin #1
.
.
(laatse post uit vorig topic)

13-10-2010

Zuidpooltelescoop ontdekt verre sterrenstelsels



Astronomen hebben met de South Pole Telescope een grote cluster van sterrenstelsels ontdekt op een afstand van 7 miljard lichtjaar. De cluster, die de aanduiding SPT-CL J0546-5345 draagt, telt honderden afzonderlijke stelsels en bevat ruwweg 800 biljoen zonsmassa's aan materie. Daarmee is het een van de zwaarste clusters die op deze afstand zijn ontdekt.

Doordat het licht van de cluster er 7 miljard over doet om ons te bereiken, zien we de sterrenstelsels dus zoals ze 7 miljard jaar geleden waren. Het heelal was toen ongeveer half zo oud als nu: ons zonnestelsel bestond nog niet eens. Toch was de verre cluster op dat moment al zo zwaar en omvangrijk als de grote clusters die we in onze omgeving waarnemen. Geschat wordt dat hij inmiddels al vier keer zo groot geworden is, maar vanaf de aarde kan dat pas in de verre toekomst worden vastgesteld.

Cluster SPT-CL J0546-5345 bestaat uit volgroeide sterrenstelsels. Dat betekent dat zijn vorming al in de eerste twee miljard jaar na de oerknal moet zijn begonnen.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

[ Bericht 4% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 14-10-2010 08:11:42 ]

Super

quote:

Op donderdag 14 oktober 2010 10:40 schreef pinine het volgende:
gisteren naar de hubblefilm in het omniversum geweest, helaas iets teveel over de astronauten zelf en te weinig echte astromonomie maar de beelden die je zag waren echt fantastisch

Cool dat je bent geweest.

14-10-2010

Hubble spot bizar X-vormig object in ruimte



De Hubble-ruimtetelescoop heeft een bizar X-vormig object gevonden, dat astronomen nog nooit hadden gezien. Het blijkt te gaan om een botsing tussen twee kleine asteroïden, meldt de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. Het is niet duidelijk waarom de sporen de vorm van een X hebben.

Het 122 meter grote object tussen Mars en Jupiter is waarschijnlijk het gevolg van een botsing van twee asteroïden, brokstukken die in een baan rond de zon draaien. Die botsing moet hebben plaatsgevonden in februari of maart 2009.

Kleine atoombom
Een van de rotsblokken was 3 tot 5 meter in doorsnee, de andere iets groter. De botsing gebeurde met een snelheid van ongeveer 18.000 kilometer per uur. Volgens astronoom David Jewitt van de Universiteit van Californië moet de klap de kracht hebben gehad van een kleine atoombom.

Stofstaart
Door de straling van de zon is een lange stofstaart ontstaan achter de 'X'. De observatie is belangrijk om te weten waar het stof in het zonnestelsel vandaan komt. We willen weten hoeveel van dat stof komt van botsende kleine planeten of van uitdovende planeten'', zei Jewitt. (anp/sam)



(HLN)

21-10-2010

Verst verwijderde sterrenstelsel ontdekt



Europese astronomen hebben met de VLT-telescoop de ontdekking van het tot nu toe verst bekende sterrenstelsel bevestigd, zo heeft de Europese Zuidelijke Sterrenwacht ESO bekendgemaakt. Het is 600 miljoen jaar na de Big Bang oud.

Waarnemingen van Hubble
Een team rond Matt Lehnert van het Observatoire de Paris gebruikte de VLT om waarnemingen van de Hubble Ruimtetelescoop (HST) na te trekken van objecten die wellicht dateren van 150 tot 800 miljoen jaar na de oerknal. De onderzoekers spitsten zich vooral toe op kandidaat-sterrenstelsel UDFy-318135539.

Roodverschuiving en mist
Het onderzoek van dergelijke vroege sterrenstelsels is uiterst moeilijk, zegt de ESO. Tegen de tijd dat hun aanvankelijk heldere licht de Aarde bereikt, lijken zij zeer zwak en klein. Bovendien valt dit licht grotendeels in het infrarode deel van het spectrum, omdat de golflengte ervan is uitgerekt door de uitdijing van het heelal - een effect dat roodverschuiving wordt genoemd. Nog erger is dat in die vroege periode, minder dan een miljard jaar na de oerknal, het heelal nog niet volledig doorzichtig was: het was voor een belangrijk deel gevuld met een mist van waterstofgas die de intense ultraviolette straling van jonge sterrenstelsels absorbeerde.

Met de VLT werd niettemin een zwakke gloed van waterstof bij een roodverschuiving van 8,6 gedetecteerd, wat impliceert dat het object slechts 600 miljoen jaar oud is. Dit sterrenstelsel is daarmee het verste object ooit waarvan de afstand door middel van spectroscopie is vastgesteld, aldus de ESO. Wellicht waren er bovendien nog sterrenstelsels in de buurt. (belga/lb)

(HLN)

quote:

Op donderdag 21 oktober 2010 14:06 schreef pinine het volgende:
jij weet veel van astronomie, studeer je het soms? of ben je amateur?, die verre sterrenstelsels die waargenomen worden moeten er op dit moment heel anders uitzien (je ziet immers een ver verleden), omdat ze de neiging hebben samen te smelten en zo groter te worden zou je dus kunnen zeggen dat er nu minder maar grotere stelsels zijn net zoals je als waarnemer van die kant af een melkweg zou zien die er beduidend anders uitzag en in de toekomst met het samengaan van andromeda er weer anders en vooral groter uit gaat zien

Mwoa, valt wel mee hoor die kennis
Ik studeer geen astronomie, maar heb het vroeger wel serieus overwogen, maar de intens moeilijk wiskunde ligt me niet. Ik studeer filosofie, maar de liefde voor de astronomie zal nooit verdwijnen

[ Bericht 7% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 21-10-2010 20:10:02 ]

21-10-2010

Donkere maankrater bevat net zo veel kwik als waterijs



Op 9 oktober 2009 sloegen, kort na elkaar, een rakettrap en een kleine sonde gecontroleerd in op de maan. In beide gevallen ontstond een puinwolk die geanalyseerd is. De verrassende resultaten van dat onderzoek zijn deze week te vinden in het tijdschrift Science (22 oktober).

De beide inslagen vonden plaats in de krater Cabeus nabij de zuidpool van de maan. De diepe kraters in die omgeving hebben al in geen miljarden jaren zonlicht gezien en behoren met temperaturen van 240 tot 170 graden onder nul tot de koudste plekken in het zonnestelsel. In de loop van de tijd zijn op de maan ontelbare kometen, planetoïden en kleinere brokstukken uit de ruimte ingeslagen. Op de meeste plaatsen zijn de vluchtige stoffen die deze bevatten verdampt en de ruimte in verdwenen. Maar in de donkere kraters zijn restanten ervan in diepgevroren toestand achtergebleven.

Bij de inslag van de rakettrap is een twintig tot dertig meter grote krater geslagen. Het opstuivende puin bereikte een hoogte van bijna een kilometer - hoog genoeg om door de zon te worden aangelicht en spectrale analyse mogelijk te maken. UIt deze analyse - uitgevoerd door de kleine maansonde LCROSS - blijkt dat de maanbodem ter plaatse niet alleen water bevat, maar ook stoffen als koolmonoxide, kooldioxide, natrium en zilver. Het gaat daarbij overigens om minieme hoeveelheden.

Kort na de rakettrap boorde ook LCROSS zich in de maanbodem. De gevolgen van deze inslag zijn onderzocht door de grotere Lunar Reconnaissance Orbiter. Deze detecteerde behalve allerlei vluchtige verbindingen ook waterstof, calcium en magnesium. Maar de grootste verrassing was de detectie van kwik, dat in bijna dezelfde hoeveelheden in de kraterbodem blijkt te zitten als waterijs.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

21-10-2010

Een langverwacht kijkje hoe het er vóór de oerknal uitzag


Steeds meer kosmologen vragen het zich af: wat voor heelal was er vóór de big bang?

Hoe ‘startte’ de oerknal? Wat gebeurde er in die picoseconde waarin het huidige heelal ontstond? En wat was er daarvóór? Die laatste vraag was jarenlang verboden terrein. Maar sinds kort durven steeds meer kosmologen hem toch te stellen. Wat kunnen berekeningen ons leren? En kunnen we nog iets van dat ‘andere’ heelal zien?

Het grote probleem is dat ze, om de oerknal te begrijpen, twee theorieën samen moeten voegen: de kwantummechanica en de Algemene Relativiteitstheorie. Beide zijn nodig: de kwantummechanica omdat die het gedrag van elementaire deeltjes beschrijft (en het heelal wás op dat moment zoiets als een elementair deeltje); de Algemene Relativiteit omdat die de zwaartekracht beschrijft – en dat was in die eerste momenten de dominante kracht. Maar beide theorieën verschillen hemelsbreed. Zelfs Einstein was niet in staat om ze te ‘unificeren’.

Reusachtige zeepbel

De bekendste poging om dat toch te bereiken, is de ‘snaartheorie’, die stelt dat elementaire deeltjes in wezen trillende snaren zijn in een wereld van vele dimensies. Een compleet andere aanpak is de theorie van de ‘luskwantumzwaartekracht’. Volgens deze theorie bestaat de ruimte uit extreem kleine ‘blokjes’ (met een inhoud van 10-99 cm3) met daarin drie vervlochten, fundamentele eenheden: ruimte, tijd en materie. Aanhangers van beide theorieën proberen nu ‘achter de oerknal’ te kijken.

Kosmologen gaan allang niet meer uit van één enkele oerknal waarbij ‘uit het niets’ het heelal ontstond. Sinds dertig jaar gaan ze ervan uit dat heelallen ontstaan door een proces dat ‘inflatie’ wordt genoemd, waarbij vanuit een punt in de ruimte, door een ongekende groei en expansie, een nieuw universum ontstaat, als een reusachtige zeepbel. Er is niet één heelal, er zijn er ontelbaar veel die elkaar mogelijk nog verdringen ook. Maar kunnen we iets zeggen over dat ‘moederheelal’ waaruit door ‘onze’ oerknal ‘ons’ heelal is ontstaan? Twee theoretici, ieder met een compleet andere aanpak, hebben met hun ideeën op dit terrein de laatste jaren veel aandacht getrokken.

Navelstreng

De eerste is de van oorsprong Albanese Laura Mersini-Houghton. Zij baseert zich op de snaartheorie. Volgens haar berekeningen blijven het oude en jonge heelal op een abstract-fysische manier ‘gekoppeld’. Zij bereikte vier jaar geleden wereldfaam met haar voorspelling dat die ‘navelstreng’ zichtbaar zou zijn in de vorm van een onverklaarbare kracht die melkwegstelsels in het uitdijende heelal opzij trekt – en kort daarop vonden astronomen zowaar een dergelijke ‘afwijking’! Indrukwekkend – maar dat afwijkende gedrag kan wellicht ook (en beter) op een andere manier worden verklaard.

De tweede is de van oorsprong Duitse fysicus Martin Bojowald. Hij maakt gebruik van luskwantumzwaartekracht – en dan vooral van het gegeven dat het begin van ons heelal volgens deze theorie niet echt een dimensieloze punt was, maar nooit kleiner dan dat kleinst mogelijke ‘blokje’ van 10-99 cm3. En zolang er ruimte is, kun je doorrekenen. Dat gaatje zorgt ervoor dat eigenschappen/eigenaardigheden van het heelal vóór onze oerknal de vorm en samenstelling van ons huidige heelal hebben kunnen beïnvloeden.

Volgens Bojowald verschilde dat ‘moederheelal’ flink van ons heelal. Hij vermoedt dat de natuurconstanten, als ze door dat erg kleine gaatje geperst worden, flink kunnen veranderen. En net als Mersini-Houghton komt hij (maar dan langs een totaal andere weg) tot de conclusie dat het moederheelal op verschillende manieren zijn ‘vingerafdruk’ kan hebben achtergelaten in ons heelal.

Rimpels

Als het moederheelal bijvoorbeeld erg inhomogeen was, kan dat ‘doorgesijpeld’ zijn naar ons heelal in de vorm van gravitatiegolven: ‘echo’s’ van de extreme massaconcentraties van dat moederheelal. Die golven kunnen op hun beurt rimpels hebben achtergelaten in de kosmische achtergrondstraling, de resterende warmte van de oerknal.

Vanaf volgend jaar zal de Planck satelliet gedetailleerde kaarten van deze straling gaan produceren, en onderzoekers kijken daar reikhalzend naar uit. Maar dat is een indirect effect. Wat eigenlijk zou moeten gebeuren, is het direct meten van die gravitatiegolven in onze kosmos. NASA heeft vage plannen voor een Big Bang Observer, bestaande uit zes satellieten die, verspreid over het zonnestelsel, passerende gravitatiegolven gaan meten. Als dat project doorgaat (dat kan tientallen jaren duren), komen we wellicht een héél klein beetje te weten over het heelal vóór ons heelal. Een uiterst vaag plaatje, meer niet. Maar dat zou wél het bewijs zijn dat er een moederheelal bestond. En dat ons heelal er slechts één is in een oneindig aantal, voortdurend exploderende heelallen

(depers.nl)

quote:

Op vrijdag 22 oktober 2010 09:07 schreef Captain_Fabulous het volgende:
Mag ik hier een noob astronomie vraag stellen? Wat voor soort kijker (en dan liefst niet duurder dan en euro of 200) is geschikt om kraters op de maan te zien en wat van de planeten om ons heen (ringen Saturnus bv)? of zijn die al geijk in de duizenden?

Ik heb een Meade etx-70. Daar zie je de objecten die je opnoemt wel mee
Kostte maar 100 euro (aanbieding) + statief. Zeer degelijke telescoop (gemotoriseerd) met computer (1471 hemelobjecten voorgeprogrammeerd). De telescoop blijft, nadat het object gevonden is, deze met de juiste snelheid volgen. Zeer aan te raden.



en anders moet je het hier eens vragen, hier zitten de scope-kenners
Astronomie in de Achtertuin #1

22-10-2010

IJs, kwik en zelfs zilver op de maan



De maan bevat ijs, kwik en mogelijk zelfs zilver, zo heeft de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA gemeld. De stoffen zijn ontdekt toen een onbemande raket vorig jaar op de achterkant van de maan ploften. De NASA had de onderzoeksraket afgevuurd om te zien welke stoffen zouden opstuiven.

De instrumenten ontdekten relatief grote hoeveelheden lichte materialen, zoals natrium, kwik en mogelijk zelfs zilver. Zo'n 20 procent van het materiaal bleek te bestaan uit methaan, ammoniak, CO2 en andere vluchtige materialen.

Het zilver op de maan zou in zeer kleine deeltjes zijn, niet in een vorm voor mijnbouw. Het vele kwik was een onprettige verrassing voor de onderzoekers. De giftigheid van kwik is een minpunt voor menselijke expedities.

Cabeus
De materialen zijn waarschijnlijk op de maan beland door kometen en asteroïden, stelde NASA-wetenschapper Anthony Colaprete.
De raket landde in oktober vorig jaar in de krater Cabeus. Die ligt op een plaats op de maan waar nooit zonneschijn komt. De inslag van de raket zorgde voor zo'n vier- tot zesduizend kilo aan opdwarreld stof en damp, schatten de NASA-onderzoekers.

Colaprete schat dat zo'n 5,6 procent van de massa in de krater Cabeus bestaat uit ijs. Dat er water op de maan ligt was al eerder ontdekt. Nieuw is wel het inzicht dat de watermoleculen niet gelijkmatig zijn verdeeld over het oppervlak. De moleculen liggen in een soort putjes.

Het bestaan van zuiver ijswater is nuttig voor toekomstige mensen op de maan, meent de NASA. De organisatie stelt bovendien dat de overvloedige aanwezigheid van waterstofgas, ammoniak en methaan kan worden gebruikt om brandstof te produceren. (anp/mvl)

(HLN)

22-10-2010

Nieuwe röntgendubbelster in Melkweg ontdekt



Japanse en Amerikaanse astronomen hebben een object in ons Melkwegstelsel ontdekt dat een enorme uitbarsting van röntgenstraling vertoonde. Het object, dat in de richting van het sterrenbeeld Centaurus staat, is waarschijnlijk een bijzondere dubbelster.

De röntgenbron heeft de aanduiding MAXI J1409-619 gekregen. Hij is genoemd naar de Monitor of All-Sky X-ray Image, een instrument dat deel uitmaakt van de Japanse module van het internationale ruimtestation ISS. MAXI is een soort bewakingscamera die de hemel afspeurt naar opvallende bronnen van röntgenstraling. Ook in september werd met dit instrument al een röntgenuitbarsting waargenomen.

MAXI J1409-619 is een zogeheten röntgennova. Hij bestaat uit een zware ster en een neutronenster (of een zwart gat), die om elkaar heen draaien. Tussen de ster en zijn compacte begeleider vindt materie-overdracht plaats. Het vermoeden bestaat dat een plotselinge verheviging van de materiestroom aan de basis van röntgenuitbarstingen als deze staat.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesversterrenkunde)

25-10-2010

NASA wil over enkele jaren met interplanetaire reizen starten



Een hooggeplaatste NASA-medewerker is ervan overtuigd dat de ruimtevaartorganisatie 'over enkele jaren' over een ruimtetuig zal beschikken dat tussen verschillende werelden kan reizen.

Het mag misschien voor veel mensen als sciencefiction klinken, maar voor Simon Worden, directeur van het Ames-onderzoekscentrum van NASA, lijdt het geen twijfel: over afzienbare tijd beschikt de mensheid over ruimteschepen met een nieuw type aandrijving, die ons verder dan ooit in de ruimte zullen brengen.

"Geen brandstof meenemen"
Tijdens een conferentie in San Francisco voorbije zaterdag verklaarde Worden dat zijn divisie een samenwerkingsproject op poten heeft gezet met militaire onderzoekers, onder de naam 'Hundred Year Starship'. Het project kreeg vanuit militaire hoek zo'n miljoen dollar steun, NASA zelf brengt 100.000 dollar mee. Hoofddoel is een aantal nieuwe ideeën rond de aandrijving van ruimtetuigen uit te diepen.

"Iedereen die de Enterprise kent, weet dat je daar geen vlammen ziet", verwees Worden naar 'Star Trek'. "Nasa denkt onder meer aan elektrische aandrijving of het gebruik van microgolfstralen vanop een planetaire basis om een schip aan te drijven dat zich in een baan om de planeet bevindt. Het zijn allemaal mogelijkheden waarbij je geen brandstof aan boord moet nemen om van een planeet weg te raken", zegt hij. "Als we die piste waarmaken, is dat een enorme stap vooruit."

Hoop op Google
Nog volgens de NASA-topman is het ruimteprogramma "nu echt gericht op het koloniseren van andere werelden." "Je hoort het'", vertelde hij op de conferentie. Over enkele jaren beschikken we over het prototype van een ruimtetuig dat ons naar andere werelden kan brengen", zegt hij. "Twintig jaar geleden moest je dit soort ideeën aan de toog van een groezelig café fluisteren, en dan nog werd je ontslagen. Nu durf ik ervan uitgaan dat we tegen pakweg 2030 op Mars zitten, en die planeet met robots zullen verkennen"

Worden hoopt nu een aantal miljardairs warm te maken voor het project, onder wie Google-oprichter Larry Page, om te helpen het project uit de startblokken te krijgen. Want het mag duidelijk zijn dat de huidige fondsen ontoereikend zijn om de torenhoge ambities waar te maken. Het water lijkt nog behoorlijk diep: "Larry vroeg me enkele weken geleden hoeveel het zou kosten om mensen naar Mars te krijgen. Ik antwoordde: 'Zo'n tien miljard dollar'. Larry wil de prijs graag naar 1 of 2 miljard krijgen, dus er zal nog wel een discussietje volgen over geld." (hlnsydney/tw)

(HLN)

26-10-2010

Sterren razen voort aan 600.000 km per uur



Steven Bloemen van het Instituut voor Sterrenkunde van de Katholieke Universiteit Leuven is er dankzij de Kepler-ruimtetelescoop van de NASA in geslaagd de helderheid en snelheid van sterren te definiëren.

De Kepler is op 6 maart 2009 gelanceerd om op zoek te gaan naar planeten buiten ons zonnestelsel, en meer te leren over de eigenschappen van sterren.

In samenwerking met binnen- en buitenlandse collega's analyseerde Bloemen Kepler-observaties van een sterrenduo (een dubbelster) dat om elkaar heen cirkelt met een periode van minder dan tien uur. Eén van de twee is een zogenaamde witte dwerg, een ster die aan haar levenseinde maar weinig licht meer uitzendt. Bij de andere veel grotere ster zag Kepler een verschil in lichtintensiteit wanneer ze naar ons toe bewoog tegenover wanneer ze van ons weg bewoog. Niettegenstaande het verschil slechts 0,2 procent bedraagt, was het toch mogelijk de snelheid van ster rechtstreeks af te leiden.

"We hebben deze snelheid ook via de meer gebruikelijke manier, spectroscopie, gemeten en vonden (...) een snelheid van ongeveer 600.000 kilometer per uur", zegt Bloemen. Uit de snelheid van de sterren in hun baan is de massa van de sterren af te leiden. Zodoende konden de onderzoekers er zeker van zijn dat het eerste object een witte dwerg is en geen planeet. Het is ongeveer even groot als de Aarde maar heeft 60 procent de massa van de Zon, veel te zwaar voor een planeet. De tweede ster is een heel ander type ster, met een oppervlaktetemperatuur van 35.000 graden Celsius, en 200 keer de diameter van de Aarde. (belga/sps)

(HLN)

26-10-2010

Sterrenkundestudenten geven nieuwe kijk op gas- en stofschijf rondom ster



Onderzoek van twee masterstudenten van het Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek van de Universiteit van Amsterdam heeft een nieuwe kijk opgeleverd op de structuur van de gas- en stofschijf rondom een zogeheten Herbig Be-ster. De door de studenten verrichte metingen hebben geleid tot een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Astrophysical Journal Letters, dat deze week is gepubliceerd.

Studenten Rik van Lieshout en Tullio Bagnoli bestudeerden de Herbig Be-ster MWC 147, een pas gevormde ster van ongeveer zesmaal de massa van de zon. De vraag die de studenten wilden beantwoorden is of zulke 'middelzware' sterren in staat zijn om planeten te vormen.

Herbig Be-sterren zijn omgeven door een schijf met gas- en vaststofdeeltjes. De metingen, die Van Lieshout en Bagnoli deden met de Belgische Mercator-telescoop, geven een nieuwe kijk op de structuur van die schijf. Er blijkt sprake te zijn van een binnen- en een buitenschijf. De binnenschijf is plat en loopt tot vlakbij het steroppervlak door; de buitenschijf is veel dikker en heeft een conische vorm (de vorm van een toeter).

De binnenschijf bestaat volledig uit gas, vanwege de zeer hoge temperatuur door de korte afstand tot MWC 147. De vorming van rotsachtige planeten lijkt in dat deel van de schijf niet mogelijk, omdat daar geen stofkorrels kunnen bestaan. Dit platte deel van de schijf heeft een afmeting die ongeveer overeenkomt met de afstand tussen de zon en Mars in ons zonnestelsel.

Toegevoegd door Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

26-10-2010

NASA-satelliet meet 'hartslag' van verre sterren



Een internationaal gezelschap van wetenschappers die gebruik maken van gegevens van de NASA-satelliet Kepler, is meer te weten gekomen over de grootte, leeftijd en evolutie van allerlei soorten sterren. De nieuwe inzichten komen voort uit waarnemingen van oscillaties of 'bevingen' bij duizenden sterren.

Het onderzoek van zulke sterbevingen is vergelijkbaar met het onderzoek van aardbevingen, waaruit seismologen informatie afleiden over het inwendige van onze planeet. Van de best onderzochte ster, KIC 11026764, is nu bekend dat hij tweemaal zo groot is als onze zon en ruim een miljard jaar ouder. De ster is momenteel bezig om op te zwellen tot een rode reus.

Ook onderzocht is de veranderlijke ster RR Lyrae. Van deze ster is al meer dan honderd jaar bekend dat hij met een periode van ongeveer 13,5 uur in helderheid toe- en afneemt. Ontdekt is nu dat er bovenop die oscillatie van 13,5 uur nog een tweede regelmatige variatie optreedt, die precies twee keer zo lang duurt. De onderzoekers vermoeden dat de beide cycli verband met elkaar houden.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

26-10-2010

Astronomen kijken in de toekomst met de Hubble-ruimtetelescoop



Astronomen van het Space Telescope Science Institute in Baltimore (VS), onder wie de Nederlander Roeland van der Marel, hebben tienduizend jaar in de toekomst gekeken. In de toekomst van de bolvormige sterrenhoop Omega Centauri althans.

Omega Centauri bestaat uit bijna tien miljoen sterren die allemaal om het centrum van de sterrenhoop heen zwermen. Hoewel deze sterren met grote snelheden bewegen, is daar door hun grote afstand op het eerste gezicht weinig van te merken. Pas na jaren zijn kleine verplaatsingen waarneembaar, en dan nog alleen met een instrument als de Hubble-ruimtetelescoop.

Door Hubble-opnamen uit de periode 2002-2006 met elkaar te vergelijken, hebben de astronomen de snelheden en bewegingsrichtingen van meer dan honderdduizend sterren van Omega Centauri in kaart gebracht. Met behulp van deze gegevens hebben zij een filmpje gemaakt dat laat zien hoe deze sterren de komende tienduizend jaar door elkaar krioelen.

De analyse moet meer inzicht geven in de manier waarop sterrenhopen als deze zijn ontstaan. Ook kunnen eventueel aanwezige zwarte gaten met massa's van ruwweg tienduizend zonsmassa's worden opgespoord.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

Klik hier voor het filmpje

(allesoversterrenkunde)

27-10-2010

Verre ijsdwergen zijn grote toverballen



De ongeveer duizend kleine hemellichamen die tot nog toe buiten de baan van de planeet Neptunus zijn ontdekt, komen in drie kleuren voor: rood, blauw en wit. Nieuwe modelberekeningen door wetenschappers van NASA's Goddard Space Flight Center laten zien hoe dat kan. Waarschijnlijk hebben de ijsdwergen een gelaagde structuur, net als een toverbal.

Door hun grote afstand is van de verre ijsdwergen zelfs met de beste telescopen weinig meer te zien dan een nietig lichtpuntje. Maar die lichtpuntjes vertonen wel allerlei verschillende tinten, die tot nog toe moeilijk verklaarbaar waren. Het toverbalmodel gaat ervan uit dat de ijsdwergen uit lagen van verschillende kleuren bestaan.

Volgens het model hebben de ijsdwergen een kleine kern van gesteente, die gehuld is in mantels van waterijs (blauwwit) en organisch verbindingen (rood). Welke kleur de ijsdwerg vertoont, hangt van allerlei factoren af, zoals de eroderende werking van de geladen deeltjes van de zon en het optreden van 'ijsvulkanisme'. Dit laatste proces, waarbij relatief schoon waterijs uit de diepte omhoog komt en een nieuwe buitenkorst vormt, zou de blauwe en witte tinten van sommige ijsdwergen kunnen verklaren.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoverstererenkunde)

27-10-2010

Ruimte wemelt van de buckyballen



Sterrenkundigen hebben grote hoeveelheden buckminsterfullereen ontdekt - niet alleen in ons eigen Melkwegstelsel, maar ook in de Kleine Magelhaense Wolk, een klein, naburige sterrenstelsel. Deze uit zestig koolstofatomen bestaande, bolvormige moleculen zijn beter bekend als buckyballen.

Het bestaan van deze 'koolstofballetjes' werd nog maar 25 jaar geleden aangetoond in een laboratorium op aarde. En pas enkele maanden geleden slaagde de Amerikaanse infraroodsatelliet Spitzer er voor het eerst in om buckyballen in de ruimte op te sporen. Op dat moment was nog onduidelijk hoe toevallig die ontdekking was.

Inmiddels is duidelijk geworden dat de ruimte wemelt van de buckyballen. Ze blijken niet alleen voor te komen in de omgeving van stervende sterren, die wolken stof uitstoten, maar ook in de vrijwel lege ruimte tussen de sterren. Opmerkelijk genoeg zijn de buckyballen ook te vinden in omgevingen waar veel waterstof is - dit terwijl uit laboratoriumonderzoek juist was gebleken dat waterstofatomen de vorming van de bolvormige moleculen hinderden.

De implicaties van deze ontdekking kunnen vérstrekkend zijn. Buckyballen kunnen fungeren als kleine, beschermende 'kooitjes' voor andere moleculen en atomen. Het vermoeden bestaat dat zij een belangrijke rol hebben gespeeld bij het op aarde afleveren van allerlei stoffen die van belang waren voor het ontstaan van het leven.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)


(allesoversterrenkunde)